DYSKRYMINACJA CENOWA DYSKRYMINACJA CENOWA TARGETOWANIE

Transkrypt

1 DYSKRYMINACJA CNOWA Pierwszego stopnia każda jednostka jest sprzedawana po cenie równiej maksymalnej skłonności do zapłaty (cena graniczna) Drugiego stopnia - cena różni się w zależności od ilości dobra nabywanego przez konsumenta Trzeciego stopnia - ceny różnicuje się według grup konsumentów (studenci, emeryci, biznesmeni) DYSKRYMINACJA CNOWA Dyskryminację jakościową dobra różnej jakości w celu wydzielenia segmentów rynku, np. klasy w pociągach, Dyskryminacja według okresów natężenia energia elektryczna, parkomaty, weekendowe ceny hoteli, Dynamiczna dyskryminację cenowa - cena zmienia się mimo, iż popyt i koszty się nie zmieniają bilety na koncert, bilety lotnicze, książki w miękkiej i twardej okładce TARGTOWANI 1

2 LASTYCZNOŚĆ Informuje o wielkości zmiany jednej wielkości w reakcji na zmianę innej wielkości Współczynnik elastyczności cenowej popytu informuje o sile reakcji konsumenta na zmieniającą się cenę dobra. Współczynnik elastyczności dochodowej popytu informuje o sile reakcji konsumenta na zmieniające się dochody. Współczynnik elastyczności mieszanej popytu informuje o sile reakcji konsumenta na zmieniające się ceny innych dóbr. Współczynnik elastyczności cenowej podaży informuje o sile reakcji przedsiębiorstwa na zmieniającą się cenę dobra. LASTYCZNOŚĆ CNOWA POPYTU stosunek względnej zmiany wielkości popytu do względnej zmiany ceny e p P C P C e p = - popyt doskonale elastyczny e p > 1 popyt elastyczny e p = 1 popyt proporcjonalny (el. jednostkowa) e p < 1 popyt nieelastyczny e p = 0 popyt sztywny LASTYCZNOŚĆ CNOWA POPYTU Wysoka elastyczność (e p > 1) zmiana wielkości popytu jest większa od zmiany ceny Jednostkowa elastyczność (e p = 1) zmiana wielkości popytu jest proporcjonalna do zmiany ceny Niska elastyczność (e p < 1) zmiana wielkości popytu jest mniejsza od zmiany ceny 2

3 Cena cena POPYT SZTYWNY popyt POPYT DOSKONAL LASTYCZNY Popyt POPYT PROPORCJONALNY

4 LASTYCZNOŚĆ W miarę przesuwania się wzdłuż krzywej popytu elastyczność maleje (im bardziej producent podwyższa cenę dobra, tym bardziej musi się liczyć z rosnącym spadkiem wielkości popytu) Cena Cena e p > 1 Przychód Przychód e p < 1 Przychód Przychód MISZANA LASTYCZNOŚC POPYTU miara względnej zmiany popytu na dobro x pod wpływem względnej zmiany ceny dobra y e p y Px P x C C e py >0 substytuty e py <0 dobra komplementarne y y DOCHODOWA LASTYCZNOŚC POPYTU stosunek względnej zmiany popytu do względnej zmiany dochodu e p P P D D 4

5 Budżety gospodarstw domowych w 2015r. Główny Urząd Statystyczny 5

6 Struktura przeciętnych miesięcznych wydatków na 1 osobę w gospodarstwach domowych (w % wydatków ogółem) w 2015 r. 100% Miscellaneous goods and services Restaurants and hotels 90% ducation 80% Recreation and culture 70% 60% Communications 50% Transport 40% Health 30% Furnishings, household equipment and routine household maintenance 20% Housing, water, electricity, gas and other fuels 10% Clothing and footwear 0% uropean Union (28 uropean Union (15 Denmark Germany (until 1990 Spain France Poland United Kingdom Alcoholic beverages, tobacco and narcotics countries) countries) former territory of the FRG) Food and non-alcoholic beverages Przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny 6

7 Przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny i wydatki na 1 osobę w gospodarstwach domowych oraz udział wydatków w dochodzie rozporządzalnym według grup kwintylowych w 2015 r. PLN Grupa kwintylowa Udział przeciętnych miesięcznych wydatków na 1 osobę na żywność i napoje bezalkoholowe oraz stałe opłaty mieszkaniowe w całości wydatków w gospodarstwach domowych według grup kwintylowych w latach

8 Dobra normalne PRAWO NGLA w miarę wzrostu przeciętnego dochodu na członka rodziny nie tylko rośnie ogólny popyt ale zmienia się również jego struktura, w ten sposób, że zmniejsza się procentowy udział wydatków na żywność oraz inne dobra niższego rzędu i zwiększa się udział wydatków na dobra wyższego rzędu /rnst ngel 1857/ PODZIAŁ DÓBR Rodzaj dóbr Dochodowa elastyczność popytu Dobra ep >1 luksusowe Dobra pierwszej 0<ep<1 potrzeby Dobra podrzędne ep<0 Zmiana wielkości popytu Popyt rośnie szybciej niż dochód Popyt rośnie wolniej niż dochód Popyt spada, gdy dochód rośnie Zmiana udziału w budżecie, gdy dochód wzrasta Wzrost Spadek Spadek CNOWA LASTYCZNOŚC PODAŻY S C e s S C stosunek względnej zmiany wielkości podaży do względnej zmiany ceny e s = - podaż doskonale elastyczna e s > 1 podaż elastyczna e s = 1 podaż proporcjonalna e s < 1 podaż nieelastyczna e s = 0 podaż sztywna 8

9 CZYNNIKI WPŁYWAJĄC NA LASTYCZNOŚĆ CNOWĄ PODAŻY rodzaj towaru (dzieła sztuki, bogactwa naturalne, ziemia itp. charakteryzują się doskonałą nieelastycznością czas obserwacji podaży CZAS OBSRWACJI A LASTYCZNOŚĆ PODAŻY Okres bardzo krótki - podaż sztywna, Okres krótki - elastyczność jest względnie niewielka (podaż może wzrosnąć w granicach stałego potencjału produkcyjnego - możliwa jest zmiana produkcji i podaży, ale nie rozmiaru zakładu produkcyjnego), Okres długi - elastyczność jest stosunkowo duża - bardziej elastyczna krzywa podaży, wszystkie koszty są kosztami zmiennymi, Okres sekularny dopuszcza zmiany technologii i liczby ludności. Im podaż jest bardziej elastyczna, tym wahania ceny równowagi są coraz mniejsze (nie wzrasta, a w skrajnych przypadkach nawet maleje). PODAŻ zaoferowanie dobra przez producenta lub sprzedawcę na rynku 9

10 cena Podaż a wielkość podaży Podaż ilość zaoferowanych dóbr przy różnych poziomach ceny Wielkość podaży ilość zaoferowanych dóbr przy jednej, konkretnej cenie Zmiany podaży a zmiany wielkości podaży CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄC Wielkość podaży: cena dobra Podaż: koszt wytworzenia, urodzaj w rolnictwie, doskonalenie metod produkcji, liczba producentów, PODAŻ krzywa podaży wielkość podaży 10

11 cena cena NADWYŻKA PRODUCNTA C nadwyżka producenta wielkość popytu/podaży PRAWO PODAŻY Wielkość podaży zmienia się w tym samym kierunku, w którym zmienia się cena (ceteris paribus) RÓWNOWAGA RYNKOWA nadwyżka - cena równowagi niedobór P r wielkość popytu/podaży 11

12 cena cena cena RÓWNOWAGA RYNKOWA nadwyżka konsumenta nadwyżka producenta P r wielkość popytu/podaży CNA MINIMALNA C m - cena równowagi C m - cena minimalna P r wielkość popytu/podaży CNA MINIMALNA nadwyżka konsumenta nadwyżka producenta P min wielkość popytu/podaży 12

13 cena cena cena CNA MAKSYMALNA - cena równowagi C m - cena maksymalna C m P r wielkość popytu/podaży PODATRK KONSUMPCYJNY 1 nadwyżka konsumenta 1 nadwyżka producenta P 1 wielkość popytu/podaży PRZSUNIĘCI KRZYWJ POPYTU 1 1 Kiedy krzywa popytu przesuwa się w prawo (co może być spowodowane wzrostem dochodu realnego konsumentów), cena równowagi rynkowej też się zwiększa (wzrastają dochody wzrastają ceny) P r P r1 wielkość popytu/podaży 13

14 cena cena cena PRZSUNIĘCI KRZYWJ POPYTU 1 1 Kiedy krzywa popytu przesuwa się w lewo (co może być spowodowane spadkiem dochodu realnego konsumentów), cena równowagi rynkowej też spada (spadają dochody spadają ceny) P r1 P r wielkość popytu/podaży PRZSUNIĘCI KRZYWJ PODAŻY 1 1 Kiedy krzywa podaży przesuwa się w prawo (co może być spowodowane spadkiem kosztów produkcji), cena równowagi rynkowej spada (spadają koszty spada cena) P r P r1 wielkość popytu/podaży PRZSUNIĘCI KRZYWJ PODAŻY 1 1 Kiedy krzywa podaży przesuwa się w lewo (co może być spowodowane wzrostem kosztów produkcji), cena równowagi rynkowej rośnie (rosną koszty rosną ceny) P r P r1 wielkość popytu/podaży 14

15 RYNK Pojęcie, rodzaje Rynek miejsce zawierania i przeprowadzania transakcji kupna sprzedaży ogół transakcji kupna i sprzedaży towarów i usług, dokonujących się w sposób dobrowolny i ciągły, w których wyniku określone zostają ceny oraz ilości nabywanych i sprzedawanych dóbr; forma nawiązywania kontaktów między kupującymi i sprzedającymi; Rodzaje rynku przedmiot wymiany: rynek towarów rynek usług rynek czynników wytwórczych dezagregacja - wyodrębnienie rynków cząstkowych: rynek towarowy podzielić można na rynki branżowe (rolnospożywczy), a te - na rynki poszczególnych dóbr (np. rynek złota, węgla, pszenicy itd.), rynek czynników wytwórczych tworzy rynek pracy, kapitału i ziemi. rynek dóbr konsumpcyjnych i inwestycyjnych. rynek jako przepływ materialny i finansowy: rynek realny (sfera realna materialno-rzeczowa), rynek finansowy (pieniądza). 15

16 Rodzaje rynku przestrzeń terytorialna: rynek wewnętrzny (krajowy) rynek zewnętrzny (globalny) ale także: rynek lokalny, rynek regionalny, rynek krajowy, rynek kontynentalny, rynek światowy, rynek międzynarodowy. stopień legalności: rynek formalny, rynek nielegalny (tzw. czarny rynek lub szara strefa gospodarki). Rodzaje rynku struktura podmiotowa - rodzaje rynku powstają w oparciu o porównywanie cech ekonomicznych, sklasyfikowanych w odpowiedni sposób grup producentów: ilość i rozmiary producentów, ich udziały w rynku, charakterystykę ekonomiczną produkowanego towaru (jednorodny czy zróżnicowany), bariery wejścia i wyjścia z rynku (łatwość konsekwencje wejścia do danej branży lub też jej opuszczenia), możliwość kształtowania cen rynkowych. Struktury rynkowe Konkurencja doskonała oraz pełny monopol to czyste, ekstremalne struktury rynku. Faktyczne zachowania przedsiębiorstw mogą odchylać się od przedstawionych wzorców, gdyż struktury rynku występujące w rzeczywistości zazwyczaj odbiegają od modelowych założeń. Na rynku może występować albo zjawisko: cenotwórczości decyzje podmiotu gospodarczego kształtują podaż danego produktu lub popyt na dany produkt przez co wpływają na cenę rynkową produktu, cenobiorczości nabywca (konsument) lub sprzedawca (producent) ma niewielkie udziały w rynku, ich decyzje nie mogą kształtować ani podaży ani popytu, czyli nie są w stanie wpłynąć na cenę rynkową produktu. 16

17 Porównanie struktur rynkowych Konkurencja niedoskonała Cecha Konkurencja doskonała Konkurencja monopolistyczna Oligopol Monopol Liczba firm dużo wiele kilka Jedna Rodzaj produktu standardowy zróżnicowany standardowy lub zróżnicowany unikatowy, brak bliskich substytutów Kontrola nad ceną żadna niewielka, w wąskim zakresie ograniczona w przypadku wojny cenowej, znaczna w przypadku zmowy Pełna Warunki wejścia na rynek bardzo łatwe względnie łatwe trudne Bardzo trudne Konkurencja niecenowa brak znaczny nacisk na reklamę, nazwę lub znak firmowy znaczna, związana ze zróżnicowaniem produktu public relations Przykład artykuły rolne odzież, restauracje, architekci, proszki do prania samochody, telefonia komórkowa telefonia stacjonarna Konkurencja doskonała nieograniczona liczba nabywców i sprzedawców żaden z uczestników rynku nie może samodzielnie wpłynąć na poziom ceny produktu popyt doskonale elastyczny cena kształtuje się na rynku w wyniku gry popytu i podaży produkt jest jednorodny (homogeniczny) konkurencja ma charakter cenowy Konkurencja monopolistyczna podobieństwa do konkurencji doskonałej: istnienie wielu małych firm swoboda wejścia i wyjścia z gałęzi. różnice w stosunku do konkurencji doskonałej: każde z przedsiębiorstw ma do czynienia z opadającą krzywą popytu. produkty różnych firm tworzących daną gałąź są mniej lub bardziej zindywidualizowane i zróżnicowane ale zawsze substytucyjne głównym sposobem walki jest różnicowanie produktu (a nie konkurencja cenowa). 17

18 Oligopol gałąź, w której działa niewielu producentów; osiągana cena zależy nie tylko od wielkości własnej produkcji, lecz także od działań konkurentów z tej gałęzi; w przypadku zawarcia efektywnego porozumienia i utworzenia kartelu: zachowuje się podobnie jak wielozakładowy monopol w pierwszej kolejności stara się zmaksymalizować łączny zysk całej grupy; po wyznaczeniu optymalnego poziomu ceny dla całego kartelu, uczestnicy mogą szukać dla siebie najkorzystniejszych rozwiązań w ramach ograniczeń narzuconych przez wspólną politykę produkcyjną i cenową. oligopol bez porozumienia - każdy działa na własną rękę, dążąc do maksymalnego zysku dla siebie, toczy się bezwzględna walka konkurencyjna; niekiedy przyjmuje postać wojny cenowej. Monopol pojedynczy nabywca albo pojedynczy sprzedawca cenotwórczość nie ma substytutów nie ma konkurencji dyskryminacja cenowa: różnicowanie cen, które nie jest uzasadnione różnicami w kosztach wytwarzania; monopolista w tym samym miejscu i czasie może różnym odbiorcom sprzedawać ten produkt po różnej cenie. powstają na skutek wysokiej koncentracji produkcji dużych przedsiębiorstw w drodze porozumień dotyczących podziału rynku bądź porozumień o wspólnych zachowaniach rynkowych (zmowy) 18