ZESZYTY NAUKOWE Nr 25

Transkrypt

1 Uczelnia Warszawska im. Marii Skłodowskiej-Curie ZESZYTY NAUKOWE Nr 25 Ekonomiczno-medyczne problemy ochrony zdrowia Warszawa 2008 Redakcja naukowa: prof. dr hab. nauk med. Henryk Kirschner Recenzenci: prof. dr hab. nauk med. Hanna Szwed, prof. dr hab. nauk ekon. Janusz Soboń Tłumacz: mgr Małgorzata Czaplejewicz-Kołodzińska Rada Programowa: prof. dr hab. Zbigniew Landau (przewodniczący) prof. dr hab. Brunon Górecki prof. dr hab. Henryk Kirschner prof. dr hab. Zbigniew Krawczyk prof. dr hab. Wojciech Modzelewski prof. dr Wiesław Sadowski prof. dr hab. Eugenia Wesołowska Komitet Redakcyjny: prof. dr hab. Janusz Gudowski (przewodniczący) prof. dr hab. Aleksander Müller prof. dr hab. Jan Szczepański mgr Katarzyna Tomasińska (sekretarz redakcji) Wydawca: Uczelnia Warszawska im. Marii Skłodowskiej-Curie Warszawa, ul. Łabiszyńska 25 tel./fax /0 22/ wew

2 S P I S T R E Ś C I Od redakcji MONOGRAFIE I STUDIA Henryk KIRSCHNER, Problemy ochrony zdrowia w gospodarce rynkowej Dorota CIANCIARA, Inwestowanie dla zdrowia Joanna LEŚNIOWSKA, Specyfika rynku usług medycznych Joanna ROGOZIŃSKA-MITRUT, Sposoby finansowania usług zdrowotnych Lech OSTROWSKI, Prywatne ubezpieczenia zdrowotne w Polsce i w Unii Europejskiej ElŜbieta PUCHNAREWICZ, Turystyka medyczna jako nowe zjawisko społeczne VARIA Maria JAKUBOWSKA-NAJNIGIER, Prewencja pierwotna i wtórna chorób układu krąŝenia Jerzy BERTRANDT, śywieniowa profilaktyka wybranych cywilizacyjnych chorób metabolicznych MATERIAŁY SZKOLENIOWO-DYDAKTYCZNE Marek SUCHOśEBRSKI, Wybrane problemy teorii równowagi ogólnej J.M. Keynesa (cz. 2) RECENZJE I POLEMIKI Zdzisław SIROJĆ, Recenzja ksiąŝki: Polityka społeczna. Podręcznik akademicki, pod red. G. Firlit-Fesnak i M. Szylko-Skoczny, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa Ireneusz MICHAŁKÓW, Wpływ warszawskich przedsiębiorstw na kreowanie wizerunku stolicy. Omówienie międzynarodowej konferencji naukowej pt. Rola samorządu gospodarczego Warszawy i Mazowsza w przygotowaniu do EURO 2012.

3 From editor C O N T E N T S MONOGRAPHS AND STUDIES Henryk KIRSCHNER, Problems of Health Protection in Free Market Economy Dorota CIANCIARA, Health Investment Joanna LEŚNIOWSKA, Specific Medical Service Market Joanna ROGOZIŃSKA-MITRUT, Ways of Financing Health Services Lech OSTROWSKI, Private Health Insurance in Poland and in the European Union ElŜbieta PUCHNAREWICZ, Medical Tourism as a New Social Phenomenon VARIA Maria JAKUBOWSKA-NAJNIGIER, Former and Latter Prevention of Circulation System Diseases Jerzy BERTRANDT, Nutritive Prophylactics of Selected Civilization Disorders of Metabolism MATERIALS FOR TEACHING METHODS AND DIDACTICS Marek SUCHOśEBRSKI, Selected problems of the theory of general balance by J.M. Keynes (part 2) REVIEWS AND POLEMICS Zdzisław SIROJĆ, Book Review of Polityka społeczna. Podręcznik akademicki (Social Politics. An Academic Handbook) ed. by G. Firlit-Fesnak and M. Szylko-Skoczny, Academic Publishers PWN, Warsaw Ireneusz MICHAŁKÓW, The Impact of Warsaw Enterprises on Creation of the Image of the Capital. The Report of the Academic Conference The Role Local Economic Authorities of Warsaw and Mazovia in Preparations to EURO 2012.

4 STRESZCZENIA Henryk KIRSCHNER PROBLEMY OCHRONY ZDROWIA W GOSPODARCE RYNKOWEJ Słowa kluczowe: ochrona zdrowia, gospodarka rynkowa, reforma opieki zdrowotnej Ochrona zdrowia obejmuje profilaktykę i lecznictwo. Pod naporem potrzeb związanych z lecznictwem profilaktyka traktowana jest często w sposób drugorzędny, chociaŝ jej udział w podnoszeniu zdrowotności nie jest kwestionowany. Nowe szanse otwierają moŝliwości indywidualnego podejścia do profilaktyki w oparciu o znajomość osobniczego genomu. Specyfika profilaktyki powoduje, Ŝe w długofalowej perspektywie mieści się ona bezproblemowo w gospodarce rynkowej. Aktualny wzrost zapotrzebowania na usługi lecznicze wynika ze starzenia się populacji i nasilającej się medykalizacji jej potrzeb zdrowotnych. Towarzyszy temu rynkowa oferta coraz bardziej skutecznych leków i technologii medycznych. Pociąga to za sobą lawinowy wzrost kosztów leczenia. Stąd systemy opieki zdrowotnej oparte na ogólnej dostępności do lecznictwa znajdują się w stanie permanentnego kryzysu. W ostatnich latach podejmowano reformy mające na celu poprawę tej sytuacji. U nas, do najwaŝniejszych z nich naleŝy rozdzielenie społecznego płatnika (obecnie NFZ) od świadczeniodawców, którymi są zakłady publiczne i prywatne. Pozwoliło to na powstanie tzw. rynku wewnętrznego, który stanowi czynnik pobudzający do przekształceń i lepszego wykorzystania zasobów w zakładach publicznych, przede wszystkim w szpitalach. Jednak tylko w części szpitali proces był ten był w miarę pomyślny. Obecne próby przekształcenia szpitali w spółki prawa handlowego są krokiem w kierunku zwiększenia ich swobody rynkowej z równoczesnym przejęciem większej odpowiedzialności za losy placówki. Będzie to nowe doświadczenie w godzeniu misji publicznej szpitali z wymogami gospodarki rynkowej. Aby było ono udane niezbędne są równieŝ inne zmiany w systemie: wprowadzenie koszyka świadczeń gwarantowanych, rozwój dodatkowych ubezpieczeń prywatnych czy zastosowanie dopłat ze strony pacjentów. PROBLEMS OF HEALTH PROTECTION IN FREE MARKET ECONOMY Key words: health protection, free market economy, health service reform Health protection includes prophylactics and treatment. Due to significant needs associated with treatment, prophylactics is viewed as minor issue, though its contribution to health level improvement is not denied. New chances are sought in the possibility of individual approach to prophylactics based on the cognition of individual genome. Specific character of prophylactics makes it belong, in the long run, to the free market economy. Current increase of health service needs is an outcome of the ageing population and growing medication-oriented health needs. This is met by market offers of more and more effective drugs and medical technologies. That, in turn, heightens the costs of treatment. Hence health service systems based on common access to medical help are in constant crisis. In the recent years, reforms were undertaken aiming to improve the situation. In our state, the most crucial ones include separation of social payer (currently NFZ) and services provided by public and private institutions. This led to the appearance of the so-called interior market, which is a factor stimulating transformations and better use of resources in public institutions, hospitals in particular. However, only in some hospitals the process was successful. Current attempts to transform hospitals into companies are a step towards their independence on the market, accompanied by taking more responsibility for the finances of the institutions.

5 Dorota CIANCIARA INWESTOWANIE DLA ZDROWIA Słowa kluczowe: uwarunkowania zdrowia, profilaktyka i promocja zdrowia, polityka zdrowotna Zdrowie jednostek i populacji jest determinowane wieloma wewnętrznie powiązanymi czynnikami. Największy wpływ na kondycję zdrowotną wywierają szeroko rozumiane uwarunkowania społeczno-ekonomiczne i kulturowe. W artykule zaprezentowano koncepcję inwestowania dla zdrowia w kontekście: (1) zadań i ograniczeń systemu ochrony zdrowia, (2) znaczenia promocji zdrowia i prewencji chorób oraz (3) wpływu zdrowia na kondycję ekonomiczną jednostek i makroekonomię. Omówiono załoŝenia polityki prozdrowotnej i podejścia zdrowie we wszystkich politykach. Przedstawiono i zarekomendowano metodę oceny wpływu polityki na zdrowie, która pozwala na przewidywanie konsekwencji zdrowotnych dowolnej polityki oraz zmniejsza ryzyko podejmowania decyzji, które przynoszą niezamierzone negatywne skutki dla zdrowia. INVESTMENT FOR HEALTH Key words: health conditions, prophylactics and health promotion, health politics Health of the individuals and whole population depends on many interrelated factors. Social model of health and socio-economic health determinants are the foundation for this article. The main goal of an article is to present the concept of investment for (in) health. The concept is described in context of: (1) boundaries and limitation of health system, (2) weight of health promotion and disease prevention and (3) economic impact of health at the level on the individual and impact of health on the macroeconomy. Healthy public policy and health in all policies notions are explored and stressed. Health Impact Assessment as a way to find and improve the health consequences of any defined policy is described and strongly recommended.

6 Joanna LEŚNIOWSKA SPECYFIKA RYNKU USŁUG MEDYCZNYCH Słowa kluczowe: rynek usług medycznych, popyt, podaŝ Rynek usług medycznych w rozumieniu klasyków ekonomii nie jest wolnym rynkiem. W Ŝadnym zresztą demokratycznym kraju nie wysuwa się postulatów całkowitego podporządkowania sektora zdrowia niewidzialnej ręce rynku. Niniejszy artykuł poświęcony został problematyce specyfiki rynku usług medycznych. W tym zakresie przeanalizowano cechy rynku doskonale konkurencyjnego i porównano je z tymi występującymi na rynku usług medycznych. Autorka przedstawiła główne niesprawności mechanizmu rynkowego w ochronie zdrowia, a w szczególności: zjawisko asymetrii informacji, zjawisko moralnego hazardu i zjawisko negatywnej selekcji. SPECIFIC MEDICAL SERVICE MARKET Key words: medical service market, demand, supply Medical service market is not free market as understood by economy classics. On the other hand, no democratic country advocates subjecting health sector to blind market. The article is devoted to specific medical service market. There is a thorough characteristics of perfectly competitive market compared to the qualities of medical market. The author indicates main faults of market mechanisms in health protection, particularly the phenomenon of information asymmetry, ethical hazard and negative selection. Joanna ROGOZIŃSKA-MITRUT SPOSOBY FINANSOWANIA USŁUG ZDROWOTNYCH Słowa kluczowe: usługi medyczne, finansowanie Zastosowanie właściwego zestawu mechanizmów finansowania świadczeń zdrowotnych jest jednym z kluczowych elementów, determinujących sukces lub poraŝkę w sprawnym zarządzaniu systemem ochrony zdrowia. Tworzy on bowiem swojego rodzaju pole gry między zakładami opieki zdrowotnej jako usługodawcami oraz dysponentami środków na ochronę zdrowia jako płatnikami, kształtując rozkład ryzyka finansowego dla obu stron. Bodźce te oddziaływają na poziom kosztów opieki zdrowotnej, efektywność działania zakładów, jakość świadczeń i ich dostępność, itp. KaŜdy mechanizm finansowania świadczeń zdrowotnych zawiera określenie dwóch zasadniczych parametrów: tego, co stanowi podstawę rozliczania i kwoty jednostkowej. MECHANISMS OF HEALTHCARE FINANCE Key words: medical services, financing The use of proper set of healthcare finance mechanisms is one of the key elements which determine the success or failure in an efficient management of healthcare system. The system creates a sort of a playfield between healthcare institutions as service assistants and disponents of the means for healthcare as payers to shape the financial risk for both sides. These elements have an impact on the level of healthcare cost, institution running effectiveness, the quality of service, its availability etc. Every mechanism of healthcare finance includes a determination of two crucial parameters: payment basis and a unit sum.

7 Lech OSTROWSKI PRYWATNE UBEZPIECZENIA ZDROWOTNE W POLSCE I W UNII EUROPEJSKIEJ Słowa kluczowe: model opieki zdrowotnej, ubezpieczenia zdrowotne Prywatne ubezpieczenia zdrowotne w Polsce podobnie jak w Unii Europejskiej są trwałym segmentem rynku ubezpieczeniowego i odgrywają coraz większą rolę w budowanym modelu zdrowia publicznego w naszym kraju. Te ubezpieczenia rozwijają się jako uzupełniająca forma publicznej ochrony zdrowia, głównie w postaci ubezpieczeń pakietowych, kupowanych przez firmy dla pracowników, zaś w mniejszym stopniu jako sprzedaŝ indywidualnych (jednostkowych) polis ubezpieczeń zdrowotnych. Rynek tych ubezpieczeń rozwija się dynamicznie. Wydatki w 2008 r. na ten cel (bez zakupu i dopłat do leków) wyniosły ok. 15 mld. zł. W Polsce wciąŝ brakuje całościowej koncepcji strategii zdrowia publicznego, w której jasno określone zostaną zadania prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych, zasady ich rozwoju i nadzoru. PRIVATE HEALTH INSURANCE IN POLAND AND IN THE EUROPEAN UNION Key words: health protection model, health insurance Private health insurance in Poland, like in the European Union, is a permanent element in the insurance market and is more and more significant in the public health model built in our country. It develops as an additional form of public health protection, mainly in the packet insurance form, purchased by companies for their employees, less frequently as individual health insurance agreements. This market is developing rapidly. In 2008 expenditure for this purpose equaled approximately 15 milliard zlotys. Polish health sector still lacks a general concept defining clearly the tasks of private health insurance, the rules of its development and its monitoring.

8 ElŜbieta PUCHNAREWICZ TURYSTYKA MEDYCZNA JAKO NOWE ZJAWISKO SPOŁECZNE Słowa kluczowe: turystyka, międzynarodowy rynek usług medycznych. Autorka definiuje turystykę medyczną jako dobrowolne wyjazdy osób poza granice własnego kraju w celu skorzystania z fachowej opieki medycznej. Do najistotniejszych czynników jej rozwoju zalicza wzrost rywalizacji na globalnym rynku usług zdrowotnych, rosnące wymagania społeczeństw krajów rozwiniętych w zakresie troski o zdrowie, tęŝyznę fizyczną i urodę oraz medykalizację Ŝycia społecznego. Autorka charakteryzuje problemy turystyki medycznej w krajach Południa, gdzie tworzy się juŝ usługi medyczne na najwyŝszym światowym poziomie. Rosnące zapotrzebowanie na tego rodzaju wyjazdy turystyczne buduje potencjał gospodarczy krajów Południa i równocześnie niesie powaŝne implikacje dla lecznictwa na całym globie. Analizując szanse na rozwój turystyki medycznej w Polsce wskazuje ona na takie czynniki przyciągające pacjentów z zagranicy, jak: wysoki poziom usług i umiarkowane ceny zabiegów, leczenia oraz transportu. Kliniki współpracują z pensjonatami i uzdrowiskami, które oferują lekkie zabiegi upiększające lub relaksujące, tak by pacjenci mogli dochodzić do zdrowia po chirurgicznych interwencjach. Autorka ocenia, Ŝe ten sektor działalności medycznej w Polsce będzie się dynamicznie rozwijał. MEDICAL TOURISM AS A NEW SOCIAL PHENOMENON Key words: tourism, international medical service market. The author defines medical tourism as voluntary individual trips abroad in order to make use of professional medical help. The most significant factors of its development include increasing competition in the global market of health services, higher demands of the societies of developed countries concerning health, fitness and beauty as well as medicine oriented social life. The author describes medical tourism in southern countries, where medical services have already reached the highest level worldwide. Growing demand for this kind of trips builds up economical potential of southern countries and brings about significant implications for medical treatment worldwide. Analyzing chances for the development of medical tourism in Poland, the author indicates such factors attracting patients from abroad as: high level of service quality and moderate prices of treatments and transport. Cliniques cooperate with bed and breakfasts and spas, which offer gentle beauty and relaxation treatments, so that patients can fully recover after surgeries. As the author of the paper estimates, this medical sector is going to develop in Poland rapidly.