Transkrypt

1 Nr 7(28) sierpieñ/wrzesieñ 2011 ISSN gazeta bezp³atna Nak³ad ISSN egz. Zdrowie w Krakowie miesiêcznik informacyjny W KRAKOWIE Bezp³atny informator medyczny Zapalenie oskrzelików chroñ dziecko przed infekcj¹ Zbli a siê sezon jesienno-zimowy, a wraz z nim okres najczêstszych zachorowañ na rozmaite infekcje. Wirusy nie oszczêdzaj¹ te ma³ych dzieci. Najm³odsze z nich w wieku od trzeciego miesi¹ca do drugiego roku ycia bardzo czêsto choruj¹ w tym czasie na zapalenie oskrzelików. czytaj str. 4» Ka dy powinien siê przed nim chroniæ Najpierw pojawiaj¹ siê objawy przypominaj¹ce grypê, które po paru dniach ustêpuj¹. Niestety u czêœci pacjentów rozwija siê druga, znacznie powa niejsza faza choroby, która niejednokrotnie prowadzi do nieodwracalnych zmian w uk³adzie nerwowym, a czasem nawet do œmierci. Wystarczy jedno uk¹szenie przez kleszcza przenosz¹cego wirusa... N a pytania dotycz¹ce Kleszczowego Zapalenia Mózgu odpowiada dr n. med. Ryszard Konior, Ordynator Oddzia³u Neuroinfekcji i Neurologii Dzieciêcej w Szpitalu im. Jana Paw³a II w Krakowie. Jak mo emy siê zaraziæ Kleszczowym Zapaleniem Mózgu? Czy tylko przez uk¹szenie kleszcza? Wirus z rodziny Flaviviridae, który wywo³uje KZM przenoszony jest tylko przez zainfekowane kleszcze, zatem zaraziæ siê mo na g³ównie przez uk¹szenie. Jeœli jednak kleszcz bêd¹cy nosicielem flawiwirusa, uk¹si³ wczeœniej krowê lub kozê, to wirus mo e siê pojawiæ równie w niepasteryzowanym mleku. Jeœli wypilibyœmy takie mleko, to równie mog³oby dojœæ do zara enia. Takie przypadki siê zdarzaj¹, ale na szczêœcie doœæ rzadko. Które rejony Polski s¹ najbardziej zagro one KZM? Czy mieszkañcy Krakowa mog¹ czuæ siê bezpieczni? W Polsce najbardziej zagro one regiony to przede wszystkim Województwo Podlaskie, gdzie notowanych jest najwiêcej przypadków zachorowañ na KZM, a tak e Województwo Warmiñsko- Mazurskie, czêœæ Mazowieckiego oraz Opolskie. Przez d³ugi czas uwa ano, e w innych rejonach kraju specjalnie zagro enia ju nie ma, jednak badania epidemiologiczne wykonane dwa lata temu obali³y ten mit. Wed³ug danych opublikowanych w 2010 roku przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Pañstwowy Zak³ad Higieny w latach na czwartym miejscu pod wzglêdem liczby zachorowañ na KZM by³o Województwo Ma³opolskie, po nim Œwiêtokrzyskie i Lubelskie. Ma³opolska nie jest zatem regionem wolnym od zagro enia. W œwietle badañ NZOZ SPÓ KA LEKARSKA NA KOZ ÓWCE ul. Na Koz³ówce 29 tel , PORADY REFUNDOWANE NFZ: okulista diabetolog logopeda psycholog US UGI MEDYCZNE ODP ATNE: kardiolog psychiatra, dermatolog USG: jama brzuszna tarczyca piersi gruczo³ krokowy naczynia szyjne i krêgowe echo serca ul. Wielicka 76, tel PORADY REFUNDOWANE NFZ: lekarz rodzinny, pediatra, internista US UGI MEDYCZNE ODP ATNE: dermatolog reumatolog dzieciêcy psychiatra psycholog neurolog najwiêkszy w Ma³opolsce odsetek zainfekowanych kleszczy znajduje siê na obszarze pomiêdzy Krakowem a Chrzanowem i chodzi tu zarówno o okolice Bolêcina, Babic i Alwerni, jak i pas wzd³u Dulowej, Krzeszowic i Zabierzowa. Stamt¹d mamy najwiêcej pacjentów. Poza tym jest to rejon wypoczynkowy dla Krakowa, niektórzy czêsto je d ¹ na rowerach np. do Puszczy Dulowskiej, dlatego niekoniecznie trzeba mieszkaæ w tamtych okolicach, by siê zaraziæ. Drugi obszar, w którym odsetek zainfekowanych kleszczy jest znaczenie wiêkszy ni na innych terenach, to okolice Brzeska, zarówno w stronê D¹browy Tarnowskiej, jak i Nowego S¹cz¹. Stamt¹d równie mieliœmy pacjentów na oddziale. Oprócz tego jest jeszcze kwestia podró y. Dziœ wielu z nas czêsto wyje d a, równie za granicê. Mo emy zatem zostaæ uk¹szeni przez kleszcza, bêd¹c np. na urlopie. Jeœli chodzi o Europê, to KZM wystêpuje najczêœciej w Europie Œrodkowej (m.in. Czechy, Austria), w krajach nadba³tyckich i w Rosji. dokoñczenie str. 6» Zbieramy ksi¹ ki i gry dla dzieci Mali pacjenci Uniwersyteckiego Szpitala Dzieciêcego w Prokocimiu nie maj¹ wielu powodów do radoœci. Choroba izoluje ich od kolegów i rodzin, zmuszaj¹c do czêsto d³ugotrwa³ego przebywania w szpitalu. Chcemy podarowaæ im trochê radoœci. W tym celu Ma³opolski Urz¹d Wojewódzki w Krakowie rozpoczyna zbiórkê ksi¹ ek, filmów i gier. Pracownicy szpitala robi¹ wszystko, eby dzieci zdrowia³y jak najszybciej. Jednak nawet najbardziej skomplikowane leczenie nie jest powodem, eby dzieci nie mog³y siê bawiæ lub mi³o spêdzaæ czasu. Ma³opolski Urz¹d Wojewódzki w Krakowie postanowi³ pomóc szpitalowi w stworzeniu biblioteki, która s³u y³aby wszystkim przebywaj¹cym tu dzieciom. Prosimy wszystkich, którzy zechc¹ Zielarnia w CENTRUM miasta SKLEP ZIELARSKO-MEDYCZNY GABINET MEDYCYNY HOLISTYCZNEJ IRYDOLOGIA Kraków, ul.garbarska 5 tel. fax: alster@pro.onet.pl Czynne: Pn-Pt. w godz.: Kleszcze czym w³aœciwie s¹ i gdzie wystêpuj¹? Wbrew wielu obiegowym opiniom, kleszcze nie yj¹ na drzewach i nie skacz¹ na przechodz¹cych ywicieli. Przesiaduj¹ na spodniej stronie liœci g³ównie na ich koñcach lub na ga³êziach w pobli u œcie ek i œladów dzikich zwierz¹t, sk¹d s¹ œci¹gane przez ywicieli. czytaj str. 5» Szczup³a sylwetka w 30 dni! Wspó³czesny sposób ycia, ci¹g³y stres i coraz bardziej œmieciowe jedzenie prowadz¹ nieuchronnie do wzrostu liczby osób, które nie s¹ zadowolone z rozmiarów w³asnego cia³a. Poznaj swój nowotwór czytaj str. 7» Rak piersi HER2-dodatni jest jednym z bardzo agresywnych typów nowotworów piersi. Co gorsze, dotyka on a 20-30% pacjentek. Dawniej chore, które cierpia³y na tego typu nowotwór, mimo e ich rokowania by³y dobre, i tak umiera³y, a lekarze nie wiedzieli dlaczego. Dziœ na szczêœcie, maj¹ szansê na wyleczenie. czytaj str. 8» pomóc chorym maluchom, aby do Ma³opolskiego Urzêdu Wojewódzkiego przynosili ksi¹ ki, filmy (na DVD) i gry planszowe oraz komputerowe dla dzieci. Ofiarowane rzeczy powinny byæ nowe lub u ywane, ale w dobrym stanie. Zbiórka trwaæ bêdzie do 30 wrzeœnia 2011 roku. Pojemniki na ksi¹ ki, filmy i gry znajdowaæ siê bêd¹ w czterech miejscach: - w Ma³opolskim Urzêdzie Wojewódzkim w Krakowie, ul. Basztowa 22, parter (przy portierni), czynne w poniedzia³ek 9:00 17:00, wtorek pi¹tek 7:30 15:30 - w Oddziale Paszportowym Ma³opolskiego Urzêdu Wojewódzkiego w Krakowie, ul. Przy Rondzie 6 (sala paszportowa), czynne w poniedzia³ek 9:00 17:00, wtorek pi¹tek 8:00 17:00 - w Ma³opolskim Urzêdzie Wojewódzkim, delegatura w Tarnowie, Al. Solidarnoœci 5-9, parter hall, czynne w poniedzia³ek 9:00 17:00, wtorek pi¹tek 7:30 15:30 - w Ma³opolskim Urzêdzie Wojewódzkim, delegatura w Nowym S¹czu, ul. Jagielloñska 52, parter (przy portierni), czynne w poniedzia³ek 9:00 17:00, wtorek pi¹tek 7:30 15:30 Ma³opolski Urz¹d Wojewódzki w Krakowie Uniwersytecki Szpital Dzieciêcy w Krakowie Zapraszamy na stronê internetow¹

2 2 Zdrowie w Krakowie Nr 7 WARTO WIEDZIEÆ Dlaczego diety - cud nie skutkuj¹? Czêsto w Internecie i w rozmaitych czasopismach czytamy: Schudnij szybko przed urlopem, Schudnij w siedem dni, Schudnij szybko i zdrowo, Piêæ kilo w trzy dni itd. Takie has³a rzeczywiœcie dzia³aj¹ na nasz¹ psychikê i choæ nieraz mamy za sob¹ ju kilka bezskutecznych tego typu diet, myœlimy, e mo e tym razem bêdzie inaczej. Niestety po paru dniach stosowania tzw. diety cud przekonujemy siê, e znowu byliœmy w b³êdzie. Nie tylko nie schudliœmy, ale, co gorsze, pojawi³ siê efekt jo-jo i przyby³o nam kilka dodatkowych kilogramów Jak schudn¹æ, by efekt jo-jo siê nie pojawi³, doradzaj¹ Anna Marciniec i Karolina muda, dietetyczki Naturhouse przy ul. Wielopole w Krakowie. Sk¹d bierze siê efekt jo-jo? Na czym dok³adnie polega? Karolina muda, dietetyk Naturhouse: Kiedy jesteœmy na diecie, ograniczamy niektóre produkty spo ywcze, np. wêglowodany, t³uszcze, s³odycze, szybkie przek¹ski, a nasz organizm przystosowuje siê do nowego trybu ywieniowego. Jeœli po zakoñczeniu kuracji od razu wrócilibyœmy do tych produktów, których podczas odchudzania nie by³o, organizm dozna³by, mo na powiedzieæ, szoku. Bardzo szybko zacz¹³by poch³aniaæ te substancje, których podczas diety nie jedliœmy i rozpocz¹³by ich przechowywanie w postaci tkanki t³uszczowej. Ponadto takie rozstrojenie organizmu doprowadzi³oby równie do zatrzymania wody metabolicznej. Skutkiem tego nasza waga by wzros³a, nawet podwójnie. I to w³aœnie nazywamy efektem jo-jo. Co jest najczêstsz¹ przyczyn¹ efektu jo-jo? Anna Marciniec, dietetyk Naturhouse: Zwykle efekt jo-jo pojawia siê po Ÿle dobranej, stosowanej na w³asn¹ rêkê kuracji odchudzaj¹cej, która skusi³a nas has³ami, e uda nam siê w ci¹gu kilku zaledwie dni straciæ wiele kilogramów. Zazwyczaj budzimy siê bowiem tydzieñ przed urlopem z myœl¹, e odpowiada- ³oby co nieco zrzuciæ, by móc bez skrêpowania pokazaæ siê na pla y w stroju Karolina muda, dietetyk NATURHOUSE Anna Marciniec, dietetyk NATURHOUSE k¹pielowym. Bez konsultacji ze specjalist¹ zaczynamy wiêc stosowaæ znalezion¹ np. w Internecie tzw. dietê cud. Trwa ona przyk³adowo tydzieñ, a po niej od razu wracamy do starych nawyków ywieniowych. Dodatkowo, jak wyjedziemy na urlop, to nie mo emy siê oprzeæ pokusie zjedzenia lodów, czy Fast-foodów. Jeœli wiêc zaraz po kuracji zaczynamy wprowadzaæ takie produkty, to nasza waga momentalnie wzroœnie, nieraz nawet ze zdwojon¹ si³¹. Coraz czêœciej do Naturhouse przychodz¹ te osoby, które wczeœniej, na w³asn¹ rêkê stosowa³y diety monosk³adnikowe, np. jad³y tylko produkty zawieraj¹ce bia³ko. Okazuje siê, e po takich dietach waga nie tylko szybko wróci³a, ale te i wzros³a, powsta³ efekt jo-jo. Ponadto osoby te maj¹ powa ne niedobory makro- i mikroelementów, których zabrak³o podczas diety. Do takich sytuacji nie wolno doprowadzaæ, poniewa wczeœniej czy póÿniej odbije siê to na stanie naszego zdrowia. Organizmowi powinno siê dostarczaæ wszystkich sk³adników w odpowiednich iloœciach, dlatego diety, które zalecamy w Naturhouse s¹ urozmaicone i zró nicowane. Odchudzamy siê z g³ow¹. Jemy wszystko, ale w zmniejszonych iloœciach i przy zmniejszonej kalorycznoœci. S¹ osoby, które jedz¹ bardzo ma³o, jeden lub dwa razy dziennie, a mimo to wcale nie chudn¹. Wrêcz przeciwnie czasem nawet przybywa im parê kilogramów. Dlaczego siê tak dzieje? Anna Marciniec: To jest w³aœnie podstawowy b³¹d. Zapraszamy na stronê internetow¹ Wielu z nas wydaje siê, e jak zjemy mniej, np. tylko dwa posi³ki dziennie, to automatycznie schudniemy. To jednak dzia³a w przeciwnym kierunku. Spo- ywaj¹c dwa posi³ki dziennie, spowalniamy metabolizm, a co za tym idzie spalanie tkanki t³uszczowej odbywa siê du o wolniej. Dlatego czêsto, gdy w ci¹gu dnia jemy ma³o, nasza waga stoi w miejscu lub nawet idzie w górê. Do Naturhouse przychodzi wiele takich osób, które od ywia³y siê bardzo rzadko w ci¹gu dnia i w ogóle nie chud³y. eby pobudziæ metabolizm, bardzo wa ne jest wiêc wprowadzenie 4-5 posi³ków dziennie, co w efekcie wspomo e spalanie tkanki t³uszczowej. Jakie jeszcze b³êdy mo emy pope³niæ, odchudzaj¹c siê bez konsultacji z dietetykiem? Anna Marciniec Niektórzy pij¹ stanowczo za ma³o wody, która jest niezbêdna podczas kuracji odchudzaj¹cej. Wyp³ukuje bowiem toksyny i pomaga w wydalaniu nadmiaru nagromadzonej wody metabolicznej. Jeœli nie pijemy wody, to organizm s³abiej siê oczyszcza, skutkiem czego nie jest podatny na odchudzanie i rzeczywiœcie trudniej bêdzie zrzuciæ zbêdne kilogramy. Im mniej pijemy, tym organizm ma wiêksze tendencje do zatrzymywania wody, magazynuje j¹, poniewa boi siê jej ca³kowitej utraty. Powinniœmy zatem piæ co najmniej 1.5 litra wody dziennie, oczywiœcie nie wliczaj¹c w to kawy i herbaty. Szklanka herbaty czy kawy równa siê dodatkowej szklance wody. Poza tym wodê nale y piæ powoli, ma³ymi ³ykami. Karolina muda: Bardzo czêstym b³edem osób bêd¹cych na diecie s¹ nieprawid³owe godziny spo ywania posi³ków. W dietach, które s¹ w gazetach i Internecie czêsto jest informacja, by jadaæ 5 posi³ków dziennie i regularnie, natomiast nie ma podanych ram czasowych, a te nale y indywidualnie dostosowaæ dla ka dej osoby. Kto przede wszystkim nie powinien stosowaæ diet odchudzaj¹cych na w³asn¹ rêkê, bez konsultacji ze specjalist¹? Karolina muda: Odchudzaæ siê na w³asn¹ rêkê nie mog¹ zw³aszcza osoby, które maj¹ powa niejsze problemy zdrowotne, jak np. choroby przewodu pokarmowego, czy cukrzyca, dzieci i m³odzie oraz kobiety, które niedawno urodzi³y dziecko lub w³aœnie chc¹ schudn¹æ, by móc zajœæ w ci¹ ê. Tak samo nie powinni tego robiæ ci, którzy wczeœniej kilka razy siêgnêli ju po jak¹œ szybk¹ dietê i za ka dym razem mieli efekty jo-jo. W ich przypadku rozstrojenie metabolizmu i przemiany materii jest ju tak spore, e kolejna dieta powinna odbyæ siê tylko pod okiem specjalisty dietetyka. Dostosuje on odpowiedni¹ dietê, bior¹c pod uwagê stan zdrowia, tryb yca, iloœæ kilogramów do zredukowania oraz inne czynniki, które s¹ indywidualne dla ka dej osoby. Czy takim osobom, które na w³asn¹ rêkê stosowa³y szybkie kuracje odchudzaj¹ce i doœwiadczy³y efektu jo-jo, ³atwo jest potem zrzuciæ zbêdne kilogramy pod okiem specjalisty? Anna Marciniec: Niestety nie jest ³atwo. Z ka dym kolejnym efektem jo-jo coraz trudniej jest im uzyskaæ wymarzon¹ wagê, poniewa ich metabolizm siê spowalnia. Mo - na powiedzieæ, e organizm broni siê przed kolejn¹ diet¹, st¹d te z ka d¹ nastêpn¹ prób¹ jest trudniej. Nawet jeœli w koñcu takie osoby zdecyduj¹ siê na odchudzanie pod okiem dietetyka, to na efekt bêd¹ musia³y d³u ej czekaæ. Najszybciej chudn¹ osoby, które wczeœniej nie stosowa³y adnych diet. Ich organizm jest gotowy na kuracjê, dobrze j¹ znosi, a po okresie stabilizacji te osoby nie maj¹ ju adnych problemów z nadwag¹. Najlepiej wiêc od razu iœæ do specjalisty wtedy schudniemy szybciej i oczywiœcie bez efektu jo-jo. Co jest niezbêdne, by zapobiec efektowi jo-jo? Anna Marciniec: Po zakoñczeniu diety odchudzaj¹cej konieczna jest stabilizacja. Jeœli nie przejdziemy tego okresu stabilizacyjnego, to waga powróci. Stabilizacja polega na tym, e powoli rozszerzamy dietê o produkty nie spo ywane w czasie diety. Musimy to przeprowadziæ tak, eby organizm nie poczu³, e zwiêkszamy kalorycznoœæ posi³ków. Oczywiœcie powinno siê to odbywaæ pod okiem dietetyka. Gdybyœmy robili to na w³asn¹ rêkê, moglibyœmy wprowadziæ od razu za du o lub za ma³o produktów. Obie sytuacje nie s¹ dobre. Jak d³ugo trwa okres stabilizacji? Karolina muda: Czas trwania stabilizacji jest spraw¹ bardzo indywidualn¹ i odbywa siê stopniowo. Jeœli ktoœ odchudza³ siê przez rok, to okres stabilizacji bêdzie trwa³ d³u ej ni u osoby, która by³a na diecie np. przez 2-3 miesi¹ce. Organizmowi nie mo na z dnia na dzieñ wprowadziæ do menu produktów, których przez czas trwania diety siê nie spo ywa³o. Mówi siê nawet, by ten okres stabilizacyjny trwa³ tyle samo co okres diety. Generalnie jednak organizm potrzebuje oko³o trzech miesiêcy na przystosowanie siê do nowego trybu ywienia. Jeœli ktoœ skoñczy³ dietê i powoli wprowadza do niej produkty, których wczeœniej nie by³o, uczy stopniowo swój organizm, jak powinien je trawiæ. Dziêki temu nie pojawi siê efekt jo-jo. A jak nale y od ywiaæ siê ju po okresie stabilizacji? Karolina muda: Osoby, które s¹ na diecie, ucz¹ siê jednoczeœnie prawid³owego ywienia. Ich organizm zawsze sam podpowiada, które produkty s¹ dla niego dobre, a które nie. Po zakoñczeniu kuracji wiedz¹ ju zatem, co mog¹ jeœæ bez problemu, a po czym mog³yby siê pojawiæ zaburzenia ze strony uk³adu pokarmowego. Pilnuj¹ wiêc, by do tego nie dopuœciæ. Na pewno te trzeba przestrzegaæ kilku zasad. Jeœli na diecie jedliœmy 4-5 posi³ków, to teraz powinno byæ ich tyle samo i powinny byæ spo ywane o takich samych porach. Regularnoœæ posi³ków jest bowiem bardzo wa na. Ponadto trzeba nawadniaæ organizm odpowiedni¹ iloœci¹ wody, unikaæ jedzenia wêglowodanów wieczorami i nie jeœæ s³odyczy. Jeœli ktoœ zgubi³ kilogramy, to nie mo e ju wróciæ do tych nawyków ywieniowych, jakie mia³ przed diet¹ i które doprowadzi³y go do nadwagi. To by³y z³e nawyki i celem kuracji odchudzaj¹cej by³a zmiana trybu ywieniowego, jaki ktoœ prowadzi³ wczeœniej. Po zakoñczeniu odchudzania i przejœciu przez okres stabilizacji nale y wiêc nie zapominaæ o tym, czego nauczyliœmy siê w czasie trwania kuracji. Centrum dietetyczne Naturhouse Kraków, ul. Wielopole 30 tel. (012) Godziny otwarcia: pon-pt 8:00 21:00 sob 8:00 18:00

3 WARTO WIEDZIEÆ Zdrowie w Krakowie Nr 7 3 Mas³o shea niezast¹piony kosmetyk dla ka dego Jeœli ktoœ by mnie zapyta³, jaki kosmetyk warto mieæ pod rêk¹ przez okr¹g³y rok, to bez zastanowienia odpowiem mas³o karite (shea). Zapytacie pewnie, dlaczego akurat ten? Jakie wyj¹tkowe w³aœciwoœci on posiada? Zacznê wiêc od pocz¹tku. Historia mas³a shea zaczyna siê w Afryce. W dzikim pierwotnym buszu roœnie tam oko³o piêtnastometrowe drzewo karite (mas³osza), uwa ane przez mieszkañców Czarnego L¹du za œwiête. Nie bez powodu ma bowiem wiele w³aœciwoœci i zastosowañ: ywi, leczy, s³u y rytualnym namaszczeniom, wyznacza rytm ycia. Jego kora dodawana jest do tradycyjnych leków, ³upiny orzechów s³u ¹ zaœ odstraszaniu komarów. Z drzewa mas³osza pozyskuje siê tak e olej, zwany w³aœnie mas³em shea lub karite. Mo na go uzyskaæ t³ocz¹c orzechy na gor¹co lub, po uprzednim wysuszeniu na s³oñcu, rozbijaj¹c je w moÿdzierzu. Orzechy te zbierane s¹ zgodnie ze starym afrykañskim zwyczajem BEGU. Najpierw urz¹dzana jest biesiada, podczas której spo ywane s¹ dania przygotowane z t³uszczu pochodz¹cego z pierwszych dojrza³ych owoców drzewa karite oraz z fasoli. Nastêpnie biesiadnicy pod drzewem hebanowym sk³adaj¹ ofiary - napoje oraz ubitego koguta. Kiedy natomiast du e, oko³o czterocentymetrowe, ciemnozielone orzechy mas³osza spadn¹ na ziemiê, musz¹ tam le eæ do momentu, a dojrzej¹. Dopiero wtedy s¹ zbierane i wyt³aczany jest z nich olej. Wed³ug tradycji mog¹ to robiæ wy³¹cznie kobiety. PóŸniej pochodz¹ce z samego serca Afryki mas³o shea, bêd¹ce jednoczeœnie naturalnym i uniwersalnym kosmetykiem, trafia ju do najlepszych sklepów na ca³ym œwiecie. Sama zawsze kupujê je w Mydlarni u Franciszka, poniewa tam mam gwarancjê, e dostajê kosmetyki najwy szej jakoœci. No dobrze, ale teraz najwa niejsze. Dlaczego w³aœnie ten kosmetyk chcê mieæ przy sobie przez ca³y rok? Chocia - by z trzech powodów. Po pierwsze - mas³o shea ma wspania³¹ konsystencjê. Biorê odrobinê do r¹k, ono samo rozpuszcza siê w moich d³oniach, a potem wcieram je w skórê. Niektórzy myœl¹ pewnie, e cia³o mam od tego t³uste i lepkie. Nic bardziej mylnego. Mas³o shea wch³ania siê momentalnie i nie zostawia adnego t³ustego efektu. Po drugie ten kosmetyk sprawdza siê przy ka dej temperaturze i pogodzie. W lecie mas³o shea jest niezast¹pione podczas k¹pieli morskich i opa-lania. Nic tak jak ono nie chroni przed oparzeniami s³onecznymi oraz wysuszaj¹cym i podra niaj¹cym skórê dzia³aniem wiatru. Idealnie sprawdza siê jako kosmetyk do opalania z naturalnym filtrem o faktorze 3 lub 4. Dziêki zawartoœci witamin, alantoiny i trójglicerydów, mas³o karite doskonale nawil a skórê i zapobiega jej wysuszeniu. Mog¹ je stosowaæ równie alergicy, dla których utrzymanie odpowiedniego nawil enia skóry jest bardzo wa ne. Warto tak e dodaæ, e mas³o shea sprawdza siê te jako od ywka do w³osów. Na pocz¹tku mnie samej wyda³o siê to dziwne, jednak mimo wszystko wypróbowa³am tê kuracjê. Jak mi³e by³o moje zdziwienie, gdy ju po pierwszym zastosowaniu moje w³osy by³y miêkkie, elastyczne i o wiele zdrowsze. A jak tak¹ kuracjê zrobiæ? Nic prostszego. - Niewielk¹ iloœæ mas³a shea nale y wmasowaæ we w³osy oraz w skórê g³owy, a nastêpnie owin¹æ rêcznikiem i po-zostawiæ na minut wyjaœni³a mi ekspedientka w Mydlarni u Franciszka. Bonifratrzy inwestuj¹ w nowy sprzêt Krakowski Szpital Bonifratrów zakupi³ laparoskop najnowszej generacji. Urz¹dzenie bêdzie wykorzystywane przez specjalistów Oddzia³u Chirurgii Ogólnej i Ma³oinwazyjnej, w którym rocznie operowanych jest ponad 1600 pacjentów, w tym ponad 800 metod¹ ma³oinwazyjn¹ - technik¹ laparoskopow¹. Oddzia³ prê nie siê rozwija. Lekarze naszego Oddzia³u zdobywaj¹ nowe umiejêtnoœci, podejmuj¹ siê wykonywania zabiegów najnowszymi metodami. Do realizacji us³ug na takim poziomie chcemy korzystaæ z narzêdzi najnowszych generacji, oferuj¹c Pacjentom najwy sz¹ jakoœæ i bezpieczeñstwo leczenia - podkreœla prof. Antoni Ciencia³a, Ordynator Oddzia³u Chirurgii Ogólnej i Ma³oinwazyjnej. Jakoœæ nowego sprzêtu pozwala na znaczne podniesienie bezpieczeñstwa i precyzji wykonywanych zabiegów laparoskopowych. Nowy laparoskop mo e równie s³u yæ szkoleniu nowej kadry chirurgów. Tor wizyjny prezentuj¹cy obraz z pola operacyjnego dzia³a w systemie HD i daje mo liwoœæ uzyskania najwy szej jakoœci obrazu umo liwiaj¹c lekarzowi dok³adny wgl¹d w operowane miejsce. Zakupiony przez krakowski Szpital Bonifratrów system pozwala z najwiêksz¹ dok³adnoœci¹ zapisywaæ i przekazywaæ obraz z monitora i pola operacyjnego, co pozwala na transmisjê, odtwarzanie wykonanych wczeœniej zabiegów operacyjnych, co jest znakomit¹ metod¹ szkolenia w tego typu technikach operacyjnych. Aktualnie Szpital dysponuje dwoma tego typu zestawami oraz bogatym zestawem narzêdzi laparoskopowych pozwalaj¹cym na wykonywanie dziennie 6-8 zabiegów tego typu. Oddzia³ prowadzony przez prof. Ciencia³ê znany jest w Ma³opolsce z stosowania videochirurgii u swoich pacjentów. Specjalizuje siê w chirurgii laparoskopowej pêcherzyka ó³ciowego, przepuklin oraz innych tego typu zabiegach. Operacje przepuklin pachwinowych przeprowadza wy³¹cznie metodami beznapiêciowymi. Wykonuje równie wiele operacji z zakresu jelita grubego, odbytu i odbytnicy. Nowy sprzêt Bonifratrzy wykorzystaj¹ podczas wrzeœniowej konferencji, któr¹ organizuj¹ w dniach Podczas II Konferencji Nowoczesnych Technik w Chirurgii Naczyniowej i Chirurgii Ogólnej zaprezentowane zostan¹ najnowsze techniki operacyjne, wykonane zostan¹ zabiegi operacyjne na ywo, dziêki transmisji on-line z sal operacyjnych do sali konferencyjnej. *** Szpital Bonifratrów w Krakowie jest interdyscyplinarnym oœrodkiem, zajmuj¹cym siê leczeniem zachowawczym i operacyjnym, udzielaniem porad ambulatoryjnych oraz wysokospecjalistyczn¹ diagnostyk¹. Us³ugi realizuje zarówno w ramach kontraktu z NFZ, jak i odp³atnie. Szpital jest jednym z najbardziej licz¹cych siê w Polsce oœrodków zajmuj¹cych siê kompleksowym Po tym czasie w³osy nale y dok³adnie umyæ. Mas³o karite warto tak e stosowaæ zim¹, gdy wychodz¹c z domu, musimy chroniæ nasz¹ skórê przed wiatrem i nisk¹ temperatur¹. Kosmetyk ten przez wiele godzin chroni bowiem wystawion¹ na dzia³anie niekorzystnych warunków atmosferycznych skórê, a tak e doskonale nawil a spierzchniête usta, które podczas mrozów potrzebuj¹ wiêkszej dawki nawil enia. I na koniec trzeci powód, dla którego uwa am, e mas³o shea warto mieæ pod rêk¹ przez ca³y rok. Bez w¹tpienia jest to bowiem kosmetyk do zadañ specjalnych. Mnie, prawie jak ka d¹ kobietê, najbardziej interesuje fakt, e ma on w³aœciwoœci opóÿniaj¹ce proces starzenia siê skóry i pobudzaj¹ce metabolizm komórek. Dziêki niemu tkanki siê regeneruj¹, dochodzi do ich odbudowy, a jednoczeœnie do wyeliminowania odpadów metabolicznych. Poza tym mas³o karite przyspiesza gojenie siê ran, leczy pêkniêcia skóry, likwiduje przebarwienia i ciemne plamy. Polecane jest tak e kobietom w ci¹ y i osobom odchudzaj¹cym siê, poniewa zapobiega utracie sprê ystoœci skóry, dzia³a przeciwrozstêpowo i antycelulitowo. Sprawdza siê te jako codzienna ochrona delikatnej skóry dziecka, szczególnie tej sk³onnej do czêstych podra nieñ i alergii. I oczywiœcie ma równie dzia³anie relaksuj¹ce. Wystarczy dodaæ ³y kê mas³a do gor¹cej k¹pieli, a nasza skóra bêdzie nie tylko lepiej od ywiona i ujêdrniona, ale te zrelaksowana. Myœlê, e chyba Was przekona³am, e jest to niezast¹piony kosmetyk dla ka dego. W Mydlarni u Franciszka dostêpne s¹ równie inne kosmetyki naturalne zawieraj¹ce mas³o shea. Zapraszamy do Mydlarni u Franciszka : Kraków: - ul. Go³êbia 2 - ul. Karmelicka 13 - ul. Krakowska 5 (pod arkadami) - ul. Starowiœlna 40 Lista wszystkich sklepów na Ma³opolska akcja szczepieñ przeciwko pneumokokom W dniu 7 wrzeœnia odby³a siê konferencja prasowa na temat akcji szczepieñ ochronnych przeciwko pneumokokom u dzieci z domów dziecka oraz ze ³obków spoza terenu Miasta Krakowa. W konferencji udzia³ wziêli: Wicemarsza³ek Wojciech Kozak, Anita Orze³ - Nowak - Z-ca Dyrektora Departamentu ds. polityki spo³ecznej, Urzêdu Marsza³kowskiego Województwa Ma³opolskiego, dr Stanis³aw Stêpniewski Dyrektor WSSDz im. œw. Ludwika w Krakowie oraz dr Hanna Czajka - Kierownik Poradni Szczepieñ dla Dzieci z Grup Wysokiego Ryzyka, WSSDz œw. Ludwika w Krakowie. Zarz¹d Województwa Ma³opolskiego zawar³ umowê na kwotê w wysokoœci 110 tyœ. z³ na wykonanie szczepieñ ochronnych przeciwko pneumokokom. ¹cznie w tej kwocie zakupionych zostanie 310 dawek szczepionki. Jest to pierwsza tego typu leczeniem chorób naczyñ realizowanym przez Regionalne Centrum Chorób Naczyñ. Rocznie w Wojewódzkiej Poradni Chorób Naczyñ konsultowanych jest ponad pacjentów Szpital prowadzi Oddzia³ Chirurgii Ogólnej i Ma³oinwazyjnej, Wojewódzki Oddzia³ Chirurgii Naczyñ i Angiologii, Oddzia³ Anestezjologii i Intensywnej Terapii oraz Oddzia³ Chorób Wewnêtrznych i Angiologii. W ramach Oddzia³u Chirurgii Jednego Dnia Szpital akcja szczepienia przeciwko pneumokokom podejmowana z inicjatywy Województwa Ma³opolskiego. Szczepienia ochronne przeciwko pneumokokom nale ¹ do szczepieñ zalecanych tzn. niefinansowanych ze œrodków publicznych. Prelegenci zwrócili uwagê na tragiczne w skutki chorób wywo³anych pneumokokami. Marsza³ek Województwa Ma³opolskiego Wojciech Kozak zadeklarowa³, i w przysz³orocznym bud ecie bêdzie walczy³ o przeznaczenie na profilaktykê zaka eñ pneumokokowych 1 mln z³, aby szczepieniami mo na by³o obj¹æ jak najszersz¹ grupê osób, zw³aszcza dzieci w okresie niemowlêcym i w dzieci ³obkach, gdy one znajduj¹ siê w grupie najwiêkszego ryzyka. Polska jest jednym z niewielu krajów w UE, gdzie szczepienia te nie s¹ wpisane do obowi¹zkowego kalendarza szczepieñ, o co postuluje Œwiatowa Organizacja Zdrowia. oferuje badania i pobyty diagnostyczne, zabiegi ambulatoryjne oraz zabiegi operacyjne w trybie jednodniowym. Obok oddzia³ów szpitalnych bonifraterski Szpital w Krakowie zapewnia pacjentom dostêp do szerokiej gamy konsultuj¹cych specjalistów i badañ diagnostycznych. Szpital Bonifratrów w Krakowie jest jednym z 4 bonifraterskich Szpitali w Polsce.

4 4 Zdrowie w Krakowie Nr 7 CHOROBY UK ADU KR ENIA Zapalenie oskrzelików chroñ dziecko przed infekcj¹ Zbli a siê sezon jesienno-zimowy, a wraz z nim okres najczêstszych zachorowañ na rozmaite infekcje. Wirusy nie oszczêdzaj¹ te ma³ych dzieci. Najm³odsze z nich w wieku od trzeciego miesi¹ca do drugiego roku ycia bardzo czêsto choruj¹ w tym czasie na zapalenie oskrzelików. O tym, jakie objawy powinny zaniepokoiæ rodziców i jak postêpowaæ w przypadku, gdy dziecko choruje na zapalenie oskrzelików mówi lek. med. ukasz Drzewiecki z Centrum Leczenia Chorób Serca i Naczyñ Unicardia. U kogo zapalenie oskrzelików rozwija siê najczêœciej? Zapalenie oskrzelików jest chorob¹ uk³adu oddechowego bardzo charakterystyczn¹ dla ma³ych dzieci i najczêœciej dotyczy najm³odszych w wieku miêdzy 3. miesi¹cem a 2. rokiem ycia. Jest to równie najczêœciej wystêpuj¹ca infekcyjna choroba dolnych dróg oddechowych w tym przedziale wiekowym. Ta jednostka chorobowa praktycznie nie wystêpuje u osób doros³ych. Co wywo³uje chorobê? Najczêstsz¹ przyczyn¹ zapalenia oskrzelików jest wirus RSV, który ma bardzo silne powinowactwo do nab³onka dróg oddechowych. Wirus ten przenosi siê drog¹ kropelkow¹ lub przez bezpoœredni kontakt z chorym. Poza nim istnieje jeszcze kilka innych patogenów, które mog¹ wywo³aæ zapalenie oskrzelików jak np. adenowirusy, wirusy grypy i paragrypy oraz ludzki metapneumowirus. Okres jesieni i wczesnej wiosny, niestabilna, kapryœna pogoda, mg³y i wilgoæ s¹ dla RSV bardzo dobrymi warunkami do rozprzestrzeniania siê, dlatego najwiêcej zachorowañ wystêpuje w sezonie jesienno-zimowym. Na ogó³ mamy wiêc do czynienia z sezonowymi epidemiami. Drugim czynnikiem sprzyjaj¹cy szerzeniu siê infekcji s¹ wiêksze skupiska dzieci np. ³obki, przedszkola, place zabaw. Tam infekcja ma tendencje do szybkiego rozprzestrzeniania siê. Grup¹ dzieci wymagaj¹c¹ szczególnej uwagi s¹ maluchy przedwczeœnie urodzone, oraz cierpi¹ce na przewlek³e i wrodzono choroby uk³adu oddechowego i kr¹ eniowego. Czy lekarzowi ³atwo jest rozpoznaæ zapalenie oskrzelików? Choroba jest stosunkowo prosta do rozpoznania. Jeœli do lekarza zg³aszaj¹ siê rodzice z ma³ym dzieckiem, bêd¹cym w przedziale wiekowym miêdzy 3. miesi¹cem a 2. rokiem ycia, demonstruj¹cym konkretne objawy, charakterystyczne dla tej infekcji, to na podstawie wywiadu i badania przedmiotowego mo na ju postawiæ rozpoznanie. Jakie objawy u dziecka powinny zaniepokoiæ rodziców? Zapalenie oskrzelików o etiologii RSV ma doœæ charakterystyczny przebieg. Pocz¹tkowo pojawia siê infekcja kataralna górnych dróg oddechowych, katar trwa oko³o 2-3 dni. W tym czasie mo e siê te pojawiæ epizod gor¹czkowy (oko³o C), chocia u wiêkszoœci dzieci gor¹czka nie wystêpuje. Nastêpnym objawem jest dusznoœæ dziecko ma trudnoœci z oddychaniem, oddycha szybko i p³ytko. Istniej¹ oczywiœcie normy, definiuj¹ce prawid³ow¹ czêstoœæ oddechów w okreœlonych przedzia³ach wiekowych i ka dy rodzic mo e sam oceniæ czy liczba oddechów dziecka jest prawid³owa. Wystarczy obserwowaæ ruchy oddechowe klatki piersiowej i policzyæ ich czêstoœæ w ci¹gu minuty. Przyjmuje siê, e noworodki i niemowlêta do ukoñczenia 2. miesi¹ca ycia oddychaj¹ z czêstoœci¹ do 60 oddechów na minutê, niemowlêta po 2. a 12. miesi¹cem do 50 oddechów na minutê, a starsze dzieci poni ej 40 oddechów na minutê. Uruchomienie dodatkowych miêœni oddechowych wci¹ganie miêdzy ebrzy, do³ka nadmostkowego, ruchy skrzyde³ek nosa œwiadcz¹ równie o znacznej dusznoœci. Jeœli zatem rodzic lub opiekun, który zauwa a te niepokoj¹ce objawy, powinien udaæ siê do lekarza. Ten zaœ po zebraniu wywiadu, badaniu fizykalnym, a przede wszystkim os³uchaniu pacjenta, rozstrzygnie o dalszym postêpowaniu. Oczywiœcie jeœli to mo liwe, wykonuje siê sprawdzenie parametrów yciowych metod¹ pulsoksymetrii. Metoda ta s³u y do pomiaru têtna, czyli czêstotliwoœci pracy serca, a tak e do pomiaru wysycenia (saturacji) tlenem hemoglobiny. To w³aœnie saturacja jest pomocna w szybkiej ocenie wydolnoœci uk³adu oddechowego. Jeœli wyniki s¹ niezadowalaj¹ce, to nieraz konieczna jest hospitalizacja ma³ego pacjenta. Czy ostateczn¹ diagnozê mo na postawiæ tylko w oparciu o objawy? Czy te konieczne jest wykonanie specjalistycznych badañ? Aktualnie w œwietle wielu badañ, jeœli mamy do czynienia z pacjentem miêdzy 3. miesi¹cem a 2. rokiem ycia i wystêpuje charakterystyczna sekwencja objawów, czyli 2-3 dni infekcji górnych dróg oddechowych z epizodem gor¹czkowym lub bez, a nastêpnie pojawia siê dusznoœæ, a w badaniu fizykalnym stwierdza siê typowe zjawiska os³uchowe, to nie ma potrzeby wykonywania dodatkowych badañ, aby postawiæ rozpoznanie. Badania laboratoryjne czy zdjêcia rentgenowskie klatki piersiowej nie s¹ wówczas konieczne. Jeœli natomiast lekarz zauwa a, e stan dziecka jest znacznie powa niejszy i istnieje koniecznoœæ hospitalizacji, to dodatkowe badania s¹ wykonywane. Czy zapaleniu oskrzelików towarzyszy równie uporczywy kaszel? W³aœciwie to kaszel pojawia siê na pocz¹tku choroby, ale jest to zwykle lekkie pokas³ywanie zwi¹zane g³ównie ze œciekaniem wydzieliny z górnych dróg oddechowych. PóŸniej gdy choroba siê rozwija, dominuje dusznoœæ, mo e pojawiæ siê mecz¹cy, suchy kaszel. Nastêpnie, gdy ju proces zapalny siê koñczy i wirus zostaje wyeliminowany z dróg oddechowych, pojawia siê kaszel z odksztuszaniem. W drogach oddechowych po ostrej fazie infekcji pozostaje bowiem, kolokwialnie rzecz ujmuj¹c tzw. œmietnik, czyli œluz, obumar³e komórki nab³onka, uk³adu odpornoœciowego, które musz¹ zostaæ usuniête. Jedyn¹ naturaln¹ i fizjologiczn¹ metod¹ oczyszczenia dróg oddechowych jest wiêc produktywny kaszel. Zdarza siê, e u niektórych dzieci pojawiaj¹ siê wymioty. Ma³e dziecko bowiem nie potrafi w inny sposób ewakuowaæ wydzieliny z dróg oddechowych, jak tylko j¹ po³kn¹æ. A jeœli w o³¹dku nazbiera siê jej siê zbyt du o, to naturalnym odruchem s¹ w³aœnie wymioty. Przez jaki czas chory na zapalenie oskrzelików zara a? Œrednia zaraÿliwoœæ to okres oko³o 8 dni, czyli czas od pojawienia siê pierwszych objawów kataralnych do pocz¹tku ustêpowania fazy ostrej zapalenia. Zdarzaj¹ siê jednak pacjenci, którzy choruj¹ d³u ej i czas zaraÿliwoœci mo e siê wyd³u yæ. Jak d³ugo trwa leczenie? Wszystko zale y od indywidualnego przebiegu choroby ka dego pacjenta. Czas trwania leczenia mo e byæ ró ny, zwykle trwa oko³o 7-10 dni. Praktyka jednak pokazuje, e mo e to byæ od 5 dni, a do 3 tygodni. Oczywiœcie mówimy tu o dzieciach bez adnych dodatkowych schorzeñ przewlek³ych. Na czym polega leczenie? Poniewa przyczyn¹ zapalenie oskrzelików s¹ wirusy, to absolutnie nie podaje siê antybiotyków. Tylko w sytuacji, gdy mamy podejrzenie, e wyst¹pi³o nadka enie bakteryjne, co zdarza siê bardzo rzadko, lekarz rozwa a podanie antybiotyku. W przypadku zapalenia oskrzelików tak naprawdê najwa niejsze jest zapewnienie odpowiednich warunków pielêgnacyjnych, nawil anie powietrza, odpowiednie nawodnienie i prawid³owe ywienie ma³ego pacjenta. Leczenie inhalacyjne stosuje siê w zale noœci od objawów dusznoœci. Poza tym nie ma koniecznoœci stosowania adnych dodatkowych leków. Pomocna w fazie produktywnego kaszlu mo e byæ kinezyterapia czyli oklepywani i ewentualnie leki rozrzedzaj¹ce wydzielinê, choæ lepsze efekty daje inhalacja z soli fizjologicznej. Jeszcze raz nale y podkreœliæ, i sposób wyboru postêpowania zale y od ciê koœci stanu pacjenta, od nasilenia objawów, które ocenia lekarz na postawie badania. Jak d³ugo dziecko powinno pozostaæ w domu? Jak wspomina³em wczeœniej skoro zaraÿliwoœæ œrednio trwa oko³o 8 dni to nale y unikaæ kontaktu z innymi dzieæmi przez ten czas. Nie ma sztywnego nakazu re imu domowego po tym okresie i moment wyjœcia z domu zale y wy³¹cznie od indywidualnego samopoczucia dziecka. Jak mo na chroniæ dziecko przed infekcj¹? Niestety nie ma preparatów, które ca³kowicie uodporni³yby organizm przed wirusami i uchroni³y go przed zachorowaniem. Naturaln¹ odpornoœæ zyskuje dziecko karmione mlekiem matki badania potwierdzi³y, e karmienie piersi¹ jest elementem profilaktyki wielu chorób. Ponadto najlepiej jest po prostu unikaæ mo liwoœci zara- enia wiêkszych skupisk ludzi, nara- enia na dym tytoniowy, a tak e spacerów przy bardzo zmiennych warunkach pogodowych, do których dziecko nie jest przygotowane. Kolejna wa na kwestia to higiena wirus mo e siê bowiem przenosiæ na rêkach i zabawkach. W wyj¹tkowych, œciœle okreœlonych przypadkach gdy dziecko jest wczeœniakiem lub cierpi na powa ne schorzenia uk³adu oddechowego, czy uk³adu kr¹ enia, stosuje siê specjaln¹ profilaktykê. W tej grupie dzieci prowadzony jest program podawania przeciwcia³ przeciw wirusowi RSV, ale tylko po uprzedniej specjalistycznej kwalifikacji. Rozmawia³a Anna Pi¹tkowska-Borek

5 Kleszcze czym w³aœciwie s¹ i gdzie wystêpuj¹? Zdrowie w Krakowie Nr 7 5 Wbrew wielu obiegowym opiniom, kleszcze nie yj¹ na drzewach i nie skacz¹ na przechodz¹cych ywicieli. Przesiaduj¹ na spodniej stronie liœci g³ównie na ich koñcach lub na ga³êziach w pobli u œcie ek i œladów dzikich zwierz¹t, sk¹d s¹ œci¹gane przez ywicieli. Larwy kleszczy spotykane s¹ zazwyczaj w trawie do 30 cm, nimfy na trawach i roœlinach ni szych ni 1m, a imago (postaæ doros³a) na chwastach i krzewach do 1,5m wysokoœci. Powszechnie wystêpuj¹cy kleszcz pospolity jest paso ytem bytuj¹cym na ponad 100 ró nych gatunkach ssaków, gadów i ptaków. Na œwiecie znanych jest oko³o 800 gatunków kleszczy. W Polsce do tej pory wystêpuje 20 gatunków. Wiêkszoœæ rodzimych gatunków kleszczy zamieszkuje nory b¹dÿ gniazda zwierz¹t i nie stanowi realnego zagro- enia dla ludzi. Najwiêksze znaczenie dla cz³owieka i domowych zwierz¹t maj¹ dwa gatunki kleszczy: kleszcz pospolity (Ixodes ricinus), kleszcz ³¹kowy (Dermacentor reticulatus). Optymalne warunki do ycia kleszczy to obrze a lasów wraz z przylegaj¹cymi do nich u ytkami zielonymi, polany, nadrzeczne ³¹ki i bagna, plantacje lasów zawieraj¹cych chrust i krzewy, na przejœciu pomiêdzy lasem liœciastym i iglastym, a ponadto lasy z³o one z dêbów i grabów, jak równie lasy bukowe i jod³owe z bogatym podszyciem sk³adaj¹cym siê z chwastów, paproci, bzu czarnego, leszczyny oraz krzewów je yny. Miejsca zaka enia zazwyczaj znajduj¹ siê na nas³onecznionych zboczach skierowanych na po³udnie oraz posiadaj¹cych nisk¹ Uk¹szenia kleszczy s¹ bezbolesne, poniewa œlina kleszcza zawiera wiele substancji biochemicznych, w tym œrodki miejscowo znieczulaj¹ce. Dlatego te zawsze nale y dok³adnie obejrzeæ ca³e cia³o, zwracaj¹c te uwagê na ma³e punkciki - larwa kleszcza przenosz¹ca zaka enie KZM mierzy bowiem zaledwie 0,6 mm do 1 mm. Je eli dostrze esz wczepionego kleszcza, usuñ go jak najszybciej, np: za pomoc¹ pêsety z cienkimi koñcami. - Chwyæ mocno kleszcza, tak blisko skóry, jak tylko mo liwe. - Pewnym ruchem oderwij go od skóry (nie obracaj!). - Jeœli pozostan¹ czêœci kleszcza wbite w skórê, nale y je usun¹æ tak szybko, jak to tylko mo liwe. Parali owanie kleszcza olejem, kremem, mas³em lub jego wykrêcanie pokrywê z³o on¹ z krzewów i ywop³otów. Kleszcze zapadaj¹ w sen zimowy schowane pod liœæmi œció³ki leœnej, gdzie temperatura mo e wynosiæ 0 C lub mniej, oraz gdzie wilgotnoœæ wzglêdna jest na poziomie 92%. Jaja oraz wyg³odnia³e larwy gin¹ w temperaturach ni szych ni -7 C. Powszechnie wystêpuj¹cy kleszcz pospolity jest paso ytem bytuj¹cym na ponad 100 ró nych gatunkach ssaków, gadów i ptaków. Aktywnoœæ kleszczy rozpoczyna siê w marcu lub kwietniu, kiedy gleba osi¹ga temperaturê 5-7 C i koñczy siê, gdy œrednia temperatura powietrza obni y siê do powy szych, co ma miejsce w paÿdzierniku lub listopadzie. W Europie Œrodkowej obserwuje siê dwuszczytow¹ krzyw¹ czêstoœci wystêpowania z maksymaln¹ aktywnoœci¹ przypadaj¹c¹ na maj lub czerwiec oraz wrzesieñ lub paÿdziernik. Biologia kleszczy Doros³a g³odna samica kleszcza ma 3-4 mm d³ugoœci, podczas gdy samce tylko 2,5 mm. Cia³o samicy kleszcza w ró nym stopniu pokryte w³oskami, naroœlami i pierœcieniami jest bardzo rozci¹gliwe i czêsto po wyssaniu krwi przybiera jasnoszary kolor. Samica wype³niona krwi¹ mo e powiêkszyæ wagê razy, a przez to swoj¹ objêtoœæ nawet 120-krotnie. Kleszcz pospolity jest wyposa ony w k³uj¹co-ss¹cy aparat gêbowy (szczêkoczu³ki i czêœæ krtaniow¹ gard³a). Atakuj¹c, znieczulaj¹ miejsce wk³ucia, by spokojnie erowaæ nawet przez kilka dni. W czasie uk³ucia i wysysania krwi przenosz¹ groÿne choroby zakaÿne. Œlina kleszczy ywi¹cych siê krwi¹ zawiera liczne bioaktywne sk³adniki o Co zrobiæ po ugryzieniu kleszcza? mo e spowodowaæ wstrzykniêcie przez kleszcza jeszcze wiêkszej iloœci materia³u zakaÿnego do cia³a (kleszcz wtedy wymiotuje ). Nie nale y u ywaæ wazeliny, p³on¹cych zapa³ek, koñcówek papierosów, pilników do paznokci lub innych przedmiotów. Je eli masz k³opot z usuniêciem kleszcza, zg³oœ siê do punktu medycznego. szerokich spektrum w³aœciwoœci farmakologicznych, wœród których mo na wymieniæ antykoagulanty, enzymy i inhibitory, œrodki miejscowo znieczulaj¹ce oraz sk³adniki przeciwzapalne, toksyny i inne wydzieliny, jak œrodki cementuj¹ce s³u ¹ce do zakotwiczenia aparatu gêbowego kleszcza w skórze ywiciela. Przy u yciu narz¹dów zmys³ów kleszcz mo e reagowaæ na bodÿce termiczne, chemiczne i fizyczne, jak wibracje lub zmiany temperatury spowodowane przejœciem na innego ywiciela. Uwa a siê, i rolê odgrywaj¹ tutaj te CO2 i kwas mas³owy wydzielane przez ywiciela. Kleszcze charakteryzuj¹ siê wzglêdnie d³ugim cyklem yciowym trwaj¹cym kilka lat, podczas którego wirus KZM mo e byæ utrzymany w czasie kilku stadiów rozwojowych. Kopulacja zazwyczaj odbywa siê na ciele ywiciela przed wyssaniem krwi. Po kopulacji samica spêdza od szeœciu do jedenastu dni wysysaj¹c krew, a nastêpnie sk³adaj¹c od 500 do 5000 jaj w luÿnych warstwach gleby. Kilka tygodni póÿniej larwy mierz¹ce od 0,6 do 1,0 mm wykluwaj¹ siê z jaj. W przeciwieñstwie do kolejnych stadiów rozwojowych (nimfa i imago) larwa posiada tylko trzy pary nóg, nie posiada adnych charakterystycznych znaków ani otworów rozrodczych. W ka dym stadium rozwojowym od larwy do nimfy i imago kleszcze musz¹ przynajmniej raz wyssaæ krew zwierzêcia krêgowego, aby przekszta³ciæ siê w kolejn¹ formê rozwojow¹. Osobniki mêskie nie ywi¹ siê krwi¹, ale jedynie niewielk¹ iloœci¹ p³ynu tkankowego podczas krótkiego karmienia. Larwa paso ytuje na ywicielu od dwóch do piêciu dni przed odpadniêciem i przekszta³ceniem w nimfê. Te z kolei paso ytuj¹ na ywicielu przez kolejne dwa do siedmiu dni i przekszta³caj¹ siê w postaæ doros³¹ (imago). Czas trwania cyklu rozwojowego jednego pokolenia kleszczy od stadium jaja do momentu z³o enia jaj przez zap³odnion¹ samicê jest zró nicowany i trwa, wed³ug literatury, od szeœciu miesiêcy do oœmiu lat. Kleszcze w Polsce Wed³ug oficjalnych statystyk Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - PZH w 2009 r. w Polsce zanotowano najwy sz¹ w historii liczbê przypadków Kleszczowego Zapalenia Mózgu. Stanowi³o to ponad 70% wzrost do roku poprzedniego. Zanotowano równie przypadki na terenach, na których wczeœniej ich nie notowano. Zg³oszono wówczas 351 przypadków, przy czym 100 zg³oszonych przypadków reprezentuje 1000 osób, które zetknê³y siê z zaka onymi kleszczami, ale objawy nie by³y na tyle nasilone, aby zg³osiæ siê do lekarza. Istnieje wiêc koniecznoœæ uaktualnienia mapy terenów endemicznych (wiêkszego ryzyka zaka enia wirusem KZM), a terenów na którym nie zg³oszono przypadków KZM nie mo na uznaæ za tereny wolne od tej choroby. W Polsce zwiêksza siê populacja kleszczy pod wp³ywem wielu czynników, miêdzy innymi ocieplenia klimatu, a zatem ryzyko nara enia na uk¹szenie kleszcza jest wiêksze. Kleszcze wystêpuj¹ powszechnie tak e na terenach Poœwiêæ chwilê, by oceniæ, czy poni sze stwierdzenia odnosz¹ siê do Ciebie lub Twoich bliskich: - aktywnie spêdzam czas na œwie ym powietrzu - uprawiam turystykê piesz¹ lub rowerow¹, je d ê konno - zbieram grzyby, jagody - polujê, wêdkujê - spêdzam weekendy lub wakacje na leœnej dzia³ce lub na wsi - moje dzieci je d ¹ na kolonie lub obozy letnie - moja praca lub hobby wymaga czêstych pobytów w lesie lub na terenach zielonych - lubiê spacery lub pikniki w lesie lub na ³¹ce - uprawiam eglarstwo œródl¹dowe, miejskich. Badania biologów wskazuj¹ na wysokie ryzyko uk¹szenia przez kleszcza w popularnych parkach m.in. Warszawy (Park Leœny Bemowo, Las Kabacki). Ponadto coraz czêœciej zg³aszane s¹ zaka enia wirusem KZM, które mia³y miejsce w ogrodach znajduj¹cych siê na terenie miasta. ród³o: Sytuacje zwiêkszaj¹ce ryzyko zaka enia wirusem KZM turystykê kajakow¹ - spo ywam produkty mleczne wytworzone z niepasteryzowanego mleka. Oczywiœcie, nie oznacza to, e nie mo emy w ogóle wychodziæ z domu. Po prostu przed ka dym wyjœciem powinniœmy pamiêtaæ, eby siê odpowiednio ubraæ (zakryæ najbardziej podatne na uk¹szenia kleszcza miejsca) i zastosowaæ preparaty przeciwkleszczowe. Po powrocie natomiast dok³adnie obejrzeæ ca³e cia³o i jeœli znajdziemy kleszcza, bezzw³ocznie go usun¹æ. Pamiêtajmy te, e najskuteczniejsz¹ ochron¹ przeciw KZM s¹ szczepienia.

6 6 Zdrowie w Krakowie Nr 7 dokoñczenie ze str. 1 Do tej pory nie zarejestrowano natomiast zachorowañ na KZM w takich pañstwach jak: Holandia, Belgia, Wielka Brytania, Irlandia, Islandia, Luksemburg, Hiszpania, Portugalia, natomiast w Bu³garii, Grecji, W³oszech, czy Norwegi, przypadki wyst¹pienia zaka enia by³y sporadyczne. Czy du o jest przypadków zachorowañ na KZM w Polsce? Jeœli patrzymy na statystyki Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, to liczba zachorowañ na kleszczowe zapalenie mózgu mo e nam siê wydawaæ niewielka. Tymczasem trzeba pamiêtaæ, e s¹ to tylko wykryte zachorowania i wcale nie oznacza to, e wiêcej tych zaka eñ nie ma. Jeœli do lekarza przychodzi pacjent z zapaleniem opon mózgowych, to nie robi siê rutynowego badania, które wskaza³oby, czy jest to KZM. Badania s¹ doœæ kosztowne, a do tego w wielu rejonach Polski nie mo na ich wykonaæ. Obecnie takiego badania nie mo na wykonaæ w Ma³opolsce i krew do badania trzeba przesy³aæ do najbli szego oœrodka jakim jest Warszawa. Jak przebiega choroba? Kiedy pojawiaj¹ siê pierwsze objawy i czy s¹ one charakterystyczne? Wirus wnika do organizmu cz³owieka podczas uk¹szenia przez kleszcza. Przebieg Kleszczowego Zapalenia Mózgu jest dwufazowy. Pierwszy etap choroby rozpoczyna siê do trzech tygodni po uk¹szeniu przez zara onego kleszcza. Wtedy w organizmie chorego wirus rozsiewa siê, a pacjent skar y siê na objawy grypopodobne, jak gor¹czka, ból g³owy, z³e ogólne samopoczucie, ból miêœni i stawów, sztywnoœæ karku, niekiedy te nudnoœci i wymioty. W przypadku KZM nie ma te objawów skórnych, które wystêpuj¹ w rozwoju innej choroby odkleszczowej mianowicie boreliozy. U czêœci osób na tym etapie choroba siê koñczy i czêsto nawet nie s¹ oni œwiadomi, e przyczyn¹ dolegliwoœci by³o uk¹szenie kleszcza. Z kolei u pozosta³ych, po tygodniu lub dwóch od pierwszej fazy, mo e nast¹piæ drugie stadium choroby. Wtedy pojawiaj¹ siê ju bardzo powa ne objawy ze strony uk³adu nerwowego zaburzenia œwiadomoœci, niedow³ady miêœni koñczyn, wymioty, sztywnoœæ karku, sztywnoœæ grzbietu, œpi¹czka, drgawki. W zale noœci od tego, gdzie w mózgu Ka dy powinien siê przed nim chroniæ zlokalizowany jest proces zapalny obraz choroby mo e przedstawiaæ siê jako zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub zapalenie mózgu i rdzenia krêgowego. Objawy s¹ tak dokuczliwe, e chory musi trafiæ do szpitala. Jak wygl¹da leczenie? Niestety na Kleszczowe Zapalenie Mózgu nie ma lekarstwa, nie ma zatem leczenia celowanego. aden lek przeciwwirusowy nie jest skuteczny w przypadku KZM. Mo emy wiêc stosowaæ tylko leczenie objawowe - ³agodzimy jedynie objawy w przebiegu choroby i niestety nic wiêcej nie mo emy zrobiæ. Na szczêœcie, w wiêkszoœci przypadków na ogó³ choroba sama mija, organizm j¹ sam pokonuje. Jednak u czêœci chorych mo e ona pozostawiæ trwa³e uszkodzenia w uk³adzie nerwowym. Ka dy proces zapalny tocz¹cy siê w uk³adzie nerwowym jest niebezpieczny. A KZM to w³aœnie bezpoœrednia ingerencja wirusa w nasz oœrodkowy uk³ad nerwowy. Dochodzi do zniszczenia komórek nerwowych, które w odró nieniu od innych komórek ustrojowych, nie regeneruj¹ siê. Zawsze wiêc jakiœ œlad po chorobie zostaje i jeœli jest to du e uszkodzenie, to zmiany s¹ praktycznie nieodwracalne. U niektórych mo e wyst¹piæ pora enie koñczyn i niedow³ady, u innych depresja, u dzieci np. zaburzenia rozwoju. W niektórych przypadkach KZM mo e nawet prowadziæ do zgonu. Jak zatem mo emy siê chroniæ siê przed Kleszczowym Zapaleniem Mózgu? Warunkiem zaka enia jest uk¹szenie przez zaka onego kleszcza lub picie niepasteryzowanego mleka pochodz¹cego od zwierzêcia, które zosta³o uk¹szone. Unikaj¹c wiêc takich sytuacji, unikniemy ewentualnego zaka- enia. Oczywiœcie nie mówiê tu o zupe³nym nie wychodzeniu z domu lub zast¹pieniu spacerów na œwie ym powietrzu spacerami po galeriach handlowych, ale o rozs¹dnym postêpowaniu. Wybieraj¹c siê na spacer czy wycieczkê rowerow¹ w rejonach zakleszczonych powinniœmy siê odpowiednio zabezpieczyæ, stosuj¹c preparaty odstraszaj¹ce kleszcze oraz os³aniaj¹c ubraniem jak najwiêksz¹ powierzchniê cia³a. Po powrocie natomiast powinniœmy dok³adnie sprawdziæ te miejsca na naszym ciele, które s¹ najbardziej nara one na uk¹szenia kleszcza, czyli pachy, pachwiny, miejsca za uszami, zgiêcia kolan i ³okci. Jeœli zauwa ymy kleszcza, jak najszybciej trzeba go usun¹æ. Ponadto warto siê te zaszczepiæ. Najskuteczniejsz¹ bowiem ochron¹ przed KZM s¹ szczepienia, które prawie w stu procentach chroni¹ przed dzia³aniem wirusa. W ³atwy sposób mo na siê wiêc przed t¹ chorob¹ uchroniæ. Ile razy trzeba siê szczepiæ, by uzyskaæ odpornoœæ? Nale y przejœæ cykl podstawowy, czyli trzy dawki szczepionki w ci¹gu roku, a póÿniej w odstêpach trzy do piêcioletnich braæ dawki przypominaj¹ce. Dostêpne na rynku szczepionki daj¹ bardzo dobr¹ odpornoœæ. Kiedy najlepiej siê szczepiæ? W³aœciwie to kiedykolwiek. Obecnie okres nara enia na zaka enie jest doœæ d³ugi. Zaczyna siê zaraz, jak tylko topnieje œnieg i pojawia siê s³oñce, i mo e trwaæ nawet do póÿnej jesieni, jeœli jest ciep³o. Ten okres wyd³u y³ siê z uwagi na ocieplenie klimatu. Ponadto nale y pamiêtaæ, e wzmo ona aktywnoœæ kleszczy, co te wykaza³y badania, to kwiecieñ-maj oraz sierpieñ-wrzesieñ. Wspomnia³ Pan, e u czêœci osób choroba przebiega niezauwa alnie. Sk¹d zatem wiadomo, e na ni¹ chorowa³y? Jakiœ czas temu przeprowadzono badania serologiczne populacji w Polsce pó³nocno-wschodniej, które wykaza³y, e czêœæ osób, mimo e nie pamiêta³a, by chorowa³a na KZM i by mia³a wyraÿne objawy, to mia³a przeciwcia³a przeciwko wirusowi KZM. A obecnoœæ przeciwcia³ œwiadczy o tym, e do zaka enia dosz³o wczeœniej. Ka dy mo e zachorowaæ na KZM? Na zachorowanie na KZM nara- eni s¹ wszyscy. Zachorowaæ mo e ka dy, ale im starszy, tym gorzej tê chorobê przechodzi. Potwierdzono to obserwacjami w Austrii. U doros³ych bowiem czêœciej rozwija siê u postaæ mózgowa choroby, dochodzi u nich do niedow³adów i pora eñ, a nawet do przypadków zgonu. U dzieci natomiast, jeœli pojawia siê druga faza choroby, to dominuj¹ na ogó³ objawy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Poza tym u dzieci KZM mo na szybciej zdiagnozowaæ. Przewa nie rodzice, k¹pi¹c niemowlê lub ma³e dziecko, od razu zauwa aj¹, e uk¹si³ je kleszcz. Znajduj¹ go po prostu podczas k¹pieli lub przebierania. Dzieci s¹ czêœciej szczepione. Rodzice prawie zawsze pytaj¹ o szczepionki przeciw KZM, poniewa chc¹ uchroniæ swoje maleñstwo przed zachorowaniem. Niestety zapominaj¹ przy tym o sobie. Sami siê nie szczepi¹, a s¹ przecie bardziej nara eni, gdy u nich mo e siê pojawiæ ta najgroÿniejsza, mózgowa faza choroby. Te dzieci, które leczyliœmy u nas na oddziale, wszystkie wyzdrowia³y, pomimo czasami ciê kiego przebiegu. Natomiast u doros³ych spotyka siê czêœciej powa ne powik³ania po KZM, a nawet przypadki zgonu. Rozmawia³a Anna Pi¹tkowska-Borek Terapia wœród kwiatów Hortiterapia, to nowatorska metoda wspomagaj¹ca proces leczenia pacjentów niepe³nosprawnych ruchowo stosowana w Ogrodzie Botanicznym w Krakowie. Terapi¹ objêcie zostali mali pacjenci szpitala œw. Ludwika. Micha³ ma 10 lat urodzi³ siê zdrowy, by³ pogodnym i ruchliwym dzieckiem, trzy lata temu uleg³ wypadkowi, jad¹c na rowerku zosta³ potr¹cony przez auto. Przez wiele miesiêcy przebywa³ w stanie œpi¹czki, kiedy siê wybudzi³ okaza³o siê, e mózg nie funkcjonuje sprawnie. Pora enie mózgowe powoduje u dziecka bardzo bolesne przykurcze miêœni. Od miesi¹ca Micha³ek uczêszcza z Mam¹ i rehabilitantk¹ do Ogrodu Botanicznego. Na zajêciach bardzo siê rozluÿnia, kontakt z przyrod¹ wycisza go i powoduje zmniejszenie dolegliwoœci bólowych wynikaj¹cych ze spastycznoœci miêœni. Po powrocie z zajêæ œpi a do rana, a zawsze siê w nocy wybudza³ i spa³ niespokojnie mówi Mama Micha³a. Ojej popatrzcie chwyci³ jab³ko ca³¹ rêk¹, zrobi³ to pierwszy raz, nigdy nie uda³o mu siê obj¹æ ca³ego jab³ka i dlatego musia³am kroiæ na kawa³ki wo³a³a rozentuzjazmowana Mama Pawe³ka, widz¹c kolejny postêp w rehabilitacji dziecka. Podczas zajêæ hortiterapii mali pacjenci sadz¹ roœlinki, podlewaj¹, plewi¹, robi¹ kompozycje kwiatowe wszystkie te czynnoœci s¹ form¹ æwiczeñ, wymagaj¹ bowiem skupienia i precyzji ruchów. Dzieci ucz¹ siê nazw ró nych gatunków kwiatów i zió³, napawaj¹ siê piêknem przyrody odrywaj¹c siê od rzeczywistoœci sal szpitalnych. Do projektu w³¹czy³a siê tak e pracownia florystyczna Flower Land dostarczaj¹c kwiaty na zajêcia i animuj¹c warsztaty kompozycji z roœlin. W USA i Japonii hortiterapiê stosuje siê z powodzeniem od ponad 10 lat, u nas Dzieciêcy Szpital œw. Ludwika jest prekursorem tej metody w Polsce. Beata Mazurek Czytanie nie boli, a poezja... Zespó³ Problemowy ds. Rodzin i Osób Bezrobotnych Filii nr 8 z siedzib¹ przy ul. Jerzmanowskiego 37, rozpocz¹³ w czerwcu realizacjê projektu socjalnego pt. Czytanie nie boli, a poezja?. Projekt jest kontynuacj¹ przedsiêwziêcia pt. Czytanie nie boli zrealizowanego w sierpniu 2010 roku. W projekcie uczestniczy³y dzieci w wieku od 7 do 16 lat, a tak e osoby doros³e pisz¹ce poezjê. Trzy zorganizowane spotkania uœwietnili zaproszeni goœcie literaci, cz³onkowie Zwi¹zku Literatów Polskich, którzy swoj¹ twórczoœci¹ i dzia³alnoœci¹ kulturaln¹ zakorzenieni s¹ w krakowskim œwiecie literackim: Jadwiga Fillman Zwierska, Marzena D¹browa Szatko, Magdalena Wêgrzynowicz Plichta. Pisarze dzielili siê z zebranymi swoj¹ pasj¹ i twórczoœci¹, prezentowali utwory nie tylko w³asnego autorstwa, ale tak e innych wspó³czesnych twórców. Podejmowane w ramach projektu dzia³ania zmierza³y do aktywizacji kulturalno-edukacyjnej i spo³ecznej, mia³y te wzbogaciæ uczestników o nowe doœwiadczenia. Uczestnicy projektu mieli mo liwoœæ rozmowy z krakowskimi literatami, poznawania odmiennych punktów widzenia i interpretacji œwiata. Wszystkie dzieci chêtnie nawi¹zywa³y kontakt z autorami i reagowa³y niezwykle ywio³owo, daj¹c siê prowadziæ w œwiat wyobraÿni. Starsze dzieci z zaanga owaniem pisa³y w³asne, ciekawe rozwi¹zania poetyckie, które nastêpnie odczyta³y. W nagrodê otrzyma³y zak³adki do ksi¹ ek i gromkie brawa. Spotkanie z osobami doros³ymi mia³o charakter warsztatów poetyckich. Naszym zamys³em bowiem jest umo - liwienie osobom pisz¹cym poezjê, którzy swoj¹ twórczoœæ pozostawiaj¹ w czeluœciach szuflad, prezentacji w³asnych utworów w gronie yczliwych osób, a tak e kszta³cenie umiejêtnoœci pos³ugiwania siê ywym s³owem. Z grupy doros³ych zamierzaliœmy wy³oniæ osoby chêtne do udzia³u w dalszych spotkaniach i wszyscy uczestnicy opowiedzieli siê za kontynuacj¹ warsztatów poetyckich. Pomys³odawcy projektu planuj¹ zorganizowanie cyklu warsztatów literackich dla osób doros³ych od wrzeœnia do grudnia 2011 roku. Wszyscy beneficjenci bior¹cy udzia³ w projekcie zostali obdarowani autorskimi ksi¹ kami literatów uczestnicz¹cych w spotkaniach oraz piêknie wydanymi ksi¹ kami pozyskanymi od sponsorów. Info: MOPS w Krakowie

7 Zdrowie w Krakowie Nr 7 7 Szczup³a sylwetka w 30 dni! Absolutny Hit na polskim rynku! Najskuteczniejsza terapia wyszczuplaj¹ca - autorski program dr Elisabeth Dancey. Wspó³czesny sposób ycia, ci¹g³y stres i coraz bardziej œmieciowe jedzenie prowadz¹ nieuchronnie do wzrostu liczby osób, które nie s¹ zadowolone z rozmiarów w³asnego cia³a. Rynek us³ug kosmetycznych wci¹ poszukuje idealnego remedium ale wiêkszoœæ urz¹dzeñ nadal nie gwarantuje efektów. Amerykañskie urz¹dzenie natomiast - Apollo Regen to œwiatowa nowoœæ w walce z nadmiarem tkanki t³uszczowej i skóry oraz z cellulitem. Na rynku medycyny estetycznej istnieje wiele urz¹dzeñ, które wykorzystuj¹ dzia³anie fal radiowych, ale tylko Apollo posiada nowatorski uk³ad trzech elektrod, których bardzo wysoka skutecznoœæ w walce o szczup³¹ sylwetkê oraz m³od¹ skórê zosta³a udowodniona naukowo! Samo urz¹dzenie to jednak dopiero po³owa sukcesu. Autorski program dr Elisabeth Dancey znanej na ca³ym œwiecie lekarz i za³o ycielki Face and Body Institute, wykorzystuje rewelacyjne dzia³anie Apollo Regen, ale by zwiêkszyæ rezultaty ³¹czy je z innymi zabiegami w myœl zasady, e dzia³anie kompleksowe przynosi najbardziej spektakularne efekty. Zastosowanie najnowoczeœniejszego, amerykañskiego urz¹dzenia do rozbijania komórek t³uszczowych, dr Dancey po³¹czy³a z autorskim programem 2 rozmiary mniej w 30 dni. Program ten sk³ada siê z 10 ultra-wyszczuplaj¹cych, nowatorskich zabiegów banda owania, 10 lipomasa y pró niowych bañkami chiñskimi oraz miesiêcznego programu wibrotreningu na platformie FitVibe pod okiem trenera personalnego. ulokowane komórki t³uszczowe tworz¹ce cellulit, powracaj¹ do w³aœciwego u³o enia. Po kilku zabiegach skóra staje siê g³adka. Zabiegi Banda owania równie wykorzystuj¹ ciep³o, przede wszystkim po to, by poprzez rozszerzone pory skóry wniknê³y sk³adniki aktywne zawarte w superaktywnych elach, wielokrotnie nagradzanej marki Aroma Derm. W naszych cia³ach w sposób naturalny zachodzi proces spalania t³uszczu oraz wydalania toksyn z organizmu. Lipomasa e pró niowe bank¹ chiñsk¹ wspomagaj¹ natomiast pracê uk³adu krwionoœnego i limfatycznego, a zatem przyspieszaj¹ usuwanie zbêdnych produktów metabolizmu. Ostatnim etapem jest wibrotrening FitVibe. Æwiczenia na platformie FitVibe s¹ skuteczniejsze ni zwyk³y trening oraz szybciej i harmonijniej rozbudowuj¹ nasze miêœnie. Bardzo wa ne jest równie to, e FitVibe wspaniale pobudza kr¹ enie krwi oraz limfy w organizmie, dziêki czemu redukcja cellulitu oraz wyszczuplenie odbywa siê na ka dym poziomie. Autorski program dr Elisabeth Dancey ³¹czy w jedno wspó³czesne mo liwoœci medycyny estetycznej z g³êboko wiedz¹ o tajnikach zachodz¹cych w naszym ciele. W 30 dni uzyskujemy sylwetkê szczuplejsz¹ o 2 rozmiary, ale dziêki Apollo Regen mo emy równie znacz¹co odm³odziæ twarz oraz cia³o. Fale radiowe daj¹ wspania³e efekty liftinguj¹ce oraz usuwaj¹ce nadmiar skóry, np. z ramion. Apollo Regen wspaniale sprawdza siê tak e podczas konturowania twarzy i przywracania jej m³odzieñczego owalu, a to wszystko pozwala bez wahania nazwaæ go najlepszym sposobem na wyszczuplenie, wymodelowanie sylwetki, usuniêcie nadmiaru skóry oraz odm³odzenie twarzy i cia³a. Na czym polega dzia³anie elementów programu wyszczuplaj¹cego Apollo Regen poprzez emitowanie fal radiowych wytwarza w tkance podskórnej ciep³o, a to prowadzi do bezinwazyjnej redukcji tkanki t³uszczowej, poniewa t³uszcz zawarty w komórkach jest spalany oraz wydalany z organizmu, a Ÿle S³oneczna witamina Witamina D3 powstaje w naszym organizmie pod wp³ywem dzia³ania promieni s³onecznych. Wystarczy codziennie, zw³aszcza w czasie letnich miesiêcy spêdzaæ 10 minut na œwie ym powietrzu, by organizm wytworzy³ potrzebn¹ dawkê witaminy. Witamina D3 wystêpuje w trzech formach. Pierwsza z nich - D1 (kalcyferol) znajduje siê w tranie, druga - D2 (ergokalcyferol) wytwarzana jest w roœlinach wystawionych na dzia³anie promieni ultrafioletowych, natomiast D3 (cholekalcyferol) powstaje w organizmie ludzi i zwierz¹t pod wp³ywem dzia³ania promieni s³onecznych. Jest zatem jedn¹ z niewielu witamin, które nasz organizm mo e wyprodukowaæ sobie sam i nie ma obawy, e j¹ wtedy przedawkuje, co mog³oby siê zdarzyæ podczas nierozs¹dnej suplementacji. Funkcje witaminy D3 w organizmie cz³owieka Witamina D3 pe³ni bardzo istotn¹ funkcjê w regulowaniu przemiany wapnia i fosforu wzmaga ich wch³anianie z jelit, a tak e hamuje wydalanie nadmiernych iloœci tych pierwiastków z organizmu. Tym samym bierze ona udzia³ w tworzeniu koœci i jest niezbêdna do optymalnego formowania uk³adu szkieletowego, zw³aszcza u dzieci. U doros³ych zaœ wspomaga tworzenie zdrowych komórek i utrzymywanie ich w dobrej kondycji. Oddzia³uje np. na komórki szpiku kostnego produkuj¹ce komórki obronne (monocyty). Korzystnie wp³ywa nawet na s³uch, gdy decyduje o dobrym stanie kostek ucha wewnêtrznego oraz na stan i gêstoœæ naszego uzêbienia. Poœrednio ma tak e wp³yw na system nerwowy i na skurcze miêœni, w tym serca. Odpowiednia iloœæ wapnia, która utrzymywana jest w³aœnie dziêki witaminie D3, umo liwia sprawne przewodzenie impulsów nerwowych. S³oneczna witamina ogromny wp³yw ma równie na pracê uk³adu odpornoœciowego, zarówno na odpornoœæ wrodzon¹, jak i nabyt¹. Ponadto zapobiega i ³agodzi stany zapalne skóry, reguluje wydzielanie insuliny, a tym samym wp³ywa na utrzymanie odpowiedniego poziomu cukru w organizmie. Obecnoœæ witaminy D3 w organizmie chroni tak e przed ró nego rodzaju nowotworami, takim jak rak okrê nicy, rak piersi, jajników, rak prostaty, czy ch³oniak nieziarniczy. ród³a witaminy D3 Najlepszym Ÿród³em witaminy D3 jest œwiat³o s³oneczne. Promienie z pasma UVB wp³ywaj¹ na produkcjê tej witaminy w skórze cz³owieka, która jest magazynowana w tkance t³uszczowej i wykorzystywana przez organizm w miarê potrzeb. Nie ma te obawy, ebyœmy w s³oneczny dzieñ, spêdzaj¹c czas na œwie ym powietrzu, przedawkowali witaminê D3. Taka sytuacja mo e siê natomiast zdarzyæ, jeœli bêdziemy przyjmowaæ j¹ w formie suplementów w zbyt du ych dawkach. A nale y pamiêtaæ, e nadmiar witaminy D3 w organizmie te mo e byæ szkodliwy dla zdrowia. Mo e pojawiæ siê wtedy: biegunka, nudnoœci, ³atwe mêczenie siê, spadek masy cia³a, wzmo one oddawanie moczu, nadmierne pocenie siê, ból oczu, œwi¹d skóry, bóle g³owy, brak apetytu, sennoœæ, bóle szczêk, zaburzenia rytmu pracy serca, zwiêkszone ryzyko zawa³u, powstania mia d ycy, a tak e kamicy nerkowej. Jeœli chodzi o spo ywanie produktów to doskona³ym Ÿród³em witaminy D3 jest tran i oleje rybne, znajduj¹ce siê w takich rybach, jak œledÿ, makrela, ³osoœ, sardynki i tuñczyk. W niewielkich iloœciach witaminê D3 znajdziemy te w mleku, w pe³noziarnistej m¹ce, w jajku i w¹trobie. Skutki niedoboru witaminy D3 W przypadku niedoboru witaminy D3 spada jelitowe wch³anianie wapnia, co w pierwszej kolejnoœci odbija siê na budowie i wytrzyma³oœci uk³adu kostnego. Przejawem tego jest krzywica - choroba, której cech¹ charakterystyczn¹ s¹ ró nego rodzaju deformacje szkieletu. Wystêpuje ona zw³aszcza u dzieci i m³odzie y. Koœci chorego ulegaj¹ zniekszta³ceniu i os³abieniu, wykrzywiaj¹ siê pod wp³ywem ciê aru cia³a szybko rosn¹cego dziecka, nadgarstki s¹ powiêkszone, klatka piersiowa przypomina pierœ go³êbia. U chorych na krzywicê dzieci powstaj¹ te opóÿnienia we wzroœcie zêbów. St¹d te nale y pamiêtaæ, by dziecko w s³oneczne dni spêdza³o czas na œwie ym powietrzu. Jest to niezbêdne dla jego prawid³owego rozwoju. Z kolei u osób doros³ych brak dostêpu do s³oñca i nie spo ywanie produktów zawieraj¹cych witaminê D3, mo e prowadziæ do rozmiêkczenia koœci jest to osteomalacja, czyli odpowiednik krzywicy dzieciêcej. Choroba ta prowadzi do czêstych z³amañ i skrzywieñ uk³adu kostnego. Oprócz tego w przypadku osób doros³ych, zw³aszcza kobiet, niedobór witaminy D3 powoduje rozwój osteoporozy. Koœci staj¹ siê wtedy porowate, kruche i ³amliwe, zmniejsza siê ich masa i gêstoœæ, co ostatecznie prowadzi do zwyrodnienia uk³adu kostnego i zniekszta³cenia sylwetki. Ponadto zbyt ma³a iloœæ witaminy D3 mo e powodowaæ zapalenie spojówek, stany zapalne skóry, os³abienie organizmu, zmniejszenie odpornoœci, pogorszenie s³uchu, wypadanie zêbów, a tak e wiêksze ryzyko zachorowania na nowotwory. Póki jeszcze mamy okazjê, korzystajmy zatem z dobroczynnego dzia³ania s³oñca. Oczywiœcie, tak jak i ze wszystkim, tak e ze s³oñcem nie nale y przesadzaæ. Zbyt d³ugie opalanie ma bowiem szkodliwy wp³yw na nasz¹ skórê. Zachowajmy wiêc umiar.

8 8 Zdrowie w Krakowie Nr 7 GDÓW ul. M³yñska 1 tel czynne: pn. - pt sobota NASZE ZDROWE MA E CENY KRAKÓW ul. Wys³ouchów 30a tel czynne: pn. - pt sobota MYŒLENICE ul. Niepodleg³oœci 8 tel czynne: pn. - pt sobota KARTA STA EGO PACJENTA! Poznaj swój nowotwór jego dzia³ania, powoduj¹c tym samym zmniejszenie wielkoœci guza. Niestety u oko³o 50% chorych w czasie roku trwania leczenia lekiem trastuzumab dochodzi do progresji choroby. Wtedy, gdy trastuzumab okazuje siê nieskuteczny w leczeniu raka piersi HER2 dodatniego lub dosz³o do nawrotu choroby, zalecany jest lapatynib. Mowa tu o pierwszej doustnej terapii celowanej z zastosowaniem leku lapatynib, pozwalaj¹cej na coraz skuteczniejsz¹ walkê z nowotworem i wyd³u enie prze ycia bez progresji choroby. Stosujemy w niej leki ukierunkowane molekularnie, co oznacza, e terapia ta nie oddzia³uje na ca³y organizm, tylko atakuje wy³¹cznie komórki nowotworowe, oszczêdzaj¹c jednoczeœnie zdrowe komórki organizmu powiedzia³ doc. Krzysztof Krzemieniecki podczas konferencji Rak piersi w pigu³ce. Dodatkowo terapia ta pozwala chorej na zachowanie jak najwy szego komfortu ycia. Lek dostêpny jest bowiem w formie tabletek, które przyjmuje siê raz dziennie, bez koniecznoœci sta³ej hospitalizacji i wlewów do ylnych. Pacjentka w czasie trwania terapii mo e zatem pracowaæ zawodowo. Poznaj swój nowotwór Ka da pacjentka, u której rozpoznany zosta³ rak piersi, powinna mieæ oznaczony status receptora HER2. Jeœli tego wyniku nie otrzyma³a na karcie badañ, powinna siê tego domagaæ. Chorzy z HER2 musz¹ bowiem obligatoryjnie otrzymaæ leczenie najpierw lekiem trastuzumab, a ci, dla których jest on nieskuteczny terapiê z zastosowaniem lapatynibu. St¹d te oznaczenie receptora HER2 jest tak istotne. Wyniki badañ musz¹ byæ kompletne. Najskuteczniejsze jest leczenie œwiadomych pacjentów, którzy wiedz¹ co im dolega i jakie badania powinni mieæ wykonane. Kobiety, u których wykryto raka piersi, powinny zatem pamiêtaæ, e jednym z typów raka jest rak HER2-dodatni i w celu podjêcia skutecznej terapii, konieczne jest oznaczenie receptora HER2. Pacjentka powinna otrzymaæ rzetelny wynik tego badania i z nim udaæ siê do onkologa, który rozpocznie w³aœciwe leczenie. Anna Pi¹tkowska-Borek Rak piersi HER2 dodatni jest jednym z bardzo agresywnych typów nowotworów piersi. Co gorsze, dotyka on a 20 30% pacjentek. Dawniej chore, które cierpia³y na tego typu nowotwór, mimo e ich rokowania by³y dobre, i tak umiera³y, a lekarze nie wiedzieli dlaczego. Dziœ na szczêœcie, maj¹ szansê na wyleczenie. Rak piersi jest najczêœciej wystêpuj¹cym nowotworem z³oœliwym u kobiet. W Polsce co roku wykrywany jest u ponad kobiet. Niestety ponad 5000 pañ umiera. W samym Województwie Ma³opolskim w roku 2008 zachorowa³o ponad 1200 kobiet. W tym samym roku zmar³o ponad 400 pacjentek. Coraz czêœciej choruj¹ równie m³ode kobiety (w wieku lat), u których przebieg tej choroby jest bardzo agresywny. Statystyki s¹ przera aj¹ce. G³ówne czynniki ryzyka w przypadku raka piersi to: starszy wiek (choruj¹ g³ównie kobiety po 50. roku ycia, ale oczywiœcie nie tylko!), pojawienie siê pierwszej miesi¹czki we wczesnym wieku, menopauza w póÿnym wieku, póÿny wiek pierwszego porodu, d³ugotrwa³a terapia hormonalna, predyspozycje genetyczne, a tak e siedz¹cy tryb ycia, nadwaga i z³a dieta. Rak piersi HER2-dodatni Rak piersi niestety nie jest nowotworem jednolitym. Istnieje bowiem wiele typów raka piersi, a najwa niejsze z nich to: rak hormonozale ny, rak hormononiezale ny, rak HER2 dodatni, rak HER2 ujemny, rak potrójnie ujemny, Receptor HER2 Receptor HER2 wystêpuje w komórkach ludzkich i jest zaanga owany w przewodzenie sygna³ów, maj¹cych indukowaæ wzrost i ró nicowanie komórki. W komórkach nowotworowych mo e dojœæ do zwiêkszenia liczby kopii genu koduj¹cego receptor. Uwa a siê, e oko³o 20 30% z rozpoznanych raków piersi ma zbyt wiele kopii tego genu, co powoduje nadmiern¹ ekspresjê receptora HER2. Wtedy mamy do czynienia z tzw. nadekspresj¹ HER2. To z kolei mo e doprowadziæ do tego, e nast¹pi znacznie szybszy wzrost raka i przebieg choroby bêdzie mia³ bardziej agresywny charakter. Wówczas komórki rakowe mog¹ odrywaæ siê od pierwotnego ogniska nowotworowego w piersi i rozprzestrzeniaæ siê do innych czêœci cia³a poprzez krwioobieg lub uk³ad ch³onny. Mówimy wtedy o przerzutowym raku piersi. rak genetycznie uwarunkowany. Na szczególn¹ uwagê zas³uguje rak HER2 dodatni, który cechuje siê agresywnym przebiegiem, u chorej stosunkowo szybko pojawiaj¹ siê przerzuty odleg³e, a rokowania nie s¹ najlepsze. Sytuacja ta dotyczy oko³o 20-30% chorych. Naukowcy odkryli, e jest to zwi¹zane z wystêpowaniem u tej grupy pacjentek defektu genetycznego w postaci zwiêkszonej liczby genu HER2. Na szczêœcie wraz z rozwojem medycyny pojawi³a siê nowa opcja terapeutyczna w leczeniu chorych na ten rodzaj raka piersi i onkolodzy mog¹ leczyæ pacjentki coraz nowoczeœniejszymi metodami. Przez wiele lat mieliœmy grupê pacjentek, które chorowa³y na raka piersi, mia³y bardzo dobre czynniki rokownicze, ale mimo to umiera³y mówi³ podczas konferencji zatytu³owanej Rak piersi w pigu³ce doc. Krzysztof Krzemieniecki ze Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, Konsultant Wojewódzki w dziedzinie Onkologii Klinicznej. Sytuacja musia³a dopiero trafiæ na kolegów z Rotterdamu, którzy zbadali to œrodowisko i odkryli, e wszystkie te kobiety, które dobrze rokowa³y, a zmar³y mia³y pewien defekt genetyczny, polegaj¹cy na nadekspresji, czyli zwiêkszonej liczbie genu HER2. To by³ ten moment, gdy los wielu kobiet chorych na raka piersi, siê zmieni³. Dawniej pacjentki z tym genem umiera³y, dziœ mo na je leczyæ doda³ doc. Krzysztof Krzemieniecki. Najpierw trastuzumab, potem lapatynib W przypadku chorych na rozsianego raka piersi HER2 dodatniego obecnie w pierwszej kolejnoœci stosuje siê lek trastuzumab. Posiada on zdolnoœæ przy- ³¹czania siê do receptora i hamowania W KRAKOWIE W KRAKOWIE Bezp³atny informator medyczny ul. Wielicka Kraków Druk: Drukarnia Kraków Federacja Stowarzyszeñ Amazonki Federacja Stowarzyszeñ Amazonki jest zwi¹zkiem samodzielnych, niezale nych, samofinansuj¹cych siê stowarzyszeñ i klubów, dzia³aj¹cych na rzecz osób dotkniêtych rakiem piersi. Celem Federacji jest wszechstronne dzia³anie na rzecz chorych na ten nowotwór. Federacja tworzy warunki sprzyjaj¹ce wzajemnemu wsparciu, reprezentuje interesy kobiet dotkniêtych rakiem piersi. Zaznajamia spo³eczeñstwo i organy w³adzy z problematyk¹ kobiet po leczeniu raka piersi. Amazonki pomagaj¹ równie osobom dotkniêtym tym nowotworem w powrocie do normalnego ycie. Organizuj¹ szkolenia profesjonalistów (rehabilitantów, psychologów), liderek i ochotniczek. Dzia³aj¹ na rzecz wczesnego wykrywania, leczenia oraz rehabilitacji kobiet po mastektomii. Wydaj¹ równie materia³y edukacyjne, broszury, poradniki, plakaty, ulotki. Cz³onkinie Federacji uczestnicz¹ w konferencjach krajowych i zagranicznych, reprezentuj¹ kobiety po leczeniu raka piersi. Federacja podejmuje równie dzia³ania zmierzaj¹ce do wspó³dzia³ania z w³adzami, innymi stowarzyszeniami, organizacjami naukowymi, spo³ecznymi, zawodowymi i fundacjami na rzecz chorych i niepe³nosprawnych. Wiêcej informacji na stronie internetowej: Siedziba Krakowskiego Stowarzyszenia Amazonek Kraków, ul. Garncarska 11 Tel.: (0-12) wew. 235 Redakcja: tel tel./fax: redakcja@zdrowiewkrakowie.pl Dzia³ reklamy - zg³oszenia: tel tel./fax: k.kupczyk@zdrowiewkrakowie.pl Zdrowie w Krakowie. Bezp³atny informator zdrowie uroda. Wydawca: ABW Graf Group s.c.ul. Przewóz 2, Kraków. Redaktor naczelny: Beata Mazurek. Druk: Drukarnia Kraków. Adres redakcji: Zdrowie w Krakowie, ul. Przewóz 2a, Kraków. Redakcja: tel./fax: , redakcja@zdrowiewkrakowie.pl Redakcja nie zwraca tekstów niezamówionych, oraz zastrzega prawo do ich przeredagowania i skracania. Redakcja nie odpowiada za treœæ zamieszczanych og³oszeñ.