Rejestracja i postprodukcja nagrań wideo

Transkrypt

1 Rejestracja i postprodukcja nagrań wideo Opracował: dr inż. Piotr Suchomski Wprowadzenie Współczesna technika cyfrowa umożliwia na tworzenie coraz doskonalszych i coraz ciekawszych, zaskakujących produkcji filmowych. Technika cyfrowa przyczyniła się również do ogromnego rozwoju amatorskiego/konsumenckiego sprzętu audiowideo. Rozwój cyfrowej techniki audio-wideo oraz rozwój technik multimedialnych pozwolił na stworzenie zróżnicowanego oprogramowania do montażu nieliniowego.

2 Wprowadzenie Dostępność na rynku różnorodnego pod względem jakości i funkcjonalności sprzętu AV i oprogramowania do przetwarzania wideo stwarza możliwość budowy stosunkowo tanich, funkcjonalnych systemów do realizacji i postprodukcji nagrań wideo zarówno amatorskich jak i profesjonalnych. Obecnie różnica między amatorskimi a profesjonalnymi systemami produkcji wideo tkwi przede wszystkim w szybkości działania i rzadziej w jakości obrazu. Zasada działania i funkcjonalność są porównywalne. Wprowadzenie W procesie produkcji wideofonicznej wyróżniamy dwa wzajemnie ze sobą powiązane i oddziaływujące na siebie wątki tj. realizację i postprodukcję. Proces realizacji dotyczy wszystkich czynności służących do rejestracji obrazu wideo. Proces postprodukcji dotyczy wszystkich czynności, których celem jest stworzenie finalnej produkcji wideo na podstawie zrealizowanych zdjęć wideo (montaż, efekty specjalne, udźwiękowienie itp.).

3 Scenariusz podstawa produkcji filmowej Punktem wyjścia produkcji filmowej jest scenariusz. Tworzenie scenariuszy filmów fabularnych jest podobną sztuką jak pisanie opowiadań czy powieści. Scenariusz Scenariusz posiada następujące elementy: Struktura, Postaci, Dialogi, Opis zdarzeń i miejsca akcji.

4 Struktura 3 aktów: Scenariusz - struktura Akt 1 wprowadzenie prezentacja głównej postaci (protagonista) i jej rywala (antagonista), wstępne określenie celu i pragnień postaci głównej, Akt 2 rozwinięcie akcji komplikowanie problemu głównego bohatera, prezentacja wątków pobocznych, zwroty akcji, Akt 3 rozwiązanie problemu głównego bohatera, osiągnięcie celu. Scenariusz - postaci W filmie charakter postaci ukazują wydarzenia. Każda postać jest prezentowana na 3 płaszczyznach: Fizyczna (wiek, płeć, wzrost, sprawność fizyczna itp..) Społeczna (zawód, wykształcenie, religia itp.), Psychologiczna (ambicje, temperament, lęki, moralność itp.). Analizę scenariusz ułatwia stworzenie kwestionariuszy osobowych dla każdej postaci.

5 Scenariusz - postaci Postacią główną filmu jest osoba, która chce osiągnąć cel i zdecydowanie do niego zmierza. Cel nie musi być znany od początku, ale musi być konkretny. W ciekawym scenariuszu wskazany jest rozwój charakteru postaci głównej (protagonisty) rzadziej antagonisty. Oprócz postaci głównych i dominujących w scenariuszu pożądane jest istnienie postaci pobocznych. Scenariusz - postaci Orkiestracja zróżnicowanie charakterów postaci. Scenariusz jest tym cikawszy im większa różnorodność postaci.

6 Scenariusz - dialogi Dialog spełnia 3 zasadnicze funkcje: Informacyjna dostarcza tylko tych informacji, które są konieczne do zrozumienia historii. Należy się zastanowić, które informacje mogą być przekazane za pomocą obrazu Wyrażanie emocji, Prezentacja postaci po przez dykcję, styl mówienia. Dialog powinien być w formie naturalnej mowy (żywej mowy). Scenariusz - opisy Podstawowym nośnikiem informacji w filmie jest obraz. Dobry scenariusz przedkłada opowiadanie historii, prezentację informacji bardziej za pomocą obrazu niż dialogu.

7 Scenariusz - format Zaleca się aby format zapisu scenariusza był utrzymany w ustalonej konwencji standardu, Scenariusz jest podzielony na sceny. Nagłówek sceny zawiera informację o miejscu akcji, czy wnętrze/plener oraz czas noc/dzień, Scenariusz pisany jest czcionką 12 punktową Courier. Trzymanie standardu zapisu scenariusza ułatwia: Szacowanie kosztów, Podział ról, Tworzenie harmonogramu. Scenariusz format dwukolumnowy W przypadku filmów reklamowych, dokumentalnych, instruktażowych itp. Stosuje się układ dwukolumnowy A/V. W pierwszej kolumnie zawarte są informacje o ujęciach obrazu w postaci odręcznych rysunków i krótką informacją. W drugiej kolumnie zawarte są informacje o dźwięku.

8 Scenariusz - przetwarzanie Współcześnie do pisania scenariuszy wykorzystuje się specjalistyczne oprogramowanie, które nie tylko ułatwia tworzenie scenariusza ale również jego analizę, podział, przetwarzanie np. Final Draft. Aby realizacja zdjęć była możliwa należy stworzyć: Scenopis techniczny opis scen, Podział ról, Harmonogram realizacji zdjęć.

9 Przygotowania do zdjęć Kompletowanie obsady (zdjęcia próbne, stawki, umowy), Dokumentacja potrzebnych obiektów, rekwizytów, Wybór plenerów, projektowanie, budowa dekoracji, Projektowanie, szycie kostiumów, ustalanie charakteryzacji, Kompletowanie sprzętu zdjęciowego, oświetleniowego i dźwiękowego, Dopracowywanie scenopisu i dialogów, Przygotowania do zdjęć Planowanie czasu trwania scen, Zakup praw do obiektów, utworów muzycznych itp., Szkolenia aktorów do specjalnych zadań filmowych np. szermierka, jazda konna, opanowanie plabacków ( udawanie gry ), Harmonogram zdjęć, Terminarz filmu włącznie z terminem premery, Opracowanie kampani reklamowej.

10 Organizacja planu zdjęciowego Czy wybrana lokalizacja jest dostępna? Czy zdjęcia będą w plenerze i/lub we wnętrzach? Jak odległe są od siebie zaplanowane plany zdjęciowe? Jakie dekoracje są potrzebne? Czy wybrane lokalizacje spełniają warunki techniczne, niezbędne do wykonania zaplanowanych ujęć? Organizacja planu zdjęciowego Należy zwrócić uwagę na detale występujące zarówno na planie zdjęciowym jak i w ewentualnej scenografii. Należy pamiętać o symbolice zarówno przedmiotów jak i koloru czy oświetlenia: architektura, style, sztuka reprezentujące konkretne epoki umiejscowienie w czasie i miejscu, kolory i oświetlenie jasne, żywe wesoły nastrój, kolory ciemne, brudne mroczny nastrój.

11 Organizacja planu zdjęciowego Czy planowane są efekty specjalne? Czy efekt specjalny może być wykonany na etapie realizacji za pomocą zręcznego operowania kamerą, światłem, rekwizytami? Czy efekt ma być wykonany na etapie postprodukcji? (być może taniej, ale np. bardziej pracochłonny) Przygotowanie planu zdjęciowego pod kątem późniejszej kompozycji lub rotoskopii obrazu wideo. Pojęcia podstawowe Kadr - pojedynczy, nieruchomy obraz Ujęcie - suma wszystkich kadrów, utrwalonych od momentu włączenia kamery do jej zatrzymania. Najmniejsza dynamiczna jednostka. Sekwencja - szereg połączonych ze sobą ujęć opisujących jeden temat. Plan - zawartość obrazowa kadru zależna od kąta widzenia kamery.

12 Rodzaje ujęć w filmie Plan totalny obejmuje cały teren akcji, pokazuje najbardziej ogólny widok. Rodzaje ujęć w filmie Plan ogólny (węższy od totalnego) wszystko co przekracza wzrost człowieka,celem jest przekazywanie informacji o miejscu, działaniach ludzi i sytuacjach;

13 Rodzaje ujęć w filmie Plan pełny - bohater ukazany w całości (od stóp do głowy), określona jest dominująca postać, ukazuje związek postaci z miejscem akcji. Rodzaje ujęć w filmie Plan amerykański postaci od głowy do kolan, ukazywanie kontaktów między ludźmi; Plan średni od pasa w górę, ukazywanie osobowości poprzez mimikę i gestykulację; Plan bliski ukazywanie stanu psychicznego;

14 Rodzaje ujęć w filmie Zbliżenie - koncentruje się na twarzy bohatera, uwidacznia jego stany emocjonalne, a także może ujawnić niedoskonałości urody aktora. Rodzaje ujęć w filmie Półzbliżenie nieco szerszy plan niż zbliżenie, ukazuje popiersie postaci. Plan podwójny plan stosowany do przedstawiania dialogu postaci. Obie postaci są widoczne zazwyczaj od klatki piersiowej w górę. Przez ramię również pokazuje dialog postaci, ale skupia się na jednej z nich, a druga jest pokazywana częściowo lub w zarysie.

15 Rodzaje ujęć w filmie Subiekt (punkt widzenia) pokazuje obraz widziany oczami postaci. Zapewnienie jakości obrazu wideo Podział kadru według zasady złotego środka ; Przestrzeganie osi filmowej;

16 Zapewnienie jakości obrazu wideo - oświetlenie Oświetlenie planu zdjęciowego; Sterowanie jasnością dobór odpowiedniej temperatury barwy, mocy żarówki oraz filtrów; Łączenie światła dziennego i sztucznego; Stosowanie akcesoriów skupiających, rozpraszających, zmiękczających światło; Zapewnienie jakości obrazu wideo - oświetlenie Oświetlenie jest sztuką kinematografii. Źródła światła wykorzystywane są przez oświetleniowców podobnie jak farby przez malarza do tworzenia dzieła. Światło wolframowe zrównoważone światła o zakresie widmowym odpowiadającym światłu żarowemu ma zabarwienie pomarańczowe lub żółte. Światło dzienne imitujące światło słoneczne, ma kolor biały lub nawet lekko niebieskawy.

17 Zapewnienie jakości obrazu wideo - oświetlenie Oświetlenie trzypunktowe stanowi punkt wyjścia do bardziej skomplikowanych konfiguracji oświetlenia. Światło rysujące podstawowe źródło światła oświetlające postać lub obiekt, ustawiane pod kątem do oświetlanego obiektu. Światło rysujące jest silnym, dominującym źródłem, często współgrającym z innymi źródłami światła na planie. Światło wypełniające wypełnia głebokie cienie powodowane przez światło rysujące. Zwykle światło to jest bardziej matowe i rozproszone. Zapewnienie jakości obrazu wideo - oświetlenie Światło kontrowe umieszczane jest za obiektem i służy do odseparowania obiektu od tła (tworzenie wrażenia głębi). Może mieć inny kolor niż pozostałe źródła światła np. pomarańczowy czy niebieskawy.

18 Zapewnienie jakości obrazu wideo - oświetlenie Światła 1 -podstawowe 3- odcinające 2- rysujące 4 - wypełniające Zapewnienie jakości obrazu wideo Oświetlenie postaci;

19 Zapewnienie jakości obrazu wideo - oświetlenie Oświetlenie pod kątem efektu kluczowania wymaga: zapoznania się z wymogami programu do wykonania efektu kluczowania, oświetlenia osobno obiektu i tła, tło należy oświetlić równomiernie, obiekt należy odsunąć maksymalnie od tła, dobrze jest wykonać zdjęcia próbne i wstępnie sprawdzić jakość kluczowania. Oświetlenie powinno być odpowiednie zbyt słabe oświetlenie będzie powodowało zbyt mocne wzmacnianie sygnału wideo przez kamerę pojawi się szum. Zapewnienie jakości obrazu wideo - oświetlenie Zasilanie w przypadku pracy z taśmą filmową wymagane jest oświetlenie o dużej mocy rzędu kilku KW. Taka moc wymaga odpowiednich obwodów elektrycznych. W przypadku produkcji wideo nie jest wymagane oświetlenie o tak dużej mocy (czułość kamer wideo jest znacznie większa). W plenerze często również potrzebne jest oświetlenie, które blokuje, rozprasza naturalne światło słoneczne. Minimalna moc światła przydatnego w plenerze to 2000 W.

20 Zapewnienie jakości obrazu wideo Parametry ekspozycji obrazu; Kontrola głębi ostrości obrazu; Wybór wielkości przesłony Kontrola balansu bieli zapewnienie jednakowego odwzorowania kolorów przy różnym rodzaju oświetlenia. Polega na umieszczeniu przed obiektywem białej kartki lub skadrowanie kamery na biały element sceny i uruchomienie funkcji kalibrowania balansu bieli. Balans bieli należy wykonać za każdym razem gdy w znaczący sposób zmienią się warunki oświetlenia sceny. Zapewnienie jakości obrazu wideo Rejestracja dźwięku; Dobór mikrofonów mikrofony kierunkowe do zbierania dialogów, dookólne do zbierania dźwięków z planu; Rejestracja za pomocą kamery lub oddzielnego rejestratora, zsynchronizowanego z kamerą;

21 Kamera wideo Kamera urządzenie optyczno-elektroniczne służące do rejestracji obiektów będących w ruchu. Obraz z kamery może być rejestrowany na taśmie magnetycznej, dyskach magnetooptycznych lub optycznych, a także może być bezpośrednio transmitowany za pomocą medium np. Internet, telewizja Kamera wideo przetwornik CCD

22 Kamera wideo obiektyw Zarówno jakość przetwornika CCD jak i jakość obiektywu w istotny sposób decydują o jakości uzyskiwanego obrazu. W kamerach stosowane są obiektywy o zmiennej ogniskowej. W zaawansowanych modelach obiektywy mogą być wymienne (podobnie jak w lustrzankach). Kamera wideo obiektyw

23 Kamera wideo ogniskowa Ogniskowa - w technice wideo jest definiowana jako odległość obiektu od przetwornika CCD. Zwiększanie ogniskowej powoduje przybliżenie (powiększenie) obiektu, zmniejsza się kąt widzenia. Teleobiektywy powiększają obiekty jednakowo niezależnie od ich odległości od obiektywu. W kamerach kontrola zmiany ogniskowej (zoom) na ogół realizowana jest przez układy mechaniczno-elektroniczne. W tanich kamerach DV układy te na ogół są słabo sterowalne. Kamera wideo przysłona Obiektyw skupia światło przechodzące przez przysłone na płaszczyźnie ostrości, gdzie w kamerze cyfrowej znajduje się przetwornik CCD. Stopień otwarcia przysłony podawany jest w postaci tzw. liczb przysłony (f-stops) im większy numer przysłony tym mniej światła jest przepuszczane (mniejszy otwór przysłony). Kontrola stopnia otwarcia przysłony pozwala kontrolować głębię ostrości. Głębia ostrości określa jak szeroki jest obszar, w którym obiekty są wyraźne i ostre.

24 Kamera wideo ostrość Przed przystąpieniem do ręcznego ustawienia ostrości należy dopasować wizjer kamery do wzroku kamerzysty. Aby ustawić ostrość najlepiej najpierw skierować kamerę na główny obiekt, następnie go powiększyć i ręcznie skorygować ostrość. Ostrość jest ściśle związana z odległością obiektu. Należy dobrze oszacować lub zmierzyć odległość. Jeśli są problemy z ustawieniem ostrości należy zwiększyć liczbę przysłony (zwiększenie głebi ostrości). Kamera wideo filtry Profesjonalne kamery pozwalają na dodatkową korekcję obrazu poprzez specjalne filtry zakładane na obiektyw. Filtr UV (przeciwsłoneczny) zatrzymuje promieniowanie UV i ogranicza zamglenie ujęć. Filtr polaryzacyjny zwiększa nasycenie obrazu, bardzo przydatny w plenerze (zwłaszcza w zachmurzony dzień). Eliminują odbicia przy filmowaniu przez szybę. Filtry neutralne regulują ilość światła (podobnie jak przysłona)

25 Kamera wideo podstawowe ruchy Na profesjonalnym planie filmowym kamera często zamocowana jest na tzw. wózku, który porusza się po specjalnych szynach rozmieszczonych na planie zdjęciowym. Ujęcie z kranu określa umieszczenie kamery na specjalistycznym, ruchomy ramieniu, które pozwala kamerą poruszać w trzech wymiarach. Skracanie głębi planu sytuacja, w której wykonywany jest jednocześnie najazd kamery za pomocą wózka i odjazd za pomocą transfokatora (zoom out) możliwa sytuacja odwrotna. Plan pierwszy nie zmienia się, dalsze obiekty zbliżają się lub oddalają się Kamera wideo podstawowe ruchy Panoramowanie (poziome lub pionowe) ruch kamery względem jej osi. Najazdy przesuwanie kamery wzdłuż osi równoległej do obiektywy. Mogą być wykonywane za pomocą specjalnych wózków lub za pomocą zmiany ogniskowej (zoom). Śledzenie ruch kamery równolegle do kierunku poruszania się obiektów. Ujęcia z ręki głównie materiały reporterskie, śledzenie obiektów, należy unikać przewidywania ruchu obiektu.

26 Kamera wideo parametry Na funkcjonalność kamery wpływ mają: Możliwość regulacji zbliżenia (zoom), Możliwość ręcznej regulacji ostrości (focus) Możliwość regulacji czasu otwarcia przysłony, Możliwość wyboru przesłony, Układy stabilizacji obrazu (optyczne i/lub elektroniczne; Możliwość ręcznej regulacji balansu bieli, Możliwie małe zużycie prądu żywotność akumulatorów, Rozbudowany interfejs we/wy we/wy cyfrowe, we/wy analogowe, gniazdo słuchawkowe, gniazdo mikrofonu. Kamera wideo wybór Dobór kamery zależy od: oczekiwanej jakości obrazu docelowego, budżetu, wymaganej funkcjonalności i ergonomii. Obecnie najbardziej uniwersalnym formatem kamer są kamery pracujące w standardzie DV. Przy stosunkowo niewielkich kosztach gwarantują jakość obrazu gotową zarówno do emisji telewizyjnej jak i do produkcji kinowych.

27 Organizacja rejestracji zdjęć Im większy zakres produkcji tym większa ekipa ludzi będzie potrzebna. Należy odpowiednio przydzielić zadania do konkretnych osób. Operator obrazu osoba odpowiedzialna za kamery i oświetlenie. Operator kamery osoba obsługująca kamerę. Pierwszy asystent operatora odpowiada za ładowanie kaset, dobór filtrów, ustawianie ostrości. Drugi asystent operatora odpowiada za klaps i przechowywanie kaset. Organizacja rejestracji zdjęć Operator dźwięku odpowiada za dźwięk na planie, pomagają mu w zależności od stopnia trudności planu, asystenci, technicy, mikrofoniarze (operowanie tyczką z mikrofonem). Szef obsługi technicznej odpowiedzialny za rozmieszczenie dodatkowych elementów, oświetlenie, sprzętu do poruszania kamerami itp. Wózkarz osoba odpowiedzialna za sterowanie wózkami i innym ciężkim sprzętem filmowym.

28 Organizacja rejestracji zdjęć Dziennik ujęć lista notatek, uwag do ujęć, parametrów ekspozycji obrazu, jakości dźwięku itp. z odniesieniem do kodu czasowego. Ułatwia pracę przy ewentualnych poprawkach i w procesie postprodukcji. Diagram pracy kamery w przypadku skomplikowanych scen z dużą ilością akcji warto rozrysować diagram pracy kamery. Organizacja rejestracji zdjęć diagram pracy kamery

29 Protokół filmowania Kolejność komend, które wydaje asysten reżysera: dźwięk, kamera, akcja. Każdą komendę potwierdza odpowiednia osoba hasłem jest lub gotowe. Należy dać chwilę czasu na rozruch urządzeń oraz na ich zatrzymanie. Nawet przy małej produkcji gdy liczba osób jest znacznie ograniczona warto zachować porządek i uprzedzać przed rozpoczęciem akcji. Nadzór nad scenariuszem Rola osoby nadzorującej scenariusz jest sprawdzanie czy? Każdego dnia kręcona jest odpowiednia ilość ujęć? Czy ujęcia realizowane są zgodnie z planem? Czy zachowana jest ciągłość ujęć? Czy klapsy są prawidłowo opisane numerami ujęć? Wprowadzanie zmian i poprawek do scenariusza.

30 Nadzór nad scenariuszem Każdej scenie przyporządkowany jest jednoznaczny numer identyfikujący np. scena 123. Każde ujęcie ma również swój numer identyfikujący często łączony z numerem sceny np Osoba nadzorująca scenariusz robi notatki opisujące kolejne ujęcia i ich duble. Przygotowanie do montażu Każdą taśmę należy jednoznacznie oznakować. Pomocne może się okazać stworzenie bazy danych wszystkich materiałów do danej produkcji. Każdą taśmę należy dokładnie opisać: wyszczególnienie wszystkich ujęć. staranne opisywanie kodów czasowych, dzielenie długich ujęć na mniejsze, opis jakości (przydatności) ujęć, specjalne oznaczenie ujęć do efektów specjalnych np. kluczowania.

31 Przygotowanie do montażu Opisywanie zawartości ujęć: dialogi nawet jeśli obraz jest zły to dźwięk może się przydać, przebitki, sceny akcji opis wszystkich istotnych ujęć składających się na cała akcję, wywiady pytanie + odpowiedź = scena, ujęcia otwierające i zamykająca sceny, ciekawe ujęcia nie uwzględnione w scenariuszu, tło szumy, odgłosy planu itp. Przechwytywanie materiału wideo Po przeglądnięciu i opisaniu całego materiału należy przechwycić tylko te ujęcia, które zostały zakwalifikowane jako przydatne do montażu. Ustalenie docelowych parametrów montażu (montaż offline/online).

32 Struktura trzech aktów: Koncepcja montażu Wprowadzenie (ok. 30 min), Rozwinięcie (ok min), Zakończenie (ok. 30 min). Struktura ta może być wykorzystywana również w obrębie pojedynczej sceny, sekwencji scen. Montaż analizujący/syntetyzujący Dźwięk w filmie Dialogi główny nośnik informacji dźwiękowej. Muzyka w istotny sposób buduje nastrój filmu, ilustruje i uzupełnia obraz. Efekty dźwiękowe oddają realizm dźwięku, podkreślają nastrój, budują napięcie. W czasie montażu obrazu należy zaznaczyć/wynotować uwagi dotyczące poprawy dźwięku (czy poprawić dialogi, jakie efekty dźwiękowe, koncepcja sposobu budowania napięcia przez muzykę itp.) Montaż dźwięku najlepiej wykonać za pomocą dedykowanego oprogramowania.

33 Poprawa jakości dialogów Na początku należy podjąć próbę poprawy jakości dialogu za pomocą metod przetwarzania sygnału. Jeśli było wykonane kilka dubli tego samego ujęcia spróbować wyjąć dźwięk z dubla gdzie jakość dźwięku jest najlepsza. W ostateczności przystąpić do nagrania postsynchronów. Należy zadbać o: synchronizację dźwięku z ruchem ust (można wspomóc się filtrami do zmiany czasu odtwarzania), oddanie emocji w głosie. Etapy postprodukcji filmu fabularnego g

34 Wybrane pojęcia z żargonu telewizyjnego i filmowego Animacja błąd montażowy, skok w obrazie. Asynchron lub offsynchron brak dokładnej synchronizacji dźwięku z obrazem. Forszpan - sygnał dźwiękowo-wizualny rozpoczynający program z zapowiedzią trzech, czterech najważniejszych tematów (zwany też head-linem lub czołówką). Oblankować setkę przygotować do emisji czyjąś wypowiedź. Off dźwięk zza kadru. Prompter urządzenie wyświetlający tekst czytany przez lektora/prowadzącego. Wybrane pojęcia z żargonu telewizyjnego i filmowego Przebitka obraz, którym na ogół maskuje się przerwy w montażu, animacje. Setka czyjaś wypowiedź: dźwięk + obraz, fragment nagrania, w którym widać usta mówcy. Spady materiały, które nie nadają się do montażu (nadają się do kosza). Żre program jest w porządku. Żywiec albo live występ reportera nażywo.

35 Dziękuję za uwagę