Rynek pracy w statystyce publicznej. Stan aktualny i przewidywane kierunki rozwoju.

Transkrypt

1 Rynek pracy w statystyce publicznej. Stan aktualny i przewidywane kierunki rozwoju. Agnieszka Zgierska Główny Urząd Statystyczny Poznań, 19 stycznia 2011

2 Znaczenie wiedzy o rynku pracy Rynek Pracy to ważny element systemu gospodarki - wydarzenia na nim zachodzące mają wielowymiarowy charakter: ekonomiczny, społeczny, polityczny; r.p. może pełnić rolę barometru stanu gospodarki; Diagnoza r.p. jest podstawą do prowadzenia skutecznej polityki ; ułatwia podejmowanie decyzji społecznogospodarczych; jest podstawą do prognozowania Warunkuje decyzje nt tworzenia miejsc pracy lub zmiany branży Wpływa na rozwój kapitału ludzkiego; warunkuje decyzje jednostkowe dotyczące wyboru karier zawodowych

3 SCHEMAT FUNKCJONOWANIA RYNKU PRACY PODAŻ PRACY POPYT NA PRACĘ Aktywni zawodowo kapitał ludzki sytuacja demograficzna polityka socjalna polityka oświatowa polityka rynku pracy mobilność pracownicza WYNAGRODZENIA WARUNKI PRACY, CZAS PRACY polityka makroekonomiczna polityka przestrzennego zagospodarowania kraju koniunktura gospodarcza postęp technologiczny KOSZTY PRACY

4 Zmiany zachodzące w gospodarce znajdują bezpośrednie odzwierciedlenie w sytuacji na rynku pracy. Zadaniem statystyki rynku pracy jest dostarczanie informacji służących opisowi stanu oraz systematycznemu monitorowaniu zmian w zakresie: podstawowych wydarzeń na rynku pracy (skala zjawiska, natężenie i kierunek zmian), głównych czynników determinujących określone procesy zarówno po popytowej, jak i podażowej stronie rynku pracy, społecznych konsekwencji procesu restrukturyzacji gospodarki oraz wpływu polityki społecznej na rynek pracy, i odwrotnie, a co za tym idzie - stworzenie podstaw do kreowania polityki rynku pracy (a także polityki gospodarczej i społecznej) i monitorowania jej wyników, na różnych szczeblach podziału administracyjnego kraju, a także na arenie międzynarodowej (z kluczową rolą polityki europejskiej).

5 Wypełnienie tego zadania jest możliwe poprzez: Systematyczne dostarczanie danych o rynku pracy (analiza stanu, skali i kierunków zmian zjawisk - znanych - nowych) Inspirowanie nowych analiz uwzględniających różne aspekty rynku pracy

6 Podstawy prawne prowadzenia badań statystycznych (w tym dotyczących rynku pracy) Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U. z 1995 r. Nr 88, poz. 439 z późniejszymi zmianami) Program Badań Statystycznych Statystyki Publicznej (PBSSP) Regulacje krajowe i międzynarodowe 6

7 Program Badań Statystycznych Statystyki Publicznej (PBSSP) Zasadniczy trzon badań statystycznych rynku pracy mieści się w dwóch działach: Rynek pracy Wynagrodzenia, koszty pracy i świadczenia społeczne.

8 Program Badań Statystycznych Statystyki Publicznej (PBSSP) Dodatkowe informacje uzyskać można z badań prowadzonych w działach, m.in.: Ludność. Procesy demograficzne, w tym: - Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011, - badania migracji; Działalność rolnicza i leśna - w tym - Badanie Struktury Gospodarstw Rolnych, - Powszechny Spis Rolny 2010, - Rachunki ekonomiczne rolnictwa; Warunki bytu ludności. Pomoc społeczna ; Rachunki narodowe ; Edukacja itd.

9 SYSTEM BADAŃ RYNKU PRACY System badań rynku pracy jest zróżnicowany w zakresie: podmiotowym, przedmiotowym, źródeł pozyskiwania danych, metody prowadzenia badania oraz jego częstotliwości, a w przypadku badań poprzez przedsiębiorstwa dodatkowo w zależności od wielkości badanego podmiotu oraz rodzaju prowadzonej działalności.

10 SYSTEM BADAŃ RYNKU PRACY Sprawozdawczość przedsiębiorstw i jednostek sfery budżetowej Badania gospodarstw domowych Badania resortowe oraz Administracyjne źrodła danych PEŁNE pracujący zatrudnienie wynagrodzenia popyt na pracę czas pracy, strajki wypadki przy pracy warunki pracy REPREZEN- TACYJNE koszty pracy struktura wynagrodzeń PEŁNE spisy ludności Częstotliwość: miesięcznie, kwartalnie, rocznie, cyklicznie, lub jednorazowo pracujący bezrobotni bierni zawodowo REPREZEN- TACYJNE aktywność ekonomiczna ludności BadaniaMPiPS Dane Powiatowych Urzędów Pracy Bezrobocie rejestrowane Zezwolenia na pracę wydawane cudzoziemcom w Polsce Dane zbiorcze ZUS, KRUS, MSWiA, PIP, GIP itp.. badania modułowe BAEL, badania specjalne

11 Ponadto, z różną częstotliwością, realizowane są dodatkowe badania z zakresu rynku pracy, prace metodologiczne mające na celu dostarczenie szerszego zestawu danych o wybranym zjawisku. Przykłady: Badanie Osoby powyżej 50-go roku życia na rynku pracy -US Bydgoszcz Badanie dojazdów do pracy US Poznań a także badania modułowe BAEL

12 Wybrane badania modułowe BAEL (zrealizowane po 2000 r. lub planowane) Osoby niepełnosprawne na rynku pracy (+ 2011), 2003 Kształcenie ustawiczne 2004 Badanie organizacji i rozkładu czasu pracy (+ 2015), 2004, 2009, 2010 Praca nierejestrowana w Polsce 2005, 2010 Praca a obowiązki rodzinne 2006 Przejście z pracy na emeryturę (+ 2012), 2007 Wypadki przy pracy i problemy zdrowotne związane z pracą (+ 2013), 2008 Sytuacja na rynku pracy migrantów i ich potomków (+ 2014), 2009 Wejście ludzi młodych na rynek pracy

13 Planowane kierunki rozwoju statystyki rynku pracy Założenie: stworzenie kompleksowej informacji o rynku pracy na poziomie krajowym i regionalnym, opracowanie mapy lokalnych rynków pracy rozwój kompleksowych, pogłębionych analiz dotyczących rynku pracy w różnych ujęciach i związkach korelacyjnych również w powiązaniu z innymi obszarami

14 Planowane kierunki rozwoju statystyki rynku pracy c.d. W ramach dalszych prac służących doskonaleniu statystyki rynku pracy koncentrować się będziemy m.in. na: (dalszym) monitorowaniu potrzeb użytkowników danych, analizie dostępności danych z różnych źródeł, nawiązywaniu kontaktów z gestorami danych, analitykami, uzupełnianiu już istniejących i/lub wprowadzaniu nowych badań lub zastępowaniu/uzupełnianiu ich danymi administracyjnymi, kontynuacji prac nad zintegrowaniem badań w celu stworzenia spójnego systemu informacji o rynku pracy, budowa dziedzinowych baz danych prowadzeniu badań, prac studialnych, pogłębionych analiz dotyczących charakterystyki wybranych zbiorowości istotnych z punktu widzenia ich sytuacji na rynku pracy - samodzielnie lub we współpracy z ośrodkami badawczo-naukowymi, jednostkami administracji rządowej i samorządowej z wykorzystaniem wszelkich dostępnych źródeł informacji.

15 WEJŚCIE LUDZI MŁODYCH na RYNEK PRACY

16 Sytuacja młodzieży na rynku pracy Ludność w wieku 15 lat i więcej, w tym lata według aktywności ekonomicznej - II kw r. W wieku lata tys.; 35,8% pracujący 6095 tys. bezrobotni 732 tys. % lata 60 W wieku 35 lat i więcej bierni zawodowo 4425 tys ,7 54,2 10,7 Wsp. Wsk. Stopa akt. zaw. zatr. bezr. Źródło: BAEL, II kwartał 2009

17 Sytuacja młodzieży na rynku pracy Aktywność ekonomiczna ludzi młodych według wieku w tys. w % lat lata Pracujący Bezrobotni Bierni zawodowo Wsp. akty wności zawodowej Wskaźnik zatrudnienia Stopa bezrobocia Źródło: BAEL, II kwartał 2009

18 Sytuacja młodzieży na rynku pracy % Aktywność ekonomiczna ludności w wieku lata według grup wieku i poziomu ukończonego wykształcenia wyższe policealne i średnie zawodowe średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne i niższe Wsp aktyw ności zaw odow ej Wsk. zatrudnienia Stopa bezrobocia Wsp aktyw ności zaw odow ej lata lata Wsk. zatrudnienia Stopa bezrobocia Źródło: BAEL, II kwartał 2009

19 Sytuacja młodzieży na rynku pracy % Uczniowie Ludność w wieku 15 lat i więcej, w tym uczący się 1) i absolwenci 2) 60 24,3 21,6 11,1 40 absolw enci 655 tys.; 2,1% uczniow ie 4240 tys.; 13,5% 20 0 Wsp. akt. zaw. Wsk. zatr. Stopa bezr. pozostałe osoby Źródło: BAEL, II kwartał 2009 % Absolwenci ,4 70,7 55,4 Wsp. akt. Wsk. Stopa zaw. zatr. bezr.

20 Sytuacja młodzieży na rynku pracy Kiedy pierwsze doświadczenia zawodowe? W zdecydowanej większości, pierwsze doświadczenia zawodowe zdobywane są już po zakończeniu edukacji szkolnej. Blisko 3/4 ogółu osób młodych w wieku lata (71%) /a więc zarówno jeszcze uczących się, jak i tych, które już zakończyły naukę/ nie podejmowało pracy zarobkowej w trakcie nauki. A wśród osób w tej samej grupie wieku, które już zakończyły cały proces edukacji, doświadczeń takich nie miało 65%. Spośród tych osób, które w trakcie edukacji szkolnej w pewnym momencie łączyły naukę z pracą - nieco częściej niż co druga osoba, podejmowała prace niebędące częścią programu nauczania (529%), dwie na pięć osób robiło to w ramach praktyk będących częścią programu nauczania (44%), a co dziesiąta osoba pracowała w trakcie przerwy w nauce (w tym dla połowy z nich był to jedyny okres moment wykonywania pracy w trakcie całego okresu nauki szkolnej). Źródło: Wejście ludzi młodych na rynek pracy moduł BAEL, II kwartał 2009

21 Sytuacja młodzieży na rynku pracy Pierwsza praca po zakończeniu/przerwaniu formalnej edukacji Zgodność pierwszej pracy z zawodem wyuczonym (dla ludności w wieku lata) po zakończeniu/przerwaniu formalnej edukacji niezgodna, ale wy korzy s- ty wano w niej posiadane kwalif ikacje 7% zgodna 43% brak zawodu wy uczonego 11% 39% Osoby, które nie pracow ały w sw oim w yuczonym zaw odzie poniew aż: Źródło: Wejście ludzi młodych na rynek pracy moduł BAEL, II kwartał 2009 nie znalazły pracy w swoim zawodzie 67% nie chciały pracować w swoim zawodzie 8% wybrały ofertę lepiej płatną 21% wybrały lepsze warunki pozapłacowe 4%

22 Sytuacja młodzieży na rynku pracy % Zgodność pierwszej pracy z zawodem wyuczonym wg wybranych poziomów wykształcenia (młodzież w wieku lata) Osoby, których pierwsza praca: była zgodna z zawodem wyuczonym nie była zgodna z zawodem wyuczonym, ale wykorzystywano w niej posiadane kwalifikacje 0 Wyższe ze stopniem naukowym (co najmniej doktora) Wyższe (licencjat, inżynier, magister ) Policealne Średnie zawodowe Zasadnicze zawodowe nie była zgodna z zawodem wyuczonym Źródło: Wejście ludzi młodych na rynek pracy moduł BAEL, II kwartał 2009

23 Sytuacja młodzieży na rynku pracy inne w łasna firma/ działalność gospodarcza w cześniejsze kontakty z pracodaw cą rodzinę, przyjaciół Mężczyźni i kobiety w wieku lata według sposobu znalezienia swojej pierwszej pracy bezpośrednio u pracodaw cy ogłoszenia w prasie lub internecie Pow iatow y Urząd Pracy szkołę, uczelnię Kobiety Mężczyźni % Źródło: Wejście ludzi młodych na rynek pracy moduł BAEL, II kwartał 2009

24 Sytuacja młodzieży na rynku pracy Oczekiwania osób w wieku lata bez doświadczeń zawodowych wobec pierwszej pracy wysokiego wynagrodzenia dobrych warunków pracy satysfakcji zawodowej stabilizacji zawodowej dogodnej lokalizacji a) zgodności z kwalifikacjami dobrej atmosfery możliwości awansu uznania przełożonych nie mają oczekiwań Źródło: Wejście ludzi młodych na rynek pracy moduł BAEL, II kwartał 2009

25 Sytuacja młodzieży na rynku pracy Podsumowanie Zbiorowość ludzi zdefiniowanych tu jako grupa osób w wieku lata, jest zróżnicowana zarówno pod względem wieku, jak i poziomu ukończonego wykształcenia; W badanym okresie nieco częściej niż co druga młoda osoba pracowała (wskaźnik zatrudnienia: 54,2%); ze względu m.in. na wspomniane wyżej zróżnicowanie, wraz z wiekiem w ramach tej grupy wzrasta zarówno populacja aktywnych zawodowo, w tym pracujących, jak i wskaźniki opisujące aktywny udział młodzieży na rynku pracy; W zdecydowanej większości, pierwsze doświadczenia zawodowe zdobywane są już po zakończeniu edukacji szkolnej; jednak w przypadku łączenia pierwszych doświadczeń zawodowych i nauki, najczęściej dotyczy to uczniów/studentów szkół o kierunku zawodowym; Dla blisko 40% ludzi młodych podejmowana przez nich pierwsza praca po ukończeniu nauki była niezgodna z zawodem wyuczonym, z tego dwie trzecie (67%) nie znalazło pracy w swoim zawodzie, a co piąta osoba (21%) wybrała ofertę lepiej płatną; Wykształcenie wyższe oraz zawodowe warunkuje lepszą sytuację młodzieży na rynku pracy z punktu widzenia możliwości znalezienia zatrudnienia, w tym także zgodnego z zawodem wyuczonym; Najefektywniejszą metodą poszukiwania pierwszej pracy po ukończeniu szkoły okazał się bezpośredni kontakt z pracodawcą oraz pośrednictwo rodziny i znajomych; Osoby młode, które nie znalazły pracy po ukończeniu szkoły (10,4% całej populacji osób w wieku lata), od pierwszej pracy oczekiwały przede wszystkim wysokiego wynagrodzenia i dobrych warunków pracy. Być może tak wysokie wymagania stawiane przed pierwszą pracą były przyczyną trudności w jej znalezieniu, jednocześnie bowiem w zdecydowanej większości były to równocześnie osoby, które nie miały doświadczeń zawodowych również w trakcie nauki.

26 Dziękuję za uwagę! i powodzenia w realizacji projektu!

27 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego