ŚLĄSKI RYNEK KONSULTINGU PERSONALNEGO (WSTĘPNE WYNIKI BADAŃ)

Transkrypt

1 Alicja Winnicka-Wejs Alicja Dembińska Paulina Dróżdż ŚLĄSKI RYNEK KONSULTINGU PERSONALNEGO (WSTĘPNE WYNIKI BADAŃ) Streszczenie Rozdział stanowi próbę scharakteryzowania rynku konsultingu personalnego w ujęciu regionalnym, a dokładnie w województwie śląskim.w rozdziale określono, czym jest konsulting personalny, jakie są prawne podstawy jego funkcjonowania oraz jaki zakres usług personalnych świadczą wybrane agencje doradztwa personalnego. Metodami badawczymi zastosowanymi na potrzeby opracowania są: analiza literatury przedmiotu, w tym raportów Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, przepisów prawnych oraz badanie firm doradztwa personalnego, działających na terenie województwa śląskiego, poprzez analizę treści stron internetowych. Ponadto przeprowadzono badanie pilotażowe za pomocą samodzielnie opracowanego kwestionariusza ankiety. 1. Treść i zakres konsultingu personalnego Konsulting może dotyczyć różnych obszarów funkcjonalnych organizacji m.in.: personelu, finansów, sprzedaży i marketingu, produkcji, badania i rozwoju 1, a nawet całego powyższego spektrum zagadnień. Mianem doradztwa lub konsultingu personalnego określa się doradztwo związane z funkcją personalną przedsiębiorstwa 2. Istnieje wiele ujęć tego określenia, jedną z nich przedstawia A. Pocztowski, według którego doradztwo personalne jest działalnością wykonywaną odpłatnie, z zachowaniem poufności i polegającą na świadczeniu przez kompetentne osoby fizyczne lub prawne usług w zakresie badania, diagnozowania, projektowania i wdrażania rozwiązań różnych kwestii personalnych oraz prowadzenie niezbędnych działań towarzyszących o charakterze szkoleniowym, wykonawczym, a nawet regulacyjnym 3. Dynamiczny rozwój rynku usług konsultingu personalnego spowodował wyodrębnienie głównych rodzajów działalności w tym zakresie: pośrednic- Dr, Katedra Zarządzania Organizacjami, Akademia Ekonomiczna w Katowicach, opiekun Koła Naukowego HR-owców. Koło Naukowego HR-owców, Akademia Ekonomiczna w Katowicach. Koło Naukowego HR-owców, Akademia Ekonomiczna w Katowicach.

2 74 two pracy, prace projektowe, ekspertyzy, szkolenia, badania, działalność wydawnicza 4. Bazując na wyżej wymienionych głównych obszarach działalności doradztwa personalnego i własnej analizie, aktualnie świadczonych usług przez agencje doradztwa personalnego, przyjęto szczegółowy podział usług doradztwa personalnego, ujęty w tabeli 1. Tabela 1. Główne rodzaje działalności konsultingu personalnego Rodzaj działalności konsultingu Przykładowe świadczone usługi personalnego POŚREDNICTWO PRACY PRACE PROJEKTOWE I EKSPERTYZY OUTSOURCING SZKOLENIA BADANIA WE- Rekrutacja i selekcja pracowników na stałe Rekrutacja pracowników tymczasowych Weryfikacja i ocena kandydatów (Assessment Center) Ocena pracowników, określenie potencjału oraz kierunków rozwoju (Development Center) Poszukiwania bezpośrednie kluczowych specjalistów, menedżerów oraz na stanowiska kierownicze (Direct & Executive Search) Rekrutacja do pracy za granicą Publikacja ogłoszeń ofert pracy Wideokonferencja podczas selekcji Doradztwo w zakresie prawa pracy (układy zbiorowe, regulaminy pracy, regulaminy wynagrodzeń, formy zatrudnienia i czasu pracy, umowy o pracę, kontrakty menedżerskie, spory indywidualne i zbiorowe, opinie prawne) Doradztwo organizacyjne (struktury organizacyjne, opisy stanowisk pracy, system zarządzania kompetencjami, organizowanie procesów personalnych, system okresowych ocen pracowników, system wynagradzania (w tym wartościowanie stanowisk pracy), system rozwoju pracowników (w tym szkolenia, budowa ścieżek kariery), outplacement indywidualny, outplacement grupowy, ocena efektywności funkcji HR, budowanie wizerunku pracodawcy (marketing personalny) Doradztwo psychologiczne Doradztwo w zakresie informatycznych systemów zarządzania zasobami ludzkimi/kapitałem ludzkim Administracja wynagrodzeniami Zarządzanie dokumentacją personalną Oferta szkoleniowa z zakresu HCM (Human Capital Managment) Pomoc przy pozyskiwaniu dofinansowania szkoleń ze środków unijnych Audyt procesów kadrowych (ocena funkcjonują-

3 Śląski rynek konsultingu personalnego 75 WNĄTRZ PRZEDSIĘ- BIORSTW (AUDYT SYSTEMÓW ZARZĄ- DZANIA KAPITAŁEM LUDZKIM) BADANIA NA ZE- WNĄTRZ PRZEDSIĘ- BIORSTW DZIAŁALNOŚĆ WY- DAWNICZA Źródło: opracowanie własne. cych rozwiązań) Badanie klimatu organizacyjnego Badanie satysfakcji pracowników Diagnozowanie kultury organizacyjnej Badanie rynku wynagrodzeń Badanie popytu na rynku pracy Poradniki dla osób zajmujących się sprawami personalnymi Publikacje zawierające autorskie metody i techniki zarządzania zasobami ludzkimi Publikacje dotyczące trendów HCM Doradztwo personalne jest jedną z usług, które mogą świadczyć agencje zatrudnienia. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, doradztwo personalne polega w szczególności na: 1) prowadzeniu analizy zatrudnienia u pracodawców, określaniu kwalifikacji pracowników i ich predyspozycji oraz innych cech niezbędnych do wykonywania określonej pracy; 2) wskazywaniu źródeł i metod pozyskania kandydatów na określone stanowiska pracy; 3) weryfikacji kandydatów pod względem oczekiwanych kwalifikacji i predyspozycji, z zastosowaniem narzędzi i metod psychologicznych. Agencje doradztwa personalnego (również pozostałe agencje) są zobligowane do przedstawiania marszałkowi województwa informacji z działalności, w terminie do 31 stycznia każdego roku 5. Zakres informacji określa Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 stycznia 2009 r. w sprawie agencji zatrudnienia (Dz. U. z 2009 r. Nr 17, poz. 91) i zgodnie z nim, agencje doradztwa personalnego informują o liczbie pracodawców korzystających z usług doradztwa personalnego w zakresie wyżej wymienionym w punktach. Wydaje się, że jest to zbyt wąskie spojrzenie na doradztwo personalne, które obejmuje przecież także inne obszary działalności (por. tabela 1). Ustawodawca postrzega doradztwo tylko w kontekście kwestii związanych z angażowaniem do pracy, a przecież istnieją inne funkcje personalne, takie jak np. motywowanie, ocenianie, rozwój, derekrutacja, komunikowanie się, które także są przedmiotem działań doradców personalnych. Nawiązując do podziału konsultingu personalnego L. Steckiego 6, według obowiązujących polskich przepisów prawnych mamy do czynienia z konsultingiem w wąskim znaczeniu (sensu stricto) limited service. W praktyce istnieje jednak konsulting personalny w szerokim znaczeniu (sensu largo)

4 76 full service. Tak szeroko rozumiane doradztwo personalne jest często świadczone w ramach doradztwa obejmującego całokształt działalności firmy. Jak pisze P. Pilch, problemy dotyczące zasobów ludzkich organizacji są nieodłącznie związane z problemami w zakresie innych funkcji organizacji 7. Potwierdzają to m.in. badania rynku doradztwa personalnego, przeprowadzone przez Instytut Zarządzania, który w raporcie przedstawił następujące usługi oferowane przez badane firmy doradcze: opracowywanie kart pracy, sporządzanie opisów stanowisk pracy, konstruowanie regulaminów pracy, projektowanie struktur organizacyjnych, tworzenie systemów komunikacji wewnętrznej, tworzenie procedur, wykorzystywanie systemów informatycznych, tworzenie programów kadry rezerwowej, budowanie strategii personalnych, organizacja procesów pracy, konstruowanie systemów zarządzania przez kompetencje 8. Doradztwo personalne może być także wsparciem dla służb HR-owych skoncentrowanych na procesach kreujących wartość dla organizacji. Dużą popularność tego rodzaju usług widać wśród firm biorących udział w konkursie Lider Zarządzania Zasobami Ludzkimi Podstawy prawne funkcjonowania agencji doradztwa personalnego w Polsce Agencje doradztwa personalnego stanowią jeden z typów agencji zatrudnienia. Agencje zatrudnienia są niepublicznymi jednostkami organizacyjnymi, świadczącymi usługi w zakresie pośrednictwa pracy, pośrednictwa do pracy za granicą u pracodawców zagranicznych, poradnictwa zawodowego, doradztwa personalnego i pracy tymczasowej 10. Na uwagę zasługuje fakt, że jedna agencja zatrudnienia może posiadać wpis do rejestru w kilku kategoriach, co oznacza, że doradztwo personalne może być łączone z innymi rodzajami działalności (zob. tabela 2). Istnieje także możliwość funkcjonowania podmiotów wyspecjalizowanych tylko w zakresie doradztwa personalnego. Działalność agencji jest regulowana w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Pośrednictwem pracy, poradnictwem zawodowym i interesującym nas doradztwem personalnym mogą zajmować się także jednostki samorządu terytorialnego, szkoły wyższe, stowarzyszenia, fundacje, organizacje społeczne i zawodowe oraz inne organizacje, których statutowym celem jest świadczenie tych usług, pod warunkiem uzyskania wpisu do rejestru.

5 Śląski rynek konsultingu personalnego 77 Tabela 2. Agencja doradztwa personalnego jako rodzaj agencji zatrudnienia Rodzaj agencji zatrudnienia Charakterystyka Agencje pośrednictwa pracy Pośrednictwo pracy na terenie Polski oraz pośrednictwa obywateli polskich do pracy za granicą u pracodawców zagranicznych Agencje doradztwa personalnego Agencje poradnictwa zawodowego Agencje pracy tymczasowej Świadczenie odpłatnie doradczych usług na rzecz pracodawców Udzielanie pomocy w wyborze odpowiedniego zawodu i miejsca zatrudnienia, informacji zawodowych oraz pomocy w doborze kandydatów do pracy Kierowanie własnych pracowników do pracodawcy użytkownika celem wykonania pracy tymczasowej Źródło: opracowanie własne na podstawie Poradnik dla osób korzystających z usług agencji zatrudnienia, W Polsce bowiem funkcjonuje system ewidencyjny (rejestracyjny). Wszystkie agencje muszą posiadać wpis do rejestru agencji zatrudnienia potwierdzony certyfikatem (do dnia r. wystawianym przez Ministra Gospodarki i Pracy, natomiast od dnia r. przez Marszałka Województwa, właściwego dla siedziby podmiotu). 3. Charakterystyka agencji doradztwa personalnego w województwie śląskim według Raportów MPiPS W Polsce obserwuje się dynamiczny rozwój agencji zatrudnienia. Na koniec 2008 r. 11 funkcjonowało w Polsce 3811 podmiotów posiadających wpis do rejestru agencji zatrudnienia, a w latach poprzednich liczba ta kształtowała się następująco: na koniec 2007 r. 3132, na koniec 2006 r. 2637, na koniec 2005 r. 1979, na koniec 2004 r. 867, na koniec 2003 r Ten rozwój zauważalny jest także w ujęciu regionalnym, przykładem może być województwo śląskie (zob. tabela 3).

6 Liczba posiadanych certyfikatów w kategorii 78 Tabela 3. Liczba podmiotów posiadających status agencji zatrudnienia oraz liczba posiadanych certyfikatów w poszczególnych kategoriach agencji zatrudnienia w województwie śląskim w latach (stan na dzień 31 grudnia danego roku) Lata Liczba podmiotów posiadających status agencji zatrudnienia w województwie śląskim Agencja pośrednictwa pracy na terenie RP Agencja pośrednictwa do pracy za granicą Agencja pracy tymczasowej Agencja doradztwa personalnego Agencja poradnictwa zawodowego Źródło: Agencje Zatrudnienia 2008 r. Informacja z działalności agencji zatrudnienia, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Departament Rynku Pracy, ZWP MPiPS, Warszawa 2009, s. 7, 9; Agencje Zatrudnienia 2007 r. Informacja z działalności agencji zatrudnienia, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Departament Rynku Pracy, ZWP MPiPS, Warszawa 2008, s. 11; Agencje Zatrudnienia 2006 r. Informacja z działalności agencji zatrudnienia, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Departament Rynku Pracy, ZWP MPiPS, Warszawa 2007, s. 8, 9; M. Brodowski, E. Flaszyńska, Raport z działalności agencji zatrudnienia w 2005 r., Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Departament Rynku Pracy, ZWP MIPS, Warszawa 2006, s Z analiz z lat wynika, że województwo śląskie zajmowało zawsze drugie miejsce (po województwie mazowieckim), pod względem liczby podmiotów posiadających wpis do rejestru agencji zatrudnienia. Struktura agencji zatrudnienia według liczby posiadanych certyfikatów w poszczególnych kategoriach w województwie śląskim kształtuje się podobnie jak ogólnopolska struktura, gdzie w sumie agencje pośrednictwa pracy stanowią prawie połowę stanu liczebnego wszystkich kategorii agencji zatrudnienia 14. Z raportów Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej wynika także, że usługi z zakresu agencji zatrudnienia najliczniej świadczą osoby w ramach własnych przedsiębiorstw oraz spółek prawa handlowego 15. Interesujące nas agencje doradztwa personalnego w województwie śląskim stanowiły w 2008 r. prawie 18% wszystkich kategorii agencji zatrudnienia, podobnie jak w całej Polsce 18% stanowią agencje doradztwa personalnego, tj podmioty 16. Jednakże przypatrując się dokładnie dynamice rozwoju agencji doradztwa personalnego w województwie śląskim można zauważyć, iż od 2005 r. udział tej kategorii w stosunku do pozostałych ulega stopniowemu zmniejszaniu, od 22,46% (2005 r.) do 17,58% (2008 r.). Jednak jeśli chodzi o liczbę tych agencji to jest ona w 2008 r. wyższa o 20% w stosunku do 2005 r.

7 Z liczby ogółem pracodawcy korzystający z: Śląski rynek konsultingu personalnego 79 W 2008 r. w Polsce zmalała liczba klientów korzystająca z usług doradczych. Z porad agencji doradztwa personalnego skorzystało mianowicie pracodawców (w 2007 r. było ich ) 17. Choć ogólnie liczba pracodawców korzystających z usług doradczych nieznacznie zmalała, to w województwie śląskim obserwuje się tendencję odwrotną wzrost (zob. tabela 4 ). Tabela 4. Liczba pracodawców korzystających z usług agencji doradztwa personalnego w województwie śląskim w latach Lata Ogółem Usługi 1 Prowadzenia analizy zatrudnienia, określania kwalifikacji pracowników i ich predyspozycji oraz innych cech niezbędnych do wyko- nywania określonej pracy Usługi 2 Wskazywania źródeł i metod pozyskiwania kandydatów na określone stanowiska pracy Usługi 3 Weryfikacji kandydatów pod względem oczekiwanych kwalifi kacji i predyspozycji Źródło: Agencje Zatrudnienia 2008 r., op. cit, s. 23; Agencje Zatrudnienia 2007 r., op. cit, s. 19; Agencje Zatrudnienia 2006 r., op. cit, s. 21.; M. Brodowski, E. Flaszyńska: Raport z działalności agencji zatrudnienia w 2005 r., op. cit, s Agencje doradztwa personalnego w województwie śląskim według analizy stron internetowych Według Krajowego Rejestru Agencji Zatrudnienia w województwie śląskim na dzień r. funkcjonowało 305 agencji zatrudnienia 18, w tym 125 agencji posiadało certyfikat dotyczący doradztwa personalnego. Odnosząc te dane do Raportu z działalności agencji zatrudnienia z 2008 r. widać znacznie zmniejszenie liczby podmiotów. Jednakże trzeba zwrócić uwagę, iż realna liczba podmiotów działających na terenie województwa śląskiego może być wyższa wiele z nich posiada wpis do rejestru w innych województwach kraju, gdzie mają swoje siedziby, a ich regionalne oddziały nie są ujęte w rejestrze województwa śląskiego. Takie firmy jak: Randstad sp. z o.o., Straight doradztwo personalne sp. z o.o., Adecco Poland sp. z o.o., Manpower Polska sp. z o.o., Work Service S.A. i wiele innych agencji doradztwa personalnego działających na skalę krajową, posiada swoje odziały na śląskim rynku konsultingu. Oddziały te znajdują się w największych miastach województwa śląskiego, m. in. w Ka-

8 80 towicach, Gliwicach, Bielsku Białej, Częstochowie, Rybniku, Sosnowcu. Oddziałów agencji doradztwa personalnego nie zarejestrowanych w województwie śląskim, a działających w tym regionie, jest 33. Spośród 125 agencji zatrudnienia zarejestrowanych w województwie śląskim tylko 10 zajmuje się wyłącznie tylko doradztwem personalnym. Są to: Centrum Doradczo-Szkoleniowe "IZAR" [ Centrum Szkolenia i Doradztwa Personalnego "PROFESJA", DEL PIERO Sp. z o.o. [ DPM Sp. z o.o. [ JMB Consulting [ F.H.U. "DEVRO", Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Raciborzu [ Talent Partners [ MAR-MAR s.c., SVENBERG. Spośród wyżej wymienionych dziesięciu agencji zajmujących się tylko doradztwem personalnym, sześć ma swoje strony internetowe, na których można znaleźć informacje o świadczonych przez nich usługach. W swojej ofercie mają m.in.: systemy ocen pracowników, systemy motywacyjne, modele kompetencyjne, ocena kompetencji, doradztwo organizacyjne, audyt kadrowy, obsługę kadrowo-płacową, rekrutację i selekcję pracowników, ofertę szkoleniową z zakresu HCM. Pozostałe 115 agencji, w swojej ofercie mają oprócz doradztwa personalnego: pośrednictwo pracy na terenie Rzeczpospolitej Polskiej, pośrednictwo obywateli polskich do pracy za granicą u pracodawców zagranicznych, pracę tymczasową oraz poradnictwo zawodowe. Jednocześnie w gronie 125 agencji doradztwa personalnego znajdują się firmy, która mając certyfikat nie wykorzystują go, tj. nie świadczą szerokiego zakresu usług konsultingowych (por. tabela 1). W swojej ofercie proponują działania dotyczące sfery angażowania do pracy lecz nie doradztwa personalnego. Traktować to można jako niewykorzystany potencjał. Certyfikat nie powinien być tylko dokumentem posiadanym przez firmę. Powinien być narzędziem, dzięki któremu można oferować swoim klientom szersze obszary działania w ramach funkcji personalnej. Wśród agencji zatrudnienia zarejestrowanych w województwie śląskim znajdują się placówki edukacyjne, które posiadają certyfikaty w zakresie doradztwa personalnego. Należą do nich: Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku Białej [ Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa im. Wojciecha Korfantego w Katowicach [

9 Śląski rynek konsultingu personalnego 81 Górnośląska Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości im. Karola Goduli w Chorzowie [ Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Raciborzu [ Śląska Wyższa Szkoła Zarządzania im. Generała Jerzego Ziętka w Katowicach [ Wojewódzki Uniwersytet Robotniczy Sp. z o.o. [ W praktyce doradztwo personalne prowadzą działające przy nich Biura Karier. Wśród przedsiębiorstw wpisanych do Krajowego Rejestru Agencji Zatrudnienia również jako prowadzące doradztwo personalne, znajdują się przedsiębiorstwa traktujące działalność agencji zatrudnienia jako poboczną (jako uzupełnienie ich działalności podstawowej). Są to przykładowo: Barman Service w Katowicach firma doradza w takich kwestiach, jak zarządzanie lokalem, dostosowywanie jego działań do różnorakich standardów (BHP, Sanepid, system HACCP), a także szkoli kandydatów na barmanów, pośredniczy przy ich zatrudnianiu, ocenia i weryfikuje ich umiejętności. [ Graczyk i Wspólnicy Sp. z o.o. w Wodzisławiu Śląskim jest firmą doradztwa podatkowego, ale oferuje również prowadzenie spraw kadrowo-płacowych. W ramach tej usługi proponuje wsparcie prawne z zakresu prawa pracy, bądź outsourcing funkcji personalnej, obejmujący wszelkie narzędzia zarządzania kapitałem ludzkim [ Przytulanka s.c. w Bielsku-Białej firma ogłasza się jako prywatne centrum opieki nad dzieckiem, w skład którego wchodzi mini żłobek oraz przedszkole. Oprócz tego w ofercie znajduje się usługa Niania do domu, która obejmuje zarówno pośrednictwo w poszukiwaniu opiekunki dla dziecka i opcjonalne przeszkolenie jej, jak również udostępnienie własnej bazy opiekunek [ Przedsiębiorstwa, które funkcjonują jako agencje zatrudnienia posiadające uprawnienia do doradztwa personalnego, mogą swoimi działaniami obejmować dowolne lub określone branże. Ściśle z jednym sektorem powiązane są na przykład: Gliwickie Centrum Opieki w Gliwicach działa w sektorze usług czystościowych (sprzątanie i utrzymanie czystości w obiektach) i opieki nad dziećmi, ludźmi starszymi, zwierzętami, pomocy przy prowadzeniu gospodarstwa domowego[ Globetek Sp. z o.o. Oddział w Polsce w Katowicach prowadzi doradztwo w ramach sektora energetycznego, w tym rekrutację personelu technicznego [ Ideo HR w Katowicach w ramach doradztwa personalnego obsługuje firmy z branży marketing, reklama oraz sprzedaż [

10 82 B & J Doradztwo Personalne i Centrum Szkoleniowe w Sosnowcu zajmuje się poszukiwaniem osób do opieki nad osobami starszymi w Niemczech, odpowiadając za cały proces rekrutacji. Ponadto ciągle monitoruje działanie osób zatrudnionych oraz dba o ich warunki bytowe i kontakty z zatrudniającymi [ Certyfikat agencji zatrudnienia z prawem przeprowadzania doradztwa personalnego posiadają również lokalne inkubatory przedsiębiorczości, na przykład: Fundacja Jastrzębski Inkubator Przedsiębiorczości w Jastrzębiu Zdroju fundacja oferuje dla chcących założyć działalność, także dla nowych firm, pomoc w postaci nieodpłatnego doradztwa prawnego i finansowego, w tym również doradztwo związane z personelem [ Stowarzyszenie Częstochowski Inkubator Przedsiębiorczości w Częstochowie jw.; dodatkowo przy stowarzyszeniu działa Biuro Pośrednictwa Pracy [ Wśród analizowanych agencji doradztwa personalnego w województwie śląskim są takie, które działają zgodnie ze standardami ISO 9001:2000 systemem zarządzania jakością. Obejmuje on różne obszary, m.in. rekrutację, angażowanie pracowników tymczasowych. Z przeanalizowanych danych wynika, że wśród firm posiadających ISO znajdują się trzy zarejestrowane w województwie śląskim, posiadające certyfikat ISO 9001:2000. Są to: Agencja Rozwoju Lokalnego AGROTUR S. A. [ ALTA Sp. z o.o. [ GI Group, [ jedna agencja, mająca oddziały w Katowicach, Gliwicach, Tychach, w Bielsku Białej Randstad Sp. z o.o. Agencje doradztwa personalnego w województwie śląskim, oprócz realizacji swoich zadań zgodnie ze standardami ISO, swoją misję spełniają, będąc członkami branżowych organizacji pracodawców, jakimi są Stowarzyszenie Agencji Zatrudnienia i Związek Agencji Pracy Tymczasowej. Stowarzyszenie Agencji Zatrudnienia wspomaga i reprezentuje członków organizacji, buduje dobry wizerunek branży, a także nadaje odpowiedni kierunek jej rozwoju, w ramach wymogów gospodarki oraz przepisów prawa. Śląskie firmy posiadające certyfikat doradztwa personalnego, należące do SAZ to m.in.: A&J Partners s.c., Gi Group, Gliwickie Centrum Opieki, HR Masters, Staff Service [ Związek Agencji Pracy Tymczasowej zrzesza firmy zajmujące się pośrednictwem pracowników tymczasowych. Spośród śląskich firm mających certyfikat doradztwa personalnego członkami ZAPT są: Personnel Solutions Sp. z o.o., Work Express Sp. z o.o. Z analizy stron internetowych agencji doradztwa personalnego wynika, że posiadają dość bogatą ofertę i starają się sprostać wymaganiom rynku,

11 Śląski rynek konsultingu personalnego 83 stosując innowacyjne i techniczne rozwiązania. Między innymi tworzą własne oprogramowanie dotyczące HC, w procesie rekrutacji stosowane jest przesyłanie ofert za pomocą tekstowych wiadomości telefonicznych, poczty internetowej oraz czytnika kanałów. Agencje korzystają również z unijnych programów rozwoju, jednak informacje o nich nie są dostępne do momentu wdrożenia, co wynika najprawdopodobniej z chronieniem swojej konkurencyjności na rynku doradztwa personalnego. 5. Szanse i bariery rozwoju doradztwa personalnego wyniki badania pilotażowego Na potrzeby badań empirycznych przygotowano kwestionariusz ankiety, składający się z 16 pytań ustrukturyzowanych i 3 pytań otwartych. Badanie pilotażowe przeprowadzono w firmie z udziałem kapitału polskiego z jednym oddziałem na Śląsku, działającej na rynku krajowym od ponad 6 lat. Zakres świadczonych usług tej firmy, według wpisu do rejestru agencji zatrudnienia, obejmuje tylko doradztwo personalne. Zbadana Agencja zajmuje się: w ramach pośrednictwa pracy: rekrutacją i selekcją pracowników na stałe, weryfikacją i oceną kandydatów (Assessment Center), oceną pracowników, określeniem potencjału oraz kierunków rozwoju kandydatów (Development Center), bezpośrednim poszukiwaniem kluczowych specjalistów, menedżerów oraz na stanowiska kierownicze (Direct & Executive Search), w zakresie prac projektowych i ekspertyzy: doradztwem w zakresie prawa pracy (układy zbiorowe, regulaminy pracy, regulaminy wynagrodzeń, formy zatrudnienia i czasu pracy, umowy o pracę, kontrakty menedżerskie, spory indywidualne i zbiorowe, opinie prawne); doradztwem organizacyjnym (struktury organizacyjne, opisy stanowisk pracy, system zarządzania kompetencjami, organizowanie procesów personalnych, system okresowych ocen pracowników, system wynagrodzeń w tym wartościowanie stanowisk pracy, system rozwoju pracowników w tym szkolenia, budowanie ścieżek kariery, ocena efektywności funkcji HC), outsourcingiem zarządzaniem dokumentacją personalną zleceniodawców, ponadto: zarządzaniem wdrożonymi systemami w obrębie HCM (takimi jak: systemy ocen okresowych, systemy wynagrodzeń, systemy zarządzania kompetencjami, systemy zarządzania przez cele, projektowanie i nadzór nad realizacją polityki personalnej, projektowanie i nadzór nad polityką wynagrodzeń), szkoleniami w zakresie HCM, badaniami wewnątrz przedsiębiorstw: audytem procesów kadrowych (ocena funkcjonujących rozwiązań), badaniami klimatu organizacyjnego, badaniami satysfakcji pracowników, diagnozowaniem kultury organizacyjnej,

12 84 badaniami na zewnątrz przedsiębiorstw: badaniem na rynku wynagrodzeń, badaniem popytu na rynku pracy. Współpraca jaką firma nawiązuje z klientami, jest związana z problemami w obszarze funkcji personalnej danej organizacji. Agencja proszona jest o identyfikację i rozwiązywanie konkretnych problemów, z aktywnym uczestnictwem konsultantów w całym procesie rozwiązywania problemów. Ta współpraca jest podejmowana na ściśle określony przedział czasowym. Agencja obsługuje firmy zatrudniające od 10 do powyżej 250 pracowników. Firmy te są z sektora małych, średnich i dużych przedsiębiorstw oraz z grona instytucji publicznych. Branże, dla których świadczy usługi są wyspecjalizowane (m.in.: branża wodociągowa, finansowo-ubezpieczeniowa, przemysłowa, itp.). Za swoje największe osiągnięcia Agencja uważa realizację zleceń związanych z wdrażaniem systemów wynagrodzeń przy udziale związków zawodowych, w których udało się im godzić interes zleceniodawcy (zarządu) z interesami związków zawodowych i pracowników. Za swój sukces firma uważa również projekty związane z optymalizacją procesów pracy, których efektem są wymierne korzyści zarówno dla pracowników, jak i pracodawców, dzięki prawidłowemu dostosowaniu organizacji pracy (m.in. poprzez przemodelowanie struktury, wyeliminowanie marnotrawstwa, zdiagnozowanie luk organizacyjnych i kompetencyjnych). Agencję w ramach pytania otwartego poproszono o wymienienie szans rozwoju doradztwa personalnego w Polsce. Agencja podała: istnienie w polskich przedsiębiorstwach różnego rodzaju marnotrawstwa (w postaci niewykorzystania zasobów organizacyjnych oraz ludzkich), w warunkach rosnącej świadomości potrzeby ich niwelowania (zwłaszcza w sytuacji kryzysu gospodarczego), rosnącą świadomość wzrostu znaczenia kapitału ludzkiego, zwłaszcza kompetencji pracowników i zarządzania nimi, zwiększone zapotrzebowanie na outsourcing personalny, możliwość wykorzystania środków unijnych przeznaczonych na rozwój kompetencji kapitału ludzkiego (zapotrzebowanie na usługi firm doradztwa personalnego jako wykonawców usług w tym zakresie). Natomiast jako bariery Agencja wymienia: podnoszenie kwalifikacji osób zajmujących się zarządzeniem kapitałem ludzkim w ramach poszczególnych organizacji (brak potrzeby doradztwa personalnego), brak wykwalifikowanych doradców personalnych/organizacyjnych na rynku (problem rozwoju na poziomie poszczególnych firm doradczych), co wiąże się z brakiem programów nauczania na uczelniach wyższych, które przygotowywałyby odpowiednio kandydatów na doradców personalnych i organizacyjnych wysoko oceniane kompetencje doradcy per-

13 Śląski rynek konsultingu personalnego 85 sonalnego/organizacyjnego są przede wszystkim wypadkową doświadczenia i szczególnych predyspozycji. koszty i czas (rozwój kadry doradczej jest bardzo czasochłonny, a pozyskanie profesjonalnego doradcy z rynku wymaga poniesienia znacznych kosztów). Na pytanie: Jaki wpływ ma obecny kryzys społeczno-gospodarczy na rozwój firm doradztwa personalnego w Polsce?, dyrektor działu doradztwa tej Agencji napisał, że: Trwający kryzys zmienił mentalność osób zarządzających przedsiębiorstwami. Zauważają oni potrzebę optymalizacji procesów w ramach swojej działalności. Wzrosło znaczenie rozwiązań organizacyjnych i zarządczych, które przy dobrym zaprojektowaniu i wdrożeniu przynoszą firmom długofalowe korzyści i oszczędności. Ponadto przedsiębiorcy zaczęli zwracać w obliczu kryzysu uwagę na takie (niewidoczne gołym okiem) aspekty, jak: koszty działalności spowodowane złymi procedurami; koszty jałowej pracy spowodowane złą organizacją pracy i tym, że pracownicy nie lubią swojej pracy; koszty absencji spowodowane brakiem lojalności pracowników wobec firmy; brak efektu synergii wynikającego z dobrej pracy zespołu; koszty odchodzenia wartościowych pracowników, spowodowanych złymi warunkami pracy, brakiem możliwości rozwoju, itp. 6. Zakończenie W ostatnich latach w Polsce rynek usług doradztwa personalnego rozwija się dość dynamicznie. Brakuje jednak analiz i badań w tym zakresie (także autorzy niniejszego opracowania mają świadomość, iż poruszyli zaledwie niewielki wycinek zagadnień). Badania wykazały, że istnieją bariery w dostępie do szczegółowych informacji. Potwierdzają się tym samym słowa T. Ludwickiego, iż mała ilość badań nad konsultingiem jest związana między innymi z trudnością w dostępie do konsultantów i firm doradczych. Większość realizowanych projektów ma charakter poufny, a udostępnienie informacji nawet po zakończeniu projektu jest niemożliwe bez zgody klienta 19. Bibliografia 1. Agencje Zatrudnienia 2008 r. Informacja z działalności agencji zatrudnienia, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Departament Rynku Pracy, ZWP MPiPS, Warszawa Agencje Zatrudnienia 2007 r. Informacja z działalności agencji zatrudnienia, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Departament Rynku Pracy, ZWP MPiPS, Warszawa Agencje Zatrudnienia 2006 r. Informacja z działalności agencji zatrudnienia, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Departament Rynku Pracy, ZWP MPiPS, Warszawa 2007.

14 86 4. Brodowski M., Flaszyńska E., Raport z działalności agencji zatrudnienia w 2005 roku, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Departament Rynku Pracy, ZWP MIPS, Warszawa Chrościcki Z., Konsulting w zarządzaniu. Doradzać czy współpracować?, Poltext, Warszawa Ludwicki T., Krytyczne badania nad doradztwem organizacyjnym [w:] Nowe kierunki w zarządzaniu, M. Kostera (red.), Wyd. Akademickie i Profesjonalne, Warszawa Pilch P., Działalność agencji doradztwa personalnego, [w:] H. Król (red.), Szkice z zarządzania zasobami ludzkimi, Wyd. Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. L. Koźmińskiego, Warszawa Pocztowski A., Organizacja zarządzania zasobami ludzkimi, [w:] H. Król, A. Ludwiczyński (red.), Zarządzanie zasobami ludzkimi. Tworzenie kapitału ludzkiego organizacji, PWN, Warszawa Pocztowski A., Zarządzanie zasobami ludzkimi. Strategie-procesymetody, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa Poradnik dla osób korzystających z usług agencji zatrudnienia, [ ]. 11. Rynek usług szkoleniowych i doradztwa personalnego, VI edycja raportu, Instytut Zarządzania, Warszawa, kwiecień Stecki L., Consulting, tom II, TNOiK Dom Organizatora, Toruń Urbaniak B., Bohdziewicz P., Zarządzanie zasobami ludzkimi kreowanie nowoczesności. Raport 2009, IPiSS, Warszawa Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz z późn. zm.) 15. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 Nr 69, poz. 415 z późn. zm.) 16. Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 stycznia 2009 r. w sprawie agencji zatrudnienia (Dz. U. z 2009 r. Nr 17, poz. 91) [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ].

15 Śląski rynek konsultingu personalnego [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ] [ ]. Przypisy 1 Z. Chrościcki, Konsulting w zarządzaniu. Doradzać czy współpracować?, Poltext, Warszawa 1997, s A. Pocztowski, Zarządzanie zasobami ludzkimi. Strategie-procesy-metody, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2003, s A. Pocztowski, Organizacja zarządzania zasobami ludzkimi, [w:] H. Król, A. Ludwiczyński (red.), Zarządzanie zasobami ludzkimi. Tworzenie kapitału ludzkiego organizacji, PWN, Warszawa 2006, s A. Pocztowski, op.cit, 2006, s Art. 19f ustawy o promocji zatrudnienia. 6 L. Stecki, Consulting, tom II, TNOiK Dom Organizatora, Toruń 1997, s P. Pilch, Działalność agencji doradztwa personalnego [w:] H. Król (red.), Szkice z zarządzania zasobami ludzkimi, Wyd. Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. L. Koźmińskiego, Warszawa 2002, s Rynek usług szkoleniowych i doradztwa personalnego, VI edycja raportu, Instytut Zarządzania, Warszawa, kwiecień 2003, s B. Urbaniak, P. Bohdziewicz, Zarządzanie zasobami ludzkimi kreowanie nowoczesności. Raport 2009, IPiSS, Warszawa Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, rozdział Dane za rok 2009 mają być opublikowane w maju 2010 r. 12 Agencje Zatrudnienia 2008 r., s. 7, 24; Agencje Zatrudnienia 2007 r., s. 9; Agencje Zatrudnienia 2006 r., s. 8; Raport z działalności agencji zatrudnienia w 2005 r., s Jeden podmiot może posiadać wpis do rejestru w kilku kategoriach agencji zatrudnienia 14 Agencje Zatrudnienia 2008, s. 10.

16 88 15 Agencje Zatrudnienia 2008 r., s. 10; Agencje Zatrudnienia 2007 r., s. 13; Agencje Zatrudnienia 2006 r., s. 11; Raport z działalności agencji zatrudnienia w 2005 r., s. 11] 16 Agencje Zatrudnienia 2008 r., s Agencje Zatrudnienia 2008 r., s T. Ludwicki, Krytyczne badania nad doradztwem organizacyjnym [w:] Nowe kierunki w zarządzaniu, M. Kostera (red.), Wyd. Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008, s THE SILESIAN MARKET OF PERSONNEL CONSULTING (PRELIMINARY RESULTS OF RESEARCH) Summary The aim of the article is to characterize market of personnel consulting from regional perspective based on Silesian Province. The article define, what is the personnel consulting, what are the legal basics of its functionality as well as range of personnel services provided by chosen agencies of personnel consulting. For elaboration needs were used following research methods: analysis of subject literature including reports of Ministry of Labour and Social Policy, legal regulations and research of personnel consulting firms which run a business in Silesian Province. Moreover pilotage research carried out by independently questionnaire.