LabForum. Roche Diagnostics przedstawia ofert Biologii Molekularnej. ISSN nak ad: 1000 egz.

Transkrypt

1 LabForum Roche Diagnostics przedstawia ofert Biologii Molekularnej ISSN nak ad: 1000 egz. Nr 14

2 LabForum luty 2003 Roche Diagnostics wkracza w 2003 r. Szanowni Paƒstwo, Spis treêci: Roche Diagnostics wkracza w 2003 r. Sztuka Biochemii inspiracja dla wyobraêni i intelektu w naukach biomedycznych Makroprolaktynemia hiperprolaktynemia charakteryzujàca si obecnoêcià wysokoczàsteczkowej makroprolaktyny Wraz z pierwszym tegorocznym numerem LabForum mi o mi poinformowaç, e od nowego roku firma Roche Diagnostics Polska przej a bezpoêrednià dystrybucj i obs ug klientów w dziedzinie Biologii Molekularnej. W tym celu stworzono nowy dzia, szczegó y znajdà Paƒstwo w artykule Sztuka Biochemii. Miniony rok w naszej korporacji by nazwany rokiem jakoêci. OczywiÊcie nie oznacza to, e w nast pnych latach nie b dziemy przyk adali wagi do tego tematu. Firma Roche opracowa a ogólnoêwiatowy system zarzàdzania reklamacjami. NajnowoczeÊniejsze procedury zaprojektowane zosta y w celu zapobiegania i korygowania wszelkich b dów zwiàzanych z jakoêcià naszych produktów i us ug. W zwiàzku z nowymi regulacjami prawnymi, jakie wesz y w ycie w ubieg ym roku w Polsce, ca y zespó specjalistów ds. produktu Roche Diagnostics Polska zaanga owany jest we wdro enie nowych systemów i procedur zwiàzanych z bezpieczeƒstwem i jakoêcià. Przed nami rok 2003, który nie b dzie atwym rokiem. TrudnoÊci finansowe, z jakimi spotykajà si na co dzieƒ nasi klienci, niesta oêç, wr cz nieprzewidywalnoêç Êrodowiska polityczno-ekonomicznego, w którym dzia amy oraz konkurencja na rynku diagnostycznym b dà stanowiç silne uwarunkowania naszych dzia aƒ. Mamy nadziej, e uda si nam pokonaç wszelkie trudnoêci i dowiedziemy, e firma Roche Diagnostics jest w stanie prowadziç dzia alnoêç równie w trudnych czasach. Potwierdzeniem tego faktu, jak zawsze, b dzie zadowolenie naszych klientów. Sk adam Paƒstwu najserdeczniejsze yczenia w Nowym Roku, oby by lepszy od poprzedniego. ycz mi ej lektury. Andrzej Banaszkiewicz Dyrektor Generalny Roche Diagnostics Polska Sp. z o.o. Rozpuszczalny receptor transferyny u pacjentów dializowanych leczonych ró nymi dawkami erytropoetyny Accu-Chek Compass u atwia kontrolowanie cukrzycy! Diagnostyka przy ó ku pacjenta jako dziedzina diagnostyki laboratoryjnej Analizatory XT-1800i oraz XT-2000i Nasz adres: Roche Diagnostics Polska Sp. z o.o.; Centrum Biurowe Klif ul. Okopowa 58/72, Warszawa centrala: tel. 0-22/ faks 0-22/ serwis: tel. 0-22/ faks 0-22/ dzia zamówieƒ: tel. 0-22/ faks 0-22/ internet: 2

3 luty 2003 LabForum Sztuka Biochemii inspiracja dla wyobraêni i intelektu w naukach biomedycznych Dzia Applied Science posiada ponad pi çdziesi cioletnie doêwiadczenie w dziedzinie nauk biomedycznych. W tym okresie Roche sta si jednym z wiodàcych producentów urzàdzeƒ oraz odczynników wykorzystywanych w badaniach naukowych, diagnostyce molekularnej i przemyêle farmaceutycznym. Ogromne zaplecze badawcze Roche Applied Science pozwala na tworzenie innowacyjnych, bardziej zaawansowanych, a zarazem szybkich i prostych w u yciu systemów. Dzia Roche Applied Science, b dàcy cz Êcià firmy Roche Diagnostics, obejmuje naukowe badania biologiczne, medyczne, diagnostyk molekularnà, a tak- e biotechnologie i testy ywnoêci, które przeprowadzane sà pod kàtem bezpieczeƒstwa mikrobiologicznego oraz modyfikacji genetycznych. G ównym zadaniem dzia u Roche Applied Science, poza dostarczaniem na rynek nowych odczynników, systemów i urzàdzeƒ, jest szeroka pomoc techniczna i merytoryczna. Tematy, którymi zajmuje si dzia Roche Applied Science to systemy do genomiki i proteomiki, biologia molekularna, biologia komórki, immunochemia oraz klasyczna biochemia. W ofercie Roche Applied Science znajduje si równie ca a gama narz dzi wykorzystywanych w badaniu molekularnego pod o a chorób i opracowywaniu nowych leków. Zestawy oparte na metodach biologii molekularnej oraz ELISA, umo liwiajà prace nad wyjaênianiem mechanizmów chorób z zakresu onkologii, diabetologii, wirusologii oraz chorób zakaênych. Roche jako pierwsza firma na Êwiecie stworzy a zintegrowany system do przeprowadzania reakcji PCR (PCR Workflow System). System sk ada si z analizatora s u àcego do izolacji kwasów nukleinowych (MagNA Pure), klasycznego termocyklera, niezwykle zaawansowanego urzàdzenia do iloêciowych oznaczeƒ PCR i analizy mutacji oraz ca ej gamy niezb dnych odczynników. WszechstronnoÊç oraz wygoda stosowania systemu sprawia, e staje si on nowym standardem w laboratoriach biologii molekularnej. Nowy zakres dzia ania Roche Applied Science stanowià molekularne systemy diagnostyczne s u àce do wykrywania genetycznie modyfikowanej oraz zanieczyszczonej mikrobiologicznie ywnoêci. Firma Roche proponuje gotowe rozwiàzania pozwalajàce na szybkà detekcj patogenów b dàcych zagro eniem dla bezpieczeƒstwa ywnoêci. W dziedzinie biologii molekularnej Roche Applied Science proponuje wydajne i wygodne narz dzia do izolacji, fragmentacji, znakowania, amplifikacji i klonowania kwasów nukleinowych. W ofercie znajdujà si równie liczne narz dzia stosowane do transfekcji komórek oraz badania ekspresji bia ek. Obok powszechnie stosowanych odczynników do hodowli komórkowych, izolowania komórek i tkanek, Roche Applied Science oferuje nowoczesne systemy do badania apoptozy, cyklu komórkowego oraz cytotoksycznoêci. Nowy katalog Roche Applied Science jest nieprzebranym êród em narz dzi oraz pomys ów do codziennej pracy naukowej (zdj. 1.). Na yczenie mo emy przes aç egzemplarz ksià kowy lub CD. Z poczàtkiem br. firma Roche Diagnostics Polska w àczy a do swojej oferty pe ny zakres produktów do biologii molekularnej. Do dyspozycji naszych klientów w zakresie doradztwa i konsultacji merytorycznych oddani zostali: W adys aw Jóêwiak, tel. (0-22) , GSM , wladyslaw.jozwiak@roche.com oraz Rados aw Wójtowicz, tel. (0-22) , GSM , radoslaw.wojtowicz@roche.com Katalog produktowy Roche Applied Science Aparat do iloêciowego oznaczania DNA w czasie rzeczywistym LightCycler 3

4 LabForum luty 2003 Makroprolaktynemia hiperprolaktynemia charakteryzujàca si obecnoêcià wysokoczàsteczkowej makroprolaktyny Dr Zbigniew Bartoszewicz, Katedra i Klinika Chorób Wewn trznych i Endokrynologii SP CSK AM, Warszawa Hiperprolaktynemia jest powszechnie wyst pujàcà patologià zarówno u kobiet, jak u m czyzn, której najcz stszymi przyczynami sà guzy przysadki mózgowej, choroby infiltrujàce, takie jak histiocytoza X, zapalenie t tnic skroniowych, zakrzep zatoki jamistej, uraz szypu y przysadki, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, urazy klatki piersiowej, choroby przewlek e, takie jak np. niewydolnoêç nerek, a tak e zabiegi, jak histerectomia, oophorectomia czy biopsja sutka. Stosunkowo cz stà przyczynà hiperprolaktynemii jest niedoczynnoêç tarczycy. Typowymi objawami hiperprolaktynemii sà zaburzenia lub brak miesiàczkowania, cykle bezowulacyjne, mlekotok oraz zaburzenia libido i bezp odnoêç (1). O hiperprolaktynemii mówimy wówczas gdy st enie prolaktyny (PRL) w surowicy krwi przekracza górnà granic normy dla populacji ludzi zdrowych (oko o ng/ml dla kobiet i ng/ml dla m czyzn) w co najmniej dwóch kolejnych oznaczeniach lub jeêli w badaniu jednorazowym jest znamiennie podwy szone przekraczajàc pi ciokrotnie górnà granic normy (2). Nale y pami taç, e hiperprolaktynemia nie musi wiàzaç si ze stanem chorobowym organizmu, poziom PRL wzrasta równie pod wp ywem stresu emocjonalnego, wysi ku fizycznego, snu, po spo yciu niektórych pokarmów i leków oraz podczas cià y. Sekrecja PRL zmienia si te w cyklu dobowym, osiàgajàc najwy szy poziom w godzinach rannych oraz nieznacznie w cyklu menstruacyjnym (3, 4). Unikatowy gen kodujàcy PRL wyst puje u wszystkich kr gowców. U ludzi zlokalizowany jest na chromosomie 6. i sk ada si z szeêciu eksonów oraz czterech intronów. Produkowana g ównie w komórkach laktotropowych przedniego p ata przysadki, dojrza a forma monomerycznej PRL po usuni ciu peptydu sygnalnego zawiera 199 aminokwasów o ci arze czàsteczkowym oko o 23 kda. Ró norodnoêç wyst powania monomerycznych form PRL wynika przede wszystkim z jej posttranslacyjnych modyfikacji takich jak glikozylacja, fosforylacja, proteoliza, sulfatacja i deamidacja oraz obecnoêci ró nych wariantów genu PRL (4). PRL w przeciwieƒstwie do innych hormonów przysadkowych nie uleg a specjalizacji we wczesnych stadiach filogenezy. Dlatego jej spektrum dzia ania jest niezwykle szerokie i obejmuje ponad trzysta opisanych dotychczas funkcji, z których wi kszoêç zwiàzana jest z utrzymaniem homeostazy organizmu oraz rozmna aniem. Poza monomerycznymi formami PRL w surowicy wyst pujà równie formy bardziej z o one: dimeryczne (b-prl) oraz wielkoczàsteczkowe (bb-prl i makropro- Tabela 1. Najcz Êciej wyst pujàce formy prolaktyny (PRL). IZOFORMY PROLAKTYNY CI AR CZÑSTECZKOWY AKTYWNOÂå BIOLOGICZNA WYST POWANIE i W ASNOÂCI (kda) (liczona wzgl dem formy monomerycznej) Fragmenty Proteolityczne 16 Wià e si z krótkà rozpuszczalnà formà receptora PRL Monomeryczne podstawowa % Zwykle stanowi 85 95% ca kowitej PRL w surowicy ludzi zdrowych glikozylowana 25 zwykle ni sza lub niezmieniona Mo e byç formà dominujàcà w trzecim trymestrze cià y. W hiperprolaktynemii jej iloêç maleje wraz z nasileniem objawów Agregaty Dimery (b PRL) du a czàsteczka prolaktyny Ni sza lub porównywalna bb-prl bardzo du a czàsteczka prolaktyny > 100 Mniejsza lub nawet zerowa Dominujàce w: Makroprolaktyna w porównaniu 25% hiperprolaktynemii idiopatycznej, (Kompleksy wszystkich form lub > z monomerycznà PRL 2,9% cià (3 trymester), PRL z przeciwcia ami IgG) obecna w prolaktinoma 4

5 luty 2003 LabForum laktyna) (Tabela 1). Niedoskona oêç metod rozdzia u powoduje, e termin bb prolaktyna (bardzo du a czàsteczka prolaktyny) oraz makroprolaktyna cz sto u ywany jest w literaturze wymiennie. Generalnie uwa a si, e makroprolaktyna jest agregatem bardziej z o onym, o wy szym ci arze czàsteczkowym sk adajàcym si z PRL i przeciwcia klasy IgG. W tworzeniu wysokoczàsteczkowych agregatów PRL postuluje si równie udzia rozpuszczalnej, krótkiej formy receptora dla PRL, cz sto uto samianej z bia kiem wià àcym prolaktyn (PBP ang. prolactin binding protein). Wyst powanie makroprolaktyny u osób z hiperprolaktynemià nie jest zjawiskiem rzadkim, a okreêlenie jej procentowego udzia u mo- e byç przydatne zarówno w diagnozowaniu, jak i wyborze sposobu leczenia. Wydaje si, e u pacjentów z hiperprolaktynemià idiopatycznà o wysokim st eniu PRL, dominujàca forma makroprolaktyny jest odpowiedzialna za skàpoêç lub brak typowych objawów hiperprolaktynemii (7). Podstawowe trzy metody rozdzia u makroprolaktyny od prolaktyny dimerycznej i monomerycznej opierajà si na: 1. Rozdziale sk adników surowicy w chromatografii elowej na kolumnach typu Sephadex. 2. Interakcji immobilizowanych bia ek A lub G z agregatami surowicy zawierajàcymi przeciwcia a klasy IgG. 3. Precypitacji wysokoczàsteczkowych bia ek surowicy 25% glikolem polietylenowym (PEG). Szczególnie ta ostatnia metoda ze wzgl du na prostot i niski koszt wydaje si przydatna do wykrywaniu i ró nicowaniu makroprolaktynemii. W wyniku inkubacji PEG-u z bia kami surowicy agregaty PRL ulegajà wytràceniu. W pozosta ym nadsàczu oznacza si nie wytràconà PRL monomerycznà, a wynik porównuje z oznaczeniem PRL w surowicy przed precypitacjà. ZmiennoÊç sk adu i komponentów wysokoczàsteczkowych form PRL u pacjentów z makroprolaktynemià wp ywa na ich reaktywnoêç w porównaniu z czàsteczkami monomerycznymi. Wi kszoêç dost pnych na rynku testów jest przeznaczona do oznaczania PRL monomerycznej i w ró nym stopniu rozpoznaje makroprolaktyn. Niektóre testy (analizator ADVIA Centaur) rozpoznajà makroprolaktyn s abo (9), inne (Elecsys Roche, Axsym Abbott) reagujà z nià podobnie jak z PRL monomerycznà (7, 9). Dodatkowo w surowicach pacjentów z makroprolaktynemià wolne autoprzeciwcia a skierowane przeciw PRL w niektórych testach mogà interferowaç w prawid owym oznaczeniu st enia PRL (8). Makroprolaktyna jest znacznie wolniej usuwana z krà enia ni PRL monomeryczna co mo e prowadziç do makroprolaktynemii. OkreÊlenie udzia u makroprolaktyny jest szczególnie wa ne dla tych pacjentów z hiperprolaktynemià, u których obserwuje si skàpe objawy kliniczne lub ca kowity ich brak, co mo e byç zwiàzane ze zmniejszonà aktywnoêcià biologicznà makroprolaktyny lub jej zmniejszonà ruchliwoêcià wynikajàcà z wysokiego ci aru czàsteczkowego. Literatura 1. Faglia G. Prolactinomas and hyperprolactinemic syndrome 2001 W: DeGroot L., Jameson J.L. (red.) Endocrinology, Philadelphia, WB Saunders Company str Krzeska D., Skórka B., Bartoszewicz Z. Hiperprolaktynemia 1997 Endokrynol. Pol.; 48: Sinha Y.N. Structural variants of prolactin: occurence and physiological significance 1998 Endocrin. Rev. 16: Michalik J., Bartoszewicz Z. Prolaktyna wielofunkcyjny, przysadkowy hormon peptydowy 2002 Post py Biochemii 48(4): Goffin V., Binart N., Tourine P., Kelly P.A. Prolactin: the new biology of an old hormone 2002 Annu. Rev. Physiol. 64: Jeske W., Zdunowski P., Bartoszewicz Z., Kondracka A., Gorzelak K., Zgliczyƒski W., Szczupacka I. Large molecular weight prolactin in patients with hyperprolactinemia 2000 Endokrynol. Pol. 51: Hattori N., Ikekubo K., Kunisaburo M., Hino M., Kurahachi H. Effects of anti-prolactin autoantibodies on serum measurements 1994 Eur. J. Endocrinol 130: Sapin R., Gasser F., Grucker D. Free prolactin determinations in hyperprolactinemic men with suspicion of macroprolactinemia 2002 Clin. Chim. Acta 316: Leslie H., Courtney C.H., Bell P.M., Hadden D.R., McCance D.R., Ellis P.K., Sheridan B., Atkinson A.B Laboratory and clinical experience in 55 patients with macroprolactinemia identified by simple polyethylene glycol precipitation method J. Clin. Endocrinol. Metab. 86: Elecsys Prolactin Nowa procedura z PEG wykrywanie makroprolaktynemii % odzysku = 100 x Procedura: 1 zmieszaç surowic z 25% roztworem PEG 6000 w stos. 1+1 (np. 0,5 ml surowicy + 0,5 ml 25% roztw. PEG) 2 po 10 min odwirowaç przy obrotach 2000g przez 5 minut 3 oddzieliç supernatant i oznaczyç w nim poziom prolaktyny (Elecsys 1010 / 2010 / E170) 4 obliczyç % odzysku w stosunku do próbki natywnej wed ug wzoru: [st. PRL po precyp. z PEG] x 2 [st. PRL w próbce natywnej] Interpretacja wyników: > 60% monomery prolaktyny 40 60% monomery prolaktyny, oligomery PRL i/lub makroprolaktyna < 40% w wi kszoêci makroprolaktyna i/lub oligomery PRL 5

6 LabForum luty 2003 Rozpuszczalny receptor transferyny u pacjentów dializowanych leczonych ró nymi dawkami erytropoetyny Lucyna Kamiƒska, Zak ad Diagnostyki Lab. Szpitala im. Âw. Jana w Starogardzie Gdaƒskim, Dagna Bobilewicz, Zak ad Diagnostyki Lab. AM w Warszawie, Alicja Jasiƒska, Roche Diagnostics Polska Receptor transferyny jest glikoproteinà integralnie zwiàzanà z b onà komórkowà, jego masa molekularna wynosi 190 kilodaltonów, zbudowanà z dwóch identycznych podjednostek po àczonych mostkami dwusiarczkowymi. Ka dy z monomerów zawiera 85 kilodaltonowy C-koƒcowy sk adnik, który mo e wiàzaç czàsteczk transferyny wysyconà elazem. Proteoliza prowadzi do powstania rozpuszczalnej formy receptora transferyny (stfr), która przechodzi do krwi, gdzie wyst puje w kompleksie z transferynà. St enie stfr w surowicy jest wprost proporcjonalne do st enia receptora b onowego. Wychwyt elaza przez komórki jest kontrolowany poprzez ekspresj receptora transferyny (TfR). JeÊli ustrojowe zapasy elaza sà wyczerpane co odpowiada st - eniu ferrytyny poni ej 12 ng/ml to TfR ulega ekspresji. Powinowactwo receptora do transferyny zale y od stanu jej wysycenia. Poniewa 80 95% czàsteczek receptora transferyny jest zlokalizowane na komórkach erytropoetycznych, st enie TfR (a tym samym równie st enie stfr) odzwierciedla zapotrzebowanie tych komórek na elazo. W przypadku niedoboru elaza st enie stfr w surowicy wzrasta nawet zanim st enie hemoglobiny zostanie znaczàco obni one. Zatem, st enie stfr odzwierciedla stan funkcjonalny elaza, podczas gdy ferrytyna jest wyk adnikiem stanu zapasów elaza. Uwa a si, e dla oceny zasobów ustrojowych elaza mo e byç przydatny indeks stfr (st enie stfr/log ze st enia ferrytyny). Ze wzgl du na to, e w przeciwieƒstwie do ferrytyny, na st enie stfr nie majà wp ywu reakcja ostrej fazy, uszkodzenia wàtroby lub nowotwory z oêliwe, wartoêç tego parametru wydaje si byç istotna nie tylko w przypadkach niedoboru rzeczywistego e- laza, ale równie w ró nicowaniu niedokrwistoêci chorób przewlek ych (ACD) z niedokrwistoêcià z niedoboru elaza (IDA). Ostatnio zwrócono równie uwag na mo liwoêç wykorzystania tych oznaczeƒ do monitorowania leczenia ludzkà rekombinowanà erytropoetynà (rhepo). Cel pracy Celem pracy by o okreêlenie st eƒ stfr u chorych z przewlek à niewydolno- Êcià nerek leczonych ró nymi dawkami erytropoetyny (EPO). Materia i Metody Badaniami obj to 14 pacjentów z przewlek à niewydolnoêcià nerek, leczonych hemodializami w Stacji Dializ Szpitala Âw. Jana w Starogardzie Gdaƒskim. Kwalifikacja pacjentów do leczenia erytropoetynà by a zgodna z zaleceniami Zespo u Krajowego Konsultanta Medycznego w Dziedzinie Nefrologii. Pierwszà grup stanowi o 6 pacjentów otrzymujàcych EPO w jednorazowej dawce 3000 j/tydzieƒ. Szczegó owy opis leczenia: 1. Pacjent nr 5: Kobieta l. 70, od roku leczona hemodializami, st enie wyjêciowe ferrytyny przed podaniem EPO wynosi o 95 ng/ml; oprócz EPO pacjentka otrzymywa a Fe 3 x 10 mg (w 0,5 ml) po roku leczenia EPO + Fe, st enie ferrytyny wynosi o 157,6 ng/ml, wyniki przedstawionych badaƒ dla pacjenta nr 5 pochodzà z trzech kolejnych miesi cy leczenia. Ostatnie badanie wykonano po przebytym rozleg ym zawale mi - Ênia sercowego, stàd bardzo wysokie st enie ferrytyny jako wynik reakcji ostrej fazy (brak reakcji ze strony stfr). 2. Pacjent nr 7: Kobieta l. 53, wysokie wyj- Êciowe st enie ferrytyny 1327,9 ng/ml. 3. Pacjent nr 8: M czyzna l. 41, przed 15 laty pacjent mia przeszczepionà nerk, po 9 latach nastàpi odrzut, nerk usuni to i jest od 6 lat dializowany. Wyj- Êciowe st enie ferrytyny 830,5 ng/ml. Oprócz 3-miesi cznego leczenia EPO pacjent otrzymywa Fe 3 x 10 mg (w 0,5 ml). 4. Pacjent nr 9: M czyzna l. 49, od roku leczony hemodializami z powodu przewlek ej terminalnej niewydolnoêci nerek. WyjÊciowe st enie ferrytyny 163,4 ng/ml. Oprócz leczenia EPO pacjent otrzymywa Fe 3 x 10 mg (w 0,5 ml). 5. Pacjent nr 10: Kobieta l. 65 zgon. 6. Pacjent nr 11: M czyzna l. 76, od roku leczony hemodializami z powodu przewlek ej niewydolnoêci nerek. St enie ferrytyny przy 1 badaniu 911,2 ng/ml. Oprócz 3-miesi cznego leczenia EPO pacjent otrzymywa Fe 3 x 10 mg (w 0,5 ml). Drugà grup stanowi o 8 pacjentów otrzymujàcych EPO w dawce 6000 j/tydzieƒ. 1. Pacjent nr 12: M czyzna l. 59, hemodializowany od pó roku z powodu przewlek ej niewydolnoêci nerek. Pierwsza dawka EPO po 3 miesiàcach dializ 4000 j/tydzieƒ, po miesiàcu zmiana dawki na 6000 j/tydzieƒ. JednoczeÊnie podawano Fe 3 x 10 mg (w 0,5 ml). St enie ferrytyny przy 1 badaniu 259,2 ng/ml. 2. Pacjent nr 13: Kobieta l. 60, hemodializowana od 10 lat z powodu niewydolnoêci nerek na tle nefropatii nadciênieniowej. Oprócz 3-miesi cznego leczenia EPO pacjentka otrzymywa a Fe 3 x 20 mg (w 1 ml) oraz Vit. B µg/miesiàc. 3. Pacjent nr 14: M czyzna l. 74 zgon. 4. Pacjent nr 15: M czyzna l. 43, hemodializowany od 9 lat z powodu niewy- 6

7 luty 2003 LabForum dolnoêci nerek nieznanego pochodzenia. Pierwsza dawka EPO po 9 latach dializ 4000 j/tydzieƒ, po miesiàcu zmiana dawki na 6000 j/tydzieƒ. St enie ferrytyny przy 1 badaniu 1098,1 ng/ml. 5. Pacjent nr 16: M czyzna l. 36, hemodializowany od 4 miesi cy z powodu przewlek ej terminalnej niewydolnoêci nerek. Po miesiàcu dializowania otrzymywa 3000 j/tydzieƒ EPO i Fe 3 x 10 mg (w 0,5 ml). Potem w nast pnym miesiàcu zwi kszono dawk do 6000 j/tydzieƒ. St enie ferrytyny przy 1 badaniu 780,3 ng/ml. 6. Pacjent nr 17: Kobieta l. 62, hemodializowana od 11 lat z powodu niewydolnoêci nerek. Po 10 latach rozpocz to leczenie EPO, jednoczeênie podawano Fe 3 x 10 mg (0,5 ml) oraz Vit. B µg/miesiàc. St enie ferrytyny przy 1 badaniu 90,0 ng/ml. 7. Pacjent nr 18: M czyzna l. 51, przeszczep nerki. 8. Pacjent nr 19: M czyzna l. 22, hemodializowany od miesiàca z powodu przewlek ej niewydolnoêci nerek. Po miesiàcu dializowania otrzymywa 6000 j/tydzieƒ EPO i Fe 3 x 10 mg (w 0,5 ml). W kolejnym miesiàcu dodano Vit. B µg/miesiàc. St enie ferrytyny przy 1 badaniu 478,5 ng/ml. U ka dego pacjenta oznaczano morfologi i st enie rozpuszczalnego receptora transferyny trzykrotnie w odst pach trzytygodniowych. Oznaczenie ferrytyny wykonano przed rozpocz ciem leczenia EPO oraz u wszystkich pacjentów podczas ostatniego badania. Grup kontrolnà stanowi o 15 zdrowych osób zg aszajàcych si do Zak adu Diagnostyki Laboratoryjnej Szpitala Âw. Jana w Starogardzie Gdaƒskim w celu wykonania badaƒ okresowych. W grupie kontrolnej wykonano jednorazowo badanie st enia Hb oraz rozpuszczalnego receptora transferyny. Krew od pacjentów pobierano przed hemodializà i przed podaniem kolejnej cotygodniowej dawki EPO, u ywajàc systemu pró niowego Becton-Dickinson. Do badaƒ morfologii wykorzystywano krew pe nà pobranà do probówki z antykoagulantem EDTA/K 2, a badania z krwi pe nej wykonywano w ciàgu 1 3 godzin od pobrania. Oznaczenia ferrytyny i stfr wykonywano w surowicy krwi pobranej na skrzep w materiale Êwie ym, tego samego dnia lub mro onym nie d u ej ni 3 tygodnie. St enie hemoglobiny i liczb erytrocytów oznaczano na analizatorze hematologicznym Cell-Dyn 3500 firmy Abbott. Wyniki Ârednie st enia receptorów transferyny sà najwy sze w grupie 2, jednak nie ma istotnych ró nic pomi dzy poszczególnymi grupami. (Tabela 1) St enie hemoglobiny u pacjentów z grupy kontrolnej waha o si w granicach od 13 do 15 g/dl. Tabela 1. Wyniki stfr [mg/l] w grupie kontrolnej i grupach badanych (pierwsze pobranie). Grupa kontrolna Grupa 1 Grupa 2 Êrednia 3,69 3,59 4,17 OS 0,73 0,98 0,62 n min. 2,4 2,6 3,42 maks. 4,99 5,18 5,11 Oznaczenie rozpuszczalnego receptora transferyny wykonano metodà immunoturbidymetrycznà ze wzmocnieniem czàstkami lateksu. Ludzki rozpuszczalny receptor transferyny aglutynuje z czàstkami lateksu op aszczonymi przeciwcia ami mysimi skierowanymi przeciwko ludzkiemu rozpuszczalnemu receptorowi transferyny. Wytràcajàce si kompleksy immunologiczne powodujà zm tnienie próbki. WartoÊç zmierzonej absorbancji pochodzàcej od tego zm tnienia przy d ugoêci fali 583 nm jest proporcjonalna do st enia rozpuszczalnego receptora transferyny w próbce. Czu oêç analityczna metody 0,1 mg/l. Oznaczenie ferrytyny równie wykonano metodà immunoturbidymetrycznà ze wzmocnieniem czàstkami lateksu. Ludzka ferrytyna aglutynuje z czàstkami lateksu op aszczonymi przeciwcia ami króliczymi skierowanymi przeciwko ludzkiej ferrytynie. Wytràcajàce si kompleksy immunologiczne powodujà zm tnienie próbki. WartoÊç zmierzonej absorbancji pochodzàcej od tego zm tnienia przy d ugoêci fali 552 nm jest proporcjonalna do st enia ferrytyny w próbce. Czu oêç analityczna metody 5 ng/ml. Oba parametry oznaczane by y na autoanalizatorze COBAS Integra firmy Roche Diagnostics, przy u yciu oryginalnych odczynników. Tabele i wykresy sporzàdzono stosujàc program Microsoft Excel Nie ma istotnych ró nic pomi dzy wynikami stfr w kolejnych pobraniach. Po pierwszych trzech tygodniach podawania EPO w dawce 3000 j/tydzieƒ, Êrednie st enie stfr jest nieco ni sze, jednak u niektórych pacjentów pozostaje ono prawie bez zmian (pacjent 7, 8), u innych jest wyraênie obni one (pacjent 5, 11), a u innych nawet wzrasta (pacjent 9, 10). W kolejnym pobraniu po 6 tygodniach ju u wszystkich pacjentów odnotowuje si wzrost st enia stfr z wyjàtkiem 5 i 8. U pacjenta 5 wzrost jest w porównaniu do badania drugiego, a u pacjenta 8 pozostaje prawie bez zmian. Jednak zbyt ma a liczba danych nie pozwala na stwierdzenie, czy zmiany te sà istotne. (Tabela 2. i Ryc. 1.) Ryc. 1. stfr u pacjentów leczonych EPO w dawce 3000 j/tydz. 7

8 LabForum luty 2003 Tabela 2. Wyniki stfr [mg/l] u pacjentów leczonych EPO w dawce 3000 j/tydzieƒ w kolejnych badaniach. Nr identyfikacyjny BAD 1 BAD 2 BAD 3 pacjenta stfr (mg/l) stfr (mg/l) stfr (mg/l) 5 5,18 4,34 4,49 7 3,4 3,48 4,21 8 2,6 2,61 2,7 9 4,2 4,35 4,2 10 2,63 3,27 3, ,57 3,2 4,14 Êrednia 3,59 3,54 3,88 OS 0,98 0,686 0,65 mediana 3,485 4,34 4,17 min. 2,6 2,61 2,7 maks. 5,18 4,35 4,49 Tabela 3. St enie hemoglobiny [g/dl] i ferrytyny u pacjentów leczonych EPO w dawce 3000 j/tydzieƒ. Nr identyfikacyjny BAD 1 BAD 2 BAD 3 pacjenta Hb (g/dl) Ferr (ng/ml) Hb (g/dl) Hb (g/dl) Ferr (ng/ml) 5 10, , , ,4 11, , ,6 9, , ,9 10, ,49 10,4 10, , ,8 10,7 817 Êrednia 11,19 11,26 10, OS 1,27 0,82 0, mediana ,3 752 min. 9,49 10,4 9, maks. 13,3 12,6 11, Ârednie st enie hemoglobiny w trakcie trzytygodniowej terapii EPO lekko wzros o, a po szeêciu tygodniach uleg o obni eniu, podobnà tendencj wykazano w odniesieniu do liczby erytrocytów. Zapasy elaza u poszczególnych pacjentów sà bardzo zró nicowane. Poziomy ferrytyny wahajà si od 2443 do 250 ng/ml. (Tabela 3.) Nie ma istotnych ró nic pomi dzy wynikami stfr w kolejnych pobraniach równie u pacjentów leczonych wy szà dawkà EPO. Po pierwszych trzech tygodniach podawania EPO w dawce 6000 j/tydzieƒ, jak i po szeêciu tygodniach, Êrednie st enie stfr wzrasta, jednak u niektórych pacjentów obserwuje si obni enie st enia w drugim badaniu (pacjent 12, 18, 19), po czym w trzecim badaniu obserwuje si ponowny wzrost, i tylko u pacjenta 18 przez ca y okres terapii st enie spada. Jednak zbyt ma a liczba danych nie pozwala na stwierdzenie, czy zmiany te sà istotne. (Tabela 4., Ryc. 2. i 3.) Tabela 4. St enie stfr [mg/l] u pacjentów leczonych EPO w dawce 6000 j/tydzieƒ. Nr identyfikacyjny BAD 1 BAD 2 BAD 3 pacjenta stfr (mg/l) stfr (mg/l) stfr (mg/l) 12 3,55 3,52 4, ,78 5,48 5, ,11 5,21 5, ,42 3,87 3, ,14 4,15 3,9 17 3,92 4,14 4, ,78 3,7 3,5 19 4,72 4,38 5,14 Êrednia 4,17 4,30 4,61 OS 0,62 0,69 0,88 mediana 4,03 4,145 4,385 min. 3,42 3,52 3,5 maks. 5,11 5,48 5,91 Ryc. 2. St enie Hb w kolejnych badaniach dawka EPO 3000 j/tydz. Ryc. 3. stfr u pacjentów leczonych EPO w dawce 6000 j/tydz. 8

9 luty 2003 LabForum Ârednie st enie hemoglobiny w trakcie trzytygodniowej terapii EPO, jak i po szeêciu tygodniach wzros o, podobnà tendencj wykazano bioràc pod uwag liczb erytrocytów. Zapasy elaza u poszczególnych pacjentów sà bardzo zró nicowane. Poziomy ferrytyny wahajà si od 794 a do wartoêci 42 ng/ml. (Tabela 5., Ryc. 4.) Podsumowanie W oparciu o przedstawione wyniki mo na stwierdziç, e st enia rozpuszczalnych re- Tabela 5. St enie hemoglobiny [g/dl] i liczba erytrocytów u pacjentów leczonych EPO w dawce 6000 j/tydzieƒ w kolejnych badaniach oraz ferrytyny w ostatnim pobraniu. Nr identyfikacyjny BAD 1 BAD 2 BAD 3 pacjenta Hb (g/dl) Ferr (ng/ml) Hb (g/dl) Hb (g/dl) Ferr (ng/ml) 12 10, ,3 13, ,7 50 9,16 9, ,4 11,2 10, , ,39 11, , ,9 11, ,1 90 9,81 10, ,6 11, , ,73 9, Êrednia 10,07 10,38 10, OS 0,97 1,24 1, mediana 9,95 10,50 10,9 261 min. 8,6 8,73 9,28 42 maks. 11,4 11,9 13,2 794 Ryc. 4. St enie Hb w kolejnych badaniach dawka EPO 6000 j/tydz. ceptorów transferyny sà odwrotnie proporcjonalne do st eƒ hemoglobiny, tzn. wzrostowi Hb towarzyszy spadek stfr i odwrotnie, we wszystkich przypadkach leczenia ni szà dawko EPO. Natomiast w wy szych dawkach EPO proporcje te sà wprost proporcjonalne i tylko u jednego pacjenta (nr 14) zachowujà si odmiennie. Bioràc pod uwag znacznie ni sze Êrednie st enia ferrytyny u pacjentów leczonych wy szà dawkà EPO, mo na wnioskowaç, e dawka ta spowodowa a wi ksze wykorzystanie elaza, dajàc tym samym lepsze efekty lecznicze. Dowodem nasilenia erytropoezy jest tendencja do niewielkiego wzrostu st enia receptora lub jego utrzymywanie si na sta ym poziomie. Raport u ytkownika Accu-Chek Compass u atwia kontrolowanie cukrzycy! Micha Brudziƒski, u ytkownik programu komputerowego Accu-Chek Compass do monitorowania glikemii Accu-Chek Compass firmy ROCHE jest produktem stworzonym, aby pomóc nam chorym na cukrzyc jak i naszym lekarzom w prawid owym kontrolowaniu glikemii oraz zapotrzebowania na insulin. (Zdj. 2.) Accu-Chek Compass jest stworzony dla ludzi systematycznie kontrolujàcych poziom glukozy we krwi, jak i cz sto analizujàcych otrzymywane wyniki. Potrafi pomóc jeêli tylko pacjent b dzie wykazywa ch ç wspó pracy z nim. Accu-Chek Compass posiada wiele ró norodnych funkcji, które pozwalajà analizowaç i interpretowaç uzyskiwane wyniki. Pracuje w ró nych systemach komputerowych, równie z najnowszym systemem operacyjnym Windows XP, oraz umo liwia wspó prac z wieloma rodzajami glukometrów. Poczàtkowo pracowa em z glukome- trem Glucotrend Premium, natomiast obecnie u ywam glukometru Accu-Chek Active. (Zdj. 1.) Program Accu-Chek Compass umo liwia transmisj poprzez dwa êród a, zale nie od typu glukometru, czyli zarówno poprzez zwyk y kabel àczàcy glukometr z komputerem poprzez port szeregowy COM (np. Glucotrend Premium), jak równie port podczerwieni wspó pracujàcy np. z Accu-Chek Active. 9

10 LabForum luty 2003 Zdj. 1. Glukometr Accu-Chek Active Sam jeszcze nie pozna em wszystkich funkcji Accu-Chek Compassa, ale postaram si przedstawiç jego najistotniejsze funkcje. Przede wszystkim Dane dziennika, czyli zapis wszystkich wyników Êciàgni tych z pami ci glukometru, zawiera zestawienie poziomów glikemii, iloêci insuliny, zjedzonych wymienników w glowodanowych, a tak e dodatkowe informacje, takie jak np. wysi ek fizyczny czy inne zdarzenia majàce wp yw na poziom cukru (np. choroba, stres, alkohol, menstruacja itp.). atwo si zorientowaç, e opcja Dane z dziennika stanowi odpowiednik zeszytu samokontroli, jaki prowadzi si indywidualnie. Zdj. 2. Program komputerowy Accu-Chek Compass Kolejnà interesujàcà funkcjà sà raporty standardowe. Jednym z takich raportów jest Dziennik zdarzeƒ przedstawiajàcy tabelaryczne zestawienie tygodniowych poziomów cukrów w wyznaczonych jednostkach czasowych, które mo na dowolnie modyfikowaç, wed ug indywidualnych potrzeb u ytkownika (przed Êniadaniem, po Êniadaniu, przed obiadem, po obiedzie, przed kolacjà, po kolacji, wieczór, noc). Dzi ki szczegó owemu ustawieniu czasu mi dzy poszczególnymi posi kami mo emy doskonale analizowaç wyniki w odniesieniu do dawek insuliny. Kolejnym interesujàcym raportem jest Wykres trendu pokazujàcy graficznie wartoêci glikemii w okresie czasu, jaki nas interesuje (doba, dwa dni, tydzieƒ, miesiàc itp.). Wykres w przejrzysty sposób pokazuje zakres prawid owych poziomów cukru we krwi, jak i niebezpiecznych hipoglikemii (równie indywidualnie mo na ustawiç wartoêci tych norm). Kolejne dwa raporty standardowe Typowy dzieƒ i Typowy tydzieƒ równie w postaci graficznego wykresu, zestawiajà poziomy cukrów we krwi zbierajàc dane zazwyczaj z jakiegoê wi kszego okresu czasowego. Typowy dzieƒ uêrednia nam wyniki z poszczególnych dni pokazujàc nam jak si kszta tujà cukry w ciàgu dnia w danych przedzia ach czasowych, natomiast Typowy tydzieƒ uêrednia wyniki ca odniowe i pokazuje zestawienie jak kszta towa y si poziomy cukrów w poniedzia ki, wtorki, Êrody itd. Te dwa raporty pozwalajà prosto i dok adnie zanalizowaç poziomy glikemii z okresów, które nas interesujà (np. choroba, Êwi ta). Raport Zakres wartoêci docelowych przestawia nam wykres ko owy zestawiajàcy procentowo iloêç wyników, których wartoêci zmieêci y si w wyznaczonej przez nas normie, które jà przekroczy y i które sà poni ej tej normy. Dodatkowo przedstawione sà jeszcze dwa wykresy ko owe, pokazujàce w inny sposób te zakresy. Jeden z nich ilustruje zestawienie docelowych wartoêci poziomów cukrów przed posi kami, natomiast drugi po posi kach. Ostatnim, ale doêç istotnym raportem sà Pomiary hipoglikemii. Wiemy jak groêne w skutkach sà du e spadki poziomów cukru we krwi, wi c ten raport ma nam u atwiç niedopuszczenie do takich stanów. Sk ada si on z dwóch wykresów ko owych. Jeden z nich przedstawia ogólnà, procentowà iloêç hipoglikemii przed i po posi kach, natomiast drugi iloêç hipoglikemii przed kolacjà i przed obiadem. Jak widaç ka dy raport opiera si doêç szczegó owo o wprowadzone przez nas ramy czasowe i adekwatne do nich wydarzenia (np. przed Êniadaniem, obiad, po kolacji itp.), dlatego program jest przeznaczony dla osób systematycznie przestrzegajàcych tych norm czasowych. Ka demu raportowi towarzyszy statystyka, która w czytelny sposób przedstawia ró ne zestawienia, bie àco analizowane, z zakresu pomiarów. Zawiera ona m.in.: procentowe zestawienie wartoêci glikemii docelowych, powy ej normy, jak i hipoglikemii, najwy sze i najni sze st enie cukru we krwi, Êrednie st enie cukru we krwi, ca kowità liczb testów wykonanych w danym okresie, Êrednià iloêç testów na dzieƒ, jak i odchylenie standardowe. To pokrótce przedstawione g ówne funkcje programu Accu-Chek Compass. Program jest przejrzysty, prosty w obs udze, polskoj zyczny. Moim zdaniem program Accu-Chek Compass mo e spokojnie zast powaç tradycyjny zeszyt samokontroli, nawet u osób najbardziej wymagajàcych. Wymaga jednak od u ytkownika Êcis ego przestrzegania ram czasowych, gdy inaczej wyniki mogà byç b dnie interpretowane. Ale czy atwo si przerzuciç ze standardowego zeszytu samokontroli na techniczne urzàdzenie pomagajàce nam w kontroli cukrzycy, to ka dy musi stwierdziç indywidualnie. 10

11 luty 2003 LabForum Forum dyskusyjne DIAGNOSTYKA PRZY Ó KU PACJENTA jako dziedzina diagnostyki laboratoryjnej Z uwagi na fakt, i diagnostyka przy ó ku pacjenta trwale wpisa a si do oferty naszej firmy postanowiliêmy zapoczàtkowaç Forum dyskusyjne poêwi cone tej tematyce. Zapotrzebowanie na analizatory tej grupy stale roênie, co powoduje, e chcielibyêmy przybli yç Paƒstwu specyfik zagadnieƒ i sposób funkcjonowania tego rodzaju analiz zarówno na oddzia ach szpitalnych, jak i w ma ych laboratoriach satelitarnych. Jak wi c diagnostyka przy ó ku pacjenta NPT (Near Patient Testing) noszàca równie nazw PoCT (Point of Care Testing) funkcjonuje w naszej rzeczywistoêci? Jak postrzegana jest przez ró ne jednostki organizacyjne? Kto i w jakim zakresie powinien odpowiadaç za jakoêç wyniku? Jako wst p do dyskusji, chcielibyêmy przybli yç Paƒstwu model proponowany przez naszà firm, który gwarantuje spe nienie oczekiwaƒ klientów w ka dym wariancie NPT (Near Patient Testing). Diagnostyka przy ó ku pacjenta to diagnostyka in vitro wykonywana poza laboratorium z wykorzystaniem atwych w obs udze systemów pomiarowych, przy czym testy mogà byç wykonywane w razie potrzeby przez personel oddzia owy, na co dzieƒ nie zajmujàcy si wykonywaniem badaƒ. Produkty tej grupy adresowane sà do oddzia ów intensywnej opieki medycznej i neonatologicznych, izb przyj ç, sal porodowych, bloków operacyjnych, stacji dializ, a tak e jednostek medycznych, zwiàzanych z podstawowà opiekà zdrowotnà (Ryc. 1.). Tak w oparciu o ustalone kryteria mi dzynarodowe dotyczàce NPT, jak i do- Êwiadczenia w asne mo na stwierdziç, e oferowane zestawy pomiarowe (aparatura wraz z niezb dnym wyposa eniem) powinny charakteryzowaç si nast pujàcymi cechami: krótki czas uzyskania wyniku (poni ej 5 minut) prostota obs ugi i niezawodnoêç dzia ania niewielka obj toêç materia u badanego mo liwoêç wykonania oznaczeƒ z krwi pe nej korelacja z wynikami uzyskiwanymi w laboratorium mo liwoêç wydruku wyników bardzo dobra jakoêç i stabilnoêç odczynników mo liwoêç zastosowania czytników kodów kreskowych mo liwoêç pracy sprz tu w systemach komputerowych Istotne jest, by (niezale nie od zastosowania powy szych kryteriów) pami taç o dostosowaniu profilu badaƒ przy ó ku pacjenta do specyfiki miejsca, w którym dane oznaczenia sà wykonywane. Nie mo na przy tym zapominaç, na co wskazujà wieloletnie do- Êwiadczenia mi dzynarodowe, e NPT powinna byç zawsze prowadzona w Êcis ej wspó pracy z laboratorium diagnostycznym. Firma Roche Diagnostics ma nadziej, e przy Paƒstwa aktywnym udziale, uda nam si okreêliç miejsce diagnostyki przy Ryc. 1. Model struktur szpitalnych z diagnostykà przy ó ku pacjenta. ó ku pacjenta w polskiej rzeczywistoêci. Temu w aênie celowi podporzàdkowane b dzie proponowane na wst pie Forum dyskusyjne. ChcielibyÊmy, by Paƒstwa opinie i spostrze enia na poruszane przez nas problemy i zagadnienia zwiàzane z tematykà NPT mog y byç przez nas wykorzystywane praktycznie, w aênie przy przenoszeniu za o eƒ programowych na rynek polski. Ju teraz jesteêmy w stanie zaoferowaç mo liwoêç oznaczania parametrów podstawowych: gazometri, elektrolity, metabolity, koagulologi, markery kardiologiczne, biochemi i analiz moczu. Stanowi to uzupe nienie oferty kompleksowej, obejmujàcej systemowe wyposa enie laboratorium diagnostycznego (wraz z opcjà komputeryzacji), a intencjà naszà jest dostosowanie naszych mo liwo- Êci do Paƒstwa potrzeb. Forum dyskusyjne prowadzi El bieta Màdra. Wszelkie g osy w dyskusji, opinie i uwagi prosimy kierowaç na jej r ce, elzbieta.madra@roche.com lub na adres firmy Roche Diagnostics Polska Sp. z o.o., ul. Okopowa 58/72, Warszawa, faksem (0-22)

12 LabForum luty 2003 NowoÊci hematologiczne Analizatory XT-1800i oraz XT-2000i Mamy ogromnà przyjemnoêç poinformowaç Paƒstwa o poszerzeniu oferty firmy Roche Diagnostics Polska Sp. z o.o. o analizatory hematologiczne XT-1800i oraz XT-2000i firmy W obu analizatorach, podobnie jak w analizatorze XE-2100, wykorzystano do pomiarów metod fluorocytometrii przep ywowej oraz tzw. p ywajàce dyskryminatory do ró nicowania nie tylko retikulocytów (XT-2000i), tak jak ma to miejsce Dodatkowà cechà obu analizatorów jest mo liwoêç swobodnego wyboru analizowanych parametrów, dzi ki czemu mo na ograniczyç zu ycie odczynników potrzebnych do wykonania badaƒ. Analizator XT-1800i jest aparatem 26-parametrowym o wydajnoêci 80 analiz na godzin. Oznaczane parametry: erytrocyty: RBC, HGB, HCT, MCV, MCH, MCHC, RDW-SD, RDW-CV leukocyty: WBC, Neut%, Neut#, Lymph%, Lymph#, Mono%, Mono#, Eo%, Eo#, Ba%, Ba# p ytki: PLT-(I), PDW, MPV, P-LCR, PCT dodatkowo: m ode granulocyty IG% & IG# (metamielocyty, mielocyty, promielocyty) Niewielkie obj toêci próbki potrzebnej do wykonania analizy (85 µl w trybie podstawienia r cznego) oraz niewielkie wymiary aparatów, z pewnoêcià zadowolà laboratoria szpitali pediatrycznych, jak równie pracownie, w których nie ma wiele miejsca na nowy aparat. W przypadku zainteresowania nowymi analizatorami hematologicznymi prosimy o kontakt z naszymi przedstawicielami handlowymi lub Paw em yszko, pawel.zyszko@roche.com, tel. (0-22) , GSM Analizator XT-2000i Analizator XT-2000i jest aparatem 32-parametrowym o wydajnoêci 80 analiz na godzin, który oprócz parametrów oznaczanych przez aparat XT-1800i oznacza równie retikulocyty: RET%, RET#, HFR, MFR, LFR, IRF oraz PLT (O) p ytki zmierzone w torze optycznym. w wielu innych aparatach, lecz równie do ró nicowania innych komórek jàdrzastych przede wszystkim leukocytów. Dzi ki wykorzystaniu substancji barwiàcej RNA i DNA jàder komórkowych, fluoryzujàcej w Êwietle lasera pó przewodnikowego, uzyskuje si wyniki o du o lepszej precyzji i liniowoêci, ni przy wykorzystaniu starszych technologii pomiarowych. Klasyfikacja komórek odbywa si na podstawie pomiaru wielkoêci i struktury komórek oraz zawartoêci materia u genetycznego. Tor pomiarowy leukocytów Prezentacja wyników na ekranie 12