uniwersyteckie uwm Olsztyn, listopad 2007

Transkrypt

1 Wiadomoœci Nr 11 (100) listopad 2007 uniwersyteckie uwm Olsztyn, listopad 2007 Nr 11 (100) Fot. J.anusz Paj¹k Prof. Wojciech Maksymowicz dziekan nowego Wydzia³u Nauk Medycznych UWM; pierwszego w Polsce po 50 latach. Wywiad z profesorem str. 4 1

2 15 paÿdziernika br. odby³a siê uroczystoœæ otwarcia nowej Biblioteki Uniwersyteckiej przy ul. Oczapowskiego w Kortowie. Biblioteka zosta³a wybudowana z funduszy Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy szego oraz œrodków w³asnych UWM. Ca³kowity koszt inwestycji wynosi 60,5 mln z³. Budowa trwa³a 5 lat. Biblioteka pomieœci 1,5 mln woluminów aktualnie zawiera ok. 900 tys. wol. Zastosowano w niej najnowsze rozwi¹zania techniczne, które umo liwiaj¹ czytelnikom wolny dostêp do zbiorów, pracê w kabinach indywidualnych lub pokojach grupowych, z wykorzystaniem bogatego wyposa enia sprzêtu audiowizualnego itp. Powierzchnia ogólna budynku wynosi m 2. Projekt wykona³ Zespó³ Zak³adu Urbanistyki i Architektury UWM pod kierunkiem prof. Waleriana Wierzchowskiego, przy wspó³udziale architektów Magdaleny Rafalskiej i Marka Zagroby. Wykonawc¹ by³o Przedsiêbiorstwo Budowlane ARTBET Sp. z o.o. Fot. Katarzyna Kulesza, Janusz Paj¹k 2

3 W numerze AKTUALNOŒCI Kronika Kortowska...2 Z obrad senatu...3 Lubiê mia³e wyzwania NAGRODZENI WYRÓ NIENI Regionalizm to nie zaœciankowoœæ...5 Stypendia dla zdolnych...5 Srebro z Borneo...6 PROGRAMY UNIJNE Stypendia, granty, mobilnoœæ KORTOWSKIE PRACOWNIE Przeprowadzka na Szrajbera...8 KONFERENCJE SEMINARIA Romaniœci z UWM w Katanii Studenci ekolodzy z Kassel na UWM...9 Lustracja na przestrzeni dziejów...10 Œwiadek historii...10 Czy znasz swój jêzyk ojczysty?...11 ZAK TKI EUROPY 6 Coimbra Luzytañskie Ateny...12 FELIETONY Kalendarz fascynacja czasem...13 Kto kim rz¹dzi?...14 Czerwona apaszka Projektowanie ycia...15 Prawo i okolice Wakacyjny kazus...15 PORADNIK JAK OSWOIÆ DZIENNIKARZA Dlaczego oni nas nie lubi¹?...16 Orkiestra dêta na UWM...16 STUDENCKE YCIE 8 Erasmus dawka energii...17 Sierpniowy zlot modzie y...18 Pieszo do Santiago de Compostela...19 ZJAZDY ABSOLWENTÓW Okr¹g³y jubileusz...20 OSTATNIE PO ERGNANIE Pracownicy uczelni zmarli od listopad 2006 do listopada Doktoraty i habilitacje...21 Nowoœci Wydawnictwa UWM...22 Sport

4 Kronika Kortowska Rektor prof. Ryszard Górecki decyzj¹ Kapitu³y Konkursu Efektywnego Zarz¹dzania Sportem i Rekreacj¹ Polskiej Korp o -racji Mened erów Sportu w uznaniu zas³ug dla rozwoju sportu i rekreacji otrzyma³ tytu³ SPORTOWEGO MENED ERA 2006 ROKU. Najlepszy wynik w regionie Nowy Wydzia³ Nauk Medycznych ma ju swojego dziekana i prodziekana. 25 paÿdziernika 2007r. odby³y siê wybory w³adz wydzia³u. Dziekanem zosta³ dotychczasowy pe³nomocnik rektora ds. tworzenia WNM prof. Wojciech Maksymowicz. Prodziekanem ds. dydaktycznych zosta³ dr Ireneusz Kowalski. Przedstawicielem Wydzia³u Nauk Medycznych do senatu UWM zosta³ prof. Piotr Kurnatowski. Nowo wybrane w³adze WNM swoje funkcje sprawowaæ bêd¹ do 31. sierpnia 2008 r. Sportowcy i trenerzy z AZS UWM w Olsztynie otrzymali stypendia oraz nagrody marsza³ka województwa warmiñskomazurskiego. Marsza³ek nagrodzi³ zawodników i zawodniczki, którzy nale ¹ do krajowej, europejskiej oraz œwiatowej czo³ówki sportowców. Znalaz³o siê wœród szeœæ osób z AZS UWM Olsztyn. Stypendia wynosz¹ od 800 do z³. Wœród wyró nionych w ten sposób sportowców z AZS UWM znaleÿli siê: Kacper Koz³owski, lekkoatletyka; Micha³ Burczyñski, bojerowiec; Wac³aw Szukiel, eglarz; Maciej Ruta, zawodnik taekwondo WTF; Wojciech Wies³aw Chyliñski, lekkoatleta. Przed now¹ Bibliotek¹ Uniwersyteck¹ w Kortowie 14 paÿdziernika zosta³ uroczyœcie posadzony d¹b papieski. To jedna zostatnich sadzonek, wyhodowanych z o³êdzi, które poœwiêci³ Jan Pawe³ II. Ka da z sadzonek posiada certyfikat autentycznoœci. Podzielono je miêdzy nadleœnictwa, szko³y, seminaria duchowne i sanktuaria w kraju. Jedna z ostatnich trafi³a do miasteczka akademickiego w Kortowie. W uroczystoœci uczestniczyli i posadzili d¹b rektor pof. Ryszard Górecki, abp. Wojciech Ziemba, Jan Karetko, dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Pañstwowych, parlamentarzyœci, samorz¹dowcy, studenci i pracownicy uczelni. Na UWM ruszy³a nowa edycja studiów podyplomowych z pedagogiki religii i etyki. 26 paÿdziernika br. o godz w sali senatu UWM odby³a siê uroczysta inauguracja studiów, z udzia³em rektora prof. Ryszard Górecki oraz metropolity warmiñskiego ks. abp dr. Wojciech Ziemba. Kierownikiem studiów podyplomowych z pedagogiki religii i etyki jest ks. prof. Jaros³aw Michalski. Studia potrwaj¹ 3 semestry, wyk³adowcami bêd¹ pracownicy WNSiS. S¹ to jedyne takie studia w kraju. Pracownik UWM w Olsztynie, adiunkt w Zak³adzie Teologii Moralnej ks. dr Andrzej Lesiñski zosta³ odznaczony przez prezydenta Niemiec Krzy em Zas³ugi I Klasy za pracê na rzecz zbli enia i pojednania polsko-niemieckiego. Uroczystoœæ odznaczenia krzy em odby³a siê 26 paÿdziernika. W imieniu prezydenta Niemiec ks. A. Lesiñskiego odznaczy³ konsul generalna z Gdañska Ute Minke-Koenig. Ksi¹dz dr A. Lesiñski w pocz¹tkach stanu wojennego by³ dyrektorem Caritasu. Gros pomocy z Zachodu przychodzi³o wtedy z Niemiec i w³aœnie wtedy zawi¹za³y siê silne przyjaÿnie, których owocem jest partnerstwo miast Olsztyna i Offenburga. G³osuj¹ studenci UWM Prof. Ryszard Górecki rektor Uniwersytetu Warmiñsko-Mazurskiego zosta³ ponownie senatorem RP. Uzyska³ najlepszy wynik wyborczy w regionie w historii wyborów senackich. Prof. Ryszard Górecki, rektor UWM, kandyduj¹cy do Senatu RP z listy Platformy Obywatelskiej otrzyma³ w minionych wyborach w okrêgu g³osów. W wyborach w 2005 r. zdoby³ g³osów. Liczba uprawnionych do g³osowania w okrêgu nr 34 wynosi³a 1,13 mln. A zatem na prof. Górecki postawi³o ponad 13 proc. wszystkich wyborców okrêgu, co da³o mu najlepszy wynik w regionie i w historii wyborów senackich na Warmii i Mazurach. Drugi z wybranych senatorów Marek Konopka mia³ 93,8 tys. g³osów. W Kortowie, gdzie g³osowa³ rektor znajdowa³y siê dwie komisje wyborcze: nr 21 w DS 1 (ul. Kanafojskiego) oraz nr 22 w DS 119 (ul. Dybowskiego). Na listach komisji nr 21 figurowa³o 1935 osób uprawnionych do g³osowania. G³os odda³o 1416 osób. 13 g³osów by³o niewa nych. W komisji nr 22 uprawnionych do g³osowania by³o 746 osób. G³osowa³y 592 osoby. 4 g³osy by³y niewa ne. Prof. Ryszard Górecki otrzyma³ w obu komisjach wyborczych ³¹cznie 1420 g³osy na 2681 wszystkich uprawnionych w Kortowie, a wiêc ponad po³owê! Jeœli siê zaœ weÿmie pod uwagê tylko g³osuj¹cych (2008 osób) to na rektora w Kortowie g³osowa³o a 71 proc. wyborców. Aktywnoœæ senatorska prof. Góreckiego znacznie wykracza poza sprawy zwi¹zane ze szkolnictwem wy szym i nauk¹. Rektor w kadencji z³o y³ ok. 30 senatorskich oœwiadczeñ (odpowiednik interpelacji poselskich). Kierowa³ je m.in. do ministra pracy w sprawie waloryzacji rent i emerytur, do ministra zdrowia w sprawie mo liwoœci uruchomienia bazy Lotniczego Pogotowia Ratunkowego w E³ku, do ministra edukacji w sprawie zmiany ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Skutecznie i wielokrotnie zabiega³ o rozwój lotnisk w regionie oraz o budowê dróg. Zaowocowa³o to wpisaniem ich do regionalnego programu rozwoju. Wspó³tworzy klastry i parki technologiczne, których rol¹ jest wdra- anie innowacyjnych rozwi¹zañ do gospodarki. lek, mah fot. Daria Christianus 4

5 Z obrad senatu Kalendarz uprawnieñ zatwierdzony PaŸdziernikowe posiedzenie senatu akademickiego ( r.) poœwiêcone by³o polityce kadrowej uniwersytetu. Senat przygotowa³ na nim harmonogram sk³adania wniosków o nowe uprawnienia. Sprawy kadrowe przedstawi³ prorektor prof. Gabriel Fordoñski. Podkreœli³, e dla uniwersytetu priorytetem jest uzyskanie wiêkszej liczby uprawnieñ szczególnie w naukach prawnych i matematyce, aby w myœl ustawy nasza uczelnia nie by³a uniwersytetem ni szej rangi, o charakterze zawodowym, np. przyrodniczym, technicznym czy rolniczym. Senat przyj¹³ wiêc uchwa³ê w sprawie programu rozwoju uprawnieñ akademickich. Zobowi¹za³ w niej dziekanów i rady wydzia³ów do terminowych dzia³añ zgodnie z przedstawionym poni ej kalendarium: Habilitacje Wniosek o uzyskanie uprawnieñ ma byæ przygotowany: z literaturoznawstwa do II kwarta³u 2008 roku, z jêzykoznawstwa do IV kwarta³u 2008 roku. Doktoraty Wnioski o uzyskanie uprawnieñ maj¹ byæ przygotowane w terminie: prawo I po³owa 2008 roku, matematyka I kwarta³ 2008 roku, nauki o zarz¹dzaniu I kwarta³ 2008 roku, nauki o polityce II kwarta³ 2008 roku, budownictwo III kwarta³ 2008 roku. Senat przyj¹³ równie uchwa³ê w sprawie dzia³añ w polityce kadrowej i rozwoju uprawnieñ akademickich. Uchwa³a senatu z 26 pa dziernika zawiera ok. 14 punktów. M.in. postanowienie przyznawania stypendiów i i urlopów naukowych wy³¹cznie osobom spe³niaj¹cym warunki ukonczenia przewodów doktorskich lub habilitacyjnych w ustawowym terminie.jeden z punktów uchwa³y zak³¹da równie przy mianowaniu na stanowisko adiunkta wprowadziæ kryterium bieg³ej znajomoœci jêzyka angielskiego lub innego nowo ytnego potwierdzonej certyfikatem. Rektor Ryszard Górecki przedstawi³ cz³onkom senatu nowo wybrane w³adze Wydzia³u Nauk Medycznych: prof. Wojciecha Maksymowicza dziekana, dr. Ireneusza Kowalskiego prodziekana i prof. Piotra Kurnatowskiego przedstawiciela WNM do senatu. Rektor poinformowa³ równie, e wzros³o znaczenie olsztyñskiego œrodowiska naukowego w Polskiej Akademii Nauk. Prof. Lubomir Baran zosta³ cz³onkiem rzeczywistym PAN, a prof. W³odzimierz Bednarski cz³onkiem korespondentem PAN. Prof. Andrzej Koncicki, prorektor do spraw rozwoju, przedstawi³ cz³onkom senatu informacjê ze spotkania prorektorów do spraw finansowych, które odby³o siê na Uniwersytecie Jagielloñskim. Prorektorzy analizowali tam dotacje i sposoby wyliczania zasad finansowania szkó³ wy szych. Cz³onkowie senatu podjêli uchwa³ê w sprawie uniwersyteckiej p³ywalni. Ta uchwa³a rozpoczyna starania UWM o pozyskanie œrodków na budowê basenu. Powo³ano równie Akademickie Centrum Szkolenia Sportowego bêdzie ono wspieraæ uzdolnion¹ sportowo m³odzie. Maj¹c takie centrum uczelnia bêdzie mog³a sk³adaæ wnioski o dodatkowe dotacje do Ministerstwa Sportu. Prorektor prof. Andrzej Koncicki referuje politykê kadrow¹ Senat wybra³ nowego przewodnicz¹cego Senackiej Komisji ds. Dydaktycznych, zosta³ nim dr hab. Wojciech Janczukowicz. Posiedzenie senatu UWM rozpoczê³o siê od gratulacji rektorowi Ryszardowi Góreckiemu. Rektor ponownie zosta³ senatorem RP z rekordow¹ w regionie liczb¹ g³osów (148,5 tys.). Gratulacje w imieniu cz³onków senatu i korpusu dziekanów z³o y³ dr hab. W³adys³aw Kordan, dziekan Wydzia³u Bioin ynierii Zwierz¹t. wu Serdecznie gratulujemy! Prof. Ryszardowi Góreckiemu rektorowi UWM ponownych wyborów do Senatu RP i uzyskania znakomitego wyniku wyborczego. Czujemy ogromn¹ satysfakcjê, e rektor UWM cieszy siê tak du ym zaufaniem nie tylko na uczelni, ale i w ca³ym regionie. Jesteœmy pewni, e obecnoœæ profesora Góreckiego w Senacie RP bêdzie owocna i dla uniwersytetu, i dla regionu, i dla kraju. Kadra akademicka i pracownicy Uniwersytetu Warmiñsko-Mazurskiego w Olsztynie fot. Janusz Paj¹k 5

6 Wywiady Lubiê œmia³e wyzwania Rozmowa z prof. Wojciechem Maksymowiczem dziekanem Wydzia³u Nauk Medycznych Dlaczego zdecydowa³ siê Pan przyjœæ do Olsztyna i tworzyæ ten wydzia³? Dlatego, e tak jak rektor Górecki lubiê œmia³e wyzwania. Po raz pierwszy od lat 50. bêdzie w Polsce tworzony nowy wydzia³ medyczny i to w³aœnie w Olsztynie. Po drugie, jestem olsztyniakiem i uwa- am, e nasze miasto mo e na medycynie zarabiaæ. Jakie s¹ ustawowe wymagania dotycz¹ce tworzenia nowego Wydzia³u Nauk Medycznych, a w szczególnoœci kierunku lekarskiego? Studia medyczne to studia magisterskie. Dotyczy wiêc ich rozporz¹dzenie ministra nauki i szkolnictwa wy szego z 2005 roku. Na takich studiach powinno byæ zatrudnionych 6 samodzielnych pracowników naukowych nauk medycznych oraz 8 doktorów tych e nauk. Merytorycznie podlegaj¹ pod ministra zdrowia, który, aby ruszy³y, musi wydaæ sw¹ aprobatê. Ta aprobata to zgoda na finansowanie kierunku. Minister Religa zapewni³ nas, e j¹ wyda dla 80 studentów. A program nauki, kto go przygotowuje? Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego, które reguluje, jakie przedmioty maj¹ byæ nauczane na poszczególnych latach i po ile godzin. W oparciu o te wytyczne szczegó³owy program zostanie opracowany przez nasz wydzia³. Wróæmy do kadry nowego wydzia³u. Ilu ludzi Pan pozyska³? Sk¹d? Czy trudno by³o namówiæ ich do pracy w Olsztynie? Obecnie zatrudniamy 5 profesorów nauk medycznych, w tym 4 belwederskich. 26 paÿdziernika senat powinien podj¹æ decyzjê o zatrudnieniu kolejnych 2 profesorów. Poza tym kilkunastu innych samodzielnych pracowników naukowych jest zainteresowanych do³¹czeniem do nas. S¹ to ludzie z ca³ej Polski, znakomici fachowcy, z bogatym dorobkiem naukowym. Nie musia³em ich d³ugo namawiaæ. Ci ludzie widz¹ w Olsztynie sw¹ szansê zawodow¹, jak pewien znakomity chirurg mistrz od ma³oinwazyjnych metod operacji. W swoich uczelniach w najbli szej przysz³oœci nie maj¹ widoków na prowadzenie samodzielnych badañ. Problemem wiêc nie s¹ ludzie tylko zorganizowanie dla nich warsztatu badañ. Z racji tworzenia nowego wydzia³u ten warsztat musimy tworzyæ. Interes jest wiêc obopólny. Oni maj¹ w Olsztynie szansê usamodzielniania siê my zyskujemy ludzi z uznanymi nazwiskami. Kogo wiêc powitamy w przysz³ym roku? Na nazwiska jeszcze za wczeœnie. Mogê tylko powiedzieæ, e to profesorowie anatomii, histologii, pediatrii, chirurgii, chorób wewnêtrznych, neurologii, neurofizjologii i neurochirurgii i na tym siê nie skoñczy. Dziêki temu, e uruchamiamy kierunek lekarski, bêdziemy mogli uruchomiæ tak e magisterskie studia pielêgniarskie. Dla samego pielêgniarstwa samodzielnych pracowników nie namówilibyœmy do przyjœcia do Olsztyna. Jak¹ baz¹ lokalow¹ wydzia³ dysponuje na rok przed otwarciem kierunku lekarskiego, a jak¹ bêdzie mia³ w paÿdzierniku 2008 r.? Nie musimy mieæ wszystkiego od razu, bo przecie na pocz¹tek bêdziemy mieæ tylko pierwszy rok kierunku lekarskiego. W pierwszym roku najbardziej bêdziemy potrzebowaæ pomieszczeñ dydaktycznych, a te na uniwersytecie s¹. Potrzebna nam bêdzie nowoczesna katedra do nauki anatomii. Ju w tej chwili mamy zawarte porozumienie ze Szpitalem Wojskowym, gdzie zostanie ona zlokalizowana, wiêc siê o anatomiê nie martwiê. Niebawem podjêta zostanie decyzja o lokalizacji nowego obiektu naukowo-dydaktycznego dla podstawowych nauk medycznych, prawdopodobnie na terenie Kortowa. Przejœciowo dziekanat bêdzie siê mieœci³ obok Katedry Pielêgniarstwa przy ulicy o³nierskiej, po czym zostanie przeniesiony do bardziej reprezentacyjnego budynku odpowiadaj¹cego presti owi Wydzia³u Nauk Medycznych. Czy to, e na UWM jest weterynaria, chemia, biochemia, mikrobiologia i inne przyrodnicze kierunki ma jakieœ znaczenie dla medycyny? Tak, bo bêdziemy mogli wykorzystaæ niektóre laboratoria, a poza tym prowadziæ pewne wspólne badania. Czy bêd¹ jeszcze inne kierunki na wydziale poza pielêgniarstwem i lekarskim? Tak, nastêpnym powinno byæ ratownictwo medyczne. W jaki sposób zamierza Pan budowaæ presti wydzia³u w uczelni i w mieœcie bez tradycji kszta³cenia lekarskiego, w którym lekarskie œrodowisko naukowe jest ma³e? Presti tworz¹ przede wszystkim ludzie, a nie mury, chocia w³adze uczelni czyni¹ starania, aby zajêcia odbywa³y siê w godnych obiektach. Zapewniam, e osoby, które obieca³y do nas przyjœæ to mówi¹c po sportowemu pierwsza liga. Poza tym nad jakoœci¹ nauczania czuwaj¹ trzy komisje akredytacyjna Ministerstwa Zdrowia, która bada wyniki nauk na kierunku pielêgniarstwa, Pañstwowa Komisja Akredytacyjna i komisja rektorów szkó³ medycznych, które sprawdzaj¹ efekty nauczania u absolwentów. Na koniec ka dy absolwent musi jeszcze zdaæ egzamin lekarski wiêc sito eliminacji jest gêste. A w jaki sposób Olsztyn mo e na opiece zdrowotnej zarabiaæ? Przecie do niej siê tylko dop³aca. Mo na zarabiaæ na uczeniu studentów zagranicznych. W niektórych krajach studia medyczne s¹ tak drogie, e wielu cudzoziemców studiuje w Polsce, bo u nas taniej. Dlaczego nie mieliby tego robiæ w Olsztynie? Ponadto w Olsztynie jest wiele szpitali, które zamiast oddawaæ pacjentów do innych regionów mog³yby ich tutaj œci¹gaæ maj¹c odpowiedni¹ kadrê i urz¹dzenia. Sam za³atwiam œci¹gniêcie do Olsztyna pewnego urz¹dzenia diagnostycznego. Drugie takie w Europie jest Niemczech. Dziêki niemu mo emy mieæ pacjentów z po³owy Europy. Cambridge jest znany w œwiecie z uniwersytetu, ale to tamtejszy szpital jest najwiêkszym pracodawc¹. Rozmawia³ Lech Krysza³owicz Fot. Janusz Paj¹k 6

7 Nagrodzeni Wyró nieni Regionalizm to nie zaœciankowoœæ Rozmowa z prof. Zbigniewem Chojnowskim z Pracowni Literatury XX wieku i Teorii Literatury, poet¹, pisarzem, autorem piêciu tomików wierszy, kilkudziesiêciu ksi¹ ek. Prof. Zbigniew Chojnowski jest tegorocznym laureatem nagrody prezydenta Olsztyna Czes³awa Ma³kowskiego za twórczoœæ literack¹. Panie profesorze, co zmienia w Pana yciu ta nagroda? Ka da nagroda jest sygna³em, e pewien etap pracy koñczy siê. Ta œwiadomoœæ powoduje, e cz³owiek myœli, co dalej. Nagroda nie ma bezpoœredniego wp³ywu na to, co robiê na pisanie nowych ksi¹ ek, pracê naukow¹, dzia³anie na rzecz literatury. Dlaczego g³ównym tematem Pana zainteresowañ jest literatura regionalna? Czy nie oznacza to zamykania siê w ciasnym krêgu? Proponujê regionalizm otwarty, regionalizm nie oznacza zaœciankowoœci. Moje doros³e ycie zwi¹za³em z Warmi¹ i Mazurami i moj¹ twórczoœæ literack¹ i badawcz¹ inspiruje m.in. kultura tej ziemi. Ale nieprawd¹ jest e ograniczam siê tylko do literatury tej czêœci Europy. Badam twórczoœæ pisarzy, których wartoœæ wykracza daleko poza lokalnoœæ. Interesuje mnie zasadniczo literatura XX wieku. Uwa am jednak, e powinnoœci¹ humanisty jest zajmowanie siê tym, co powszechne, uniwersalne a jednoczeœnie kreowanie swojej przestrzeni najbli szej. M³odzi pisarze, tak e ze œrodowiska olsztyñskiego, nie czuj¹ siê zwi¹zani ze swym regionem. Nie chc¹ byæ postrzegani jako twórcy regionalni. M³odzi pisarze tak, ale i ich kszta³tuje warmiñsko-mazurski krajobraz kulturowy. Oni mimo wszystko podlegaj¹ wp³ywowi otoczenia. Ci m³odzi odnosz¹ siê do Olsztyna, umieszczaj¹ akcjê Prof. Zbigniew Chojnowski, poeta, literat, krytyk literacki, autor 5 tomów wierszy, kilkudziesiêciu ksi¹ ek. Badacz literatury Warmiii Mazur (m.in. twórczoœci Micha³a Kajki, Marii Zientary- Malewskiej). Pracuje w Instytucie Filologii Polskiej UWM. Stypendia dla zdolnych swych utworów w miastach rodzinnego regionu, a e nie eksponuj¹ regionalnoœci? mo e to forma strategii... Czy pana postawa nie jest trochê pod pr¹d? Jestem pod pr¹d, bo tylko tak mo na dotrzeæ do prawdy. Tu nie chodzi o to, aby zamykaæ siê przed globalnoœcia, ale tworzyæ takie przekonanie, e w ka dym miejscu cz³owiek mo e siê spe³niaæ. To postawa klasycystyczna. Teraz wchodzi w ycie m³ode pokolenie i korzysta z otwartoœci, migruje, czerpie z ró nych Ÿróde³. Rozumiem to. Myœlê e têsknota za domem, potrzeb¹ zakorzenienia zjawi siê za dekadê. I znów pojawi siê postawa klasycystyczna. W kanonie lektur szkolnych nie ma lub jest bardzo ma³o literatury regionalnej. Jest zasadne w³¹czenie do kanonu lektur literatury regionalnej. Niestety, zainteresowanie polonistów tak¹ literatur¹ jest znikome. Wieœ, kojarzona z regionalizmem, utraci³a atrakcyjnoœæ kulturow¹. Ludzie chc¹ yæ w stylu miejskim. Na naszym uniwersytecie jest specjalnoœæ edukacja regionalna. Zainteresowanie ni¹ os³ab³o, ale na moje seminarium zapisuj¹ siê osoby, które pisz¹ z pasj¹ o literaturze regionalnej. Badaæ tê literaturê to badaæ Ÿród³a, które znajduj¹ siê w zasiêgu rêki i wzroku. Panie profesorze, nagroda literacka zakoñczy³a pewien etap w pana yciu zawodowym. Jakie s¹ plany na przysz³oœæ? Pragnê zabraæ siê do komponowania 6. tomiku wierszy. Uk³adam tomy niespiesznie. One maj¹ byæ wyrazem domkniêcia koñcz¹cej siê fazy ycia. Najnowszy tom bêdzie nosi³ tytu³ Zamiar szczeœcia. Ukoñczy³em z Alicj¹ Bykowska-Salczyñsk¹ antologiê literack¹ Przed i za, zawieraj¹c¹ utwory ok. 20 pisarzy i poetów z Warmii i Mazur. Od lat pracujê nad monografi¹ o wstêpnym tytule Œwiat zapisany przez Mazurów. Odkrywam ich ycie spo³eczne, religijne, uczuciowe. Lubiê mieæ plany, bo to wyzwala w cz³owieku wolê dzia³ania. Dziêkujê za rozmowê Tekst i fot. Ma³gorzata Ho³ubowska Zdolni studenci i uczniowie otrzymali stypendia oraz nagrody prezydenta Olsztyna. Prezydent Olsztyna przyznaje stypendia raz w roku na dziewiêæ miesiêcy, po 200 z³. Wnioskuj¹ o nie dyrektorzy szkó³ i w³adze uczelni. Ju po raz drugi stypendium otrzyma³ Piotr Jastrzêbski. Piotr studiuje na IV roku matematyki. Ma œredni¹ ocen 5,0, indywidualny tok nauki, uczestniczy w dodatkowych zajêciach oraz seminariach z geometrii ró niczkowej. Ma czas tak e na krajowe i miêdzynarodowe konferencje. Podobne wyniki ma Maciej Bocheñski, równie student IV roku matematyki. On równie ma indywidualny tok nauki i chce uzyskaæ stopieñ doktora. (a) 7

8 Nagrodzeni Wyró nieni Srebro z Borneo Zespó³ Pieœni i Tañca Kortowo przywióz³ kolejny w swej karierze srebrny medal. Tym razem z egzotycznego Borneo. Na trwaj¹cym tam od 1 do 11 wrzeœnia miêdzynarodowym festiwalu folklorystycznym wytañczyli drugie miejsce. Pierwsze zaj¹³ zespó³ Federacji Rosyjskiej. To presti owa nagroda wyjaœnia Bogus³aw WoŸniak, kierownik Kortowa. Oceniali nas fachowcy z ca³ego œwiata. W czasie 2 dni turniejowych tañczyliœmy 2 razy po 5 min. Pierwszego dnia zaprezentowaliœmy tañce ³owickie to kunszt, finezja, piêkny œpiew. Drugiego dnia zastanawialiœmy siê, co pokazaæ, czym zachwyciæ 3-tysiêczn¹ publicznoœæ, gdy wystêpuje zespó³ rosyjski? Zdecydowaliœmy siê zatañczyæ biwata, warmiñski taniec, w którym dziewczêta oplataj¹ i wi¹ ¹ ch³opców szarfami. Na sali zapad³a cisza a potem aplauz! W muzu³mañskim kraju tak potraktowaæ mê czyznê...! Zwi¹zaæ go szarf¹! Biwat pozwoli³ nam uplasowaæ siê na drugiej pozycji. Wszystkie wystêpy odbywa³y siê w klimatyzowanych salach. Upa³ i du a wilgotnoœæ powietrza uniemo liwia³y tañce na zewn¹trz. Jedynie uroczyste otwarcie festiwalu odby³o siê na wolnym powietrzu, w nocy. Kortowo pojecha³o w sk³adzie 21 osób kapela i balet. Jak podkreœlaj¹ z naciskiem Bogus³aw WoŸniak i Bogus³aw Paliñski, instruktor, zespó³ nigdy nie wystêpuje z playbacku. Zawsze jest to ywa muzyka i œpiew. W czasie wolnym od wystêpów tancerze zwiedzali parki narodowe, p³ywali i nurkowali w morzu. Przed przybyciem na Borneo zwiedzali tak e Singapur. Nawet na Borneo spotkali Polaków. Po wystêpie podesz³a do nich z widowni z gratulacjami para Polaków, nauczycieli akademickich z Poznania z Akademii Muzycznej. Na Borneo ucz¹ muzyki. Kortowo pojecha³o na Borneo pierwszy raz. Z Polski do tej pory by³ tam tylko zespó³ z UMCS z Lublina. Po powrocie z koncertów zespó³ rozpoczyna jesienny nabór, nastêpnie planuje wyjazd do Rygi lub do Wilna, a latem nastêpnego roku Kortowo prawdopodobnie wyst¹pi w Egipcie. mah Fot. archiwum zespo³u Fot. archiwum Mamy srebro! Zwyciêski biwat Powitanie na Borneo W parku narodowym 8

9 Programy unijne Stypendia, granty, mobilnoœæ Nie ma mowy o wspó³pracy naukowej bez osobistych kontaktów. Kontakty te mo na inicjowaæ uczestnicz¹c w miêdzynarodowych konferencjach, warsztatach lub poprzez aplikowanie o stypendia, granty. Niestety te ostatnie z regu³y zawsze wymagaj¹ wskazania zagranicznej jednostki partnerskiej, do której chcia³by siê udaæ stypendysta. Programy Ramowe Unii Europejskiej od lat wspieraj¹ mobilnoœæ naukowców z ró nym doœwiadczeniem badawczym. W 7. Programie Ramowym jednym z podstawowych filarów s¹ Ludzie (People). W filarze tym istnieje 11 ró nych akcji Marie Curie, w tym 7 bezpoœrednio dotycz¹cych wymiany pracowników naukowych. Wymiana dotyczy osób indywidualnych, które mog¹ aplikowaæ bezpoœrednio do Komisji Europejskiej z wnioskiem o stypendia do krajów Wspólnoty Europejskiej lub do krajów pozaeuropejskich. Ponadto istniej¹ dwa rodzaje stypendiów indywidualnych, tzw. granty reintegracyjne dla tych, którzy pragn¹ powróciæ ze stypendium europejskiego do macierzystej jednostki lub spoza Europy do dowolnego kraju w Europie. W ramach ostatniego zaproszenia do sk³adania wniosków z UWM zosta³o z³o onych 6 indywidualnych wniosków. Wœród pracowników mamy równie stypendystê, który wybra³ Olsztyn w ramach grantu reintegracyjnego jako miejsce docelowe po powrocie z Kanady. Kolejn¹ grup¹ stypendiów s¹ stypendia tzw. instytucjonalne, o które ubiegaj¹ siê jednostki po to, aby móc zapraszaæ indywidualnych stypendystów. S¹ one skierowane g³ównie do osób na pocz¹tkowym etapie kariery naukowej czyli doktorantów. Kolejn¹ grupê stanowi¹ granty na wymianê pomiêdzy przemys³em a jednostkami naukowo-badawczymi. W naszym regionie w ramach 6 Programu Ramowego realizowane s¹ dwa projekty instytucjonalne skierowane na transfer wiedzy. Jeden koordynowany jest przez prof. Romana Zieliñskiego z Wydzia³u Biologii drugi zaœ przez prof. Jerzego Radeckiego z Polskiej Akademii Nauk. Wiêcej informacji na temat stypendiów Marie Curie znajdziecie pañstwo na stronie Naszych naukowców wspiera Fundacja na rzecz Nauki Polskiej oferuj¹ca szeroki wachlarz programów dla doktorantów, m³odych uczonych, profesorów czy te emerytowanych naukowców. Motywem przewodnim fundacji, jak ostatnio przekaza³ nam dyrektor Programowy Fundacji Jakub Wojnarowski, który w ostatnim czasie dwa razy by³ goœciem UWM, jest wspieranie najlepszych aby byli jeszcze lepsi. Fundacja w swej bogatej ofercie licz¹cej 20 programów posiada zarówno stypendia zagraniczne i krajowe, stypendia konferencyjne, warsztaty i kwerendy za granic¹. Do programu START stypendia krajowe dla m³odych uczonych Dr Bogus³aw Piero yñski wybra³ jako miejsce pracy UWM. W ramach grantu reintegracyjnego 2 lata temu wróci³ z Kanady i rozpocz¹³ pracê w Katedrze Chemii WKŒiR. Doktoryzowa³ siê na uniwersytecie w Ottawie (Kanada) doktorat z elektrochemii. Nastêpnie pracowa³ w Kanadzie w koncernie metalurgicznym. Zajmuje siê ogniwami paliwowymi. (limit wieku lata) z UWM z³o one zosta³y dwa wnioski (wg danych jakie posiada Biuro Wspó³pracy z Zagranic¹, RPK). Wiêcej informacji o poszczególnych programach znajdziecie pañstwo na stronie internetowej Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego pragnie równie wspomóc najlepszych i rokrocznie og³asza na stronach Biura Uznawalnoœci Wykszta³cenia i Wymiany Miêdzynarodowej ofertê na kolejny rok akademicki Oferta ta obejmuje 38 krajów z ca³ego œwiata, z którymi rz¹d Polski podpisa³ umowy dwustronne o wspó³pracy. Na stronie tej mo na znaleÿæ m.in. informacje na temat oferty stypendialnej do Niemiec oferowanej przez DAAD, Fundacjê Alexandra von Humboldta czy te stypendia Kraju Zwi¹zkowego Bawarii. Mo na tam znaleÿæ ofertê do takich egzotycznych krajów jak Republika Jemeñska czy Republika Tunezyjska. Ministerstwo uruchomi³o równie Program Mobilnoœci, w ramach którego wyjecha³a do Austrii pracownica Wydzia³u Kszta³towania Œrodowiska i Rolnictwa a kolejnych 6 osób z³o y³o wnioski w czerwcu br. w ramach II edycji programu. Dobrym sposobem na nawi¹zanie kontaktów zagranicznych bez koniecznoœci wyjazdu jest aplikowanie o granty przyjazdowe dla zagranicznych naukowców. Tak¹ opcjê posiada 7 Program Ramowy w ramach filaru Ludzie akcja stypendialna fot. Ma³gorzata Ho³ubowska Marie-Curie czy filaru Pomys³y (Ideas). Ofertê na zaproszenie naukowców posiada równie Polsko-Amerykañska Komisja Fulbrighta Dla tych z pañstwa, którzy chc¹ byæ na bie ¹co z nowinkami Regionalny Punkt Kontaktowy przy Biurze Wspó³pracy z Zagranic¹ przygotowa³ now¹ stronê internetow¹ oraz mo liwoœæ otrzymywania informacji bezpoœrednio na swoj¹ skrzynkê pocztow¹. Wystarczy zapi¹æ siê na subskrypcjê lub przeczytaæ miesiêczny Newsletter, w którym informujemy o nowoœciach, terminach sk³adania aplikacji czy te nowych propozycjach programowych. Zachêcamy do lektury a przede wszystkim do aplikowania o stypendia, granty, jak równie do uczestnictwa w naszych szkoleniach. Katarzyna Cap³ap koordynator RPK UWAGA STUDENCI!!! PRAKTYKI FINANSOWANE Z FUNDUSZY UE Uniwersytet Warmiñsko-Mazurski w Olsztynie üorganizuje studentom z kierunków, na których odbycie praktyk nie jest wymagane, praktyki w przedsiêbiorstwach üpomaga w znalezieniu miejsca praktyki ürefunduje koszty poniesione przez studenta oraz pracodawcê üwydaje zaœwiadczenia o odbyciu praktyki Szczegó³owe informacje na: lub pod numerem tel

10 Kortowskie pracownie Przeprowadzka na Szrajbera W wyremontowanym budynku przy ul. Szrajbera maj¹ zajêcia studenci socjologii, politologii oraz przyszli muzycy i plastycy. Remont jeszcze trwa w pomieszczeniach na parterze i w podpiwniczeniu. NajpóŸniej w kwietniu przysz³ego roku wszystkie pomieszczenia zostan¹ oddane do u ytku Teraz rzeczywiœcie mamy dobre warunki do pracy i nauki mówi prof. Piotr Obarek, prodziekan Wydzia³u Nauk Spo³ecznych i Sztuki. W pracowniach jest dobre œwiat³o i zostan¹ odpowiednio wyposa one. Na razie do budynku przenios³a siê pracownia rzeÿby, nastêpnie przeprowadzka czeka pracownie fotografii, mulimediów oraz malarstwa i rysunku. W pracowni rzeÿby zainstalowano piec ceramiczny do wypalania prac. Pracownie multimediów i fotografii otrzymaj¹ nowe pe³ne wyposa enie w sprzêt komputerowy. W budynku na Szrajbera odbywaj¹ ju zajêcia studenci Katedry Muzyki, socjologii i politologii. mah Nowe pomieszczenia pracowni rzeÿby Zainstalowano ju piec ceramiczny w pracowni rzeÿby Przestronne jasne korytarze w wyremontowanym budynku Æwicz¹ studenci Katedry Muzyki Fot. Janusz Paj¹k 10

11 Konferencje Seminaria Studenci ekolodzy z Kassel na UWM W paÿdzierniku na Wydziale Kszta³towania Œrodowiska i Rolnictwa UWM przebywa³a z wizyt¹ grupa studentów z Uniwersytetu w Kassel z Wydzia³u Rolnictwa Ekologicznego. Przyjechali promowaæ rolnictwo ekologiczne. Na uniwersytecie w Kassel powsta³a w 1981 roku pierwsza na œwiecie Katedra Rolnictwa Ekologicznego. Wyk³ada siê na niej tylko rolnictwo ekologiczne. Tamtejsi studenci kolorowym busem, pomalowanym w ekologiczne barwy obje d aj¹ Europê, organizuj¹c w odwiedzanych uczelniach punkty informacyjne, seminaria i spotkania ze studentami kierunków rolniczych. Po Litwie i otwie zawitali tak e do Polski. Jak mówi prof. Józef Tyburski, UWM ma podpisan¹ z uczelni¹ rolnicz¹ w Kassel dwustronn¹ umowê i od koñca lat 90. obie uczelnie utrzymuj¹ kontakty. Dr Tomasz Winnicki, pracownik naukowy WKŒiR przez 6 miesiêcy studiowa³ w Kassel a studenci z niemieckiej uczelni przyje d ali do Kortowa. Na Uniwersytecie Warmiñsko-Mazurskim rolnictwo ekologiczne jest przedmiotem wyk³adanym od 1989 roku, ale, jak t³umaczy prof. Tyburski, naukowcy w WKŒiR walcz¹ o utworzenie takiej specjalnoœci. Goœcie z Kassel oprocz spotkania ze studentami w Kortowie odwiedzili tak e gospodarstwo ekologiczne w Pod¹gach k. Ornety, uniwersytecki oœrodek w Ba³cynach, gdzie s¹ uprawy ekologiczne oraz gospodarstwo w Kurzêtniku. Studenci z Uniwersytetu w Kassel promuj¹ rolnictwo ekologiczne w Europie Gospodarstwo w Pod¹gach jest w³asnoœci¹ Stefana Hippa, w³aœciciela znanej firmy Hipp produkuj¹cej od ywki dla dzieci z surowców ekologicznych. Z Olsztyna niemieccy studenci ekolodzy pojechali do Poznania do Akademii Rolniczej. Ma³gorzata Ho³ubowska Romaniœci z UWM w Katanii Dr Aldona Rita Jurewicz i dr Adam Œwiêtoñ, romaniœci z Katedry Prawa Rzymskiego i Porównawczego uczestniczyli w miêdzynarodowym kongresie historyków praw antycznych, organizowanym corocznie przez stowarzyszenie SIHDA (Société Internationale Fernand de Visscher pour l Histoire des Droits de l Antiquité). Tegoroczna, 61 z kolei sesja, poœwiêcona zosta³a interakcji pomiêdzy pañstwem a spo³eczeñstwem w dobie antyku na gruncie prawa zarówno publicznego jak i prywatnego. W dniach wrzeœnia uczestników konferencji goœci³ Wydzia³ Prawa Uniwersytetu w Katanii (W³ochy). Dyskusje podzielone zasta³y na piêæ niezale nych paneli o bardzo szerokim zakresie tematycznym pocz¹wszy od praw antycznych Bliskiego Wschodu, poprzez dominuj¹ce w obradach prawo rzymskie prywatne i publiczne a po wspó³czesn¹ naukê romanistyczn¹. Naukowcy z UWM aktywnie w³¹czyli siê w dyskusjê: dr Aldona Jurewicz wyg³osi³a odczyt o niektórych aspektach rzymskiego prawa municypalnego, natomiast dr Adam Œwiêtoñ swoje wyst¹pienie poœwiêci³ prawnym regulacjom w obszarze ekonomii póÿnego antyku (Some elements of centrally planned economy in the Late Antiquity? Evidence in the Theodosian Code). Efektem obrad jest przygotowywana publikacja, która uka e siê pod egid¹ presti owego wydawnictwa Revue internationale des droits de l antiquité. Oprócz pracowników naukowych Uniwersytetu Warmiñsko-Mazurskiego obecni byli romaniœci z Uniwersytetu Jagielloñskiego i Uniwersytetu w odzi oraz naukowcy z Niemiec, Holandii, USA, Francji, W³och, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, RPA, Austrii. Dr Adam Œwiêtoñ 11

12 Konferencje Seminaria Lustracja na przestrzeni dziejów W dniach paÿdziernika 2007 w Miêdzynarodowym Centrum Kszta³cenia Ustawicznego w Ostródzie odby³a siê konferencja naukowa Miêdzy I a IV Rzeczpospolit¹. Lustracja w dziejach Polski i Polaków. Jej organizatorami by³y Wydzia³ Prawa i Administracji oraz Wydzia³ Humanistyczny Uniwersytetu Warmiñsko-Mazurskiego. Zamierzeniem organizatorów by³o zaprezentowanie i przedyskutowanie problematyki zwi¹zanej z szeroko pojêtym zjawiskiem lustracji na przestrzeni dziejów naszego pañstwa. Z premedytacj¹ postanowiono przyjrzeæ siê temu zagadnieniu w szerokim kontekœcie historycznym. Podczas dyskusji analogie ze wspó³czesnoœci¹ narzuca³y siê jednak same. To sprawi³o, e elementem spontanicznej wymiany pogl¹dów by³a m.in. próba odniesienia siê do zakresu znaczeniowego terminów kolaboracja i wspó³praca. Rozpiêtoœæ chronologiczna wyst¹pieñ by³a szeroka: od czasów Ksiêstwa Warszawskiego, poprzez okres zaborów, czasy dwudziestolecia miêdzywojennego, II wojny œwiatowej po PRL i III Rzeczypospolit¹. Badania z tego zakresu przedstawili naukowcy z ró nych oœrodków uniwersyteckich, a w tym toruñskiego, lubelskiego i poznañskiego oraz gospodarze konferencji. Cieszy³a obecnoœæ reprezentantów Szko³y Policji w S³upsku oraz Muzeum Historii Ruchu Ludowego w Warszawie. Wyg³oszono 14 referatów. Podsumowania obrad dokona³ prof. dr hab. Marian Kallas. Przyzna³, e jego obecnoœæ na konferencji wynika³a z zainteresowania zasadnicz¹ problematyk¹ obrad, których przebieg da³ mu wiele satysfakcji. Referaty mia³y bowiem g³ównie walory poznawcze, a formu³owane wnioski i spostrze enia oparcie w materiale Ÿród³owym. Za istotny uzna³ te brak tendencji do personalizowania problemu, a koncentrowanie uwagi na zjawiskach szerszych. Zachêci³ organizatorów do kontynuowania pomys³u, bowiem lustracja jako zjawisko i pewien mechanizm nie by³a jak dot¹d przedmiotem szerszych badañ. Postulat ten zgodnie poparli uczestnicy obrad, w rezultacie czego organizatorzy zdeklarowali podjêcie starañ o ponowne zwo³anie obrad z wiod¹cym problem lustracji. Obiecali równie wydanie materia- ³ów pokonferencyjnych. Pomys³ konferencji zrodzi³ siê w zesz³ym roku. Szczególne zas³ugi w jego realizacji po³o y³ dziekan Wydzia³u Humanistycznego dr hab. Norbert Kasparek oraz dr hab. Piotr Majer z Wydzia³u Prawa i Administracji Maria Korybut Œwiadek historii Prof. Stanis³aw Swianiewicz by³ œwiadkiem historii. Przez szpary w wagonie na stacji Gniezdowo w kwietniu 1940 roku obserwowa³ wy³adunek do samochodów swoich kolegów, polskich oficerów, rozstrzelanych potem w katyñskim lesie. Zawrócony, poprzez wiêzienia NKWD w Smoleñsku i Moskwie oraz obozy pracy, trafi³ do armii Andersa. Ocalenie zawdziêcza, s¹ na to mocne dowody, ksi¹ ce o gospodarce Niemiec hitlerowskich, która zainteresowa³a radzieckie s³u - by specjalne. Sesja naukowa, upamiêtniaj¹ca 10. rocznicê œmierci prof. Stanis³awa Swianiewicza zorganizowana przez Instytut Nauk Politycznych i Europejskie Centrum Doskona³oœci im J. Monneta naszego uniwersytetu odby³a siê 16 paÿdziernika br. w nowym gmachu Biblioteki G³ównej, zaledwie na drugi dzieñ po jej otwarciu. Wœród referentów szczególnie znaczy³a siê obecnoœæ prof. Marii Nagiêæ, córki Stanis³awa Swianiewicza, prof. Paw³a Swianiewicza oraz mgr. Jana Swianiewicza wnuka i prawnuka Stanis³awa Swianiewicza. Podczas obrad scharakteryzowano g³ówne dokonania naukowe S. Swianiewicza, m.in. autora ksi¹ ek Lenin jako ekonomista oraz Psychiczne pod³o e produkcji w ujêciu J. Sorela a ponadto pionierskiej monografii o znaczeniu obozów pracy dla rozwoju Zwi¹zku Radzieckiego, opublikowanej 20 lat po zakoñczeniu wojny. Uczestnicy sesji z³o yli liczne podpisy pod apelem do Rady Miejskiej o nazwanie jednej z olsztyñskich ulic ulic¹ Stanis³awa Swianiewicza. Sesji towarzyszy³a wystawa dokumentów o yciu i dzia³alnoœci Stanis³awa Swianiewicza. Benon Gaziñski Fot. archiwum rodziny 12

13 Konferencje Seminaria Czy znasz swój jêzyk ojczysty? Dni Nauki organizowane od kilku lat na naszym uniwersytecie trafiaj¹ bez w¹tpienia w zapotrzebowanie spo³eczne, o czym œwiadcz¹ rzesze olsztynian uczestnicz¹cych w proponowanych im formach kontaktu z naukowcami. Laboratoria, które w tym czasie goœcinnie otwieraj¹ siê dla zwiedzaj¹cych, obserwacja procesów technologicznych i przystêpne ich objaœnianie kusz¹ zarówno m³odzie, jak i doros³ych mieszkañców Olsztyna. Z perspektywy humanisty z zazdroœci¹ przygl¹da³yœmy siê pokazom organizowanym przez kolegów zajmuj¹cych siê naukami biologicznymi lub technicznymi. Z potrzeby zaprezentowania naszej dyscypliny naukowej jêzykoznawstwa zrodzi³ siê pomys³ konkursu Czy znasz swój jêzyk ojczysty? W tegorocznych Dniach Nauki formu³a konkursu zosta³a poszerzona o zorganizowany udzia³ m³odzie y olsztyñskich gimnazjów i szkó³ œrednich. Przygotowa³yœmy dwa etapy zmagañ konkursowych. Pierwszy odby³ siê w szko³ach, natomiast drugi w Centrum Nauk Humanistycznych UWM. Zaproszenie do konkursu wystosowa³yœmy do wszystkich olsztyñskich gimnazjów i liceów, ale chêæ udzia³u w nim zg³osi³o 7 gimnazjów i tylko 3 szko³y œrednie. W eliminacjach szkolnych, które odby³y siê 14 wrzeœnia uczestniczy³o prawie 300 uczniów. Przygotowa³yœmy zestawy pytañ zamkniêtych obejmuj¹cych zagadnienia z historii jêzyka polskiego, gramatyki, leksyki, frazeologii oraz interpunkcji i ortografii. Fina³ konkursu odby³ siê 22 wrzeœnia w auli im. Marii i Georga Dietrichów. Uczestniczy³o nim ponad 80 osób. Wœród zwyciêskich gimnazjalistów prym wiedli uczniowie Akademickiego Gimnazjum nr 23. Zdecydowanie przewy szali wiedz¹ swoich kolegów i kole anki z innych szkó³. Wœród licealistów bezkonkurencyjni okazali siê uczniowie V Liceum Ogólnokszta³c¹cego. Dni Nauki ciesz¹ siê zainteresowaniem M³odzie by³a zadowolona z formu³y konkursu, który nie ma charakteru ostrej rywalizacji i mo na w nim wykazaæ siê wiedz¹ bez koniecznoœci bezkompromisowego œcigania siê. Licealiœci podkreœlali, e znakomicie bawili siê podczas sprawdzianu, wspominaj¹c m. in. swoje dociekania zwi¹zane z wyjaœnieniem znaczenia staropolskiego s³owa œwiekra. Wszyscy finaliœci zostali uhonorowani pami¹tkowymi dyplomami i drobnymi upominkami. Zwyciêzcy otrzymali ksi¹ ki s³owniki i poradniki jêzykowe. Podobny konkurs dla mieszkañców miasta odby³ siê 23 wrzeœnia. Prawie trzydzieœci osób w ogródku restauracji Sphinx na Targu Rybnym rozwi¹za³o test jêzykowy. Najlepszych uczestników nagrodzi³yœmy, pozosta³ym wrêczy³yœmy dyplomy, a wszystkich zaprosi³yœmy na konkurs w przysz³ym roku. dr Renata Makarewicz dr Iza Matusiak dr Katarzyna Zawilska UWM w Olsztynie Studium Jêzyków Obcych Obroñców Tobruku 3, sekretariat tel./fax (089) Zespó³ Jêzyka Rosyjskiego tel. (089) og³asza nabór na roczne Kursy Jêzyka Rosyjskiego Poziomy certyfikatu Jêzyk rosyjski ogólny: poziom pocz¹tkuj¹cy; poziom podstawowy; poziom progowy certyfikat tego poziomu uznawany jest ju w polskich s³u bach cywilnych; poziom B2. j.w. Po zakoñczeniu kursu przeprowadzany jest egzamin wg standardów Rady Europy. Jêzyk rosyjski w biznesie: poziom podstawowy, poziom œredni, poziom zaawansowany. Po zakoñczeniu kursu przeprowadzany jest egzamin wg standardów Rady Europy. Kurs trwa jeden lub dwa semestry w zale noœci od wyboru poziomu jêzyka (60-70 godz. dydaktycznych). Grupy 12 osobowe. Op³ata za kurs wynosi 600 z³otych dla jêzyka ogólnego i 800 z³otych dla jêzyka biznesu i jest przyjmowana w kasie uniwersytetu w godz. od 9.00 do na subkonto SJO Zapisy na kurs przyjmujemy ju od paÿdziernika 2007 r. w sekretariacie studium lub drog¹ elektroniczn¹: sjo@uwm.edu.pl oraz faxem: z zaznaczeniem: Certyfikat z jêzyka rosyjskiego 2007/2008. W zg³oszeniu prosimy o podanie adresu, telefonu oraz wybranego poziomu jêzyka. Zajêcia rozpoczn¹ siê z chwil¹ sformowania grupy. Kurs koñczy siê egzaminem przeprowadzonym w Olsztynie w lutym lub w czerwcu przez pracowników Pañstwowego Instytutu im. A.S. Puszkina w Moskwie. Zajêcia prowadzone s¹ przez doœwiadczonych nauczycieli akademickich, którzy zapewniaj¹ solidne przygotowanie siê do egzaminów. Dotychczasowe doœwiadczenia oraz wysoki wskaÿnik uzyskiwanych certyfikatów przez naszych s³uchaczy potwierdzaj¹ wysoki poziom prowadzonych zajêæ i ich efektywnoœæ. Rokrocznie, w lipcu, sierpniu i wrzeœniu istnieje mo liwoœæ wyjazdu do Instytutu Puszkina w Moskwie na miesi¹c celem pog³êbienia znajomoœci jêzyka rosyjskiego i uzyskania kolejnego stopnia certyfikatu miêdzynarodowego. Zapisy na kurs w Moskwie na 2008 r. przyjmujemy ju od paÿdziernika 2007 r. w sekretariacie SJO i w Zespole Jêzyka Rosyjskiego. Zapraszamy osoby zainteresowane do uczestnictwa w naszych kursach! Fot. Janusz Paj¹k 13

14 Zak¹tki Europy Coimbra Luzytañskie Ateny Podczas tegorocznej podró y po Portugalii nie ominê³am Coimbry, gdzie w mieœcie usytuowanym nad rzek¹ Mondego góruj¹ budynki starego uniwersytetu. Uniwersytet ten ma œredniowieczny rodowód. Jak podaj¹ historycy oœwiaty jest pi¹tym w kolejnoœci uniwersytetem powsta³ym w Europie. Wczeœniej wy³oni³y siê oœrodki ycia naukowego ju w XII wieku. I tak we Francji Pary, w zbli onym czasie w Anglii Oxford, nieco póÿniej Cambridge, we W³oszech Bolonia. Pierwszy uniwersytet w Portugalii powsta³ w Lizbonie w 1290 roku. Uczelniê tê utworzy³ król Dionizy I, król rolnik Rei Lavrador, który wykazywa³ znaczn¹ dba³oœæ o rozwój gospodarczy kraju. Jednak uczelnia przechodzi³a rozmaite zawirowania. Przeniesiona z Lizbony do Coimbry pozosta³a tam na sta³e od 1537 roku, bêd¹c do pocz¹tków XX wieku jedyn¹ wy sz¹ uczelni¹ w Portugalii. Budynki uniwersytetu s¹ usytuowane na wzgórzach, do centrum miasta mo na dotrzeæ stromymi schodami, a nastêpnie w¹skimi uliczkami oraz alejkami. Spogl¹daj¹c na star¹ i now¹ architekturê uniwersyteck¹ wkomponowan¹ i wspó³brzmi¹c¹ z najwiêkszym i najstarszym, bogatym w ró norodne gatunki drzew i krzewów ozdobnych Ogrodem Botanicznym, wydaje siê jakby cz³owiek by³ w innym wymiarze. Niektórzy uwa aj¹, i Coimbra to Luzytañskie Ateny i najpiêkniejsze miasto w Portugalii. Natomiast architektura uniwersytetu to mieszanka ró nych stylów. Wyró nia siê barokowa biblioteka Joanina z XVIII wieku. Rega³y biblioteki s¹ z³ocone, z wyraÿnie zarysowanymi orientalnymi motywami. Sufit zdobi¹ kolorowe freski. W bibliotece zgromadzono oko³o 300 tysiêcy ksi¹ ek oprawionych w skórê, a wydanych w ró nych jêzykach, bo przecie w Coimbrze studiuje m³odzie z ca³ego œwiata. Biblioteka jest chlub¹ uniwersytetu. Do niedawna obowi¹zywa³a tu tak e nauka jêzyków klasycznych. Na du ym dziedziñcu uniwersyteckim spotka³am m³odzie studenck¹ w czarnych, d³ugich pelerynach. Wygl¹da³o to tak jakby po placu fruwa³y czarne nietoperze. Te peleryny to element piêknej, wieloletniej tradycji uczelni. M³odzie studencka ma jeszcze inny wyró nik. Ka dego roku w maju obchodzone jest œwiêto z okazji zakoñczenia roku akademickiego. Wtedy nastêpuje rytualne, ceremonialne palenie wst¹- ek. Jest to œwiêto Quiema das Fitas. Nale y zaznaczyæ, i kolor wst¹ ki symbolizuje zg³êbian¹ przez studentów dyscyplinê wiedzy. Z chwil¹ ukoñczenia pe³nych studiów student traci mo liwoœæ noszenia czarnej peleryny. Jest ju przecie absolwentem Universidade de Coimbra. Uniwersytet ten to oddany stra nik potêgi wiedzy, ale i barwnej przesz³oœci. I jeszcze jedno, studenci zgodnie z przyjêt¹ tradycj¹ portugalsk¹ s³uchaj¹ pieœni fado, która jest sentymentalna, pe³na nostalgii i zadumy. To swoista iberyjska odmiana bluesa. W Coimbrze fado œpiewaj¹ mê czyÿni ochryp³ym g³osem przy akompaniamencie gitary. Atmosfera Coimbry, zw³aszcza uniwersytetu jest niepowtarzalna, tu tradycja, miesza siê z nowoczesnoœci¹. Nie kontrastuje, lecz tworzy pe³n¹ harmoniê Eliza Sitnik i Tomasz Tekst i fot. dr Irena Wolnyo Studentki uniwersytetu w Coimbrze w czarnych pelerynach Nagrodzony ogier rasy Arden Francuski 14

15 Felieton historyczny Kalendarz - fascynacja czasem Stanis³aw Achremczyk Cz³owieka zawsze fascynowa³ czas, by³ on przedmiotem obserwacji i sta³ej troski. Jak uzyskaæ orientacjê w czasie? Sta³o siê to mo liwe dziêki obserwacji nieba, gwiazd, a zw³aszcza S³oñca i Ksiê yca. Kosmos fascynowa³, zastanawia³, stawia³ pytania kto go stworzy³. Cz³owiek zapatrzony w niebo pe³ne gwiazd pe³en by³ i jest podziwu dla Stwórcy Boga i dostrzega³ kruchoœæ i marnoœæ swej istoty, ycia. Jak okreœliæ czas? Prosty gnomon czyli d³ugoœæ cienia (np. cz³owieka) pozwala³ to uczyniæ od momentu wschodu s³oñca a do jego zachodu. Zatem podzia³ czasu w ci¹gu dnia nie przedstawia³ trudnoœci, trudnoœci pojawia³y siê dla okreœlenia jednostek czasu d³u szych ni jeden dzieñ. Postêp wiedzy astronomicznej stopniowo pozwala³ cz³owiekowi tak e okreœliæ czas d³u szy ni dzieñ. Wszystkie ludy yj¹ce na ró nych kontynentach posiada³y okreœlon¹ wiedzê astronomiczn¹. Obserwacja Ksiê yca oraz S³oñca pozwala³a im na u³o enie kalendarzy. U wszystkich ludów pojawia siê znajomoœæ kalendarza ksiê ycowego. Punktem wyjœcia sta³ siê miesi¹c synodyczny, czyli czas, jaki up³yn¹³ miêdzy dwiema jednakowymi fazami Ksiê yca - np. od nowiu do nowiu. Gdy do tego do³o ono procesy wegetatywne nastêpuj¹ce w przyrodzie a tak e obserwacje po³o enia ró nych gwiazdozbiorów w stosunku do siebie sta³o siê mo liwe okreœlenie czasu. Staro ytni Sumerowie z obserwacji Ksiê yca przyjêli podzia³ roku na 12 miesiêcy. By³y to miesi¹ce ksiê ycowe, od nowiu do nowiu. Kap³ani obserwuj¹c Ksiê yc ustalali owe miesi¹ce, za obserwatoria s³u y³y im ogromne tarasowate œwi¹tynie zwane zikkuratami. Dostrzegli jednak, e 12 miesiêcy ksiê ycowych to tylko 354 dni i dlatego dla utrzymania zgodnoœci swego kalendarza z porami roku dodawali trzynasty miesi¹c. Tak e w staro ytnym Egipcie kap³ani zawarowali dla siebie uk³adanie kalendarza. Wypracowali kalendarz s³oneczny dopasowany do regularnie wystêpuj¹cych corocznych wylewów Nilu. Ich kalendarz sk³ada³ siê z 12 miesiêcy po 30 dni i 5 dni dodatkowych. Poniewa rok liczy 365 dni wiêc co 120 lat pocz¹tek roku przesuwa³ siê o 30 dni i przebiega³ w ci¹gu 1460 lat przez wszystkie pory roku. Staro ytni Grecy skierowali swój wysi³ek ku zrozumieniu natury wszechœwiata. Zorientowali siê, e Ziemia i wszechœwiat s¹ w ci¹g³ym ruchu. Z pomiaru ruchów ró nych planet mo na by³o porównaæ czas a tak e go okreœliæ. Obserwacja Ksiê yca i S³oñca, stwierdzenie, e S³oñce jest wa niejsze ni Ksiê yc, gdy regulowa³o nie tylko rytm wegetacji ale rytm ycia cz³owieka, da³o podstawê do budowy kalendarza. O budowie kalendarza decydowa³ sposób, w jaki wyrównywa³o siê ró nicê miêdzy czasem mierzonym ruchem Ksiê yca a ruchem S³oñca. Dopiero odkrycie Metona dokonane w V wieku przed narodzeniem Chrystusa stwierdzaj¹ce, i co 19 lat powtarza siê cykl Ksiê yca sta³o siê wa ne dla stworzenia nowoczesnego kalendarza. Ruch Ziemi wokó³ S³oñca wyznaczy³ zasady uk³adania kalendarza. System roku ksiê ycowego stosowali staro ytni Babiloñczycy, ydzi, Arabowie i Rzymianie. Rzymianie przyjêli system roku ksiê ycowo-s³oneczny stosowany w Egipcie Ptolemeuszów a oparty o naukê greck¹. Ten system zreformowa³ Juliusz Cezar, st¹d kalendarz wprowadzony w ycie w 46 roku p.n.ch. zosta³ nazwany juliañskim. Kalendarz juliañski przyj¹³ rok s³oneczny licz¹cy 365,5 dni. Ustali³ czteroletnie cykle, w których po 365 dni licz¹ trzy lata a jeden zwany przestêpnym liczy dni 366. Kalendarz juliañski podzieli³ rok na 12 miesiêcy, z których siedem mia³o 31 dni, cztery dni 30, jeden dni 28 a w roku przestêpnym 29 dni. Pocz¹tek roku ustalono na 1 stycznia, równonoc wiosenna mia³a przypadaæ 25 marca. Kalendarz juliañski by³ wielkim osi¹gniêciem astronomii dlatego zosta³ rozpowszechniony w cesarstwie rzymskim i przyjêty przez chrzeœcijañstwo. Ju w œredniowieczu w krêgach koœcielnych zaczêto podnosiæ potrzebê reformy kalendarza juliañskiego. Papie Sykstus IV poleci³ podjêcie prac nad reform¹ kalendarza niejakiemu Regimontanusowi, któremu œmieræ nie pozwoli³a dokoñczyæ daleko zaawansowanych prac. Sobór laterañski powierzy³ to zadanie miêdzy innymi profesorowi uniwersytetu krakowskiego Marcinowi Biemowi. W 1516 roku jego opracowanie znalaz³o siê w Rzymie. Podobne badania prowadzi³ Miko³aj Kopernik, niestety nie znamy ich wyniku. Dopiero w 1576 roku prace profesora Perugii Luigi Lilio i jego brata Antonio zakoñczy³y siê pomyœlnie. Nowy kalendarz zaakceptowa³ papie Grzegorz XIII i zosta³ on og³oszony bull¹ papiesk¹ w 1582 roku. Opiera³ siê na za³o eniach kalendarza juliañskiego wprowadzaj¹c dwie proste zmiany ale jak e wa ne. Mianowicie postanowiono, e w 1582 roku po 4 paÿdziernika nast¹pi od razu 15 paÿdziernika. Zdecydowano te, e co 400 lat opuszcza siê 3 dni przestêpne, wówczas, gdy lata zawieraj¹ce pe³ne setki s¹ niepodzielne bez reszty przez 4. Przestêpnym rokiem jest rok 1600 i 2000, zwyk³ym 1700, 1800, Kalendarz gregoriañski mimo prostoty i walorów naukowych nie wszêdzie zosta³ od razu wprowadzony. W 1582 roku po dniu 4 paÿdziernika zacz¹³ obowi¹zywaæ jedynie w Polsce, W³oszech, Hiszpanii i Portugalii. W grudniu 1582 roku nowy kalendarz zosta³ wprowadzony we Francji, w 1584 roku w Austrii i Czechach, w 1587 roku na Wêgrzech. W krajach protestanckich jeszcze póÿniej. W Prusach Ksi¹ êcych w 1612 roku, w Danii, Norwegii w 1700, Anglii w 1752 roku, Japonii w 1873 roku, Chinach w 1911, Bu³garii w 1916, w Rosji Radzieckiej w 1918 roku, Grecji w 1924 a w Egipcie w 1928 roku. Jeszcze dziœ kalendarz gregoriañski nie wszêdzie jest stosowany. Nazwa kalendarz wywodzi siê od rzymskiego s³owa calendae oznaczaj¹cego pierwszy dzieñ miesi¹ca. Kalendarze pojawi³y siê w formie pisemnej w staro ytnym Rzymie. Od V wieku pojawiaj¹ siê tak e kalendarze chrzeœcijañskie, które szybko zaczê³y trafiaæ do ksi¹g liturgicznych. Powsta³y kalendarze liturgiczne. Kalendarz, którym do dzisiaj pos³ugujemy siê, jest kalendarzem koœcielnym powsta³ym w œredniowieczu. Wraz z wynalezieniem druku zaczêto opracowywaæ kalendarze liturgiczne dla poszczególnych lat nazywaj¹c je rubrycellami. Druk sprawi³, i pojawi³y siê kalendarze o œwieckich celach. Zwano je almanachami, praktykami a tak e prognostykami. W kalendarzach tych pojawia³y siê przepowiednie astrologiczne, prognozy pogody, zalecenia jak prowadziæ prace w gospodarstwie wiejskim, porady lecznicze i ró nego rodzaju ciekawostki. Najstarszy tego rodzaju kalendarz wydano w 1473 roku w Norymberdze. W jêzyku polskim taki kalendarz ukaza³ siê po raz pierwszy w 1516 roku. Pod koniec XVIII wieku i w XIX stuleciu rozpoczyna siê specjalizacja wydawnictw kalendarzowych. Kalendarze staj¹ siê niezwykle poczytne. Na Warmii kalendarze wydawane przez Juliusa Pohla siêga³y tysiêcy egzemplarzy jednego wydania. One uczy³y, informowa³y, zawiera³y rysunki, opowieœci biblijne i inne informacje. Tak e dziœ ukazuj¹ siê kalendarze ró nego rodzaju. 15

16 Felieton naukowy Kto kim rz¹dzi geny nami czy my genami? Piotr Chomczyñski Wed³ug ostatnich danych u cz³owieka jest genów. Genetycznie ró nimy siê od szympansów tylko w 1-2%, to jest oko³o 500 genami. Z tego czêœæ genów jest zwi¹zana z cechami fizycznymi. Tak wiêc, pewnie nie wiêcej ni genów decyduje o tym, e jesteœmy ludÿmi. W jakim stopniu geny kontroluj¹ dzia³alnoœæ cz³owieka? Wielokrotny medalista olimpijski Eero Mantyranta w biegach narciarskich nie trenowa³ za wiele. Budzi³ podejrzenie, e stosowa³ doping. Zawsze mia³ podwy szon¹ liczbê krwinek czerwonych (o ok. 20%). Dopiero 30 lat póÿniej (w latach 90) przebadano 200 cz³onków jego rodziny; 50 mia³o mutacjê w receptorze dla erytropoetyny, powoduj¹cej wzrost liczby krwinek czerwonych we krwi. Jeden gen u Mantyranty Od spowodowa³, lewej: prezydent e zosta³ on Olsztyna wielokrotnym Czes³aw medalist¹ Jerzy olimpijskim. Ma³kowski, prof. Inn¹ zmian¹ Roman genetyczn¹ Kisiel i prof. wp³ywaj¹c¹ Ma³gorzata na Juchniewicz wzrost miêœni jest mutacja w genie dla miostatyny. Czy wybitni sportowcy maj¹ równie mutacje, których jeszcze nie wykryliœmy? Nastêpny przyk³ad dotyczy sk³onnoœci do na³ogu alkoholowego. U alkoholików mo na zaobserwowaæ inne reakcje mózgu ni u ludzi bez tego na³ogu, badaj¹c procesy biochemiczne w nim zachodz¹ce. Znanych jest oko³o 10 genów wp³ywaj¹cych na sk³onnoœæ do alkoholizmu. Jednym z nich jest receptor kannabinoidowy CB1. Przeprowadzano doœwiadczenia z myszami, u których zinaktywowano gen dla receptora kannabinoidowego CB1. Inaktywacja genu CB1 znacznie obni a chêæ do picia alkoholu. Farmakologiczna blokada receptora CB1 powinna wywo³ywaæ podobne efekty. Dokonano tak e prze³omowego odkrycia dotycz¹cego molekularnych podstaw emocjonalnych stanów cz³owieka, badaj¹c rodzinê w Holandii. Mê czyÿni w tej rodzinie byli niezwykle agresywni. W testach na inteligencjê mieli oko³o 85 punktów, co jest na granicy umys³owego upoœledzenia. W rodzinie tej stwierdzono wystêpowanie b³êdu genetycznego zlokalizowanego na chromosomie X. Mê czyÿni z t¹ mutacj¹ w chromosomie X okazali siê byæ agresywni. W zlokalizowanym regionie chromosomu X jest kilkaset genów. Jeden z nich, po³o ony blisko markera, zwróci³ szczególn¹ uwagê badaczy. By³ to gen koduj¹cy oksydazê monoaminow¹ (OMA), enzym odpowiedzialny za rozk³ad neurotransmiterów w mózgu, takich jak: norepinefryna, serotonina i dopamina. Prze³om w badaniach nast¹pi³, kiedy okaza³o siê, e mutacja w tym genie jest odpowiedzialna za agresywne zachowanie. Brunner i wspó³pracownicy (z University Hospital, Nijmegen, Holandia) potwierdzili, e gen oksydazy jest tym, którego poszukiwali oznaczaj¹c poziom neurotransmiterów w moczu. Poziom wszystkich trzech neurotransmiterów w moczu agresywnych cz³onków rodziny z mutacj¹ w genie OMA by³ znacznie podwy szony, a poziom produktów rozpadu tych neurotransmiterów by³ znacznie ni szy ni u ludzi nieagresywnych. Proponowany mechanizm zak³ada, e podwy szony poziom wymienionych neurotransmiterów w sytuacjach stresowych prowadzi do agresji. Potwierdzeniem tego mo e byæ fakt, e dwóch cz³onków rodziny wykazuj¹cej mutacjê genu oksydazy po stracie bliskiej osoby zaczê³o podpalaæ domy. Ideê, e œrodowisko mo e wp³ywaæ na ekspresjê cechy genetycznej zwi¹zanej z prac¹ mózgu rozwinê³a nastêpna grupa badaczy z University of Wisconsin (Madison, USA) oraz z Londyñskiego King s College (Londyn, Wielka Brytania). Wiod¹cymi badaczami w tej grupie s¹ Avshalom Caspi i Terri Moffitt. Wykazali oni, i aktywnoœæ OMA rzeczywiœcie mo e okreœlaæ poziom agresywnoœci u ludzi, lecz zwi¹zane jest to nie z mutacj¹ znalezion¹ przez Brunnera, lecz z mutacj¹ promotora tego genu, czyli czêœci reguluj¹cej go. Mutacja czêœci koduj¹cej genu OMA opisana przez Brunnera jest niezwykle rzadka. Badania te jasno wykaza³y istnienie powi¹zania pomiêdzy agresywnym zachowaniem, a nawet przestêpczoœci¹, a poziomem OMA. Uwidoczni³y one równie znaczenie œrodowiska. Dzieci, które maj¹ niski poziom enzymu OMA i podlega³y stresowi, np. by³y Ÿle traktowane, s¹ mniej odporne na stresy ycia. Intuicyjnie wiemy, e zaburzenia w rozwoju mózgu prowadz¹ do ograniczenia umys³owego. Praca opublikowana ostatnio w Nature przedstawia ten niedorozwój bardziej szczegó³owo. Wiadomo jest, e aktywnoœæ mózgu podczas emocji i podejmowania decyzji moralnych jest zlokalizowana w przednim p³acie kory mózgowej (ventromedial prefrontal cortex). Zbadano szeœciu pacjentów z zaburzeniami w³aœnie w tym rejonie mózgu. Pacjenci ci maj¹ ograniczon¹ odpowiedÿ emocjonaln¹, szczególnie w zakresie emocji okreœlanych jako spo³eczne, np. wspó³czucie innym, wstyd i poczucie winy. Natomiast inteligencja ogólna, logika rozumowania i deklarowana wiedza o normach spo³ecznych jest w granicach normy. W pracy tej powi¹zano reakcje mózgu z emocjami natury moralnej wykazuj¹c, e ocena moralna zale y od rozwoju, lub raczej od niedorozwoju mózgu. Na zakoñczenie przedstawiê badania o wydÿwiêku bardziej optymistycznym. Ma³py Rezus zosta³y wytrenowane do wykonania serii testowej z przyciskaniem klawisza komputera. U tych ma³p zlokalizowano obszar w korze mózgowej dzia³aj¹cy przy podejmowaniu decyzji o przyciœniêciu klawisza. Wiadomo by³o równie, e neurotransmiter dopamina bierze udzia³ w tym procesie. Wykonano doœwiadczenie, w którym chirurgicznie wstrzykniêto do tego rejonu kory mózgowej antysensowe DNA, które inaktywowa³o gen receptora D2 dla dopaminy. W efekcie zablokowano syntezê receptora dopaminy w tym rejonie mózgu. Okaza³o siê, e ma³py z zablokowan¹ syntez¹ receptora dopaminy staj¹ siê pracoholikami. Badania mechanizmów molekularnych bior¹cych udzia³ w podejmowaniu decyzji u ludzi s¹ dopiero w stadium pocz¹tkowym. Lecz ju teraz mo na siê domyœlaæ, e wiele ludzkich stanów emocjonalnych, a nawet moralnych, zale y od reakcji biochemicznych i biofizycznych zachodz¹cych w mózgu. Na ile molekularne œrodowisko w mózgu wp³ywa na nasze decyzje i charakter, czyli kto rz¹dzi geny nami czy my genami? Jest to pytanie, które mo e doprowadziæ do nowego spojrzenia na nas samych i do nowych definicji moralnych, emocjonalnych oraz socjalnych zachowañ u ludzi. W maju na Wydziale Biologii UWM goœci³ prof. Piotr Chomczyñski z USA wybitny biochemik, genetyk i biotechnolog polskiego pochodzenia. Prof. Chomczyñski przedstawi³ dwa otwarte wyk³ady które przygotowa³ teraz w formie krótkich streszczeñ dla Wiadomoœci Uniwersyteckich. 16

17 Czerwona apaszka Projektowanie ycia Maria Fafiñska Prawo i okolice Wakacyjny kazus Jan A. Piszczek Wed³ug s³ownika poprawnej polszczyzny projektuje siê dom albo wnêtrze, kupno nowego samochodu itd. W zestawieniu ze s³owem ycie powstaje nowa wyk³adnia. Decyduj¹c¹ rolê odgrywa tu wszechobecna w naszej codziennoœci reklama. Nie tak dawno na jednym z forów internetowych pojawi³o siê pytanie o wp³yw reklamy na wybór okreœlonych produktów. Oczywiœcie tym problemem zajmuj¹ siê i nadal go rozgryzaj¹ nie tylko zwykli zjadacze chleba: socjologowie, statystycy, mened erowie. To internetowe pytanie pozwoli³o skonkretyzowaæ dwa aspekty naszego ycia. Po pierwsze, wiêkszoœæ ju bez obiekcji (czy nawet wstydu) przyznaje siê, e ogl¹da reklamy, czyta je (te uliczne zw³aszcza) i po drugie, wp³ywaj¹ one na nasze decyzje yciowe. W³aœnie yciowe. Cytujê zatem zdanie z forum internetowego: Niech siê przyzna osoba, która po reklamie Kinder bueno nie kupi³a go sobie! Nie znam takich. Bo przecie w reklamie tego produktu pojawia siê zobowi¹zuj¹ce zalecenie/ nakaz: ycie to jest Kinder bueno. Kiedyœ nie nale a³o do dobrego tonu ma³powanie trzeba by³o mieæ wyrobiony w³asny styl, swoje preferencje, gusta i... guœciki. Jak mówi¹ specjaliœci, nie ma dziœ produktu, który odpowiednio zareklamowany, nie da³by siê sprzedaæ. Od lat na ³amach Rzeczpospolitej omawiane s¹ nowoœci ze œwiata ksi¹ ki, podaje siê rankingi poczytnoœci, dyskutuje z gustami czytelników. Równie salony EMPiK-u podpieraj¹ siê tym marketingowym zabiegiem. I s³usznie. Na pó³ce króluj¹ bestsellery: do niedawna na pierwszym miejscu swoje triumfy œwiêci³a ksi¹ ka Ildefonso Falconesa Katedra w Barcelonie (nadal sytuuje siê w pierwszej dziesi¹tce). Polecano te inn¹ Stephena Clarka Merde! Rok w Pary u, któr¹ okreœlono mianem przewodnika. Zatem ten, kto chce poznaæ Pary nieszablonowy, dowiedzieæ siê, co zjeœæ, czego nie, co zobaczyæ, poznaæ kraj, w którym rok zaczyna siê we wrzeœniu, a wszechobecne psie odchody s¹ przyczyn¹, e co roku do szpitali trafia wielu pary an musi j¹ przeczytaæ. I oto si³¹ reklamy, z zaufaniem siêgamy do ksi¹ ki. I co? Trzeba powiedzieæ, e lektura zapowiada siê ca³kiem nieÿle, lekki humor wci¹ga. Ale to pocz¹tek... Humor powoli staje siê niesmaczny, pewne kwestie niezrozumia³e... A gdyby to mia³ byæ prezent dla ma³olata lub kogoœ, kto chcia³by poznaæ li tylko kulturê Francji, radzi³abym siê zastanowiæ. Warto natomiast siêgn¹æ (gusta i guœciki) do ksi¹ ki autorstwa brytyjskiego dziennikarza motoryzacyjnego, który s³awê zawdziêcza jedynemu w swoim rodzaju, legendarnemu ju programowi telewizji BBC2 Top Gear Jeremyego Clarksona Œwiat wed³ug Clarksona. To nie tylko bestseller (ponad sprzedanych egzemplarzy), ale te œwietny przepis na to... jak pisaæ felietony! I tu w wêdrówkach po ró nych miejscach i sprawach te odnajdujemy Pary. Celne myœli, logika wypowiedzi, ciekawostki, humor (!) i twórcza krytyka, równie pod swoim adresem. A co z reklam¹? No w³aœnie. Reklama nie pozwala nam o sobie zapomnieæ tak jest skonstruowana. Utrwala pewne obrazy, zostawia œlad, ale nie powinna projektowaæ naszego ycia. Lepiej je samemu budowaæ. Bo jak mówi Clarkson: Dawniej pracowaliœmy, aby yæ, póÿniej zrezygnowaliœmy z ycia. W czasie wakacyjnego lenistwa odsuwa siê zwykle na odleg³y plan sprawy zawodowe choæby po to, aby tym chêtniej do nich powracaæ jesieni¹. Profesja, która uprawiam jest jednak wszechobecna i nawet wtedy, gdy nie chcê dotykaæ prawa to i tak ono mnie dopadnie. Wprawdzie dopiero w listopadzie Czytelnicy bêd¹ mogli poznaæ kazus, który mnie zaciekawi³ ze wzglêdu na rozstrzygniêcie niemieckiego s¹du, wszelako na swój sposób jest on zupe³nie nietypowy a przy tym rodzi niejedn¹ refleksjê. Do jednego z biur detektywistycznych zg³osi³ siê zazdrosny m¹ z proœb¹ o pomoc w delikatnej sprawie. Podejrzewa³, e ona niezbyt skrupulatnie przestrzega przysiêgi ma³ eñskiej i, kolokwialnie rzecz ujmuj¹c, przyprawia mu rogi. Detektyw za wynagrodzenie w kwocie euro mia³ dostarczyæ dowody zdrady ma³ eñskiej, najlepiej w postaci fotografii. Po jakimœ czasie panowie spotkali siê w celu wymiany œwiadczeñ. Jeden mia³ wrêczyæ negatywy i odbitki zdjêæ, drugi mia³ zap³aciæ czêœæ wynagrodzenia (3 000 euro) za wykonane zamówienie. Okaza³o siê, e dowody zdrady s¹ bardzo s³abe, fotografie kiepskie i dalekie od oczekiwañ klienta. Rozsierdzony tym nie zap³aci³ nale nej czêœci honorarium. Detektyw nie zastanawiaj¹c siê zbytnio pospieszy³ ze skarg¹ do œledzonej kobiety przypuszczaj¹c, e uzyskane wiadomoœci o zamówionym œledztwie sk³oni¹ j¹ do hojnoœci i uzyska swoje pieni¹dze od niej. Ku wielkiemu zaskoczeniu nastêpstwa tej wizyty by³y zgo³a nieoczekiwanie. Na dzieñ dobry zosta³ solidnie po³ajany, i nie doœæ tego, inwigilowana ona wyst¹pi³a do s¹du z pozwem o zwrot euro z tym uzasadnieniem, e nawet ta kwota mu siê nie nale y, gdy swojej us³ugi w zasadzie nie wykona³ zgodnie z zamówieniem. Kiedy s³ucha³em przedstawionej tu historii mój rozmówca przerwa³ j¹ w³aœnie w tym momencie i zapyta³ mnie, czy odgadnê, jakie by³o rozstrzygniêcie tej sprawy. W pierwszym odruchu chcia³em odpowiedzieæ, e s¹d oddali³ powództwo gdy to nie kobieta zamawia³a us³ugê. Zdziwi³ mnie jednak ton g³osu kolegi (te prawnika) zadaj¹cego mi pytanie. Strzeli³em wiêc bez zastanowienia, e s¹d nakaza³ zwrot pieniêdzy. I tak rzeczywiœcie by³o. Niestety, nie znam uzasadnienia wspomnianego orzeczenia. Przypuszczam, e s¹d uzna³, i kobieta dzia³a³a w obszarze objêtym zarz¹dem maj¹tkiem wspólnym ma³ onków i mog³a ¹daæ ochrony wspólnej kasy przed negatywnymi skutkami nierzetelnej us³ugi. Zastanawiam siê jednak, jak daleko mo e siêgaæ lojalnoœæ ma³ onków wzglêdem siebie i czy przypadkiem zachowanie mê a nie by³o pocz¹tkiem rozk³adu po ycia ma³ eñskiego prowadz¹cego zwykle do rozwodu. Byæ mo e by³o inaczej. Jak s¹dzê, Czytelnicy dopisz¹ ró ne zakoñczenia. 17

18 Poradnik jak oswoiæ dziennikarza Dlaczego oni nas nie lubi¹? Z dziennikarzami ludzie postêpuj¹ jak z domowymi psami. Albo im na wszystko pozwalaj¹, albo ich unikaj¹. Tymczasem dziennikarza jak psa trzeba oswoiæ i wychowaæ. Nie da siê w dzisiejszych czasach prowadziæ badañ naukowych licz¹c na to, e ktoœ, od kogo du o zale y, sam nas odkryje i da szansê zrobienia kariery naukowej lub szansê przejœcia od nauki do intratnego biznesu. O tym, co siê robi i czego siê dokona³o trzeba powiadomiæ otoczenie. Trzeba siê reklamowaæ. Do tego najlepsze s¹ media prasa, telewizja i radio. Kolejnoœæ nie jest przypadkowa. Wiêkszoœæ pracowników nauki i nauczycieli akademickich ma do dziennikarzy stosunek negatywny. Unika ich i ich nie lubi. To wielki b³¹d. Unikaj¹c kontaktu z dziennikarzami pozbawiamy siê potê nego narzêdzia reklamowego. Bez mediów jesteœmy skazani na publiczny niebyt. Dla wiêkszoœci ludzi poza krêgiem znajomych nie istniejemy my i to wszystko, co zrobiliœmy. Kogo media nie pokazuj¹, o kim nie mówi¹ i nie pisz¹ ten w spo³ecznej œwiadomoœci nie istnieje. Najlepszym tego przyk³adem s¹ ostatnie wybory. Nagle wœród kandydatów na pos³ów pojawili siê ludzie znik¹d, o których nic nie mo emy powiedzieæ. Tymczasem jacy to ludzie znik¹d, jeœli maj¹ np. oko³o piêædziesi¹tki? W œrodowisku akademickim panuje doœæ powszechne przekonanie, e oni dziennikarze nas nie lubi¹. Jak wiêc kogoœ takiego oswajaæ, ¹daæ od niego, eby dobrze o nas pisa³, pokazywa³, mówi³? W tych dwu zdaniach s¹ dwa b³êdne za³o enia. Dziennikarze œrodowiska akademickiego ani nie lubi¹, ani nie nie lubi¹. Przewa nie nie znaj¹ i nie rozumiej¹. Wiem coœ o tym, bo po 20 latach pracy jako dziennikarz w Gazecie Olsztyñskiej przeszed³szy na UWM trafi³em w œrodowisko zupe³nie mi nieznane, którego uczê siê do tej pory. Dziennikarze œrodowiska akademickiego nie znaj¹ i nie rozumiej¹. Dlatego nie mo na twierdziæ, e nie lubi¹. Mam na myœli dziennikarzy m³odych. Starsi w³aœciwie ju nie wystêpuj¹. To po pierwsze. Po drugie, od dziennikarzy nie mo na ¹daæ, aby coœ pokazali, opisali, opowiedzieli o tym. Nawet jeœli to jest coœ najbardziej s³uszne i po yteczne. Dziennikarzy trzeba przekonaæ, e pokazanie, opisanie czy opowiedzenie o czymœ le y w ich interesie. eby wiedzieæ jak to zrobiæ, trzeba rozumieæ dziennikarza. Jak wiêc zrozumieæ dziennikarza? Wszystkim dziennikarzom chodzi zawsze o to samo: nazwisko i pieni¹dze. W sumie to prawie jedno. Systemy motywacyjne w redakcjach premiuj¹ dziennikarzy za najlepsze publikacje. Dziennikarze maj¹ pensje dwucz³onowe sk³adaj¹ce siê z pensji zasadniczej i honorariów. Pensje zasadnicze u dziennikarzy na dorobku (a tych w Polsce jest 99 proc.) s¹ ma³e. Tak naprawdê o wysokoœci zarobków decyduj¹ wiêc honoraria. Im wiêcej dziennikarz publikuje ciekawych informacji tym wiêcej zarabia. Szuka wiêc nie tematów s³usznych, pokazuj¹cych ludzki trud, spo³ecznie u ytecznych - tylko ciekawych, za które szef da mu wy sze honorarium, a mo e jeszcze nagrodê. Szuka tematów, które podejm¹ inne media. Tematów, po których rozpêta siê burza, tematów, po których jego nazwisko te znajdzie siê w mediach. Jeœli bêdzie ich mia³ du o to bêdzie du o zarabiaæ, a jego nazwisko stanie siê znane i ludzie sami bêd¹ mu donosiæ o ciekawych sprawach. Z czasem z dziennikarza na dorobku stanie siê dziennikarskim asem. Wtedy o jego zarobkach bêdzie decydowaæ nie honorarium lecz pensja zasadnicza, zasadniczo wy sza. Nie mamy adnych szans, aby dziennikarza, który nastawiony jest na zarabianie na ycie w wy ej opisany sposób, tak przeprogramowaæ, eby prezentowa³ sprawy s³uszne. Sprawy s³uszne w serwisach informacyjnych s¹ przewa nie na ostatnim miejscu, a za ostatnie miejsca p³aci siê najmniej. Wyj¹tek serwisy sportowe. S¹ zawsze na koñcu, ale i w nich s¹ sprawy pierwszoplanowe i ogony. Nikt rozs¹dny nie ska e siê dobrowolnie na zarabianie mniej. Nie miejmy wiêc do dziennikarzy pretensji, e goni¹ za sensacj¹. Pamiêtajmy tylko, e sensacja to nie tylko: morderstwo, gwa³t, pedofilia, kradzie, afera, wypadek drogowy, klêska ywio³owa, kompromituj¹ca wpadka kogoœ wa nego czy golizna. Sensacj¹ mo e byæ wszystko, jeœli zostanie umiejêtnie sprzedane. I tego postaram siê Pañstwa nauczyæ. Zaczniemy od s³owa-klucza: naj... Ale o tym w nastêpnym odcinku. Lech Krysza³owicz Na UWM powstaje orkiestra dêta UWM jako pierwsza uczelnia w Polsce tworzy orkiestrê dêt¹. Orkiestra bêdzie pe³ni³a funkcjê u ytkow¹ a tak e bêdzie artystyczn¹ reprezantacj¹ uniwersytetu. Stworzenie uniwersyteckiej orkiestry dêtej to inicjatywa rektora R. Góreckiego mówi prof. Lucjan Marzewski, koordynator ca³ego przedsiêwziêcia. Chcemy zebraæ grupê oko³o 40 osób. Zapraszamy pracowników i studentów uniwersytetu, ale tak e inne uzdolnione osoby, posiadaj¹ce umiejêtnoœci gry na instrumencie lub takie, które chc¹ siê nauczyæ. Mile widziane bêd¹ na pocz¹tek osoby posiadaj¹ce instrumenty, jednak nie jest to koniecznoœæ, planujemy kompletny zakup wyposa enia. Wszystkich chêtnych serdecznie zapraszamy! Zg³oszenia przyjmuje kierownik Oœrodka Kultury Studenckiej, Bogus³aw WoŸniak: tel. stacjonarny , tel. kom , oks@uwm.edu.pl 18

19 Studenckie ycie Erasmus dawka energii By³o nas oko³o 120 studentów z dwunastu krajów. Wszyscy spotkaliœmy siê w szwedzkim Halmstad jako stypendyœci europejskiego Programu Socrates/Erasmus 2006/2007. Kiedy grupa ludzi ró nych narodowoœci, pos³uguj¹ca siê ró - nymi jêzykami, maj¹ca ró ne osobowoœci spêdza ze sob¹ czas, nastêpuj¹ niekoñcz¹ce siê dyskusje o charakterze zarówno kulturowym jak i edukacyjnym. Dodatkowo, dawka pozytywnej energii motywowa³a nas do poznawania siebie jako przedstawiciela kraju, ³amania stereotypów, sprawdzania ju posiadanych informacji na temat kraju z ca³¹ jego obyczajowoœci¹. Od Szwedów w sensie geograficznym dzieli nas tylko Morze Ba³tyckie. Poza tym, wielu z nich p³ywa promem do Polski w celach g³ównie rozrywkowo-konsumpcyjnych. Dlatego te miasta, które znaj¹, to miasta portowe Szczecin i Trójmiasto oraz stolicê Warszawê. Niewielu wie, gdzie le y Olsztyn. Polska kojarzy im siê równie z nie pouk³adan¹ polityk¹ i...tanim alkoholem. Studiowanie w Szwecji znacznie ró ni siê od schematu polskiego. Relacje miêdzy nauczycielami a studentami s¹ mniej oficjalne. Niew¹tpliwie, wp³ywa na to pos³ugiwanie siê jêzykiem angielskim. Bardzo czêsto do nauczyciela zwracaj¹ siê na ty, zamiast u ywaæ zwrotów pan, pani. Nie oznacza to jednak braku szacunku dla nauczyciela i traktowania go jako swojego kolegi. Ró ne s¹ równie priorytety nauczania. W Polsce studenci musz¹ przyswoiæ mnóstwo teorii, w Szwecji teoria idzie w parze z praktycznym wykorzystaniem wiedzy w trakcie studiów, a nie po ich zakoñczeniu. Ja zauwa y³am tê prawid³owoœæ na kierunkach zwi¹zanych z marketingiem, ekonomi¹, mediami. Dlatego te nie mog³am zaliczyæ przedmiotu tylko na podstawie zdanego egzaminu. Zawsze mia³am dodatkowy projekt lub pracê do napisania na zadany temat. Czasami wybór tematu pracy pozostawia siê studentowi, okreœla siê tylko jej zakres tematyczny. Nauczyciele wychodz¹ z za³o enia, e w ten sposób mog¹ sprawdziæ, czy student rozumie to, czego siê uczy. Taka forma nauczania jest ciekawa i efektywna o tyle, o ile sam nauczyciel okreœli jasne kryteria oceniania i bêdzie konsekwentny w ich przestrzeganiu. Je eli student chce kontynuowaæ naukê przez wakacje ma tak¹ mo liwoœæ. Mo e zapisaæ siê na kursy letnie. Dostaje wtedy stypendium od pañstwa, podobnie jak przez ca³y okres trwania roku akademickiego. Jak wiêc ³atwo mo na wywnioskowaæ system edukacyjny i motywacyjny jest inny ni w Polsce. Regu³¹, która mi osobiœcie bardzo odpowiada jest ogólne przestrzeganie wœród studentów zakazu œci¹gania na egzaminach. Nie trzeba o tym przypominaæ, poniewa jest on silnie zakodowany w œwiadomoœci studenta. W Szwecji jest to naturalna zasada studiowania w trakcie egzaminu po prostu siê nie œci¹ga. W razie wpadki zostaje siê od razu zawieszonym w prawach studenta. Pod tym wzglêdem Szwedzi s¹ bardzo restrykcyjni i jest to akceptowane przez studentów. Szwedzki system nauczania jest na tyle elastyczny i dopasowany do wymagañ studentów, e mo e i ma prawo narzucaæ tak rygorystyczne podejœcie do oszukiwania na egzaminach. Uniwersytet w Halmstad jest m³odym uniwersytetem, swoim wiekiem zbli ony do naszego UWM. Du y udzia³ w jego wci¹ kszta³towanej tradycji maj¹ studenci zagraniczni, stypendyœci programów miêdzynarodowych. Dlatego te wiêkszoœæ przedmiotów wyk³adanych jest w jêzyku nie szwedzkim lecz angielskim. Ponadto, wiele wydarzeñ uniwersyteckich dedykowanych jest w³aœnie im. Jednym z wa niejszych s¹ Dni Otwarte. Tego dnia ka dy kraj przygotowuje stoisko z charakterystycznymi symbolami swojego kraju. Nasze polskie stoisko przyci¹ga³o uwagê bia³o-czerwonymi dekoracjami. Razem z pozosta³ymi studentami z Polski przygotowa³am przewodniki o Polsce i UWM. Ka dy kraj mia³ za zadanie przygotowanie typowej dla siebie potrawy. Uznaliœmy, e najbardziej polskie bêd¹ faworki, których wypiekanie zajê³o nam ca³y dzieñ. Jak siê póÿniej okaza³o, wcale nie s¹ one takie polskie, jak nam siê wydawa³o. Nawet Szwedzi maj¹ je w swoim jad³ospisie. Samo Halmstad natomiast okreœli³abym jako miasto dwóch odmiennych pokoleñ. Puste ulice zim¹ ju po godzinie przera a³y mnie do momentu, w którym nie zrozumia³am zasadnoœci tej sytuacji. Surowy klimat po³¹czony z silnym wiatrem nie sprzyja spotkaniom towarzyskim, przez co ubo eje jakoœæ ycia kulturalnego. Nie bez powodu twierdzi siê, e im bardziej na po³udnie tym ludzie okazuj¹ siê bardziej energetyczni, wylewni, mówi¹ szybko, du o i g³oœno. Motorem napêdowym miasta s¹ studenci. Oni organizuj¹ ycie kulturalne, s¹ animatorami wydarzeñ zarówno na uczelni jak i w mieœcie. Druga grupa to emeryci, ludzie s³usznego wieku, którzy prowadz¹ bardziej ustabilizowany tryb ycia. Bez studentów to miasto zamiera, staje siê sypialni¹. W ci¹gu lata natomiast zape³nia siê turystami i to dziêki nim yje. Prze y³am w Szwecji najciekawszy i najbardziej wartoœciowy dla mnie rok studiów. Przyzwyczai³am siê do zmiennej, zimnej i deszczowej pogody, wysokich cen, ogromnego wyboru produktów mlecznych, brania numerków w banku czy kantorze za ka dym razem, kiedy czeka siê w kolejce, bo bez tego mo na czekaæ w nieskoñczonoœæ. Dziêki wymianie, w której uczestniczy³am, utwierdzi³am siê w s³usznoœci moich planów zawodowych. Wiem, co chcia³abym robiæ po skoñczeniu studiów. Uœwiadomi³am sobie równie, jak kultura i religia kszta³tuj¹ mentalnoœæ ludzi, jak bardzo oddzia³uj¹ na ich postrzeganie œwiata, akceptowanie pewnych zachowañ, tolerowanie pogl¹dów i preferencje. To, co w Polsce jest tabu, w Szwecji nie wzbudza adnych pejoratywnych emocji czy mieszanych uczuæ. Dotyczy to miêdzy innymi zwi¹zków miêdzy ludÿmi ró nych ras, wyznañ i orientacji seksualnych. Rzeczywiœcie, szeroko pojêty liberalizm ma zastosowanie nie tylko w gospodarce, ale równie przejawia siê w yciu codziennym. Nie mia³abym mo liwoœci spotkania ludzi tylu ró nych narodowoœci w jednym miejscu i spêdzenia z nimi tak d³ugiego czasu, gdyby nie uczestnictwo w Programie Socrates/Erasmus. Aneta Szwejkowska Wydz. Nauk Ekonomicznych stypendystka Programu Socrates/Erasmus cz³onek zarz¹du ESN Olsztyn 19

20 Studenckie ycie Sierpniowy zlot m³odzie y Niech yj¹ Polacy, sprzymierzeñcy Niemców! Tak wo³a³ Philipp Jakob Siebenpfeiffer 27 maja 1832 roku do uczestników manifestacji pod zamkiem Hambach. W tym samym miejscu 175 lat póÿniej odby³o siê spotkanie m³odzie y z Niemiec, Polski i Francji. Uczestnicy zlotu m³odzie y w Hambach W sierpniu w Nadrenii Palatynacie w Niemczech mia³ miejsce Miêdzynarodowy Zlot M³odzie y, zorganizowany przez stowarzyszenie Patenschaft e.v. Karlsruhe, kierowane przez prof. Rolfa D. Rupperta oraz Polski Zwi¹zek Katolicko-Spo³eczny, którego prezesem jest Wies³aw Gwi d. Wœród ponad czterystuosobowej grupy z ca³ej Polski znalaz³a siê równie dziêki lokalnemu organizatorowi z naszego uniwersytetu (Katedra im. J. Monneta) dr. Benonowi Gaziñskiemu reprezentacja m³odzie y olsztyñskiej oraz studentów UWM. Niemiec Polakowi bratem G³ównym punktem zlotu by³o upamiêtnienie demonstracji pod zamkiem w Hambach z roku Inicjatorami tego spontanicznego wydarzenia byli niemieccy demokraci. Zgromadzi³o ono ponad t³um skanduj¹cy m.in. has³a o potrzebie wolnoœci i pokojowej wspó³pracy narodów ca³ej Europy. Wœród Niemców i Francuzów obecni byli równie polscy patrioci, uchodÿcy powstania listopadowego. Dyskutowano, przemawiano, ale te bawiono siê. Œpiewano tak e Polenlieder, czyli tworzone przez niemieckojêzycznych autorów pieœni s³awi¹ce Polaków przelewaj¹cych krew za wolnoœæ ojczyzny. Warto pamiêtaæ, i na zamku zatkniêto obok siebie trzy flagi: nieoficjaln¹, pamiêtaj¹c¹ rewolucjê francusk¹ Tricolore, flagê nieistniej¹cej na mapach wolnej Polski oraz czarno czerwonoz³oty sztandar, który po latach sta³ siê flag¹ Niemiec. Myœl demokratycznie jednocz¹cej siê Europy rodzi³a siê zatem znacznie wczeœniej ni wielu z nas myœla³o a znane porzekad³o jak œwiat œwiatem, Niemiec nie by³ Polakowi bratem nie zawsze ma potwierdzenie w historii obydwu narodów... Mijaj¹ lata sierpnia 2007 roku, w rocznicê bitwy warszawskiej 1920 roku, pod zamkiem Hambach kolejny ju raz spotkali siê Niemcy, Polacy i Francuzi. Do³¹czyli do nas tak e m³odzi z Bia³orusi i Ukrainy. Mimo up³ywu lat i historycznych ran, duch wydarzeñ z 1832 roku przetrwa³ i od y³. Znów poruszono kwestie jednoczenia siê Europy. Unia Europejska nie gwarantuje jeszcze pojednania wszystkich narodów Europy, gdy nie ka dy kraj cieszy siê pe³n¹ wolnoœci¹. Zjednoczenie nie jest pe³ne, nale y nad nim wci¹ pracowaæ i je utrwalaæ. Taka myœl spod zamku Hambach przyœwieca³a wypowiedzi patronuj¹cego imprezie Kurta Becka, przewodnicz¹cego SPD i zarazem premiera rz¹du Nadrenii Palatynatu. Poruszali tê sprawê równie hierarchowie koœcio³a katolickiego i ewangelickiego. Wczeœniej na festynie w Saarbruecken o potrzebie ci¹g³ego jednoczenia miêdzy narodami mówi³ prof. Ruppert. Szczególn¹ uwagê poœwieci³ Polsce, Niemcom i Francji, które wspólnie mog¹ tworzyæ prawdziwy motor Europy w liczbie oko³o 184 milionów stanowi¹ bowiem ponad 37 % ca³kowitej liczby ludnoœci UE. Przysz³oœæ zale y od m³odych Miêdzynarodowy Zlot M³odzie y nie ogranicza³ siê do ceremonii. By³ lekcj¹, z której mieliœmy wynieœæ najwa niejsze jego przes³ania. Wiele by³o innych atrakcji. Mieliœmy okazjê zwiedzaæ m.in. Spirê, gdzie znajduje siê jeden z najwiêkszych romañskich koœcio- ³ów, francuski Wissembourg, s³ynny zamek Trifels le ¹cy na trasie Szlaku Winnego, majestatyczne Karlsruhe i historyczny Heidelberg. Wreszcie Strasburg, wizyta w Parlamencie Europejskim. Przyk³ad zlotu zaœwiadcza, i m³odzi ludzie maj¹ ju pewne warunki do kszta³towania przysz³oœci kontynentu. Nowa jakoœæ postrzegania historii to poszukiwanie jasnych punktów we wspólnej przesz³oœci narodów, szczególnie wtedy, gdy pojawiaj¹ siê jeszcze dawne urazy i pogl¹dy, e niektóre kraje potrafi¹ ze sob¹ jedynie rywalizowaæ, a nie wspó³pracowaæ. Istotna by³a obecnoœæ wœród nas grupy m³odzie y z Bia³orusi i Ukrainy, zaœwiadczaj¹cej, e integracja i wspó³praca europejska to proces ci¹g³y, siêgaj¹cy poza granice Unii Europejskiej. Tekst i fot. Karol Birski, V rok towaroznawstwa WNo Uniwersytet Warmiñsko-Mazurski w Olsztynie realizuje na Wydziale Geodezji i Gospodarki Przestrzennej Studia podyplomowe z zakresu planowania przestrzennego Zarz¹dzanie przestrzeni¹ i œrodowiskiem Wiêcej informacji: tel. (089) , (089) kpizp@uwm.edu.pl Projekt SPORZL/2.3a/3/28/0005 Studia podyplomowe Zarz¹dzanie przestrzeni¹ i œrodowiskiem wspó³finansowany jest ze œrodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spo³ecznego, realizowany pod nadzorem Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiêbiorczoœci 20