Ocena stanu wiedzy kobiet na temat nietrzymania moczu
|
|
- Paulina Szczepaniak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 ROZDZIAŁ III ZDROWIE DOBROSTAN 4/2013 DOBROSTAN I SPOŁECZEŃSTWO Wyższa Szkoła Biznesu i Przedsiębiorczości w Ostrowcu Świętokrzyskim Wydział Pedagogiki i Nauk o Zdrowiu Kierunek Pielęgniarstwo College of Business and Enterprise In Ostrowiec Świętokrzyski Department of Pedagogy and Health Sciences, faculty of nursing MAŁGORZATA CICHOŃSKA, DOROTA MACIĄG, BOŻENA ZBOINA, IZABELA LATAWIEC, WIOLETA KRAWCZYK Ocena stanu wiedzy kobiet na temat nietrzymania moczu The assessment of women s knowledge concerning urinary incontinence Światowa Organizacja Zdrowia zalicza nietrzymanie moczu do podstawowych problemów zdrowotnych, których rozwiązanie stoi przed medycyną XXI wieku. Nietrzymanie moczu jest schorzeniem, które ze względu na szczególnie przykre objawy prowadzi często do znacznego ograniczenia aktywności życiowej. Zaburzenie to dotyczy dwa razy częściej kobiet niż mężczyzn. Przeciętny czas, jaki upływa od pojawienia się objawów do chwili szukania pomocy medycznej, wynosi w Polsce aż 9 lat! Jest to schorzenie nieprzyjemne, na które cierpi około 10% populacji. Mimo to nie przywiązuje się do niego należytej wagi, co powodowane jest tym, że połowa pacjentów ukrywa ten fakt i nie zgłasza go podczas wizyt u swego lekarza. Nietrzymanie moczu wywołuje wiele komplikacji w życiu społecznym i rodzinnym. Osoby dotknięte tą dolegliwością często są zakłopotane, odsuwane lub wytykane przez otoczenie, co sprawia, że zamykają się w sobie. Nietrzymanie moczu w sposób oczywisty powoduje nie tylko cierpienia fizyczne, ale także psychiczne, pogarszając jakość życia chorego i jego rodziny. Uniemożliwia sprawne funkcjonowanie w społeczeństwie, zmusza do zmiany stylu życia, ograniczenia kontaktów towarzyskich i społecznych. W praktyce ogranicza poruszanie się w miejscach publicznych a nawet konieczność zmiany zawodu. Powoduje obniżenie poczucia godności i własnej wartości, spadek pozycji społecznej, pogorszenie nastroju objawiające się depresją i lękiem oraz zmianę aktywności seksualnych.
2 ZDROWIE I DOBROSTAN NR 4/2013 Dobrostan i społeczeństwo Poczucie wstydu sprawia, że chorzy nie ujawniają swojej dolegliwości. Niektórzy błędnie przyjmują, że jest to naturalny i nieuleczalny objaw starzenia. Konieczne więc jest, kompleksowe podejście do zagadnienia jakości życia kobiet z nietrzymaniem moczu, co wydaje się być istotne zarówno ze względu na diagnostykę, jak i wynikające konsekwencje praktyczne. 46 MATERIAŁ I METODY Materiał do badań empirycznych w postaci ankiety zgromadzono w miesiącu styczniu 2013 roku. W badaniu wzięło udział 110 kobiet zamieszkujących w Stalowej Woli i okolicznych miejscowościach. Do przeprowadzenia proce druty badawczej zastosowano metodę sondażu diagnostycznego. Narzędziem badawczym był kwestionariusz ankiety składający się 22 pytań. Pytania dotyczyły wiedzy kobiet na temat przyczyn, metod leczenia nietrzymania moczu, wpływu dolegliwości na codzienne funkcjonowanie oraz źródeł pozyskiwania wiedzy na temat dolegliwości WPROWADZENIE Nietrzymaniem moczu nazywamy bezwiedne jego oddawanie, jest to objaw, którego występowanie może być spowodowane przez wiele czynników [1]. Według Międzynarodowego Towarzystwa do Spraw Trzymania Moczu International Continence Society (ICS) jest to stan, w którym brak kontroli oddawania moczu powoduje problemy higieniczne i utrudnia kontakty międzyludzkie [2]. Mimowolne gubienie moczu jest poważnym obciążeniem psychicznym i fizycznym dla kobiety, ma intymny i upokarzający charakter. Osoby z tym zaburzeniem czują się napiętnowane przez społeczeństwo, co sprawia że są osamotnione i brakuje im zrozumienia najbliższych. Zaburzenie to dotyczy dwa razy częściej kobiet niż mężczyzn a w stopniu lekkim stopniu występuje już u kobiet wieku 40 lat, pogłębia się po 55. roku życia, po 60. roku życia dotyka ok. 40% [3]. Niektóre ze stosowanych metod terapii uzyskują nawet 100% skuteczności bezpośrednio po zabiegu, ale z czasem problem może powrócić. Po zastosowaniu najlepszych metod - TVT, operacja Burcha, sling, sztuczny zwieracz, problem powraca u ok. 15% pacjentek po 5 latach od operacji. Uważa się, że skuteczność treningu pęcherza dochodzi do 90% a nawrót objawów obserwuje się u około 40% pacjentów w ciągu 3 lat. Można go jednak z powodzeniem leczyć poprzez ponowne wdrożenie terapii behawioralnej. Przyczyn schorzenia jest wiele i dzielą się na: pęcherzowe (niska podatność ścian pęcherza, nadaktywność wypieracza, często występujące zapalenie pęcherza moczowego), zwieraczowe (nadmierna ruchomość cewki moczowej, niewydolność mechanizmu zwieraczowego) [1], neurologicznie (choroby, wady wrodzone i urazy centralnego układu nerwowego, choroby demielizacyjne) [2], ginekologiczne (osłabienie mięśni dna miednicy, zanikowe zapalenie cewki pochwy, operacje ginekologiczne i położnicze, obniżenie narządów dna miednicy małej, choroby przewlekłe i zmiany ogólnoustrojowe (cukrzyca, zaparcia, otyłość, nowotwory, depresja) [4]. Wysiłkowe nietrzymanie moczu objawia się mimowolnym gubieniem moczu w czasie kaszlu, kichania, śmiechu, podnoszenia przedmiotów lub ćwiczeń fizycznych.
3 Małgorzata Cichońska, Dorota Maciąg, Bożena Zboina, Izabela Latawiec, Wioleta Krawczyk Ocena stanu wiedzy kobiet na temat nietrzymania moczu Zdarza się najczęściej u kobiet z osłabionym podparciem ściany miednicy oraz nadmiernym obniżeniem szyi pęcherza, częściej występuje u wieloródek [5]. W praktyce klinicznej wyróżnia się trzy stopnie nietrzymania moczu: o stopieniu I mówi się wówczas gdy do wypływu moczu podczas kaszlu, kichania i śmiechu, w stopniu II do wypływu moczu podczas normalnej pracy fizycznej, biegania, wchodzenia po schodach, natomiast w stopniu III mocz wypływa podczas stania [6]. Naglące NTM polega na mimowolnym wycieku moczu, które poprzedza lub któremu towarzyszy uczucie nagłego parcia na mocz. Występuje głównie w postaci parcia ruchowego lub czuciowego; w tym pierwszym przypadku mówimy o nadreaktywności wypieracza. Nadreaktywność może mieć podłoże neurogenne, ale jej przyczyna może być inna, np. obecność ciała obcego w pęcherzu, guz pęcherza, kamica pęcherza [7]. Objawami nadreaktywności są: ciągłe parcie na pęcherz, nagła niepowstrzymana potrzeba oddania moczu, nykturia. Nagłe uczucie parcia może powodować np. szum wody, mycie rąk, wyjście na zimne powietrze, otwarcie drzwi [8]. Nietrzymanie moczu z przepełnienia spowodowane upośledzoną kurczliwością mięśnia wypieracza, prowadzi do nadmiernego wypełniania pęcherza. Objawem charakterystycznym jest okresowe popuszczanie niewielkich ilości moczu w miarę przepełnienia się pęcherza moczowego. Wśród jego przyczyn wymienić należy obecność przeszkody podpęcherzowej w odpływie moczu, osłabienie mięśnia wypieracza lub kombinację obu tych czynników [5]. Mieszana postać NTM dotyczy pacjentek, u których objawy typowe dla naglącego nietrzymania moczu występują razem z wysiłkowym nietrzymaniem moczu. W sytuacjach, gdy daje się wyróżnić dominację jednej grupy objawów, rozpoznaje się wysiłkowe nietrzymanie moczu z niestabilnością wypieracza lub naglące nietrzymanie moczu z komponentą wysiłkowego nietrzymania moczu. Lista czynników etiologicznych i objawów tej postaci schorzenia jest złożona i stanowi kombinacje wszystkich typów nietrzymania moczu. Dlatego ciężko jest zdiagnozować ten typ NTM. Leczenie stosuje się tak jak w wysiłkowym i naglącym nietrzymaniu moczu, w zależności od tego, które objawy dominują [9]. Nietrzymanie moczu z przyczyn pozazwieraczowych - to bezwiedne oddawanie moczu przez przetokę, która omija czynnościowo sprawny mechanizm cewki moczowej. Mocz wycieka zarówno w nocy, jak i w dzień [2]. Przejściowa postać NTM ma złożoną etiologię i różnorodne objawy, łączą w sobie cechy wielu postaci NTM. Wśród przyczyn wymienia się: zaburzenia świadomości, infekcje układu moczowego, zaparcia, atroficzne zapalenie pochwy i cewki, działania uboczne leków np. leki moczopędne, antydepresanty, antypsychotyczne, nasenne i inne), czynniki psychologiczne, ograniczenia w poruszaniu, nadmierną diurezę (z powodu niewydolności krążenia, hyperglikemii). Przejściowe nietrzymanie moczu pojawia się pod wpływem zadziałania czynnika, którego szybka eliminacja przywraca stan wyjściowy. Jeśli jego przyczyna pozostaje nieusunięta, może ewoluować w utrwalone nietrzymanie moczu [2]. Badanie chorego należy jak zawsze rozpocząć od zebrania dokładnego wywiadu. Pytania powinny dotyczyć trzech głównych zagadnień: główne, aktualnie istniejące 47
4 ZDROWIE I DOBROSTAN NR 4/2013 Dobrostan i społeczeństwo dolegliwości, które spowodowały zgłoszenie się do lekarza, dotychczasowy przebieg choroby oraz innych towarzyszących dolegliwości urologicznych, inne choroby występujące lub przebyte [9]. Prawidłowo zebrany wywiad często pozwala uniknąć drobiazgowych badań dodatkowych. Należy szczegółowo pytać o poszczególne objawy, takie jak naglące parcie na mocz, częstomocz, bolesne fikcje, uciekanie moczu po wysiłku ból, krwiomocz, nawracające zakażenia układu moczowego, leczenie farmakologiczne [5]. Wywiad powinien również dotyczyć zachowania i nawyków dietetycznych, mogących nasilać objawy pęcherza nadreaktywnego, a które mogą być odwracalne. Czynnikami dietetycznymi mogą być: kofeina, ostre przyprawy, ilość przyjmowanych płynów. Czynnikami psychologicznymi są natomiast stres, zmęczenie, zaburzenia osobowości. Kobiety z zespołem częstomoczu i parć naglących powinny być oceniane pod katem współistnienia chorób takich jak cukrzyca, moczówka prosta, zapalenie pochwy. Przebyte zabiegi chirurgiczne w obrębie miednicy mogą w istotny sposób wpływać na funkcję dolnych dróg moczowych. Postawienie właściwej diagnozy umożliwiają: dokładne badanie fizykalne, badania laboratoryjne, test wkładkowy oraz badanie urodynamiczne [5, 9]. Bardzo ważną elementem diagnostyki jest również prowadzenie przez chorą dziennika mikcji. Zapisuje ona czas i pojemność poszczególnych mikcji oraz uwagi dodatkowe: incydenty gubienia moczu pomiędzy mikcjami, liczba zmienionych podpasek, wrażenie niecałkowitego opróżnienia pęcherza po mikcji, ból w czasie mikcji, przerywany strumień moczu, przyjmowanie płynów i pokarmów wzmagających dolegliwości (kawa, piwo, niektóre owoce i warzywa, soki). Chorą należy uczulić szczególnie na zachowania naturalne i jak najbardziej obiektywny pomiar. Leczenie zachowawcze nietrzymania moczu u kobiet należy przedkładać nad leczeniem operacyjnym, przynajmniej u kobiet, które mają do czynienia z pierwszorazowym wystąpieniem NTM. W nawracających incydentach decyzję o sposobie leczenia powinien podjąć ginekolog. Do leczenia zachowawczego zaliczamy: wyjaśnienie funkcji nauczania samokontroli, fizjoterapia, farmakoterapia, psychoterapia, stosowanie urządzeń pomocniczych. Przy niewydolności mięśnia dna miednicy, jak również w przypadkach współistnienia czynników psychogennych, metoda leczenia fizykalnego jest metodą z wyboru [1]. W leczeniu farmakologicznym stosowane sa następujące grupy leków: estrogeny [10], leki alfa-adrenomimetyczne dzięki nim następuje wzrost napięcia zwieracza wewnętrzne, leki antycholinergiczne blokują receptory muskarynowe, które znajdują się w pęcherzu i w ten sposób hamują powstawanie skurczów mięśnia wypieracza [9]. Lekiem proponowanym w przypadku WNM jest duloksetyna. Jest to nowy preparat, który na drodze ośrodkowej hamuje zwrotne wchłanianie serotoniny i noradrenaliny, a tym samym wspomaga napięcie mięśni cewki moczowej unerwionych przez nerw sromowy. Leki sedatywne ta grupa leków może być stosowana wspomagająco w terapii wszystkich postaci nietrzymania moczu. Brak efektów terapii behawioralnej i farmakologicznej stanowi podstawę do zakwalifikowania pacjentki do leczenia chirurgicznego. Na podstawie wywiadu przeprowadzonego przez lekarza ginekologa lub urologa i wyników badań dodatkowych kwalifikuje się pacjentkę do rodzaju leczenia opera- 48
5 Małgorzata Cichońska, Dorota Maciąg, Bożena Zboina, Izabela Latawiec, Wioleta Krawczyk Ocena stanu wiedzy kobiet na temat nietrzymania moczu cyjnego [8]. Dla każdej pacjentki dobierana jest indywidualna metoda operacyjna. W każdym przypadku planowanego leczenia chirurgicznego wykonuje się badanie urodynamiczne. Leczenie operacyjne dotyczy prawie zawsze WNM. Kobieta z problemem nietrzymania moczu wymaga zrozumienia dla całej sytuacji. Jest wdzięczna za każdą formę terapii, która prowadzi do poprawy jej stanu. Okazało się, że kompleksowa fizjoterapia prowadzi do dobrych wyników [1]. Ćwiczenia Kegla są prostym, tanim i skutecznym sposobem profilaktyki nietrzymania moczu i polegają na systematycznym wykonywaniu ćwiczeń mięśni dna miednicy. Stanowią one grupę mięśni przyczepioną z przodu do kości łonowej, a z tyłu do dolnej części kręgosłupa. Przez zaciskanie ich i unoszenie można kontrolować zamykanie odbytu, pochwy oraz cewki moczowej, czyli ujścia pęcherza. Ćwiczenia te są bardzo skuteczne, oczywiście pod warunkiem, że się je wykonuje systematycznie i prawidłowo. Rezultaty widoczne są już po kilku tygodniach [3]. Często stosowanym sposobem leczenia nietrzymania moczu jest właśnie elektrostymulacja. Zalecana jest pacjentkom, u których reakcje mięśni są opóźnione, a ich skurcz słabo wyczuwalny [12]. Dzięki stymulacji ukrwienie znacznie się poprawia, a odpowiedni bodziec elektryczny powoduje uruchomienie procesu odbudowy mięśnia. Rehabilitacjia może trwać nawet kilka miesięcy to zależy od stopnia osłabienia mięśni, systematyczności w ćwiczeniach, czynników dodatkowych [1, 7, 9]. Biofeedback uznany za oddzielną technikę usprawniania mięśni miednicy mniejszej, ale to jedynie wspomaganie treningu. Biofeedback kontroluje pracę właściwej partii mięśni, wielkość, czas trwania skurczu i rozluźnienie [9] Wykorzystanie techniki biofeedbacku z użyciem elektrod miograficznych pozwala pacjentce widzieć efekty swojej pracy. Pacjentka jest wtedy bardziej zmotywowana do dalszej pracy. W połączeniu z regularnymi ćwiczeniami Kegla i ze stałą kontrolą przynosi najlepsze efekty [10]. Uczy ona szybko i właściwie jak napinać odpowiednie grupy mięśni. Terapia behawioralna obejmuje zakres działań mających na celu świadome wytworzenie u pacjenta zachowań i reakcji pozwalających kontrolować i w pewnym zakresie modyfikować mechanizmy związane z utrzymaniem moczu. Pacjent powinien wyuczyć się regularnego oddawania moczu, całkowitego opróżniania pęcherza moczowego, zmniejszenie masy ciała, zmniejszenie ilości przyjmowanych płynów, leczenie zaparć, unikanie ekstremalnego wysiłku, oraz zakażeń dróg moczowych, zaprzestanie palenia [10]. Ćwiczenia pęcherza prowadzą do przywrócenia korowej kontroli nad funkcją pęcherza. Metoda ta znalazła zastosowanie przede wszystkim w leczeniu niestabilności mięśnia wypieracza, ale jest również przydatna w terapii wysiłkowego nietrzymania moczu [2]. Zapobieganie schorzeniu polega na dbałości o higienę i zdrowie przez całe życie. W okresie dzieciństwa rodzice dziewczynki powinni zadbać o trening pęcherza, który polega na tym, aby dziecko korzystało z toalety co najmniej co 3 godziny. Kolejna sprawa to czystość okolic krocza i niedopuszczanie do stanów zapalnych pęcherza i cewki moczowej. Ważne jest również, leczenie wszelkich wad i nieprawidłowości w obrębie układu moczowo-płciowego. 49
6 ZDROWIE I DOBROSTAN NR 4/2013 Dobrostan i społeczeństwo Kobieta w wieku rozrodczym powinna ćwiczyć mięśnie przepony miednicy przed planowaną ciążą w czasie jej trwania i w połogu, a także nie dopuszczać do powstania stanów zapalnych dróg rodnych i pęcherza moczowego [13]. A przez całe życie powinna starać się utrzymywać prawidłową masę ciała, przestrzegać higieny okolic intymnych, unikać zaparć, poza ogólnymi, usprawniającymi ćwiczeniami gimnastycznymi ćwiczyć mięśnie dna miednicy, a w okresie menopauzy stosować hormonalną terapię zastępczą. W interesie zdrowia kobiety jest unikanie palenia i nadmiernego wysiłku fizycznego [7]. WYNIKI Nietrzymanie moczu może występować w każdym wieku. Zdecydowane zwiększenie częstości występowania tej choroby stwierdza się po menopauzie, kiedy to dotyczy ona ok. 40% kobiet. Związane jest to z pogorszeniem ukrwienia i elastyczności okolicy przepony moczowo-płciowej spowodowanym niedoborem estrogenów. Ryc. 1. Wiek badanych Według przeprowadzonych badań najliczniejszą grupę badanych stanowiły kobiety w wieku powyżej 56 lat, czyli 38 %, a najmniejszą poniżej 35 roku życia, tylko 16 %. Badane w przedziale wiekowym lat stanowiły tyle samo, co lat, czyli po 23 %. Otyłość jest kolejnym dobrze znanym czynnikiem, który zarówno sprzyja pojawieniu się nietrzymania moczu, jak i nasileniu się dolegliwości. Istnieje również zależność między wzrastającym indeksem masy ciała, a częstotliwością występowania nietrzymania moczu. 50
7 Małgorzata Cichońska, Dorota Maciąg, Bożena Zboina, Izabela Latawiec, Wioleta Krawczyk Ocena stanu wiedzy kobiet na temat nietrzymania moczu 42% 8% 23% 27% powyżej 70 Ryc. 2. Masa ciała Z analizy wynika, że najwięcej bo 42% waży powyżej 70 kg. Tylko 8% zaznaczyło odpowiedź poniżej 50kg. 23% to kobiety, których waga mieści się między kg, a 27% waży 60-70kg masy ciała. Miejsce zamieszkania kobiety może mieć wpływ na wiedzę, którą posiada na temat choroby. Problemem kobiet mieszkających na wsi na pewno będzie ograniczony dostęp do specjalistów zajmujących się problemem NTM. Zajmują się głównie domem i obowiązkami życia codziennego, a problemy zdrowotne odkładają na dalszy plan. 18% miasto wieś 82% Ryc. 3. Miejsce zamieszkania 51
8 ZDROWIE I DOBROSTAN NR 4/2013 Dobrostan i społeczeństwo Zdecydowana większość badanych kobiet pochodziła z miasta, bo to aż 82%, reszta to mieszkanki wsi 18%. Rzeczywista liczba kobiet z problemem NTM jest większa, ponieważ znaczna część kobiet ukrywa objawy, traktując je jako problem wstydliwy. Bagatelizują objawy w nadziei, że samo przejdzie. Ryc. 4. Występowanie epizodów NTM 17% badanych kobiet twierdzi, że nigdy w życiu nie zdarzył im się incydent nietrzymania moczu. 15% przyznaje się, że raz w życiu miały takie zdarzenie. Zdecydowanie najwięcej kobiet zaznaczyło odpowiedź kilka razy w życiu (47%). A częste epizody zdarzają się 21% kobiet. W wielu źródłach NTM traktowane jest nie jako choroba, lecz niepożądany objaw, który występuje w pewnym wieku. Jest dość liczna kobiet, która nie zdaje sobie sprawy z tego, co to za choroba i jak wielkiej grupy osób dotyczy. 52
9 Małgorzata Cichońska, Dorota Maciąg, Bożena Zboina, Izabela Latawiec, Wioleta Krawczyk Ocena stanu wiedzy kobiet na temat nietrzymania moczu Ryc. 5. Świadomość istnienia choroby Uzyskane wyniki badań pozwalają stwierdzić, że ponad połowa kobiet słyszała NTM zanim zaobserwowała u siebie objawy schorzenia. Mała świadomość kobiet dotycząca nietrzymania moczu sprawia, że często lekceważą pierwsze objawy i nie poddają się leczeniu. Pacjentki boją się wizyty obawiając się interwencji chirurgicznej. Odkładają konsultację ze specjalistą do momentu, kiedy same nie radzą sobie z problemem. Ryc. 6. Wizyta u lekarza 53
10 ZDROWIE I DOBROSTAN NR 4/2013 Dobrostan i społeczeństwo Aż 88% respondentek przyznaje się, że nie były u lekarza w związku z wystąpieniem NTM. Tylko 12% skorzystało z porady specjalisty. Częstą przyczyną zwlekania z wizytą u lekarza jest zwyczajna niewiedza pacjentek. Nie wiadomo do końca, do jakiego specjalisty się zgłosić, więc lepiej nie iść wcale, żeby się nie ośmieszyć. Ryc. 7. Świadomość kobiet na temat specjalności lekarza, do którego należy się udać Większość kobiet (54%) nie wie nawet, do jakiego lekarza trzeba udać się z problemem NTM. 46% respondentek twierdzi, że ma wiedzę na ten temat. Problem nietrzymania moczu związany jest niekiedy ze zmianą stylu życia, ograniczeniem codziennych czynności, koniecznością stałego zabezpieczenia się w celu utrzymania higieny, dyskomfortem fizycznym i psychicznym, zmianą w sferze psychiki, trudnościami w stosunkach z rodziną oraz znajomymi, czasem z koniecznością zmiany zawodu. 54
11 Małgorzata Cichońska, Dorota Maciąg, Bożena Zboina, Izabela Latawiec, Wioleta Krawczyk Ocena stanu wiedzy kobiet na temat nietrzymania moczu Ryc. 8. Odczucia podczas epizodów NTM 40% badanych czuło skrępowanie sytuacją. 25% kobiet wstydziło się tego, co się stało. 24% nie zwracało zbyt swojej uwagi na epizod, czuły obojętność. Natomiast 11% badanych bało się o swój stan zdrowia. Problemy w życiu seksualnym są częstym następstwem nietrzymania moczu. Kobiety wstydzą się przyznać partnerowi, że istnieje jakiś problem. Ryc. 9. Obawy dotyczące życia seksualnego 55
12 ZDROWIE I DOBROSTAN NR 4/2013 Dobrostan i społeczeństwo Z badań wynika, że 47% kobiet nie miało problemów dotyczących życia seksualnego z partnerem. Tylko 5 ze 110 badanych rozmawiało ze swoim partnerem na temat wystąpienia NTM i obaw związanych z tym. 34% respondentek unikało kontaktów seksualnych. 15% opróżniało pęcherz przed stosunkiem, wierząc, że nic się nie wydarzy. Jednym z najistotniejszych czynników ryzyka prowadzących do NTM są porody naturalne. Powodują uszkodzenie mięśni dna miednicy. Więcej niż trzy porody, porody zabiegowe (kleszczowe), urodzenie płodu o masie przekraczającej 4000g, też znacznie przybliża do powstania problemu NTM. Kombinacja zmian hormonalnych, nacisk macicy na pęcherz i wysiłek, jakim jest sam poród, mogą ograniczyć skuteczność działania mięśni miednicy. Ryc. 10. Ilość urodzonych dzieci Analiza pokazuje, że 15% kobiet nie urodziło ani jednego dziecka. 28% zaznaczyło urodzenie jednego dziecka, tyle samo kobiet urodziło dwoje dzieci. Natomiast troje dzieci urodziło 22%, a powyżej trzech 7%. 56
13 Małgorzata Cichońska, Dorota Maciąg, Bożena Zboina, Izabela Latawiec, Wioleta Krawczyk Ocena stanu wiedzy kobiet na temat nietrzymania moczu Ryc. 11. Ilość porodów naturalnych 25% respondentek to kobiety, które nie mają dzieci lub urodziły przez cesarskie cięcie. Jeden naturalny poród przeszło 26%. Niewiele mniej, bo 25% zaznaczyło dwa naturalne porody. 18% przeszło 3 porody naturalne, a tylko 6 powyżej trzech. Kobiety pracujące fizycznie, wykonujące zajęcia wymagające podnoszenia ciężarów, narażone są na stopniowe osłabienie mięśni dna miednicy, prowadzące do wysiłkowego nietrzymania moczu. Ryc. 12. Praca fizyczna 57
14 ZDROWIE I DOBROSTAN NR 4/2013 Dobrostan i społeczeństwo Tylko 4% wykonuje pracę bardzo ciężką. 15% kobiet przyznaje, że ich praca fizyczna jest ciężka. Umiarkowany tryb pracy ma 35% respondentek. Aż 46% Pań zaznaczyło lekką pracę, są to również kobiety, które nie pracują już zawodowo. Można podejrzewać, że problem nietrzymania moczu ma powiązania genetyczne. Jednak nie do końca można to stwierdzić, ze względu na rodzaj choroby. Jeśli problem NTM jest wstydliwy to nie koniecznie ludzie rozmawiają o tym nawet w gronie rodziny. Ryc. 13. Występowanie NTM w rodzinie Z badań wynika, że 38% kobiet posiada wiedzy, czy w ich rodzinie występowało NTM. 14% zaznaczyło, że w rodzinie nie było przypadków NTM. Natomiast aż 48% nie wie czy ktoś w rodzinie miał ten problem, ponieważ nie rozmawiali na ten temat. Zarówno ostre, jak i przewlekłe stany zapalne pęcherza moczowego są znanymi czynnikami ryzyka. Zakażenia dróg moczowych mogą prowadzić do nadwrażliwości pęcherza. Pęcherz błędnie wysyła wtedy ciału naglące sygnały o konieczności szybkiego opróżnienia go nawet wtedy, gdy nie jest jeszcze całkiem pełen. 58
15 Małgorzata Cichońska, Dorota Maciąg, Bożena Zboina, Izabela Latawiec, Wioleta Krawczyk Ocena stanu wiedzy kobiet na temat nietrzymania moczu Ryc. 14. Stany zapalne układu moczowego Z przeprowadzonych badań wynika, że jedna czwarta kobiet nie przebyła stanów zapalnych układu moczowego. 14% cierpiało z powodu przewlekłych problemów. 9% respondentek przyznaje, że przechodziło ostre stany zapalne. Natomiast większość zaznaczyła sporadyczne problemy z układem moczowym. Zaparcia przyczyniają się do wystąpienia zaburzeń statyki narządu rodnego oraz nietrzymania moczu. Nadmierne parcie przy oddawaniu stolca, zwłaszcza w dziecięcym lub podeszłym wieku, jest czynnikiem predysponującym do wystąpienia wysiłkowego nietrzymania moczu. Ryc. 15. Zaparcia Badanie wykazuje, że 20% kobiet nie ma problemu z zaparciami. Sporadyczne zaparcia zdarzają się połowie badanych kobiet. A częsty problem występuje u 30% badanych. Spożywanie alkoholu w nadmiernych ilościach może mieć wpływ na występowanie NTM. Niektóre z nich mają działanie moczopędne. 59
16 ZDROWIE I DOBROSTAN NR 4/2013 Dobrostan i społeczeństwo Ryc. 16. Spożywanie alkoholu Połowa kobiet zdecydowanie nie spożywa alkoholu. Okazyjne picie zdarza się, 46% badanych. Do częstego picia alkoholu przyznaje się tylko 4%. Zaobserwowanie gubienia moczu podczas kaszlu, nagłego śmiechu, podnoszenia czegoś ciężkiego pozwala podejrzewać wysiłkowe nietrzymanie moczu. Ryc. 17. Występowanie NTM podczas kaszlu, podnoszenia Z analizy wynika, że u 65% respondentek zdarzyło się NTM podczas kichania lub podnoszenia czegoś ciężkiego. 35% nigdy nie miało z tym problemu. Przetrzymywanie moczu w pęcherzu powoduje rozciągnięcie jego ścian i osłabienie mięśni pęcherza moczowego. Czując potrzebę oddania moczu nie należy trzymać, lecz niezwłocznie udać się do łazienki i za każdym razem dokładnie opróżnić pęcherz. 60
17 Małgorzata Cichońska, Dorota Maciąg, Bożena Zboina, Izabela Latawiec, Wioleta Krawczyk Ocena stanu wiedzy kobiet na temat nietrzymania moczu Ryc. 18. Przetrzymywanie moczu w pęcherzu 27% kobiet twierdzi, że od razu po wystąpieniu parcia idą do toalety. Ponad połowa kobiet (65%) przyznaje, że zdarza im się przetrzymywać mocz, gdy nie ma w pobliżu toalety. Natomiast 8% kobiet robi to często, gdyż warunki nie pozwalają im na korzystanie z toalety w każdej chwili. Obecnie leczenie zachowawcze nietrzymania moczu u kobiet należy przedkładać nad leczenie operacyjne, przynajmniej w tych przypadkach, kiedy mamy do czynienia z pierwszorazowym wystąpieniem nietrzymania moczu. W przypadkach nawracających decyzję o sposobie powinien podjąć ginekolog, w zależności od wyników badań. Ryc. 19. Znajomość metod leczenia NTM Z badań wynika, że tylko 18% Pań wie, jakie są metody leczenia NTM. Aż 52% nie ma pojęcia jak walczyć z problemem. A 30% coś słyszało, ale ich wiedza jest nie kompletna. Najłatwiej korzystać ze źródeł informacji łatwo dostępnych. Tam gdzie nikt nie zadaje pytań, tylko samemu można znaleźć to, co się chce. Najgorzej rozmawiać z kimś, kto ma sporą wiedzę i zadaje niezręczne pytania. 61
18 ZDROWIE I DOBROSTAN NR 4/2013 Dobrostan i społeczeństwo Ryc. 20. Źródła wiedzy na temat NTM Tylko 16% badanych kobiet czerpało wiedze dotyczącą NTM od profesjonalisty medycznego - lekarza. Najwięcej 32% z gazet, z internetu a z rozmów z koleżankami 28%. Można więc domniemywać, iż posiadana przez wiedza jest na niewystarczającym poziomie. Ćwiczenia mięśni Kegla są proste, tanie i dostępne dla każdego. Tak jak każde ćwiczenia są skuteczne, ale tylko wtedy, gdy są wykonywane regularnie. Można wykonywać ćwiczenia w każdej sytuacji, gdyż są niezauważalne dla otoczenia. Ryc. 21. Znajomość ćwiczeń Kegla Analiza zebranego materiału wykazała, że aż 53% badanych nie słyszała i nie zna zasad wykonywania ćwiczeń doktora Kegla. Niewiele o ćwiczeniach słyszało 24% badanych. Tylko 23% deklaruje, że zna cel i zasady wykonywania tych ćwiczeń. 62
19 Małgorzata Cichońska, Dorota Maciąg, Bożena Zboina, Izabela Latawiec, Wioleta Krawczyk Ocena stanu wiedzy kobiet na temat nietrzymania moczu WNIOSKI 1. U zdecydowanej większości badanych problem NTM wystąpił kilkakrotnie lub zmagają się z nim stale. 2. Poziom wiedzy badanych kobiet jest niezadawalający. Kobiety znają objawy, borykają się z nimi ale nie korzystają z profesjonalnej pomocy medycznej. 3. Badane kobiety nie znają metod leczenia NTM. 4. Powodowane wstydem kobiety, czerpią wiedzę na temat występującej u nich dolegliwości ze źródeł ogólnodostępnych. 5. Badane kobiety kierowane skrępowaniem ograniczają aktywność seksualną. PIŚMIENNICTWO 1. Pages I. H., Kompleksowa fizjoterapia nietrzymania moczu, Rehabilitacja Medyczna 1997, T1, s Kurpas D., Kassolika K., Rehabilitacja w pielęgniarstwie, Państwowa Medyczna Szkoła Zawodowa w Opolu, Continuo 2010, s. 15; Osowska I., Nietrzymanie moczu wstydliwa dolegliwość Magazyn Pielęgniarki i Położnej 2011, Nr 6, s Andruszkiewicz A., Banaszkiewicz M., Promocja zdrowia, PZWL 2010, s Macfarlane M. T., Urologia Urban & Parker 1997, s Breckwoldt M., Fabel G., Martusi G., Martusi J., Pfleiderer A., Schneider H., Ginekologia i położnictwo, Wydawnictwo Medyczne 1997, s Grzywaczewska M., Wysiłkowe, naglące, odruchowe NTM, Magazyn Pielęgniarki i Położnej 2005, Nr 1-2, s Steciwko A., Opieka paliatywna: postępowanie z chorym z nietrzymaniem moczu, Świat Medycyny i Farmacji 2008, 48; Borkowski A., Urologia Podręcznik dla studentów medycyny, PZWL 1999, s Olszewski J., Fizjoterapia w wybranych dziedzinach medycyny, kompendium, PZWL 2011, s Steciwko A., Wojtal M., Żurawicka D., Pielęgnacyjne i kliniczne aspekty opieki nad chorymi T. 3, Continuo 2010, s Samulak E., Ocena skuteczności elektrostymulacji dopochwowej, Polski przegląd nauk o zdrowiu 2006, s Styszyński A., Nietrzymanie moczu czyli NTM, Magazyn Pielęgniarki i Położnej 2011, Nr 10, s
20 ZDROWIE I DOBROSTAN NR 4/2013 Dobrostan i społeczeństwo STRESZCZENIE Światowa Organizacja Zdrowia zalicza nietrzymanie moczu do podstawowych problemów zdrowotnych, których rozwiązanie stoi przed medycyną XXI wieku. Nietrzymanie moczu jest schorzeniem, które ze względu na szczególnie przykre objawy prowadzi często do znacznego ograniczenia aktywności życiowej. Zaburzenie to dotyczy dwa razy częściej kobiet niż mężczyzn. Nietrzymanie moczu wywołuje wiele komplikacji w życiu społecznym i rodzinnym. Osoby dotknięte tą dolegliwością często są zakłopotane, odsuwane lub wytykane przez otoczenie co sprawia, że zamykają się w sobie. Celem badania było określenie poziomu wiedzy kobiet na temat czynników ryzyka, objawów, leczenia i profilaktyki występowania nietrzymania moczu. Badaniem ankietowym objęto wybraną losowo grupę 110 kobiet, zamieszkujących w Stalowej Woli i okolicznych miejscowościach. Analiza zebranego materiału badawczego wykazała niski poziom wiedzy badanych na temat przyczyn, stosowanych metod leczenia i profilaktyki nietrzymania moczu. Konieczne więc wydaje być kompleksowe podejście do zagadnienia jakości życia kobiet z nietrzymaniem moczu, co wydaje się być istotne zarówno ze względu na diagnostykę, jak i wynikające konsekwencje praktyczne. ABSTRACT World Health Organization considers urinary inconsistence to be the basic health problem which the 21 st century medicine is to solve. Urinary inconsistence is a disease which, due to particularly unpleasant symptoms, leads to considerable limitations in life activities. This disease is twice as common for women than for men. Urinary inconsistence causes many complications in social and family life. People suffering from it are often embarrassed, withdrawn or not tolerated by their environment. The aim of the evaluation was to define the level of women s knowledge concerning the risk factors, symptoms, treatment and preventing urinary inconsistence. The questionnaire covered a random group of 110 women living in Stalowa Wola and its surroundings. The analysis of gathered material proved a low level of knowledge of reasons, used methods of treatment and preventing urinary inconsistence. Thus, it seems necessary to treat the issue of the quality of life of the women with urinary inconsistence problem in a complex way. It seems essential from the point of view of diagnostics and practical consequences resulting from it. Artykuł zawiera znaków ze spacjami + grafika 64
DOLEGLIWOŚCI ZE STRONY DOLNYCH DRÓG MOCZOWYCH (LUTS) U KOBIET
DOLEGLIWOŚCI ZE STRONY DOLNYCH DRÓG MOCZOWYCH (LUTS) U KOBIET ze szczególnym uwzględnieniem zespołu pęcherza nadaktywnego (OAB) Pod patronatem: Opracowała: dr Anna Katarzyna Czech DOLEGLIWOŚCI ZE STRONY
Bardziej szczegółowoNIEINWAZYJNA TERAPIA NIETRZYMANIA MOCZU SALUS-TALENT
NIEINWAZYJNA TERAPIA NIETRZYMANIA MOCZU SALUS-TALENT WPROWADZENIE Pacjenci coraz częściej zwracają uwagę na swoje problemy intymne. Problemy intymne zawierają w sobie schorzenia takie jak: nietrzymanie
Bardziej szczegółowoLeczenie pęcherza nadreaktywnego
Leczenie pęcherza nadreaktywnego Trening pęcherza Leczenie zachowawcze stosowane w przypadku pęcherza nadreaktywnego cieszy się uznaniem lekarzy i pacjentów i stanowi zarówno alternatywę, jak i uzupełnienie
Bardziej szczegółowoLeczenie zabiegowe wysiłkowego nietrzymania moczu. Warianty usługi: estetyka.luxmed.pl
Leczenie zabiegowe wysiłkowego nietrzymania moczu W zależności od stopnia zaawansowania wysiłkowego nietrzymania moczu, możliwe są do zastosowania zarówno procedury małoinwazyjne, jak i chirurgiczne. Te
Bardziej szczegółowoUROLOGIA. broszura edukacyjna opracowana przez Prof. dr hab. n. med. Piotra Radziszewskiego.
UROLOGIA broszura edukacyjna opracowana przez Prof. dr hab. n. med. Piotra Radziszewskiego. Łagodny rozrost gruczołu krokowego i objawy z nim związane Powiększenie gruczołu krokowego znajduje się na 4
Bardziej szczegółowoEtiologia i częstość występowania monosymptomatycznego i niemonosymptomatycznego moczenia nocnego w populacji dzieci polskich
Etiologia i częstość występowania monosymptomatycznego i niemonosymptomatycznego moczenia nocnego w populacji dzieci polskich dr n. med. Agata Korzeniecka - Kozerska Założenia TRUDNOŚCI Z USTALENIEM CZY
Bardziej szczegółowoDOLEGLIWOŚCI ZE STRONY DOLNYCH DRÓG MOCZOWYCH (LUTS) U MĘŻCZYZN
DOLEGLIWOŚCI ZE STRONY DOLNYCH DRÓG MOCZOWYCH (LUTS) U MĘŻCZYZN ze szczególnym uwzględnieniem łagodnego rozrostu gruczołu krokowego (BPH/BPE) Pod patronatem: Opracowała: dr Anna Katarzyna Czech DOLEGLIWOŚCI
Bardziej szczegółowoWywiady z zakresu układu moczowego. Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych WUM
Wywiady z zakresu układu moczowego Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych WUM Dyzuria Częstomocz Główne objawy Zmiany wyglądu moczu - krwiomocz - pienienie się moczu Zaburzenia
Bardziej szczegółowoNTM - wysiłkowe po porodach, operacjach w obrębie miednicy małej, niepowodzeniach po operacjach wysiłkowego NTM.
UROTERAPIA - REHABILITACJA DNA MIEDNICY Leczymy: 1.Nietrzymanie moczu (NTM) NTM - wysiłkowe po porodach, operacjach w obrębie miednicy małej, niepowodzeniach po operacjach wysiłkowego NTM. NTM - wysiłkowe
Bardziej szczegółowo- ankieta dla kobiet- Ankieta ma charakter poufny i służy jedynie optymalnemu przygotowaniu programu terapeutycznego.
- ankieta dla kobiet- Ankieta ma charakter poufny i służy jedynie optymalnemu przygotowaniu programu terapeutycznego. Imię i nazwisko:... Adres e-mail:... Wiek:... Czego spodziewasz się po terapii? Jakie
Bardziej szczegółowoĆwiczenia lekarstwem na jesienną chandrę
Ćwiczenia lekarstwem na jesienną chandrę Jesienna pogoda sprzyja pogorszeniu samopoczucia. Wiele osób rezygnuje z aktywności fizycznej z powodu zmiennej pogody i chłodu. Tymczasem ruch na świeżym powietrzu
Bardziej szczegółowo- ankieta dla mężczyzn-
Ankieta ma charakter poufny i służy jedynie optymalnemu przygotowaniu programu terapeutycznego. Imię i nazwisko:... Adres e-mail:... Wiek:... Czego spodziewasz się po terapii? Jakie są Twoje oczekiwania
Bardziej szczegółowoKliniczny Oddział Urologiczny IV Wojskowy Szpital Kliniczny we Wrocławiu
Kliniczny Oddział Urologiczny IV Wojskowy Szpital Kliniczny we Wrocławiu Operacyjne sposoby leczenia nietrzymania moczu Dr n. med. Tomasz Tuchendler Kliniczny Oddział Urologiczny, IV Wojskowy Szpital Kliniczny
Bardziej szczegółowoAnaliza przyczyn wysiłkowego nietrzymania moczu i zastosowanie estriolu jako postępowanie okołooperacyjne u kobiet leczonych operacyjnie
Michał Powolny, Piotr Pietrzak, Krzysztof Szafranko, Wojciech Borucki Analiza przyczyn wysiłkowego nietrzymania moczu i zastosowanie estriolu jako postępowanie okołooperacyjne u kobiet leczonych operacyjnie
Bardziej szczegółowoMateriał Przeznaczony Dla Osób, Które Chcą Wiedzieć Więcej O Problemach Nietrzymania Moczu I Stolca
Materiał Przeznaczony Dla Osób, Które Chcą Wiedzieć Więcej O Problemach Nietrzymania Moczu I Stolca Tekst: Centrum Inkontynencji w Västra Götaland Fotografie: Kajsa Lundberg Układ graficzny: Svensk Information
Bardziej szczegółowoPodstawowe informacje o chorobach i raku gruczołu krokowego
W TROSCE O PACJENTA CHOREGO NA RAKA GRUCZOŁU KROKOWEGO Ogólnopolski program edukacyjny Podstawowe informacje o chorobach i raku gruczołu krokowego Program realizowany pod patronatem Polskiego Towarzystwa
Bardziej szczegółowoFizjoterapia w połogu. Spotkanie szkoleniowo -integracyjne PTKiDL Łódź
Fizjoterapia w połogu Spotkanie szkoleniowo -integracyjne PTKiDL 17-19.03 2017 Łódź Układ kostno-stawowy powiększone fizjologiczne krzywizny kręgosłupa przykurczone w ciąży mięśnie (kręgosłupa lędźwiowego,
Bardziej szczegółowoGinekologia i położnictwo - opis przedmiotu
Ginekologia i położnictwo - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Ginekologia i położnictwo Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-GiPoł Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil
Bardziej szczegółowoChoroby związane z wygasaniem czynności jajników.
Choroby związane z wygasaniem czynności jajników. Sytuacja hormonalna przed i po menopauzie Względny hyperestrogenizm - zmiany przerostowe (polipy, mięśniaki, przerost śluzówki macicy, mastopatia) Hypoestrogenizm
Bardziej szczegółowobroszura edukacyjna opracowana przez Prof. dr. hab. n. med. Piotra Radziszewskiego oraz dr Barbarę Jacennik www.zdrowydialog.pl
U R O L O G I A broszura edukacyjna opracowana przez Prof. dr. hab. n. med. Piotra Radziszewskiego oraz dr Barbarę Jacennik Jeśli trzymasz w ręku tę broszurę, to jesteś po odbytej wizycie u lekarza-urologa.
Bardziej szczegółowoNIETRZYMANIE MOCZU I STOLCA
Interdyscyplinarne Spotkania Geriatryczne NIETRZYMANIE MOCZU I STOLCA mgr Teresa Niechwiadowicz-Czapka Instytut Pielęgniarstwa Zakład Podstaw Opieki Pielęgniarskiej Nietrzymanie moczu - Wielki Problem
Bardziej szczegółowoOcena czynnościowa dolnych dróg moczowych. Prof.Andrzej Prajsner Kliniczny Oddział Urologii Śląski Uniwersytet Medyczny
Ocena czynnościowa dolnych dróg moczowych Prof.Andrzej Prajsner Kliniczny Oddział Urologii Śląski Uniwersytet Medyczny Katowice, 2015 Prawidłowo funkcjonujące dolne drogi moczowe zapewniają pełne trzymanie
Bardziej szczegółowoSEMINARIA. Fizjoterapia w położnictwie 5. Fizjoterapia w ginekologii 5. Odniesienie do efektów kształcenia dla przedmiotu
Fizjoterapia kliniczna w chorobach narządów wewnętrznych: Ginekologia i Położnictwo dla studentów III ROKU Kierunku: Fizjoterapia- studia I stopnia licencjackie semestry VI, rok akad. 2013-2014 l.p. SEMINARIA
Bardziej szczegółowoPorady - co prawdziwi mężczyźni powinni wiedzieć
Porady - co prawdziwi mężczyźni powinni wiedzieć Nietrzymanie moczu u mężczyzn Luty 2018 Nietrzymanie moczu to mimowolne jego wyciekanie. Nie jest to jednak choroba, a objaw wskazujący na problemy w obrębie
Bardziej szczegółowoDepresja wyzwanie dla współczesnej medycyny
Projekt jest współfinansowany ze środków Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na lata 2014 2020 Depresja wyzwanie dla współczesnej medycyny
Bardziej szczegółowoGinekologia i położnictwo - opis przedmiotu
Ginekologia i położnictwo - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Ginekologia i położnictwo Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-GiP Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil
Bardziej szczegółowoLeczenie operacyjne wysiłkowego nietrzymania moczu
Andrzej Skręt, Tomasz Kluz Leczenie operacyjne wysiłkowego nietrzymania moczu Oddział Ginekologii i Położnictwa Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Rzeszowie Ordynator Oddziału: prof. dr hab. Andrzej
Bardziej szczegółowoZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( )
ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ (2015-08-03) PROFILAKTYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA ADRESACI - Osoby zadeklarowane do lekarza POZ, w wieku 35, 40, 45,
Bardziej szczegółowoBADANIA KLINICZNE Smart X ide 2 V 2 LR. Zastosowanie leczenia laserem CO2 w atrofii pochwy, rozluźnieniu pochwy oraz nietrzymaniu moczu
BADANIA KLINICZNE Smart X ide 2 V 2 LR Zastosowanie laserem CO2 w atrofii, rozluźnieniu oraz nietrzymaniu moczu Zastosowanie laserem CO2 w atrofii, rozluźnieniu oraz nietrzymaniu moczu. Dr. Stefano Salvatore
Bardziej szczegółowoNocne wizyty w toalecie?
Polska/Polski Nocne wizyty w toalecie? Informacje na temat NYKTURII wstawania nocą do toalety Informacje dotyczące nykturii Czym jest nykturia? Przyczyny nykturii Pomocne rady i środki zapobiegawcze Rozpoznanie
Bardziej szczegółowoicberry Rewolucyjne podejście w profilaktyce zdrowia intymnego kobiety. www.vision.sklep.pl
icberry Rewolucyjne podejście w profilaktyce zdrowia intymnego kobiety. www.vision.sklep.pl Aktualność. Problematyka Według danych Światowej Organizacji Zdrowia, na zapalenie pęcherza moczowego cierpi
Bardziej szczegółowoRAPORT Badanie urodynamiczne - doświadczenia pacjentów
RAPORT Badanie urodynamiczne - doświadczenia pacjentów RAPORT ZOSTAŁ PRZYGOTOWANY POD AUSPICJAMI STOWARZYSZENIA OSÓB Z NTM UROCONTI, W RAMACH KAMPANII EDUKACYJNO-INFORMACYJNEJ NTM NORMALNIE ŻYĆ Warszawa,
Bardziej szczegółowoInformacja do Formularza Kontroli Jakości Nr 1
Formularz Kontroli Jakości Nr Informacja do Formularza Kontroli Jakości Nr Droga Koleżanko, drogi Kolego. Formularz Kontroli Jakości Nr (formularz w kolorze pomarańcowym) zawiera pytania dotyczące anamnezy,
Bardziej szczegółowoNietrzymanie moczu dotyczy głównie
Problemy pielęgnacyjne u kobiet z nietrzymaniem moczu mgr poł. Joanna Kowalczyk-Nowakowska Warszawski Uniwersytet Medyczny Nietrzymanie moczu u kobiet to coraz powszechniejszy problem medyczny. Występuje
Bardziej szczegółowoZABURZENIA STATYKI NARZĄDU RODNEGO NIETRZYMANIE MOCZU U KOBIET
ZABURZENIA STATYKI NARZĄDU RODNEGO NIETRZYMANIE MOCZU U KOBIET APARAT ZAWIESZAJĄCY WIĘZADŁA Szerokie macicy Odbytniczo-maciczne Pęcherzowo-maciczne Obłe macicy Właściwe i wieszadłowe jajnika APARAT PODTRZYMUJĄCY
Bardziej szczegółowoPytania z zakresu ginekologii i opieki ginekologicznej
Pytania z zakresu ginekologii i opieki ginekologicznej - 2017 1. Proszę wymienić zagrożenia zdrowotne dla kobiety jakie mogą wystąpić w okresie okołomenopauzalnym. 2. Proszę omówić rolę położnej w opiece
Bardziej szczegółowoZAKAŻENIE DRÓG MOCZOWYCH - ZAPOBIEGANIE I LECZENIE PORADNIK DLA PACJENTEK I PACJENTÓW
Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Chirurgii Urazowej im. Dr. Janusza Daaba w Piekarach Śląskich ZAKAŻENIE DRÓG MOCZOWYCH - ZAPOBIEGANIE I LECZENIE PORADNIK DLA PACJENTEK I PACJENTÓW Projekt Edukacji
Bardziej szczegółowoNokturia jako objaw BPH. Prof. dr hab. n. med. Piotr Chłosta
Nokturia jako objaw BPH Prof. dr hab. n. med. Piotr Chłosta Wg Międzynarodowego Towarzystwa ds Trzymania Moczu (ICS - International Continence Society) nokturia to stan zmuszający do obudzenia się w celu
Bardziej szczegółowoINFORMACJA MEDYCZNA BioBravo - elektrostymulator do terapii nietrzymania moczu Ogólne zalecenia dotyczące stosowania elektrostymulatora BioBravo
INFORMACJA MEDYCZNA BioBravo - elektrostymulator do terapii nietrzymania Ogólne zalecenia dotyczące stosowania elektrostymulatora BioBravo Informacje i zalecenia ogólne Elektrostymulator BioBravo jest
Bardziej szczegółowoDiagnostyka ogólna chorób wewnętrznych. Klinika Hipertensjologii i Chorób Wewnętrznych
Diagnostyka ogólna chorób wewnętrznych Klinika Hipertensjologii i Chorób Wewnętrznych Piśmiennictwo: Szczeklik E. Diagnostyka ogólna chorób wewnętrznych. PZWL 1979 Bolechowski F. Podstawy ogólnej diagnostyki
Bardziej szczegółowoUrząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą
14 listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą Cukrzyca jest chorobą, która staje się obecnie jednym z najważniejszych problemów dotyczących zdrowia publicznego. Jest to przewlekły i postępujący proces
Bardziej szczegółowoGinekologia i położnictwo - opis przedmiotu
Ginekologia i położnictwo - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Ginekologia i położnictwo Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-GiP Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil
Bardziej szczegółowoMarzena Woźniak Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie
Marzena Woźniak Rozprawa doktorska na stopień doktora nauk medycznych Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie Okresy ciąży i połogu są wymieniane
Bardziej szczegółowo(Nie)przychodzi Polka do lekarza
()przychodzi Polka do lekarza Wyniki badania Kontakt: Aneta Jaworska Tel. +48 +48 (22) 592 63 00 e-mail: aneta.jaworska@grupaiqs.pl Z badania omnibusowego IQS96, przeprowadzonego przez instytut badawczy
Bardziej szczegółowoZaburzenia w oddawaniu moczu wstydliwy temat polskiego społeczeństwa
Zaburzenia w oddawaniu moczu wstydliwy temat polskiego społeczeństwa W naszym kraju jest tak, że o pewnych rzeczach się nie mówi. Panuje ogólne zacofanie świadomości społeczeństwa oraz głębokie przekonanie,
Bardziej szczegółowoOTYŁOŚĆ - BMI jest istotnym czynnikiem rozwoju NTM ( otyłość zwiększa zachorowalność o 1.6% w ciągu 5 lat )
NIETRZYMANIE MOCZU SUI ( NTM ) WYSIŁKOWE NIETRZYMANIE MOCZU NTM Objaw polegający na niekontrolowanym, mimowolnym wycieku moczu, pojawiającym się w momencie wysiłku fizycznego, kaszlu, śmiechu, kichania,
Bardziej szczegółowoPLAN ZAJĘĆ W RAMACH SPECJALIZACJI Z PIELEGNIARSTWA GINEKOLOGICZNEGO
PLAN ZAJĘĆ W RAMACH SPECJALIZACJI Z PIELEGNIARSTWA GINEKOLOGICZNEGO w dniach 12.09.2014 13.09.2014 Data Godziny Osoba prowadząca Miejsce realizacji zajęć Forma zajęć Liczba godz. 12.09.14 (piątek ) 9.00-12.45
Bardziej szczegółowoKłykciny kończyste przyczyny, objawy i leczenie
Kłykciny kończyste przyczyny, objawy i leczenie Spis treści: 1. 2. 3. 4. Informacje ogólne Przyczyny Objawy Leczenie 1. Informacje ogólne co to są kłykciny kończyste? Kłykciny kończyste są to małe, cieliste
Bardziej szczegółowoPAMIĘTAJ O ZDROWIU! ZBADAJ SIĘ
PAMIĘTAJ O ZDROWIU! ZBADAJ SIĘ Przewodnik po programach profilaktycznych finansowanych przez NFZ Lepiej zapobiegać niż leczyć Program profilaktyki chorób układu krążenia Choroby układu krążenia są główną
Bardziej szczegółowoKOBIETA I MĘŻCZYZNA ZDROWIE REPRODUKCYJNE I SEKSUALNE
PROGRAM * 4. MIĘDZYNARODOWEGO KONGRESU MEDYCZNEGO KOBIETA I MĘŻCZYZNA ZDROWIE REPRODUKCYJNE I SEKSUALNE HOTEL FALTOM****, ul. Grunwaldzka 7, Gdynia-Rumia DZIEŃ PIERWSZY (22 kwietnia 2016, piątek) OD 7:30
Bardziej szczegółowoZakażenia układu moczowego
Zakażenia układu moczowego Zakażenia układu moczowego SPIS TREŚCI CO TO JEST UKŁAD MOCZOWY? nerka moczowód pęcherz moczowy cewka moczowa zobacz więcej NA CZYM POLEGA ZAKAŻENIE UKŁADU MOCZOWEGO? pałeczka
Bardziej szczegółowoPrzykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
PROGRAM POPRAWY WCZESNEGO WYKRYWANIA I DIAGNOZOWANIA NOWOTWORÓW U DZIECI W PIĘCIU WOJEWÓDZTWACH POLSKI Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
Bardziej szczegółowoCukrzyca Epidemia XXI wieku Debata w Wieliczce www.seniorizdrowie.pl
Projekt jest współfinansowany ze środków Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na lata 2014 2020 Cukrzyca Epidemia XXI wieku Debata w Wieliczce
Bardziej szczegółowoPromocja zdrowia i edukacja prozdrowotna
Promocja zdrowia i edukacja prozdrowotna Kształcenie w zakresie podstaw promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej Zdrowie, promocja zdrowia, edukacja zdrowotna, zapobieganie chorobom. Historia promocji zdrowia.
Bardziej szczegółowoDzienniczek obserwacyjny dla pacjenta
Dzienniczek obserwacyjny dla pacjenta Służy do regularnego zapisywania własnych obserwacji w zakresie monitorowania odczuwania bólu Szanowny Pacjencie, Choroba nowotworowa to ogromne wyzwanie dla każdego
Bardziej szczegółowoObjawy chorób układu moczowo-płciowego. Seminarium dla studentów III roku interny Izabela Łoń
Objawy chorób układu moczowo-płciowego Seminarium dla studentów III roku interny Izabela Łoń Symptomatologia chorób układu moczowego Związana z układem moczowym pacjent sam moŝe powiązać objaw z układem
Bardziej szczegółowoMedycyna rodzinna - opis przedmiotu
Medycyna rodzinna - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Medycyna rodzinna Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-MRodz Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil praktyczny Rodzaj
Bardziej szczegółowoZALECENIA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY U DZIECI NIEPEŁNOSPRAWNYCH. Opracowanie
Projekt współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej oraz ze środków Ministerstwa Zdrowia ZALECENIA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA
Bardziej szczegółowoWytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011
Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki,
Bardziej szczegółowoCystometria ciśnieniowo-przepływowa
Cystometria ciśnieniowo-przepływowa rozdział 4 Wstęp W poprzednim rozdziale opisano kilka technik urodynamicznych, w tym rutynowo wykonywanych i ważnych, takich jak dzienniki mikcji, uroflowmetria, testy
Bardziej szczegółowoRosnąca wiedza Polaków na temat mukowiscydozy
Rosnąca wiedza Polaków na temat mukowiscydozy Blisko dwie trzecie Polaków deklaruje, że słyszało o mukowiscydozie najczęściej występującej chorobie genetycznej. W porównaniu z wiedzą deklarowaną w analogicznym
Bardziej szczegółowoPROFILAKTYKA PRZECIW GRYPIE
PROFILAKTYKA PRZECIW GRYPIE Koordynator profilaktyki : mgr piel. Anna Karczewska CELE: zwiększanie świadomości pacjenta na temat szczepionek przeciwko grypie zapobieganie zachorowań na grypę zapobieganie
Bardziej szczegółowoWybrane skale oceny funcjonowania, wiedzy i umiejętności pacjentów wg C-Hobic ze wskazaniem diagnoz pielęgniarskich ICNP
Wybrane skale oceny funcjonowania, wiedzy i umiejętności pacjentów wg C-Hobic ze wskazaniem diagnoz pielęgniarskich 5.1 Ocena podstawowych czynności życiowych (ADL) w ciągu 7 ostatnich dla pacjentów objętych
Bardziej szczegółowoDiagnostyka i leczenie nowotworów nerki, pęcherza moczowego i gruczołu krokowego. Zarys Projektu
Diagnostyka i leczenie nowotworów nerki, pęcherza moczowego i gruczołu krokowego Zarys Projektu Dr n. med. Roman Sosnowski Klinika Nowotworów Układu Moczowego, Centrum Onkologii Projekt współfinansowany
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 1 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki chorób układu krążenia
Program profilaktyki chorób układu krążenia 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU PROFILAKTYKI CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego. Choroby układu krążenia
Bardziej szczegółowoDepresja a uzależnienia. Maciej Plichtowski Specjalista psychiatra Specjalista psychoterapii uzależnień
Depresja a uzależnienia Maciej Plichtowski Specjalista psychiatra Specjalista psychoterapii uzależnień Alkoholizm w chorobach afektywnych Badania NIMH* (1990) (uzależnienie + nadużywanie) Badania II Kliniki
Bardziej szczegółowoKrakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2016/2017
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu WydziałLekarski i Nauk o Zdrowiu obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2016/2017 Kierunek studiów: Fizjoterapia
Bardziej szczegółowoRekomendacje Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych w zakresie postępowania w zaburzeniach kontynencji. Część I: Nietrzymanie moczu ZAŁĄCZNIKI
Rekomendacje Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych w zakresie postępowania w zaburzeniach kontynencji Część I: Nietrzymanie moczu ZAŁĄCZNIKI SPIS TREŚCI Spis treści 1. NIETRZYMANIE MOCZU U OSÓB STARSZYCH
Bardziej szczegółowoPRACA ZALICZENIOWA Z PRAKTYK ZAWODOWYCH ODDZIAL GINEGOLOGICZNO POŁOŻNICZY
W.S.H.E w Łodzi Kierunek Pielęgniarstwo Poziom B Mariola Krakowska Nr Albumu 42300 PRACA ZALICZENIOWA Z PRAKTYK ZAWODOWYCH ODDZIAL GINEGOLOGICZNO POŁOŻNICZY TEMAT PRACY: UDZIAŁ PIELĘGNIARKI W PROFILAKTYCE
Bardziej szczegółowoŚLĄSKIE CENTRUM ZDROWIA PUBLICZNEGO Ośrodek Analiz i Statystyki Medycznej Dział Chorobowości Hospitalizowanej APETYT NA ŻYCIE
ŚLĄSKIE CENTRUM ZDROWIA PUBLICZNEGO Ośrodek Analiz i Statystyki Medycznej Dział Chorobowości Hospitalizowanej APETYT NA ŻYCIE Katowice 2007 Śl.C.Z.P Dział Chorobowości Hospitalizowanej 23 luty Ogólnopolski
Bardziej szczegółowoUrologia. Szanowni Państwo,
Szanowni Państwo, Zdaję sobie sprawę, że nie każdego stać na leczenie prywatne, dlatego przez cały czas staram się, zarówno przez swoje staranne, wieloletnie wykształcenie, wiedzę i doświadczenie zawodowe,
Bardziej szczegółowoZastosowanie ćwiczeń i elektrostymulacji w leczeniu wysiłkowego nietrzymania moczu u kobiet
Ewa Strupińska 1, Andrzej Gomuła 2 Józef Chojnacki 2 Zastosowanie ćwiczeń i elektrostymulacji w leczeniu wysiłkowego nietrzymania moczu u kobiet 1 Zakład Medycyny Sportowej Akademii Wychowania Fizycznego
Bardziej szczegółowoProf. Piotr Radziszewski Klinika Urologii Ogólnej, Onkologicznej i Czynnościowej OGRANICZENIE DOSTĘPNOŚCI W ZAKRESIE LECZENIA NIETRZYMANIA MOCZU
Prof. Piotr Radziszewski Klinika Urologii Ogólnej, Onkologicznej i Czynnościowej OGRANICZENIE DOSTĘPNOŚCI W ZAKRESIE LECZENIA NIETRZYMANIA MOCZU Wiek populacji (lata) Występowanie OAB będzie stale rosnąć
Bardziej szczegółowoChoroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych
Choroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych 23 lutego, przypada obchodzony po raz szósty, ogólnopolski
Bardziej szczegółowoFizjoterapia kliniczna w ginekologii i położnictwie
Fizjoterapia kliniczna w ginekologii i położnictwie Załącznik nr 1 do Zarządzenia Rektora UR Nr 4/2012 z dnia 20.01.2012r. Nazwa przedmiotu Fizjoterapia kliniczna w ginekologii i położnictwie Nazwa jednostki
Bardziej szczegółowoProgram praktyk zawodowych dla kierunku: Fizjoterapia ( studia stacjonarne i niestacjonarne)
Wyższa Szkoła Mazowiecka w Warszawie Wydział Nauk Medycznych Program praktyk zawodowych dla kierunku: Fizjoterapia ( studia stacjonarne i niestacjonarne) Student studiów pierwszego stopnia (licencjat)
Bardziej szczegółowoPaństwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu. Karta przedmiotu. obowiązuje w roku akademickim 2012/2013
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu Instytut Zdrowia Karta przedmiotu obowiązuje w roku akademickim 2012/2013 Kierunek studiów: Pielęgniarstwo Profil: Praktyczny Forma studiów: Stacjonarne Kod
Bardziej szczegółowoCO TO JEST WYPADNIĘCIE POCHWOWE (LUB ORGANU MIEDNICZNEGO)?
CO TO JEST POCHWOWE (LUB ORGANU MIEDNICZNEGO)? Do twoich organów miednicznych należą: pęcherz, macica i odbyt (tylne przejście). Organy te są utrzymywane na miejscu przez tkanki zwane powięzią oraz wiązadła.
Bardziej szczegółowoCMC/2015/03/WJ/03. Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca
CMC/2015/03/WJ/03 Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca Dane pacjenta Imię:... Nazwisko:... PESEL:... Rozpoznane choroby: Nadciśnienie tętnicze Choroba wieńcowa Przebyty zawał
Bardziej szczegółowoKody niepełnosprawności i ich znaczenie
Kody niepełnosprawności i ich znaczenie Kody niepełnosprawności, będące w istocie symbolami rodzaju schorzenia, mają decydujący wpływ na to, do jakich prac osoba niepełnosprawna może być kierowana, a do
Bardziej szczegółowoZAŚWIADCZENIE O STANIE ZDROWIA OSOBY UBIEGAJĄCEJ SIĘ O PRZYJĘCIE. Data urodzenia: PESEL:... Adres zamieszkania (pobytu)..
. Data, miejscowość.. Pieczątka placówki ZAŚWIADCZENIE O STANIE ZDROWIA OSOBY UBIEGAJĄCEJ SIĘ O PRZYJĘCIE CZĘŚĆ A wypełnia lekarz *proszę zakreślić stan istniejący ZAŚWIADCZENIE LEKARSKIE Imię i nazwisko
Bardziej szczegółowoWYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI
Załączniki do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia29 kwietnia 2011 r. Załącznik nr 1 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI
Bardziej szczegółowoZakres zadań pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej
Załącznik nr 2 Zakres zadań pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej Część I. 1. Pielęgniarka podstawowej opieki zdrowotnej i położna podstawowej opieki zdrowotnej, zwane dalej pielęgniarką
Bardziej szczegółowoBadania laboratoryjne (i inne) są wykonywane w jednych z najlepszych na świecie laboratoriów.
{jcomments off} BADANIA KLINICZNE 1. W badaniach klinicznych testuje się nowe leki. 2. Badania kliniczne są często jedyną okazją do podjęcia leczenia w przypadku nieskuteczności lub niskiej sktutecznosći
Bardziej szczegółowoANEKS WARUNKI LUB OGRANICZENIA W ODNIESIENIU DO BEZPIECZNEGO I SKUTECZNEGO UŻYWANIA PRODUKTÓW LECZNICZYCH DO SPEŁNIENIA PRZEZ PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE
ANEKS WARUNKI LUB OGRANICZENIA W ODNIESIENIU DO BEZPIECZNEGO I SKUTECZNEGO UŻYWANIA PRODUKTÓW LECZNICZYCH DO SPEŁNIENIA PRZEZ PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE 1/5 WARUNKI LUB OGRANICZENIA W ODNIESIENIU DO BEZPIECZNEGO
Bardziej szczegółowoWażne informacje nie wyrzucać! Agolek. w leczeniu dużych epizodów depresyjnych u dorosłych. Broszura dla Pacjenta
Ważne informacje nie wyrzucać! Agolek w leczeniu dużych epizodów depresyjnych u dorosłych Broszura dla Pacjenta 1 Agolek jest lekiem przeciwdepresyjnym, który pomaga leczyć depresję. Aby zoptymalizować
Bardziej szczegółowoPielęgniarstwo Pierwszego stopnia Praktyczny. Znajomość zagadnień z zakresu anatomii, fizjologii, psychologii, farmakologii.
Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Moduły wprowadzające/wymagania wstępne: Nazwa modułu / przedmiotu (przedmiot lub grupa przedmiotów) Osoby prowadzące:
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 20 października 2005 r. (Dz. U. z dnia 28 października 2005 r.)
Dz.U.05.214.1816 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 20 października 2005 r. w sprawie zakresu zadań lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej (Dz. U. z dnia 28 października
Bardziej szczegółowo4. Zasady gromadzenia danych. 6. Udział pielęgniarki w terapii pacjentów
Przedmiot: Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne oddział psychiatryczny 1. Udział w organizacji opieki psychiatrycznej w Klinice w świetle obowiązujących regulacji prawnych. 2. Procedura przyjęcia
Bardziej szczegółowoZAŚWIADCZENIE O STANIE ZDROWIA OSOBY UBIEGAJĄCEJ SIĘ O PRZYJĘCIE. Data urodzenia: PESEL:... Adres zamieszkania (pobytu)..
. Data, miejscowość.. Pieczątka placówki ZAŚWIADCZENIE O STANIE ZDROWIA OSOBY UBIEGAJĄCEJ SIĘ O PRZYJĘCIE CZĘŚĆ A wypełnia lekarz *proszę zakreślić stan istniejący ZAŚWIADCZENIE LEKARSKIE Imię i nazwisko
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM
STRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM Wstęp Choroby nowotworowe są poważnym problemem współczesnych społeczeństw. Rozpoznawanie trudności w funkcjonowaniu psychosomatycznym pacjentów jest konieczne do świadczenia
Bardziej szczegółowoV LECZNICTWO STACJONARNE
V LECZNICTWO STACJONARNE V LECZNICTWO STACJONARNE W 2004 r. na terenie województwa lubelskiego funkcjonowało 35 szpitali ogólnych, 3 szpitale psychiatryczne, 1 sanatorium przeciwgruźlicze oraz jeden zakład
Bardziej szczegółowoMęska profilaktyka: o czym należy pamiętać
Męska profilaktyka: o czym należy pamiętać Statystycznie, na dobrowolne badania kontrolne mężczyźni zgłaszają się zdecydowanie rzadziej, niż kobiety. Niestety profilaktyka w tej części naszego społeczeństwa
Bardziej szczegółowo5) realizacji zleceń lekarskich w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji;
ZASADY WYKONYWANIA ZAWODÓW PIELĘGNIARKI / POŁOŻNEJ Wykonywanie zawodu pielęgniarki polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych, w szczególności na (Art. 4. Ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki
Bardziej szczegółowoZaburzenia nerwicowe pod postacią somatyczną
Zaburzenia nerwicowe pod postacią somatyczną Mikołaj Majkowicz Zakład Psychologii Klinicznej Katedry Chorób Psychicznych AMG Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną Główną cechą zaburzeń pod postacią
Bardziej szczegółowoSfinansowano ze środków Gminy Miasta Gdańska INFORMACJA DLA RODZICÓW. Zgoda rodziców na udział w programie Ankieta przesiewowa dla rodziców
Sfinansowano ze środków Gminy Miasta Gdańska INFORMACJA DLA RODZICÓW Zgoda rodziców na udział w programie Ankieta przesiewowa dla rodziców Drodzy Rodzice! Zdrowie jest dobrem, które można chronić, przywracać,
Bardziej szczegółowoFizjoterapia kliniczna w ginekologii i położnictwie
Fizjoterapia kliniczna w ginekologii i położnictwie Załącznik nr 1 do Zarządzenia Rektora UR Nr 4/2012 z dnia 20.01.2012r. Nazwa przedmiotu Fizjoterapia kliniczna w ginekologii i położnictwie Nazwa jednostki
Bardziej szczegółowoFORMULARZ MEDYCZNY PACJENTA
Data wypełnienia: FORMULARZ MEDYCZNY PACJENTA NAZWISKO i IMIĘ PESEL ADRES TELEFON Nazwisko i imię opiekuna/osoby upoważnionej do kontaktu: Telefon osoby upoważnionej do kontaktu: ROZPOZNANIE LEKARSKIE
Bardziej szczegółowoAstma oskrzelowa. Zapalenie powoduje nadreaktywność oskrzeli ( cecha nabyta ) na różne bodźce.
Astma oskrzelowa Astma jest przewlekłym procesem zapalnym dróg oddechowych, w którym biorą udział liczne komórki, a przede wszystkim : mastocyty ( komórki tuczne ), eozynofile i limfocyty T. U osób podatnych
Bardziej szczegółowo