WYKORZYSTANIE KILKUPĘDOWYCH SADZONEK W ROZMNAŻANIU OZDOBNYCH GATUNKÓW TRAW Z RODZAJU FESTUCA, CAREX I JUNCUS. Wstęp

Transkrypt

1 Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLXXXIII (2007) KRYSTYNA PUDELSKA WYKORZYSTANIE KILKUPĘDOWYCH SADZONEK W ROZMNAŻANIU OZDOBNYCH GATUNKÓW TRAW Z RODZAJU FESTUCA, CAREX I JUNCUS Z Instytutu Roślin Ozdobnych i Architektury Krajobrazu Akademii Rolniczej w Lublinie ABSTRACT. Five species of ornamental grasses (Carex muskingumensis, Carex ornithopoda Variegata, Festuca cinerea Vill., Festuca cinerea Silberreiher, Juncus effusus) were propagated through few-shoots soft cuttings and rooted for four weeks in spring, directly in the ground, in a glasshouse in multipots and in a foil tunnel. The best rooted cuttings were obtained in a foil tunnel and the best quality ones were formed in a glasshouse conditions. Key words: propagation, ornamental grass (Carex, Festuca, Juncus), cuttings Wstęp Najbardziej znanymi trawami ozdobnymi są miskanty oraz trawa pampasowa. Ze względu na swoje okazałe rozmiary, ozdobne kwiatostany dominujące ponad rośliną oraz pasiaste liście, są uznawane za najbardziej dekoracyjne spośród tej grupy roślin. W różnego typu obiektach terenów zieleni, parkach czy ogrodach przydomowych można jednak z powodzeniem wykorzystywać całą gamę innych gatunków ozdobnych traw, turzyc czy sitów, które charakteryzują się dużym zróżnicowaniem pokroju, siły wzrostu, a także odmiennymi wymaganiami uprawowymi. Można je sadzić w bardzo różnych warunkach siedliskowych, łącząc z innymi bylinami czy tworząc grupy jednorodne. Powszechnie stosowanym, ale mało wydajnym sposobem rozmnażania traw jest wiosenny podział kęp (Haber 1989, Strasko 2002). U niektórych gatunków można intensywnie dzielić rośliny mateczne, na 1-3-pędowe sadzonki, które są zdolne do podjęcia wzrostu (Urbański i Wilkaniec 2003). Ten sposób rozmnażania wiąże się z pozyskaniem większej liczby roślin potomnych, a więc pozwala na ich popularyzację i powszechniejsze zastosowanie (Urbański 1996, 2001). Przeprowadzone badania dotyczyły oceny możliwości wykorzystania 1-3-pędowych sadzonek traw ozdobnych i ich ukorzeniania, w okresie wiosennym, w gruncie, szklarni i nieogrzewanym tunelu foliowym. Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań 2007 PL ISSN

2 172 K. Pudelska Materiał i metody Materiałem badawczym było pięć gatunków: Carex muskingumensis Schweinf., Carex ornithopoda (Willd.) Variegata, Festuca cinerea Vill., Festuca cinerea Silberreiher i Juncus effusus L., które pochodziły z kolekcji traw ozdobnych Instytutu. W kolejnych latach badań ( ) rośliny mateczne wykopywano 4-5 maja, dzielono na 1-3-pędowe sadzonki i w tym samym dniu sadzono w trzech miejscach bezpośrednio do gruntu, na poletka, gdzie podłożem była gleba płowa wytworzona z utworów lessowych na marglach kredowych. Na poletkach zastosowano rozstawę cm. Pozostałe sadzonki ukorzeniano w wielodoniczkach wypełnionych mieszaniną torfu wysokiego i perlitu (1:1). Wielodoniczki z sadzonkami ustawiano w szklarni i w nieogrzewanym tunelu foliowym, na macie podsiąkowej. Torf wysoki wapnowano kredą w dawce 4 g dm -3 torfu, do ph 6, a zastosowaną mieszaninę podłoża wzbogacano wieloskładnikowym nawozem Azofoska w ilości 2 g dm -3 podłoża. Bezpośrednio przed ukorzenianiem część nadziemną sadzonek przycinano o 1/3 długości. Po czterech tygodniach określono liczbę ukorzenionych sadzonek wyrażoną w procentach, wykonano pomiary dotyczące: świeżej masy sadzonki, liczby liści na sadzonce, liczby i długości korzeni. Każda kombinacja obejmowała 12 sadzonek badanego gatunku i odmiany. Wyniki opracowano statystycznie metodą klasyfikacji podwójnej. Istotne różnice między średnimi porównano testem Tukeya, na poziomie istotności α = 0,05. Przebieg pogody w maju 2004 i 2005 roku był odmienny. Maj 2004 roku, zwłaszcza jego I dekada (temperatura powietrza 13,6 C), należał do ciepłych i o małej liczbie opadów. Średnia miesięczna temperatura powietrza w tym miesiącu wynosiła 11,9 C, a miesięczna suma opadów 38 mm, podczas gdy poziom sumy opadów z wielolecia 58,3 mm. Maj 2005 roku również należał do ciepłych (13,2 C), ale wilgotnych (98 mm), co sprzyjało lepszemu ukorzenianiu się sadzonek w gruncie. Wyniki i dyskusja Z przeprowadzonych doświadczeń wynika, że badane gatunki traw ozdobnych różnie reagowały na miejsce ukorzeniania 1-3-pędowych sadzonek (tab. 1). Turzyce tworzyły większą liczbę ukorzenionych sadzonek w warunkach szklarniowych (59-84%), natomiast kostrzewy, gdy ich sadzonki ukorzeniano w wielodoniczkach ustawianych w nieogrzewanym tunelu foliowym (54-82%). Zaobserwowano, że 1-3-pędowe sadzonki Festuca cinerea Silberreiher dobrze ukorzeniały się zarówno w gruncie, jak i pod osłonami (odpowiednio 82, 82 i 71%). Natomiast sit rozpierzchły, w kolejnych latach badań bez względu na miejsce ukorzeniania, tworzył najmniejszą liczbę ukorzenionych sadzonek od 42 od %. Z oceny cech morfologicznych sadzonek badanych traw ozdobnych wynika, że istotnie większą masą charakteryzowały się sadzonki ukorzeniane w szklarni i w gruncie odpowiednio 1,6 i 1,4 g (tab. 2), natomiast w warunkach nieogrzewanego tunelu foliowego sadzonki tworzyły istotnie dłuższe liście (24,3 cm) od sadzonek ukorzenianych w gruncie i szklarni (15,5 i 15,3 cm). Miejsce ukorzeniania nie miało istotnego wpływu na liczbę liści i długość korzeni na sadzonce.

3 Wykorzystanie kilkupędowych sadzonek w rozmnażaniu Tabela 1 Procent ukorzenionych sadzonek traw ozdobnych z rodzaju Carex, Festuca, Juncus Percentage of rooted cuttings of Carex, Festuca and Juncus genus ornamental grasses Gatunek Odmiana Species Cultivar Rok uprawy Year grunt ground Miejsce ukorzeniania Place of rooting tunel tunnel szklarnia greenhouse Carex muskingumensis Średnia Mean Carex ornithopoda Variegata Średnia Mean Festuca cinerea Średnia Mean Festuca cinerea Silberreiher Średnia Mean Juncus effusus Średnia Mean Jedno-trzypędowe sadzonki Carex muskingumensis charakteryzowały się największą świeżą masą i dwoma liśćmi, gdy ukorzeniano je w szklarni i gruncie, a turzyca ptasia łapka po ukorzenianiu w gruncie (tab. 2). Natomiast sadzonki kostrzew, po czterech tygodniach ukorzeniania, osiągały największą masę, liczbę liści i korzeni, gdy sadzonkowano je w szklarni. Sadzonki situ rozpierzchłego charakteryzowały się dobrą jakością (świeżą masą, liczbą liści i korzeni) zarówno po ukorzenianiu w gruncie, jak i w wielodoniczkach wystawianych do szklarni i tunelu foliowego. Otrzymane wyniki badań wskazują na możliwość wykorzystania kilkupędowych sadzonek wybranych gatunków traw, pozyskiwanych podczas intensywnego podziału kęp. Podobne wyniki, dotyczące gatunków z rodzaju Sesleria, otrzymali Urbański i Wilkaniec (2003). W niniejszym doświadczeniu zastosowanie intensywnego podziału roślin matecznych można polecić zwłaszcza dla wybranych gatunków turzyc i kostrzew, a także dla situ rozpierzchłego.

4 174 K. Pudelska Tabela 2 Wpływ miejsca ukorzeniania na jakość sadzonek traw ozdobnych z rodzaju Carex, Festuca, Juncus The effects of place of rooting on quality of Carex, Festuca and Juncus genus ornamental grasses Gatunek Odmiana Species Cultivar Carex muskingumensis Carex ornithopoda Variegata Festuca cinerea Festuca cinerea Silberreiher Juncus effusus Średnia Mean Miejsce ukorzeniania sadzonek Place of rooting Masa sadzonki Weight of roots (g) 2,1 ab 0,4 c 2,7 a Liczba liści (szt.) Number of leaves (pcs) 2,1 bc 2,2 bc Długość liści Length of leaves (cm) 19,1 cd 43,0 a 14,0 de Długość korzeni Length of roots (cm) 5,3 ac 10,0 a 7,6 ac średnia mean 1,7 A 2,1 B,4 A 7,6 A 0,5 c 1,4 c 1,0 d 1,0 d 6,4 e 13,9 de 11,3de 4,6 b-e 1,7 e 3,2 c-e średnia mean 1,5 AC 1,3 C 10,5 C 3,2 B 0,8 cd 0,4 c 1,4 c 2,6 a-c 16,3 c-e 16,1 c-e 17,3 cd 2,9 de 9,1 a 8,2 ab średnia mean 0,9 C 2,0 B 16,5 B 6,7 A 0,7 cd 0,2 e 1,0 b-d 2,4 a-c 1,5 c 2,4 a-c 11,5 de 13,9 de 20,1 cd 2,9 de 3,4 c-e 7,0 a-d średnia mean 0,6 C 2,1 B 15,2 A 4,4 B 1,8 a-c 1,4 b-d 1,8 c 3,8 a 3,1 ab 24,8 bc 34,9 ab 13,8 de 9,4 a 7,2 a-d 7,1 a-d średnia mean 1,6 AB 2,9 A 24,5 A 7,9 A 1,4 A 0,6 B 1,6 A 1,9 2,1 2,2 15,6 B 24,3 A 15,3 B 5,0 6,3 6,6

5 Wykorzystanie kilkupędowych sadzonek w rozmnażaniu... 1 Wnioski 1. Intensywny podział kęp i ukorzenianie 1-3-pędowych sadzonek traw ozdobnych z rodzaju Carex, Festuca i Juncus pozwala na zwiększenie liczby roślin potomnych. 2. Polecanym miejscem do ukorzeniania sadzonek Carex muskingumensis i Carex ornithopoda Variegata są szklarnia i grunt. W warunkach szklarniowych turzyce tworzą jednak większą liczbę sadzonek w porównaniu z roślinami ukorzenianymi w gruncie czy tunelu foliowym. 3. Kostrzewy tworzą większą liczbę sadzonek w nieogrzewanym tunelu, ale lepszą jakość uzyskują, gdy są ukorzeniane w szklarni. 4. Jedno-trzypędowe sadzonki Juncus effusus najlepiej ukorzeniają się w gruncie (liczba i jakość sadzonek). Literatura Haber Z. (1989): Trawy rabatowe dla naszych parków i ogrodów. Oficyna Wydawnicza Atena, Poznań. Strasko R. (2000): Propagation of ornamental grasses in liners. International Plant Propagators Society. Combined Proceedings of Annual Meetings 52: Urbański P. (1996): Kostrzewy mało znane trawy dla terenów zieleni. W: Mater. Ogólnopol. Symp. Nowe rośliny i technologie w ogrodnictwie. Poznań, września: Urbański P. (2001): Trawy ozdobne turzyce i sity. PWRiL, Poznań. Urbański P., Wilkaniec A. (2003): Rozmnażanie wegetatywne ozdobnych gatunków traw z rodzaju Sesleria. Biul. Inst. Hod. Aklim. Rośl. 2: THE USE OF A FEW-SHOOTS CUTTINGS FOR PROPAGATION OF ORNAMENTAL GRASSES OF FESTUCA, CAREX AND JUNCUS GENUS Summary Five species of ornamental grasses (Carex muskingumensis, Carex ornithopoda Variegata, Festuca cinerea Vill., Festuca cinerea Silberreiher, Juncus effusus) were propagated through few-shoots soft cuttings and rooted for four weeks in spring, directly in the ground, in a glasshouse in multipots and in a foil tunnel. The most rooted cuttings were obtained in the ground and the best quality ones were formed in a glasshouse conditions. The intensive division of clumps and rooting of 1-3-shoot cuttings of ornamental grasses varieties of Carex, Festuca and Juncus allows to increase a number of offsprings. The recommended place for rooting of Carex muskingumensis, Carex ornithopoda Variegata, Festuca cinerea and Festuca cinerea Variegata cuttings is glasshouse, while for Juncus effusus it is field.