zdrowiawww.luxmed.pl Mama i dziecko pod kontrolą s. 6 WNM Cisza nocna utrapienie, które można leczyć s. 14 marzenie wielu pań s.

Transkrypt

1 nr 4/51 rok XIII kwartalnik zima 2011 blisko ISSN zdrowiawww.luxmed.pl Magazyn Pacjentów Centrów Medycznych Grupy LUX MED WNM utrapienie, które można leczyć s. 14 Cisza nocna marzenie wielu pań s. 16 Mama i dziecko pod kontrolą s. 6

2 aw k tnu ua ml ne ro zś ec i 2 b l i s k o z d r o w i a 2 / l a t o

3 aw k tnu ua ml ne ro zś ec i Szanowni Państwo! Zimowa pora sprzyja spędzaniu czasu w domu, w miłej, ciepłej, rodzinnej W Poradniku poruszamy coraz powszechniejszy temat nietrzymania atmosferze. Może to być czas słodkiego lenistwa i odpoczynku, ale nie dla moczu, a także prezentujemy nowoczesne metody leczenia chrapania. wszystkich. Dla par, które właśnie spodziewają się dzieci, jest to moment Oczywiście, nie zabrakło artykułu dotyczącego najmłodszych, tym razem ważnych, niekiedy trudnych zmian, dlatego Temat Numeru poświęcamy piszemy o rehabilitacji dzieci, oraz naszych, Grupowych Aktualności. przyszłym rodzicom. Zachęcamy do zapoznania się z tekstem, w którym W Wieściach z Rady Naukowej dr hab. n. med. Mariusz Wyleżoł przybliża temat chirurgicznego leczenia otyłości. A na koniec, z okazji zbliżają- o fizjologicznych i psychologicznych aspektach ciąży rozmawiamy z naszymi ekspertami, ginekologiem i psychologiem z Poznania. Polecamy również cych się mistrzostw Euro 2012, wywiad z pasjonatem piłki, lekarzem kadry materiał o właściwych zasadach żywienia kobiety w tym okresie niezwykle Kazimierza Górskiego, a obecnie kadry gwiazd, Januszem Garlickim. istotnym dla rozwoju dziecka. Kilka ważnych rad dla przyszłych ojców przygotowała też psycholog z Katowic. Ciekawej lektury. Redakcja Spis treści A k t u a l N o ś C i 4 Wiedza w praktyce 4 Laparoskopia dla lekarzy 4 Metamorfozy w naszym Szpitalu 5 Gwiazdy promują zdrowie 5 Pierwsze urodziny t e m at n u m e r u 6 Mama i dziecko pod kontrolą 10 Dieta w ciąży to nie zachcianka 12 Będę tatą! p o r a d n i k 13 Dziecko u fizjoterapeuty 14 WNM utrapienie, które można leczyć 16 Cisza nocna marzenie wielu pań N a s i l e k a r z e 17 Póki piłka w grze R a d a n a u k o w a 18 Otyłość niebezpieczna choroba t e m at n u m e r u s. 6 Kobieta zaczyna widzieć zmiany w swoim wyglądzie: rośnie jej brzuch, ma powiększone piersi, zaokrągla się w biodrach. P O R A D N I K s. 16 Chrapanie jest objawem zespołu zaburzeń oddychania podczas snu. p o r a d n i k s. 13 W terapii dzieci należy pamiętać o systematyczności oraz współpracy z rodzicami. Ad res re dak cji: ul. Postępu 21c, War sza wa, tel.: , e -ma il: info@lu xmed.pl Wydawca: LUX MED Sp. z o.o. z siedzibą: ul. Postępu 21c, Warszawa Projekt redakcyjny, graficzny i realizacja: Mediapolis Sp. z o.o., tel.: Foto w numerze: archiwum LUX MED, Shutterstock, Wydawnictwo Zwierciadło, Fotolia Foto na okładce: Shutterstock. Data wydania: grudzień 2011 rok. 4 / z i m a b l i s k o z d r o w i a 3

4 a k t u a l n o ś c i Wiedza w praktyce Wostatnim czasie rozpoczęliśmy kurs Wykonywanie i interpretacja zapisu EKG, skierowany do pielęgniarek i położnych z warszawskich placówek Grupy LUX MED. Było to możliwe, ponieważ zostaliśmy wpisani do rejestru kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych w Warszawie, tym samym zdobywając uprawnienia instytucji szkoleniowej. Od stycznia 2012 roku rozpoczynamy cykl szkoleń w sześciu miastach Polski. W kursie będą mogły również uczestniczyć osoby spoza firmy. Warsztaty szkoleniowe w Szpitalu Grupy LUX MED Laparoskopia dla lekarzy W naszym Szpitalu rozpoczął się cykl warsztatów szkoleniowych z zakresu laparoskopowych metod operacyjnych obejmujących wykłady oraz zajęcia praktyczne dla lekarzy. Pierwszy wykład na temat Zastosowanie instrumentu do zamykania dużych naczyń ze zintegrowaną funkcją cięcia w chirurgii jamy brzusznej poprowadził prof. dr hab. n. med. Wiesław Tarnowski, specjalista chirurgii ogólnej. W spotkaniu wzięli udział lekarze z województwa mazowieckiego posiadający co najmniej podstawowe umiejętności w stosowaniu technik laparoskopowych, którzy zaczęli już wykonywać operacje tą techniką. Wszyscy uczestnicy kursu otrzymują punkty edukacyjne Okręgowej Izby Lekarskiej. Metamorfozy w naszym Szpitalu W listopadzie dobiegł końca II etap Metamorfoz. Konkurs, który wystartował 11 lipca br., miał na celu wyłonienie dwóch kobiet, które dzięki operacji plastycznej uporają się z problemem medycznym, odzyskają pewność siebie i piękny wygląd. Do Szpitala Grupy LUX MED na konsultacje lekarskie z dr. n. med. Lubomirem Lembasem i dr n. med. Małgorzatą Chomicką-Jandą przybyło ponad 100 kandydatek, spośród których wyłoniono dwie panie. Zachęcamy do obejrzenia filmu podsumowującego dotychczasowe działania (można go zobaczyć na naszym fan page u na Facebooku oraz na kanale Youtube). Ostateczne efekty zaprezentujemy w kolejnym numerze. 4 b l i s k o z d r o w i a 4 / z i m a

5 a k t u a l n o ś c i Gwiazdy promują zdrowie 5 listopada 2011 roku odbył się finał akcji zdrowotnej Piękno w zdrowiu miesięcznika Zwierciadło, której partnerem medycznym jest Grupa LUX MED. Wydarzenie miało na celu promocję zdrowego s t y l u życia oraz profilaktyki zdrowotnej. Spotkanie poprowadziły Agata Młynarska i Katarzyna Montgomery, redaktor naczelna Zwierciadła. Rozmowy z zaproszonymi gośćmi podzielone były na cztery bloki tematyczne. W części medyczno-psychologicznej dr Inga Długoń z Grupy LUX MED wyjaśniała m.in. wagę badań profilaktycznych, które w ramach akcji Piękno w zdrowiu do końca grudnia 2011 roku można wykonać z 50% zniżką w naszych centrach medycznych w Polsce. W bloku o zdrowej kuchni królowały kulinarne wskazówki Roberta Sowy, Kasia Bosacka doradzała, czym kierować się podczas zakupów, a Maciej Miecznikowski wyjaśnił, jak Uczestnicy spotkania mogli bezpłatnie wykonać podstawowe badania Agata Młynarska prowadząca finał akcji i Inga Długoń z Grupy LUX MED powinna wyglądać prawidłowa dieta dla najmłodszych. Agnieszka Maciąg przeprowadziła Metamorfozę, która całkowicie odmieniła wizerunek jednej z uczestniczek spotkania. Rozmowy o urodzie i istocie piękna wzbogacono o pokaz ćwiczeń w wykonaniu Edyty Herbuś. W ostatniej części Iwona Kozak wprowadziła publiczność w tajniki rozwoju duchowego i zademonstrowała proste asany jogi. O swoich pomysłach na zdrową dietę, aktywne spędzanie czasu i odnalezienie wewnętrznej harmonii opowiedzieli też m.in. Wojciech Eichelberger czy Jolanta Fraszyńska. Pierwsze urodziny Nasz tort urodzinowy N iedawno minął rok, odkąd na warszawskim Ursynowie otworzyliśmy Szpital Grupy LUX MED. W tym czasie wykonaliśmy już 3646 zabiegów, z czego aż 1760 przeprowadzono na bloku operacyjnym. Średnio dziennie w Szpitalu wykonywanych jest około 6 10 zabiegów i prowadzonych 50 konsultacji w przychodni przyszpitalnej. W ciągu roku działalności placówki uruchomiliśmy 10 centrów diagnostyczno-terapeutycznych, takich jak: Centrum Leczenia Przepuklin, Chorób Żył, Proktologii, Chirurgii Plastycznej, Endoskopii Przewodu Pokarmowego, Chirurgii Ortopedycznej, Centrum Chirurgii Dziecięcej, Chirurgii Ręki, Leczenia Stóp oraz Dział Pomocy Doraźnej. Pacjenci mogą w naszym Szpitalu korzystać z zabiegów świadczonych w ramach kontraktu z NFZ, jak również odpłatnie. 4 / z i m a b l i s k o z d r o w i a 5

6 T E M AT N U M E R U c i ą ż a N a s i e k s p e r c i Agnieszka Kaszyńska, psycholog PROMEDIS Poznań dr n. med. Tomasz Urbaniak, ginekolog, położnik LUX MED Poznań Mama i dziecko pod kontrolą Ciąża to czas bardzo dużych zmian w życiu kobiety. Przyszła mama przeżywa wtedy całe spektrum emocji. Towarzyszy jej wielka radość, ale też lęk o zdrowie i prawidłowy rozwój dziecka. Jak radzić sobie z obawami? Jakie badania wykonać przed ciążą i w jej trakcie? Jak o siebie dbać? Jak przygotować się do porodu i przyszłego macierzyństwa? Przygotowanie do ciąży powinno obejmować wykonanie określonych badań zarówno laboratoryjnych, jak i lekarskich oceniających zdolność przyszłej mamy do zajścia w ciążę oraz odpowiednią dietę. Dr Tomasz Urbaniak podkreśla istotną rolę stosowania kwasu foliowego jeszcze przed zajściem w ciążę. Ta witamina z grupy witamin B w znaczący sposób redukuje występowanie wad rozwojowych ośrodkowego układu nerwowego płodu. Kwas foliowy zmniejsza także częstość występowania wad układu krążenia oraz wad układu pokarmowego i dróg moczowych. Kobiety przygotowujące się do zajścia w ciążę, powinny także omówić z lekarzem opiekującym się nimi kwestię poddania się szczepieniom ochronnym, szczególnie przeciwko ospie wietrznej, różyczce i żółtaczce zakaźnej. Zrób badania, zmniejsz swoje obawy Psycholog Agnieszka Kaszyńska mówi, że szczególnie w pierwszym trymestrze ciąży przyszłej matce towarzyszy wiele obaw i niepokojów. Do największych należy troska o zdrowie przyszłego dziecka i samej ciężarnej. Wiele z tych obaw można wyeliminować, wykonując odpowiednie badania i korzystając z diagnostyki prenatalnej. Współczesna medycyna oferuje coraz doskonalsze procedury i narzędzia diagnostyczne, które pozwalają wcześnie rozpoznać ewentualne zagrożenia dla przebiegu ciąży i podjąć odpowiednie działania. Dr Tomasz Urbaniak radzi, by jeszcze przed zajściem w ciążę lub na jej początku wykonać badania laboratoryjne, spośród których najważniejsze są: badanie moczu, morfologia, oznaczenie poziomu cukru i lipidów we krwi, badanie czynności tarczycy i funkcji wątroby. W niektórych wypadkach będzie to znacznie szerszy zakres badań, obejmujący m.in. badania układu krzepnięcia krwi. Konieczna jest też diagnostyka w kierunku zakażeń toksoplazmozą i cytomegalowirusem, ponieważ oba te zakażenia są potencjalnie groźne dla płodu. Pełen zakres badań laboratoryjnych, które trzeba wykonać u ciężarnej lub kobiety przygotowującej się do zajścia w ciążę, określają standardy wyznaczone przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne. Wiele obaw przyszłych rodziców można wyeliminować, wykonując odpowiednie badania i korzystając z diagnostyki prenatalnej Diagnostyka prenatalna Stanowisko współczesnej medycyny w kwestii badań prenatalnych, potwierdzone zaleceniami czołowych towarzystw ginekologiczno-położniczych świata, dr Urbaniak podziela w pełni: Badania prenatalne powinniśmy oferować wszystkim kobietom w ciąży, bez względu na wiek. Choć wciąż jeszcze słyszy się, że badania prenatalne są wskazane tylko u kobiet po 35. roku życia, jest to podejście przestarzałe, z lat 70. ubiegłego wieku. Wiek matki jest wprawdzie czynnikiem ryzyka występowania wad wrodzonych u płodu, jednak na to ryzyko narażona jest każda kobieta. Statystyki są nieubłagane: około 50% dzieci z najczęściej spotykanymi wadami genetycznymi (zespół Downa, zespół Edwardsa, zespół Pataua) rodzą matki przed 35. rokiem życia, a drugie 50 proc. takich dzieci kobiety powyżej tego wieku. Dlaczego tak się dzieje? Ponieważ zdecydowana większość kobiet w ciąży nie ukoń- 6 b l i s k o z d r o w i a 4 / z i m a

7 c i ą ż a T E M AT N U M E R U Przyszła mama powinna być objęta regularną opieką lekarską czyła jeszcze 35. roku życia. Więc chociaż indywidualne ryzyko wad wrodzonych dziecka rzeczywiście rośnie u matki 35-letniej i starszej, to jednak właśnie w tej bardzo dużej grupie kobiet ciężarnych przed 35. rokiem życia diagnozuje się większość wad genetycznych u płodu. Jeszcze raz podkreślę: oferujemy i powinniśmy oferować badania prenatalne wszystkim paniom będącym w ciąży. Przestarzałe i niewłaściwe jest przekonanie, że nie trzeba ich robić u kobiet młodych! Na pytanie o specyfikę współczesnej diagnostyki prenatalnej nasz specjalista odpowiada: Ponad 40 lat doświadczeń w badaniu ultrasonograficznym pokazuje, że większość wad płodów jesteśmy w stanie rozpoznać przedurodzeniowo za pomocą tego badania. Diagnostyka prenatalna obejmuje de facto całą ciążę. Na samym jej początku wykonujemy wczesne badania zarodka tak zwaną embriosonografię, która już pozwala na wykrycie niektórych nieprawidłowości dotyczących rozwoju zarodkowego. Kolejne bardzo istotne badanie wykonywane jest pomiędzy 11. a 13. tygodniem ciąży plus 6 dni. Jego celem jest ocena ryzyka wystąpienia wad genetycznych płodu, ale także i to należy podkreślić badanie to pozwala już na wykrycie większości dużych wad rozwojowych. Następne badania, które przypadają mniej więcej na 20. tydzień ciąży, jeszcze bardziej precyzują ocenę rozwoju płodu zarówno pod względem anatomicznym, jak i funkcjonalnym pozwalają bowiem na wyciągnięcie wniosków dotyczących rozwoju neurologicznego płodu, nie tylko na podstawie obrazu mózgu dziecka, ale także jego zachowania. Podsumowując, badania ultrasonograficzne, w zależności od wskazań, mogą być wykonywane od kilku do nawet kilkunastu razy w czasie ciąży. Powinny być one przeprowadzane przez wykwalifikowany personel medyczny i ze wskazań czysto medycznych. Dodam mówi dr Urbaniak że badanie wykonywane w okresie między 11. a 13. tygodniem ciąży plus 6 dni oceniające ryzyko wystąpienia wad genetycznych płodu polega na analizie szeregu struktur anatomicznych oraz badaniu przepływów krwi w przewodzie żylnym i w zastawce trójdzielnej serca płodu. Wykonuje się przy tym także badania biochemiczne, czyli ocenę poziomu białka PAPP-A i wolnej podjednostki beta hcg. Wynik tej nieinwazyjnej diagnostyki prenatalnej może stanowić wskazanie do jej rozszerzenia o badania inwazyjne (amniopunkcja). Suplementom powiedz tak, alkoholowi nie Podstawowe znaczenie ma oczywiście prawidłowa dieta zalecamy dietę zbilansowaną. Preparaty witaminowe, przeznaczone specjalnie dla kobiet w ciąży, u większości pań są wskazane. Również u większości ciężarnych niezbędna jest suplementacja żelaza, po to, aby zapobiegać anemii u przyszłej mamy i jej dziecka. Kobiety w ciąży powinny również przyjmować kwasy omega-3 wielonienasycone kwasy tłuszczowe występujące w rybach morskich. Najlepiej spożywać łososie i śledzie, ponieważ zawierają one dużo kwasów omega-3, a mało rtęci (w przeciwieństwie do tuńczyka, którego w ciąży się nie zaleca). Kwasy omega-3 można też przyjmować w kapsułkach. Szczególnie istotne jest to po 30. tygodniu ciąży, kiedy następuje intensywny okres K I E D Y T R Z E B A Z G Ł O S I Ć S I Ę D O L E K A R Z A : jeśli skurcze macicy występują zbyt często (brzuch robi się twardy), a termin porodu jeszcze nie nadszedł. Uwaga! Skurcz nie musi boleć. Niebezpieczeństwo przedwczesnego porodu to skurcze zbyt częste, niekoniecznie bolesne, jeśli pojawią się upławy nieprawidłowa wydzielina z pochwy które mogą być oznaką infekcji układu płciowego. Infekcje są najczęstszą przyczyną przedwczesnego pęknięcia błon płodowych, a w konsekwencji porodu przedwczesnego, jeśli pojawi się osłabienie, świąd skóry może to być sygnałem cholestazy ciążowej, jeśli pojawiają się jakiekolwiek krwawienia z pochwy, jeśli kobieta odczuje osłabienie lub zmianę typowego dla jej dziecka rodzaju ruchu (typowego, czyli takiego, który ciężarna w przebiegu ciąży nauczyła się rozpoznawać jako charakterystyczny), zarówno jeśli chodzi o nasilenie, jak i o porę dnia, w jakiej ten ruch występuje. 4 / z i m a b l i s k o z d r o w i a 7

8 T E M AT N U M E R U c i ą ż a synapsogenezy (wykształcania się połączeń nerwowych w mózgu dziecka). Już nigdy potem, przez całe nasze życie, mózg nie będzie rozwijał się tak szybko! Zaobserwowano, że dzieci, które w okresie płodowym otrzymywały kwasy omega-3 we właściwej ilości, rozwijają się potem lepiej pod względem psychoruchowym i psychosocjalnym, a nawet mają wyższy iloraz inteligencji (średnio o 6 punktów) od dzieci, które kwasów omega-3 nie otrzymywały. Dr Urbaniak przypomina, że w ciąży bezwzględnie nie powinno się pić alkoholu w żadnej ilości. Alkohol to bardzo silny teratogen (czynnik uszkadzający płód). Błędne jest przekonanie, że można sobie w ciąży pozwolić na lampkę wina czy szklankę piwa. Wielkim współczesnym problemem w skali całego świata również w Polsce jest tzw. zespół alkoholowy płodu (ang. FAS Fetal Alcohol Syndrome) oraz spektrum alkoholowe płodu (łagodniejsza manifestacja zespołu alkoholowego). Problem ten jest w dużym stopniu niedoceniany. Tym bardziej że szkodliwej dawki teratogenu, jakim jest alkohol, de facto nie znamy. Matki dzieci z zespołem alkoholowym to niekoniecznie kobiety uzależnione od alkoholu, to najczęściej ciężarne spożywające alkohol towarzysko. Rzecz w tym, że nawet niewielka ilość alkoholu, jeśli jest wypita w kluczowym momencie rozwoju pewnych struktur u płodu, może spowodować uszkodzenie tych struktur. Również późniejsze problemy rozwojowe dziecka np. to, że przejawia ono aspołeczne zachowania, nie rozpoznaje konsekwencji swojego postępowania, czy też ma problemy z matematyką mogą być skutkiem zespołu alkoholowego lub spektrum alkoholowego. Nastroje mogą się zmieniać, ale najczęściej dominują: radość i oczekiwanie Huśtawka emocji jest normalna W pierwszym trymestrze ciąży uwaga kobiety skupiona jest przede wszystkim na własnym ciele i własnych odczuciach opisuje Agnieszka Kaszyńska. Jej zachowanie może przybierać formę zupełnie niezrozumiałą dla otoczenia. Radość gwałtownie zmienia się w przygnębienie i na odwrót. Czasami towarzyszą temu nieoczekiwane wybuchy płaczu lub śmiechu. Kobieta zaczyna widzieć zmiany w swoim wyglądzie: rośnie jej brzuch, ma powiększone piersi, zaokrągla się w biodrach. Jest to także powód do kolejnych zmartwień: w co się ubrać? Obawia się też, że zaczyna być coraz mniej atrakcyjna. Ta zmiana wyglądu jest również spowodowana hormonami: pod wpływem progesteronu kobiecie może pogarszać się cera i mogą pojawić się wypryski. Na tym etapie może martwić się, czy nie straci pracy, niepokoi się również o sytuację finansową. Pojawia się rozkojarzenie. Może gubić różne przedmioty, zapomnieć, co chciała kupić w sklepie, a nawet o tym, że np. zaprosili ją znajomi to również wina progesteronu, który każe jej teraz skupiać się wyłącznie na ciąży. Staje się też straszną fajtłapą : ciągle upuszcza jakieś przedmioty. Wzrost stężenia progesteronu i relaksyny rozluźnia bowiem więzadła stawowe w ten sposób jej organizm przygotowuje się do porodu (kanał rodny musi być elastyczny). Samopoczucie psychiczne kobiety zazwyczaj poprawia się wraz z rozpoczęciem drugiego trymestru, który przez psychologów określany jest jako czas stabilizacji uczuciowej. Jest to moment, w którym często już zupełnie realnie kobieta czuje radość z macierzyństwa. Z pewnością pomagają w tym coraz wyraźniej wyczuwane ruchy dziecka. Ostatni trymestr charakteryzuje się różnorodnością uczuć dotyczących zbliżającego się porodu. Tęsknota i ciekawość sprawia, że kobieta chciałaby już urodzić, a lęk że wolałaby przedłużyć ciążę. Przychodzi też moment, kiedy nieważne staje się, czy dziecko będzie ładne, czy brzydkie, czy urodzi się chłopiec, czy dziewczynka, aby tylko było zdrowe. Kobieta w czasie ciąży, oprócz wielu zmian w swoim organizmie, doświadcza również zmian w kontaktach z ludźmi. Dotyczy to przede wszystkim relacji z partnerem. Nie zawsze jest dla niego oczywiste, że ona potrzebuje większej czułości, przytulania i dużo rozmów na temat przyszłości z dzieckiem. Czasami jest mu trudno zrozumieć, dlaczego nie ma ochoty na spotkania ze starymi znajomymi. Dla kobiety w stanie odmiennym często większe znaczenie mają wspomnienia z własnego dzieciństwa, w których lubi się zanurzać, powracając myślami do wydarzeń sprzed lat. Wiele kobiet właśnie wtedy czuje potrzebę rozmów z własną matką, uświadamiając sobie równocześnie powagę macierzyńskiego zadania, jakie przed nią stoi. Czas oczekiwania na narodzenie dziecka jest bowiem okresem szczególnym pod względem emocjonalnym oraz społecznym. 8 b l i s k o z d r o w i a 4 / z i m a

9 c i ą ż a T E M AT N U M E R U Seks z brzuszkiem może być przyjemny Psycholog Agnieszka Kaszyńska mówi, że seksualność kobiety w ciąży zmienia się, tak jak zmienia się poziom hormonów w jej organizmie i jej emocje. Zasadniczo poziom popędu seksualnego w ciąży zależy od tego, jaki był przed nią. Kobieta, która miała wysokie libido przed zajściem w ciążę, prawdopodobnie będzie chętnie dążyć do współżycia w trakcie jej trwania. Istotny wpływ na seksualność ma również fakt, czy ciąża była oczekiwana i akceptowana, czy też była niemiłym zaskoczeniem. Negatywna postawa wobec ciąży może bowiem znacznie obniżyć libido. Ważne jest również to, by przyjmować powyższe zmiany ze spokojem i cierpliwością, zazwyczaj bowiem kilka miesięcy po porodzie wszystko wraca do normy. W I trymestrze ciąży libido i satysfakcja seksualna bywają różne. U części kobiet libido obniża się, co związane jest z nudnościami, wymiotami, pogorszeniem samopoczucia, nadwrażliwością bólową narządów płciowych. U innych nie ma zmian potrzeb seksualnych lub występuje ich zwiększenie. W II trymestrze kobiety zazwyczaj odczuwają wzrost zainteresowania życiem seksualnym. Brzuch, choć już widoczny, jest na tyle niewielki, że nie ogranicza aktywności fizycznej. Jednocześnie ustępuje większość dolegliwości z pierwszego trymestru. Wiele pań doświadcza wtedy zwiększenia przyjemnych doznań seksualnych. W III trymestrze rosnący brzuch coraz bardziej ogranicza sprawność fizyczną. Kobiecie mogą dokuczać bóle pleców, opuchnięte kończyny, wrażliwość piersi, ogólna ociężałość, zmęczenie i osłabienie organizmu. Psychika jest coraz bardziej zaabsorbowana rolą matki, przez co rola kochanki spada na dalszy plan. W tym okresie aktywność seksualna kobiet maleje, co może wynikać z lęku przed oczekującym je porodem, jak i zmienionych warunków fizycznych. Przyrost masy ciała, powiększenie brzucha, bioder i pośladków, pojawienie się rozstępów, może obniżać u kobiet poczucie własnej wartości, choć nie zawsze tak jest. Wielu kobietom spadek atrakcyjności zaczyna dokuczać dopiero po urodzeniu dziecka. W okresie połogu w organizmie matki dominują hormony odpowiedzialne za laktację, które hamują libido. Również odnalezienie się w nowej roli przychodzi stopniowo. Dr Urbaniak dodaje, że seks w ciąży jest bezpieczny oczywiście po warunkiem, że jest akceptowany przez kobietę i przez jej partnera. Często nawet doznania seksualne kobiet podczas ciąży są głębsze i bardziej przyjemne niż przed nią. Przeciwwskazaniami dla seksu w ciąży są przede wszystkim infekcje, przedwczesna czynność skurczowa macicy, zagrażający poród przedwczesny i krwawienia. Jeżeli ciąża przebiega prawidłowo, współżycie jest możliwe przez cały jej okres. Przygotuj się do porodu Kiedy rozpocząć przygotowanie do porodu? Najlepiej już na początku ciąży. W jaki sposób? Poprzez umiarkowaną aktywność fizyczną. Pewnych sportów jednak w ciąży nie zalecamy mówi dr Urbaniak w szczególności jazdy konnej i na rowerze, choćby dlatego, że okolica zewnętrznych narządów płciowych jest wtedy bardziej narażona na urazy. Jeżeli ciąża rozwija się prawidłowo, nie ma przeciwwskazań do rozsądnej aktywności fizycznej. Najlepiej uczestniczyć w zajęciach specjalnie opracowanych dla kobiet w ciąży dobrym przykładem jest joga dla ciężarnych. Ważne są spacery. Nie trzeba unikać słońca (oczywiście, należy stosować filtry UVA i UVB), ponieważ słońce niezbędne jest do produkcji w organizmie witaminy D, która jest niesłychanie istotna dla prawidłowego rozwoju dziecka. Zdaniem Agnieszki Kaszyńskiej, najlepszym sposobem przygotowania się do porodu, również pod względem emocjonalnym, jest udział w szkole rodzenia. Program każdej z nich oparty jest na idei aktywnego porodu realizowanego przez zgrany, doświadczony i profesjonalny zespół. Szkoła jest źródłem wiedzy na temat ciąży, porodu, połogu i pierwszych tygodni życia z dzieckiem. Dzięki niej rodzice mogą dokonać ważnych wyborów Niektóre panie koniecznie potrzebują rodzić wraz z ukochanym, inne zaś nie chcą dopuścić do tego mężczyzny. zgodnych z ich oczekiwaniami. Uczestnicy mogą swobodnie rozmawiać, dyskutować, pytać. Szkoła rodzenia daje wiedzę, ale też pozwala zdobyć umiejętności: jak skutecznie radzić sobie z bólem i wspierać naturalny rytm oraz tempo porodu poprzez masaż, relaksację i wizualizację, ruch i zmianę pozycji. Jak ćwiczyć i jak oddychać, aby rozumieć swoje ciało i nie utracić nad nim kontroli w czasie porodu. Również jak być pomocną osobą towarzyszącą, wspierać i rozumieć. A także, jak rozpoznać, że to odpowiedni moment, kiedy warto udać się do szpitala, jak nie stracić głowy, gdy nadejdą pierwsze skurcze. A co z wyborem lekarza prowadzącego i szpitala, w którym odbędzie się poród? I tu również zwraca uwagę Agnieszka Kaszyńska warto zacząć poszukiwania już na początku ciąży. Dobrze jest już wtedy popytać o lekarza, który nie tylko wypisuje skierowania i recepty, ale także okazuje Pacjentce zrozumienie i wyjaśnia wątpliwości. Czy rodzić z mężem/partnerem, czy bez niego? Coraz więcej mężczyzn chce się angażować w ciążę od początku i budować relacje z dzieckiem już na etapie życia płodowego, a także uczestniczyć w porodzie. Na ogół jest tak, że jeżeli od początku ciąży tata w niej uczestniczy, to i wspólny poród staje się oczywistością. Ale nie trzeba iść za modą. Dla kobiety ciąża i poród to chwile najbardziej intymne. Niektóre panie koniecznie potrzebują rodzić wraz z ukochanym, inne zaś nie chcą dopuścić do tego mężczyzny. Wybór kobiety należy uszanować tak samo jak decyzję mężczyzny, czy chce być obecny przy narodzinach swojego dziecka. Przygotowując się do porodu, podejmuje się decyzję również o tym, gdzie on ma nastąpić. Wybierając szpital, warto odwiedzić kilka i zapoznać się ze zwyczajami panującymi na oddziale położniczym i noworodkowym. Można już nawiązać kontakt z położną oraz znaleźć profesjonalną pomoc w razie ewentualnych problemów z karmieniem piersią lub z emocjami po porodzie. W k r ó t c e b ę d z i e s z m a m ą Jak emocjonalnie przygotować się do macierzyństwa? Warto zacząć od nazwania własnych emocji i potrzeb. Być może ojciec dziecka potrzebuje takich rozmów tak samo jak kobieta. Głośno wypowiedziane emocje, nawet mało sprecyzowane, staną się bardziej konkretne i pomogą w ustaleniu dalszego działania. Można spróbować poznać innych, którzy są w podobnej sytuacji. Doskonałym miejscem na nowe znajomości jest szkoła rodzenia. Dobrze jest porozmawiać o własnych narodzinach i wczesnym dzieciństwie, prosząc o wspomnienia swoją mamę. Taka rozmowa może pomóc obydwu kobietom przejść do nowego etapu w życiu do pełnienia roli mamy oraz babci. 4 / z i m a b l i s k o z d r o w i a 9

10 T E M AT N U M E R U c i ą ż a N a s z e k s p e r t Aldona Zawicka, położna środowiskowa Medycyna Rodzinna Szczecin Dieta w ciąży to nie zachcianka Doświadczenie pokazuje, że kobiety przywiązują bardzo dużą wagę do diety, kiedy urodzą dziecko i zaczynają karmić piersią. W ciąży natomiast odżywianie często sprowadza się do zaspokajania różnych zachcianek, które nierzadko nie mają nic wspólnego z racjonalną dietą. Mniemanie, że ciężarna kobieta powinna jeść za dwoje, jest nie tylko błędne, ale wręcz szkodliwe. Takie postępowanie powoduje nadmierne tycie, co sprzyja powstawaniu rozstępów, często doprowadza do nadciśnienia czy cukrzycy. W pierwszym trymestrze zmiany zapotrzebowania na energię są bowiem znikome, w drugim wzrastają o 360 kcal (przeciętnie o 18%), a w trzecim o 475 kalorii (średnio o 23%). Jednak ważniejszy niż wzrost zapotrzebowania na energię jest wzrost zapotrzebowania na składniki odżywcze. Kobieta ciężarna powinna zdawać sobie sprawę z faktu, że odżywianie w tym okresie stanowi jedyne źródło substancji odżywczych dla rozwijającego się płodu. Ciąża jest więc okresem, w którym jeszcze więcej starań należy włożyć w to, by przy nieznacznie zwiększonej kaloryczności dostarczyć znacznie więcej witamin i składników mineralnych. Dieta przyszłej mamy wpływa bowiem nie tylko na przebieg samej ciąży, ale również na rozwój dziecka i jego zdolności psychofizyczne w późniejszym życiu. Zapotrzebowanie na kalorie Według Komitetu Żywienia Człowieka PAN zapotrzebowanie kaloryczne w ciąży to kcal na dobę w zależności od aktywności fizycznej. Zwiększenie zapotrzebowania energetycznego i na substancje odżywcze spowodowane jest szybszą przemianą materii, rozwojem płodu i łożyska oraz syntezą tkanek u matki. Ponadto do normalnego funkcjonowania organizmu obok liczby kalorii niezbędnych jest około 60 składników odżywczych zawartych w pokarmach. Najbardziej rośnie zapotrzebowanie na wapń (aż o 100%), żelazo (o 44% od drugiego trymestru), kwas foliowy (o 55%), witaminę A (o 56%), B6 (o 50%), białko (o 50%) i nienasycone kwasy tłuszczowe (o 30-60%). Ogólne zasady Ciężarna powinna spożywać trzy główne posiłki: śniadanie, obiad, kolację oraz dwa lżejsze 1 0 b l i s k o z d r o w i a 4 / z i m a

11 T E M AT N U M E R U drugie śniadanie i podwieczorek. Przerwa między nimi nie powinna być dłuższa niż 3-4 godziny. Bardzo ważna jest też dbałość o różnorodność spożywanych produktów. Głównym źródłem kalorii dla kobiety ciężarnej powinny być produkty zbożowe. W diecie powinny dominować węglowodany zawarte w razowym, ciemnym pieczywie, kaszach, makaronie i ziemniakach, niezbęde dla zapewnienia pracy mięśni i przyswojenia tłuszczu przez organizm. Niebagatelne znaczenie odgrywa utrzymanie odpowiedniego poziomu wapnia. Duże zapotrzebowanie na ten pierwiastek wynika z intensywnego rozwoju płodu i kształtowania się jego układu kostnego. Ponadto reguluje on krzepnięcie krwi, pracę serca, przewodnictwo mięśni i nerwów. Zapobiega wystąpieniu nadciśnienia ciążowego i przedwczesnego porodu u kobiety. Dlatego należy pamiętać o spożywaniu produktów nabiałowych, takich jak mleko, ser, jogurt, kefir i maślanka. Żywe kultury bakterii zawarte w niektórych jogurtach naturalnych nie tylko poprawią trawienie, lecz również wzmocnią odporność. Śmietanę, tłuste żółte sery i sery topione należy spożywać w ograniczonych ilościach. Nie powinno się jeść serów pleśniowych. Bakterie w nich zawarte mogą być przyczyną zapalenia płuc u noworodka w pierwszym miesiącu życia. Nabiał to również bogate źródło pełnowartościowego białka, biorącego udział we wszystkich procesach organizmu. Ze względu na to, że pełni rolę budulcową, jego niedobór może doprowadzić do nieprawidłowego wzrostu czy zmniejszenia wielkości różnych narządów płodu. Niedobór tego pierwiastka może też przyczynić się do zwiększenia zachorowalności i umieralności okołoporodowej. Zdrowe białko Najlepszym źródłem białek zwierzęcych są drób, chude mięso i ryby. Mięso zajmuje ważne miejsce w racjonalnym żywieniu, ponieważ jest dobrym źródłem wartościowego białka, witaminy B2, PP i cynku, a przede wszystkim łatwo przyswajalnego żelaza. Zapotrzebowanie na żelazo wzrasta dwukrotnie, dlatego ważne jest codzienne spożywanie chudego mięsa i drobiu, by uniknąć niedoboru tego składnika, będącego najczęstszą przyczyną niedokrwistości. W czasie ciąży zrezygnować należy z jedzenia tatara, metki, białej kiełbasy i krwistych befsztyków. To jedno z możliwych źródeł zakażenia toksoplazmozą. Mięso należy dokładnie smażyć oraz gotować, a 2-3 razy w tygodniu zastąpić tłustą rybą morską (łosoś, makrela, Do normalnego funkcjonowania organizmu niezbędnych jest około 60 składników odżywczych zawartych w pokarmach. śledź). Istotną rzeczą jest, aby produkty z tej grupy były spożywane z warzywami lub owocami, ponieważ zawarta w nich witamina C ułatwia wchłanianie żelaza. Naturalne witaminy Warzywa i owoce należy spożywać codziennie, ze względu na zawarty w nich błonnik. Reguluje on pracę przewodu pokarmowego i zapobiega zaparciom, które podczas ciąży często się wzmagają. Owoce i warzywa najlepiej spożywać na surowo lub po krótkiej obróbce termicznej. W zielonych częściach roślin znajduje się także kwas foliowy, niezwykle ważny w I trymestrze ciąży. Jest to witamina, która utrzymana na właściwym poziomie w organizmie kobiety zapobiega wadom cewy nerwowej u rozwijającego się płodu. Później odgrywa również istotną rolę ze względu na udział w procesach krwiotwórczych ciężarnej. Z kolei żółto-pomarańczowe warzywa i owoce oraz ciemnozielone warzywa liściaste są bogatym źródłem beta-karotenu. Właśnie pod taką postacią powinno się dostarczać do organizmu witaminę A, na którą zapotrzebowanie w ciąży wzrasta o ponad połowę. Jest ona niezbędna do prawidłowego funkcjonowania narządu wzroku, wzrostu tkanek, utrzymania dobrego stanu układu nerwowego, czy budowy krwinek czerwonych (erytrocytów). Jednak trzeba wiedzieć, że w przypadku witaminy A sprawa jest bardziej skomplikowana. W tym wypadku zarówno niedobór, jak i nadmiar jest bardzo niebezpieczny, ponieważ może doprowadzić do uszkodzenia płodu. Natomiast spożywanie beta-karotenu nie powoduje przedawkowania witaminy A. Zaleca się jedzenie co najmniej 500 g warzyw i 400 g owoców. W tej grupie z diety kobieta w ciąży powinna jednak wyeliminować pokarmy wzdymające, jak suchy groch, fasola i świeża kapusta. Nie należy spożywać zbyt często szczawiu i szpinaku, ze względu na dużą zawartość szczawianów. Umiar wskazany Podczas ciąży zwiększa się zapotrzebowanie na niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, które zawarte są w tłuszczach roślinnych. Znajdują się one w oleju słonecznikowym, sojowym i kukurydzianym. Wskazane jest codzienne spożycie trzech łyżek oleju roślinnego. Oleje te powinny być jedzone na surowo, jako dodatek do surówek czy sałatek. Spożycie tłuszczów, w szczególności zwierzęcych, trzeba zdecydowanie ograniczyć. Dotyczy to również produktów zawierających cholesterol. Należy unikać przemysłowo utwardzanych tłuszczów, takich jak margaryny i tłuszcze cukiernicze. Z posiłków ciężarnej powinno się wykluczyć smalec, tłuste wędliny, podroby, pasztety, tłuste mięso, świeży i wędzony boczek, tłustą śmietanę 18% i 30%. Należy zachować umiar w spożyciu cukru i słodyczy. Zamiast tego korzystniej jest jeść orzechy i owoce suszone lub kisiel i galaretki z owocami. Ze względu na fakt, że sól sprzyja powstawaniu obrzęków w czasie ciąży oraz nadciśnieniu, nie powinno się w nadmiarze dosalać potraw. Bardzo ważne jest właściwe nawodnienie organizmu. Niedobór płynów często jest przyczyną wystąpienia przedwczesnej czynności skurczowej u ciężarnej. Dlatego powinna ona wypijać ml płynów, najlepiej wody niskozmineralizowanej. Niewskazane jest picie mocnej herbaty oraz napojów gazowanych typu cola czy oranżada, ze względu na zawartość fosforanów. Alkohol w ciąży jest zdecydowanie przeciwwskazany. Trzeba wiedzieć, że 500 ml piwa zawiera 25 gramów czystego alkoholu wpływającego degeneracyjnie na płód już od 2. tygodnia ciąży do końca jej trwania Niekorzystne działanie tego trunku potęguje kofeina, znajdująca się w mocnej herbacie i w kawie. Ze względu na fakt, że ta ostatnia dodatkowo wypłukuje magnez z organizmu, należy ograniczyć się do 1 małej filiżanki słabej kawy dziennie, a najlepiej zastąpić ją Inką. Warto pamiętać o zasadach racjonalnego odżywiania. Starać się je wdrażać, planując zajście w ciążę, a będąc w ciąży, nie jeść za dwoje, lecz dla dwojga i mądrze komponować dietę. W a r to w i e d z i e ć Nudności poranne często są spowodowane niedoborem witamin z grupy B (szczególnie B6), dlatego dobrze jest jeść przetworzone drożdże, jogurty, pyłek pszczeli, zarodki pszenne, żółtka, kapustę. W przypadku uporczywych zaparć w okresie ciąży nie wolno stosować popularnych herbatek ziołowych, zawierających kruszynę, aloes czy senes. Zalecane jest wówczas spożywanie pokarmów z dużą zawartością błonnika. Pomocne może okazać się picie siemienia lnianego. W żadnym wypadku kobieta w ciąży nie powinna spożywać surowych jaj (kogel-mogel), a także jaj na miękko i surowych drożdży, ze względu na możliwość zarażenia salmonellozą. 4 / z i m a b l i s k o z d r o w i a 1 1

12 T E M AT N U M E R U c i ą ż a N a s z e k s p e r t Anna Wojaczek, psycholog LUX MED Katowice Będę tatą! czyli o wyzwaniach i niepokojach przyszłych ojców oraz o tym, jak sobie z nimi radzić i dobrze przygotować się do pełnienia tej ważnej życiowej roli. Za dziewięć miesięcy pojawi się na świecie twoje dziecko! Może długo wyczekiwane, może zupełnie nieuwzględniane w planach na życie. Bez względu na wszystko, fakt ten to początek zupełnie nowej, pełnej wyzwań, ale też wzbogacających doświadczeń, drogi. Życiowa nowina Kiedy mężczyzna dowiaduje się od swojej partnerki o ciąży, przeżywa zwykle bardzo silne, często sprzeczne emocje. Od wzruszenia, radości i dumy po obawy, poczucie przytłoczenia i lęku. To normalne, staje bowiem przed zupełnie nowym zadaniem, któremu sprostać nie jest łatwo. W ostatnich latach podkreśla się znaczenie aktywnego angażowania się ojca w rozwój dziecka, zarówno przed porodem, jak i po nim, oraz rolę wsparcia emocjonalnego partnerki. Obawy przyszłych ojców mogą dotyczyć zapewnienia rodzinie odpowiedniego statusu materialnego, utraty niezależności i wolności, czasu na własne hobby czy życie towarzyskie. Również Gdy za kilka lat z ust swojego dziecka usłyszysz: Kocham Cię tato!, z pewnością nie będziesz żałował. zmiany fizyczne i emocjonalne zachodzące u ich partnerek mogą budzić niepokój i niezrozumienie. Nierzadko mężczyzna również zaczyna przeżywać niektóre dolegliwości typowe dla kobiet ciężarnych. Zjawisko to zostało opisane jako syndrom couvade i wedle badań może towarzyszyć nawet dwóm na trzech ojców. Razem raźniej Aby poradzić sobie z rodzącymi się obawami i niepokojami oraz skutecznie wesprzeć partnerkę, warto pamiętać o kilku rzeczach: Często niezrozumiałe dla ciebie zmienne nastroje przyszłej mamy są wynikiem zmian hormonalnych zachodzących w jej organizmie. Duża podatność na wzruszenia, rozdrażnienie, nadwrażliwość i płaczliwość tracą swoją intensywność zwykle po zakończeniu czwartego miesiąca ciąży. Bądź więc cierpliwy i wyrozumiały. Dla partnerki ważne jest, byś przy niej był, a tym samym pokazywał jej, że ciąża jest waszą wspólną sprawą. Ona również przeżywa lęki i rozterki związane z wejściem w nową rolę. Istotne jest, byś przez swoje zaangażowanie pokazywał jej, że nie jest z tym sama. Pocieszaj, przytulaj, zapewniaj o jej atrakcyjności i dzielności. Rozmawiajcie o swoich wątpliwościach i obawach z partnerką. Warto również podzielić się swoimi przemyśleniami z ojcem, bratem czy też przyjacielem, który już ma rodzinę. Partnerka potrzebuje teraz więcej odpoczynku i relaksu, dlatego twoim zadaniem będzie przejęcie części obowiązków domowych. W trakcie ciąży nie musicie rezygnować z seksu. Przeciwnie, jeśli nie ma ku temu medycznych przeciwwskazań, fizyczna bliskość jest w tym okresie szczególnie ważna. Sięgnij po literaturę dotyczącą rozwoju dziecka. Towarzysz partnerce w trakcie kontrolnych wizyt lekarskich i badań USG. Wspólnie wybierzcie szkołę rodzenia. Razem podejmijcie decyzję co do twojej obecności przy porodzie. Na swojej ojcowskiej drodze z pewnością będziesz doświadczał wzlotów i upadków. Warto jednak podjąć to wyzwanie z pełną świadomością i odpowiedzialnością już teraz. A gdy za kilka lat z ust swojego dziecka usłyszysz: Kocham Cię tato!, z pewnością nie będziesz żałował. 1 2 b l i s k o z d r o w i a 4 / z i m a

13 P o r a d n i k Dziecko u fizjoterapeuty N a s z e k s p e r t Alina Wojciechowska, mgr fizjoterapii Medycyna Rodzinna Szczecin Celem terapii dzieci jest wyrównanie napięcia mięśniowego, budowanie aktywności własnej, osiągnięcie symetrii ciała, zwiększanie możliwości lokomocyjnych oraz funkcjonalnych dziecka. Ważnym zadaniem fizjoterapeutów jest edukacja rodziców w zakresie pielęgnacji, która ma stymulować do podejmowania funkcji życiowych zbliżonych do idealnej motoryki dziecka. Praca z mamą Należy podkreślić, że terapeuta może zacząć terapię dziecka jeszcze przed jego narodzinami. Dotyczy to przede wszystkim ograniczeń strukturalnych u mamy w trzecim trymetrze ciąży. W tym okresie dziecko ma zmniejszoną przestrzeń motoryczną, a tym samym mniejsze możliwości ruchowe. Niekiedy wymuszona pozycja ciała w brzuchu mamy może u dziecka spowodować np. kręcz szyi lub ograniczenia motoryczne w obrębie stóp. W tym okresie ważną rolę odgrywa praca z mamą poprzez np. terapię manualną rozluźniającą między innymi napięte struktury powięziowe kręgosłupa lędźwiowego oraz przeciążone mięśnie obręczy biodrowej, jednocześnie wzmacniającą mięśnie dna miednicy, których rola jest bardzo ważna podczas porodu. Pracując na powięzi strukturalnej, możemy pośrednio wpłynąć na napięte więzadła macicy, rozluźniając je i tym samym zwiększając przestrzeń motoryczną dla dziecka. Terapia mamy powinna być delikatna, nieinwazyjna, Pacjentka powinna odczuwać poprawę samopoczucia oraz zmniejszenie dolegliwości bólowych. Różne metody pracy z dzieckiem Wśród technik diagnostycznych i fizjoterapeutycznych stosowanych w terapii pediatrycznej wyróżniamy metody neurofizjologiczne, pedagogiczne, masaż, terapię manualną, kinesiotaping, terapię ustno-twarzową. Do najbardziej znanych metod diagnostyczno-neurofizjologicznych należą metoda Bobath oraz metoda Vojty. Do metod pedagogicznych zaliczamy np. terapię wg Weroniki Sherborne, Integracji Sensorycznej. Masaż niemowlęcy w Polsce znany jest jako masaż Shantala, natomiast terapia ustno-twarzowa może być prowadzona zarówno terapią manualną, jak i terapią wg Castillo Moralesa. Założeniem metody Bobath jest pielęgnacja dziecka, zapewnienie pełnego zakresu ruchu w stawach, przygotowanie sensomotoryczne (czucie powierzchowne, torowanie prawidłowych wzorców postawy i ruchu, maksymalna aktywizacja Pacjenta, wykorzystanie zdobytych umiejętności w codziennych czynnościach). Masaż Shantala jest formą terapii relaksacyjnej wykorzystywaną u niemowląt, dzieci starszych oraz osób dorosłych. Rodzice powinni zacząć masować dziecko jak najwcześniej. Masaż niemowlęcia wykonujemy zwykle, gdy dziecko jest najedzone, ale nie wcześniej niż około godziny po jedzeniu. Warto pamiętać, że masaż wzmacnia więź dziecka z rodzicami, może wpłynąć korzystnie zarówno na funkcjonowanie całej rodziny, począwszy od relacji rodzic Terapeuta może zacząć terapię dziecka jeszcze przed jego narodzinami. dziecko, jak i na stan emocjonalny samego malucha. Wpływa też uspokajająco na dziecko, tonizuje pracę układu nerwowego, mięśniowego, zaspokaja potrzebę bliskości, poprawia trawienie, reguluje sen, pomaga w zrozumieniu potrzeb dziecka. Terapia ustno-twarzowa stosowana jest u dzieci z zaburzeniami z tego obszaru w celu normalizacji napięcia mięśniowego w obrębie twarzy i szyi oraz uaktywnienia funkcji żucia, ssania, połykania, mowy, polepszenia oddechu. Uzasadnione jest wdrożenie terapii manualnej, metody wg Vojty, oraz metody wg Castillo Moralesa obejmujących szereg czynności diagnostycznych i terapeutycznych. W metodzie Vojty ważne jest, aby terapia była wykonywana w domu 2-4 razy dziennie, w zależności od wieku Pacjenta. Dziecko uczy się wtedy systematyczności oraz porządku dnia, w którym jest miejsce zarówno na zabawę, jak i na ćwiczenia. Należy rozpocząć terapię tak wcześnie, jak to możliwe. Terapia manualna zaliczana jest do medycyny niekonwencjonalnej (jest to kompletny system opieki zdrowotnej uznawany przez Światową Organizację Zdrowia). Zgodnie z założeniami terapeutów manualnych leczy się całego Pacjenta, a nie tylko objawy. Wskazania do terapii manualnej dzieci to urazy okołop o r o d o w e, zaburzenia rozwoju koordynacji i psychomotoryki, profilaktyka okołoporodowa. W terapii dzieci należy pamiętać o systematyczności oraz współpracy z rodzicami. Rodzic powinien aktywnie brać udział w procesie usprawniania swojego dziecka. Właściwa diagnostyka Warto podkreślić, że prawidłowo przeprowadzona diagnostyka oraz odpowiednio szybkie wdrożenie rehabilitacji u dzieci może zapobiec pojawieniu się wad postawy bądź konsekwencji zaburzeń koordynacji ośrodkowego układu nerwowego w wyniku zaistniałych problemów w okresie pre- i postnatalnym. 4 / z i m a b l i s k o z d r o w i a 1 3

14 P o r a d n i k N a s z e k s p e r t prof. dr hab. Roman Czekanowski, specjalista ginekolog i położnik CM LIM Warszawa WNM utrapienie, które można leczyć Wysiłkowe nietrzymanie moczu stanowi bardzo poważny problem nie tylko medyczny, ale i ogólnospołeczny na całym świecie, w tym również w naszym kraju. W Polsce cierpi na nie ok 3,5 do 4 mln kobiet. Stanowi to dla nich ogromny problem psychiczny i społeczny, ale często nie mówią o tym nawet najbliższemu otoczeniu. Cewka moczowa i pęcherz tworzą funkcjonalną całość, podłużna mięśniówka gładka utrzymuje stały kąt cewkowo-pęcherzowy, który wynosi ok. 30 stopni. Mięśnie pęcherza tworzą okalającą ją sieć przez włókna podłużne, spiralne i okrężne. Unerwienie pęcherza jest bardzo bogate i zawiera włókna sympatyczne, parasympatyczne i czuciowe. W prawidłowych warunkach między ciśnieniem w pęcherzu a szyją pęcherza i cewką moczową panuje równowaga, co sprzyja tzw. trzymaniu moczu. W celu oddania moczu wzrasta ciśnienie wewnątrz pęcherza (wypieranie moczu i tłocznia brzuszna), a obniża się ciśnienie w cewce moczowej, co umożliwia mikcję. Niewydolność mięśni zamykających cewkę moczową (mięśnie gładkie i poprzecznie prążkowane) zwłaszcza w środku cewki powoduje mimowolne oddawanie moczu. Objawy nasilają się z wiekiem Mimowolne oddawanie moczu, związane z niewydolnością przepony moczowo-płciowej, wiąże się z dysfunkcją aparatu mięśniowowięzadłowego przepony miednicznej (dna miednicy) zamykającego dno miednicy, szyję pęcherza i cewkę moczową. Objawy te nasilają się z wiekiem, szczególnie w okresie przekwitania, gdzie do głosu dochodzi niedobór hormonów estrogenów oraz zaburzenia neurogenne i infekcja dróg moczowych. Wyciekanie moczu powoduje konieczność noszenia pampersów, używania dezodorantów, prowadzi do zapalenia pochwy, a przede wszystkim sromu. Przewlekłe nietrzymanie moczu nieleczone prowadzi do wielu powikłań w obrębie krocza i na sromie (zapalenie związane z drażnieniem przez wyciekający mocz). Z punktu widzenia klinicznego przyczyny tej choroby są złożone i niejednorodne. Wśród nich wymienia się: przyczyny genetyczne (defekt syntezy kolagenu), poród drogami i siłami natury, ciąża przenoszona, otyłość, wysoka rodność (wieloródki), przedłużający się długi okres porodu (np. nieprawidłowe wstawianie się główki, co prowadzi do uszkodzenia nerwu sromowego oraz unerwienia dna miednicy), zabiegi w czasie porodu (użycie kleszczy lub próżniociągu), poród dużego płodu (powyżej 4 kg, gdzie średnica główki płodu jest 4-krotnie większa niż szczelina pochwowa dna miednicy), co powoduje częstsze urazy MDM, występowanie niewspółmierności w czasie porodu, co jest przyczyną cięcia cesarskiego, które jednakże nie chroni przed wysiłkowym nietrzymaniem moczu, tzw. trudne i przedłużające się porody, które prowadzą do uszkodzenia mięśni i więzadeł podtrzymujących pęcherz i cewkę moczową, a także zwieraczy zarówno pęcherza, jak i cewki moczowej. Przy przedłużającym się porodzie, zwłaszcza u pierwiastek, (II okres porodu) i tzw. staniu główki w kroczu poleca się nacięcie krocza, co przyspiesza i ułatwia poród. Dokładna diagnoza O rozpoznaniu decyduje szczegółowo zebrany wywiad, potrzebne jest dokładne badanie ginekologiczne i zwrócenie uwagi na stan przepony moczowo-płciowej oraz cewki moczowej, a także przedniej W y r ó ż n i a m y t r z y s to p n i e n i e t r z y m a n i a m o c z u : Moczenie jedynie w pozycji stojącej, które nasila się przy kaszlu lub kichaniu. Moczenie przy wchodzeniu na schody i dźwiganiu ciężkich przedmiotów. i tylnej ściany pochwy i obniżenia narządu rodnego. Podczas badania ginekologicznego wykonuje się próbę kaszlową, Nietrzymanie moczu nawet w pozycji leżącej i przy zmianie pozycji. 1 4 b l i s k o z d r o w i a 4 / z i m a

15 P o r a d n i k J a k ć w i c z y ć? Ćwiczenia należy rozpocząć już sześć tygodni po porodzie. Przed przystąpieniem do ćwiczeń należy dokładnie zlokalizować w obrębie pochwy (wejście), cewkę moczową i dźwigacz odbytu. Należy też przeprowadzić próbę wstępną, która prowadzi do aktywizacji przez 5 sekund, a następnie relaksacji 15 sekund rozluźnienia tych mięśni. Ważna jest też próba mikcji z kilkakrotnym zahamowaniem na kilka sekund wypływającego strumienia moczu. Przez cały czas należy dbać o prawidłową postawę ciała oraz ćwiczenia ogólnousprawniające. W przypadku spodziewanej operacji wskazana jest rehabilitacja jeszcze przed zabiegiem i oczywiście po operacji w celu wspomagania wyników leczenia operacyjnego i zapobieganiu powikłaniom i nawrotom choroby. Należy nadmienić, że zbyt intensywne ćwiczenia w nadmiarze nie przynoszą sukcesu, a wręcz przeciwnie mogą zaszkodzić. Należy je wykonywać z umiarem, rozsądkiem i cierpliwością w oczekiwaniu na spodziewany efekt. Zbyt forsowne ćwiczenia są szkodliwe dla zdrowia. Leczeniem nietrzymania moczu zajmują się urolodzy i ginekolodzy O B j a w y Kiedy można podejrzewać choroby układu moczowego: częstomocz powyżej siedmiu razy na dobę, nocne oddawanie moczu (więcej niż dwa razy), parcie związane z nietrzymaniem moczu (tzw. naglące), ból w okolicy pęcherza moczowego sprawiający kłopot. tzw. test Marshalla i Bonneya, co pozwala wykryć nietrzymanie moczu. Ponadto przeprowadzany jest tzw. test pałeczkowy Q tip test, który mierzy kąt cewkowo-pęcherzowy. W celu dokładnej diagnostyki przeprowadza się badania urodynamiczne. Poza tym wykonuje się ogólne badanie moczu oraz posiew na obecność bakterii i ich wrażliwość. Wśród innych metod diagnostycznych poleca się video ultrasonografię oraz rezonans magnetyczny. Urolodzy polecają cystometrię i cystoskopię. Metody te pozwalają prawie w 100% ustalić rozpoznanie i nadać właściwy kierunek leczenia. W diagnostyce, oprócz wspomnianych badań, poleca się próbę Valsalvy oraz dzienniczek mikcji. Leczenie zachowawcze Istnieje wiele możliwości zachowawczego leczenia WMN, którego celem jest rehabilitacja MDM (mięśni dna miednicy). Służą temu ćwiczenia izometryczne i synergistyczne. Poleca się tzw. ćwiczenia mięśnia Kegela. Są to ćwiczenia izometryczne wzmacniające głównie mięśnie dźwigacza odbytu. Wśród metod zachowawczych stosuje się pessary w postaci kulek, stożków oraz tzw. trening pęcherza terapia behawioralna. Ogólnie metody te nazywa się kinezyterapią. W okresie przekwitania poleca się terapię uzupełniającą w postaci estriolu dopochwowego. Z uwagi na podłoże neurowegetatywne poleca się leczenie farmakologiczne leki cholinergiczne i adrenergiczne. Wszystkie razem ww. metody zachowawcze dają duży odsetek wyleczeń sięgający 75-80%. Jedną ze skuteczniejszych metod jest neuromodulacja nerwów krzyżowych (do 80% wyleczeń). Poleca się też elektrostymulację, trening pęcherza ETS i biofeedback. Korzystne są ćwiczenia z piłką, pilates i cantienica. Podczas leczenia warto pamiętać, by: Zwiększyć ilość wypijanych płynów do 8-10 szklanek dziennie. Ograniczyć spożycie produktów zawierających kofeinę (kawa, herbata). Regularnie stosować wysiłek fizyczny: spacery, pływanie, aerobik. Starać się utrzymać niską wagę ciała albo schudnąć. Regularnie ćwiczyć mięśnie dna miednicy. Unikać zaparć. Nie oddawać moczu na zapas ani na wszelki wypadek. Objawy nietrzymania moczu nasilają się wraz z wiekiem, szczególnie w okresie przekwitania, gdy dochodzi do niedoboru hormonów. Leczenie operacyjne Leczenie nietrzymania moczu jest domeną urologów i ginekologów, a dyscyplina ta nazywa się uroginekologią. Ogólnie metody operacyjne można podzielić na operacje drogą pochwową i brzuszną. Wśród operacji pochwowych istnieje wiele rodzajów i typów, głównie z plastyką przednią pęcherza moczowego i założenia szwów pod cewkę moczową, wśród nich należy wymienić operację Kellego i manchesterską. Ogólną zasadą operacji pochwowych jest odtwarzanie struktur mięśniowych MDM. Najlepsze wyniki daje operacja Fothergilla I i II ze skrzyżowaniem lub bez więzadeł krzyżowo-macicznych. Ostatnio preferuje się operacje z taśmą, tzw. TVT (tension vaginal free tape) oraz operacje typu sling. Inny podział to operacje podwieszające i podpierające. Operacja drogą brzuszną to do niedawna często stosowana operacja Marshalla-Marchettiego polegająca na umocowaniu pozałonowo cewki moczowej i pęcherza moczowego. Operacje te są coraz częściej wypierane przez operacje wykonywane laparoskopowo, np.: Burcha i Stamwaya. Warto podkreślić, że żadna z tych operacji nie daje 100% wyleczenia, stąd ich wiele modyfikacji. Każda następna operacja nie tylko nie poprawia wyników leczenia, lecz może je pogorszyć. 4 / z i m a b l i s k o z d r o w i a 1 5

16 P o r a d n i k N a s z e k s p e r t lek. med. Elżbieta Oziębło, specjalista otolaryngolog Szpital Grupy LUX MED Cisza nocna marzenie wielu pań Chrapanie może być powodem przewlekłego zmęczenia, senności, bólu głowy i obniżenia nastroju. U osób z tym problemem zwiększa się ryzyko nadciśnienia tętniczego, zawału serca czy udaru mózgu. Chrapanie jest objawem zespołu zaburzeń oddychania podczas snu. Zwykle łączą się z nim bezdechy, które mogą mieć groźne skutki. Bezdechy to obserwowane w czasie snu przerwy w oddychaniu, trwające zwykle kilka sekund, powtarzające się wielokrotnie w każdej godzinie snu. Świzdy, gwizdy Chrapanie jest oznaką dodatkowych przeszkód na drodze powietrza przepływającego przez górne drogi oddechowe. Źródłem efektów dźwiękowych podczas snu są drgania ruchomych struktur gardła (podniebienia miękkiego i języczka) znajdujących się w strumieniu powietrza. Te anatomiczne części gardła u osoby chrapiącej zwykle są znacznie pogrubiałe, przerośnięte, luźno zwisają, zwężając gardło. Skutkiem są turbulencje przepływającego powietrza. Osoby chrapiące podczas snu najczęściej zmuszone są do oddychania przez usta z powodu upośledzonej drożności nosa. Ci, którzy oddychają swobodnie nosem, znajdują się w dużo korzystniejszej sytuacji, ponieważ przechodzące przez gardło do płuc powietrze omija z tyłu podniebienie i języczek, nie powodując ich wibracji. Można uznać, że główne przyczyny chrapania to: upośledzona drożność nosa i zmiany anatomiczne gardła środkowego. Chrapanie to problem zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Ocenia się, że dotyczy około 30 proc. dorosłych. Zacznij od wizyty u lekarza Diagnostykę przyczyn chrapania rozpoczyna konsultacja laryngologa, który ocenia anatomię górnych dróg oddechowych, rozpoznaje ewentualne stany zapalne nosa i zatok przynosowych. W diagnostyce zespołu zaburzeń oddychania podczas snu bardzo istotne jest badanie nocne konieczne dla ustalenia, czy chrapaniu towarzyszą bezdechy i jak groźne są ich skutki. Podczas takiego badania, w czasie jednej nocy, monitorując pewne parametry, dokonuje się oceny przebiegu snu. Badanie jest bezbolesne i nieinwazyjne. Rozpoczyna się wieczorem i kończy rano. Okazuje się, że wielu chrapiących Pacjentów z zaburzeniami oddychania w czasie snu ma wskazania do leczenia operacyjnego. Skutki chrapania negatywnie wpływają na koncentrację, wydajność w pracy i bezpieczeństwo na drodze. Nie taki diabeł straszny Najnowocześniejszą i najmniej inwazyjną metodą leczenia chrapania jest radiochirurgia z zastosowaniem fal elektromagnetycznych o wysokiej częstotliwości. Efektem zabiegów jest poprawa drożności nosa, co usprawnia oddychanie w ciągu dnia, a także w nocy. Celem jest zwiększenie sprężystości tkanek podniebienia, ograniczenie ich wibracji, zmniejszenie oporów powietrza, a przez to zmniejszenie lub zlikwidowanie chrapania. Zabieg jest mało inwazyjny, wykonywany w trybie ambulatoryjnym i przeprowadza się go w znieczuleniu miejscowym. Trwa od 20 do 40 minut. Pacjent szybko wraca do normalnej aktywności. Efekt terapeutyczny osiąga się po 4-6 tygodniach. U około 80 proc. Pacjentów zadowalający efekt leczenia chrapania metodą radiochirurgii osiągany jest po wykonaniu jednego zabiegu. W razie potrzeby, po upływie trzech miesięcy, przeprowadzany jest II etap leczenia. Zastosowanie radiochirurgii jest przeciwwskazane u kobiet w ciąży, u osób z zaburzeniami krzepnięcia krwi, przyjmujących leki z grupy antykoagulantów oraz mających wszczepiony rozrusznik serca. Radiochirurgia jest nowoczesną, bardzo cenną metodą leczenia zespołu zaburzeń oddychania podczas snu. Pozwala uzyskać dobry efekt terapeutyczny, przynosząc ulgę Pacjentowi. Jest możliwa do przeprowadzenia bez hospitalizacji. Wykonanie zabiegu nie zabiera dużo czasu i nie wiąże się z długim okresem rekonwalescencji. 1 6 b l i s k o z d r o w i a 4 / z i m a

17 n a s i l e k a r z e dr n. med. Janusz Garlicki Póki piłka w grze Z kadrą piłkarską współpracowałem łącznie niemal 12 lat, wcześniej przez 8 lat pracowałem z reprezentacją juniorów wspomina dr n. med. Janusz Garlicki. Doktor Garlicki podczas uroczystego spotkania, w trakcie którego został odznaczony medalem pamiątkowym PRO MASOVIA, a także otrzymał okolicznościowe dyplomy od kolegów piłkarzy Chciałbym rozpocząć naszą rozmowę od pytania dotyczącego Pańskiej kariery jako lekarza narodowej reprezentacji piłkarskiej. Kiedy miało to miejsce? Janusz Garlicki: Zostałem lekarzem reprezentacji Polski w 1971 r. wraz z nominacją na stanowisko trenera Kazimierza Górskiego. Z trenerem Górskim współpracowałem m.in. przy takich wydarzeniach jak olimpiada w Monachium w 1974 r., gdzie Polska zdobyła złoty medal olimpijski, czy mistrzostwa świata w piłce nożnej.współpracowaliśmy aż do 1976 r., jednak na olimpiadę w Montrealu, która odbyła się w tym samym roku, już nie pojechałem. Po olimpiadzie na stanowisko trenera został powołany Jacek Gmoch, z którym współpracowałem przez cztery lata. Następnie pracowałem z trenerem Antonim Piechniczkiem, m.in. w trakcie mistrzostw świata w Hiszpanii w 1982 r., podczas których reprezentacja po raz drugi zdobyła brązowy medal. Czy to znaczy, że był Pan współautorem największych sukcesów polskiego futbolu? J.G.: Tak, miałem to szczęście, że mogłem współtworzyć sukcesy poprzez udział w przygotowaniu kondycyjnym i zdrowotnym naszych piłkarzy. Wtedy po raz pierwszy stworzyliśmy cały cykl specjalistycznych badań wydolnościowych i fizjologicznych. Uczestniczenie w tak dużych imprezach sportowych wymaga ogromnego nakładu sił, a także odpowiedniej wytrzymałości fizycznej. Z kadrą współpracowałem łącznie niemal 12 lat, wcześniej przez 8 lat pracowałem z reprezentacją juniorów. Którego z piłkarzy z tego złotego okresu polskiej piłki nożnej wspomina Pan najmilej? J.G.: W tym czasie spotkałem bardzo wielu interesujących zawodników, m.in. Lesława Ćmikiewicza czy Henryka Kasperczaka. Niezwykle kulturalnym człowiekiem jest Włodzimierz Lubański. Zbigniewa Bońka z kolei zapamiętałem jako bardzo błyskotliwego człowieka o ogromnym poczuciu humoru. Skoro jest Pan takim szczęśliwym talizmanem naszej kadry, to może powinien Pan wrócić do reprezentacji przed zbliżającym się Euro 2012? J.G.: To już nie te lata i trochę inne czasy, ale nadal jestem związany z piłką, ponieważ jestem obecnie lekarzem tzw. kadry gwiazd, czyli piłkarzy, którzy przeszli już na emeryturę i uczestniczą w różnych spotkaniach okolicznościowych. Rozumiem, że piłka nożna i medycyna sportowa to Pana najważniejsze pasje. Czy nadal ogląda Pan mecze piłkarskie? J.G.: Oglądam piłkę do dzisiaj, bo sprawia mi to ogromną przyjemność. Moją pasją jest także ortopedia i ogólnie medycyna. Jestem lekarzem już od 50 lat i mam doskonały przegląd zmian, jakie następowały w ortopedii i traumatologii w tym czasie. Kiedy zaczynałem pracę jako lekarz, największym technologicznym osiągnięciem obszarów medycyny, którymi się zajmowałem, było zdjęcie rentgenowskie. Dzisiaj mamy do dyspozycji już takie narzędzia jak USG czy rezonans. Dzięki ogromnemu postępowi technologii medycznej zmieniło się obecnie wiele poglądów, które funkcjonowały wcześniej. Niepokojące jest jednak, W 1961 r. ukończył studia na Akademii Medycznej w Warszawie. Tytuł naukowy doktora nauk medycznych uzyskał w 1971 r. Uzyskane specjalizacje: chirurgia ogólna I stopień chirurgia ortopedyczna II stopień medycyna sportowa II stopień organizacja ochrony zdrowia II stopień zdrowie publiczne II stopień W 1982 r. został absolwentem Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie. Od 1997 r. zatrudniony w Grupie LUX MED. że lekarze dzisiaj mają coraz mniej czasu na rozmowę z chorym i wysłuchanie jego problemów, co było charakterystyczne dla czasów, kiedy ja byłem młodym lekarzem. Bardzo ważne jest, aby porozmawiać z Pacjentem, zrozumieć go i wesprzeć w sytuacji, w której się znajduje. Wróćmy do piłki jak Pan ocenia szanse naszej reprezentacji na wyjście z grupy podczas najbliższych Mistrzostw Europy? J.G.: Mam wrażenie, że czasem naszym piłkarzom brakuje woli walki, która jest tak ważna w sporcie. Moim zdaniem będzie bardzo trudno o wyjście z grupy (wywiad był przeprowadzony przed losowaniem grup przyp. redakcja). Odniesienie sukcesu w pierwszej rundzie mistrzostw Europy jest trudniejsze niż na mistrzostwach świata. Dziękuję serdecznie za rozmowę. 4 / z i m a b l i s k o z d r o w i a 1 7

18 r apd oa rna ad un ki ko w a N a s z e k s p e r t dr hab. n. med. Mariusz Wyleżoł, chirurg, kierownik Kliniki Chirurgii Wojskowego Instytutu Medycyny Lotniczej w Warszawie, członek Rady Naukowej Grupy LUX MED Otyłość niebezpi O problemie otyłości oraz chirurgicznych metodach jej leczenia Na przestrzeni ostatnich 20 lat obserwowany jest dynamiczny rozwój operacyjnego leczenia otyłości, z czego to wynika? Przede wszystkim należy zacząć od wytłumaczenia, czym jest otyłość. Otyłość oznacza nadmierną masę ciała, która obecnie występuje już u około 50% Polaków. Wraz z przyrostem masy ciała zwiększa się ryzyko wystąpienia różnych powikłań i chorób współistniejących, które prowadzą do skrócenia czasu przeżycia Pacjentów. Są to powikłania metaboliczne, takie jak np. cukrzyca typu drugiego czy nadciśnienie, ale też zmiany związane z mechaniką czyli zmiany zwyrodnieniowe stawów. Badania naukowe dowodzą, że otyłość prowadzi też do częstszego występowania nowotworów złośliwych, takich jak np. rak jelita grubego, przełyku, macicy, piersi i innych. W zależności od stopnia otyłości, chorobę tę leczy się zachowawczo lub operacyjnie. Szacuje się obecnie, że tak zwana otyłość olbrzymia skraca długość życia o lat, choć osobiście nie uważam, żeby to długość życia była najważniejsza. Bardziej istotna jest jakość życia, a otyłość jest dewastującą chorobą, jeżeli chodzi o jego komfort. Wiąże się to nie tylko z licznymi chorobami towarzyszącymi, ale także z funkcjonowaniem Pacjenta w społeczeństwie. Jakie są najważniejsze przyczyny otyłości? Czynniki, które wpływają na rozwój otyłości, można generalnie podzielić na predysponujące i wyzwalające, czyli geny oraz zaburzenia kontroli spożywania pokarmów. Przyczyną otyłości jest także powszechny dostęp do taniego jedzenia. Współczesne wyniki badań naukowych jednoznacznie wskazują, że decydującą rolę w rozwoju otyłości odgrywa zaburzona regulacja neurohormonalna decydująca o spożyciu pokarmów. Oznacza to, że powszechny pogląd o tym, że u podstaw otyłości leży brak silnej woli jest całkowicie nieuzasadniony i niezgodny z wynikami badań naukowych. Pacjenci chorujący na otyłość nie są winni rozwojowi tej choroby. Jeżeli ktoś uważa inaczej, to tak, jakby obwiniał chorego na przykład za to, że rozwinęła się u niego nadczynność tarczycy, bo nie wykazał wystarczająco silnej woli, ażeby temu zapobiec. Czym jest chirurgia bariatryczna? Ważenie i obliczanie BMI Pacjenta powinno być standardową procedurą przy każdej konsultacji medycznej. Jest współcześnie jedyną skuteczną metodą leczenia zaawansowanych postaci otyłości, a także jej powikłań, jak na przykład cukrzycy typu drugiego. Jak wykazały wyniki badań naukowych, jest dla tej grupy chorych metodą pozwalającą na wydłużenie okresu przeżycia i uwolnienie ich od licznych chorób towarzyszących. Są to operacje na przewodzie pokarmowym: żołądku i/lub jelitach, a większość z nich przeprowadza się współcześnie miniinwazyjną techniką laparoskopową. Wśród najczęściej stosowanych metod można wymienić: wszczepienie opaski żołądkowej, rękawową resekcję żołądka, wyłączenie żołądkowe. Chciałbym z całą stanowczością podkreślić, że nie są to operacje o charakterze estetycznym czy J a k o k r e ś l a s i ę s to p i e ń z a a w a n s o w a n i a o t y ł o ś c i? Stopień otyłości określa się za pomocą tzw. wskaźnika masy ciała, tj. BMI (Body Mass Index), który możemy obliczyć, dzieląc naszą masę ciała przez kwadrat wzrostu (kg/m²), np. u mężczyzny o masie 100 kg i wzroście 2 m wskaźnik BMI będzie wynosił 25, u kobiety o masie 90 kg i wzroście 1,5 m 40. Na podstawie danych epidemiologicznych i wynikającego z nich ryzyka rozwoju innych chorób określono wartości referencyjne wskaźnika BMI. Jak już wspomniano, na jego podstawie określa się także współcześnie stopień zaawansowania choroby, jaką jest otyłość. Poniżej 20 niedowaga masa ciała prawidłowa nadwaga otyłość I stopnia otyłość II stopnia Powyżej 40 otyłość III stopnia (otyłość olbrzymia) 1 8 b l i s k o z d r o w i a 4 / z i m a

19 r a d a n a u k o w a eczna choroba rozmawiamy z dr. hab. n. med. Mariuszem Wyleżołem. kosmetycznym są to zabiegi niejednokrotnie ratujące życie chorego. Pamiętać jednak należy, że chirurg nie jest w stanie pomóc każdemu choremu, szczególnie w zaawansowanych przypadkach, gdy ryzyko operacji związane z licznymi obciążeniami zdrowotnymi bywa zbyt wysokie. Zresztą sytuacja jest tutaj podobna jak w przypadku każdej choroby: im wcześniej rozpoczniemy leczenie, tym większa szansa na sukces. Czy biorąc pod uwagę wskaźnik BMI, możemy określić granicę, która kwalifikuje Pacjentów do chirurgicznego leczenia otyłości? Wskazania do leczenia operacyjnego otyłości to BMI Pacjenta powyżej 40 lub 35 w wypadku, gdy otyłości towarzyszą inne choroby, (np. BMI 36 oraz cukrzyca typu drugiego). W tych przedziałach leczenie zachowawcze otyłości jest nieskuteczne i naraża Pacjenta na rozwinięcie dalszych powikłań i wcześniejszy zgon. Jak ocenia Pan sytuację Pacjentów chorujących na otyłość w aspekcie możliwości właściwego leczenia ich choroby? Pacjenci chorujący na otyłość nie są winni rozwojowi tej choroby. Jeżeli ktoś uważa inaczej, to tak, jakby obwiniał chorego na przykład za to, że rozwinęła się u niego nadczynność tarczycy, bo nie wykazał wystarczająco silnej woli, ażeby temu zapobiec. Niestety, ale zabiegi te wykonywane są w nieadekwatnie małej liczbie w stosunku do rzeczywistych potrzeb naszego społeczeństwa, co niestety naraża nas wszystkich na ponoszenie dodatkowych kosztów na leczenie chorób związanych z otyłością, takich jak cukrzyca typu drugiego, nadciśnienie, zaburzenia lipidowe, choroby serca, stawów. Te wydatki dotyczą zarówno każdego z Pacjentów, jak i całego systemu opieki zdrowotnej. W krajach rozwiniętych, a chyba do takich chcielibyśmy się zaliczać, wykazano, że nakłady finansowe na przeprowadzenie operacji zwracają się po upływie 1,5 roku w związku z mniejszym zapotrzebowaniem na leki stosowane do leczenia wspomnianych powikłań otyłości. Moim zdaniem nieadekwatnie mała liczba operacji bariatrycznych wynika głównie z niewiedzy lekarzy w tym zakresie (mamy na to dowody naukowe), którzy próbują leczyć zaawansowane postacie choroby zachowawczo, narażając Pacjentów na przedwczesną śmierć. Myślę, że wynika to także z faktu, że Pacjenci, którzy zgłaszają się do lekarza po poradę, nie są nawet ważeni! Ważenie i obliczanie BMI Pacjenta powinno być standardową procedurą przy każdej konsultacji medycznej. fot. Fotolia 4 / z i m a b l i s k o z d r o w i a 1 9

20