Opracowała: Jolanta Nowakowska

Transkrypt

1 Opracowała: Jolanta Nowakowska

2 Cenzura ( z łac. censor wysoki urzędnik w starożytnym Rzymie, czuwający m.in. nad moralnością i obyczajami obywateli) kontrola treści książek, gazet, filmów, programów radiowych, estradowych, itd., zazwyczaj prowadzona pod kątem politycznym lub obyczajowym; także instytucja, która prowadzi taką kontrolę.

3 Cenzura prewencyjna cenzura jakichś publikacji przed ich ukazaniem się, której efektem jest zezwolenie na upowszechnienie lub zakaz upowszechniania Cenzura represyjna cenzura publikacji po ich ukazaniu się, której efektem może być wymierzenie kary osobom odpowiedzialnym za upowszechnianie treści niezgodnych z prawem

4 Pierwszy raz cenzury represyjnej użyto w V w. p.n.e. w Atenach, spalono wówczas działa Pitagorasa, głoszącego kontrowersyjną tezę, że człowiek jest miarą wszechrzeczy

5 Natomiast w 399 r. p.n.e. skazano na śmierć przez wypicie trucizny innego greckiego filozofa Sokratesa, powodem było uznanie go za wroga demokracji i deprawowanie młodzieży.

6 Stosowanie cenzury przybrało na sile od XV w. zwłaszcza po 1450 r. kiedy to Jan Gutenberg wynalazł druk. Wzrósł wówczas niepokój, że wszelkie heretyckie teksty będzie można od tej pory znacznie łatwiej kopiować.

7 Problem z cenzurą miał nawet William Szekspir, choć na szczęście nie skończyło się to dla niego tragicznie: ze sztuki Ryszard II usunięto jednak pewne ważne dla jej treści fragmenty, a królowa Elżbieta wyrażała się o całym dziele niepochlebnie, twierdząc, że utwierdza poddanych w ich niezadowoleniu.

8 W miarę jak społeczeństwo zaczęło oswajać się z cenzurą, także przeciętni obywatele poczuli się odpowiedzialni za posłuszeństwo oraz moralność swoich narodów zaczęli zgłaszać protesty przeciwko rozpowszechnianiu niektórych publikacji. Dochodziło nawet do sytuacji zabawnych.

9 W Stanach Zjednoczonych w 1953 r. próbowano usunąć z listy lektur szkolnych Robin Hooda, ponieważ uznano, że zabieranie bogatym i rozdawanie ubogim kojarzy się z szerzeniem idei socjalistycznych ;

10 W ZSRR zakazane zostały baśnie Andersena, gdyż gloryfikowały książęta i księżniczki, co było przecież niezgodne z zasadami tamtejszego ustroju.

11 Z kolei w Chinach w 1911 r. zakazano rozpowszechniania Alicji w krainie czarów Lewisa Carrolla, ponieważ zwierzęta nie powinny mówić ludzkim głosem, a w Berlinie Wschodnim w latach 50. XX w. podczas palenia za stosie dekadenckich książek z Zachodu nie omieszkano wrzucić do ognia także komiksu o Kaczorze Donaldzie.

12 Cenzurę prewencyjną zaczęto wprowadzać po wynalezieniu druku przez Jana Gutenberga, czyli od XV w. Wymogła to pojawiająca się niespodziewanie możliwość szybkiego rozprzestrzeniania się wśród społeczeństwa wrogich władzom teorii.

13

14 Harriet Beecher Stowe Chata wuja Toma ostra krytyka niewolnictwa

15 Erich Maria Remarque Na zachodzie bez zmian dzieło o wymowie antywojennej

16 George Orwell Rok 1984 obraz totalitaryzmu (stąd pochodzą określenia Wielki Brat, nowomowa i Policja Myśli Rezygnowano z zakupu powieści do szkolnych bibliotek, wycofywano z nich już zakupione egzemplarze, usuwano ją z programów nauczania i zwalniano nauczycieli, którzy chcieli z niej korzystać na zajęciach.

17 Gustaw Herling-Grudziński Inny świat książka krytykująca ustrój komunistyczny i odsłaniające mordercze sekrety stalinizmu

18 Czesław Miłosz Zniewolony umysł W książce ukazana została sytuacja polskich pisarzy, którym przyszło żyć i publikować w czasach niesprzyjającego szczeremu wyrażaniu myśli komunistycznej.

19 Borys Pasternak Doktor Żywego Powieść wyrażająca bezpośrednią krytykę porządków jakie zapanowały w Rosji po rewolucji

20 Anthony Burgess Mechaniczna pomarańcza Socjalistyczne władze zaniepokoił pomysł, że opisywany w powieści kraj, w którym ludzie przecież nie bez powodu posługują się zrusycyzowanym językiem, może być do tego stopnia niedoskonały.

21 Jerzy Kosiński Malowany ptak Powieść perwersyjna, nieraz na siłę epatująca odrażającą przemocą.

22 Aleksander Sołżenicyn Archipelag Gułag Prawda o stalinowskim ludobójstwie

23

24 Johann Wolfgang von Goethe Cierpienia młodego Wertera Po ukazaniu się książki Młodzi mężczyźni zaczęli ubierać się w takim samym stylu, w jakim ubierał się Werter, a młode kobiety chętnie spryskiwały się wodą Eau de Werter, zaczęto więc podejrzewać, że w niedługim czasie zapanuje również moda na samobójstwa.

25 Mark Twain Przygody Tomka Sawyera Oskarżano powieść o niemoralność i propagowanie niewłaściwego stosunku dziecka wobec rodziców

26 Joseph Heller Paragraf 22 Kontrowersje wzbudzało pokazanie prawdziwego oblicza wojny, gdzie za nic ma się uczciwość, bohaterstwo i patriotyzm.

27 Ken Kesey Lot nad kukułczym gniazdem Pisarz naszpikował swoją powieść opisami ludzkiej brutalności, wulgaryzmami, a także przykładami przeciwstawiania się przeciwko władzy.

28 Alice Walker Kolor purpury Książka uznawana za szokującą, a przede wszystkim niepoprawną politycznie.

29

30 Biblia W XX wieku zakazywano czytania Biblii zwłaszcza w krajach gdzie panował ustrój socjalistyczny - głównie w ZSRR oraz Chinach.

31 Koran Ataki na Koran i wyznawców islamu nasiliły się na początku XXI wieku po zburzeniu World Trade Center przez muzułmańskich terrorystów.

32 Listy książek zakazanych traktuje się dziś zazwyczaj nie jako wskazówki czego nie należy czytać, ale odwrotnie jako podpowiedź, które tytuły potrafią wywołać u czytelników emocje. KONIEC

33 Treści zaczerpnięto z książki Bartłomieja Paszylka pt. ZAKAZANE KSIĄŻKI wydanej w serii Literatura i kontrowersje w 2009 roku nakładem Wydawnictwa Szkolnego PWN