Największa nekropolia w Europie Środkowej. Czarnówko gm. Nowa Wieś Lęborska
|
|
- Kornelia Murawska
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Największa nekropolia w Europie Środkowej. Czarnówko gm. Nowa Wieś Lęborska Muzeum w Lęborku może poszczycić się posiadaniem w swoich zbiorach jednej z największych kolekcji cennych i unikatowych przedmiotów pozyskanych w wyniku wieloletnich badań wykopaliskowych prowadzonych na rozległym, wielokulturowym cmentarzysku w Czarnówku w powiecie lęborskim. Birytualne cmentarzysko ludności kultury pomorskiej, oksywskiej i wielbarskiej oraz z okresu wczesnego średniowiecza w Czarnówku, stan. 5 jest w tej chwili największą, całkowicie przebadaną, nekropolią z późnej starożytności w Europie Środkowej, mającą kluczowe znaczenie dla archeologii Europy Środkowej i północnej. Pierwsze badania wykopaliskowe na tym cmentarzysku przeprowadziła od roku 1973 do roku 2000 mgr Dorota Rudnicka z Muzeum Archeologicznego w Gdańsku. Łącznie podczas 17 sezonów badawczych rozpoznano obszar ok. 50 arów, na których zarejestrowano 443 groby (szkieletowe i ciałopalne). Od 2008 roku prace badawcze na stanowisku w Czarnówku koordynowane były przez Muzeum w Lęborku, a ich kierownikiem była mgr Agnieszka Krzysiak. W ciągu pięciu sezonów badawczych przebadano kolejnych 180 arów w ścisłych granicach nekropoli oraz 66 arów poza jej obrębem, gdzie zadokumentowano relikty osadnictwa z okresów halsztackiego, przedrzymskiego, wpływów rzymskich i wczesnośredniowiecznego. Łącznie na stanowisku w Czarnówku zarejestrowano, wyeksplorowano i zadokumentowano niemal 3000 obiektów archeologicznych, w przeważającej większości grobów szkieletowych z pierwszych wieków naszej ery, a także ogromną liczbę zabytków (niemal 5000 artefaktów, oraz ok naczyń glinianych i ich fragmentów), nieporównywalną z żadnym innym cmentarzyskiem starożytnym z ziem polskich. Na podstawie pozyskanych źródeł uściślono że przedmiotowe stanowisko to osady i punkty osadnicze z okresu halsztackiego, przedrzymskiego, wpływów rzymskich i wczesnego średniowiecza oraz cmentarzysko KP, KO, KW i WŚ 1 (udokumentowano również pojedyncze groby z późnej epoki kamienia, wczesnej epoki brązu i okresu wędrówek ludów). Zasięg nekropolii w terenie obliczony został na ok. 240 arów tj. 2, 4 hektara. Przeważająca większość zbadanych obiektów to groby szkieletowe z pierwszych wieków naszej ery. W sumie od 1973 roku na stanowisku znalezionych zostało ok obiektów, z których wydobyto pokaźną liczbę unikatowych, zabytkowych przedmiotów stanowiących przede wszystkim wyposażenie grobów. Niemal wszystkie przedmioty zabytkowe z tego cmentarzyska znajdują się w tej w chwili w zbiorach Muzeum w Lęborku, które poniosło wszelkie koszty konserwacji, rekonstrukcji i dokumentacji pozyskanych od 2008 roku zabytków. Rekonstruowanie i opracowywanie zbiorów trwa nieprzerwanie od chwili wznowienia prac badawczych w terenie w 2008 roku. Imponująca ilość, a także unikatowość i atrakcyjność pod względem naukowym zgromadzonego materiału archeologicznego zainteresowała najznamienitszych polskich naukowców z różnych ośrodków badawczych. Dzięki zawiązanej współpracy, m. in. z Uniwersytetami w Łodzi, Warszawie, Gdańsku oraz Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie, Muzeum w Lęborku stara się o pozyskanie środków finansowych z Ministerstwa Dziedzictwa Narodowego i Kultury na opracowanie i publikację materiałów cmentarzyska w Czarnówku. O wyjątkowym charakterze stanowiska stanowią zróżnicowane formy szkieletowego i ciałopalnego obrządku pogrzebowego, oraz bogactwo wyposażeń grobowych, między innymi obecność licznych przedmiotów prestiżowych (złota i srebrna biżuteria, także nieznanych dotychczas typów, importy rzymskie, jak np. fragmenty cennych i rzadko 1 KP kultura Pomorsk KO kultura oksywska KW kultura wielbarska WŚ wczesne średniowiecze 1
2 występujących w tej części Europy pucharów srebrnych), umożliwiające dobrze udokumentowaną analizę stratyfikacji społecznej grup użytkujących tę nekropolę, a także masowe występowanie zabytków standardowych. Wśród grobów odkrytych w Czarnówku jest kilka z pochówkami elitarnymi, nawiązującymi do tzw. grobów książęcych. Omawiane cmentarzysko dostarczyło wielu materiałów zabytkowych, które będą miały bardzo istotne znaczenie dla badań nad chronologią okresu przedrzymskiego i wpływów rzymskich. Należy podkreślić, że staje się możliwe prześledzenie jego ciągłości użytkowania i przemian w obrzędowości funeralnej w poszczególnych fazach użytkowania cmentarzyska przez z górą 1500 lat! Importowane pucharki ze srebra; Czarnówko stan. 5. (kolekcja Muzeum z Lęborku) Importowany kociołek z brązu zdobiony głowami Swebów; Czarnówko stan. 5. (kolekcja Muzeum z Lęborku) 2
3 Obiekty nieruchome Zróżnicowanie typologiczno- funkcjonalno- chronologiczne Stropy obiektów rejestrowano na różnej głębokości, średnio od ok. 0,3 do 0,8 m poniżej współczesnego poziomu gruntu. Głębokość ich zalegania i miąższość zależna była od typu pochówku i czasu w jakim został złożony. Najpłycej pojawiały się kamienne groby skrzynkowe, ciałopalne popielnicowe i wczesnośredniowieczne szkielety, a na największej głębokości odkrywano relikty drewnianych kłód z pochówkami wielbarskimi (przeważnie do 2,5 m poniżej współczesnego poziomu gruntu). Wpływało to w dużym stopniu na stan zachowania obiektów. Pierwsze z wymienionych były zazwyczaj w większym stopniu uszkodzone. Odnotowano również liczne przypadki niszczenia starszych obiektów przez groby zakładane później. Najlepiej zachowane i najliczniej reprezentowane były groby szkieletowe ludności kultury wielbarskiej chociaż większość z nich została wyrabowana już w starożytności. Wskazywały na to wyraźne wkopy rabunkowe, w wielu przypadkach wypełnione większymi kamieniami polnymi, które pierwotnie mogły stanowić kopiec lub bruk oznaczający miejsce pochówku. W związku z faktem iż szkielety ludzkie na stanowisku w Czarnówku nie zachowały się, trudno uściślać w jakim czasie po złożeniu zmarłego do grobu dokonywane były rabunki. Właściwe jamy wielbarskich grobów szkieletowych cechowały się formami zbliżonymi do wydłużonego prostokąta o zaokrąglonych brzegach o długościach od 2,0 m do 2,4 m i szerokościach wahających się pomiędzy 0,5 m a 0,9 m. Na znacznym obszarze nekropolii szczególnie w centrum, zarysy grobów szkieletowych występowały w tak niewielkiej odległości, że zlewały się ze sobą, co poważnie utrudniało rozpoznanie. W spągowych partiach wypełnisk grobów szkieletowych rejestrowano często kontury (także zachowane fragmenty) kłód drewnianych, w których składano ciała zmarłych oraz dary grobowe. Jak już wspomniano wyżej, ludzkie szczątki kostne w grobach wielbarskich zachowywały się jedynie w sporadycznych przypadkach. Do analiz pobrano różnorodne substancje organiczne w tym: przepalone kości ludzkie, szkielety i ich fragmenty, kości zwierzęce, fragmenty drewna i węgle drzewne, części wyrobów tkackich, skórzanych i futrzanych. Wszystkie pozyskane obiekty nieruchome podzielone zostały na dwa rodzaje: sepulkralne i osadnicze. Wśród tych pierwszych liczniej reprezentowanych, wyróżniono 9, a wśród drugich 6 typów. Wydzielone dotychczas rodzaje obiektów odkrytych na stanowisku nr 5 w Czarnówku podane zostały poniżej Zróżnicowanie typologiczno-funkcjonalnie obiektów nieruchomych OBIEKTY O CHARAKTERZE SEPULKRALNYM 1. Grób skrzynkowy, 2. Grób ciałopalny jamowy z resztkami stosu 3. Grób ciałopalny jamowy czysty 4. Grób popielnicowy z resztkami stosu 5. Grób popielnicowy z obstawą kamienną 6. Grób popielnicowy czysty 7. Grób szkieletowy (osoba dorosła) 8. Grób szkieletowy (dziecko) 9 Grób kloszowy OBIEKTY O CHARAKTERZE OSADNICZYM 1. tzw. jama 2. Dołek posłupowy 3. Palenisko 3
4 4. Piec 5. Skupisko kamieni 6. Jama ofiarna Wszystkie, odkryte na stanowisku nr 5 w Czarnówku obiekty sepulkralne i osadnicze reprezentowały następujące horyzonty osadnicze: 1. Okres neolityczny (KCSz)- zarejestrowano pojedynczy obiekt (nr 1317/10) Jest to domniemany grób odkryty w części NE stanowiska. W jego wypełnisku udokumentowano fragmenty obstawy z częściowo obrabianych płyt kamiennych oraz wiór łuskany z krzemienia jurajskiego 2. Wczesna epoka brązu (ok p.n.e.)- z tego okresu pochodzi pojedynczy grób szkieletowy z obstawą kamienną z dużych, nieobrabianych otoczaków polnych, Jego wyposażenie zawierało naczynie gliniane. 3. Okres halsztacki (ok p.n.e.)- reprezentują groby popielnicowe i skrzynkowe kultury pomorskiej oraz obiekty osadnicze takie jak jamy gospodarcze, paleniska, piec. 4. Starszy okres przedrzymski (ok p.n.e.)- wiązany jest na stanowisku z późnymi grobami skrzynkowymi kultury pomorskiej z których wydobyto m.in. popielnice ze schematycznym wizerunkiem twarzy ludzkiej oraz obiektami osadniczymi. 5. Młodszy okres przedrzymski (od połowy I w. p.n.e. do początków I w. n.e.)- łączone są z tym okresem groby ciałopalne jamowe z resztkami stosu, popielnicowe i rzadko występujące szkieletowe ludności kultury oksywskiej 6. Okres wpływów rzymskich (od początków I w n.e. do połowy III w. n.e.)- najliczniej reprezentowany przez obiekty ludności kultury wielbarskiej (m.in. groby szkieletowe w kłodach drewnianych, ciałopalne jamowe, popielnicowerównież z obstawą kamienną) 7. Okres wędrówek ludów ( n.e.) reprezentowany przez pojedynczy grób szkieletowy wyposażony w 4 zapinki z brązu, nożyk z żelaza i fragment następnego oraz pierścionek z elektronu. 8. Wczesne średniowiecze w północnej i północno -wschodniej części cmentarzyska odkryto groby ciałopalne typu Alt Kabelich sytuowane ogólnie na IX-XIw., pochówki szkieletowe na osi E-W z wyposażeniem datowane wstępnie na XI-XIIIw oraz obiekty osadnicze. 1. Najstarszym odkrytym obiektem był domniemany grób z późnego okresu neolitu (ob. 1317/10), w którym znaleziony został krzemienny wiór. Nie wykluczone, iż stanowi on grób kultury ceramiki sznurowej - płaski z konstrukcjami kamiennymi w postaci pojedynczych głazów/?/ lub z obstawą kamienną w chwili odkrycia silnie naruszony. W wypełnisku obiektu znaleziono wiór łuskany z krzemienia jurajskiego o ciągłym retuszu półstromym po obu bokach, w części środkowej zębaty. Na powierzchni narzędzia widoczne są ślady użytkowania w postaci drobnych nałuskań. 2. Wyjątkiem był również grób szkieletowy z obstawą kamienną (ob. nr 770/09), sytuowany we wczesnej epoce brązu. Na pochówek natrafiono w strefie S-E nekropoli. Jego południowo-wschodnia część została zniszczona przez grób szkieletowy z okresu wpływów rzymskich. Obiekt posiadał obstawę z dużych, nieobrobionych kamieni której pierwotna forma zbliżona był do prostokąta o lekko zaokrąglonych bokach. Szczątki kostne nie zachowały się. W środkowowschodniej części obstawy, pomiędzy kamieniami odnaleziono naczynie pucharowate. Charakteryzuje się ono jasnobrunatną barwą, gładką powierzchnią zewnętrzną, beczułkowatym brzuścem i stosunkowo wysoką szyjką podkreśloną 4
5 rzędami dookolnych wgłębień; wylew jest lekko wychylony na zewnątrz. Obiekt datowany jest na początek epoki brązu. Z uwagi na niejasną sytuację kulturową Pobrzeża Koszalińskiego w początkach epoki brązu (brak zorganizowanych i określonych struktur osadniczych i krzyżowanie się kultur, zarówno o tradycjach schyłkowo-neolitycznych jak i wczesno-brązowych), grób z Czarnówka można umieścić w zasięgu wczesnej kultury grobsko-śmiarowskiej i datować na ok BC. Przy braku w wyposażeniu wyrobów metalowych przedstawiających, bardziej niż ceramika naczyniowa, dystynktywny charakter oraz materiału organicznego do pobrania prób, trudno o bardziej szczegółową datację obiektu. Nie wykluczone, iż z opisanym wyżej obiektem powiązane jest znalezisko szpili z drutu brązowego o okrągłym przekroju. Około dwudziestotrzycentymetrowa szpila z główką zwiniętą w okrągłe uszko, znaleziona została w stropie grobu szkieletowego OWR nr 1150/10 oddalonego o niecałe 3 m od wczesnobrązowego pochówku. Możliwe, że w wyniku częściowego zniszczenia obiektu 770/09 w trakcie zakładania grobów w okresie wpływów rzymskich została ona przemieszczona z miejsca zalegania Od chwili wznowienia prac terenowych w sezonie 2008 odkryto ok.20 obiektów sepulkralnych kultury pomorskiej. Obiekty te, mimo że stosunkowo nieliczne, cechują się znaczną różnorodnością typologiczną, jak i rozpiętością chronologiczną. Wśród nich wyróżniono groby skrzynkowe, z obstawą kamienną, popielnicowe jamowe oraz jeden pochówek kloszowy. W tym miejscu należy zaznaczyć, że część z omawianych obiektów, na skutek dalszego użytkowania nekropolii oraz współczesnych prac rolnych zachowała się w złym, wręcz szczątkowym stanie a po niektórych pozostały jedynie wkopy z fragmentami rozbitych popielnic i szczątkami kostnymi. Poza grobami związanymi z osadnictwem ludności kultury pomorskiej odkryto również obiekty o charakterze osadniczym takiej jak piece, paleniska i jamy. Znaczna część spośród odkrytych w Czarnówku grobów kultury pomorskiej mieściła urny twarzowe ze schematycznym wyobrażeniem twarzy. Wśród nich wymienić można jednostkowy grób o konstrukcji skrzynkowej (ob. 410/09) z bogato zdobioną popielnicą twarzową, w której plastycznie uformowanych uszach umieszczono liczne kółka z drutu brązowego i żelaznego oraz pochówek jamowy z urna twarzową (ob. 417B/09). Z tym ostatnim mógł być powiązany obiekt 417D/09, który zawierał niewielki dzbanek nakryty stożkowatą misą z przykrawędnym, taśmowatym uchem. Urny z bardzo schematycznie potraktowanym wizerunkiem twarzy (typ C) znajdowały się w grobach skrzynkowych nr 968/ /10 oraz 1423/10. W obu przypadkach popielnice ustawiono przy ścianie północnej, potwierdzając powszechnie przyjętą dla obrządku pogrzebowego kultury pomorskiej teorię umieszczania urn od północnej części grobowca. Wnętrze trzeciego z nich (ob. 1423/10) kryło 3 naczynia sepulkralne, z których jedno posiadało wizerunek twarzy i, tak jak poprzednie, stało przy ścianie północnej. Jednostkowym przypadkiem był grób kloszowy (ob. 862/10). Niewielki dzbanek z utrąconym uchem ustawiony został na fragmencie ceramiki, którą położono na bruku z małych kamieni. Naczynie nakrywała misa z przykrawędnym uchem a całość zabezpieczono szorstkim, beczułkowatym, dwuuchym naczyniem odwróconym do góry dnem. Warto również wspomnieć o nietypowym obiekcie (nr 487/09), którego pierwotnej funkcji nie sposób ustalić. Były to 2 niewielkie naczynia dwuuche z kulistym brzuścem i dzbanek wkopane w ziemię do góry dnem w pobliżu dużego kamienia polnego. Nie uchwycono zarysu jamy. Możliwe, że jest on związany z obrzędowością religijną. 5
6 Dokumentacja fotograficzna grobów ludności kultury pomorskiej w trakcie wykopalisk (archiwum Muzeum w Lęborku) 3. Kolejna faza użytkowania tutejszej nekropolii identyfikowana jest z osadnictwem ludności kultury oksywskiej 2. Swoich zmarłych chowali przeważnie spalonych, w jamach w ziemi i/lub popielnicach, zazwyczaj zasypując je resztkami stosu. Rzadkością były groby szkieletowe tej kultury orientacji E-W, których wypełniska zawierały przedmioty wykonane z żelaza m. in. zapinki typu Kostrzewski M/N. Wśród darów grobowych spotykano w głównej mierze naczynia gliniane często bogato ornamentowane, stanowiące zarówno popielnice jak i przystawki oraz żelazne fibule, noże i brzytwy. Rzadkością były elementy uzbrojenia miecze jednosieczne, groty włóczni, żelazne okucia tarcz czy narzędzia metalurga-złotnika takie jak młoteczek, obcęgi i pilnik. Za najwcześniejsze uznać można groby bogato wyposażone. Jednym z nich był prezentowany już wcześniej 3 obiekt 364/09. Wewnątrz popielnicy znajdowało się umbo, miecz, żelazny grot, tok oraz fragmenty zapinki. Wnętrze pochówku ciałopalnego nr 1451/10 mieściło miecz, szczypce, umbo, grot, tok, zapinkę oraz liczne nity i okucia: tarczy, pasa i pochwy miecza. Popielnica, obsypana resztkami stosu w obiekcie 1381/10 (nazwanym grobem metalurga-złotnika), zawierała młotek, szczypce, pilnik, brzytwę i zapinkę żelazną. 2 Odkrycia związane z kulturą oksywską zostały już częściowo opisane na łamach artykułu Kasprzak A., Krzysiak A., Schyłek kultury pomorskiej i początki kultury oksywskiej w Pradolinie Łeby Redy na przykładzie grobów z wielokulturowego cmentarzyska w Czarnówku, stan.5, [w:]między kulturą pomorską a kultura oksywską. Przemiany kulturowe w okresie lateńskim, Gdańsk, 2011, s A. Kasprzak, j.w. 6
7 Dokumentacja fotograficzna grób popielnicowy ludności kultury oksywskiej z umbem i mieczem w trakcie wykopalisk (archiwum Muzeum w Lęborku) Miecz i grot z żelaza z I w. p.n.e; Czarnówko stan. 5. (kolekcja Muzeum z Lęborku) 4. Najliczniejsze obiekty na cmentarzysku pochodziły z okresu wpływów rzymskich z doby kultury wielbarskiej. Zdecydowana większość z nich to pochówki szkieletowe, o których wspomniano już we wstępie. Jamy grobowe sytuowane były na linii północ-południe z niewielkimi tylko odchyleniami na zachód (rzadziej na wschód). Rejestrowane były na znacznej głębokości (ok cm poniżej współczesnego poziomu gruntu) i dzięki temu przetrwały w dobrym stanie. Wśród tego typu pochówków wyróżniono (ze względu na rozmiary) liczne groby dzieci. Takie obiekty na innych stanowiskach kultury wielbarskiej pozostają z reguły bez 7
8 wyposażenia. W Czarnówku znaczna część grobów dziecięcych zawierała przedmioty zabytkowe. Wśród pochówków ciałopalnych zdecydowanie dominują jamowe nad popielnicowymi. Zarówno jedne, jak i drugie spotykane są w wersji tzw. czystej bądź z resztkami stosu. Niestety w wielu przypadkach bliższe określenie chronologiczne i kulturowe jest niemożliwe z powodu braku wyposażenia. Wyjątkowymi były groby: popielnicowy z obstawą kamienną (ob. 1074/10) oraz obiekt, w którym jako urnę użyto brązowego kociołka (ob. 889/10). Spotykane były również pochówki szkieletowe, w zasięgu których, na różnych głębokościach, wkopane zostały urny. Zdecydowanie do najciekawszych, na stanowisku nr 5 należało odkrycie grobu szkieletowego (ob. nr 872/10) umieszczonego wewnątrz kręgu o średnicy 18m powstałego przez wykopanie regularnego rowu w ziemi. Bogato wyposażony pochówek zawierał w swym inwentarzu m.in. naczynie brązowe oinochoe. W górnych partiach zasypisk często zaobserwowano obecność przewróconych steli, które pierwotnie oznaczały miejsce założenia grobu. Rzadko obserwowana była obstawa kamienna w pochówkach szkieletowych, obecna także przy samych kłodach. Interesującym przypadkiem był dużych rozmiarów kolisty kamień z okrągłym wyżłobieniem na szczycie przypominający półwytwór żarna, odkryty w stropie wkopu rabunkowego w obiekcie nr 1270/10. Do najczęściej spotykanych przedmiotów wkładanych do grobów ludności kultury wielbarskiej w Czarnówku należą fibule, które stanowią najbardziej precyzyjny wyznacznik chronologiczny. Tego typu zabytków odkryto dotychczas ok. kilkuset. Kolejna, liczna kategoria zabytków to metalowe części i okucia pasa. Poza tym znaleziono sporą ilość innych ozdób, takich jak kolie paciorków szklanych i bursztynowych, wisiory, paciory, klamerki esowate z metali szlachetnych, ozdobne szpile czy bransolety srebrne i brązowe. Wyjątkowymi znaleziskami były: ostrogi w tym także żelazne, okucia i klucze szkatuł, noże i fragmenty grzebieni. Powszechnymi darami grobowymi były naczynia gliniane i ich fragmenty, przęśliki, igły i szpile hakowe. Wyjątkowo ciekawym znaleziskiem było wspomniane już oinochoe -naczynie z brązu z trójlistnym wylewem i wizerunkiem Bachusa importowane z terenów Italii (ob. 872/10) oraz fragment naczynka drewnianego z brązowymi okuciami i orzechami laskowymi (ob. 403/09). Dokumentacja fotograficzna kolia paciorków ze szkła, początek naszej ery, w trakcie wykopalisk (archiwum Muzeum w Lęborku) 8
9 Złote i srebrne ozdoby z okresu wpływów rzymskich z początków naszej ery; Czarnówko stan. 5. (kolekcja Muzeum z Lęborku) Naczynie kultowe z brązu import z terenów Italii z początków naszej ery; Czarnówko stan. 5. (kolekcja Muzeum z Lęborku) 9
10 Ozdoby ciała i stroju, szkło bursztyn, metale, importowane z terenów cesarstwa rzymskiego i jego prowincji; Czarnówko stan. 5. (kolekcja Muzeum z Lęborku) 10
11 5. Wyjątkiem na stanowisku nr 5 w Czarnówku był pojedynczy pochówek z okresu wędrówek ludów, który został wkopany w starszy grób ludności kultury wielbarskiej. W jego niewyrabowanym wnętrzu znaleziono cztery zapinki brązowe, srebrny pierścień oraz fragmenty dwóch noży żelaznych. Obiekt datowany został na koniec V początek VI w. i taką chronologię potwierdziły analizy C14. Zapinki brązowe i fragment noża żelaznego V-VI wiek n.e. z ; Czarnówko stan. 5. (kolekcja Muzeum z Lęborku) 6. Użytkowanie tutejszego cmentarzyska zamyka okres wczesnego średniowiecza. Znalezisk z tego czasu są w tej chwili najsłabiej opracowane (brak konserwacji i analiz antropologicznych). W związku z tym, poniższa, krótka charakterystyka tych znalezisk będzie miała charakter bardzo ogólny i nieprecyzyjny. Średniowieczna nekropolia zlokalizowana została w północno-wschodniej części stanowiska. Płytko wkopane, wczesnośredniowieczne pochówki szkieletowe sytuowano po osi wschód zachód i w wielu przypadkach nakładały się ona na starsze wielbarskie w pewnym sensie krzyżując się z nimi. Ich wypełniska zawierały stosunkowo nieliczne dary grobowe. Składały się na nie m.in. noże żelazne, kabłączki skroniowe, pierścionki, metalowe elementy pasa i paciorki szklane. Na podstawie wstępnej analizy pozyskanego materiału źródłowego pochówki te usytuowano w okresie: koniec XI XIIIw. Oprócz grobów szkieletowych z wczesnym średniowieczem powiązano również ciałopalne. Wstępnie obiekty te łączone są z typem Alt Kabelich i datowane ogólnie na IX- XIw. Poza tym odkryto pochówki ciałopalne zasypane brukiem kamiennym, których wnętrze zawierało fragmenty ceramiki naczyniowej i nieliczne, przepalone szczątki kostne. Oprócz obiektów o charakterze sepulkralnym odkryto również wyjątkowy obiekt osadniczy (nr 1068/10). W jego części NW udokumentowano relikty jamy zasobowej wyłożonej kawałkami drewna i gałęziami oraz liczne fragmenty ceramiki naczyniowej datowanej wstępnie na XI/XII w. Badanie C14 próbek drewna z obiektu 1068/10 przyniosło datę VIII w. n.e. 11
12 Dokumentacja fotograficzna grób szkieletowy z okresu wczesnego średniowiecza z kolią paciorków szklanych w trakcie wykopalisk (archiwum Muzeum w Lęborku) Bogata kolekcja zabytków z cmentarzyska w Czarnówku, którego użytkowanie rozpoczęto najprawdopodobniej ok p.n.e. a zakończono w XII w. n.e., znajdująca się w Muzeum w Lęborku jest objęta stałym nadzorem konserwatorskim i udostępniona zwiedzającym. Z wykopaliskowej dokumentacji archeologicznej, znajdującej się w zbiorach naszej placówki korzystać mogą badacze zajmujący się przedmiotową tematyką z kraju i zza granicy. Znaczną część unikatowych przedmiotów wyrobów miejscowych i importów z cesarstwa rzymskiego i jego prowincji udostępniona jest zwiedzającym na bogato ilustrowanej, stałej wystawie. Nie wszystkie jednak zabytki znalazły to swoje miejsce z powodu ograniczonej przestrzeni wystawienniczej. Kolie szklanych paciorków z Czarnówka wystawa stała Muzeum w Lęborku. 12
13 Złote i srebrne ozdoby z Czarnówka wystawa stała Muzeum w Lęborku. Rekonstrukcja stroju i uzbrojenia wojownika z ok. II w p.n.e.; kultura oksywska wystawa stała Muzeum w Lęborku. 13
PEŁCZYSKA 2012 SPRAWOZDANIE Z BADAŃ W 2012 R.
Marcin Rudnicki PEŁCZYSKA 2012 SPRAWOZDANIE Z BADAŃ W 2012 R. Badania wykopaliskowe, które są przedmiotem niniejszego sprawozdania zostały przeprowadzone w dniach 06.08 31.08.2012 w obrębie wielokulturowego
Bardziej szczegółowoANTROPOLOG NA WYKOPALISKACH
ANTROPOLOG NA WYKOPALISKACH Żadne inne znaleziska nie dają nam możliwości tak głębokiego wglądu w duchowe aspekty kultur archeologicznych, jak właśnie odkryte i przebadane pochówki i cmentarzyska. Jeśli
Bardziej szczegółowozbiory Do najciekawszych materiałów należy zaliczyć:
zbiory W chwili obecnej zasoby Działu Archeologii, to ponad 25 tysięcy zabytków o walorach ekspozycyjnych, z różnych epok i okresów. Do najstarszych należą przedmioty wykonane z kamienia i krzemienia,
Bardziej szczegółowoBadania archeologiczne w Puszczy Białowieskiej
Badania archeologiczne w Puszczy Białowieskiej Tomasz Samojlik Dariusz Krasnodębski Badania w ramach historii przyrodniczej Cel dyscypliny: zrozumienie, jak i z jakim skutkiem człowiek w przeszłości wpływał
Bardziej szczegółowoBADANIA ARCHEOLOGICZNE W WESÓŁKACH, POW. KALISZ, W 1963 ROKU
KRZYSZTOF DĄBROWSKI BADANIA ARCHEOLOGICZNE W WESÓŁKACH, POW. KALISZ, W 1963 ROKU W sierpniu 1963 r. kontynuowano 1 prace badawcze na cmentarzysku lateńsko- -rzymskim. Na obszarze 1026 m 2 odkryto i wyeksplorowano
Bardziej szczegółowoKrótki przewodnik po cmentarzach w Warszawie-Wilanowie lat historii i pół wieku badań
Rafał Solecki Krótki przewodnik po cmentarzach w Warszawie-Wilanowie. 2500 lat historii i pół wieku badań Z otchłani wieków Archeologia warszawy 64 Rejon doliny Wisły na wysokości Wilanowa był i jest nadal
Bardziej szczegółowoΤ AN AIS WYKOPALISKA NEKROPOLI ZACHODNIEJ - PIERWSZY SEZON BADAŃ
Tomasz Scholl przy współpracy Krzysztofa Misiewicza Τ AN AIS 1996 - WYKOPALISKA NEKROPOLI ZACHODNIEJ - PIERWSZY SEZON BADAŃ Na podstawie umowy o współpracy zawartej pomiędzy Instytutem Archeologii Uniwersytetu
Bardziej szczegółowoSobieszyn - osada i cmentarzysko kultury przeworskiej, gm. Ułęż, woj. lubelskie (aut. P. Łuczkiewicz)
Sobieszyn - osada i cmentarzysko kultury przeworskiej, gm. Ułęż, woj. lubelskie (aut. P. Łuczkiewicz) Sobieszyn leży w północnej części Lubelszczyzny, w gm. Ułęż, nad dolnym Wieprzem, w pobliżu jego ujścia
Bardziej szczegółowoZ P I Ś M I E N N I C T W A
Z PIŚMIENNICTWA 503 J. Wojtasik, CMENTARZYSKO WCZESNOŚREDNIOWIECZNE NA WZGÓ- RZU MŁYNÓWKA" W WOLINIE, Szczecin 1968, ss. 239, ryc. 153, tabl. XLIX, streszczenie w jęz. niemieckim. Zagadnienie zmian zachodzących
Bardziej szczegółowoZabytki z obszaru Mezoameryki w zbiorach Muzeum Archeologicznego Środkowego Nadodrza w Zielonej Górze
Anna Hendel Zabytki z obszaru Mezoameryki w zbiorach Muzeum Archeologicznego Środkowego Nadodrza w Zielonej Górze Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza w Świdnicy, poza zabytkami związanymi z przeszłością
Bardziej szczegółowoCzersk Cmentarzysko z przełomu er na wiślanym brzegu
Czersk Cmentarzysko z przełomu er na wiślanym brzegu Wisła, do czasu uregulowania koryta, często zmieniała swój bieg, płynąc szeroko rozlanym nurtem z licznymi wyspami, łachami i kępami. Wydawać by się
Bardziej szczegółowoPRADZIEJE. skrzynia. skrzynia nr 1 epoka kamienia
skrzynia nr 1 epoka kamienia skrzynia Skrzynia wykonana z drewna, stylizowana na prostą konstrukcję, w naturalnym kolorze drewna przetykana sznurem lub rzemieniem. Zamykana na zamek z 3 kluczami. Wymiar
Bardziej szczegółowoBadania archeologiczne stanowiska Uaua-uno w sezonie 2008
Beata Kaczor, Marcin Obałek Stowarzyszenie Czysty Świat Badania archeologiczne stanowiska Uaua-uno w sezonie 2008 W dniu 26 września 2008 r. miały miejsce prace archeologiczne stanowiska Uaua-uno (prowincja
Bardziej szczegółowoTOM IV STANOWISKA: BIEŃKOWICE 56 (ZRD 18) RACIBÓRZ 425 (ZRD 21) RACIBÓRZ 424 (ZRD 22)
Badania archeologiczne na terenie Zbiornika przeciwpowodziowego Racibórz Dolny na rzece Odrze, województwo śląskie (polder) Badania archeologiczne na terenie Zbiornika przeciwpowodziowego Racibórz Dolny
Bardziej szczegółowoAnna Longa Gdańsk ul. Ostrołęcka 16/ Gdańsk Tel PROGRAM BADAŃ ARCHEOLOGICZNYCH NA STANOWISKU NR 2 W ŁEBIE (AZP 3-34/2)
Anna Longa Gdańsk 02.06.2015 ul. Ostrołęcka 16/8 80-180 Gdańsk Tel. 501 275753 Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków Delegatura w Słupsku u. Jaracza 6 76-200 Słupsk Gmina Miasto Łeba ul. Kościuszki
Bardziej szczegółowoProgram Opieki nad Zabytkami Miasta Słupska na lata Uchwała Nr XXXV/490/13 Rady Miejskiej w Słupsku z dnia 24 kwietnia 2013 r.
Zestawienie wojewódzkiej ewidencji stanowisk archeologicznych dla Miasta Słupska wykaz, jest spisem ruchomym podlegającym ciągłej weryfikacji. W chwili sporządzania zestawienia, trwa aktualizacja miejsc
Bardziej szczegółowoSTAROŻYTNE NEKROPOLE NAD RADOMKĄ
STAROŻYTNE NEKROPOLE NAD RADOMKĄ Tekst: Małgorzata Cieślak-Kopyt, Ireneusz Miraś Fotografie: Małgorzata Cieślak-Kopyt, Sebastian Fituch, Iwona Micke, Gabriela Wrońska Rysunki i rekonstrukcje: Mariusz Król,
Bardziej szczegółowoChełm, r. Mgr Wojciech Mazurek SUB TERRA Badania Archeologiczne Ul. Szarych Szeregów 5a/ Chełm, Polska SPRAWOZDANIE
Chełm, 16.05.2017 r. Mgr Wojciech Mazurek SUB TERRA Badania Archeologiczne Ul. Szarych Szeregów 5a/26 22-100 Chełm, Polska SPRAWOZDANIE z realizacji usługi w postaci nadzorów archeologicznych przy pracach
Bardziej szczegółowow sercu Poligonu Drawskiego. Wśród archeologów
Adam Cieśliński, ki, Andrzej j Kas aspr przak Nowy Łowicz. Badania archeologiczne na Poligonie Drawskim Jedno z najważniejszych stanowisk archeologicznych w północnej części Polski leży w sercu Poligonu
Bardziej szczegółowoKrzysztof Korda. Cmentarzyska kultury pomorskiej na ziemi tczewskiej
Krzysztof Korda Cmentarzyska kultury pomorskiej na ziemi tczewskiej Tczew 2000 Od III okresu epoki brązu (1300-1100p.n.e.) obszar Pomorza Wschodniego zamieszkiwała ludność kultury łużyckiej, którą uważało
Bardziej szczegółowoLeszek Kotlewski Relikty studzienki rewizyjnej zdroju przy pomniku Mikołaja Kopernika w Toruniu odkryte podczas badań archeologicznych w 2002 roku
Leszek Kotlewski Relikty studzienki rewizyjnej zdroju przy pomniku Mikołaja Kopernika w Toruniu odkryte podczas badań archeologicznych w 2002 roku Rocznik Toruński 30, 209-216 2003 ROCZNIK TORUŃSKI TOM
Bardziej szczegółowoWykaz prac licencjackich powstałych w Instytucie Archeologii UMCS w Lublinie w latach 2009-2014
Wykaz prac licencjackich powstałych w Instytucie Archeologii UMCS w Lublinie w latach 2009-2014 2009 B i g o s Katarzyna Maria: Obrządek pogrzebowy Słowian w świetle wyników badań cmentarzyska kurhanowego
Bardziej szczegółowoChełm, r. Mgr Wojciech Mazurek SUB TERRA Badania Archeologiczne Ul. Szarych Szeregów 5a/ Chełm, Polska SPRAWOZDANIE NR 4
Mgr Wojciech Mazurek SUB TERRA Badania Archeologiczne Ul. Szarych Szeregów 5a/26 22-100 Chełm, Polska SPRAWOZDANIE NR 4 Chełm, 30.08.2017 r. z realizacji usługi w postaci nadzorów archeologicznych przy
Bardziej szczegółowoSTANOWISKO KULTURY PUCHARÓW LEJOWATYCH SAMBOROWICZKI 5, GM. PRZEWORNO. Stanowisko nr 5 w Samborowiczkach zostało odkryte w roku 1991 przez
ŚLĄSKIE SPRA WOZDANIA ARCHEOLOGICZNE Tom 39, s. 405 Wrocław 1997 DARIUSZ BOBAK, JAROSŁA W ERONOWICKI STANOWISKO KULTURY PUCHARÓW LEJOWATYCH SAMBOROWICZKI 5, GM. PRZEWORNO Stanowisko nr 5 w Samborowiczkach
Bardziej szczegółowoIV. NAJSTARSZE ŚLADY OSADNICTWA NA OBSZARZE HONIATYCZ
IV. NAJSTARSZE ŚLADY OSADNICTWA NA OBSZARZE HONIATYCZ Życie ludzi od najdawniejszych czasów było nierozerwalnie związane z przyrodą i od niej uzależnione, a decydującym czynnikiem przy wyborze miejsca
Bardziej szczegółowoA C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S FOLIA ARCHAEOLOCICA 12, Krzysztof Walenta
A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S FOLIA ARCHAEOLOCICA 12, 1991 Krzysztof Walenta CMENTARZYSKO LUDNOŚCI KULTURY WIELBARSKIEJ Z OKRESU RZYMSKIEGO W BRUSACH, STAN. 11, GM. LOCO, WOJ. BYDGOSKIE
Bardziej szczegółowoBADANIA ARCHEOLOGICZNE W TOKARACH, GMINA KORCZEW, POWIAT SIEDLCE, NA STANOWISKU NR 5 (SEZON )
SPRAWOZDANIA B o ż e n a B r y ń c z a k Akademia Podlaska w Siedlcach BADANIA ARCHEOLOGICZNE W TOKARACH, GMINA KORCZEW, POWIAT SIEDLCE, NA STANOWISKU NR 5 (SEZON 1999-2000) Artykuł ma na celu wstępne
Bardziej szczegółowoWykaz publikacji Mgr Józef Niedźwiedź
Wykaz publikacji Mgr Józef Niedźwiedź http://jozefniedzwiedz.cba.pl/wydawnictwa.html A. ARCHEOLOGIA 1. Kokowski A., Niedźwiedź J. 1984, Łuszczów stan. 1, gm. Uchanie, woj. zamojskie, Sprawozdania z badań
Bardziej szczegółowoGorzów Wielkopolski, dnia 26 marca 2013 r. Poz. 863 OGŁOSZENIE LUBUSKIEGO WOJEWÓDZKIEGO KONSERWATORA ZABYTKÓW W ZIELONEJ GÓRZE. z dnia 22 marca 2013r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO Gorzów Wielkopolski, dnia 26 marca 2013 r. Poz. 863 OGŁOSZENIE LUBUSKIEGO WOJEWÓDZKIEGO KONSERWATORA ZABYTKÓW W ZIELONEJ GÓRZE Na podstawie art. 9 ust. 6 ustawy
Bardziej szczegółowoMikroregion Jeziora Legińskiego
Mikroregion Jeziora Legińskiego fundacja im. Jerzego Okulicza-Kozaryna dajna weryfikacja i inwentaryzacja zabytków archeologicznych Projekt dofinansowany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Bardziej szczegółowoPOLOWE SPRAWOZDANIE Z BADAŃ ARCHEOLOGICZNYCH NA PL. DOMINIKAŃSKIM, PL. ŚW. KRZYŻA ORAZ NADZORU NA UL. GŁĘBOKIEJ W CIESZYNIE ST. 13 (AZP /17)
POLOWE SPRAWOZDANIE Z BADAŃ ARCHEOLOGICZNYCH NA PL. DOMINIKAŃSKIM, PL. ŚW. KRZYŻA ORAZ NADZORU NA UL. GŁĘBOKIEJ W CIESZYNIE ST. 13 (AZP 109-44/17) KATOWICE 2015 Spis Treści I. Wstęp.. 3 II. Pl. Dominikański...4
Bardziej szczegółowoZagroda w krainie Gotów
Zagroda w krainie Gotów Jak podają źródła antyczne (Jordanes, Getica), gocki lód Amalów pod rządami mitycznego króla Beriga, na trzech łodziach dotarł na południowe wybrzeże Bałtyku. Wydarzenia te mające
Bardziej szczegółowo2
2 2 52 52 55 55 55 Takson WEZ (KPo) Ha/LaA (KPo) OWR OWR (B2b) OWR (> B2) OWR (B2/C1) OWR (C1a) Nierozpoznane Razem Świnia, Sus scrofa f. domestica 1 12 13 Koń, Equus ferus f. caballus 4 4 Jeleń, Cervus
Bardziej szczegółowoOdkryte na nowo. archiwalne cmentarzysko z okresu wędrówek ludów Kossewen III
Odkryte na nowo archiwalne cmentarzysko z okresu wędrówek ludów Kossewen III Cmentarzysko Kossewen III (Kosewo, gm. Mrągowo) wraz z cmentarzyskami Kossewen I i II tworzą zespół ciałopalnych nekropoli
Bardziej szczegółowoPradzieje Dzierzkowic
Jacek Zdenicki Pradzieje Dzierzkowic Gmina Dzierzkowice położona jest w centralnej części Wzniesień Urzędowskich, będących częścią Wyżyny Lubelskiej. Krajobraz jest falisty i pagórkowaty, porozcinany głębokimi
Bardziej szczegółowoOPRACOWANIE WYNIKÓW BADAŃ
PEPŁOWO 12 Obszar AZP nr 36-61 Nr st. na obszarze 6 Nr st. w miejscowości 12 RATOWNICZE BADANIA ARCHEOLOGICZNE W OBRĘBIE INWESTYCJI: BUDOWA DROGI EKSPRESOWEJ S-7 NA ODCINKU NIDZICA- NAPIERKI WRZESIEŃ 2011
Bardziej szczegółowoAUTOREFERATY DOKTORSKIE
FOLIA PRAEHISTORICA POSNANIENSIA T. XIII/XIV - 2005 INSTYTUT PRAHISTORII, UAM POZNAŃ - ISBN 83-7177-388-9 ISSN 0239-8524 AUTOREFERATY DOKTORSKIE OBRZĄDEK POGRZEBOWY W WIELKOPOLSCE W OKRESIE OD MŁODSZEGO
Bardziej szczegółowoMuzeum Pojezierza Myśliborskiego
Muzeum Pojezierza Myśliborskiego ul. Bohaterów Warszawy 74, 74-300 Myślibórz mgr Magdalena Szymczyk, mgr Sławomir Górka Sprawozdanie z prac archeologicznych przeprowadzonych na grodzisku w miejscowości
Bardziej szczegółowoGorzów Wlkp.-Karnin, stan. 169 (23 AZP 46-12)
Gorzów Wlkp.-Karnin, stan. 169 (23 AZP 46-12) Wyniki ratowniczych badań archeologicznych w związku z budową drogi ekspresowej S3 Gorzów Wlkp. Międzyrzecz Płn Inwestor: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych
Bardziej szczegółowoArkadiusz Tabaka Wystawa "Skarby średniowieczne Wielkopolski" w muzeach w Gdańsku, Bytomiu, Gorzowie Wielkopolskim i Wągrowcu
Wystawa "Skarby średniowieczne Wielkopolski" w muzeach w Gdańsku, Bytomiu, Gorzowie Wielkopolskim i Wągrowcu Studia Lednickie 12, 189-194 2013 Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy Wystawa Skarby średniowieczne
Bardziej szczegółowoGrzegorz Gmyrek Z PRaC archeologicznych Na terenie MIaSta LOKaCyjNEGO PLESZEWa W LataCh
Grzegorz Gmyrek Z PRaC archeologicznych Na terenie MIaSta LOKaCyjNEGO PLESZEWa W LataCh 2005 2009 Zastanawiający jest fakt, że Pleszew znany jest archeologom przede wszystkim z odkryć osad i rozległych
Bardziej szczegółowoTROSZYN 10, gm. WOLIN, woj. zachodniopomorskie (AZP 21-07/71)
RATOWNICZE ARCHEOLOGICZNE BADANIA WYKOPALISKOWE TROSZYN 10, gm. WOLIN, woj. zachodniopomorskie (AZP 21-07/71) Pod redakcją Lecha Czerniaka FUNDACJA UNIWERSYTETU ŁÓDZKIEGO INSTYTUT ARCHEOLOGII UNIWERSYTETU
Bardziej szczegółowoCmentarz parafialny, Wielka Wojna i archeologia. W 100 lecie pierwszych odkryć archeologicznych w Książnicach Wielkich
Cmentarz parafialny, Wielka Wojna i archeologia. W 100 lecie pierwszych odkryć archeologicznych w Książnicach Wielkich Podczas I Wojny Światowej wzgórze usytuowane na południe od Kościoła i cmentarza książnickiego
Bardziej szczegółowoKatalog wystawy w Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie
Katalog wystawy w Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie Gniezno 2015 Publikacja towarzysząca wystawie Dawna wytwórczość na ziemiach polskich zorganizowanej w dniach 29 kwietnia 4 października 2015
Bardziej szczegółowoWykopaliska na Starym Mieście Published on Kalisz (http://www.kalisz.pl)
Data publikacji: 23.07.2015 Zakończył się pierwszy etap badań archeologicznych na Starym Mieście w Kaliszu w sezonie 2015. Wykopaliska te są wspólnym przedsięwzięciem Instytutu Archeologii i Etnologii
Bardziej szczegółowoMultimedialna lekcja prahistorii
Multimedialna lekcja prahistorii Na terenie naszej gminy w dniach od 30 marca do 6 kwietnia b.r. przebywała ekspedycja Zagórzycka, której celem było dokonanie prospekcji terenowej w ramach ogólnopolskiego
Bardziej szczegółowoWiesław Zajączkowski, Krzysztof Dąbrowski, Tadeusz Baranowski Badania wykopaliskowe w Tumianach, pow. olsztyński, w 1971 roku
Wiesław Zajączkowski, Krzysztof Dąbrowski, Tadeusz Baranowski Badania wykopaliskowe w Tumianach, pow. olsztyński, w 1971 roku Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 1, 221-228 1972 T A D E U S Z B A R A N O
Bardziej szczegółowoZbigniew Kobyliński i Dariusz Wach Sprawozdanie z badań wykopaliskowych grodzisk prowadzonych w sezonie 2013 na terenie woj. warmińsko mazurskiego
Zbigniew Kobyliński i Dariusz Wach Sprawozdanie z badań wykopaliskowych grodzisk prowadzonych w sezonie 2013 na terenie woj. warmińsko mazurskiego W terminie od 7 lipca do 28 września 2013zespół pracowników
Bardziej szczegółowoOkres lateński i rzymski
IWONA I KRZYSZTOF DĄBROWSCY Okres lateński i rzymski BADANIA ARCHEOLOGICZNE W PIWONICACH W 1963 ROKU Badania wykopaliskowe przeprowadzone zostały w Piwonicach na stan. 1 osada lateńsko-rzymska w obrębie
Bardziej szczegółowoU HANDLARZY BRONIĄ POLICJANCI ODNALEŹLI PRZEDMIOTY, KTÓRYCH LUDZIE UŻYWALI 1,5 TYSIĄCA LAT TEMU
POLICJA.PL Źródło: http://www.policja.pl/pol/aktualnosci/116354,u-handlarzy-bronia-policjanci-odnalezli-przedmioty-ktorych-ludzie-uzywali-15-ty s.html Wygenerowano: Niedziela, 29 stycznia 2017, 14:37 Strona
Bardziej szczegółowoOSADA LUDNOŚCI KULTURY KURHANÓW ZACHODNIOBAŁTYJSKICH W PIÓRKOWIE, WOJ. WARMIŃSKO-MAZURSKIE
ALEKSANDRA ŻÓRAWSKA OSADA LUDNOŚCI KULTURY KURHANÓW ZACHODNIOBAŁTYJSKICH W PIÓRKOWIE, WOJ. WARMIŃSKO-MAZURSKIE 1993 roku, podczas ostatniego sezonu badań cmentarzyska kultury kurhanów zachodniobałtyjskich
Bardziej szczegółowoPlan zajęć - Archeologia SEMESTR LETNI 2018/2019
Plan zajęć - Archeologia SEMESTR LETNI 2018/2019 Rok I wt 09:45-11:15 322 Prahistoria świata II. Neolit dr J. Budziszewski W I 2 E wt 11:30-13:00 322 Prahistoria świata II. Neolit dr J. Budziszewski CW
Bardziej szczegółowoUczestnicy konferencji w Białych Błotach (foto: M. Mączyńska) Die Teilnehmen der tagung in Białe Błota (photo: M. Mączyńska)
Uczestnicy konferencji w Białych Błotach (foto: M. Mączyńska) Die Teilnehmen der tagung in Białe Błota (photo: M. Mączyńska) A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S FOLIA ARCHAROLOGICA 25,
Bardziej szczegółowoDzieje wybranych miejscowości gminy Łopiennik Górny w świetle archeologicznych badań powierzchniowych AZP
Jacek Kiszczak Dzieje wybranych miejscowości gminy Łopiennik Górny w świetle archeologicznych badań powierzchniowych AZP Abstrakt: Gmina Łopiennik Górny administracyjnie należy do województwa lubelskiego.
Bardziej szczegółowoŻUROMIN I OKOLICE W PIERWSZYCH WIEKACH NASZEJ ERY
ŻUROMIN I OKOLICE W PIERWSZYCH WIEKACH NASZEJ ERY tekst Andrzej Szela zdjęcia Andrzej Szela projekt i skład Robert Jarzec Żuromin 2010 wszelkie prawa zastrzeżone na okładce zdjęcie rekonstrukcji twarzy
Bardziej szczegółowoA C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S. Tadeusz G rabarczyk
A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S FOLIA ARCHAEOLOGICA 25, 2007 Tadeusz G rabarczyk WYNIKI PRAC WYKOPALISKOWYCH NA CMENTARZYSKU W ODRACH, GM. CZERSK, WOJ. POMORSKIE W LATACH 1995-2003
Bardziej szczegółowohttp://www.rcin.org.pl
Sprawozdania Archeologiczne, t. XXXIX, 1987 PL ISSN 0081-3834 Okres lateński i wpływów rzymskich ANDRZEJ SZPUNAR CMENTARZYSKO W ŁĘTOWICACH, GM. WIERZCHOSŁAWICE, WOJ. TARNÓW, BADANIA 1984-1985 Stanowisko
Bardziej szczegółowoTomasz Gralak BIBLIOGRAFIA
Tomasz Gralak BIBLIOGRAFIA 1996 1. Konczewski P., Dąbrowa T., Opalińska M., Gralak T., Kwaśnica K., Żuchliński P. Osada kultury łużyckiej Ślęża Plasterki, woj. Wrocławskie, Śląskie Sprawozdania Archeologiczne,
Bardziej szczegółowoRojewo, stan. 6 (10 AZP 50-15) Wyniki ratowniczych badań archeologicznych w związku z budową drogi ekspresowej S-3 Gorzów Wlkp. Międzyrzecz Płn.
Rojewo, stan. 6 (10 AZP 50-15) Wyniki ratowniczych badań archeologicznych w związku z budową drogi ekspresowej S-3 Gorzów Wlkp. Międzyrzecz Płn. Inwestor: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad
Bardziej szczegółowoGminny Program Ochrony nad Zabytkami. Weryfikacja stanowisk archeologicznych na terenie gminy Pionki.
Gminny Program Ochrony nad Zabytkami. Weryfikacja stanowisk archeologicznych na terenie gminy Pionki. Kielce 2011r. Autor: Nina Glińska Obszar AZP: 73-71 Miejscowość: Laski Nr stanowiska na obszarze: 7
Bardziej szczegółowoANEKS nr 2 Wykaz stanowisk archeologicznych zlokalizowanych na obszarze gminy Krasiczyn, na podstawie AZP
ANEKS nr 2 Wykaz stanowisk archeologicznych zlokalizowanych na obszarze gminy Krasiczyn, na podstawie Lp. Rodzaj 1. Brylińce 1 (79) 110-83 2. Brylińce 2 (80) 110-83? 3. Brylińce 3 (81) 110-83 (XVI-XVII
Bardziej szczegółowoO T O M I N O KARTA ADRESOWA ZABYTKU NIERUCHOMEGO GEZ STANOWISKO ARCHEOLOGICZNE. Średniowiecze - ślad osadnictwa
Średniowiecze - ślad osadnictwa na obszarze: 1/4 4 Okres rzymski - osada na obszarze: 2/2 2 Średniowiecze - osada na obszarze: 3/3 3 Epoka kamienia - punkt osadnictwa na obszarze: 5/35 35 Neolit - punkt
Bardziej szczegółowoADAM WALUś. ZąBiE, ST. X, WoJ. WARMińSKo-MAZuRSKiE. BADANiA W RoKu 2010 (PL )
światowit VIII (XLIX)/B 2009 2010 ZąBiE, ST. X, WoJ. WARMińSKo-MAZuRSKiE. BADANiA W RoKu 2010 (PL. 151 153) W 2010 roku, po dwuletniej przerwie, wznowione zostały badania wykopaliskowe na wielokulturowym
Bardziej szczegółowoARCH-BUD Badania Archeologiczne JAROSZÓW 85
ARCH-BUD Badania Archeologiczne 58-120 JAROSZÓW 85 KAMIENNE PIEKŁO KL GROSS ROSEN I PROJEKT KONSERWATORSKO-BUDOWLANY MUZEUM GROSS ROSEN W ROGOŹNICY ul. Ofiar Gross Rosen 26 Dz nr 438 PLAN BADAŃ ARCHEOLOGICZNYCH
Bardziej szczegółowoSzczegółowy opis przedmiotu zamówienia
Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia 1. Przedmiot zamówienia A) Na przedmiot zamówienia składa się zakres prac związany z wykonaniem ratowniczych badań archeologicznych w miejscu możliwego występowania
Bardziej szczegółowoWYNIKI BADAN ARCHEOLOGICZNYCH PRZEPROWADZONYCH NA TERENIE WIELICZKI W 1965 ROKU
WYNIKI BADAN ARCHEOLOGICZNYCH PRZEPROWADZONYCH NA TERENIE WIELICZKI W 1965 ROKU Prace wykopaliskowe, prowadzone w 1965 r. na obszarze Wieliczki z ramienia Muzeum Żup Krakowskich, stanowiły kontynuację
Bardziej szczegółowoSprawozdanie z przebiegu nadzoru archeologicznego prowadzonego na terenie Starego Miasta w Warszawie w listopadzie 2013 r.
Karolina Blusiewicz Dział Archeologiczny MHW Warszawa, 2 grudnia 2013 r. Sprawozdanie z przebiegu nadzoru archeologicznego prowadzonego na terenie Starego Miasta w Warszawie w listopadzie 2013 r. W listopadzie
Bardziej szczegółowoW miejscu tym, położonym na terenie gruntów wsi Wilanowo (w gminie Kamieniec, w powiecie grodziskim) znane jest od końca XIX wieku stanowisko
W miejscu tym, położonym na terenie gruntów wsi Wilanowo (w gminie Kamieniec, w powiecie grodziskim) znane jest od końca XIX wieku stanowisko archeologiczne oznaczone w aktualnej ewidencji konserwatorskiej
Bardziej szczegółowoTematy lekcji muzealnych wraz z cennikiem
UWAGA Tematy lekcji muzealnych wraz z cennikiem Lekcja i - grupa do 30 osób, - grupa do 25 osób (chyba, że w cenniku podano inaczej), lekcja w szkole - liczebność grupy zgodna z liczbą uczniów w klasie.
Bardziej szczegółowokultura łużycka (epoka brązu) A - 280/70 neolit, późny okres lateński (kultura celtycka) neolit, wczesne średniowiecze, średniowiecze
134 stanowiska archeologiczne z obszaru Gminy Głubczyce, wpisane do rejestru zabytków archeologicznych województwa opolskiego, ujęte w Gminnej Ewidencji Zabytków Gminy Głubczyce wg stan po aktualizacji
Bardziej szczegółowo2.3 CMENTARZYSKO KULTURY ŁUŻYCKIEJ Z EPOKI BRĄZU NA STANOWISKU W TARGOWISKU, POW. WIELICKI
Bartłomiej Konieczny, Cmentarzysko kultury łużyckiej z epoki brązu na stanowisku 10-11 w Targowisku, pow. Cmentarzysko wielicki kultury łużyckiej z epoki brązu na stanowisku 10-11 w Targowisku, pow. wielicki
Bardziej szczegółowoCMENTARZYSKO KULTURY GROBÓW KLOSZOWYCH W BIAŁOŁĘCE DWORSKIEJ. TEREN WIELKIEJ WARSZAWY
BOLESŁAWA CHOMENTOWSKA CMENTARZYSKO KULTURY GROBÓW KLOSZOWYCH W BIAŁOŁĘCE DWORSKIEJ. TEREN WIELKIEJ WARSZAWY We wrześniu 1961 r. przy pracach ziemnych związanych z budową torów bocznicy kolejowej prowadzącej
Bardziej szczegółowoWSTĘPNE WYNIKI BADAŃ ARCHEOLOGICZNYCH MUZEUM BYŁEGO HITLEROWSKIEGO OBOZU ZAGŁADY ŻYDÓW W SOBIBORZE W OKRESIE JESIEŃ/ZIMA 2012/2013
Chełm, 27.12.2012 r. WSTĘPNE WYNIKI BADAŃ ARCHEOLOGICZNYCH MUZEUM BYŁEGO HITLEROWSKIEGO OBOZU ZAGŁADY ŻYDÓW W SOBIBORZE W OKRESIE JESIEŃ/ZIMA 2012/2013 1. Założenia programowe. Głównym celem programu badań
Bardziej szczegółowoosady, warsztaty produkcyjne, rejony eksploatacji rolniczej, a także miejsca chowania zmarłych. Teren na którym znajduje się omawiane cmentarzysko
ABSTRAKTY WYSTĄPIEŃ Dariusz Błaszczyk (Uniwersytet Warszawski) Między ziemią a niebem: pochówki w grobach komorowych na ziemiach polskich w kontekście europejskim Większość typowych pochówków na ziemiach
Bardziej szczegółowoA C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S FOLIA ARCHAEOLOCICA 12, Elżbieta Grzelakoweka
A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S FOLIA ARCHAEOLOCICA 12, 1991 Elżbieta Grzelakoweka POCHÓWKI DZIECIĘCE Z CMENTARZYSKA KULTURY WIELBARSKIEJ W ODRACH Problematyka pochówków dziecięcych
Bardziej szczegółowoMuzeum Zagłębia w Będzinie. Oferta edukacyjna wraz z cennikiem
Muzeum Zagłębia w Będzinie Oferta edukacyjna wraz z cennikiem UWAGA Lekcja i - grupa do 30 osób, - grupa do 25 osób (chyba, że w cenniku podano inaczej), lekcja w szkole - liczebność grupy zgodna z liczbą
Bardziej szczegółowoStudelescho (1255), Studelzco (1299), Steudelwitz (1670). Po roku 1945 Studzionki.
Studzionki 1.1. Dawne nazwy miejscowości. Studelescho (1255), Studelzco (1299), Steudelwitz (1670). Po roku 1945 Studzionki. 1.2. Etymologia nazwy wsi. Etymologia nazwy wsi bliżej nieznana. 1.3. Historia
Bardziej szczegółowoA C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S. Beata Górska-Grabarczyk
A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S FOLIA ARCHAEOLOGICA 18, 1994 Beata Górska-Grabarczyk GRÓB SKRZYNKOWY KULTURY POMORSKIEJ Z ODRÓW GM. CZERSK STAN. 3 W BORACH TUCHOLSKICH Cmentarzysko
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA KULTURY 1) z dnia 9 czerwca 2004 r.
Opracowano na podstawie: Dz.U.2004.150.1579 PRZEPISY AKTUALNE (na dzień 31.07.2009 r.) ROZPORZĄ 1) z dnia 9 czerwca 2004 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych,
Bardziej szczegółowoPLESZEWSKIE TOWARZYSTWO KULTURALNE MUZEUM REGIONALNE W PLESZEWIE EDWARD PUDEŁKO, JERZY ALEKSANDER SPLITT PRASŁOWIAME I SŁOWIANIE W PLESZEWSKIEM
PLESZEWSKIE TOWARZYSTWO KULTURALNE MUZEUM REGIONALNE W PLESZEWIE EDWARD PUDEŁKO, JERZY ALEKSANDER SPLITT PRASŁOWIAME I SŁOWIANIE W PLESZEWSKIEM PLESZEW 1987 Stan zaawansowania prac przy Archeologicznym
Bardziej szczegółowoSprawozdanie z badań archeologicznych prowadzonych na terenie Pól Grunwaldu w dniach r.
Piotr A. Nowakowski (MBpG, Stębark) Sprawozdanie z badań archeologicznych prowadzonych na terenie Pól Grunwaldu w dniach 15 22.08.2015 r. W lutym 2014 roku zostało podpisane porozumienie między Towarzystwem
Bardziej szczegółowoDla studiów nad sytuacją kulturową u schyłku starożytności
KSIĄŻĘCA SIEDZIBA ZE SCHYŁKU STAROŻYTNOŚCI W JAKUSZOWICACH Dla studiów nad sytuacją kulturową u schyłku starożytności na terenie zachodniej Małopolski kapitalne znaczenie miało odkrycie bogatego, książęcego
Bardziej szczegółowoBADANIA ARCHEOLOGICZNE NA ZAWODZIU W KALISZU W 1965 ROKU
IWONA DĄBROWSKA BADANIA ARCHEOLOGICZNE NA ZAWODZIU W KALISZU W 1965 ROKU Badania archeologiczne przeprowadzone na grodzisku na Zawodziu w Kaliszu w roku 1965 miały charakter prac uzupełniających. Prowadzono
Bardziej szczegółowoGrób kultury wielbarskiej z Ewopola, powiat świdnicki
Monika Gładysz-Juścińska, Marcin Juściński Grób kultury wielbarskiej z Ewopola, powiat świdnicki W sierpniu 25 roku miały miejsce prace wykopaliskowe na stanowisku 4 w miejscowości Ewopole, gm. Trawniki.
Bardziej szczegółowoWstępne wyniki badań cmentarzyska z późnej epoki brązu w Bogdanach, pow. Olsztyn, woj. warmińsko-mazurskie (PI )
Mirosław J. Hoffmann Wstępne wyniki badań cmentarzyska z późnej epoki brązu w Bogdanach, pow. Olsztyn, woj. warmińsko-mazurskie (PI. 35-39) v_>mentarzysko w Bogdanach odkryte zostało w czerwcu 1990 roku1.
Bardziej szczegółowoWstęp. 3 Wstęp. Zarys dziejów Rumi, pod red. J. Banacha, Toruń 1994, s. 207. H. Prutz, Geschichte des Kreises Neustadt in Westpreussen, Danzig 1872.
Wstęp W 1994 roku władze miasta Rumi, z okazji czterdziestolecia miasta, wydały pierwszą naukową próbę ukazania historii Rumi od czasów najdawniejszych aż po ówczesną współczesność. Zarys dziejów Rumi
Bardziej szczegółowoI. Umiejscowienie kierunku w obszarze/obszarach kształcenia wraz z uzasadnieniem: Kierunek archeologia mieści się w obszarze nauk humanistycznych.
Załącznik nr 1 do uchwały nr 441/06/2012 Senatu UR z dnia 21 czerwca 2012 roku EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW: ARCHEOLOGIA poziom kształcenia profil kształcenia tytuł zawodowy absolwenta I STOPIEŃ
Bardziej szczegółowoOPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) I. Informacje ogólne 1. Nazwa modułu kształcenia Archeologia powszechna V (okres lateński i wpływów rzymskich) 2.
OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) I. Informacje ogólne 1. Nazwa modułu ) 2. Kod modułu 05-APL-24 3. Rodzaj modułu obowiązkowy lub fakultatywny obowiązkowy 4. Kierunek studiów archeologia 5. Poziom studiów
Bardziej szczegółowoMateriały do wczesnych pradziejów Zachodniej Wielkopolski. Osadnictwo pradziejowe i wczesnośredniowieczne w Lubrzy
RATOWNICZE BADANIA ARCHEOLOGICZNE INSTYTUTU ARCHEOLOGII I ETNOLOGII PAN ODDZIAŁ W POZNANIU Tom III Jacek KabacińskiIwona Sobkowiak-Tabaka Materiały do wczesnych pradziejów Zachodniej Wielkopolski. Osadnictwo
Bardziej szczegółowoStanowisko 1 w miejscowości Gozdów (AZP 62-
A-1 raport 2005-2006, s. 163-176 isbn 978-83-63260-00-2 Wojciech Siciński, Waldemar Stasiak Sprawozdanie z badań ratowniczych na stanowisku 1 w Gozdowie, pow. zgierski, woj. łódzkie Stanowisko 1 w miejscowości
Bardziej szczegółowoGRODZISKO NA PIOTRÓWCE
GRODZISKO NA PIOTRÓWCE Odkrywanie początków Radomia www.radom.pl Dzieje grodu i grodziska Piotrówka Wczesnośredniowieczny zespół osadniczy w Radomiu składa się rakterze otwartym, położonych w podmokłej,
Bardziej szczegółowoRudolf Jamka Przeszłość Opola - Ostrówka w świetle badań wykopaliskowych w okresie r. Ochrona Zabytków 3/2-3 (10-11), 89-92
Rudolf Jamka Przeszłość Opola - Ostrówka w świetle badań wykopaliskowych w okresie 1948-1950 r. Ochrona Zabytków 3/2-3 (10-11), 89-92 1950 PRZESZŁOŚĆ OPOLA OSTRÓW KA W ŚW IE T L E BADAŃ W YKOPALISKOW YCH
Bardziej szczegółowoSprawozdanie z przebiegu nadzoru archeologicznego prowadzonego na terenie Starego Miasta w Warszawie w sierpniu 2013 r.
Karolina Blusiewicz Dział Archeologiczny MHW Warszawa, 11 września 2013 r. Sprawozdanie z przebiegu nadzoru archeologicznego prowadzonego na terenie Starego Miasta w Warszawie w sierpniu 2013 r. W sierpniu
Bardziej szczegółowoKopiec Kraka w świetle badań archeologicznych
22.11.2013 Kopiec Kraka w świetle badań archeologicznych Autor: Wieczorna Image not found http://wieczorna.pl/index.php/uploads/photos/middle_ Od redakcji: Jedyna wzmianka u kronikarzy zachodnioeuropejskich
Bardziej szczegółowoARTUR GRABAREK (PL ) PóLKo (PGR), WoJ. MAZoWiECKiE. BADANiA W RoKu 2010
światowit VIII (XLIX)/B 2009 2010 ARTUR GRABAREK PóLKo (PGR), WoJ. MAZoWiECKiE. BADANiA W RoKu 2010 (PL. 130 131) S tanowisko AZP 60-67/29, w obrębie geodezyjnym Pólko PGR, gm. Piaseczno, położone jest
Bardziej szczegółowoDeszczno, stan. 10 (135 AZP 46-12)
Deszczno, stan. 10 (135 AZP 46-12) Wyniki ratowniczych badań archeologicznych w związku z budową drogi ekspresowej S3 Gorzów Wlkp. Międzyrzecz Płn Inwestor: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad
Bardziej szczegółowoWykaz prac licencjackich powstałych w Instytucie Archeologii UMCS w Lublinie w latach
Wykaz prac licencjackich powstałych w Instytucie Archeologii UMCS w Lublinie w latach 2009-2015 2009 B i g o s Katarzyna Maria: Obrządek pogrzebowy Słowian w świetle wyników badań cmentarzyska kurhanowego
Bardziej szczegółowoEwa Marczak Truszki-Zalesie, st. 3 (osada "Siedlisko"), woj. podlaskie : badania w roku 2011
Truszki-Zalesie, st. 3 (osada "Siedlisko"), woj. podlaskie : badania w roku 2011 Światowit : rocznik poświęcony archeologii przeddziejowej i badaniom pierwotnej kultury polskiej i słowiańskiej 9 (50)/B,
Bardziej szczegółowoArcheologiczna przeszłość Robertowa
TOMASZ KORDALA Archeologiczna przeszłość Robertowa Oddalona o 15 km na północny zachód od Płocka wieś Robertowo, przynależna geograficznie do Pojezierza Dobrzyńskiego, znajduje się w jednym z najbardziej
Bardziej szczegółowoNadzory archeologiczne zrealizowane przez Muzeum Mazowieckie w Płocku w latach
Tomasz Kordala Nadzory archeologiczne zrealizowane przez Muzeum Mazowieckie w Płocku w latach 1992-1993 Niniejszy komunikat prezentuje najciekawsze wyniki trzech nadzorów archeologicznych przeprowadzonych
Bardziej szczegółowo