Sprawa nie wygląda wesoło,

Transkrypt

1 Rolnik pyta, prawnik odpowiada - czytaj s. 2 wr-062/09 Nr 08/2009 (60) bezpłatny miesięcznik ogólnopolski ISSN: Rozproszenie organizacyjne producentów mleka w Polsce jest faktem. Ma to wpływ na brak jednolitej reprezentacji producentów mleka. Warto jednak zlustrować drogę litra mleka między producentem a konsumentem. wr-194/08 Marże handlowe pod lupą Jaka jest faktyczna cena szklanki mleka? Na jej cenę składają się również wszelkie haracze, jakie pobierają sieci sklepów wielkopowierzchniowych. Na zdjęciu Waldemar Broś, Prezes KZSM Związek Rewizyjny. Sprawa nie wygląda wesoło, gdyż okazuje się, że sieci wielkopowierzchniowych sklepów wyciąwszy w pień lokalny handel, są w stanie dyktować twarde, a często nieuczciwe warunki swoim dostawcom Prezes Krajowego Związku Spółdzielni Mleczarskich, Waldemar Broś, od dłuższego czasu postuluje, wraz z zarządami Polskiej Izby Mleka oraz Izb Rolniczych o zainteresowanie się kwestią narzutów handlowych i opłat pobieranych przez duże sieci handlowe. W opracowanej przez KZSM ankiecie, padło kilka ważnych pytań dotyczących współpracy przetwórców mleka z dystrybutorami produktów mleczarskich. Wynika z niej, że markety zarabiają podwójnie: narzucając marżę i pobierając opłaty tzw. półkowe, które - różnie nazwane - sprowadzają się do miana swoistego haraczu (ściąganego w zamian za wejście producenta do sieci). Choć pobieranie takich opłat jest sprzeczne z Ustawą o Zwalczaniu Nieuczciwej Konkurencji i ogranicza znacząco dostęp do rynku, to producenci żywności godzą się na takie praktyki. Handel z sieciami stanowi bowiem być albo nie być przetwórcy. Na liście dodatkowych 27 opłat, których żądają markety, w zamian za przyjęcie towaru na półkę widnieją takie jak: bonus bezwarunkowy, rabat potransakcyjny, opłata za usługi promocyjne, bonus asortymentowy, opłata za umieszczenie towaru na półce, czy opłata za urodziny sieci! Najwięcej (23 z 25 badanych podmiotów) płaci za tzw. usługi promocyjne i reklamowe (chodzi m.in. o gazetki ) oraz uiszcza upust promocyjny. 22 mleczarnie pokrywają koszty usług marketingowych. 19 spółdzielni opłaca rabat bezwarunkowy oraz odprowadza opłatę za wprowadzenie nowego asortymentu. Urodziny sieciom wyprawia 14 badanych i tyle samo płaci za (uwaga!) elektroniczną wymianę danych. Jeśli termin przydatności do spożycia powoli staje się nieaktualny, to rabat musi dać też producent, chyba, że ma ochotę zabrać przeterminowany towar z powrotem. Koszty te stanowią od kilku do nawet 30% łącznego obrotu z sieciami. Joanna Kaźmierczak Błocisz wr-061/09 Ziemniaki na start! Zapraszamy sierpnia do Sielinka na XVI Krajowe Dni Ziemniaka. Więcej na wr-064/09 wr-153/08 O P O N Y DO CIĄGNIKÓW I MASZYN ROLNICZYCH UKRAIŃSKIE, ROSYJSKIE, CZESKIE, TURECKIE, POLSKIE, CHIŃSKIE!!!ATRAKCYJNE CENY!!! Dostawa na terenie całego kraju Nowe Opole, ul. Lipowa 18, Siedlce tel.: (025) , fax: (025) handel@chromex.pl wr-201/08 wr-194/08 wr-067/08

2 Strona Nr 08/2009 (60) W numerze: Uprawa roślin Ostatnie zabiegi w burakach cukrowych s. 4 Warzywnictwo towarowe Czas na siew warzyw ozimych s. 9 Hodowla zwierząt Alternatywa na mokre żniwa s. 13 Technika rolnicza Roztrząsacze na każdą okazję s. 19 Wkładka Izb Rolniczych s Już w następnym numerze: Ze świeżyny na konserwy. O stresie pokarmowym okresu przejściowego. Rolnik pyta, prawnik odpowiada Na Państwa pytania, natury prawnej, w każdą sobotę w godz , pod nr. telefonu odpowiada prawnik Wojciech Lignowski (na zdj.). Rodzice, zanim zmarli, przekazali na moją rzecz gospodarstwo rolne, zastrzegając jednak dla siebie własność domu. Równocześnie ustanowili na moją osobę służebność osobistą polegającą na prawie do mieszkania w tym domu. W akcie notarialnym nie określono czasu, kiedy ta służebność ma mi przysługiwać. Rodzice nie pozostawili testamentu. Wobec tego mam wątpliwość, co się stanie z tą służebnością i z tym domem? W przedstawionej sytuacji musimy rozpatrzeć dwa warianty. Z uwagi na brak informacji, czy oprócz Pana pozostają jakiekolwiek osoby, które będą miały prawo dziedziczyć po zmarłych rodzicach, trzeba rozważyć zaistniały problem również pod tym kątem. W pierwszej kolejności zastanówmy się nad rozstrzygnięciem sytuacji, gdy jedynie Pan będzie powołany do spadku. Wówczas cały majątek rodziców, czyli dom, stanie się Pana własnością. Oprzeć się tutaj należy na przepisach o dziedziczeniu ustawowym wobec braku testamentu sporządzonego przez rodziców. Zatem stosownie do art Kodeksu cywilnego w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. Domniemam, że rodzice nie zmarli jednocześnie, a więc najpierw odziedziczył Pan wraz z żyjącym jeszcze rodzicem połowę domu, która należała do zmarłego, a następnie pozostałą część z chwilą śmierci drugiego z rodziców. Powyższa kolejność nie ma wielkiego znaczenia, ponieważ rezultat i tak jest taki, że cały dom stanie się Pana własnością. W skutek stania się właścicielem nieruchomości, co do której przysługuje Panu ograniczone prawo rzeczowe w postaci służebności osobistej mieszkania, zastrzeżone na Pana rzecz prawo ulegnie wygaśnięciu, dojdzie do tzw. konfuzji. Podstawą takiego twierdzenia jest art. 247 k.c., który stanowi, że ograniczone prawo rzeczowe, czyli m.in. służebność, wygasa, jeżeli przejdzie na właściciela rzeczy obciążonej albo jeżeli ten, komu prawo takie przysługuje, nabędzie własność rzeczy obciążonej. Podsumowując właścicielem domu zostanie Pan, co z kolei będzie przyczyną wygaśnięcia służebności osobistej, której dalsze istnienie nie miałoby jakiegokolwiek sensu, albowiem będąc właścicielem rzeczy można nią dysponować w szerszym wymiarze aniżeli jako uprawniony z tytułu ustanowionej służebności. Sytuacja się znacznie bardziej skomplikuje, jeżeli nie był Pan jedynym dzieckiem zmarłych rodziców, bowiem wiele wskazuje na to, że Pana rodzeństwo również będzie uprawnione do dziedziczenia majątku po rodzicach. Dom, którego właścicielami byli rodzice, będzie podlegał dziedziczeniu na podstawie przywołanego wyżej art Według tego przepisu prawo własności do przedmiotowej nieruchomości przypadnie w równych częściach Panu i rodzeństwu, co w praktyce oznacza, że będziecie Państwo współwłaścicielami domu rodziców. Powstała współwłasność będzie mogła być zniesiona w dwojaki sposób, a mianowicie w drodze zawartej umowy pomiędzy spadkobiercami albo na mocy orzeczenia sądu stwierdzającego zniesienie współwłasności i określającego metodę podziału majątku. Tak będzie kształtowała się sprawa własności domu rodziców w przypadku, gdy nie jest Pan jedynym dzieckiem swoich rodziców. Odrębną kwestią pozostaje przysługująca Panu służebność osobista w postaci prawa do zamieszkiwania w tymże domu. Z jednej trony wydawać by się mogło, że w świetle powyższych rozważań, służebność osobista winna wygasnąć na mocy w/w art. 247, bo przecież jako współspadkobierca domu stał się Pan jego właścicielem. Jednakże nie można posłużyć się w tym przypadku tak prostą analogią, z uwagi na okoliczność, że prawo własności domu rodziców odziedziczył Pan wspólnie ze swoim rodzeństwem, co w praktyce oznacza, że jest Pan współwłaścicielem tej nieruchomości i, że przypadną Panu i rodzeństwu udziały o równej wielkości w nieruchomości rodziców. Każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych, lecz do rozporządzania rzeczą wspólną oraz do innych czynności, które przekraczają zakres zwykłego zarządu, potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli. Skoro tak, to prawo własności należne współwłaścicielowi jest prawem znacznie bardziej ograniczonym niż własność przypadająca na rzecz jedynego właściciela. I właśnie ta okoliczność przesądza, iż służebność osobista nie ulegnie wygaśnięciu. Zastrzeżona służebność mieszkania nadal będzie Panu przysługiwała i to niezależnie od woli reszty współwłaścicieli. Dzięki niej, nadal będzie mógł Pan korzystać z domu w zakresie określonym w akcie notarialnym, a dodatkowo będzie Pan uprawniony do wykonywania praw współwłaściciela. Potwierdzeniem tego jest uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1983 r., OSNC 1983/8/115, który uznał, że nabycie w drodze dziedziczenia udziału w spadku, w skład którego wchodzi nieruchomość obciążona służebnością osobistą, przez osobę, której służebność przysługuje, nie powoduje wygaśnięcia tej służebności. Proszę jednak pamiętać, że służebność osobista ustanowiona na czas nieokreślony wygaśnie najpóźniej z chwilą Pana śmierci i nie będzie podlegała dziedziczeniu. 6 Festiwal Odmian w Lechpolu Celem Festiwalu Odmian jest prezentacja gamy odmian rzepaków, jęczmieni, pszenic, pszenżyta, będących w ofercie Lechpolu. Ponadto, podczas imprezy, w specjalnie do tego zaadoptowanej hali gospodarczej, odbywały się prelekcje tematyczne przedstawicieli firm kooperujących z PW Lechpol m.in. Makhteshim Agan Poland, KWS Lochow Polska, Azoty Tarnów, Nordkalk oraz Fuchs. 18 czerwca, na polach należących do firmy Lechpol, we wsi Grocholin, woj. kujawsko-pomorskie, odbyła się cykliczna impreza o nazwie Festiwal Odmian. Otwarcia imprezy dokonał prezes zarządu PW Lechpol Eugeniusz Taraska. Na Festiwal Odmian przybyło około 1200 rolników. Zwraca uwagę dobra organizacja imprezy. Poletka pokazowe zlokalizowane były wzdłuż utwardzonej drogi, dostęp do odmian był ułatwiony dzięki wykoszonemu i równemu poboczu. Tak umiejscowienie, jak również oznaczenie poletek (karty upraw i odmian), zasługują na pochwałę. W trakcie imprezy, pośród zwiedzających uwijali się przedstawiciele organizatora, służąc radą i informacją. Lechpol, choć jest firmą działającą w małej miejscowości, ma na tyle silną pozycję rynkową, że organizowana przezeń impreza przyciągnęła imponującą liczbę zwiedzających. Ważne jest to, że pośród przybyłych rolników niewielu było łowców gadżetów, a większość zapytanych, przyjechała tutaj w konkretnym celu. Do zobaczenia za rok! Daniel Alankiewicz Marże handlowe pod lupą Konsument nie zastanawia się, ile procent z należności uiszczanej w kasie to koszt produktu. Choć to on głównie odczuwa wysokie ceny, nie zapewnia jednak godziwego zarobku bezpośrednim producentom. Ze 100 spółdzielni, należących do KZSM, do ankiety przystąpiło zaledwie 25. O czym świadczy ten fakt? Pewnie o tym, że nie wszystkie spółdzielnie handlują z sieciami. Myślę jednak, że strach przed lobby handlowym jest na tyle silny, iż paraliżuje wszelkie kroki ku zmianie sytuacji i konsolidacji branży producentów i przetwórców żywności. Miejmy jednak nadzieję, że po ostatniej wypowiedzi Ministra Marka Sawickiego w TVP Redakcja Rolna, (gdzie publicznie wyraził ubolewanie nad kwestią wysokich narzutów, które stosują sieci, paraliżując popyt), rząd zajmie się tą kwestią na poważnie i oprócz monitoringu marż zastosuje inne metody regulacji polityki sieci. A nadzieja jest: problemem zainteresowała się Komisja Europejska. W listopadzie br. będą wyniki unijnej kontroli rynku dystrybucyjnego. Przedstawiony zostanie raport wraz z ewentualnymi propozycjami zmian legislacyjnych, które miałyby ograniczyć zarobki handlowców, a wspomóc kondycję producentów i przetwórców. Być może wtedy rząd nabierze więcej odwagi? Wszak powinien reprezentować nasze interesy... Joanna Kaźmierczak Błocisz

3 Nr 08/2009 (60) Strona 560 SC wr-004/09

4 Strona Dr Jacek Piszczek IOR-PIB TSD w Toruniu Nr 08/2009 (60) Druga połowa lata to okres wyjątkowo ważny dla wegetacji buraka cukrowego. W tym czasie, wykorzystując uprzednio wytworzoną masę liściową, rośliny produkują i gromadzą największe ilości cukru. Jednocześnie dobrze rozwinięte ulistnienie buraka narażone jest na choroby wywoływane przez szereg grzybów patogenicznych oraz żerowanie niektórych szkodników. Ostatnie zabiegi w burakach cukrowych Objawy chwościka buraka na liściu Obfitująca w opady deszczu pogoda, której towarzyszą wysokie temperatury powietrza, szczególnie sprzyja rozwojowi chwościka burakowego, najgroźniejszego patogena liści. Małe, 2-4 mm średnicy, brunatno szare plamy, otoczone mniej lub bardziej intensywną czerwoną obwódką początkowo pojawiają się na najstarszych liściach. W miarę rozwoju choroby opanowują coraz młodsze ich okółki, powodując zasychanie najpierw fragmentów a potem całych blaszek liściowych. Opanowane przez chorobę buraki przestają przyrastać na wadze. Dodatkowo zgromadzony uprzednio w korzeniach cukier jest rozkładany do cukrów prostych, transportowany do rozety liściowej i wykorzystywany do jej odbudowy. W rezultacie dochodzi do znacznych strat w plonie korzeni i cukru. Walka z chwościkiem to przede wszystkim wykonanie w odpowiednim czasie ochronnych zabiegów chemicznych. Najlepsze rezultaty osiąga się wykonując pierwszy zabieg ochronny w momencie, gdy na plantacji pierwsze, pojedyncze plamy pojawią się na około 5% roślin. Ogólnie przyjmuje się, że próg ten obowiązuje do 5 sierpnia. Potem podnosi się go do 15% w okresie do 15 sierpnia i 45% do końca pierwszej dekady września. Wykonywanie zabiegów w późniejszym terminie jest ekonomicznie nieuzasadnione. W bieżącym roku w wielu rejonach chwościk pojawił się bardzo wcześnie (południe kraju) i tam do zwalczania grzyba przystąpiono już w pierwszej dekadzie lipca. W takich przypadkach należy się spodziewać konieczności wykonania nawet trzech zabiegów ochronnych. Sytuacja taka rodzi wiele dodatkowych problemów związanych z terminami i doborem fungicydów do kolejnych zabiegów. Przyjmuje się, że drugi wykonuje się do końca pierwszej dekady września, jeżeli plamy pojawią się na około 45% roślin. O momencie wykonania kolejnych zabiegów ochronnych musi zadecydować plantator na podstawie rozwoju choroby na plantacji. Często wypadają one co około trzy tygodnie. Jednak nie można tego przyjąć za regułę. Lista fungicydów zalecanych do stosowania przeciwko chwościkowi nie jest zbyt długa (tab1). Są na niej fungicydy o działaniu kontaktowym oraz systemicznym. Preparaty działające kontaktowo łatwo ulegają spłukaniu z powierzchni chronionych, stąd opady deszczu stanowią kres ich działania. Jest to jedną z przyczyn, dla których rolnicy preferują preparaty o działaniu systemicznym. Te ostatnie są szybko wchłaniane przez roślinę, nie ulegają spłukiwaniu przez deszcz, a jednocześnie Preparaty do zwalczania chwościka w burakach cukrowych. Fungicyd Substancja aktywna Dawka (kg, l/ha) Karencja (liczba dni) Preparaty kontaktowe Nazwa Ilość (g/kg) Antracol 70 WG propineb 70% 2,0-2,5 7 Dithane NeoTec 75 WG mankozeb 75% 2,0-3,0 14 Manconex 80 WP mankozeb 80% 2,0-3,0 14 Miedzian 50 WG tlenochlorek miedzi 50% 5,0 7 Miedzian 50 WP tlenochlorek miedzi 50% 5,0 7 Miedzian Extra 350 SC tlenochlorek miedzi 350 5,0-6,0 7 Preparaty systemiczne Allegro 250 SC krezoksym metylowy + epoksykonazol ,7-1,0 28 Duett Ultra 497 SC tifanat metylowy + epoksykonazol ,5 0,6 35 Eminent 125 SL tetrakonazol 125 0,8 28 Horizon 250 EW tebukonazol 250 0,8 35 Orius 250 EW tebukonazol 250 0,8 35 Matador 303 SE tiofanat metylowy + tetrakonazol ,25 1,5 35 Moderator 303 SE tiofanat metylowy + tetrakonazol ,25 1,5 35 Sfera 267,5 EC cyprokonazol + trifloksystrobina ,5 0,5 0,7 21 Soprano 125 SC epoksykonazol 125 1,0 35 Tebu 250 EW tebukonazol 250 0,8 35 Topsin M 500 SC tiofanat metylowy 500 1,2 14 Yamato 303 SE tiofanat metylowy + tetrakonazol ,25 1,5 35 wykazują wysoką skuteczność nawet w momencie silniejszego rozwoju choroby. Niestety także ich stosowanie ma swoje wady. Podstawową jest pojawiająca się coraz częściej odporność grzyba na tę grupę substancji aktywnych. Taką substancją aktywną, która w znacznym stopniu utraciła swoją skuteczność przeciwko chwościkowi jest karbendazym. Preparaty zawierające tę substancję aktywną były często i powszechnie używane ze względu na niskie koszty zabiegu. Niestety wielu plantatorów przekonało się o jego słabej skuteczności. Karbendazym wycofano z użytku ze względu na jego szkodliwe działanie na ludzi. Aby przedłużyć skuteczność poszczególnych substancji aktywnych działających systemicznie, należy stosować je przemiennie, tzn. do kolejnych zabiegów używać fungicydy zawierające inne substancje aktywne. O ile pozwalają na to warunki, dobrze jest włączyć w program ochrony preparaty kontaktowe, które działają wyniszczająco na całą populacje patogena. Uodpornienia na tę grupę preparatów zdarzają się bardzo rzadko. Przemienne stosowanie substancji aktywnych lub preparatów zawierających ich mieszanki znacznie opóźnia tworzenie się odporności u zwalczanego patogena. W bieżącym roku nie powinno być problemów z pozostałymi chorobami liści. Przede wszystkim warunki atmosferyczne sprzyjają silnej ekspansji chwościka. Zwalczając tego patogena jednocześnie eliminujemy możliwość rozwoju mączniaka prawdziwego i brunatnej plamistości liści. Poza tym tegoroczne warunki nie sprzyjają rozwojowi mączniaka, który wymaga suchej i ciepłej pogody. Od lipca na plantacjach buraka może pojawiać się błyszczka jarzynówka. Jej rozwojowi sprzyjają wysokie temperatury powietrza. Larwy tego nocnego motyla żerując na liściach pozostawiają nienaruszone jedynie unerwienie. Gdy szkodniki są bardzo liczne, może dojść do powstania gołożerów. Próg szkodliwości to 10 gąsienic na pięciu roślinach lub 10 na m 2. Są pierwsze sygnały o pojawianiu się gąsienic błyszczek na plantacjach buraka. Jedynym preparatem zarejestrowanym do zwalczania tego szkodnika jest Sumi-Alpha 050 EC. Na zakończenie jedna, bardzo ważna uwaga. W tej fazie rozwoju buraka nie stosujemy żadnych nawozów dolistnych! Niestety niektórzy z plantatorów nadal uważają, że do cieczy roboczej przy zwalczaniu chwościka warto dodać odżywki. Jest to działanie absolutnie nieuzasadnione, które nie przyniesie żadnego efektu a jedynie podwyższy koszty uprawy. n wr-119/09

5 Nr 08/2009 (60) Prof. dr hab. Czesław Szewczuk Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Korzystny wpływ obornika, jak też innych nawozów organicznych, jest widoczny nie tylko w pierwszym roku od ich wniesienia, ale też w latach następnych. Wobec wysokich cen nawozów mineralnych, należy więc zwracać większą uwagę na nawozy organiczne, w tym obornik, komposty, uboczne produkty plonu głównego (słomę, liście, łęty ziemniaka, itp.), nawozy zielone. Wartość nawozowa obornika zależy głównie od rodzaju zwierząt, ilości i rodzaju ściółki, sposobu i okresu przechowywania oraz terminu jego wywiezienia i przyorania. Przeciętnie obornik mieszany (bydlęcy + świński + koński) zawiera 0,5% azotu (N) i wapnia (CaO); 0,3% fosforu (P2O5); 0,7% potasu (K2O); 0,19% magnezu (MgO) i 0,08% siarki (S). Oznacza to, że w przeciętnej dawce 30 t/ha, wnosimy do gleby: 150 kg azotu i wapnia, 90 kg fosforu, 210 kg potasu, 57 kg magnezu i 24 kg siarki. W tej dawce dostarczane są też znaczne ilości mikroelementów: 160 g boru (B), 150 g miedzi (Cu), 1060 g cynku (Zn), 1950 g manganu (Mn), g żelaza (Fe) i 13 g molibdenu (Mo). Należy dodać, że obornik koński, a zwłaszcza spod owiec, charakteryzuje się większą zawartością suchej masy i składników pokarmowych, niż bydlęcy i świński. Jednak największą zawartość suchej masy i składników mineralnych, wykazuje pomiot ptasi, zwłaszcza od kur (44% suchej masy), w mniejszym stopniu spod kaczek i gęsi (30%). Obornik bydlęcy i świński zawiera przeciętnie 21% suchej masy i odpowiednio mniej składników pokarmowych. Zaleca się go w dawce od 20 do 40 t/ha, większe ilości na glebach zwięźlejszych oraz pod rośliny o dłuższym okresie wegetacji i dające wysokie plony. Z kolei dawki pomiotu ptasiego nie powinny przekraczać 10 t (od kur) lub 15 t/ha (od kaczek i gęsi). Składniki pokarmowe z obornika nie są jednak wykorzystywane w 100%, lecz w znacznie mniejszym stopniu, zwłaszcza azot (przeciętnie w 30%) i fosfor (20-25%). W większym stopniu wykorzystywany jest potas, magnez i siarka (40-60%). Należy jednak dodać, że pewna część tych składników (20- W pogoni za pieniędzmi nie zapomnij o oborniku Skład chemiczny obornika (w % świeżej masy) Składniki Bydło Trzoda Konie Owce Kury Kaczki i gęsi S.m. N P 2 O 5 K 2 O CaO MgO Dawka t/ha 21,0 0,5 0,3 0,7 0,5 0, ,5 0,5 0,4 0,7 0,4 0, ,0 0,5 0,3 0,9 0,4 0, %) wykorzystywana jest również w następnych latach od jego zastosowania. Najlepiej wykorzystują składniki pokarmowe z obornika rośliny o długim okresie wegetacji i dużych potrzebach pokarmowych, głównie okopowe (buraki, ziemniaki), ale też kukurydza i rzepak oraz wiele roślin warzywnych. Obornika nie stosuje się na ogół pod zboża, choć w słabszych stanowiskach może być wnoszony, np. pod Strona Obornik jest nie tylko cennym źródłem składników pokarmowych dla roślin, ale też wniesiony do gleby, korzystnie wpływa na jej właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne, które decydują o jej żyzności i urodzajności. Poza tym stabilizuje odczyn, sprzyja tworzeniu związków próchnicznych oraz oddziałuje strukturotwórczo, dzięki czemu są właściwe relacje w glebie pomiędzy wodą a powietrzem oraz lepsze warunki do pobierania składników pokarmowych. Namnażają się też wówczas pożyteczne, próchnicotwórcze i strukturotwórcze mikroorganizmy. 27,0 0,7 0,4 0,2 0,6 0, ,0 1,6 1,5 0,8 2,5 0, ,0 0,7 1,0 0,7 1,2 0,3 15 Niezwłocznie po wywiezieniu obornika, należy go przyorać, głębiej na glebach lekkich (15-18 cm), niż cięższych (12-15 cm). pszenicę w dawce t/ ha. Nie powinien być natomiast stosowany pod jęczmień browarny oraz rośliny z rodziny motylkowatych (koniczyny, lucerny, strączkowe) oraz rośliny o małych potrzebach pokarmowych, a przy tym łatwo wylegające, np. grykę, len. Obornik może być stosowany w różnych okresach: letnim (pod rzepak, pszenicę ozimą, a nawet niektóre międzyplony przeznaczone na nawóz zielony), jesiennym (buraki, warzywa, wczesne ziemniaki, kukurydzę) oraz wczesnowiosennym (późne ziemniaki, kukurydzę, niektóre warzywa). Z reguły lepsze wyniku daje letnie lub jesienne wniesienie obornika, ale w praktyce często go brakuje w tym okresie, stąd praktykowany jest termin wiosenny. Powinien to być wówczas obornik dobrze przefermentowany, nie słomiasty, by dodatkowo nie przesuszać gleby i w miarę szybko udostępnić roślinom, zawarte w nim składniki pokarmowe, w wyniku mineralizacji przez mikroorganizmy. Nie zaleca się na ogół stosowania obornika w latach, kiedy planowane jest wapnowanie, gdyż wapń przyśpiesza rozkład (mineralizację) obornika, mogą nastąpić przy tym pewne starty azotu. Jeśli jednak obydwa zabiegi będą wykonywane, to nawozy wapniowe należy wywieźć na ściernisko, zaś obornik późną jesienią lub wiosną. n wr-084/09

6 Strona 6 W skali europejskiej nasze rolnictwo jest wyjątkowe. Również w aspekcie odsetka areału obsianego kwalifikowanym materiałem siewnym. Choć brak oficjalnych statystyk w tej kwestii, plasujemy się na końcowych miejscach listy krajów członkowskich UE. Co siejemy, to zbierzemy Wnioski nasuwają się podczas wglądu w dane PIORiN, o powierzchni zakwalifikowanych plantacji nasiennych oraz ilości kwalifikowanego materiału siewnego w Polsce. Ledwie po dwóch ostatnich latach można mówić o delikatnym odbiciu się polskiego nasiennictwa od skrajnego w tej materii, a już czytamy zachęcający tytuł Licencja na ćwierć wieku autorstwa Adama Białous (na str. 6 w gazecie Nasz Dziennik z dnia 22 lipca 2009 r.). Z niemiłym jednak zaskoczeniem przeczytałem na wstępie - Obsiewanie pól kwalifikowanym materiałem siewnym oznacza dla rolnika dodatkowe koszty i to przez wiele lat, a dalej, w ostatnim akapicie artykułu - Jeśli więc rolnik zakupi taki gatunek w roku, kiedy został on zarejestrowany, musi płacić opłaty licencyjne przez 25 lat. Takie przedstawianie ochrony wyłącznego prawa hodowcy do odmiany i obowiązku uiszczania opłat za rozmnożenia własne odmian objętych tą ochroną jest nieprawdziwe i szkodliwe. Wbrew twierdzeniom autora artykułu, zawartym w jego nagłówku poprzedzającym tytuł, obsianie przez rolnika gruntów wchodzących w skład posiadanego przez niego gospodarstwa rolnego materiałem kwalifikowanym nie rodzi żadnych dodatkowych kosztów. W przypadku nabycia przez rolnika z legalnego źródła kwalifikowanego, licencjonowanego materiału siewnego i obsiania nim gruntów wchodzących w skład gospodarstwa, rolnik nie ponosi żadnych dodatkowych kosztów i obciążeń. Przeciwnie, w takim wypadku rolnik otrzyma dopłatę do areału obsianego tym materiałem (100 zł/ha). Skąd zatem takie stwierdzenie autora? Czemu lub komu ma służyć? Owszem, rolnik ma prawo do podjęcia decyzji o skorzystaniu z tak zwanego przywileju farmerskiego (ustawowej instytucji odstępstwa rolnego) i wysianiu odmiany chronionej wyłącznym prawem w materiale z własnego zbioru, i jest zobowiązany do uiszczenia opłaty dla hodowcy, ale tylko i wyłącznie wówczas, gdy wysieje własne nasiona odmiany chronionej, i wyłącznie od ilości faktycznie użytej do siewu. Nikt nie zmusza rolnika do podejmowania takiej decyzji przez 25 lat i płacenia opłaty za odstępstwo rolne. Dlaczego zatem, w rzeczonym artykule, padły sformułowania wprowadzające w błąd? Mogące wpływać na decyzje rolników niekorzystne dla nich samych? Paweł Kochański Nr 08/2009 (60) ZBOŻA OZIME: Nasiona zaprawione! pszenica pszenżyto Jęczmień żyto odm. syntetyczne Nowość! ADEQUAT, KASPART oraz BARROKO, DOROTA, KRIS, RAPSODIA, AMBITION, MULAN, BRISTOL, AKRATOS, ZYTA, Nowość! CONSTANT, ALGOSO, ALEKTO, GNIEWKO, BORWO oraz HORTENSO, ALIKO Nowość! SEDUCTION, REFLEXION, HEIDI, NICOLETTA Nowość! STANKO oraz PASTAR (zielonkawe), DARAN, HERAKLES, MATADOR CAROTOP, CAROASS OFERUJE MATERIAŁ SIEWNY roślin rolniczych RZEPAK OZIMY Nasiona zaprawione! Wysoka mrozoodporność! Szeroki wybór odmian! Nowość! TOMMY, JIMMY oraz CALIFORNIUM i inne POPLONOWE gorczyca biała odm. mątwikobójcze: Nowość! BARDENA, RADENA łubin żółty i wąskolistny, peluszka, bobik, wyka jara i ozima, facelia błękitna, seradela, rzepik ozimy, rzepa pastewna, brukiew pastewna, rzepak jary, rzodkiew oleista MIESZANKI TRAW trawnikowe: ozdobne, sportowe, specjalne pastewne na trwałe i krótkotrwałe użytki zielone Realizujemy specjalne zamówienia! PROWADZIMY SPRZEDAŻ NA TERENIE CAŁEJ POLSKI: tel. 052/ wr-121/09 Kwalifikat plonem darzy! Cecha dobrych gospodarzy! Rolnik wysiał 150 kg zaprawionego materiału kwalifikowanego na 1 ha. 210 zł/ha minus dopłata z ARR 100 zł/ha koszt: 110 zł/ha Siew kwalifikowanego materiału siewnego to najlepszy wybór. Żadnych dodatkowych opłat dla hodowcy! Nabywca ma prawo do ekstra dopłaty z ARR oraz prawo do reklamacji w przypadku wadliwego produktu (reklamacje należy składać w miejscu zakupu, a do wiadomości w Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa oraz Agencji Nasiennej Sp. z o.o. w Lesznie. Kontrolujemy firmy nasienne w całej Polsce.) Własny ze zbioru? Obowiązkowa opłata z wyboru! Rolnik wysiał 150 kg zaprawionego materiału z własnego zbioru na 1 ha. 105 zł/ha + opłata za odstępstwo rolne ok. 13,5 zł/ha + spadek plonu (5%) ok. 90 zł/ha koszt: 208,5 zł/ha Każdy rolnik może podjąć decyzję o siewie nasion z własnego zbioru odmian populacyjnych zbóż, rzepaku, ziemniaka. Gospodarstwo większe niż 10 ha musi bez wezwania uiścić opłatę u hodowcy odmiany w ciągu 30 dni od siewu. Na stronie internetowej Agencji Nasiennej w dokumentach do pobrania znajdują się wykazy odmian wraz ze stawkami. Z targu? Od sąsiada? Tego siać nie wolno! Oj biada, oj biada! Rolnik wysiał 150 kg zaprawionego materiału pirackiego na 1 ha. 135 zł/ha + opłata odszkodowawcza ok. 72 zł/ha + spadek plonu (10%) ok. 180 zł/ha koszt: 387 zł/ha Nie kupuj pirackich nasion! Tu obowiązuje zasada: CO TANIE TO DROGIE. Nie daj się skusić niską ceną! Jeżeli sprzedający odmawia wystawienia faktury, lub worek nie posiada urzędowej etykiety należy odstąpić od zakupu, a o ofercie zawiadomić Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa oraz Agencję Nasienną. Pirat sprzedający nasiona nielicencjonowane narusza szereg ustaw, a dodatkowo naraża kupującego na siew naruszający prawo. wr-126/08 wr-098/09

7 Nr 08/2009 (60) Mgr inż. Edward Bernat IHAR - Radzików Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie Pracownia Ochrony Ziemniaka Strona Współczesna technologia uprawy ziemniaków należy do jednych z najbardziej pracochłonnych kierunków produkcji roślinnej. W celu uzyskania wysokich plonów bulw o dobrej jakości, spełniających wymagania technologiczne danego kierunku produkcji (sadzeniaki, jadalne, dla przemysłu spożywczego lub przetwórczego i inne), należy przestrzegać bardzo wielu elementów technologii produkcji ziemniaków. Przygotowanie plantacji do zbioru Do najważniejszych należą: przedplon, jakość stanowiska, dobór odmiany właściwej do kierunku użytkowania, przygotowanie sadzeniaków, termin sadzenia, nawożenie, pielęgnacja mechaniczna i chemiczna, ochrona przed chorobami i szkodnikami oraz przygotowanie plantacji do zbioru i zbiór. Zaniedbanie lub pominięcie któregokolwiek z wyżej wymienionych elementów technologii produkcji ziemniaków skutkuje spadkiem jakości i wielkości uzyskiwanego plonu bulw, co powoduje wymierne straty ekonomiczne dla producentów. Jakość zebranych ziemniaków i ich zdrowotność, prawidłowe wykonanie zbioru oraz przechowywanie się bulw w bardzo dużym stopniu zależy od właściwego przygotowania plantacji do zbioru. Przygotowanie plantacji do zbioru ma na celu: w przypadku plantacji nasiennych, uzyskanie jak najwyższego plonu sadzeniaków o lepszej zdrowotności dzięki zmniejszeniu porażenia bulw chorobami wirusowymi i zarazą ziemniaka; przyśpieszenie dojrzewania bulw - szczególnie przy uprawie odmian średnio późnych i późnych - polegające na utwardzeniu skórki i skruszeniu stolonów co ułatwia zbiór i zmniejsza ilość uszkodzeń mechanicznych; zniszczenie naci i ewentualnego zachwaszczenia wtórnego, co ułatwia przeprowadzenie mechanicznego zbioru. Termin niszczenia łęcin zależy od wczesności odmiany, jej stanu wegetacji i planowanego terminu zbioru. Odmiany wczesne i średnio wczesne znajdujące się w stadium żółknięcia części nadziemnej roślin wymagają zniszczenia łęcin na 7-14 dni przed termin planowanego zbioru. Na plantacjach nasiennych lub przy uprawie odmian średnio późnych lub późnych, gdzie nać jest całkowicie zielona dni. Niszczenie łęcin i przygotowane plantacji do zbioru można przeprowadzić wieloma metodami. Mechaniczna - wykonywana za pomocą rozbijaczy bijakowych. Wysokość pracy bijaków powinna być tak ustawiona, aby uzyskać jak najlepsze mechaniczne rozdrobnienie łęcin (10-15 cm od wierzchołka redlin) oraz nie powodowała uszkadzania samej redliny oraz i bulw ziemniaka. Ten sposób przygotowania nie jest zalecany na plantacjach nasiennych, gdy rośliny są intensywnie zielone oraz w okresie przekropnej pogody - gdyż może to doprowadzić do porażenia bulw przez choroby wirusowe i zarazę ziemniaka. Na plantacjach niezachwaszczonych i gdy rośliny ziemniaka znajdują w pełni żółknięcia, ta metoda z powodzeniem się sprawdza i prowadzi do wymiernych oszczędności, szczególnie w porównaniu do metody mechaniczno-chemicznej. Jednak nie jest ona zalecana w latach, gdy nasilenie zarazy ziemniaka jest wysokie. Chemiczna - polega na niszczeniu łęcin i chwastów za pomocą chemicznych środków ochrony roślin - desykantów (tab. 1). Zabieg ten powinien być wykonany na dni przed planowanym terminem zbioru, na plantacjach przy dużej masie zielonej naci lub silnie zachwaszczonych zaleca się podział dawki desykantu Reglone 200 SL. Do pierwszego zabiegu należy zastosować dawkę 2-3 l/ha a następną - 2 l/ha po 4-6 dniach. W latach, przekropnych, kiedy jest duże zagrożenie porażenia roślin i bulw zarazą ziemniaka, do zabiegu desykantem można dodatkowo zastosować fungicydy: Altima 500 SC w dawce 0,3-0,4 l/ha; Tanos 50 WG - 0,5-07 kg/ha lub Unikat 75 WG - 2,0 kg/ha. Tabela 1. Wykaz desykantów zalecanych do chemicznego niszczenia naci na plantacjach ziemniaka. Nazwa handlowa Basta 150 SL Reglone 200 SL* Spolight PLUS 060 EO Substancja aktywna glufosynat amonowy dibromek dikwatu karfentrazon etylowy Dawka w l/ha 2,5-3,0 14 4,0-5,0 lub w dawce dzielonej I zabieg 2,0-3,0 II zabieg po 4-6 dniach 2,0 Karencja 14 1,0 14 * - jedyny desykant zarejestrowany do desykacji naci na plantacjach nasiennych Dodatek tych fungicydów spowoduje ochronę przed spływaniem zarodników pływkowych zarazy ziemniaka z części nadziemnych do bulw. Ten sposób przygotowania plantacji do zbioru jest zalecany przy uprawie odmian średnio późnych i późnych, gdyż jeszcze przez ok. tydzień następuje przyrost. Widok plantacji ziemniaków po zabiegu mechanicznego niszczenia naci. plonu na skutek intensywnego spływu asymilatów z części nadziemnych do bulw. Chemiczno-mechaniczna. Żadna z powyższych metod nie gwarantuje 100% optymalnego przygotowania plantacji do zbioru. Metoda chemicznomechaniczna, zalecana szczególnie na plantacjach nasiennych, polega na wykonaniu zabiegu chemicznego niszczenia naci z ewentualnym dodatkiem ww. zalecanych fungicydów na dni przed datą planowanego zbioru (lub dzielonej jak w przypadku metody chemicznej) a następnie dni przed zbiorem - na mechanicznym rozdrobnieniu wyschniętej naci i chwastów za pomocą rozbijaczy bijakowych. Przygotowując plantację ziemniaków do zbioru z użyciem chemicznych środków ochrony roślin (desykantów) należy przestrzegać następujących uwag. Nie należy wykonywać chemicznego niszczenia naci w okresie długotrwałej suszy. Zabieg wykonywać, gdy rośliny ziemniaka są w pełni turgoru (najlepiej po deszczu, lecz na wyschnięte rośliny, we wczesnych godzinach rannych). Nie powinno się wykonywać zabiegu desykantem, gdy gleba jest popękana i bulwy ziemniaka są widoczne na powierzchni. W tym przypadku możne dochodzić do chemicznego poparzenia bulw oraz wzrostu ilości uszkodzeń mechanicznych w czasie zbioru oraz masowego gnicia ziemniaków, szczególnie w czasie długotrwałego przechowywania. Na plantacjach: nasiennych, odmian średnio późnych i późnych, silnie zachwaszczonych i obfitej zielonej naci roślin ziemniaka zaleca się stosowanie dawek dzielonych ze względu na możliwość równomiernego i dokładnego zniszczenia naci. Zbiór ziemniaków przeprowadzić w warunkach suchych, gdy plantacja jest już przygotowana. Każda zwłoka w przeprowadzeniu tej czynności - szczególnie w okresie przekropnej pogody w okresie zbiorów - może prowadzić do wtórnego odrostu naci ziemniaka. Jest to bardzo niekorzystne w każdym przypadku, gdyż może prowadzić do: wzrostu porażenia bulw przez wirusy (ma to szczególne znaczenie w przypadku produkcji nasiennej - sadzeniaków) i zarazę ziemniaka, utrudnienia przeprowadzenia mechanicznego zbioru, wzrostu udziału bulw z uszkodzeniami mechanicznymi oraz złego przechowywania się ziemniaków. Należy pamiętać, że od właściwego przygotowania plantacji do zbioru oraz terminu i sposobu wykonania samego zbioru w bardzo dużym stopniu zależy jakość zebranego plonu bulw a w konsekwencji zysk producenta ziemniaków. n wr-119/09

8 Strona 8 Nr 08/2009 (60) Ewa Grabowska Wiadomości Rolnicze Polska ewa@wrp.pl Pomidory bez chorób i plam Nierównomierne wybarwianie owoców pomidorów, zielony miąższ lub biały rdzeń na przekroju, pojawienie się tzw. zielonej piętki są objawami niedostatecznego odżywienia roślin. Główną przyczyną jest niedobór potasu oraz nieodpowiednia temperatura w okresie dojrzewania. Pomidory są wrażliwe na niedobór wody w okresie wiązania i dorastania owoców, tj. od końca czerwca do około połowy sierpnia. Prawidłowo wybarwione, równomiernie dojrzałe i zdrowe owoce pomidorów wymagają odpowiednich warunków w okresie wegetacji, optymalnego dokarmiania, stosowania zabiegów ochronnych oraz sprzyjających warunków temperaturowo-wilgotnościowych. Owoce pomidorów w przypadku niedostatecznego zaopatrzenia w potas dojrzewają niejednocześnie, łatwo pękają, są mniejsze i gorzej znoszą transport. Rosną też straty przechowalnicze takich warzyw. Liście pomidora przybierają ciemnozielone zabarwienie, pojawiać się też mogą brunatne plamki. Krzaki stają się wiotkie, łodygi nie dorastają do prawidłowej wysokości i pod ciężarem owoców mogą się zginać lub łamać. Niedostateczne odżywienie potasem prowadzić może do zaburzeń w gospodarce wodnej, transport i synteza asymilatów w roślinach są spowolnione, zwłaszcza w odniesieniu do aminokwasów i białek. W efekcie maleje zawartość suchej masy w owocach oraz stężenie kwasów organicznych, cukrów, karotenów i witaminy C. Czynnikiem odpowiedzialnym za prawidłowe wybarwienie jest likopen, główny karotenoid w owocach pomidorów. Nieodpowiednia temperatura w okresie dojrzewania, zwłaszcza zbyt wysoka, hamuje wytwarzanie likopenu, a owoce mogą ulegać oparzeniom. Choroby, infekcje wirusowe oraz bakteryjne mogą również wpływać na nieprawidłowe dojrzewanie owoców. Najczęstszą i najgroźniejszą chorobą upraw gruntowych jest zaraza ziemniaka wywoływana przez grzyb Phytophthora infestans. Początkowo występuje na ziemniakach, a następnie, poprzez zarodniki zostaje przeniesiona na pomidory. Porażone owoce pokrywają się brunatnymi, wodnistymi plamami, które szybko powiększają się obejmując nawet całe owoce. Zainfekowane owoce nie dojrzewają lecz w krótkim czasie gniją. Objawy można zaobserwować już w połowie lipca. Rozwojowi choroby sprzyja niska temperatura do 18 C oraz wilgotna i deszczowa pogoda. W takich warunkach patogen może zniszczyć cały plon. Należy unikać sadzenia pomidorów w pobliżu plantacji ziemniaków, stosować odmiany tolerancyjne, a warzywa sadzić w rzędach usytuowanych w kierunku wiatrów, by usunąć nadmiar wilgoci. Przy podlewaniu unikać zraszania liści. Powinno się uprawy zapobiegawczo chronić przed przed wystąpieniem choroby na ziemniakach, a interwencyjnie w momencie wystąpienia pierwszych objawów chorobowych (zgodnie z Programem Ochrony Warzyw). Jednocześnie ze zwalczaniem zarazy ziemniaka można chronić plantacje przed alternariozą (Alternaria solani, A. alternata), septoriozą (Septoria lycopersici Speg) oraz czarną zgnilizną owoców pomidora (Didymella lycopersici Kleb). W przypadku wystąpienia alternariozy pierwsze objawy widoczne są w połowie czerwca na dolnych liściach - ciemnobrunatne plamy z wyraźnie zaznaczonymi brzegami, średnicy około 1 cm. Owoce porażane są zazwyczaj w drugiej połowie lata. W okolicy szypułki tworzą się rozległe plamy, także z wyraźnie zaznaczonymi brzegami. Powstaje sucha zgnilizna owoców z czarnym nalotem zarodników i trzonków konidialnych. Należy stosować przynajmniej 3-letnią przerwę w uprawie pomidora i ziemniaka na tym samym polu. Nasiona powinny być zaprawiane zaprawami nasiennymi. Po zbiorach owoców z pola należy usuwać i niszczyć resztki roślinne. Wyższe temperatury (20-25 C) i wilgotna pogoda (85 90%) sprzyjają rozwojowi septoriozy. Również duże zagęszczenie roślin i uprawa bez palików w mało przewiewnym terenie może wpływać na wystąpienie choroby. Na liściach tworzą się drobne, żółtawe, potem brunatno szare plamy z ciemniejszymi brzegami. Liście wraz z ogonkami przedwcześnie zamierają i usychają i całe rośliny wcześniej kończą wegetację. Zaleca się stosowanie 3-4-letniego płodozmianu, staranne niszczenie resztek roślinnych. Do uprawy należy dobierać pola przewiewne a rośliny sadzić w rzędy usytuowane w kierunki wiatru. Czarna zgnilizna owoców największe szkody wyrządza pod koniec lata i na początku jesieni. Zaczyna się u podstawy owocu, stopniowo powiększa tworząc kręgi gnijących plam i obejmuje cały owoc. Zainfekowane owoce opadają, często jeszcze zielone. Porażeniu ulegają także nasiona. Grzyb zimuje na resztkach porażonych roślin w stadium konidialnym, a także w glebie, na narzędziach, sznurkach, palikach, nasionach. Profilaktycznie powinno się przestrzegać przynajmniej 3-letniego następstwa uprawy pomidora na tym samym miejscu, a do wysiewu stosować nasiona zaprawiane. n

9 Nr 08/2009 (60) Strona 9 Mgr inż. Cecylia Miłowana Uklańska, dr inż. Jan Krężel Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Czas na siew warzyw ozimych Uprawa ozima jest jednym ze sposobów agrotechnicznego przyśpieszania zbiorów. Najbardziej rozpowszechnioną metodą przyśpieszonej produkcji warzyw jest jak najwcześniejszy siew lub sadzenie. Można także przyśpieszać plonowanie przez zastosowanie siewów letnich, jesiennych lub przedzimowych. Tego typu zabiegi dotyczą jedynie części gatunków. Późnym latem można wysiewać cebulę, szpinak (Olbrzym Zimowy), sałatę zimową (Nasenna) lub odporne na proces jarowizacji odmiany kapusty głowiastej białej, a także roszponkę, rzodkiew i szczaw. Siew letni wykonuje się w lipcu lub sierpniu jednak ta metoda jest rzadziej stosowana. Jesienią, od końca sierpnia do września, wysiewa się szpinak, marchew i pietruszkę, także sałatę i roszponkę. Termin siewu musi być tak dobrany, aby rośliny przezimowały w fazie siewek (rozwiniętych liścieni) lub małej rozety liści (faza kilku liści właściwych). Liściowe oziminy Norma wysiewu wynosi kg nasion na hektar, a zwiększenie jej wpływa na uzyskanie roślin o pokroju wzniesionym, co ułatwia przeprowadzenie zbioru maszynowego. Niestety gęstszy wysiew wpływa także na zwiększenie zawartości azotanów w liściach szpinaku. Może być on uprawiany metodą rzędową lub pasowo-rzędową, przy rozstawie rzędów cm, zaś między pasami cm. Nasiona powinno się wysiewać na głębokość 2-3 cm. Wymagania pokarmowe szpinaku, w przeliczeniu na 1 dm 3 gleby wynoszą: 50 mg N, mg P, 175- Pole w rejonie Środy Wielkopolskiej. Cebule ozime Glacier i Swift. Foto Radosław Koberski (Bejo Zaden Poland). 200 mg K, mg Mg oraz mg Ca. Zasobność gleby powinna być oznaczona przed siewem nasion, aby można było zastosować odpowiednie dawki nawozów. Azot najlepiej zastosować w postaci siarczanu amonu, w dawce dzielonej połowę przedsiewnie, resztę wiosną pogłównie, w jednej lub dwóch dawkach. Nawożenie powinno się zakończyć na 4-5 tygodni przed planowanym zbiorem. Jeżeli nie wykonujemy analizy chemicznej gleby, to orientacyjna ilość azotu wynosi kg N/ha, fosforu kg P 2 O 5 /ha, zaś potasu kg K 2 O/ha. Odczyn gleby (ph) pod uprawę szpinaku powinien wynosić 6,5-7,0, bowiem warzywo to jest bardzo wrażliwe na zmiany odczynu gleby. Przy zbyt niskim ph kumuluje zwiększone ilości azotanów w liściach. Jest on jednak wrażliwy na świeże wapnowanie, stąd zabieg ten powinien być przeprowadzany pod przedplon. Szpinak korzystnie reaguje na nawożenie organiczne, może być uprawiany w I roku po oborniku. Pielęgnacja uprawy polega na spulchnianiu i odchwaszczaniu międzyrzędzi. Stosować można odchwaszczanie mechaniczne lub chemiczne, z zastosowaniem herbicydów przed siewem lub najpóźniej do 3 dni po siewie, zgodnie z Programem Ochrony Warzyw. Aby zapewnić roślinom lepsze warunki zimowania, można zastosować ściółki organiczne, np. słomę, łęty czy słomiasty obornik. Wiosną, celem przyśpieszenia wzrostu roślin, można zastosować agrowłókninę o masie 17 g/m 2, nakładaną po wykonaniu nawożenia azotem i utrzymywaną na nich przez 2-3 tygodnie. Cebula ozima Ozimą uprawę cebuli rozpoczyna się w II dekadzie sierpnia. Siew nasion najlepiej jest przeprowadzić w terminie VIII. Gleba powinna być wilgotna, starannie uprawiona, o dobrej strukturze. Rośliny przed nadejściem mrozów (do końca listopada) powinny wytworzyć 3-4 liście, zaś łodyga rzekoma powinna mieć średnicę 5-8 mm. Podobnie jak w przypadku szpinaku, zbyt wczesny wysiew może powodować zniżkę plonu wskutek jarowizacji roślin, zbyt późny zaś zwiększy ryzyko ich wymarznięcia. Do uprawy ozimej wykorzystywane są odmiany, które charakteryzują się mrozoodpornością i są roślinami dnia krótkiego, tworzącymi zgrubienia cebul już przy godzinnym dniu, przy względnie niskich temperaturach. Nie powinny one mieć tendencji do wybijania w pędy kwiatostanowe po przezimowaniu. Dodatkowo powinny być plenne i odporne na choroby. Należą do nich odmiany takie jak: Glacier, Imai Early Yellow, Wolf F1, Omega (bardzo wczesne), Ibis F1, Swift, Amigo F1 (wczesne), Agra, Alix, Tinasa F1 (średnio wczesne) czy Labrador, Pinguin Winter (odm. późne). Do ozimej uprawy szpinaku nadają się odmiany: Asta F1, Greta F1, Orbita F1, Matador, Olbrzym Zimowy, Lagos F1, Markiza F1, Sporter F1 oraz Ventus F1. Charakteryzują się one dobrą wytrzymałością na mróz, małą skłonnością do wybijania w pędy kwiatostanowe, małą tendencją do akumulacji azotanów oraz dużą dynamiką wzrostu. Nasiona szpinaku wysiewa się od III dekady sierpnia do połowy września, tak by rośliny przezimowały w fazie 3-4 liści właściwych. W takiej fazie znoszą one spadki temperatur nawet do -10 C przy bezśnieżnej zimie. Zbyt wczesny lub zbyt późny wysiew nasion może spowodować obniżenie mrozoodporności roślin. Norma wysiewu nasion wynosi 3,5-4,5 kg/ha. Wysiewa się je na głębokość 2-3,5 cm, w zależności od rodzaju gleby. Wysiew jest najczęściej pasowo-rzędowy, w pasach o szerokości cm, z rzędami co cm. Zwiększenie liczby rzędów przy niezmienionej normie wysiewu pozwala uzyskać mniejsze zagęszczenie w rzędach, przez co uzyskuje się bardziej wyrównane pod względem wielkości cebule. Nawożenie cebuli powinno być poprzedzone analizą gleby, którą wykonuje się dwukrotnie: po zbiorze przedplonu oraz na wiosnę. W oparciu o wyniki analizy przeprowadza się nawożenie, aby doprowadzić zawartość składników pokarmowych do poziomu mg N-NO 3, mg P, mg K, mg Mg oraz mg Ca w 1 dm 3 gleby. Jeśli nie wykonano analizy chemicznej gleby, to orientacyjne artykuł sponsorowany Glacier na polu w Topoli Królewskiej k/ Łęczycy. Foto Karol Pytkowski (Bejo Zaden Poland). dawki nawozów wynoszą: kg N/ha, kg P 2 O 5 /ha, oraz kg K 2 O/ha. Nawozy fosforowe i potasowe stosuje się przedsiewnie, natomiast azotowe należy podzielić na dawkę przedsiewną, stanowiącą 1/3 całej dawki oraz na 2 dawki pogłówne, z zachowaniem 2-3 tygodniowego odstępu. Optymalne ph powinno wynosić 6,5-7,8. Cebula należy jednak do roślin bardzo wrażliwych na świeże wapnowanie, stąd regulacja odczynu gleby powinna być przeprowadzona na rok przed planowaną uprawą. Ze względu na niewielki system korzeniowy cebula dobrze reaguje na nawożenie organiczne w postaci obornika, w dawce t/ha. W zależności od klasy gleby może być uprawiana w I lub II roku po oborniku. n Okres pożniwny jest najlepszą porą na stosowanie pożytecznych mikroorganizmów w uprawie gleby. Na pola wywożone są obornik, gnojowica, przyorywane są resztki pożniwne - doskonały pokarm dla gleb, gdy ulegnie humifikacji a nie zagniwaniu. Gleba to ustrój ożywiony Aby zapobiec coraz częstszemu ich wyorywaniu w stanie niezbyt rozłożonym, czy też pleśnieniu i gniciu, bardzo ważnym jest wprowadzenie do gleby pożytecznych mikroorganizmów zawartych w preparacie EM-Farming TM. W powstawaniu gleby i jej życiu wiodącą rolę odgrywają mikroorganizmy. Odpowiednia zawartość próchnicy (minimum 3%) i bogate życie biologiczne z dominacją pożytecznej mikroflory oznacza obecność na 1 ha w warstwie ornej od ok. 15 do 20 ton mikroorganizmów. Ta potężna naturalna fabryka biologiczna zabezpiecza rośliny w składniki odżywcze, a zarazem chroni przed dostępem mikroorganizmów chorobotwórczych. Gleba mineralna - pozbawiona próchnicy, a tym samym zawierająca niewielkie ilości mikroflory, w dodatku najczęściej o dominacji szkodliwej wobec roślin, nawet bardzo zasobna w azotany, fosforany, związki potasu, magnezu, wapnia i inne, i często o odpowiednim ph, jest coraz trudniejsza do uprawy. Rolnik zachęcany nowoczesnymi technologiami zwiększającymi plony roślin, słucha porad doradców i stosuje ich zalecenia w swoim gospodarstwie wierząc, że są właściwe i postępowe. W konsekwencji coraz bardziej chemizuje (kilkanaście zabiegów chemicznych w sezonie) swoje pola i uprawy, wapnuje i orze coraz głębiej. Im więcej, tym uboższe życie biologiczne gleby. Wiele związków chemicznych wniesionych w tych zabiegach trudno ulega biodegradacji, co powoduje zachwianie równowagi w naturalnych ekosystemach. W glebach zmęczonych ubożeje mikroflora, co lawinowo zwiększa obecność substancji toksycznych nie tylko wobec roślin. Mikroorganizmy zawarte w EM-Farming TM przywracają w mikroflorze gleby najbardziej optymalne warunki rozwoju uprawianych roślin. Przede wszystkim regenerują glebę, odtwarzając jej siłę rodną, Przyspieszają rozkład materii organicznej. Aktywizują i stabilizują procesy próchnicotwórcze. Wypierają zagniwanie. Gleba odzyskuje zdolność samooczyszczania z substancji szkodliwych, toksycznych. Zdecydowanie poprawia się jej struktura, a przez to regulują się stosunki powietrznowodne. Dzięki odbudowującej się strukturze gruzełkowatej gleby, roślina ma szansę na silniejszą rozbudowę swojego systemu korzeniowego. Wprowadzenie EM-Farming TM do gleby skutkuje wyparciem drobnoustrojów szkodliwych wobec roślin, co pozwala między innymi na zmniejszenie lub całkowite wyeliminowanie z agrotechniki stosowania zapraw chemicznych. Preparat EM-Farming TM w dużej mierze podnosi wartość użytkową gleby, dzięki czemu wpływa na poprawę wyników ekonomicznych gospodarstwa. Więcej informacji: EG/WRP

10 Strona 10 Nr 08/2009 (60) Tadeusz Moraw Stadny chów zwierząt sprzyja rozwojowi pasożytów. Spośród ponad 50 gatunków ektopasożytów (owadów lub pajęczaków bytujących na lub pod powierzchnią skóry) występujących u zwierząt gospodarskich, najbardziej uciążliwe są muchy krwiopijne z rodzaju Haematobia oraz Stomoxys, meszki (Stephanofilaria stilest), kleszcze (Ixodex, Boophilus, Amblyomma), świerzbowce (Sarcoptes scabiei ver.suis), wszy (Haematopinus suis), komary (Anopheles) oraz gzy (Hypoderma bovis). Wtórna szkodliwość ektopasożytów Mogą one powodować podrażnienia skóry, utratę krwi, niepokój zwierząt, słabsze pobieranie paszy, a przede wszystkim osłabiają wzrost. Ektopasożyty charakteryzują się tym, że przenoszą się przez kontakt, np. między osobnikami żyjącymi w tym samym pomieszczeniu, z matki na potomka, ale ponadto są przenoszone przez różnego rodzaju sprzęt oraz ludzi. Wnikają do organizmu żywiciela przez powłoki zewnętrzne (skóra) żywiciela, robią to czynnie dzięki specjalnie przystosowanym aparatom gębowym lub narządom czepnym, albo za pośrednictwem stawonogów, przez które są przenoszone (inokulowane). Oddziaływanie ektopasożytów często ogranicza się do miejsca, w którym wnikają do organizmu żywiciela. Ich oddziaływanie można sprowadzić do trzech elementów: uszkadzają tkanki skóry mechanicznie (dzięki swoim narządom gębowym lub czepnym), pobierają pokarm wpływając przy tym niekorzystnie na stan zdrowia żywiciela (muchy krwiopijne powodują silną niedokrwistość lub anemię) oraz często wydzielają związki chemiczne toksyczne (produkty przemiany materii) dla organizmu, w którym pasożytują. Ponadto, mogą torować drogę dla wysoce chorobotwórczych drobnoustrojów, które w następstwie wikłają organizm zwierzęcia w zakażenia. Jednymi z najbardziej uciążliwych ektopasożytów są między innymi muchy krwiopijne z rodzaju Haematobia irritans czyli mucha dwuskrzydła bytująca na grzbiecie, łopatkach i bokach bydła. Pasożyt ten odżywia się krwią żywiciela, którą ssie co najmniej 20 razy dziennie. Schodzi z żywiciela tylko po to, by złożyć jaja w krowim oborniku. Przez nakłuwanie skóry przy piciu krwi powodują u zwierząt silny niepokój, utratę znacznej ilości krwi oraz zmiany zapalne na skórze brzucha. Podobnymi ektopasożytami krwiopijnymi są meszki (Stephanofilaria Stilesi), owady wielkości 3-6 mm, rozpoznawane po ciemnej barwie oraz po charakterystycznym aparacie gębowym przypominającym bagnet. Kontakt z bydłem mają tylko w czasie pobierania krwi. Najczęściej siadają na obwodowych częściach kończyn i brzuchu, to jest na takich partiach ciała, gdzie nie mogą być spędzone przez oganiające się ogonem Czochradło Arntjen first class cow brush zastępuje szczotkowanie krów i usuwa pasożyty w możliwie najbardziej delikatny sposób. System 2-szczotkowy zapewnia czyszczenie i masaż całego ciała. Fot. Arntjen i głową zwierzęta. Meszki, oprócz wysysania dużej ilości krwi, mogą również zakażać wirusem pryszczycy, laseczkami wąglika i pierwotniakami. Uszkodzona skóra może stanowić wrota dla drobnoustrojów wywołujących schorzenia, od skórnych po ogólne zakażenia. Innym przedstawicielem much krwiopijnych jest bolimuszka kleparka (Stomoxys). Żerując na krwi ssaków, jest żywicielem pośrednim nicieni i tasiemców. Gatunki much krwiopijnych są najbardziej uciążliwe w sezonie pastwiskowym. Letnia aktywność much krwiopijnych powoduje znaczne straty w produkcji. Spadek mleczności krów może sięgać nawet 20%, a zmniejszenie masy ciała w przypadku bydła opasowego może sięgać nawet 6 kg na sztukę. Ostatnio coraz częściej pisze się o inwazji larw muchy śrubowej starego świata (OWS)- Chrysomyia bezziana. Globalne ocieplenie, które zaznacza się w Europie, zwłaszcza na terenach leżących na południu kontynentu, sprzyja zasiedleniu tych terenów przez muchę OWS, a tym samym usposabia do inwazji larw tej muchy u bydła. Istnieją podejrzenia, że jest przyczyną parazytozy u bydła na Białorusi, Ukrainie, Rosji, Macedonii i Mołdawii. Mucha wielkości 8-10 cm i zabarwieniu niebieskostalowym składa jaja na brzegach ran zwierząt skąd wylęgłe po godzinach ruchliwe larwy atakują skórę, tkankę podskórną i mięśnie. Z jaj złożonych na śluzówce otworów naturalnych ciała wylęgłe larwy atakują nozdrza, zatoki, gałki oczne, jamę gębową, uszy i narządy rozrodcze, powodując niekiedy rozległe uszkodzenia. Z ran wydziela się charakterystyczny zapach, który przyciąga następne samice much, które w miejsca żerować larw składają jaja. Na skutek powtarzających się inwazji, powiększa się rozmiar i głębokość rany. Chore zwierzęta zwykle odłączają się od stada, tracą apetyt i spada mleczność. W przypadku nie podjęcia leczenia, zwierzęta padają po 7-14 dniach na skutek zatrucia produktami przemiany materii larw, wtórnych zakażeń bakteryjnych i odwodnienia. Ektopasożytami atakującymi bydło na pastwisku są gzy (Oestridae) - muchy osiągające 15 mm długości. W ciepłe dni samice gzów składają na skórze swojego żywiciela jaja. Wylęgnięte z nich larwy wygryzają otwór i dostają się pod skórę, gdzie rozpoczynają wędrówkę. Po pierwszej wylince larwa wygryza kolejny otwór w skórze, przez który zaczyna oddychać i po pewnym czasie wypada na ziemię. Całkowity okres rozwoju gza bydlęcego trwa około roku. Larwy gzów powodują spadek mleczności i masy ciała oraz hypodermozę u bydła. Najczęstszym ektopasożytem świń jest świerzbowiec (Sarcoptes scabiei); jego występowanie szacuje się na 30-50% pogłowia. Powoduje wysokie straty ekonomiczne wynikające z niepokojenia zwierząt, gorszego wykorzystania paszy i urazów spowodowanych czochraniem. Świerzb u świń znajduje bardzo dobre warunki w chlewniach i przy dużym zagęszczeniu oraz złych warunkach zoohigienicznych stanowi ogromny problem dla hodowców w ciągu całego roku. Ekonomiczne konsekwencje występowania świerzbu są znaczne i wynikają z gorszego o około 3-9% wykorzystania paszy na przyrost 1 kg, czego skutkiem jest osiąganie niższej masy ubojowej tuczników średnio o około 5,5 kg. Pisząc o stratach, należy również uwzględnić straty pośrednie, takie jak: ogólne zaburzenie zdrowotności i spadku odporności, zmniejszenie plenności loch, wtórne zakażenia bakteryjne i grzybicze, czy mechaniczne uszkodzenia skóry, które obniżają jej wartość. Pewne znaczenie mają również inwazje subkliniczne świerzbowców, które przyczyniają się do wywoływania stresów u loch karmiących, skutkiem czego maciora daje mniej mleka, co niekorzystnie wpływa na masę miotu prosiąt. W przypadku stwierdzenia świerzbu, nawet u pojedynczych sztuk w stadzie, należy poddać leczeniu wszystkie zwierzęta. O zagrożeniach wszawicami, komarami i kleszczami, metodach leczenia i profilaktyce na n wr-076/09

11 Nr 08/2009 (60) Strona 11 W dniach lipca w Opolu- Bierkowicach odbyła się 6 Regionalna Wystawa Zwierząt Hodowlanych oraz Maszyn i Urządzeń Rolniczych Wystawa, choć niewielka pod względem liczby wystawców, cieszyła się dość sporym zainteresowaniem rolników. Wystawa w Opolu - Bierkowicach Pierwszy dzień wystawy to pokazy i ocena zwierząt hodowlanych, w tym bydła mięsnego różnych ras m.in. francuskich limusine i brytyjskiej highland oraz koni i rodzimych ras owiec. Te ostatnie były szczególnie licznie prezentowane. Drugiego dnia wielu widzów przyciągnęły nie tylko prezentacje najlepszych, zdaniem komisji zwierząt, ale również pokazy jazdy konnej klubu jeździeckiego Lewada z Zakrzowa. Dużym zainteresowaniem cieszył się również Konkurs Młodego Hodowcy zorganizowany przez Małopolskie Centrum Biotechniki w Krasnem. W konkursie wzięło udział dziesięcioro dzieci, z których najmłodsze miało 5 lat. Uczestnicy, w pocie czoła prezentowali młode cieliczki na zorganizowanym ringu. Dzieci otrzymały wiele cennych nagród i upominków, a ich rodzice prenumeratę miesięcznika Wiadomości Rolnicze Polska. Tereska Nocoń, najmłodsza uczestniczka Konkursu Młodego Hodowcy, wraz ze swoim Tatą i cieliczką o imieniu Śnieżka. Wystawy w Opolu Bierkowicach nie można zaliczyć do imprez masowych. To typowe lokalne wydarzenie. Wśród wystawców, zaledwie kilkunastu było powiązanych z rolnictwem. Dość licznie wystawiali się jedynie hodowcy zwierząt, głównie owiec i drobnego inwentarza. Mimo to, przez dwa dni wystawę odwiedziło kilka tysięcy rolników i mieszkańców Opola. Tych ostatnich zapewne skusiły stoiska z lokalnymi wyrobami i produktami kulinarnymi, a także możliwość pokazania swoim pociechom zwierząt hodowlanych, wśród których największą popularnością cieszyły się owce. Szkoda tylko, że imprezę zaśmiecono stoiskami wielobranżowymi, które z rolnictwem mają mało wspólnego. W przyszłości warto zastanowić się na selekcją wystawców. MS/Wrp.pl Montbeliarde jest wiodącą rasą pod względem cech hodowlanych i użytkowych. Jej atuty to odporność na zapalenie wymion, płodność, długowieczność oraz łatwość wycielania. Nowa wycena buhajów montbeliarde Projekt edukacyjny POLgene o rasie montbeliarde udostępnia nowości rasy po lipcowej wycenie. Już dziś hodowcy czystorasowych oraz krzyżówkowych montbeliardów mogą korzystać z 8 nowych i 6 dotychczas dostępnych w Polsce buhajów z numerem jeden na świecie URBANISTE (indeks ISU 175). W ramach projektu POLgene udostępnia aż 75 ze 100 czołowych buhajów rasy montbeliarde w Polsce. Wynikiem tego działania jest osiągnięcie postępu w produkcji mleka całej populacji rasy montbeliarde w Polsce aż o kg mleka w 2008 roku w porównaniu z 2007 (dla przypomnienia najpopularniejsza w Polsce rasa HF wzrosła o +143 kg mleka, dane PFHBiPM 2008). Średnia produkcja populacji montbeliarde w 2008 roku w Polsce wyniosła kg mleka + 4,08% tłuszczu, 3,51% białka, natomiast rasa HF kg mleka z 4,14% tłuszczu i 3,33% białka. Redakcja WRP Córka buhaja URBANISTE lidera rasy na świecie ISU 175. Foto POLgene. wr-212/08

12 Strona 12 Nr 08/2009 (60) Marcin Simiński Wiadomości Rolnicze Polska Współpraca: Anna Arabska W dniu 6 lipca br., w Centrum Wypoczynkowo - Konferencyjnym Villa Natura w Dolsku (woj. wielkopolskie) ponad 150 hodowców z całej Polski, wzięło udział w szkoleniu Nutrena College. Tematem przewodnim spotkania był wzrost efektywności w produkcji trzody chlewnej. Nutrena College W trakcie imprezy odbędą się następujące wystawy: V Krajowa Wystawa Bydła Simentalskiego, IX Regionalny Czempionat Konia Huculskiego oraz Regionalna Wystawa Ras Rodzimych. Patronat nad imprezą objęli Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Wojewoda Podkarpacki oraz Marszałek Województwa Podkarpackiego. n Prof. Zygmunt Pejsak podkreślał, że poziom efektywności w produkcji trzody chlewnej w największej mierze zależy od samych producentów. Podczas spotkania rolnicy mogli wysłuchać kilku ciekawych wykładów, przeprowadzonych przez specjalistów w dziedzinie produkcji trzody chlewnej. Dr n. weterynarii Jarosław Wojciechowski podkreślał ważną rolę współpracy na linii hodowca - lekarz weterynarii i omówił krok po kroku, jak powinna ona wyglądać. Wszystko zależy od kilku pierwszych posunięć, które warunkują dalsze, wspólne działania. Po pierwsze lekarz weterynarii powinien przeprowadzić wywiad z hodowcą i zapoznać się z dokumentacją fermy. - Często, niestety bywa tak, że dokumentacja jest niepełna bądź prowadzona fragmentarycznie. Czasem zdarza się nawet, że kierownicy ferm ukrywają pewne fakty przed właścicielem przestrzegał przed takimi praktykami J. Wojciechowski. Kolejnym krokiem są badania poubojowe, które pozwalają zweryfikować wiedzę zdobytą podczas wywiadu. Później lek. powinien zlecić badania serologiczne oraz opracować i przedstawić program profilaktyczny. - Współdziałanie między hodowcą a lek. weterynarii to praca na fermach już działających, ale także na Niedziela r. 7:30 Msza Święta Ścieżka huculska - konkurs eliminacyjny 9:00 Konkurs zaprzęgów Konkurs skoków Prezentacja i nagradzanie: 14:30 Hodowców bydła (PZHBSim) Hodowców ras rodzimych (Instytut Zootechniki PIB) Prezentacja ekip konnych 15:30 Ogłoszenie wyników czempionatu (OZHK Rzeszów) Wręczenie nagród 17:00 Występ zespołu Daniel Alankiewicz Hodowcy bydła simentalskiego i wielbiciele koni huculskich mają swoje święto. Jest to cykliczna impreza Wiadomości Rolnicze Polska d.alankiewicz@wrp.pl odbywająca się w Rudawce Rymanowskiej. W tym roku wszystkich chętnych i ciekawych zapraszamy na IX edycję. IX Pożegnanie Wakacji W dniach sierpnia 2009 roku Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Program imprezy: Piątek r. Badawczy oraz Polski Związek Hodowców Bydła 20:00 Przywóz koni huculskich, odprawa techniczna dla zawodników i hodowców Simentalskiego, Okręgowy Sobota r. Związek Hodowców Koni w Rzeszowie, Zakład Doświadczalny do 9:00 9:00 Przywóz pozostałych zwierząt uczestniczących w wystawach Ocena bydła i koni na dwóch niezależnych ringach IZ PIB Odrze- 13:30 OFICJALNE OTWARCIE, przywitanie gości - Dyrektor Instytutu Zootechniki PIB (scena główna, dolna polana) chowa Sp. z o.o. oraz Wojewoda Podkarpacki i Marsza- Wystąpienie Dyrektora IZ PIB Sympozjum 60-lecie Instytutu Zootechniki PIB (namiot - górna polana) łek Województwa Podkarpackiego zapraszają na IX Referat (wykład) Rola Instytutu Zootechniki w tworzeniu i realizacji programów Wystąpienie zaproszonych gości 14:15 ochrony zasobów genetycznych Pożegnanie Wakacji w Rudawce Prezentacja ras rodzimych Polski południowo-wschodniej Instytut Zootechniki PIB Rymanowskiej. 14:30 Ścieżka huculska koni młodych (dolna polana) 18:00 Występ zespołu 20:00 Przyjęcie dla gości i hodowców etapie ich projektowania czy budowy. W tym okresie rola lekarza weterynarii jest również bardzo ważna podkreślał. J. Wojciechowski. 40 warunków umożliwiających odchów 24 prosiąt od lochy, to tytuł kolejnego wykładu, który przeprowadził prof. Zygmunt Pejsak, specjalista w dziedzinie produkcji trzody chlewnej z Państwowego Instytutu Weterynarii PIB w Puławach. Zadaniem Profesora największą bolączką polskiego rynku trzody chlewnej jest to, że większość hodowców nie potrafi precyzyjnie określić kosztów produkcji. To przekłada się na efektywność a finalnie sprawia, że polski rynek jest niekonkurencyjny na mapie świata. - Dlaczego zachodnie firmy tak się rozwijają? Dlatego, że produkują efektywnie. A co my możemy zrobić, żeby zachodnim producentom nie opłacało się przywozić tuczników do nas? Nic nowego Państwu nie powiem. Wy wszystko wiecie, tylko trzeba zacząć to realizować mówił do rolników prof. Pejsak. Z. Pejsak podkreślał, że ogromną rolę już na starcie produkcji odgrywa odpowiednia genetyka w aspekcie liczby prosiąt odsadzonych a nie urodzonych. Wśród kolejnych czynników warunkujących dobrą efektywność produkcji tuczników, Profesor wymieniał m.in. remont stada (40% rocznie), rytmiczność produkcji (2,3 mity/rok/locha), wyrównane mioty, optymalne żywienie, walkę o utrzymanie przy życiu każdego urodzonego prosięta (unikanie przygniecenia, które jest najczęstszą przyczyną śmierci prosiąt) a także zapewnienie prosiętom odpowiedniej ilości siary i terminowe odsadzanie. - Niezwykle ważne u loszek są wiek i odpowiednia budowa ciała. Trzeba pamiętać, że samica musi być gotowa do wychowania prosiąt, posiadając odpowiednią ilość hormonów odpowiedzialnych za opiekuńczość mówił prof. Pejsak. O czynnikach kształtujących opłacalność produkcji tuczu mówił także Mariusz Kłos. Wśród najważniejszych wymieniał ceny zakupu prosiąt i sprzedaży tuczników, ich stan zdrowotny, zawartość mięsa w tuszy, rodzaje stosowanych pasz, a także koszty związane z budową, wyposażeniem i eksploatacją chlewni. Ostatnim wykładem spotkania było omówienie aspektów żywieniowych w świetle wyników produkcyjnych. Zagadnienie to omówił mgr inż. Robert Soliński. Warto dodać, że miejsce zorganizowania spotkania nie było przypadkowe. W bezpośrednim sąsiedztwie znajdują się zaliczane do najlepszych w kraju fermy należące do spółki Agro- Mróz. Dzięki uprzejmości jej właściciela i udziałowi głównego hodowcy dokonano audytu czynników, decydujących o dotychczasowych sukcesach kombinatu. n HODOWCA KOMPLEKSOWE WYPOSAŻENIE FERM sprzedaż montaż serwis OFERUJEMY: SYSTEMY ENERGOOSZCZĘDNEJ WENTYLACJI LINIE DO ZADAWANIA PASZY AUTOMATY PASZOWE RUSZTA BETONOWE I PVC PRZEGRODY METALOWE I PVC STRASZYN, ul. Starogardzka 70 Tel.: ; wr-099/09

13 Nr 08/2009 (60) Doc. dr hab. Marek Pieszka, prof. dr hab. Tadeusz Barowicz Instytut Zootechniki - PIB w Krakowie Strona 13 W naszej strefie klimatycznej, pora żniw raz przypada w okresie suchym, w inne lata towarzyszą jej nadmierne opady atmosferyczne. Podczas suchych żniw, przeciętna wilgotność zbieranego ziarna waha się między 12 a 14%. Ziarno takie nie pleśnieje i nie wymaga dosuszania. Warunki komfortowe mają miejsce jednak rzadko. Najczęściej pogoda w porze żniw jest przekropna. Alternatywa na mokre żniwa Wyprodukowanie kiszonki z wilgotnego ziarna zbóż o bardzo dobrej jakości i jednocześnie bezpiecznej dla zwierząt jest możliwe, gdy do zakiszanego ziarna dodawane są preparaty stymulujące i ukierunkowujące proces fermentacji oraz poprawiające jakość i trwałość tlenową. W czasie deszczowych żniw jak to może mieć miejsce w bieżącym roku (takie są długoterminowe prognozy meteorologiczne) wilgotność zbieranego ziarna może przekraczać 20%, a w skrajnych przypadkach nawet dochodzić do 30%. Są to bardzo niekorzystne okoliczności. W okresie występowania przedłużających się opadów, zboża bowiem atakowane są ze zdwojoną siłą przez grzyby pleśniowe, powodujące dotkliwe straty. Nawet nowoczesne fungicydy nie są w stanie w pełni je ochronić przed chorobami grzybowymi. Jak w takiej sytuacji postępować, aby straty w naszych plonach były jak najmniejsze? Zebrane kombajnami w czasie 1-2-dniowych przerw między opadami wilgotne ziarno należy natychmiast po zbiorze zakonserwować, gdyż przechowywane, wilgotne niekonserwowane ziarno, po kilku godzinach od zbioru na skutek szybkiego rozwoju bakterii tlenowych zagrzewa się, pleśnieje i gnije. W efekcie metabolizmu grzybów pleśniowych powstaje woda i wzrasta temperatura ziarna, co stwarza doskonałe warunki do dalszego rozwoju grzybów pleśniowych. Efektem działalności grzybów jest znaczne obniżenie wartości pokarmowej ziarna, przejawiające się zmniejszeniem zawartości węglowodanów i białek, w tym aminokwasów egzogennych. Należy również pamiętać, że groźne dla organizmu zwierząt są produkty metabolizmu grzybów pleśniowych mikotoksyny. Skarmianie ziarna skażanego toksynami grzybowymi wpływa na obniżenie efektów produkcyjnych (przyrosty masy ciała, wskaźniki rozrodcze), wywołuje uporczywe biegunki, a nawet upadki zwierząt. Wilgotne więc ponad normę ziarno, jak najszybciej powinno być zakonserwowanie jednym z trzech sposobów: przez zakiszanie, konserwowanie metodami chemicznymi lub suszenie. W przypadku zbóż paszowych suszenie jest najdroższą metodą zabezpieczania wilgotnego ziarna. W przypadku zbioru ziarna o wilgotności 14-16%, można zastosować dosuszanie ziarna zimnym lub gorącym powietrzem. W tym zakresie stosowane są różne rozwiązania, zależnie od miejsca dosuszania ziarna. W wytwórniach pasz i dużych magazynach zbożowych stosuje się najczęściej dosuszanie gorącym powietrzem w silosach zbożowych. W handlu znajdują się w sprzedaży nowoczesne suszarnie kaskadowe, zarówno stacjonarne jak i przewoźne, suszące ziarno w gorącym strumieniu ogrzanego powietrza. Ziarno dosuszone zachowuje naturalną wartość paszową, a w większości przypadków zadowalającą wartość siewną. Proces suszenia zachodzi jednak powoli, jest kosztowny, stąd metoda ta posiada ograniczony zakres stosowania. Najprostszym sposobem konserwowania wilgotnego ziarna paszowego jest jego kiszenie. Proces kiszenia polega na przeprowadzaniu (przetwarzaniu) cukrów zawartych w ziarnie przez bakterie mlekowe występujące powszechnie w przyrodzie do kwasu mlekowego i octowego. Zjawisku temu towarzyszy obniżenie kwasowości ziarna z ph 6-6,5 do ph około 3,5-4. Procesy fermentacyjne można stymulować dodatkiem bakterii kwasu mlekowego w postaci preparatów bakteryjnych jak: Microsil, Bioprofit, Lactisil, Lactozym, Lactamix, Sil-All, Polmazyn, Polmasil itp. Kwaśny odczyn kiszonki zapobiega rozwojowi pleśni oraz bakterii gnilnych. Kisić należy ziarno gniecione lub śrutowane, przy wilgotności od 20% do 50%. Nie należy kisić ziarna całego, gdyż w takim wypadku procesy fermentacyjne przebiegają słabo, a powietrze pomiędzy ziarniakami sprzyja rozwojowi pleśni. Ogólnie przyjmuje się zasadę, że wraz ze wzrostem wilgotności ziarna, rozmiar zakiszanych cząstek powinien być większy. Bakterie mlekowe są organizmami beztlenowymi, stąd zakiszane ziarno należy starannie ugnieść i okryć folią. Po 3-4 tygodniach kiszonka zbożowa doskonale nadaje się do skarmiania. Posiada przyjemny zapach, przez co chętnie jest wyjadana przez zwierzęta. Ziarno Nie zawsze wilgotność ziarna jest optymalna do przechowywania. W latach takich, jak rok bieżący, zbiory przerywają częste deszcze. Zakiszanie ziarna pozwala na jego zagospodarowanie, oszczędza wydatki na suszenie oraz pozwala uzyskać doskonałej jakości paszę. kiszone nie nadaje się do produkcji suchych mieszanek paszowych, lecz do skarmiania w gospodarstwie po uzupełnieniu go koncentratem białkowym i premiksami mineralno-witaminowymi. Kiszonego ziarna nie należy podawać lochom karmiącym i w zaawansowanej ciąży oraz młodym zwierzętom (np. prosięta) ze względu na ryzyko wystąpienia biegunek. W żywieniu bydła, zarówno krów mlecznych jak i bydła opasowego, konserwowane ziarno można skarmiać bez ograniczeń, zgodnie z potrzebami pokarmowymi zwierząt. Doskonałym uzupełnieniem takiej paszy są kiszonki z traw i roślin motylkowych oraz zielonki w sezonie pastwiskowym. W niektórych krajach kiszonki z wilgotnego ziarna zbóż stosuje się z powodzeniem w żywieniu owiec, kóz, koni, królików, nutrii i gęsi. Kiszonkę zbożową, zabezpieczoną przed dostępem powietrza i promieni słonecznych można przechowywać przez wiele miesięcy. Równie tanią metodą zabezpieczania ziarna zbóż o zwiększonej zawartości wody jest konserwowanie chemiczne. Metoda ta polega na zaprawianiu ziarna lub nasion o wilgotności 20-30% kwasami organicznymi (najczęściej propionowym, mrówkowym, sorbowym, benzoesowym) oraz preparatami zawierającymi ich sole lub estry tych kwasów o działaniu przeciwbakteryjnym i pleśniobójczym. Związki te (konserwanty) są najskuteczniejsze w ograniczaniu lub eliminowaniu populacji niepożądanych W sierpniu setny hodowca skorzystał z programu Płać za nasienie buhajów tylko za pierwszą inseminację powtórki są bezpłatne. Nazywany przez hodowców receptą na kryzys program płacenia tylko za pierwszą inseminację odnosi spektakularny sukces. Dzięki przekazaniu przez zagraniczne stacje hodowli, porcji na zabiegi powtórkowe, wielu hodowców pomimo trudnej sytuacji polskiego sektora mleczarskiego, nie rezygnuje z pracy hodowlanej, używając najlepszych buhajów rasy mikroorganizmów w kiszonkach. Działanie kwasów organicznych lub ich soli polega na wnikaniu do wnętrza komórki bakterii lub grzyba, co powoduje naruszenie równowagi mikroorganizmu, w wyniku nadmiaru jonów wodorowych i związanego z tym obniżenia odczynu treści komórkowej. Ponadto, kwasy organiczne lub ich sole ograniczają rozmnażanie mikroorganizmów patogennych, poprzez zakłócenie syntezy DNA przez anion kwasu lub soli. Konserwanty są dostępne w postaci preparatów płynnych lub sypkich. Dodaje się je do komponentów mieszanek paszowych zebranych w niekorzystnych warunkach pogodowych, lub bezpośrednio do mieszanek paszowych. W naszym kraju dopuszczonych do stosowania jest szereg konserwantów np. Luprosil, Lupro- Mix, Lupro Grain, Molgard, Hemacomold Liquid, Hemacomold Dry, Fylex Dry, Luctamold LS, Schaumasil, Biomax, Kemisile i wiele innych. Kiszonki sporządzone z wilgotnego ziarna z dodatkiem konserwantów chemicznych charakteryzują się dużą stabilnością tlenową i trwałością w okresie przechowywania, a także odpornością na rozkład tlenowy w okresie skarmiania. Stosowanie konserwantów chemicznych jest jednak ograniczone, ze względu na agresywne działanie kwasów organicznych na urządzenia metalowe, a także organizm człowieka. Głównie z tego powodu, coraz częściej Recepta na kryzys składnikami preparatów chemicznych są sole kwasów organicznych o działaniu zdecydowanie łagodniejszym. Chemicznie zakonserwowane ziarno należy przechowywać najwyżej 3-4 do 6 miesięcy i w tym okresie skarmić. Podobnie jak kiszone ziarno, również konserwowane środkami chemicznymi należy skarmiać z dodatkiem wysokobiałkowych pasz uzupełniających, mieszanek mineralnych oraz premiksów mineralno-witaminowych. W czasie przekropnych żniw do magazynów producentów pasz trafia ziarno o ponadnormatywnej wilgotności. Użycie takiego ziarna (powyżej 14% wilgotności) do produkcji mieszanek stwarza ryzyko pleśnienia pasz oraz skażenie ich mikotoksynami. Dla uniknięcia takiego ryzyka, w produkcji mieszanek paszowych należy stosować preparaty pleśniobójcze zawierające niskocząsteczkowe kwasy organiczne lub ich sole (np. Hemacomold Liquid, Hemacomold Dry, Biomax itd.). Dawka 2-3 kg preparatu na tonę mieszanki skutecznie chroni pasze przed rozwojem pleśni. Wszystkie zabiegi i metody konserwacyjne mają na celu zmniejszenie do minimum strat masy organicznej ziarna oraz przeciwdziałanie rozwojowi pleśni wytwarzających toksyny. Wiąże się jednak z określonymi nakładami i kosztami. n Już stu czołowych hodowców z całej Polski skorzystało z programu Płać za nasienie buhajów tylko za pierwszą inseminację powtórki są bezpłatne. Foto POLgene. HF. Już stu czołowych hodowców z całej Polski skorzystało z tego rozwiązania. Warto pamiętać, że program skierowany jest także do inseminatorów oraz mleczarni na terenie całej Polski. Więcej informacji na Redakcja WRP

14 Z myślą o producentach mleka W związku z nadprodukcją mleka i jego bardzo niskimi cenami, które często są poniżej kosztów produkcji, zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych wystąpił do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z wnioskiem o spowodowanie zmiany w prawie unijnym w przypadku wprowadzenia przez producenta do obrotu w AUTONOMICZNA OGÓLNOPOLSKA WKŁADKA IZB ROLNICZYCH 2009/07 (60) roku kwotowym mleka lub przetworów mlecznych w ilości mniejszej niż 85% do 70% a nawet 50% indywidualnej ilości referencyjnej przysługującej temu producentowi, poniżej której producentowi zmniejsza się indywidualna ilość referencyjna o niewykorzystaną część. KRIR wnioskuje także o wprowadzenie możliwości zawieszenia produkcji mleka na okres dwóch lat bez konsekwencji utraty limitu kwoty mlecznej. Zdaniem samorządu rolniczego takie rozwiązanie mogłoby przyczynić się do ograniczenia przez producentów mleka produkcji bez utraty kwoty. WOC W sprawie pomocy młodym rolnikom Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych pozytywnie zaopiniował przedłożony w ramach konsultacji społecznych przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi projekt rozporządzania zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach działania Ułatwienie startu młodym rolnikom objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Zgodnie z zaproponowaną obecnie przez resort rolnictwa nowelizacją o jednorazową premię dla producentów rolnych rozpoczynających swoją działalność będą mogły ubiegać się osoby nie spełniające wkładka pod redakcją Wojciecha Petery na dzień składania wniosku kryterium minimalnej powierzchni przejmowanego gospodarstwa rolnego. Na spełnienie tego wymogu beneficjenci będą w takich przypadkach mieli 3 lata od wydania decyzji Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w sprawie przyznania pomocy. Opracował: WOC Warmińsko-Mazurska Izba Rolnicza już po raz jedenasty organizuje wojewódzki konkurs Nasz Chleb. Do udziału w konkursie zapraszamy piekarnie z województwa warmińsko-mazurskiego. Zasadniczym warunkiem udziału w konkursie jest wyprodukowanie chleba z ciasta sporządzonego całkowicie w piekarni naszego województwa, wypieczonego co najmniej 12 godzin przed oceną. Do konkursu nie będzie dopuszczony chleb wyprodukowany z ciasta importowanego z zagranicy, lub z innego województwa. Pieczywo z poszczególnych piekarni będzie oceniane w dwóch grupach: chleb mieszany pszennożytni powinien być zgłoszony przez wszystkich uczestników konkursu oraz chleb produkowany wg oryginalnych receptur Z dniem 1 lipca 2009 r. weszła w życie ustawa z 22 maja 2009 r. o funduszach promocji produktów rolno spożywczych (Dz. U. z 2009 nr 97, poz. 799), która tworzy 9 odrębnych funduszy promocji: Fundusz Promocji Mleka (zastępuje dotychczas istniejący Fundusz Promocji Mleczarstwa) Fundusz Promocji Mięsa Wieprzowego Fundusz Promocji Mięsa Wołowego Fundusz Promocji Mięsa Końskiego Nasz Chleb Chleb jest symbolem życia, radości, sytości i szczęścia. Wspólne spożywanie chleba jest zawsze znakiem gościnności, braterstwa i wspólnoty. piekarni, bez ograniczeń odnośnie składu surowcowego. Ocena chleba odbywać się będzie w dniu 6 września br. od godz w sali konferencyjnej Warmińsko-Mazurskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Olsztynie, przy ul. Jagiellońskiej 91, podczas XVI Jesiennych Targów Wszystko dla Rolnictwa, natomiast ogłoszenie wyników przewiduje się o godz WMIR Fundusze promocji produktów rolno spożywczych Fundusz Promocji Mięsa Owczego Fundusz Promocji Ziarna Zbóż i Przetworów Zbożowych Fundusz Promocji Owoców i Warzyw Fundusz Promocji Mięsa Drobiowego Fundusz Promocji Ryb Fundusze promocji tworzone są w celu wspierania marketingu rolnego, wzrostu spożycia oraz promocji produktów rolno spożywczych. Cele te będą realizowane w szczególności poprzez prowadzenie kampanii informacyjnych i promocyjnych, w tym m.in. współfinansowanych ze środków UE, RP i Funduszy Promocji. Środki Funduszy Promocji są w szczególności przeznaczone na sfinansowanie tzw. wkładu własnego organizacji branżowych w realizację kampanii promocyjnych i informacyjnych prowadzonych w ramach administrowanego przez ARR mechanizmu Wsparcie działań promocyjnych i informacyjnych, dzięki czemu będzie możliwe znaczące zwielokrotnienie efektu działań promocyjnych. ŚIR Zdaniem zarządu KRIR Resort rolnictwa przygotował projekt rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie określenia szczegółowych warunków i trybu przyznawania, wypłaty i zwrotu pomocy w ramach działań objętych Krajowym Programem Restrukturyzacji. Zgodnie z założeniami do Krajowego Programu Restrukturyzacji przemysłu cukrowniczego w Polsce, ma on za zadanie finansowe wsparcie dywersyfikacji produkcji przez rolników zajmujących się uprawą buraków cukrowych, której kontynuacja stała się niemożliwa ze względu na przeprowadzoną reformę tego sektora w krajach Unii W ostatnich tygodniach na terenie Dolnego Śląska ulewne deszcze spowodowały dotkliwe straty, w których mieszkańcy wsi utracili niekiedy dorobek całego swojego życia. Znów potrzebna jest wspólna i zorganizowana pomoc dla osób poszkodowanych, dla których najdrobniejsze wsparcie okazuje się bezcenne. Z myślą o wszystkich poszkodowanych rolnikach i ich rodzinach w wyniku powodzi występującej na terenie Dolnego Śląska, Dolnośląska Izba Rolnicza zwraca się z prośbą o udzielenie pomocy finansowej lub rzeczowej w formie artykułów rolno-spożywczych dla najbardziej potrzebujących. Uzyskana pomoc zostanie niezwłocznie rozdysponowana wśród osób dotkniętych klęską powodzi. W dniach od 8 lipca do 30 września 2009 r. Dolnośląska Izba Rolnicza przeprowadzi zbiórkę publiczną na pomoc dla osób najbardziej potrzebujących. Pieniądze prosimy przesyłać na konto bankowe BGŻ Odział we Wrocławiu nr Europejskiej. Ze względu na szczegółową specjalizację takich gospodarstw, odnosząc się zwłaszcza do maszyn rolniczych koniecznych do produkcji, pomoc taka ma szczególne znaczenie, gdyż zmiana gatunków uprawianych roślin na dotychczasowym areale zajmowanym przez buraka cukrowego wiąże się bezpośrednio z koniecznością zakupu nowego sprzętu. Trudności finansowe w tym zakresie mają przede wszystkim mniejsze gospodarstwa rolne ze względu na adekwatnie mniejsze przychody. W opinii samorządu rolniczego nieuzasadnionym wydaje się zatem fakt uzależnienia kolejności przyznawania pomocy od dotychczasowej skali produkcji wyrażonej w kwocie produkcyjnej cukru w roku gospodarczym 2008/2009, o którym mowa w art. 9 ust. 1 omawianego projektu rozporządzenia. Dlatego też zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych zwrócił się do resortu rolnictwa o określenie dostępności pomocy w ramach działania Zwiększenie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej według analogicznych zasad kolejności jej przyznawania, zastosowanych w przypadku działania Modernizacja gospodarstw rolnych, o których mowa w art. 9 ust. 2. Opracował: WOC Pomóż potrzebującym!!!! foto: Lucyna Rudny o nazwie POWÓDŹ. Dodatkowych informacji o udzieleniu wsparcia poszkodowanym w wyniku powodzi udziela Aleksandra Fałat pod numerem telefonu (71) , lub adresem a.falat@ izbarolnicza.pl Gwałtowne burze połączone z ulewnymi deszczami wyrządziły ogromne straty w naszej gospodarce. Szkody wywołane przez kapryśną aurę liczone są w już w setkach milionów.

15 Nr 08/2009 (60) IZBY ROLNICZE Strona 15 Dni Otwartych Drzwi Boguchwała 2009 Dni otwartych drzwi w Boguchwale to jedna z największych imprez rolniczych w województwie podkarpackim. Corocznie gromadzi coraz większą liczbę rolników, hodowców, przetwórców, firm i instytucji działających w sektorze rolnym oraz odwiedzających. W dniach 27 i 28 czerwca br. w Podkarpackim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Boguchwale odbyła się wystawa promocyjno-handlowa zorganizowana w ramach Dni Otwartych Drzwi Boguchwała Imprezie towarzyszyła XI Regionalna Wystawa Zwierząt Hodowlanych oraz wystawa maszyn rolniczych. Tegoroczną imprezę patronatem honorowym objęli Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Marek Sawicki, wojewoda podkarpacki Mirosław Karapyta, marszałek województwa Zygmunt Cholewiński oraz prezes Podkarpackiej Izby Rolniczej Stanisław Bartman. Podczas dwudniowej wystawy w Boguchwale rolnicy, mieszkańcy wsi oraz sympatycy tej imprezy z całego Podkarpacia mogli obejrzeć wystawę maszyn rolniczych oraz urządzeń z zakresu techniki i energetyki rolniczej oraz mogli zobaczyć wystawę podstawowych gatunków zwierząt hodowlanych z naszego regionu. W trakcie tych dni odbywały się kiermasze środków plonotwórczych, sprzętu rolniczego, ogrodniczego, pszczelarskiego oraz rękodzieła ludowego. Były spotkania hodowców i pokazy nagrodzonych zwierząt. Były seminaria i konkursy. Dla zwiedzających firmy organizowały degustacje produktów kuchni regionalnej. Swoje stoiska prezentowały najważniejsze firmy pracujące w branży rolniczej. Takie stoisko miała również Podkarpacka Izba Rolnicza. Dniom Otwartych Drzwi towarzyszyły występy kapel i zespołów folklorystycznych. Boguchwalskie Dni Otwartych Drzwi to jedna z najważniejszych imprez rolniczych w naszym regionie. Corocznie gromadzi coraz większą liczbę rolników, hodowców, przetwórców, firm, instytucji oraz odwiedzających. Jest to impreza bardzo ważna nie tylko dla hodowców zwierząt, którzy mają możliwość prezentacji i promocji najnowszych ras bydła, trzody chlewnej i drobiu, ale jest to impreza ważna również dla rolników, którzy mają duże osiągnięcia w dziedzinie rolnictwa i rozwoju wsi. Takich właśnie ludzi corocznie podczas Dni Otwartych Drzwi, prezes Podkarpackiej Izby Rolniczej Stanisław Bartman nagradza odznaką honorową Zasłużony dla rolnictwa przyznawaną przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W tym roku w Boguchwale takie odznaczenia otrzymali: z powiatu brzozowskiego Marek Owsiany i Joanna Sowa, z jarosławskiego Marek Puzio, z leskiego Adam Milczanowski, z łańcuckiego Ignacy Sołtysik oraz z powiatu przeworskiego Małgorzata Górska i Tadeusz Kociubiński. Lucyna Rudny PIR O ustawie o izbach rolniczych W dniu 6 lipca bieżącego roku, z inicjatywy zarządu Wielkopolskiej Izby Rolniczej, w siedzibie WIR w Poznaniu przedstawiciele samorządu rolniczego spotkali się z wielkopolskimi parlamentarzystami. W spotkaniu uczestniczyli miedzy innymi posłowie Stanisław Kalemba, Stanisław Stec i Marek Zieliński. Spotkanie otworzył Prezes Wielkopolskiej Izby Rolniczej i Poseł na Sejm RP Piotr Walkowski, przedstawiając zebranym przedmiot rozmów oraz krótko omawiając najważniejsze postulowane zmiany ustawy o izbach rolniczych, konieczne dla poprawy funkcjonowania samorządu rolniczego w Polsce. Następnie głos zabrał delegat do Krajowej Rady Izb Rolniczych - Andrzej Frąckowiak, jako osoba najbardziej zaangażowana w pracę nad nowelizacją ustawy. Szczegółowo omówił on przebieg dotychczasowych działań oraz dokonał analizy postulowanych zmian treści ustawy. Po wystąpieniu delegata głos zabrali parlamentarzyści, począwszy od posła S. Steca, który wskazał na potrzebę ograniczenia liczby członków izby jedynie do osób uiszczając składkę KRUS. Nadto uznał za zasadne dopuszczenie izb do prowadzenia działalności gospodarczej. Poseł Stanisław Kalemba z kolei zwracał uwagę na zagrożenia wiążące się z prowadzeniem działalności gospodarczej, choć ideę jako taką także poparł. Równocześnie zwrócił uwagę na konieczność wprowadzenia zapisu, że status członka izby rolniczej posiada rolnik prowadzący gospodarstwo o powierzchni przynajmniej 1 ha. W tym miejscu Stanisław Kalemba zaproponował, aby ustawa o izbach odwoływała się do definicji gospodarstwa rodzinnego określonej przez ustawę o kształtowaniu ustroju rolnego. Dodatkowo podkreślał, że proponowane w projekcie obniżenie progu poparcia zgłoszenia danej kandydatury do wyborów z 50 do 20 podpisów nie jest zasadnym pomysłem. Zdaniem Kalemby izby winny w sposób możliwie jak najszerszy propagować idee samorządu rolniczego wśród producentów rolnych. Natomiast poseł Zieliński podzielił zdanie przedmówców o pilnej potrzebie zredukowania liczby członków izby rolniczej przez wprowadzenie pewnego wymogu co do posiadanego gospodarstwa. Jednocześnie wskazywał na konieczność zwiększenia dochodów samorządu rolnego, co w sposób znaczący przyczyni się do wzmocnienia pozycji izb rolniczych w kraju. WIR Dyskutowali w Starym Polu Stan obecny i przyszłość polskiego rolnictwa, KRUS bieżące zagadnienia, aktualności z zakresu weterynarii to główne tematy konferencji, jaką 9 lipca w Pomorskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Starym Polu zorganizował zarząd Pomorskiej Izby Rolniczej. W spotkaniu, które prowadził Zenon Bistram, prezes PIR uczestniczył Bogdan Borusewicz, marszałek Senatu RP, Kazimierz Plocke, wiceminister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Henryk Smolarz, prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Rolników, oraz członkowie rad powiatowych PIR z całego województwa pomorskiego, a także zaproszeni szefowie agend rządowych: ANR, ARiMR, ARR i przedstawiciele samorządu. W trakcie dyskusji wiceminister Kazimierz Plocke przypomniał, że rozpoczęły się burzliwe dyskusje nad kształtem WPR po 2013 roku. Polska będzie zabiegała o zrównanie dopłat bezpośrednich. Wniosła także o objęcie interwencją rynku wieprzowiny i oczekuje pozytywnej reakcji. Strona polska chciałaby utrzymania budżetu na rolnictwo na dotychczasowym poziomie. Kolejnym elementem jest zabieganie o włączenie do WPR melioracji i poszukiwanie elementów wsparcia. Minister rolnictwa wspólnie z ministrem skarbu chcą zrewidować zakres prawny dotyczący biopaliw. Plocke zwrócił też uwagę na krytykowany przez rolników obowiązek odprowadzania środków na promocję żywności. Realizowany jest również kolejny program, tym razem dotyczący zwalczania choroby Aujeszkyego. W roku 2009 zakończą się badania weterynaryjne i zostanie przeprowadzona analiza materiału. Henryk Smolarz omówił szczegółowo ustawę o ubezpieczeniu rolników i przybliżył stawki ubezpieczeń i wypłat świadczeń. Przedstawiciele weterynarii wyjaśniali, że w związku z realizacją programu zwalczania choroby Aujeszkyego konieczne jest posiadania świadectw zdrowia wymaganych dla trzody. Natomiast rolnicy zgłaszali swoje zastrzeżenia, co do zasadności tych świadectw w przypadku gospodarstw wolnych od choroby. PIR Spotkanie żniwne w Łodzi Z inicjatywy zarządu Izby Rolniczej Województwa Łódzkiego 15 lipca w siedzibie IRWŁ przy ulicy Północnej w Łodzi odbyło się spotkanie żniwne. Uczestniczyli w nim rolnicy, przedstawiciele podmiotów skupowych oraz instytucji pracujących na rzecz rolnictwa. Podczas posiedzenia omówiona została aktualna sytuacja na rynku zbóż oraz prognozy cen z tegorocznych zbiorów. Samorząd rolniczy województwa łódzkiego z zaniepokojeniem obserwuje aktualną sytuację, jaka występuje na rynku zbóż. Zdaniem działaczy IRWŁ prognozowane zbiory zbóż będą podobne do ubiegłorocznych ale ceny niższe, szacowane na W spotkaniu uczestniczyli rolnicy, przedstawiciele podmiotów skupowych oraz instytucji pracujących na rzecz rolnictwa. W spotkaniu, które prowadził Zenon Bistram, prezes PIR uczestniczył Bogdan Borusewicz, marszałek Senatu RP, Kazimierz Plocke, wiceminister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Henryk Smolarz, prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Rolników oraz członkowie rad powiatowych PIR z całego województwa pomorskiego, a także zaproszeni szefowie agend rządowych: ANR, ARisMR, ARR i przedstawiciele samorządu. poziomie ok. 500 zł/tonę pszenicy. Wzrost cen środków produkcji rolnej przy jednoczesnym braku stabilizacji na rynku zbóż nie gwarantują zwrotu poniesionych kosztów. Występujące nadmierne opady deszczu pogorszyły jakość zbóż. Nawet kilkakrotne zabiegi nie zapobiegły szerzącym się chorobom grzybowym. Ostateczny zbiór zbóż będzie zależał od pogody, a ceny w większym stopniu będą uzależnione od kursów walut niż podaży na rynku. - Apelujemy do Rządu RP o poprawę infrastruktury portowej, która umożliwiłaby sprawny eksport zbóż poza kraje Unii Europejskiej. Proponujemy, aby ulgi, które otrzymują koncerny paliwowe wspierały rozwój biopaliw oparty tylko na surowcach produkowanych przez polskie rolnictwo, bowiem biopaliwa w dzisiejszej gospodarce to jedna z gotowych recept na kryzys, generowanie miejsc pracy oraz praktyczne zastosowanie strukturalnych nadwyżek produkcji rolnej na cele niespożywcze. W dzisiejszej rzeczywistości nie stać nas na to, aby biopaliwa stały się jeszcze jedną zmarnowaną szansą polskiej gospodarki mówi Andrzej Górczyński, prezes Izby Rolniczej Województwa Łódzkiego. WOC

16 Strona 16 IZBY ROLNICZE Nr 08/2009 (60) K a lku la cja ko sz tó w u p ra w y 1 h a (w z ł) R z e p a k o z im y L ip ie c 2009 r. N a kła d Je d n o stka Ilość C e n a W a rtość 1. M a te ria ł sie w n y dt 0, ,00 175,00 2. N a w oż e n ie : Saletra amonowa dt 5 92,30 461,50 Polifoska dt 4 207,98 831,92 Ca/Mg co 4 lata t 3 57,41 43,06 R a z e m n a w oż e n ie 1336,48 3. O ch ro n a roślin Treflan 480 EC kg(l) 1 29,35 29,35 + Sanachlor 480 EC kg(l) 2 18,60 37,20 + Command 480 EC kg(l) 0,1 273,40 27,34 Fury 100 EW kg(l) 0,1 113,80 11,38 R a z e m o ch ro n a 105,27 4. U słu g i Żniwiarka pokosowa godz. 0,75 180,00 135,00 Bizon Super godz ,05 282,05 Wapnowanie co 4 lata godz ,63 62,66 R a z e m u słu g i 479,71 5. P ra ca cią g n ika Podorywka godz. 1,6 38,71 61,93 Bronowanie godz. 0,5 31,79 15,90 Wysiew nawozów (3x) godz. 2,1 31,79 66,77 Orka siewna godz. 3 38,71 116,12 Bronowanie godz. 0,5 31,79 15,90 Oprysk herbicydem godz. 0,8 31,79 25,43 Uprawa przedsiewna godz. 1,5 38,71 58,06 Siew godz. 1 31,79 31,79 Oprysk insektycydami 2x godz. 1,2 31,79 38,15 Odbiór ziarna godz. 1 38,71 38,71 Transport zewnętrzny godz. 2 38,71 77,41 R a z e m p ra ca cią g n ika godz. 15,2 546,16 6. P o d a te k 139,50 7. O C ro ln ikó w 3,80 Razem koszty bezpośrednie 2785,91 8. K o sz ty o g ó ln o g o sp o d a rcz e 823,96 w tym amortyzacja 550,88 9. K o sz t p ra cy lu d z kie j godz. 30 7,00 210,00 S u m a ko sz tó w 3819,88 W a rtość p ro d u kcji P ro d u kt głó w n y (n e tto ) dt , ,00 R ycz a łto w y z w ro t V A T % 6 7,32 219,60 C e n a b ru tto zł/dt 129,32 K o sz t p ro d u kcji zł/dt 107,45 D o pła ta b e z p ośre d n ia zł/ha 596,45 S u m a p rz ych o d ó w 4476,05 W yn ik fin a n so w y zł/ha 656,17 Zd o ln ość o d tw o rz e n ia m a ją tku g o sp o d a rstw a % 219,1 K a lku la cja ko sz tó w u p ra w y 1 h a (w z ł) B U R A K C U K R O W Y C z e rw ie c 2009 r. N a kła d Je d n o stka Ilość C e n a W a rtość 1. M a te ria ł sie w n y js 1,3 474,00 616,20 2. N a w oż e n ie : Saletra amonowa dt 3,5 115,55 404,43 Polifoska dt 4 213,36 853,44 Ca/Mg co 4 lata t 3 50,46 37,85 R a z e m n a w oż e n ie 1295,71 3. O ch ro n a roślin : Betanal Progress 274 OF kg(l) 3 180,18 540,54 Kemifam Super 320 EC kg(l) 1,2 36,20 43,44 + Kemiron 500 SC kg(l) 0,8 112,75 90,20 Dimezyl 400 EC kg(l) 0,8 42,00 33,60 R a z e m o ch ro n a 707,78 4. U słu g i: Siewnik punktowy Gama godz. 1,5 65,00 97,50 Kombajn buraczany godz , ,30 R a z e m u słu g i 1300,80 5. P ra ca cią g n ika Podorywka godz. 1,4 36,86 51,60 Bronowanie godz. 0,6 30,45 18,27 Orka zimowa godz. 3 43,27 129,80 Bronowanie godz. 0,6 36,86 22,11 Wysiew nawozów (3x) godz. 2,1 30,45 63,94 Oprysk herbicydem godz. 0,6 30,45 18,27 Uprawa przedsiewna 2x godz. 3 36,86 110,57 Uprawa międzyrzędowa godz. 2 30,45 60,90 Oprysk herbicydem 2x godz. 1,2 30,45 36,54 Odbiór korzeni od kombajnu godz. 2 36,86 73,71 Transport zewnętrzny godz ,86 626,58 R a z e m p ra ca cią g n ika 33,5 1212,29 6. P o d a te k 139,50 7. O C ro ln ikó w 3,80 R a z e m ko sz ty b e z p ośre d n ie 5276,08 8. K o sz ty o g ó ln o g o sp o d a rcz e 822,76 w tym amortyzacja 715,53 9. K o sz t p ra cy lu d z kie j godz. 83,5 7,00 584,50 S u m a ko sz tó w 6683,35 W a rtość p ro d u kcji P ro d u kt głó w n y (n e tto ) dt , ,00 R ycz a łto w y z w ro t V A T % 6 0,67 269,76 C e n a b ru tto zł/dt 11,91 K o sz t p ro d u kcji zł/dt 16,71 D o pła ta b e z p ośre d n ia zł/ha 301,54 D o pła ta "cu kro w a " zł/t 37, ,60 S u m a p rz ych o d ó w zł 6558,90 W yn ik fin a n so w y zł/ha -124,45 Zd o ln ość o d tw o rz e n ia m a ją tku g o sp o d a rstw a % 82,61 Opracowanie: Kornel Pabiszczak i Grzegorz Wysocki st. specjaliści Wielkopolskiej Izby Rolniczej tel. (61) K a lku la cja ko sz tó w u p ra w y 1 h a (w z ł) Ję cz m ie ń ja ry L ip ie c 2009 r. N a kła d Je d n o stka Ilość C e n a W a rtość 1. M a te ria ł sie w n y dt 1,7 127,50 216,75 2. N a w oż e n ie : Saletra amonowa dt 2 92,30 184,60 Polifoska dt 2,5 207,98 519,95 Ca/Mg co 4 lata t 3 57,41 43,06 R a z e m n a w oż e n ie 747,61 3. O ch ro n a roślin Mustang 306 SE kg(l) 0,5 105,67 52,84 Bumper 250 EC kg(l) 0,5 97,00 48,50 Fury 100 EW kg(l) 0,1 113,80 11,38 R a z e m o ch ro n a 112,72 4. In n e Sznurek szt. 1 30,00 30,00 R a z e m in n e 30,00 5. U słu g i Bizon Super godz. 1,1 282,05 310,26 Prasa godz. 0,75 140,35 105,26 Wapnowanie co 4 lata godz ,63 62,66 R a z e m u słu g i 478,18 6. P ra ca cią g n ika Podorywka godz. 1,6 38,71 61,93 Bronowanie godz. 0,6 31,79 19,08 Orka zimowa godz. 3 45,62 136,85 Bronowanie godz. 0,6 38,71 23,22 Wysiew nawozów (3x) godz. 2,1 31,79 66,77 Uprawa przedsiewna godz. 1,5 38,71 58,06 Siew godz. 1,4 31,79 44,51 Opryski 2x godz. 1,8 31,79 57,23 Odbiór ziarna godz. 1 38,71 38,71 Zwózka słomy godz. 2 31,79 63,59 Transport zewnętrzny godz. 2 38,71 77,41 R a z e m p ra ca cią g n ika godz. 17,6 647,35 7. P o d a te k 139,50 8. O C ro ln ikó w 3,80 R a z e m ko sz ty b e z p ośre d n ie 2375,89 9. K o sz ty o g ó ln o g o sp o d a rcz e 823,96 w tym amortyzacja 572, K o sz t p ra cy lu d z kie j godz. 28 7,00 196,00 S u m a ko sz tó w 3395,86 W a rtość p ro d u kcji P ro d u kt głó w n y (n e tto ) dt 40 42, ,00 R ycz a łto w y z w ro t V A T % 6 2,54 101,40 C e n a b ru tto zł/dt 44,79 K o sz t p ro d u kcji z ia rn a zł/dt 63,96 P rz ych ó d (z ia rn o ) zł 1791,40 P ro d u kt u b o cz n y (sło m a ) dt ,85 D o pła ta b e z p ośre d n ia zł/ha 596,45 R a z e m p rz ych ó d 2628,70 W yn ik fin a n so w y zł/ha -767,16 Zd o ln ość o d tw o rz e n ia m a ją tku g o sp o d a rstw a % -34,01 K a lku la cja ko sz tó w p ro d u kcji w z ł n a sz t. Żyw ie c w ie p rz o w y L ip ie c 2009 r. W ysz cz e g ó ln ie n ie Je d n o stka Ilość C e n a W a rtość A ) K o sz ty b e z p ośre d n ie 1. Zakup prosięcia szt ,75 215,01 Ubytki naturalne % 3 2. P a sz a Jęczmień z zakupu dt 2,6 42,25 109,85 Jęczmień z produkcji własnej dt 2,6 63,96 166,31 Pszenica z zakupu dt 0,16 49,93 7,99 Pszenica z produkcji własnej dt 0,16 62,58 10,01 Konc.T Starter dt 0,03 217,58 6,96 Konc.T Grower dt 0,07 202,72 13,18 Konc.T Finiszer dt 0,19 180,83 35,08 R a z e m p a sz a z z a ku p u I 3,05 173,06 R a z e m p a sz a (z b oż a w ła sn e ) II 3,05 231,54 3. S ło m a dt 2 6,34 12,68 4. W o d a m 3 0,64 2,39 1,53 5. O b słu g a w e te ryn a ryjn a zł 16,00 6. P ra ca cią g n ika h/szt. 0,6 38,71 23,22 7. K o sz t p ra cy lu d z kie j h/szt. 4 7,00 28,00 R a z e m ko sz ty b e z p ośre d n ie I zł 469,50 R a z e m ko sz ty b e z p ośre d n ie II zł 527,98 B ) K o sz ty o g ó ln o g o sp o d a rcz e Roczna obsada zwierząt szt. 200 K o sz ty o g ó ln o g o sp o d a rcz e b e z a m o rtyz a cji zł 27,84 A m o rtyz a cja b u d yn kó w in w e n ta rskich i w yp o sa ż e n ia Amortyzacja ciągnika (w koszcie pracy ciągnika) zł 55,26 zł 5,40 R a z e m ko sz ty o g ó ln o g o sp o d a rcz e zł 83,10 K O S ZT Y R A ZEM I zł 552,60 KO S ZT Y RAZEM II zł 611,08 W a rtość p ro d u k c ji P ro d u kt głó w n y (n e tto ) kg 110 5,06 556,60 R ycz a łto w y z w ro t V A T % 6 0,30 33,40 C e n a b ru tto zł/kg 5,36 Je d n o stko w y ko sz t p ro d. I zł/kg 5,02 Je d n o stko w y ko sz t p ro d. II zł/kg 5,56 S u m a p rz ych o d ó w zł 590,00 W yn ik e ko n o m icz n y I zł 37,39 W yn ik e ko n o m icz n y II zł -21,09 Zd o ln ość o d tw o rz e n ia m a ją tku g o sp o d a rstw a I % 161,64 Zd o ln ość o d tw o rz e n ia m a ją tku g o sp o d a rstw a II % 65,24

17 Nr 08/2009 (60) Ewa Grabowska Wiadomości Rolnicze Polska Marchew z połyskiem Strona 17 Nie jest dla nikogo tajemnicą, że nabywca dokonuje wyboru wzrokiem. Doznania estetyczne są decydującym czynnikiem w podejmowaniu wyboru. Podobnie jest w branży spożywczej. To właśnie wygląd ziemniaków czy marchwi decyduje o tym, czy dana partia troskliwie uprawianej marchwi znajdzie nabywcę w handlu detalicznym. Warto więc zainwestować nawet spore środki finansowe w urządzenia do przygotowania towaru do sprzedaży. Na temat szczotkarki do marchwi rozmawialiśmy z Panią Jadwigą Ruthenberg, reprezentującą firmę Ruthenberg Landtechnik. Ewa Grabowska: Proszę kilka słów na temat państwa firmy. Jadwiga Ruthenberg: Jesteśmy firmą niemiecką. Zajmujemy się przede wszystkim rozprowadzaniem maszyn do uprawy warzyw, głównie warzyw gruntowych. Robimy to już od trzydziestu lat. Mamy ogromną ilość klientów w Niemczech w tej branży. W Polsce dopiero zaczęliśmy w 1994 roku. Mamy maszyny do uprawy ziemi, to znaczy glebogryzarki, siewniki; całe linie do obróbki warzyw a także maszyny do zbioru warzyw. Jeżeli chodzi o obróbkę ziemi, to bazujemy na maszynach holenderskiej firmy Struik, w przypadku siewników są to głównie siewniki angielskie, pneumatyczne firmy Stanhay. Technika zbioru to w naszej ofercie maszyny Dewulf. Kombajny do zbioru marchwi, do zbioru ziemniaków tego producenta są doskonałe. W przypadku linii technologicznych mamy przedstawicielstwa firm Schneider, Skals z Danii. W ostatnich latach otrzymaliśmy także przedstawicielstwo szczotkarek ( polisher`ów ) firmy WYMA z Nowej Zelandii. To jest pierwsza firma, która wynalazła i wyprodukowała maszyny tego typu. E.G: Czy ta szczotkarka przeznaczona jest dla producentów warzyw, czy skierowana do przetwórni? Polishery firmy WYMA to oferta do producentów przygotowujących marchew na świeży rynek. Odpowiednie przygotowanie towaru do sprzedaży to często podstawa sukcesu bytności i konkurencyjności na rynku. JR: To jest oferta tylko do producentów. Właściwie sprzedajemy maszyny, które są przeznaczone dla producentów. Takich, którzy przygotowują towar na świeży rynek. To znaczy albo do magazynów, hurtowni, albo bezpośrednio do handlu. Obejmuje to mycie, sortowanie, pakowanie i przechowywanie. Zamontowaliśmy w kraju również kilka agregatów chłodniczych. E.G: Jaka jest wydajność prezentowanej na wystawie maszyny? JR: Na targach prezentujemy najmniejszą myjkę szczotkową. Maszyna ma szczotki długości 2,40 m, więc jej wydajność w najdogodniejszym dla tego zabiegu momencie, to znaczy przy zbiorze marchwi bezpośrednio z pola, kiedy skórka marchwi jest nieobeschnięta, w idealnym stanie, wynosi 5 ton. W późniejszym okresie, jak jest przyschnięta skórka, ta wydajność spada, nawet do 2 ton. Także są ogromne rozbieżności. Nie można powiedzieć, że ta maszyna robi tyle albo tyle, bo to jest uzależnione od jakości towaru. Ludzie się nieraz denerwują, ale to wszystko zależy od tego, jak produkt wygląda. Jak źle wygląda, to trzeba go nieraz dłużej obrabiać. E.G: Jakie jest zainteresowanie tą szczotkarką? JR: Bardzo duże. Już dosyć dużo tych szczotkarek pracuje w Polsce. Okazało się, że te maszyny - po paru latach użytkowania - doskonale się sprawdzają, głównie od strony technicznej. Nie ulegają tak szybko uszkodzeniom czy awariom. Nie są wrażliwe, są bardzo stabilne. Dlatego też mamy paru klientów, którzy chcą sprzedać inne maszyny i zakupić nasze. Jakość dla profesjonalistów w w w. a p v. a t Technika rozsiewu Technika siewu Technika uprawy Pytaj o nowe, lepsze ceny! Tel./fax: (059) biuro@apv-polska.pl Jeżeli chodzi o niemiecki rynek, bo działamy przede wszystkim na rynku niemieckim, to ta firma ma pierwsze miejsce. E.G: Jak długo maszyny są dostępne na polskim rynku? JR: Na polskim rynku jesteśmy od trzech lat. Pierwszą szczotkarkę odebrał ZS 200 M2 Streuprofi PS 150 M1 PS 250 M2 APV Polska, ul. Akacjowa 3, Słupsk kom wr-046/09 wr-112/09

18 Strona 18 Nr 08/2009 (60) Ewa Grabowska Wiadomości Rolnicze Polska 488 wystawców, z czego ponad 120 stanowiły firmy sektora techniki rolniczej, około 40 tys. zwiedzających, ciekawe fora, testy stabilizacji belki polowej opryskiwaczy przeprowadzone na specjalnym torze, pokazy pracy maszyn w polu, wspaniała kolekcja roślin uprawnych pod egidą Rolnasu oraz krajowa czołówka zwierząt hodowlanych (chociaż wystawa w nazwie jest regionalna) to tylko część wydarzeń dwudniowych targów Agro- Tech Minikowo 2009 (4-5 lipca). Minikowo nie zawiodło po raz 32. Jak co roku w Minikowie, dominowała branża maszynowa ciągniki, maszyny, urządzenia rolnicze. Lokalni dealerzy praktycznie wszystkich obecnych na rynku marek zgromadzili setki maszyn, a pokazy polowe przyciągnęły rzesze zainteresowanych. Możliwość zmiennego dawkowania nawozu, regulowanego automatycznie na podstawie sygnału GPS i danych o zasobności pola w składniki nawozowe zaprezentowała firma Agrocom.Polska. Test stabilizacji belki polowej przeszły tylko te opryskiwacze, których operatorzy odpowiednio skonfigurowali belkę, by pokonać wyjątkowo trudny w tym roku, szeroki i wysoki tor. Ale zdały go i opryskiwacze produkcji krajowej, i firm zagranicznych. Pokazy polowe obejmowały również jazdę równoległą z wykorzystaniem GPS, po prostej i po łuku, pojedynek ciągników New Holland koła bliźniacze kontra koła pojedyncze Jedną z polowych atrakcji był pojedynek ciągników New Holland koła bliźniacze kontra koła pojedyncze wraz z zamontowanymi wałami uprawowymi. wraz z zamontowanymi wałami uprawowymi. Zobaczyć też można było pracę pługów obracalnych zawieszanych i agregatów uprawowosiewnych do uprawy bezorkowej i pracujących na glebie zaoranej wraz z prezentacją współpracujących ciągników. Fora specjalistyczne i wykłady (jak np. Oszczędności paliwa i nawozów przy wykorzystaniu technologii GPS, Żywienie krów w okresie okołoporodowym, Innowacyjne rozwiązania w technice rolniczej czy Energia odnawialna i jej wykorzystanie), chociaż niezwykle ciekawe, nie przyciągnęły zbyt wielu słuchaczy. Być może wpłynęła na to wyjątkowo gorąca i duszna aura, a może nasza narodowa specyfika, ale należałoby pomyśleć nad sposobem zachęcenia odwiedzających targi do uczestnictwa. To niezwykle ciekawa forma edukacji połączona z możliwością praktycznego odniesienia na pokazach polowych, o co postarali się współorganizatorzy targów, DLG AgroFood i Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy. Jubileuszowa X Regionalna Kujawsko-Pomorska Wystawa Zwierząt Hodowlanych to duma i niezaprzeczalny sukces organizatorów (KPODR). Na wystawie o tytuł czempionów i wiceczempionów rywalizowało ponad 400 zwierząt: bydło mleczne ras hf, polska czerwona, jersey, simantal, białogrzbiete, szwedzka czerwona (bezapelacyjnym zdobywcą największej liczby tytułów został OHZ Osięciny), bydło mięsne ras limusine i charolaise (bydło 101 szt.), trzoda chlewna (70 szt.), owce i tryki, zwierzęta futerkowe oraz drób w 6 stawkach. Organizatorzy dołożyli też wszelkich starań, by poprawić infrastrukturę imprezy. Na pochwałę zasługują nowe drogi dojazdowe, parkingi, sprawna obsługa służb porządkowych, imponujące oświetlenie całego terenu ekspozycji oraz elegancko wydane materiały promocyjno-informacyjne. Od 1 sierpnia ODRy przechodzą pod agendę samorządów. Co przyniosą te zmiany i które ośrodki poradzą sobie w tej nowej sytuacji przekonamy się zapewne już wkrótce. Jedno wiemy - jak obiecał na konferencji prasowej dr Roman Sass, dyrektor KPODR w Minikowie, XXXIII Międzynarodowe Targi Rolno- Przemysłowe Agro-Tech odbęda się w Minikowie w 2010 roku. Zatem, do zobaczenia za rok! n Walka z chwastami i spulchnianie były celem uprawy pożniwnej. Dzisiaj liczba chwastów jest mniejsza dzięki zastosowaniu herbicydów. Wymieszanie z glebą odrostów zboża i dużej ilości resztek masy organicznej to główny cel i zadanie uprawy pożniwnej. Narzędzie uniwersalne Doradcy handlowi: Południe: Adam Kłoda Północ: Mikołaj Szembek Wschód: Marek Zieliński Części: Krzysztof Mrula Ryszard Kowalczyk Serwis: Marcin Milczarek Grzegorz Masłowski Lemken Polska Sp. z o.o. Zalęcino 21, Dolice tel fax tel tel tel tel tel tel tel AGRO-EKO Kietrz , AGROKOMPLEKS Szamotuły , AGROMA Białystok , AGROMIX Rojęczyn , AGRO-SERWIS Myszyniec , BARTNIK Staroźreby , BDH JACEK KRÓL Bierutów , GRAVIT AGROPOL Lublin , INVEST-ROL Czarnocin , KAGRO Stara Łubianka , LEHMANN AGROTECHNIKA Wielkawieś , MIRTRANS Płoskinia , MT AGRO Damnica , OSADKOWSKI-CEBULSKI Legnica , OTTOMEYER Przelewice , PIOMAR AGRO-TECH Grójec , ROLMECH Radymno , ROLTECH Letnin , ROLMOT Zakrzewo , TECHPOM Krzywonoś , ZIP AGRO Warlubie , ZPR KOWRÓZ Kowróz , PPHU Marian Kisiel Górno wr-188/08 Obecnie produkowane narzędzia muszą sobie radzić z dużą ilością pozostającej na polu słomy, nie zawsze dobrze pociętej i rozrzuconej. Krótka brona talerzowa LEMKEN Rubin zapewnia także, w tak ciężkich warunkach, prawidłowe i optymalne wymieszanie wierzchniej warstwy pola z masą organiczną, szczególnie przy uprawie na głębokość do 10 cm. Płytka uprawa gleby W przeciwieństwie do sztywnych narzędzi roboczych konwencjonalnych gruberów, w Rubinie dwa rzędy wysklepionych tarcz mieszają glebę z resztkami pożniwnymi lub masą organiczną bardzo dokładnie. Odstęp aż 107 cm pomiędzy obydwoma rzędami tarcz i otwarta budowa ramy zapewniają pracę bez zapychania się. Dwa zgrzebła Wymieszanie z glebą odrostów zboża i dużej ilości resztek masy organicznej są dzisiaj głównym celem i zadaniem uprawy pożniwnej. palcowe umieszczone za rzędami tarcz, mają regulowaną wysokość pracy oraz kąt nachylenia. Kontrolują one w ten sposób przepływ strumienia gleby z wymieszanymi resztkami organicznymi. Dodatkowe tarcze boczne zapobiegają powstawaniu bocznych wałków. Każda tarcza umieszczona jest na osobnym ramieniu posiadającym trwałe amortyzatory sprężynowe. Jako łożyskowanie tarcz wykorzystano bezobsługowe osiowe łożyska kulowe. Dzięki temu wyeliminowano regularne ich smarowanie i regulację. Łożyska te posiadają szczelne, wewnętrzne uszczelnienie kasetowe. Dzięki wersji półzawieszanej możliwe jest połączenie brony talerzowej Rubin z pneumatycznym siewnikiem LEMKEN Solitair 9. Daniel Alankiewicz

19 Nr 08/2009 (60) Marek Gaworski Katedra Organizacji i Inżynierii Produkcji SGGW Warszawa Strona 19 Nawożenie obornikiem stanowi wbrew pozorom złożone zadanie. Złożony jest bowiem zbiór czynników, które trzeba wziąć pod uwagę podejmując się zabiegu rozprowadzenia stałych nawozów naturalnych na powierzchni pola. Osiągnięcie w tym kontekście priorytetowego celu, tj. wysokiej jakości nawożenia jest uwarunkowane doborem do danego gospodarstwa odpowiedniej konstrukcji roztrząsacza. Roztrząsacze na każdą okazję Pozyskiwane w gospodarstwie stałe nawozy naturalne, a wśród nich obornik, pomiot, kompost i inne wyróżniają się szeregiem specyficznych cech fizycznych, które nie pozostają bez wpływu na wymagania stawiane środkom technicznym przeznaczonym do nawożenia. Najpopularniejszy spośród nawozów naturalnych obornik, może charakteryzować się znacznym zróżnicowaniem cech fizycznych, wynikających chociażby ze sposobu jego gromadzenia. Obornik pochodzący z głębokich obór charakteryzuje się zbitą strukturą obejmującą na ogół duże kawałki, które niejednokrotnie trudno jest równomiernie rozprowadzić na powierzchni pola. Nie bez znaczenia dla stanu obornika i łatwości jego dalszego zagospodarowania, w tym rozrzucenia na polu pozostaje również to, jaki jest udział słomy w składzie. Procentowy udział to jeden, lecz nie jedyny ważny aspekt. Równie istotne z punktu widzenia warunków rozprowadzenia nawozów na powierzchni pozostaje bowiem to, czy użyta w pomieszczeniach dla zwierząt słoma była pocięta, czy też rozprowadzana na stanowiskach legowiskowych w całości. Wśród innych cech różnicujących masę obornika można wymienić wilgotność, stopień sfermentowania wynikający pośrednio z czasu i miejsca (na pryzmie lub w oborze) przechowywania, gęstość (w zakresie od ok. 300 do ok. 900 kg/m 3 odpowiednio dla obornika świeżego i zleżałego), współczynnik tarcia masy obornika o powierzchnie skrzyni ładunkowej i adaptera maszyny, a także opory odrywania cząstek obornika od całości masy i inne. Transport zbóż Transport zbóż i wszelkich materiałów sypkich wymaga specjalistycznych przyczep, lub przystosowania zwykłych przyczep transportowych. W praktyce rolniczej, przez słowo przystosowanie, rozumie się uszczelnienie skrzyni ładunkowej. Specjalizowane przyczepy transportowe wyposażane są w specjalne uszczelnienia burt. Producenci w różny sposób rozwiązują ten problem. Popularne są uszczelnienia gumowe, jak również specjalne fiszbiny metalowe. To drugie rozwiązanie jest skuteczniejsze i trwalsze. Równie ważna jak uszczelnienie jest konstrukcja burt. Przyczepy specjalizowane posiadają burty bez zagłębień i zakamarków. Dla ułatwienia wyładunku, burty muszą się łatwo otwierać, przy czym zapięcia, jak również zawiasy muszą wytrzymywać Jakość rozdrabniania obornika jest uwarunkowana konstrukcją nawiniętych na obwodzie bębnów elementów roboczych, obejmujących takie rozwiązania, jak: łopatki profilowane, typu poroże łosia i śrubowe taśmy blaszane z nożami tnącymi. ogromne naprężenia w trakcie transportu. Warto więc, dokonując wyboru zwrócić uwagę na ich budowę i solidność. Odrębną grupą przyczep transportowych do zbóż są przyczepy samowyładowcze. W praktyce służą do odbioru ziarna od stale pracującego kombajnu, transportu po polu i redystrybucji ładunku na transport dalekobieżny. Przyczepy takie posiadają skrzynię ładunkową w kształcie odwróconego graniastosłupa, na dnie skrzyni ładunkowej podajnik ślimakowy i długi lej wysypowy. Posiadają najczęściej szerokie koła ułatwiające jazdę po miękkim gruncie. Wymagają jednak ciągników sporej mocy, a ich użycie do transportu po drogach jest nieuzasadnione z powodu wysokich cen takich urządzeń. Daniel Alankiewicz Roztrząsacze do obornika bogaty wybór Aby sprostać wymaganiom nawożenia obornikiem i innymi nawozami naturalnymi, w praktyce istnieje możliwość doboru roztrząsacza o określonych cechach konstrukcyjnych i funkcjonalnych. Spośród najważniejszych cech branych pod uwagę przy doborze roztrząsacza do danego gospodarstwa uwzględnia się: pojemność skrzyni ładunkowej a zarazem maksymalną ładowność maszyny, zakres regulacji dawki rozrzucanego nawozu, przede wszystkim zaś typ mechanizmu (adaptera) odpowiedzialnego za EKO-INVEST Sp. z o.o. ul. Pilska 4-6, Szczecinek tel , fax kom , , eko-invest@eko-invest.com.pl PRZYCZEPY ROLNICZE PWT NAJNOWSZEJ GENERACJI PRODUKCJI POM EKO Sp. z o.o. Szczecinek od blisko 20 lat dostarczane na rynki Europy Zachodniej i krajowy Prowadzimy bezpośrednią sprzedaż z dużymi upustami do negocjacji! rozrzucanie nawozu na powierzchni pola. Adaptery wąskopasmowe, tj. z poziomo położonymi bębnami roboczymi są na ogół montowane w roztrząsaczach o ładowności do 6 ton. Ponieważ szerokość robocza tej grupy adapterów odpowiada jedynie szerokość skrzyni ładunkowej (na ogół 2,0-2,5 m), więc maszyny osiągają relatywnie niską wydajność, której równocześnie towarzyszy nie najwyższa jakość pracy. Czynnikiem sprzyjającym osiąganiu wyższej jakości pracy (lepszemu rozdrobnieniu masy obornika) w przypadku adapterów wąskopasmowych jest użytkowanie rozwiązań z dwoma poziomymi bębnami roztrząsającymi jako alternatywa dla coraz rzadziej spotykanych konstrukcji jednobębnowych. Rozwinięciem idei doskonalenia konstrukcji adapterów wąskopasmowych jest zastosowanie trzech poziomych bębnów roztrząsających, szczególnie w maszynach o większej pojemności skrzyni ładunkowej (o wysokich burtach bocznych), a także instalowanie dodatkowych, współpracujących z bębnami tarcz rozrzucających. Wirujące tarcze, które od kilku lat stanowią swego rodzaju konstrukcyjną nowość w roztrząsaczach są przystosowane do rozrzutu rozdrobnionego wcześniej bębnami obornika na szerokości kilkunastu metrów. Dzięki temu w klasycznych, wąskopasmowych roztrząsaczach eliminuje się wadę, jaką jest niska, powierzchniowa wydajność pracy maszyny. Warto wspomnieć, że jakość rozdrabniania obornika jest uwarunkowana konstrukcją nawiniętych na obwodzie bębnów elementów roboczych, obejmujących takie rozwiązania, jak: łopatki profilowane, typu poroże łosia i śrubowe taśmy blaszane z nożami tnącymi. Stosowanie adapterów z bębnami wyposażonymi w noże tnące jest szczególnie zalecane w przypadku roztrząsania obornika pochodzącego z głębokich obór, charakteryzującego się zbitą strukturą o dużych kawałkach. Alternatywną opcją jest zastosowanie rozrzutnika z adapterem kombinowanym, składającym się z bębnów wstępnie rozdrabniających obornik i talerzy do rozrzutu masy nawozu. Adaptery szerokopasmowe, instalowane na ogół w roztrząsaczach o ładowności przekraczającej 6 ton wyróżniają Zapraszamy na nasze stoisko na Agrotech Minikowo - ładowność: 8,2-10,4-12,2-13,8T - niska masa własna: 2,8-3,6-3,8-4,2T - trzystronny wywrót - pełna hydraulika i pneumatyka - system szczelnych ścian do przewozu płodów rolnych i materiałów sypkich - (szczelność na rzepak) - różne wersje podziału i otwierania ścian - wersja z obrotnicą i tandem Możliwość różnych, opcjonalnych wyposażeń jak: - rolowana plandeka wraz ze stelażem i pomostem do jej obsługi - hydrauliczne lub pneumatyczne otwieranie ścian - zsypy boczne i dodatkowe tylne - zaczep tylny, oraz inne wyposażenia się bardziej złożoną budową. Bębny robocze są w tego typu adapterach instalowane pionowo lub z pochyleniem W praktyce adaptery wyposaża się z reguły w parzystą liczbę bębnów (dwa lub cztery bębny). Coraz częściej wyposażeniem standardowym w roztrząsaczach szerokopasmowych są tarcze rozrzucające. W efekcie takiego rozwiązania znacznie poszerza się zakres wykorzystania roztrząsacza, obejmujący nawożenie wapnem, pomiotem kurzym, a także torfem. W przypadku rozprowadzania na polu wymienionej grupy nawozów doskonale sprawdza się również specjalny adapter z poziomym wałem wyposażonym w łańcuchy z bijakami rozdrabniającymi masę nawozu, który współpracuje z wirującymi tarczami pełniącymi funkcje rozprowadzania masy na określonej szerokości roboczej. Oddzielny rozdział wśród znanych konstrukcji roztrząsaczy obornika i innych nawozów naturalnych zajmują maszyny z bocznym adapterem przeznaczonym do wyrzutu nawozu. W tej grupie maszyn poziomy wał wyposaża się w zawiasowo montowane bijaki lub łańcuchy, co usprawnia realizację zadań roboczych. n Ponadto produkujemy: - przyczepy do balotów ze słomy i siana - przyczepy niskopodwoziowe - kontenery stalowe - przenośniki taśmowe - konstrukcje stalowe wr-101/09

20 Strona 20 Nr 08/2009 (60) Ewa Grabowska Wiadomości Rolnicze Polska Kapusty na transporterach Produkcja kapusty na skalę przemysłową wymaga mechanizacji procesu, przynajmniej na tych etapach, gdzie jest to możliwe. Ręczny zbiór główek kapusty białej, pekińskiej czy brukselki z pola nie jest łatwy przy powierzchni współczesnych gospodarstw przemysłowych, ale też coraz częściej warzywnicy z areałem 5-6 ha decydują się na zakup kombajnów do zbioru. Na polskich polach pracuje już sporo kombajnów do zbioru kapusty białej. Najbardziej rozpowszechnione są kombajny ASA-LIFT MK zawieszany i TK ciągniony. Mogą one zbierać kapustę przeznaczoną na świeży rynek, przechowywania lub przetwórstwa. Maszyna obcina, doczyszcza główkę i przekazuje ją albo na przyczepę - w przypadku kapusty do kiszenia, albo na przenośnik poprzeczny, gdzie są odbierane i układane w skrzyniopaletach z przeznaczeniem do przechowywania. W sekcji zbierającej, znajdującej się z prawej strony ciągnika, główki kapusty ustawiane są pionowo za pomocą dwóch hydraulicznie napędzanych tarcz, które ułatwiają wprowadzanie kapusty do środka sekcji. Kapusta jest przytrzymywana od dołu przez dwa pręty, które jednocześnie służą do regulacji wysokości cięcia, a od góry jest dociskana przez przenośnik z pasków gumowych. Kapusta przeznaczona na świeży rynek i do przechowywania jest oczyszczana z luźnych liści przy pomocy delikatnych rolek gąbkowych i podawana na stół sortowniczy, z którego pracownicy przekładają ją do skrzyniopalet. Kapusta do przetwórstwa oczyszczana jest na rolce spiralnej i na rolce z palcami gumowymi a następnie ładowana przenośnikiem na przyczepę. Do obsługi kombajnu wystarczy traktorzysta i 1-3 osób przy stole sortowniczym. Sterowanie poszczególnymi funkcjami odbywa się z kabiny ciągnika lub na maszynie, a trzypunktowe zawieszenie zapewnia jej zwrotność. Za stosowaniem kombajnu przemawia więc ekonomika, tym bardziej, że wydajność zbioru (w zależności od warunków) to 0,8-1,2 ha w ciągu 8-godzinnego dnia pracy. W kraju pracuje też jeden, jak na razie, kombajn do zbioru kapusty pekińskiej. Kombajn do zbioru kapusty firmy Asa-Lift model MK-1000 E. Firma F.H. Najbar wiąże z tą maszyną wielkie nadzieje. Jest to maszyna zawieszana na ciągniku. Sekcję zbierającą stanowi przenośnik prętowy, przed którym pracują dwa sferyczne dyski tnące. Dyski ślizgają się po ziemi, a zmieniając ich kąt ustawienia można regulować wysokość cięcia. Dyski wycinają kapustę na zadanej wysokości, kapusta jest jednocześnie przejmowana przez dwa szerokie miękkie pasy, które przekazują ją na przenośnik prętowy, a dalej na przenośnik poprzeczny usytuowany za ciągnikiem. Przenośnik służy do wstępnego czyszczenia zebranej kapusty z liści zewnętrznych i grudek ziemi. Oczyszczona kapusta jest ręcznie układana do skrzyniopalet. Firma proponuje też maszynę zaczepianą za ciągnikiem, która jest wyposażona we własną ramę z kołami. Na środku znajduje się przenośnik, wzdłuż którego może stanąć do sześciu osób, które przygotowują kapustę i kładą ją na wyższy przenośnik, który przemieści ją na tył kombajnu. Tam jest odbierana przez jedna osobę, która układa ją do skrzynek lub skrzyniopalet. W ten sposób można przygotować kapustę do przechowywania lub do przerobu bezpośredniego czy do sprzedaży. Maszyna oprócz zbioru kapusty pekińskiej, może być przydatna przy zbiorze selera naciowego lub sałaty. Mechaniczny zbiór brukselki możliwy jest dzięki kombajnom Tumoba SP2 (3 i 4). Maszyny są tak zaprojektowane, by umożliwić jak największy zbiór przy jednoczesnej minimalizacji nakładów pracy, ochronie stanu gleby i uzyskaniu wysokiej produkcji nawet w najbardziej niesprzyjających warunkach. Maszyna przechodzi przez rośliny, łodygi są ucinane i ręcznie wkładane do specjalnych podajników przez każdego z operatorów. Wewnątrz maszyny następuje oczyszczanie z liści i drobnych zanieczyszczeń, które są usuwane na glebę specjalnymi pasami. Główki brukselki odcinane są od trzonu i dostarczane specjalną taśmą transportującą do leja zamontowanego w centrum maszyny i dalej do kosza przyjęciowego. Trzon po pocięciu na drobne kawałki również spada na ziemię. Każdy model maszyny wyposażony jest w silnik wysokoprężny zamontowany w tylnej części maszyny oraz układ hydrauliczny. Maszyna ma zamontowany automatyczny układ kierowniczy, jednym pedałem operator reguluje urządzenie sterownicze. Zapewniono też komfort pracy; całkowicie obudowana kabina z ekranem i wycieraczkami oraz nagrzewnica chronią przed wiatrem, deszczem i chłodem. Zamontowano również oświetlenie wewnątrz i na zewnątrz kabiny. Kombajn jest cichy w eksploatacji, łatwy w obsłudze oraz ma możliwość zmiany prędkości jazdy do tempa zbioru. n Dobre narzędzie - dobra praca Maszyna do ładowania beli i ładowania paszy Hodowla bydła wymaga codziennego przygotowywania świeżej paszy. Przy stadzie liczącym sztuk, jest już co robić. Niezbędne staje się zmechanizowanie tej pracy. Sprawną pomoc zapewnia wóz paszowy. Wozy paszowe VM Nowoczesny ładowacz czołowy ze stali drobnoziarnistej Wozy wykonane są z wysokowęglowych, wytrzymałych stali konstrukcyjnych, dzięki czemu masa własna samego wozu nie jest zbyt duża. Wozy paszowe JF Stoll serii VM, w zależności od rodzaju pozwalają na obsługę od 80 sztuk (model VM 14-2 S) do 150 (model VM 20-2 S) dziennie. To oczywiście nie cała oferta JF Stoll. Przedstawiane wozy to tylko fragment oferty. Dla większych gospodarstw polecić można modele linii VM 45-3 będące w stanie obsłużyć do 350 krów dziennie. Ułożyskowanie rotorów wykonane jest z solidnych, szeroko rozstawionych (na długiej piaście) zamkniętych łożysk tocznych, nie wymagających obsługi. Noże wykonano ze stali S 650. Niektóre modele nogą być wyposażane w skrętną tylną oś. Daniel Alankiewicz Richard W. Schulte tel. kom richard.schulte@stoll-jf.de Sprzedaż i serwis: Zbigniew Guzik tel. kom zbigniew.guzik@stoll-jf.de wr-197/08 Typ VM 14-2 S VM 16-2 S VM 18-2 S VM 20-2 S Objętość komory mieszalnikowej 14 m³ 16 m³ 18 m³ 20 m³ Ładunek użyteczny 5600 kg 6400 kg 7200 kg 8000 kg ilość rotorów Wysokość 2,50 m 2,68 m 2,85 m 3,02 m Side door 0,80 m 0,80 m 0,80 m 0,80 m Długość podajnika E08 (0,75 m) 1,06 m 1,06 m 1,06 m 1,06 m Zapotrzebowanie na moc 60 kw/82 KM 65 kw/88 KM 70 kw/95 KM 74 kw/100 KM Waga na wyposażeniu Standard Standard Standard Standard Jeden załadunek obsługuje ilość krów dziennie: