Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology"

Transkrypt

1 Vol. 2/2003 Nr 3(4) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Ewolucja testu stymulacyjnego z sugestia nowej wersji testu Evolution of stimulation test the suggestion of a new version Piotr Fichna 1-24 Klinika Endokrynologii i Diabetologii Wieku Rozwojowego, Akademia Medyczna im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Adres do korespondencji: dr med. Piotr Fichna, Klinika Endokrynologii i Diabetologii Wieku Rozwojowego Akademii Medycznej im. Karola Marcinkowskiego, ul. Szpitalna 27/33, Poznań, pfichna@am.poznan.pl Słowa kluczowe: dwufazowy test z, patologie kory nadnerczy Key words: biphasic test, adrenal cortex pathologies STRESZCZENIE/ABSTRACT Wstęp. Przy wprowadzaniu do badań czynnościowych oraz do terapii syntetycznego analogu początkowo stosowano klasyczny test stymulacyjny oparty na jednorazowej dawce 250 μg podawanej dożylnie. Równolegle nadal akceptowano wcześniejszą metodę oceny czynności osi podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowej w postaci testu insulinowego, prowokującego kontrolowaną hipoglikemię. Stosowano też przewlekłe wlewy dożylne w długim czasie i w dużych dawkach do oceny wtórnych niedoczynności kory nadnerczy. Od początku lat 90. XX wieku promowano test z podaniem 1 μg iv. i oceną wyrzutu kortyzolu w 0 i 30 minucie. Metoda. Zaproponowano nową wersję testu stymulacyjnego o charakterze dwufazowym: wpierw iniekcja 1 μg, a po 30 minutach stały wlew 50 μg przez następne 90 minut. Ocena kortyzolemii, ew. innych kortykosteroidów we krwi co 30 minut, do 150 minuty. Cały test poprzedzony jest oddaniem moczu z diurezy nocnej i powiązany z jego 7-godzinną zbiórką do oznaczenia kortyzolu oraz jego metabolitów. Wyniki. Przytoczono przykłady różnych patologii korowo-nadnerczowych oraz zestawienie wyników badań dla grupy dziewcząt kontrolnych i chorych na cukrzycę typu 1. Uzyskane wyniki odpowiadały charakterowi chorób nadnerczy i ukazywały indywidualne zróżnicowanie pacjentów. Zastosowanie testu do porównania grup z cukrzycą i kontrolnej ujawniło stan subklinicznej nadczynności kory nadnerczy w cukrzycy typu 1. Badania kortyzolu we krwi i w moczu oraz cechy jego metabolizmu do kortyzonu a także tetrahydro-pochodnych obu steroidów w porównywanych grupach dziewcząt ujawniły spójny zestaw wyników. Uznano bardzo dużą przydatność powiązania dwufazowego, miniinfuzyjnego testu stymulacyjnego z ze zbiórką moczu do oceny sekrecji, metabolizmu i wydalania kortyzolu oraz jego metabolitów. Wnioski. W odróżnieniu od wcześniejszych wersji badań czynnościowych kory nadnerczy, test jest: 1) bezpieczny, 2) rozróżnia efekt szybki i krótkotrwały od przedłużonego, 3) nadaje się do oceny nie tylko słabszej, ale też wzmożonej reaktywności kory nadnerczy oraz 4) równowagi między sekrecją a metabolizmem i wydalaniem steroidów. Test ma zastosowanie praktyczne i do szczególnych celów badawczych. Vol. 2/2003, Nr 3(4) 41

2 Praca oryginalna Endokrynol. Ped., 2/2003;3(4):41-48 Introduction. In the past, synthetic analog of corticotrophin was established for functional tests as the single intravenous dose of 250 μg. The parallel acceptance for insulin test was maintained as previous golden standard for evaluation hypothalamic-pituitary-adrenal axis. The prolonged iv. infusions with in great doses have been applied for evaluation of secondary adrenal insufficiency. With beginning of 90s has started promotion of 1 μg iv. stimulation test and cortisol output was estimated at 0 and 30 minute. Methods. It was reason to suggest a new version of biphasic stimulation test: at first 1 μg iv. injection was performed and after next 30 min. it was followed by 50 μg steady infusion lasting 90 min. (up to 120 min.). Cortisol and/or other steroids were estimated in the blood by 30 min. intervals and finished on 150 min. Urine collection for evaluation of excreted cortisol and its metabolites may be realized for 7 hours, starting with the test beginning. Results. Several examples of different adrenocortical pathologies as well as the comparison between control group and type 1 diabetic group of girls after proposed new version of test were presented. The results were appropriate to disorders which were diagnosed previously and an individual characteristic of patients was revealed. The subclinical hypercortisolism due to adrenal cortex hyper-responsiveness to ACTH was found in diabetic girls. Blood and urine cortisol, its conversion to cortisone and their tetrahydro-metabolites were very coherent in both investigated groups of girls. So, it was found as very useful to perform the parallel stimulation test and short urine collection for combined evaluation of secretion, metabolism and excretion of corticosteroids. Conclusions. Despite of previous tests, suggested new version is: 1) safety, 2) discriminating very rapid short effect and prolonged ACTH action, 3) revealing not only insufficient but exaggerated function of adrenal cortex as well and 4) presenting the balance of secretion, metabolism and excretion of corticosteroids. Such a characteristic seems to be useful when applied for sophisticated investigations as well as for practical diagnostic procedures. Przy wprowadzaniu do badań czynnościowych oraz do terapii syntetycznego analogu ACTH pod postacią jego fragmentu zbudowanego z pierwszych 24 aminokwasów cząsteczki naturalnej (tetracosactide;, najczęściej znany pod nazwami firmowymi Synacthen oraz Cortrosyn) ustalono model krótkiego testu stymulacyjnego oparty na jednorazowej dawce 250 μg preparatu podanego dożylnie, ewentualnie domięśniowo. Efekty stymulacji badano zwykle oznaczeniami wzrastających stężeń kortyzolu, a często równolegle oceniano stężenia 17αOH-progesteronu, co czyniono w 0, 30 oraz 60 minucie testu. W przeszłości stosowano też alternatywnie testy infuzyjne z podawanym w dawce 500 µg w 500 ml soli fizjologicznej w ciągu 6-8 godzin, a nawet podając go w sposób ciągły przez 2 doby, na każde kolejne 12 godzin po 400 µg syntetycznego ACTH w 500ml 0,9% NaCl [1]. Miały one służyć uwidocznieniu opóźnionej, ale odpowiednio wysokiej, steroidowej odpowiedzi wydzielniczej w przypadkach wtórnych niewydolności kory nadnerczy. Testy te nie upowszechniły się u dzieci ze względu na podnoszone ryzyko komplikacji dla chorych z pierwotną niewydolnością gruczołów [2]. Uderza jedna wspólna cecha kolejnych wariantów testów stymulacyjnych: nastawienie na potwierdzenie lub wykluczenie różnych form niedoczynności kory nadnerczy. Testy te nigdy nie zmierzały do wykazania ewentualnie wzmożonej reaktywności na ACTH. Przy takim założeniu dawka stosowanego musiała być dostatecznie duża, aby nie podejrzewać, że brak reaktywności nadnerczy był skutkiem zbyt słabej stymulacji. Takie podejście utrzymywało się do początku lat 90. W czasie tym obowiązywał złoty standard, względem którego porównywano test stymulacyjny z Synacthenem, a mianowicie test tolerancji insuliny z najczęściej stosowaną dawką wyjściową 0,1 IU/kg masy ciała pacjenta i oczekiwanym 50% spadkiem glikemii. Niejednokrotnie okazywało się jednak, że test ten był niebezpieczny zwłaszcza dla pacjentów z niewydolnością systemu hormonów kontrregulacyjnych wobec insuliny, u dzieci małych, również u ludzi w wieku bardzo zaawansowanym, a także można było wątpić w jego przydatność u chorych na cukrzycę. W tym ostatnim przypadku test kłócił się z regułami diabetologicznymi, wg których nie należy prowokować hipoglikemii oraz mógł spotykać się z niezwykle zindywidualizowaną reaktywnością chorych z cukrzycą na hipoglikemię. Od roku 1991 zaczęły się pojawiać doniesienia kwestionujące potrzebę stosowania nadmiernie wysokich dawek w testach stymulacyjnych [3, 4]. Ukazujące równoważność efektów dawek bardzo małych, zwłaszcza 1 μg w pojedynczej iniekcji, z dawką klasyczną 250 μg oraz z testem insulinowym [2, 5]. Wskazywały one na 30 minutę testu jako szczególnie dogodny moment oceny, gdyż wtedy wszystkie trzy formy testu stymulacyjnego były sobie najbliższe w zakresie wzrostu kortyzolemii [6]. Sugestie te, zrozumiałe, jeżeli chciano wyeksponować zalety dawki 1 μg, równocześnie nasuwały pytanie, czy taki test jest w stanie 42

3 P. Fichna Ewolucja testu stymulacyjnego z odpowiednio szeroko scharakteryzować stan czynnościowy kory nadnerczy. Z jednej strony wątpliwości budzi krótki czas (30 minut) oceny odpowiedzi sekrecyjnej w formie wyrzutu kortyzolu do krążenia. Można go na pewno odnieść do czasu półtrwania we krwi (ok. 5 minut) [7], a jednocześnie uznać, że po szczytowej wartości kortyzolemii, obserwowanej między 20 a 40 minutą testu [6], później następował jej spadek. Z drugiej strony ta krótkość obserwacji w połączeniu z minimalną dawką analogu ACTH ma ukazywać, że taka stymulacja uwydatnia jedynie wcześniejszą gotowość kory nadnerczy do sekrecji kortykosteroidów. Ten sposób interpretacji wydaje się być najważniejszym argumentem za stosowaniem testu 1 μg, a niektórzy autorzy właśnie dlatego uznali tę formę stymulacji za użyteczną w ocenie nie tylko kory nadnerczy, ale pośrednio także sprawności obszaru podwzgórzowo-przysadkowego w relacji do nadnerczy [8, 9]. Mimo wszystko prace sięgające 2002 roku stale widzą krótki test stymulacyjny z 1 μg jako instrument do oceny niewydolności kory nadnerczy. Co z oceną czynności wzmożonej: czy wystarczy stwierdzenie większego stężenia podstawowego kortyzolu we krwi, czy może wskazane są też testy stymulacyjne? Przy okazji badań nad równowagą kortyzolową u dzieci i młodzieży z cukrzycą typu 1. autor stwierdził, że spodziewa się wzmożonej reaktywności kory nadnerczy na ACTH i niewykluczone, że istotny udział może mieć tu dłuższy czas działania stymulacji, który pozwoli na zmianę biosyntezy białek w komórkach korowo-nadnerczowych, a także na zmodyfikowanie eliminacji kortyzolu z krążenia. Rozważano sposób badania pacjentów, którzy mieliby być poddani takiej ocenie. Niewątpliwie test z małą dawką Synacthenu pozwoliłby ujawnić sytuację zastaną, zanim zmieni ją ingerencja samego badania w równowagę hormonalną pacjenta. Jednocześnie dla zróżnicowania stanu wolnego od cukrzycy i wpływu cukrzycy typu 1. na oś podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczową użyteczny wydał się krótkotrwały, równomierny dożylny wlew z zachowaniem relatywnie niewielkiej dawki. Ponieważ dłuższa stymulacja pozwala osiągnąć finalnie większe wzrosty kortyzolemii, ale nie musi to następować równomiernie, konsekwentnie wprowadzono więcej czasowych punktów oceny jej wyników. Już dawne prace doświadczalne zwróciły uwagę na fakt, że w pierwszych 30 minutach stymulacji wysokie dawki, podawane szczurom dootrzewnowo, nie odgrywają roli dla wyzwolenia maksymalnej odpowiedzi w formie sekrecji steroidów, gdyż ten sam efekt wywołują dawki wielokrotnie niższe [10]. Zauważono też dwufazowość reaktywności kory nadnerczy, gdyż wielkość sekrecji steroidów po 30 minucie zależała już od dawki ACTH. Z drugiej strony nawet zastosowane wysokie stężenia w stacjonarnej inkubacji izolowanych komórek kory nadnerczy, po uzyskaniu maksymalnego efektu steroidogennego (ok. 90 minuty), osiągały stabilizację [11, 12] lub nawet w warunkach przepływu medium obniżenie stężeń steroidów [13]. Widać w tych opisach badań eksperymentalnych duże podobieństwo do obserwacji czynionych w ostatnim dziesięcioleciu w pracach rekomendujących dawkę bardzo niską (1 μg) zamiast wysokiej (250 μg). Stanowią one także uzasadnienie do analizowania przedłużonego efektu w testach u ludzi bez forsowania dawek wysokich [13], co z kolei wspiera ideę testu aktualnie zaproponowanego. Efektem każdej skutecznej stymulacji kory nadnerczy jest wzrost stężeń kortyzolu we krwi. W warunkach takich steroid ten zwiększa przede wszystkim jego wolną pulę w krążeniu, a więc odpowiedzialną za efekty biologiczne, ale także tę, która jednocześnie podlega metabolicznej degradacji i wydalaniu. Uznano to za okoliczność sprzyjającą także równoczesnej ocenie sekrecji, metabolizmu oraz wydalania z moczem samego kortyzolu i jego metabolitów. Na podstawie wymienionych przesłanek zaproponowano nową wersję relatywnie krótkiego testu stymulacyjnego z, którą można określić jako test dwufazowy i miniinfuzyjny, połączony z krótką zbiórką moczu celem oceny metabolizmu i wydalania kortykosteroidów. Opis testu Pacjenci mieli ustalone 2 kontakty z żyłą wieczorem dnia poprzedzającego, aby zminimalizować okoliczności stresowe w trakcie, a zwłaszcza na początku testu. Badanie rozpoczynało się we wczesnych godzinach rannych (ok. 7.00). Pacjenci zaraz po obudzeniu oddawali mocz z diurezy nocnej (następne porcje moczu włączano już do zbiórki towarzyszącej testowi), a potem pozostawali w pozycji leżącej przez 150 minut trwania testu stymulacyjnego z (Synacthen firmy Novartis). W czasie 0 minuty podawano, w pojedynczej iniekcji 1 µg Synacthenu iv., a od 30 do 120 minuty następował 43

4 Praca oryginalna Endokrynol. Ped., 2/2003;3(4):41-48 równomierny, dożylny wlew dawki 50 µg Synacthenu w objętości 50 ml 0,9% NaCl. Krew do oznaczeń glikemii oraz badań hormonalnych (kortyzol i 17αOH-progesteron) pobierano w odstępach 30 minut z kontaktu żylnego innego niż prowadzone wlewy. Próbki krwi od ich uzyskania do czasu oddzielenia surowicy były przetrzymywane w łaźni wodno-lodowej, a następnie po odwirowaniu (wirówka z chłodzeniem +4ºC) surowice rozdzielano na właściwe porcje i zamrażano (-22ºC) do czasu wykonania oznaczeń. Po ukończeniu stymulacji ACTH pacjenci już nie leżeli, mogli chodzić. Wszyscy badani, od chwili następującej po porannej mikcji, która bezpośrednio poprzedziła początek testu stymulacyjnego, prowadzili 7-godzinną zbiórkę moczu (trwała do ok ). W czasie zbiórki mocz przechowywano w lodówce (temp. 2-8ºC, maksymalnie do 4 godzin). Zaraz po jej ukończeniu mierzono objętość moczu, oddzielano próbkę do dalszych badań i do momentu wykonania oznaczeń przechowywano ją w temperaturze -22ºC. W czasie bezpośrednio poprzedzającym test, a zwłaszcza w trakcie jego przebiegu, można zmieniać warunki obserwacji, jeżeli prowadzane są szczególne badania. W przytoczonym przykładzie pacjentów z cukrzycą typu 1., na czas testu modyfikowano podaż insuliny oraz glikemię w celu przeprowadzenia zaplanowanych obserwacji. Ocena kortyzolemii Rycina 1 schematycznie ukazuje różne warianty oceny pola powierzchni pod krzywą (AUC) kortyzolemii obserwowanej podczas testu stymulacyjnego z w jego nowej wersji. AUC jest ekstrapolowaniem na cały czas obserwacji wartości punktowych oznaczeń steroidu w surowicy. Można prowadzić też analizę wybranych fragmentów pola pod krzywą. Ten sposób analizowania wyników pozwala dostrzec rozróżnienia na część podstawową i dodaną pola całkowitego, na fragmenty pola całkowitego oraz fragmenty dodane w każdym odcinku czasu i porównywać ich dynamikę wzrostów. Taka ocena wydaje się mieć znaczenie bardziej poznawcze niż praktyczno-diagnostyczne. Dla potrzeb diagnostycznych wystarcza zestawienie wartości kortyzolemii lub innych steroidów wg czasów pobrania próbek krwi do oznaczeń. Wykonano zaproponowane wersje testów u pacjentów obarczonych różnego rodzaju patologią kory nadnerczy, a niektóre wyniki zestawiono w tabeli 1. Ciekawą obserwacją jest stwierdzenie, że po podaniu samego fizjologicznego roztworu soli, bez Synacthenu, nie tylko nie wzrasta, ale wręcz obniża się wartość kortyzolemii w ciągu następnych 2 I = całkowite pole pod krzywą kortyzolemii w przedziale czasowym min. II = pole pod krzywą kortyzolemii pochodne wyjściowego stężenia kortyzolu w surowicy (w 0 min.) i rozciągnięte na cały czas trwania testu (do 150 min.). III = pole dodane (netto) pod krzywą kortyzolemii, wskazujące na stały jej przyrost ponad stężenie wyjściowe w czasie trwania testu z Synacthenem (0-150 min.). Symbole literowe (A, B, C, D, E) wskazują na poszczególne, 30-minutowe segmenty całkowitego pola pod krzywą kortyzolemii (łącznie: podstawa i pola dodane netto). Fragmenty pola dodanego, oznaczone cyframi arabskimi wskazują na te obszary pod krzywą kortyzolemii, które są miarą przyrostów netto w każdych 30 minutach testu. Ryc. 1. Schemat analizy pola pod krzyw (AUC) kortyzolemii w przebiegu dwufazowego testu stymulacyjnego z u dziewcząt i chłopców z cukrzycą oraz z grup kontrolnych 44

5 P. Fichna Ewolucja testu stymulacyjnego z Tabela 1. Stężenia kortyzolu (nmol/l) w surowicy badane w kolejnych przedziałach czasowych dwufazowego (1 µg + 50 µg), miniinfuzyjnego testu stymulacyjnego z (Synacthen) u pacjentów o różnym stanie czynnościowym kory nadnerczy Pacjenci 0 min. 30 min. 60 min. 90 min. 120 min. 150 min. Testy wykonane bez podania Synacthenu Pacjentki z grupy kontrolnej (n = 25)* Pacjentki z cukrzycą typu 1 (n = 24)* Chorzy z pierwotną niedoczynnością kory nadnerczy (X-ALD) Wtórne, przysadkowe niedoczynności kory nadnerczy a) b) ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± 263 a) b) c) d) a) b) Późne, łagodne postacie wrodzonego przerostu nadnerczy; 17αOH-progesteron w nawiasach (nmol/l) # a) 508 (4,8) b) 505 (12,4) 599 (13,9) 734 (13,6) 582 (14,8) 524 (14,8) 662 (13,0) 704 (17,0) 637 (12,4) 601 (17,0) 587 (20,3) 670 (16,7) Dla wyróżnienia indywidualnych pacjentów w grupach, przypisano im litery przy wartościach stężenia kortyzolu w czasie 0 min.; * wartości w grupie podano jako średnie ± SD; # patologiczne wyniki 17αOH-progesteronu (> 15,15 nmol/l) podkreślono. godzin. Może to być skutkiem warunków, w jakich test przeprowadzano. Zarazem nie można wykluczyć, że niewielki stres jest również czynnikiem nasilającym eliminację kortyzolu z krążenia. Podobne efekty można czasem zauważyć przy stymulacji hcrh, kiedy po upływie krótkiego czasu stymulacji kortyzolemia początkowo wzrasta, aby następnie zmniejszyć się do wartości p o n i ż e j wyjściowych [14, 15]. Zjawisko takie nie daje się zauważyć przy stosowaniu ocrh [16], lub większych dawek jednorazowych lub wlewów, co zdaje się mieć związek z wielkością i/lub czasem trwania stymulacji przez kortykotropinę. W tabeli 1 uwidoczniono różnice w stężeniach kortyzolu u pacjentek tworzących grupę kontrolną, bez żadnych zaburzeń w osi podwzgórze-przysadka-nadnercza, oraz odpowiednią wiekowo grupę dziewcząt chorujących na cukrzycę typu 1., w której też nie oczekiwano patologii w tej samej części układu dokrewnego. Dane te zaczerpnięto z innych, szerszych badań, nieprzytaczanych tu w całości a wskazujących na wzmożoną reaktywność kory nadnerczy u dzieci i młodzieży z cukrzycą typu 1. W badaniach tych nie stwierdzono upośledzenia metabolizmu lub wydalania z moczem steroidów w grupie chorujących na cukrzycę, stąd przytoczony efekt odzwierciedla faktyczne różnice w sekrecji, potwierdzane też w ocenie statystycznej zarówno dla bezpośrednich oznaczeń kortyzolemii, jak i po uwzględnieniu AUC. Można przypuszczać, że w przypadku pacjentów z cukrzycą typu 1. zachodzi sytuacja subklinicznej nadczynności kory nadnerczy (opis dokładniejszy w równolegle przedstawionym opracowaniu w ramach tego samego zeszytu). Kolejne szeregi wyników w tabeli 1 ukazują różne formy niewydolności korowo-nadnerczowej. Grupa chorych na adrenoleukodystrofię (X-ALD) charakteryzuje się sztywnymi profilami stymulacji przez, które na zróżnicowanym poziomie (od dolnych obszarów normy po krańcowo niskie kortyzolemie) w ciągu całego testu nie demonstruje żadnej odpowiedzi. Wtórne przysadkowe niewydolności nadnerczy reagują wzrostem kortyzolemii w sposób zindywidualizowany, co do czasu reakcji oraz jej wielkości. Podobnie, w sposób osobniczo zmienny, zauważa się różną odpowiedź sekrecyjną pacjentów z późną, łagodną postacią wrodzonego 45

6 Praca oryginalna przerostu nadnerczy. Uwidacznia się to we wzroście stężeń kortyzolu i 17αOH-progesteronu. Warto zauważyć, że poprzestanie na podaniu dawki 1 μg Synacthenu nie potwierdziłoby rozpoznania w przytoczonych przypadkach. Ocena steroidów w moczu Zaplanowanie skojarzenia testu stymulacyjnego z ze zbiórką moczu do oznaczania wydalanych kortykosteroidów wymagało dobrania ram czasowych obserwacji. Przyjęto założenie, że to właśnie czas następujący w trakcie i bezpośrednio po stymulacji kory nadnerczy sprzyja takiej ocenie, ze względu na zwiększoną obecność wolnej formy kortyzolu we krwi. Można oczekiwać wtedy dobrych warunków do nasilenia metabolizmu i wydalania metabolitów kortyzolu z moczem. Arbitralnie wyznaczono czas zbiórki moczu na 7 godzin, licząc od początku testu, ale kierowano się następującymi przesłankami: a) czas prowadzenia dożylnego wlewu kończył się wraz ze 120 minutą testu, a był to czas narastania kortyzolemii wskutek stymulacji steroidogenezy; b) można spodziewać się, wg obserwacji testów z pojedynczą iniekcją klasycznej dawki Synacthenu, że po ukończeniu wlewu, jeszcze przez 60 minut będzie mogło narastać, a przynajmniej utrzymywać się jako stabilnie podwyższone (zapewne aż przez ok. 120 minut), stężenie kortyzolu we krwi; c) wg pojedynczych obserwacji w trakcie testów bez podania Synacthenu, można przypuszczać, że sukcesywne obniżanie kortyzolemii wskutek metabolizmu oraz wydalania steroidu zajmie też do 120 minut, licząc od wartości szczytowych; d) wg takiej kalkulacji zostało zajęte około 6 godzin na zwiększanie kortyzolemii oraz na jednoczesne i trwające po stymulacji eliminowanie kortykosteroidów z organizmu w drodze ich metabolizmu oraz wydalania z moczem. Suma tak rozliczonego czasu jest w pewnej zbliżonej relacji do kilkukrotnie odmierzonej wartości okresu półtrwania kortyzolu we krwi. O przyjęciu 7-godzinnego czasu zbiórki moczu zdecydował pewien rodzaj spekulacji. Dotychczas takich skojarzonych krótkich testów stymulacyjnych, przy stosowaniu niskich dawek, z jednoczesną oceną metabolizmu i wydalania kortyzolu w tak krótkim czasie, nie opisywano. Sposób pomiarów zawartości steroidów w moczu jest kwestią wyboru i możliwości technicznych. Autor w swoich badaniach posługiwał się wysokosprawną chromatografią cieczową (HPLC), jednak Endokrynol. Ped., 2/2003;3(4):41-48 można korzystać z metod bardziej wyrafinowanych, np. skojarzenia HPLC lub częściej chromatografii gazowej oraz spektrofotometrii masowej. We wspomnianych już, szerszych badaniach nad równowagą kortyzolową u dzieci oraz młodzieży z cukrzycą [15] stwierdzono, że wydalanie kortyzolu z moczem, uzyskanym podczas 7-godzinnych zbiórek rozpoczętych wraz ze stosowanym tu modelem testu, jest proporcjonalne statystycznie istotna korelacja dodatnia do pola powierzchni pod krzywą kortyzolemii obserwowanej podczas stymulacji przez. Stwierdzono też, że w badanych grupach dzieci i młodzieży (kontrolnych i z cukrzycą) ilości wydalanego z moczem kortyzonu są także w statystycznie istotnej, dodatniej korelacji względem wartości AUC kortyzolemii podczas testu, a oprócz tego w szczególnie mocno wyrażonej korelacji (r nawet > +0,900) wobec objętości moczu. Ta ostatnia obserwacja jest niezwykle ważna, gdyż przy wykluczeniu braku różnic w tkankowej interkonwersji: kortyzol D kortyzon, sugeruje wyraźnie znaczący efekt nerkowej aktywności dehydrogenazy 11βOH-steroidowej typu 2. [17], rzutujący na obserwowane wyniki. Jest to nie tylko ważny element oceny np. w ramach proporcji kortyzol/kortyzon w moczu, ale także element maskujący relacje ilościowe kortyzol kortyzon w innych tkankach organizmu, gdzie istnieje aktywność dehydrogenazy 11βOH-steroidowej typu 2. lub typu 1. W przytoczonych tu badaniach nad wpływem cukrzycy typu 1. na wydalanie kortykosteroidów nie znaleziono zmiany w powstawaniu oraz wydalaniu tetrahydropochodnych kortyzolu i kortyzonu wskutek tej choroby, mimo większych stężeń kortyzolu i kortyzonu w moczu czy samego kortyzolu we krwi u badanych chorych niż u pacjentów kontrolnych. Wydaje się, że określenia: test dwufazowy i miniinfuzyjny, z racji zróżnicowania dwóch fragmentów badania oraz przez wzgląd na użycie małej dawki w rzeczywiście krótkim wlewie dożylnym, dobrze charakteryzują istotę tego rodzaju próby czynnościowej. Terminologia ta nie oddaje innej zalety zaproponowanego testu, a mianowicie możliwości (nie jest to konieczność) skojarzenia go ze zbiórką moczu dla jednoczesnej oceny nie tylko wielkości wydalania kortyzolu, ale też jego relacji do metabolitów. Rozwiązanie takie pozwala podczas jednego badania ocenić odpowiedź sekrecyjną nadnerczy na stymulację, jak również scharakteryzować możliwości metaboliczne pacjenta odzwierciedlone profilem steroidów w moczu. 46

7 P. Fichna Ewolucja testu stymulacyjnego z Od testów z ACTH najczęściej oczekuje się odpowiedzi na pytanie, czy nadnercza mają normalną, czy też osłabioną reaktywność na stymulację [18, 19], ewentualnie czy kortyzolemia jest sztywno niezmienna, czyli inaczej, czy brak dodatkowej reakcji. To, co można zauważyć w proponowanym teście, wskazuje także na możliwość oceny czynności wygórowanej. W tym celu starano się, aby dawki Synacthenu były bardzo niskie i aby można za jednym badaniem ocenić, niejako odrębnie, różne fazy reakcji nadnerczy. Czyni to z zaproponowanego testu czułe narzędzie do badań o charakterze poznawczym, ale przydatne także w praktyce diagnostycznej. Zaobserwowane w badaniach u pacjentów cukrzycowych dodatnie korelacje między polem pod krzywą kortyzolemii podczas testu stymulacyjnego a wydalaniem kortyzolu z moczem, jak również w sposób pochodny od kortyzolemii, obserwowane wzrosty wydalania kortyzonu lub zwiększenie proporcji kortyzol/kortyzon w moczu, wskazują na spójność zjawisk sekrecji, metabolizmu i wydalania steroidów w ramach zaproponowanego modelu diagnostycznego, co w sposób oczywisty podnosi jego wiarygodność. PIŚMIENNICTWO/REFERENCES [1] Rose L.I., Williams G.H., Jagger P.I., Lauler D.P.: The 48 hour adrenocorticotropin infusion test for adrenocortical insufficiency. Ann. Intern. Med., 1970:38, [2] Forest M.G.: Adrenal function tests. [w:] Diagnostics of Endocrine Function in Children and Adolescents. 2 nd revised and expanded edition. Red. Ranke M.B., Johann Ambrosius Barth Edition J&J, Heidelberg-Leipzig 1996, [3] Crowley S., Hindmarsh P.C., Honour J.W., Brook C.G.D.: Reproducibility of cortisol response to stimulation with a low dose of ACTH(1-24): the effect of basal cortisol levels and comparison of low-dose with high-dose secretory dynamics. J. Endocrinol., 1993:136 (1), [4] Dickstein G., Shechner C., Nicholson W.E. et al.: Adrenocorticotropin stimulation test: effects of basal cortisol level, time of day, and suggested new sensitive low dose test. J. Clin. Endocrinol. Metab., 1991:72 (4), [5] Rasmunson S., Olsson T., Hagg E.: A low dose ACTH test to assess the function of the hypothalamic-pituitary-adrenal axis. Clin. Endocrinol. (Oxf.), 1996:44 (2), [6] Nye E.J., Grice J.E., Hockings G.I. et al.: Comparison of adrenocorticotropin (ACTH) stimulation tests and insulin hypoglycemia in normal humans: low dose, standard high dose, and 8-hour ACTH-(1-24) infusion tests. J. Clin. Endocrinol. Metab., 1999:84 (10), [7] Darmon P., Dadoun F., Frachebois C. et al.: On the meaning of low-dose ACTH(1-24) tests to assess functionality of the hypothalamic-pituitary-adrenal axis. Eur. J. Endocrinol., 1999:140, [8] Ambrosi B., Barbetta L., Re T. et al.: The one microgram adrenocorticotropin test in the asessment of hypothalamic-pituitaryadrenal function. Eur. J. Endocrinol., 1998:139 (6), [9] Tordjman K., Jaffe A., Trostanetsky Y. et al: Low-dose (1 microgram) adrenocorticotrophin (ACTH) stimulation as a screening test for impaired hypothalamo-pituitary-adrenal axis function: sensitivity, specificity and accuracy in comparison with the highdose (250 microgram) test. Clin. Endocrinol. (Oxf.), 2000:52 (5), [10] Cam G.R., Basett J.R.: Release of corticosterone from the rat adrenal cortex in response to administration of (1-24) adrenocorticotrophin. J. Endocr., 1983:98, [11] Haning R., Tait S.A.S., Tait J.F.: In vitro effects of ACTH, angiotensins, serotonin and potassium on output and conversion of corticosterone to aldosterone by isolated adrenal cells. Endocrinology, 1970:87, [12] Lowry P.J., McMartin C., Peters J.: Properties of a simplified bioassay for adrenocorticotrophic activity using the steroidogenic response of isolated adrenal cells. J. Endocr., 1973:59, [13] Falke H.E., Degenhart H.J., Abeln G.J.A. et al.: Studies on isolated rat adrenal cells I. Continuous flow and batch incubations. Acta Endocrinol., 1975:78, [14] Ghizzoni L., Vanelli M., Virdis R. et al.: Adrenal steroids and adrenocorticotropin responses to human corticotropin-releasing hormone stimulation test in adolescents with type I diabetes mellitus. Metabolism, 1993:42 (9), [15] Fichna P.: Kortyzol w cukrzycy typu 1 u dzieci i młodzieży zmieniona równowaga hormonalna. Endokrynologia Pediatryczna, 2003:2, (w tym samy zeszycie) [16] Coiro V., Volpi R., Capretti L.: Low-dose ovine corticotropin-releasing hormone stimulation test in diabetes mellitus with or without neuropathy. Metabolism, 1995,44 (4),

8 Praca oryginalna Endokrynol. Ped., 2/2003;3(4):41-48 [17] Thekkepat C., Sandeep., Walker B.R.: Pathophysiology of modulation of local glucocorticoid levels by 11β-hydroxysteroid dehydrogenases. Trends Endocrinol. Metab., 2001:12 (10), [18] Kaplan F.J., Levitt N.S., Soule S.G.: Primary hypoadrenalism assessed by the 1 microg ACTH test in hospitalized patients with active pulmonary tuberculosis. QJM 2000:93 (9), [19] Laureti S., Arvat E., Candeloro P. et al.: Low dose (1 μg) ACTH test in the evaluation of adrenal dysfunction in pre-clinical Addison s disease. Clin. Endocrinol., 2000:53,

Czy jest możliwe skuteczne leczenie cukrzycy w grupie chorych otyłych ze znaczną insulinoopornością?

Czy jest możliwe skuteczne leczenie cukrzycy w grupie chorych otyłych ze znaczną insulinoopornością? Jerzy Maksymilian Loba Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Uniwersytet Medyczny w Łodzi Czy jest możliwe skuteczne leczenie cukrzycy w grupie chorych otyłych ze znaczną insulinoopornością? Definicja

Bardziej szczegółowo

Przykładowy pytań Diagnostyka chorób układy podwzgórze-przysadka-nadnercza

Przykładowy pytań Diagnostyka chorób układy podwzgórze-przysadka-nadnercza lek. Jacek Bujko 17 października 2014 Przykładowy pytań Diagnostyka chorób układy podwzgórze-przysadka-nadnercza W diagnostyce laboratoryjnej uszkodzenia podwzgórza można stwierdzić cechy niedoczynności

Bardziej szczegółowo

TESTY ENDOKRYNOLOGICZNE Kot

TESTY ENDOKRYNOLOGICZNE Kot TESTY ENDOKRYNOLOGICZNE Kot Badanie pojedynczych hormonów Tyroksyna całkowita (T4) wyjaśnienie występowania hormonalnych zaburzeń gruczołu tarczycowego np. nadczynności tarczycy, rzadziej niedoczynności.

Bardziej szczegółowo

Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym

Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Dr n med. Katarzyna Musialik Katedra Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytet Medyczny w Poznaniu *W

Bardziej szczegółowo

Czy substancje zaburzające gospodarkę hormonalną stanowią szczególną grupę chemikaliów?

Czy substancje zaburzające gospodarkę hormonalną stanowią szczególną grupę chemikaliów? Czy substancje zaburzające gospodarkę hormonalną stanowią szczególną grupę chemikaliów? 4 KONGRES ŚWIATA PRZEMYSŁU KOSMETYCZNEGO Sopot, 2013 Dorota Wiaderna Biuro do spraw Substancji Chemicznych CO DETERMINUJE

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 3. Farmakokinetyka nieliniowa i jej konsekwencje terapeutyczne na podstawie zmian stężenia fenytoiny w osoczu krwi

ĆWICZENIE 3. Farmakokinetyka nieliniowa i jej konsekwencje terapeutyczne na podstawie zmian stężenia fenytoiny w osoczu krwi ĆWICZENIE 3 Farmakokinetyka nieliniowa i jej konsekwencje terapeutyczne na podstawie zmian stężenia fenytoiny w osoczu krwi Celem ćwiczenia jest wyznaczenie podstawowych parametrów charakteryzujących kinetykę

Bardziej szczegółowo

Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology

Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Piekarski R. i inni: Katecholainy a Szewczyk wzrost sekrecji L. i inni hormonu Aktywność wzrostu opioidowa podczas u dziewcząt testów z nadczynnością stymulacyjnych i niedoczynnością u dzieci niskorosłych

Bardziej szczegółowo

Warszawa, r.

Warszawa, r. Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Warszawski Uniwersytet Medyczny SP CSK ul. Banacha 1a, 02-097 Warszawa Tel. 599 25 83; fax: 599 25 82 Kierownik: dr hab. n. med. Leszek Czupryniak Warszawa, 24.08.2016r.

Bardziej szczegółowo

Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology

Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Vol. 2/2003 Nr 3(4) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Kortyzol w cukrzycy typu 1 u dzieci i młodzieży zmieniona równowaga hormonalna Cortisol in type 1 diabetes in children and adolescents

Bardziej szczegółowo

Nowe terapie w cukrzycy typu 2. Janusz Gumprecht

Nowe terapie w cukrzycy typu 2. Janusz Gumprecht Nowe terapie w cukrzycy typu 2 Janusz Gumprecht Dziś już nic nie jest takie jak było kiedyś 425 000 000 Ilość chorych na cukrzycę w roku 2017 629 000 000 Ilość chorych na cukrzycę w roku 2045 International

Bardziej szczegółowo

lek. Magdalena Bosak-Prus Ocena profilu oreksyny A i greliny u dzieci niskorosłych.

lek. Magdalena Bosak-Prus Ocena profilu oreksyny A i greliny u dzieci niskorosłych. lek. Magdalena Bosak-Prus Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 1 we Wrocławiu, Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii Wieku Rozwojowego, młodszy asystent Ocena profilu oreksyny A i greliny

Bardziej szczegółowo

W kierunku sztucznej trzustki Nowoczesne systemy kontroli glikemii i ochrony pacjenta przed hipoglikemią w cukrzycy typu 1.

W kierunku sztucznej trzustki Nowoczesne systemy kontroli glikemii i ochrony pacjenta przed hipoglikemią w cukrzycy typu 1. W kierunku sztucznej trzustki Nowoczesne systemy kontroli glikemii i ochrony pacjenta przed hipoglikemią w cukrzycy typu 1. prof. dr hab. med. Małgorzata Myśliwiec Katedra i Klinika Pediatrii, Diabetologii

Bardziej szczegółowo

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją 234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle

Bardziej szczegółowo

Dostępność innowacyjnych metod ciągłego monitorowania glukozy

Dostępność innowacyjnych metod ciągłego monitorowania glukozy Dostępność innowacyjnych metod ciągłego monitorowania glukozy Dr hab.n.med. Tomasz Klupa Uniwersytet Jagielloński, Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych Konflikt interesów Wykłady i seminaria dla firmy

Bardziej szczegółowo

Leczenie cukrzycy typu 2- nowe możliwości

Leczenie cukrzycy typu 2- nowe możliwości Leczenie cukrzycy typu 2- nowe możliwości Dr n. med. Iwona Jakubowska Oddział Diabetologii, Endokrynologii i Chorób Wewnętrznych SP ZOZ Woj,. Szpital Zespolony Im. J. Śniadeckiego w Białymstoku DEFINICJA

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 6. Symulacja komputerowa wybranych procesów farmakokinetycznych z uwzględnieniem farmakokinetyki bezmodelowej

Ćwiczenie 6. Symulacja komputerowa wybranych procesów farmakokinetycznych z uwzględnieniem farmakokinetyki bezmodelowej Ćwiczenie 6. Symulacja komputerowa wybranych procesów farmakokinetycznych z uwzględnieniem farmakokinetyki bezmodelowej Celem ćwiczenia jest wyznaczenie podstawowych parametrów farmakokinetycznych paracetamolu

Bardziej szczegółowo

Wpływ umiarkowanej hiperwentylacji na głębokość anestezji wywołanej dożylnym wlewem propofolu u chorych poddawanych operacjom wewnątrzczaszkowym

Wpływ umiarkowanej hiperwentylacji na głębokość anestezji wywołanej dożylnym wlewem propofolu u chorych poddawanych operacjom wewnątrzczaszkowym Marcin Antoni Siciński Wpływ umiarkowanej hiperwentylacji na głębokość anestezji wywołanej dożylnym wlewem propofolu u chorych poddawanych operacjom wewnątrzczaszkowym Rozprawa na stopień doktora nauk

Bardziej szczegółowo

USG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.

USG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia. STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE. Wstęp. Cele pracy

STRESZCZENIE. Wstęp. Cele pracy STRESZCZENIE Wstęp Hormon wzrostu (GH) jest jednym z najważniejszych hormonów anabolicznych promujących proces wzrastania człowieka. GH działa lipolitycznie, wpływa na metabolizm węglowodanów, białek i

Bardziej szczegółowo

Klinika Diabetologii i Otyłości Wieku Rozwojowego, II Katedra Pediatrii

Klinika Diabetologii i Otyłości Wieku Rozwojowego, II Katedra Pediatrii PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Postępy w terapii cukrzycy typu 1 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek

Bardziej szczegółowo

Mgr inż. Aneta Binkowska

Mgr inż. Aneta Binkowska Mgr inż. Aneta Binkowska Znaczenie wybranych wskaźników immunologicznych w ocenie ryzyka ciężkich powikłań septycznych u chorych po rozległych urazach. Streszczenie Wprowadzenie Według Światowej Organizacji

Bardziej szczegółowo

Diagnostyka i monitorowanie cukrzycy i chorób nerek

Diagnostyka i monitorowanie cukrzycy i chorób nerek Diagnostyka i monitorowanie cukrzycy i chorób nerek Business Development Manager Konferencja naukowo-szkoleniowa Ryn Badania laboratoryjne w chorobach nerek Wyzwaniem dla współczesnej medycyny jest badanie

Bardziej szczegółowo

Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT

Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość

Bardziej szczegółowo

CIBA-GEIGY Sintrom 4

CIBA-GEIGY Sintrom 4 CIBA-GEIGY Sintrom 4 Sintrom 4 Substancja czynna: 3-[a-(4-nitrofenylo-)-0- -acetyloetylo]-4-hydroksykumaryna /=acenocoumarol/. Tabletki 4 mg. Sintrom działa szybko i jest wydalany w krótkim okresie czasu.

Bardziej szczegółowo

Hipoglikemia - niedocukrzenie. Jacek Sieradzki Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Hipoglikemia - niedocukrzenie. Jacek Sieradzki Uniwersytet Jagielloński w Krakowie Hipoglikemia - niedocukrzenie Jacek Sieradzki Uniwersytet Jagielloński w Krakowie Holstein A, Patzer OM, Machalke K i wsp.: Substantial increase in incidence of severe hypoglycemia between 1997-2000 and

Bardziej szczegółowo

Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid

Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid http://www.maggiedeblock.be/2005/11/18/resolutie-inzake-de-klinischebiologie/ Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Obecna Minister Zdrowia Maggy de Block wraz z Yolande Avontroodt, i Hilde Dierickx

Bardziej szczegółowo

Szkice rozwiązań z R:

Szkice rozwiązań z R: Szkice rozwiązań z R: Zadanie 1. Założono doświadczenie farmakologiczne. Obserwowano przyrost wagi ciała (przyrost [gram]) przy zadanych dawkach trzech preparatów (dawka.a, dawka.b, dawka.c). Obiektami

Bardziej szczegółowo

Wskaźniki włóknienia nerek

Wskaźniki włóknienia nerek Wskaźniki włóknienia nerek u dzieci z przewlekłą chorobą nerek leczonych zachowawczo Kinga Musiał, Danuta Zwolińska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich

Bardziej szczegółowo

Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.

Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Lek. Ewelina Anna Dziedzic Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marek Dąbrowski

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ

STRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ mgr Bartłomiej Rospond POSZUKIWANIE NEUROBIOLOGICZNEGO MECHANIZMU UZALEŻNIENIA OD POKARMU - WPŁYW CUKRÓW I TŁUSZCZÓW NA EKSPRESJĘ RECEPTORÓW DOPAMINOWYCH D 2 W GRZBIETOWYM PRĄŻKOWIU U SZCZURÓW STRESZCZENIE

Bardziej szczegółowo

ediab - Bezprzewodowa platforma ezdrowie wspomagająca terapię osób chorych na cukrzycę Krzysztof Brzostowski, Jarosław Drapała, Jerzy Świątek

ediab - Bezprzewodowa platforma ezdrowie wspomagająca terapię osób chorych na cukrzycę Krzysztof Brzostowski, Jarosław Drapała, Jerzy Świątek ediab - Bezprzewodowa platforma ezdrowie wspomagająca terapię osób chorych na cukrzycę Krzysztof Brzostowski, Jarosław Drapała, Jerzy Świątek II Konferencja i3: internet infrastruktury innowacje enauka

Bardziej szczegółowo

Hipoglikemia. przyczyny, objawy, leczenie. Beata Telejko

Hipoglikemia. przyczyny, objawy, leczenie. Beata Telejko Hipoglikemia przyczyny, objawy, leczenie Beata Telejko Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Definicja hipoglikemii w cukrzycy Zespół objawów

Bardziej szczegółowo

Ostre infekcje u osób z cukrzycą

Ostre infekcje u osób z cukrzycą Ostre infekcje u osób z cukrzycą Sezon przeziębień w pełni. Wokół mamy mnóstwo zakatarzonych i kaszlących osób. Chorować nikt nie lubi, jednak ludzie przewlekle chorzy, jak diabetycy, są szczególnie podatni

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 1. Farmakokinetyka podania dożylnego i pozanaczyniowego leku w modelu jednokompartmentowym

ĆWICZENIE 1. Farmakokinetyka podania dożylnego i pozanaczyniowego leku w modelu jednokompartmentowym ĆWICZENIE 1 Farmakokinetyka podania dożylnego i pozanaczyniowego leku w modelu jednokompartmentowym Celem ćwiczenia jest wyznaczenie parametrów farmakokinetycznych leków podanych w jednorazowych dawkach:

Bardziej szczegółowo

Dr hab. n. med. Aneta Gawlik

Dr hab. n. med. Aneta Gawlik Dr hab. n. med. Aneta Gawlik Katedra i Klinika Endokrynologii i Pediatrii SUM Dr hab. n. med. Iwona Maruniak- Chudek Klinika Intensywnej Terapii i Patologii Noworodka SUM Konsultant wojewódzki ds. Neonatologii

Bardziej szczegółowo

CMC/2015/03/WJ/03. Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca

CMC/2015/03/WJ/03. Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca CMC/2015/03/WJ/03 Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca Dane pacjenta Imię:... Nazwisko:... PESEL:... Rozpoznane choroby: Nadciśnienie tętnicze Choroba wieńcowa Przebyty zawał

Bardziej szczegółowo

Bądź aktywny fizycznie!!!

Bądź aktywny fizycznie!!! Bądź aktywny fizycznie!!! Aktywność fizyczna RUCH jest potrzebny każdemu człowiekowi. Regularne ćwiczenia wpływają na dobre samopoczucie i lepsze funkcjonowanie organizmu. Korzyści z systematycznej

Bardziej szczegółowo

Parametr służący jedynie warunkowo do wyjaśnienia dysfunkcji tarczycy. Ma większe znaczenie jako parametr uzupełniający.

Parametr służący jedynie warunkowo do wyjaśnienia dysfunkcji tarczycy. Ma większe znaczenie jako parametr uzupełniający. Testy Endokrynologiczne Pies Badanie pojedynczych hormonów Tyroksyna całkowita (T4) Wyjaśnienie postępowania zaburzeń hormonalnych tarczycy (niedoczynności rzadziej nadczynności).parametr mało specyficzny,

Bardziej szczegółowo

LECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.

LECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62. Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 701 Poz. 9 Załącznik B.64. LECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.9)

Bardziej szczegółowo

Celem pracy było zbadanie farmakokinetyki TREO i jego aktywnego monoepoksytransformeru u pacjentów pediatrycznych poddanych kondycjonowaniu przed

Celem pracy było zbadanie farmakokinetyki TREO i jego aktywnego monoepoksytransformeru u pacjentów pediatrycznych poddanych kondycjonowaniu przed Ocena rozprawy doktorskiej mgr farm. Anny Kasprzyk pt. Farmakokinetyka i dystrybucja narządowa treosulfanu i jego biologicznie aktywnego monoepoksytransformeru. Dzięki postępom transplantologii i farmakokinetyki

Bardziej szczegółowo

krwi u dziewcząt z jadłowstrętem psychicznym"

krwi u dziewcząt z jadłowstrętem psychicznym RECEN JA ROZPRAWY DOKTORSKIEJ S Warszawa, 26.02.2018 -m~jeei~~imłi~lłiałek: MIC-l i ZAG/LMF W surowicy krwi u dziewcząt z jadłowstrętem psychicznym" LekarzAnny Jarzumbek Zaburzenia odżywiania są dość rozpowszechnionym

Bardziej szczegółowo

Co to jest cukrzyca?

Co to jest cukrzyca? Co to jest cukrzyca? Schemat postępowania w cukrzycy Wstęp Cukrzyca to stan, w którym organizm nie może utrzymać na odpowiednim poziomie stężenia glukozy (cukru) we krwi. Glukoza jest głównym źródłem energii

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie antykoagulacji cytrynianowej w ciągłej terapii nerkozastępczej u niemowląt z ostrym uszkodzeniem nerek.

Zastosowanie antykoagulacji cytrynianowej w ciągłej terapii nerkozastępczej u niemowląt z ostrym uszkodzeniem nerek. Zastosowanie antykoagulacji cytrynianowej w ciągłej terapii nerkozastępczej u niemowląt z ostrym uszkodzeniem nerek. Klinka Kardiologii i Nefrologii Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

Bardziej szczegółowo

UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.

UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA. UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie

Bardziej szczegółowo

Trzustka budowa i funkcje. Techniczne rozwiązania sztucznej trzustki. Dr inż. Marta Kamińska. Leczenie cukrzycy metodą transplantacji komórek.

Trzustka budowa i funkcje. Techniczne rozwiązania sztucznej trzustki. Dr inż. Marta Kamińska. Leczenie cukrzycy metodą transplantacji komórek. Nowe techniki i technologie dla medycyny Trzustka budowa i funkcje. Techniczne rozwiązania sztucznej trzustki. Dr inż. Marta Kamińska 1 Budowa trzustki Położenie trzustki i dwunastnicy 2 Budowa trzustki

Bardziej szczegółowo

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 174023

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 174023 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 174023 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 302164 (22) Data zgłoszenia: 08.02.1994 (51) IntCl6: G01N 33/50 (54)

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie programu komputerowego TopFit do wyznaczania parametrów farmakokinetycznych dla modelu dwukompartmentowego.

Zastosowanie programu komputerowego TopFit do wyznaczania parametrów farmakokinetycznych dla modelu dwukompartmentowego. Ćwiczenie 5. Zastosowanie programu komputerowego TopFit do wyznaczania parametrów farmakokinetycznych dla modelu dwukompartmentowego. Farmakokinetyka stosowana w praktyce klinicznej Celem ćwiczenia jest

Bardziej szczegółowo

Zaburzenie równowagi energetycznej

Zaburzenie równowagi energetycznej Otyłość dzieci i młodzieży czy można jej zapobiec? Dr n. med. Andrea Horvath Dr n. med. Piotr Dziechciarz Klinika Pediatrii WUM Zaburzenie równowagi energetycznej wyrażonej nadmiernym odkładaniem tkanki

Bardziej szczegółowo

Automatyczna kalkulacja bolusów w pompach insulinowych

Automatyczna kalkulacja bolusów w pompach insulinowych Automatyczna kalkulacja bolusów w pompach insulinowych Dr hab. med. Agnieszka Szypowska Kliniczny Oddział Diabetologii i Pediatrii Klinika Pediatrii Warszawski Uniwersytet Medyczny Funkcjonalna insulinoterapia

Bardziej szczegółowo

Znaczenie i ocena dostępności do metod insulinoterapii w Polsce

Znaczenie i ocena dostępności do metod insulinoterapii w Polsce Znaczenie i ocena dostępności do metod insulinoterapii w Polsce Prof. dr hab. med. Maciej T. Małecki Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych Collegium Medicum Uniwersytet Jagielloński w Krakowie Wydzielanie

Bardziej szczegółowo

Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych

Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 4 i 5 OCENA EKOTOKSYCZNOŚCI TEORIA Chemia zanieczyszczeń środowiska

Bardziej szczegółowo

Spodziewany efekt kliniczny wpływu wit. K na kość

Spodziewany efekt kliniczny wpływu wit. K na kość Rola witaminy K2 w prewencji utraty masy kostnej i ryzyka złamań i w zaburzeniach mikroarchitektury Ewa Sewerynek, Michał Stuss Zakład Zaburzeń Endokrynnych i Metabolizmu Kostnego Uniwersytetu Medycznego

Bardziej szczegółowo

lek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej

lek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej lek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr

Bardziej szczegółowo

10 FAKTÓW NA TEMAT CUKRZYCY

10 FAKTÓW NA TEMAT CUKRZYCY 10 FAKTÓW NA TEMAT CUKRZYCY FAKT 1. Około 347 mln ludzi na świecie choruje na cukrzycę. Istnieje rosnąca globalna epidemia cukrzycy, u której podłoża leży szybki przyrost przypadków nadwagi i otyłości

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 11 kwietnia 2012 r. Poz. 388 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 2 kwietnia 2012 r.

Warszawa, dnia 11 kwietnia 2012 r. Poz. 388 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 2 kwietnia 2012 r. DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 11 kwietnia 2012 r. Poz. 388 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 2 kwietnia 2012 r. w sprawie minimalnych wymagań, jakie muszą spełniać analizy

Bardziej szczegółowo

Wykład 10 Zrandomizowany plan blokowy

Wykład 10 Zrandomizowany plan blokowy Wykład 10 Zrandomizowany plan blokowy Staramy się kontrolować efekty zróżnicowania badanych jednostek eksperymentalnych poprzez zapewnienie ich ``jednorodności wewnątrz każdej grupy zabiegowej. Dzielimy

Bardziej szczegółowo

inwalidztwo rodzaj pracy

inwalidztwo rodzaj pracy Zdrowie jest najważniejsze Wykłady wraz z konsultacjami medycznymi realizowane przez Stowarzyszenia na rzecz rozwoju wsi Bogufałów Źródło Baryczy w ramach wspierania realizacji zadania publicznego przez

Bardziej szczegółowo

Alicja Drohomirecka, Katarzyna Kotarska

Alicja Drohomirecka, Katarzyna Kotarska ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 384 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR 20 2003 ALICJA DROHOMIRECKA KATARZYNA KOTARSKA SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA DZIECI PRZEDSZKOLNYCH ZE STARGARDU SZCZECIŃSKIEGO

Bardziej szczegółowo

Accu-Chek Instant OGARNIJ CUKRZYCĘ! Nowoczesny glukometr połączony z aplikacją mysugr w wersji PRO (za darmo!*)

Accu-Chek Instant OGARNIJ CUKRZYCĘ! Nowoczesny glukometr połączony z aplikacją mysugr w wersji PRO (za darmo!*) Accu-Chek Instant NOWY WYMIAR LECZENIA CUKRZYCY Nowoczesny glukometr połączony z aplikacją mysugr w wersji PRO (za darmo!*) Zawiera funkcję kalkulatora bolusa, który pomaga precyzyjnie wyliczać dawki insuliny

Bardziej szczegółowo

ROZWÓJ FIZYCZNY I SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA DZIEWCZĄT W II ETAPIE EDUKACYJNYM

ROZWÓJ FIZYCZNY I SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA DZIEWCZĄT W II ETAPIE EDUKACYJNYM ROZWÓJ FIZYCZNY I SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA DZIEWCZĄT W II ETAPIE EDUKACYJNYM Przez pojęcie rozwoju fizycznego rozumiemy kompleks morfo-funkcjonalnych właściwości organizmu, stanowiących miarę jego fizycznych

Bardziej szczegółowo

POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH

POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH CUKRZYCA.? cukrzyca to grupa chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynika

Bardziej szczegółowo

Technika radioimmunologicznego oznaczania poziomu hormonów (RIA) dr Katarzyna Knapczyk-Stwora

Technika radioimmunologicznego oznaczania poziomu hormonów (RIA) dr Katarzyna Knapczyk-Stwora Technika radioimmunologicznego oznaczania poziomu hormonów (RIA) dr Katarzyna Knapczyk-Stwora Warunki wstępne: Proszę zapoznać się z tematem Radioimmunologiczne metody oznaczania hormonów steroidowych

Bardziej szczegółowo

Aneks II. Niniejsza Charakterystyka Produktu Leczniczego oraz ulotka dla pacjenta stanowią wynik procedury arbitrażowej.

Aneks II. Niniejsza Charakterystyka Produktu Leczniczego oraz ulotka dla pacjenta stanowią wynik procedury arbitrażowej. Aneks II Zmiany dotyczące odpowiednich punktów Charakterystyki Produktu Leczniczego oraz ulotki dla pacjenta przedstawione przez Europejską Agencję Leków (EMA) Niniejsza Charakterystyka Produktu Leczniczego

Bardziej szczegółowo

Kontrola i zapewnienie jakości wyników

Kontrola i zapewnienie jakości wyników Kontrola i zapewnienie jakości wyników Kontrola i zapewnienie jakości wyników QA : Quality Assurance QC : Quality Control Dobór systemu zapewnienia jakości wyników dla danego zadania fit for purpose Kontrola

Bardziej szczegółowo

Osoby z cukrzycą pomagają innym prewencja cukrzycy w rodzinie

Osoby z cukrzycą pomagają innym prewencja cukrzycy w rodzinie 3 Osoby z cukrzycą pomagają innym prewencja cukrzycy w rodzinie Samokontrolne, przesiewowe rozpoznanie ryzyka stanu przedcukrzycowego lub cukrzycy utajonej mogą wykonać pacjenci w swoich rodzinach. W praktyce

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 9. Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego

Ćwiczenie 9. Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego Ćwiczenie 9 Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego Zagadnienia teoretyczne 1. Kryteria oceny wydolności fizycznej organizmu. 2. Bezpośredni pomiar pochłoniętego tlenu - spirometr Krogha. 3. Pułap tlenowy

Bardziej szczegółowo

Leczenie doustną insuliną w celu prewencji cukrzycy o podłożu autoimmunizacyjnym

Leczenie doustną insuliną w celu prewencji cukrzycy o podłożu autoimmunizacyjnym Badanie POInT (Primary Oral Insulin Trial) Leczenie doustną insuliną w celu prewencji cukrzycy o podłożu autoimmunizacyjnym Drodzy Rodzice/Opiekunowie Chcemy objąć Państwa dziecko troskliwą, specjalistyczną

Bardziej szczegółowo

Recenzja pracy doktorskiej mgr Tomasza Świsłockiego pt. Wpływ oddziaływań dipolowych na własności spinorowego kondensatu rubidowego

Recenzja pracy doktorskiej mgr Tomasza Świsłockiego pt. Wpływ oddziaływań dipolowych na własności spinorowego kondensatu rubidowego Prof. dr hab. Jan Mostowski Instytut Fizyki PAN Warszawa Warszawa, 15 listopada 2010 r. Recenzja pracy doktorskiej mgr Tomasza Świsłockiego pt. Wpływ oddziaływań dipolowych na własności spinorowego kondensatu

Bardziej szczegółowo

Postępowanie orzecznicze wobec kierowców z zaburzeniami tolerancji węglowodanów i cukrzycą

Postępowanie orzecznicze wobec kierowców z zaburzeniami tolerancji węglowodanów i cukrzycą Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę, 2013 Aneks 2 Postępowanie orzecznicze wobec kierowców z zaburzeniami tolerancji węglowodanów i cukrzycą Opracowano we współpracy z dr.

Bardziej szczegółowo

Dostępność terapii z zastosowaniem pomp insulinowych. Dr hab.n.med. Tomasz Klupa Uniwersytet Jagielloński, Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych

Dostępność terapii z zastosowaniem pomp insulinowych. Dr hab.n.med. Tomasz Klupa Uniwersytet Jagielloński, Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych Dostępność terapii z zastosowaniem pomp insulinowych Dr hab.n.med. Tomasz Klupa Uniwersytet Jagielloński, Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych Konflikt interesów Wykłady i seminaria dla firmy Medtronic.w

Bardziej szczegółowo

Scyntygrafia nerek. Zakład Medycyny Nuklearnej SP CSK Warszawa

Scyntygrafia nerek. Zakład Medycyny Nuklearnej SP CSK Warszawa Scyntygrafia nerek Zakład Medycyny Nuklearnej SP CSK Warszawa Podział badań scyntygraficznych Scyntygrafia nerek Inne Dynamiczna Statyczna Angioscyntygrafia Pomiar klirensu nerkowego Test z kaptoprilem

Bardziej szczegółowo

LECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.

LECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62. Załącznik B.64. LECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.9) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY

Bardziej szczegółowo

Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology

Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Piekarski R. i inni: Długofalowa ocena wyrównania Szewczyk L. dzieci i inni z cukrzycą Aktywność typu opioidowa 1, leczonych u dziewcząt przy z nadczynnością pomocy osobistej i niedoczynnością pompy insulinowej

Bardziej szczegółowo

Organizacje pozarządowe w diabetologii: realne problemy pacjentów. problem z postrzeganiem cukrzycy typu 2 POLSKIE STOWARZYSZENIE DIABETYKÓW

Organizacje pozarządowe w diabetologii: realne problemy pacjentów. problem z postrzeganiem cukrzycy typu 2 POLSKIE STOWARZYSZENIE DIABETYKÓW POLSKIE STOWARZYSZENIE DIABETYKÓW Organizacje pozarządowe w diabetologii: realne problemy pacjentów problem z postrzeganiem cukrzycy typu 2 Małgorzata Marszałek POSTRZEGANIE CUKRZYCY TYPU 2 Łagodniejszy,

Bardziej szczegółowo

Tyreologia opis przypadku 9

Tyreologia opis przypadku 9 Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 9 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Tyreologia Opis przypadku European Society of Endocrinology Clinical

Bardziej szczegółowo

Fizjologia, biochemia

Fizjologia, biochemia 50 Fizjologia, biochemia sportu Krioterapia powoduje lepszą krążeniową i metaboliczną tolerancję oraz opóźnia narastanie zmęczenia w trakcie wykonywania pracy mięśniowej przez zawodników sportów wytrzymałościowych.

Bardziej szczegółowo

LECZENIE NISKOROSŁYCH DZIECI Z SOMATOTROPINOWĄ NIEDOCZYNNOŚCIĄ PRZYSADKI (ICD-10 E 23)

LECZENIE NISKOROSŁYCH DZIECI Z SOMATOTROPINOWĄ NIEDOCZYNNOŚCIĄ PRZYSADKI (ICD-10 E 23) Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 697 Poz. 133 Załącznik B.19. LECZENIE NISKOROSŁYCH DZIECI Z SOMATOTROPINOWĄ NIEDOCZYNNOŚCIĄ PRZYSADKI (ICD-10 E 23) ŚWIADCZENIOBIORCY Do programu kwalifikuje Zespół Koordynacyjny

Bardziej szczegółowo

Szybkodziałające analogi insuliny: percepcja i konsekwencje wejścia nowego preparatu insuliny lispro

Szybkodziałające analogi insuliny: percepcja i konsekwencje wejścia nowego preparatu insuliny lispro Szybkodziałające analogi insuliny: percepcja i konsekwencje wejścia nowego preparatu insuliny lispro RAPORT Z BADANIA ILOŚCIOWEGO REALIZOWANEGO DLA FIRMY SANOFI Listopad 2017 Cele i metodologia badania

Bardziej szczegółowo

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ

Bardziej szczegółowo

LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)

LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) 1. Kryteria kwalifikacji: ŚWIADCZENIOBIORCY 1.1. Leczenie interferonem beta: 1) rozpoznanie postaci rzutowej stwardnienia rozsianego oparte na kryteriach

Bardziej szczegółowo

MIEJSCE I ROLA POCT W OIT. Andrzej Kübler Katedra i I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu

MIEJSCE I ROLA POCT W OIT. Andrzej Kübler Katedra i I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu MIEJSCE I ROLA POCT W OIT Andrzej Kübler Katedra i I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu CO OZNACZA POCT POCT (Point-of-care testing) - oznacza wykonywanie

Bardziej szczegółowo

Noworodek z wrodzoną wadą metabolizmu - analiza przypadku klinicznego

Noworodek z wrodzoną wadą metabolizmu - analiza przypadku klinicznego Noworodek z wrodzoną wadą metabolizmu - analiza przypadku klinicznego Marcin Kalisiak Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka Kierownik Kliniki: prof. Ewa Helwich 1 Plan prezentacji co to

Bardziej szczegółowo

przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia

przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia SŁOWA KLUCZOWE: przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia STRESZCZENIE Wstęp. Ze względu na stosunki anatomiczne oraz wspólne unaczynienie tarczycy

Bardziej szczegółowo

CUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM. Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska

CUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM. Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska CUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska CHARAKTERYSTYKA PACJENTA Wiek 82 lata Cukrzyca typu 2 leczona insuliną Choroba wieńcowa, stan

Bardziej szczegółowo

Nazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI

Nazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI Załącznik nr 11 do Zarządzenia Nr 41/2009 Prezesa NFZ z dnia 15 września 2009 roku Nazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI ICD 10 D80 w tym D80.0, D80.1, D80.3, D80.4, D80.5,

Bardziej szczegółowo

Lipophoral Tablets 150mg. Mediator 150 mg Tabletka Podanie doustne. Benfluorex Qualimed. Mediator 150mg Tabletka Podanie doustne

Lipophoral Tablets 150mg. Mediator 150 mg Tabletka Podanie doustne. Benfluorex Qualimed. Mediator 150mg Tabletka Podanie doustne ANEKS I WYKAZ NAZW WŁASNYCH, POSTAĆ FARMACEUTYCZNA, MOC PRODUKTÓW LECZNICZYCH, DROGA PODANIA, PODMIOTY ODPOWIEDZIALNE POSIADAJĄCE POZWOLENIE NA DOPUSZCZENIE DO OBROTU W PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH (EOG) 1

Bardziej szczegółowo

LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)

LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 589 Poz. 86 Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) 1. Kryteria kwalifikacji: ŚWIADCZENIOBIORCY 1.1. Leczenie interferonem beta: 1) rozpoznanie

Bardziej szczegółowo

Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2009. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego

Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2009. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2009 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego Postępowanie w stanach nagłych: I II III IV Hipoglikemia Cukrzycowa kwasica ketonowa

Bardziej szczegółowo

Tyreologia opis przypadku 6

Tyreologia opis przypadku 6 Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 6 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 23-letna kobieta zgłosił się do Poradni Endokrynologicznej.

Bardziej szczegółowo

a) aparat USG z opcją Dopplera, b) Holter EKG, c) Holter RR, d) aparat EKG 12-odprowadzeniowy. 3) Pozostałe wymagania

a) aparat USG z opcją Dopplera, b) Holter EKG, c) Holter RR, d) aparat EKG 12-odprowadzeniowy. 3) Pozostałe wymagania b) komputerowy program do sczytywania glikemii z glukometru pacjenta, systemu ciągłego monitorowania glikemii (CGMS), c) co najmniej 2 pompy infuzyjne, w tym do infuzji insuliny, e) kardiomonitor. a) aparat

Bardziej szczegółowo

Czas w medycynie laboratoryjnej. Bogdan Solnica Katedra Biochemii Klinicznej Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum Kraków

Czas w medycynie laboratoryjnej. Bogdan Solnica Katedra Biochemii Klinicznej Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum Kraków Czas w medycynie laboratoryjnej Bogdan Solnica Katedra Biochemii Klinicznej Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum Kraków Czas w medycynie laboratoryjnej w procesie diagnostycznym pojedynczego pacjenta...

Bardziej szczegółowo

Formularz recenzji magazynu. Journal of Corporate Responsibility and Leadership Review Form

Formularz recenzji magazynu. Journal of Corporate Responsibility and Leadership Review Form Formularz recenzji magazynu Review Form Identyfikator magazynu/ Journal identification number: Tytuł artykułu/ Paper title: Recenzent/ Reviewer: (imię i nazwisko, stopień naukowy/name and surname, academic

Bardziej szczegółowo

LECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.

LECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62. Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 879 Poz. 133 Załącznik B.64. LECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.9)

Bardziej szczegółowo

Astma i POChP a cukrzyca okiem diabetologa Grzegorz Dzida

Astma i POChP a cukrzyca okiem diabetologa Grzegorz Dzida Astma i POChP a cukrzyca okiem diabetologa Grzegorz Dzida Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Lublinie 21.11.14. Cukrzyca. Globalne wyzwanie, polska perspektywa Perspektywa

Bardziej szczegółowo

Marzena Woźniak Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie

Marzena Woźniak Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie Marzena Woźniak Rozprawa doktorska na stopień doktora nauk medycznych Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie Okresy ciąży i połogu są wymieniane

Bardziej szczegółowo

Test z insuliną, z glukagonem oraz z argininą/insuliną na wydzielanie hormonu wzrostu wykonanie testów i ich interpretacja

Test z insuliną, z glukagonem oraz z argininą/insuliną na wydzielanie hormonu wzrostu wykonanie testów i ich interpretacja Test z insuliną, z glukagonem oraz z argininą/insuliną na wydzielanie hormonu wzrostu wykonanie testów i ich interpretacja Adam Dudek, Marek Niedziela Poradnia Endokrynologiczna dla Dzieci, Szpital Wojewódzki

Bardziej szczegółowo

LECZENIE PRZEDWCZESNEGO DOJRZEWANIA PŁCIOWEGO U DZIECI

LECZENIE PRZEDWCZESNEGO DOJRZEWANIA PŁCIOWEGO U DZIECI Załącznik nr 11 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 r. Nazwa programu: LECZENIE PRZEDWCZESNEGO DOJRZEWANIA PŁCIOWEGO U DZIECI ICD-10 E 22.8 Przedwczesne dojrzewanie płciowe

Bardziej szczegółowo

Warsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją

Warsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją Warsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją Ocena wiarygodności badania z randomizacją Każda grupa Wspólnie omawia odpowiedź na zadane pytanie Wybiera przedstawiciela, który w imieniu grupy przedstawia

Bardziej szczegółowo

PROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa. wprowadzenie

PROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa. wprowadzenie PROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa wprowadzenie CZĘŚĆ PIERWSZA: Czym jest prokalcytonina? PCT w diagnostyce i monitowaniu sepsy PCT w diagnostyce zapalenia dolnych dróg oddechowych Interpretacje

Bardziej szczegółowo

Losy pacjentów po wypisie z OIT Piotr Knapik

Losy pacjentów po wypisie z OIT Piotr Knapik Losy pacjentów po wypisie z OIT Piotr Knapik Oddział Kliniczny Kardioanestezji i Intensywnej Terapii Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu Jaki sens ma to co robimy? Warto wiedzieć co się dzieje z naszymi

Bardziej szczegółowo