Przemysław Woźniak Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych. Inflacja w Polsce w kontekście globalnych procesów

Transkrypt

1 Przemysław Woźniak Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych Inflacja w Polsce w kontekście globalnych procesów

2 Inflacja w Polsce w kontekście globalnych procesów 1. Struktura inflacji i źródła wzrostu cen 2. Sytuacja na poszczególnych rynkach >żywność, >energia, >art. przemysłowe. 3. Badanie wpływu cen światowych na ceny w Polsce (wstępne wyniki) 4. Podsumowanie i wnioski

3 Znaczny wzrost inflacji wszystkich podstawowych agregatów % 2002m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m01 Efekt akcesji cp00 All-items HICP Prod. przemyslowe Usługi Energia Żywność

4 pomimo aprecjacji złotego % 2002m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m m01 PLN/EUR Prod. przemysłowe Żywność

5 Źródła wzrostu inflacji W 2007 w Polsce nałożyły się czynniki podażowe (słabe zbiory + wzrost cen św.) i popytowe (wysoki wzrost gospodarczy + dynamika dochodów) Niezmiennie od lat motorem wzrostu cen (zwłaszcza usługi) jest też konwergencja do poziomów w UE

6 Poziom Cen w Polsce (EU15=100) Durable goods Non-alcoholic beverages Oils and fats Transport Consumer goods Total goods Gross fixed capital formation Capital goods Household furnishings, eqipmt and maint. Fish Non-durable goods Restaurants and hotels Milk, cheese and eggs Fruits, vegetables, potatoes Recreation and culture Food Household final consumption expend. Alcoholic beverages, tobacco Construction Bread and cereals Gross Domestic Product Consumer services Meat Total services Tobacco Health Housing, water, electricity, gas Government services Gov. final consumption expenditure Education Machinery and equipment Clothing and footwear Communication Semi-durable goods Alcoholic beverages Personal transport equipment

7 Żywność (poziom cen 47.6% 60.7% poziomu UE15) = q1 1996q3 1997q1 1997q3 1998q1 1998q3 1999q1 1999q3 2000q1 2000q3 2001q1 2001q3 2002q1 2002q3 2003q1 2003q3 2004q1 2004q3 2005q1 2005q3 2006q1 2006q3 2007q1 2007q3 Żyw ność (PL w PLN) EIU Food Price Index (World w USD) 3q MA EIU Food Price Index (World w PLN) 3q MA = q1 1996q3 1997q1 1997q3 1998q1 1998q3 1999q1 1999q3 2000q1 2000q3 2001q1 2001q3 2002q1 2002q3 2003q1 2003q3 2004q1 2004q3 2005q1 2005q3 2006q1 2006q3 2007q1 2007q3 Żyw ność (PL w PLN) Żyw ność (EA w EUR) Żyw ność (EA w PLN)

8 Dynamika cen żywności wzrosła w ślad za wzrostem cen światowych (i UE), choć silny złoty spowalnia wzrost q1 1996q3 1997q1 1997q3 1998q1 1998q3 1999q1 1999q3 2000q1 2000q3 2001q1 2001q3 2002q1 2002q3 2003q1 2003q3 2004q1 2004q3 2005q1 2005q3 2006q1 2006q3 2007q1 2007q3 Żyw ność (PL w PLN) Żyw ność (EA w PLN) EIU Food Price Index (World w PLN) 3q MA %

9 Pieczywo i art. Zbożowe (poziom cen 42.9% 55.7% poziomu UE15) = q1 1996q3 1997q1 1997q3 1998q1 1998q3 1999q1 1999q3 2000q1 2000q3 2001q1 2001q3 2002q1 2002q3 2003q1 2003q3 2004q1 2004q3 2005q1 2005q3 2006q1 2006q3 2007q1 2007q3 Chleb i art. zbożow e (PL w PLN) EIU Grain Price Index (World w USD) 3q MA EIU Grain Price Index (World w PLN) 3q MA % q1 1996q3 1997q1 1997q3 1998q1 1998q3 1999q1 1999q3 2000q1 2000q3 2001q1 2001q3 2002q1 2002q3 2003q1 2003q3 2004q1 2004q3 2005q1 2005q3 2006q1 2006q3 2007q1 2007q3 Chleb i art. zbożow e (PL w PLN) Chleb i art. zbożow e (EA w PLN) EIU Grain Price Index (World w PLN) 3q MA

10 Pszenica Rynek zboża w UE jest stosunkowo umiarkowanie kontrolowany, więc przełożenie cen światowych na lokalne jest spory Ceny pszenicy (1996=100) IFS Wheat Price Index (w PLN) Ceny skupu pszenicy (w PLN) M M M M M M M M M M M M M M M M M M M M M M M M M1 2008

11 1996= Oleje i tłuszcze (poziom cen 61.3% 73.9%) Systematyczny wzrost cen światowych od 2001 (efekt zmian kursu złotego) Wyraźne przyspieszenie w 2007 z lekkim opóźnieniem w Polsce 1996q1 1996q3 1997q1 1997q3 1998q1 Tłuszcze i oleje (PL w PLN) EIU Oilseeds Price Index (EIU w PLN) 3q MA 1998q3 1999q1 1999q3 2000q1 2000q3 2001q1 2001q3 2002q1 2002q3 2003q1 2003q3 2004q1 2004q3 2005q1 2005q3 2006q1 2006q3 2007q1 2007q3 EIU Oilseeds Price Index (EIU w USD) 3q MA

12 Paliwa a ropa naftowa Wahania na rynku ropy + mocny złoty chroni przed znacznym wzrostem cen (2005/06) Ceny ropy utrzymuje się na poziomie100$ za baryłkę q1 1996q3 1997q1 1997q3 1998q1 1998q3 1999q1 1999q3 2000q1 2000q3 2001q1 2001q3 2002q1 2002q3 2003q1 2003q3 2004q1 2004q3 2005q1 2005q3 2006q1 2006q3 2007q1 2007q3 Paliw o (PL w PLN) Average Crude Oil (World w USD) 3q MA Average Crude Oil (World w PLN) 3q MA 1996=100

13 1996= q1 1996q3 1997q1 1997q3 Energia (PL w PLN) Energia IFS Energy Price Index (World w PLN) 3q MA 1998q1 1998q3 1999q1 1999q3 2000q1 2000q3 2001q1 2001q3 2002q1 2002q3 2003q1 2003q3 2004q1 2004q3 2005q1 2005q3 2006q1 2006q3 2007q1 Ceny energii wyraźnie zostały w tyle za cenami światowymi (szczególnie w latach ) To się zmieni (drożejące surowce/węgiel, inwestycje elektrowni, zakup limitów emisji CO 2 ) 2007q3 IFS Energy Price Index (World w USD) 3q MA

14 Pozostałe surowce 1996= q1 1996q3 1997q1 Produkty przemysłow e (PL w PLN) 1997q3 1998q1 1998q3 1999q1 1999q3 2000q1 2000q3 2001q1 2001q3 2002q1 2002q3 2003q1 EIU Industry Raw Materials (World w PLN) 3q MA Gwałtowne przyspieszenie w 2006 (efekt spekulacyjny?) Ograniczony efekt w Polsce głównie ze względu na tani import z Azji i ekspansję handlu wielkopowierzchniowego Tendencja może się odwrócić 2003q3 2004q1 2004q3 2005q1 2005q3 2006q1 2006q3 2007q1 2007q3 EIU Industry Raw Materials (World w USD) 3q MA

15 Metale q1 1996q3 1997q1 1997q3 1998q1 1998q3 1999q1 1999q3 2000q1 2000q3 2001q1 2001q3 2002q1 2002q3 2003q1 2003q3 2004q1 2004q3 2005q1 2005q3 2006q1 2006q3 2007q1 2007q3 Produkty przemysłow e (PL w PLN) IFS Metals Price Index (World w USD) 3q MA IFS Metals Price Index (World w PLN) 3q MA Szczyt na początku 2007 Co dalej? 1996=100

16 Jaki jest wpływ cen światowych surowców na ceny w Polsce? Wyizolowanie takiego efektu niezmiernie trudne > od strony podażowej - na poziomie szczegółowych branż (udział poszczególnych grup kosztów w cenie, koszty energii, transportu, pracy, podatki, inne koszty, np. ekologiczne itd..) > od strony popytowej skala presji popytowych na poszczególnych rynkach, terms of trade, itd

17 Badanie wpływu na ceny w Polsce (uproszczone podejście) Zbadanie efektu na wskaźnikach cenowych oczyszczonych z krajowych czynników popytowych Oczyszczenie szeregów cen (regresja indeksów cen na zmienne popytowe oraz REER) Badanie skumulowanego wpływu cen światowych na szereg reszt z równania

18 Badanie wpływu na ceny w Polsce (szczegóły) 1) Regresja szeregów cenowych na zmienne odzwierciedlające krajowe uwarunkowania: P food = β + β GDP + β w + β PROD + β REER + β S + ε 2) Regresja reszt na wskaźniki cen światowych w PLN: m food i ε t = αt EIUfpit i + i= 0 za pomocą Filtru Kalmana tak, by uzyskać zmienny i w czasie szacunek parametrów ξ t α t food

19 Badanie wpływu na ceny w Polsce α i t Szacunek parametrów dostępny dla każdego okresu w próbie danych kwartalnych 1996q1-2007q4 Suma współczynników = m Α α i t i = 1 t odzwierciedla łączny efekt cen światowych na ceny w Polsce (suma elastyczności) i jest funkcją czasu Kształtowanie się A t pozwala prześledzić zmiany efektu w czasie

20 Wstępne wyniki Pierwsze próby dały umiarkowane dobre Energia wyniki... Dla większości szeregów duża zmienność w czasie i brak trendu Skumulowane elastycznosci

21 0.18 CHleb i art. zbozowe Skumulowane elastycznosci

22 0.25 Oleje i tluszcze 0.2 Skumulowane elastycznosci

23 0.3 Zywnosc 0.25 Skumulowane elastycznosci

24 0.5 Paliwa 0.4 Skumulowane elastycznosci

25 Pozostałe szeregi Dla dóbr nieżywnościowych (wyjaśnianych wskaźnikami cen surowców) bardzo niestabilne wyniki z większością nieistotnych Dla cen nabiału (wyjaśnianych) cenami mleka w proszku zdecydowana więkoszość prób nieistotna (wpływ CAP?)

26 Podsumowanie i wnioski Efekt cen światowych na ceny polskie będzie się wzmagać choć trudno jest to na razie twardo udokumentować (poza wyjątkiem niektórych rynków żywnościowych). Między 1995 a 2006 ceny konsumenckie w Polsce skoczyły z 44.1% do 59.2% ( w tym dóbr z 58.9% w 1999 do 72.4% w 2006). Dlatego zmniejsza się bufor między cenami na świecie i w Polsce a te stają się bardziej podatne na ruchy cen światowych

27 Podsumowanie i wnioski, c.d. Rośnie otwartość polskiej gospodarki i integracja z jednolitym rynkiem unijnym Międzynarodowa mobilność na rynku pracy wymusza konwergencję kosztów pracy Nadal bardzo istotny wpływ na przełożenie cen ma kurs złotego, który obecnie hamuje wzrost cen