Management Systems in Production Engineering No 3(7), 2012
|
|
- Antonina Urban
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 WYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKA OBCIĄŻENIA OKRĘTOWYCH SILNIKÓW POMOCNICZYCH PODCZAS POSTOJU STATKÓW W PORTACH ASSESSMENT OF MARINE AUXILIARY ENGINES LOAD FACTOR IN PORTS Grzegorz NICEWICZ, Dariusz TARNAPOWICZ Akademia Morska w Szczecinie Streszczenie: Do obliczenia wielkości emisji zanieczyszczeń powietrza generowanych przez statki podczas postoju w porcie konieczna jest miedzy innymi znajomość współczynnika obciążenia okrętowych silników pomocniczych. Wartość tego współczynnika w raportach organizacji światowych, zajmujących się problematyką emisji spalin przez statki, określana jest głównie na podstawie wywiadów przeprowadzanych ze starszymi mechanikami na statkach. W pracy przedstawiono metodę wyznaczania tego współczynnika w oparciu o badania identyfikacyjne obciążeń okrętowych systemów elektroenergetycznych, prowadzone przez autorów. Dokonano również porównania uzyskanych w ten sposób wyników z wartościami podawanymi w raportach światowych. Słowa kluczowe: emisja zanieczyszczeń powietrza przez statki w portach, współczynnik obciążenia silników pomocniczych 1. Wprowadzenie Współczynnik obciążenia spalinowych silników okrętowych jest podstawową informacją dla obliczenia emisji przez statki zanieczyszczeń powietrza. Współczynniki obciążeń decydujące o wynikach wyliczeń emisji podawane w różnych raportach z mniejszą lub większą aproksymacją. Dla silników pomocniczych raporty głównych światowych organizacji zajmujących się emisją spalin [1, 2, 3] przedstawiają zestawienie współczynników obciążenia w zależności od rodzaju statku i trybu pracy. Zestawienia te są przygotowywane na podstawie danych z rejestrów statków oraz wywiadów przeprowadzonych z kapitanami statków, starszymi mechanikami i stacjami pilotów. Tabela 1 przedstawia zestawienie wskaźników mocy silników pomocniczych w stosunku do silników głównych oraz wskaźniki obciążenia silników pomocniczych w stanie pracy postój w porcie (opracowano na podstawie [2]).
2 Tabela 1. Auxiliary Engine Power Ratios and Auxiliary Engine Load Factor in hoteling mode [2] Ship Type Average Propulsion Engine (kw) Average Auxiliary Engines Power Total Engine Speed Each (kw) Power (kw) Auxiliary to Propulsion Ratio Auxiliary Engine Load Factor in hoteling mode Auto Medium 0,266 0,24 Carrier Bulk Medium 0,222 0,22 Carrier Container , Medium 0,220 0,17 Ship Passenger , Medium 0,278 0,64 Ship General Medium 0,191 0,22 Cargo Miscellan ,680 Medium 0,269 0,22 eous RORO Medium 0,259 0,30 Reefer Medium 0,406 0,34 Tanker Medium 0,211 0,67 Wyznaczone w taki sposób współczynniki obciążenia silników pomocniczych nie są zbyt precyzyjne. Wynika to przede wszystkim z braku danych empirycznych o rzeczywistych wartościach obciążenia okrętowych systemów elektroenergetycznych [4]. Dane w raportach wysyłanych przez starszych mechaników do armatorskich służb technicznych, nadzorujących eksploatację statków, są zbyt szczątkowe, o czym autorzy pisali w pracy [5]. Ponadto obciążenie okrętowych zespołów prądotwórczych odczytywane na kilowatomierzach lub stacjach graficznych systemu kontrolno-alarmowego siłowni okrętowej w centrali manewrowo-kontrolnej (CMK) nie jest równoważne z obciążeniem silników pomocniczych. Obciążenie silnika pomocniczego należy obliczyć uwzględniając współczynnik nadmiaru mocy silnika pomocniczego do mocy prądnicy oraz sprawność prądnicy. Niestety w przypadku danych gromadzonych przez towarzystwa klasyfikacyjne statków, nie zbiera się informacji na temat współczynnika sprawności prądnic, współczynnika nadmiaru mocy silników pomocniczych do mocy prądnic czy mocy samych silników pomocniczych, a jedynie wartość nominalnej mocy czynnej zespołów prądotwórczych, rozumianej jako moc czynna prądnic. Dlatego współczynnik obciążenia silników pomocniczych podawany w tabeli 1 odpowiada bardziej współczynnikowi obciążenia zespołów prądotwórczych (prądnic). W związku z tym autorzy opracowali metodę wyznaczania współczynnika obciążenia okrętowych silników pomocniczych podczas postoju w porcie dla różnego typu statków morskich w oparciu o badania identyfikacyjne obciążeń okrętowych systemów elektroenergetycznych. Opis metody i uzyskane wyniki przedstawiono w dalszej części pracy. 2. Badania identyfikacyjne obciążeń okrętowych systemów elektroenergetycznych O przyczynach podjęcia badań identyfikacyjnych obciążeń okrętowych systemów elektroenergetycznych i problemach związanych z ich prowadzeniem autorzy pisali szeroko chociażby w pracy [4]. W związku z realizacją w Akademii Morskiej w Szczecinie międzynarodowego projektu: BSR InnoShip: Baltic Sea cooperation for reducing ship and port emissions through knowledge and innovation, zaszła potrzeba wykorzystania wyników tych badań do określenia empirycznego współczynnika obciążenia okrętowych silników pomocniczych. 2
3 W Akademii Morskiej w Szczecinie badania identyfikacyjne obciążeń okrętowych systemów elektroenergetycznych (OSEE) prowadzone były na różnego typu jednostkach o funkcji transportowej w fazie ich eksploatacji przez zagraniczne i krajowe przedsiębiorstwa armatorskie. Badania prowadzono w latach rejestrując obciążenie OSEE we wszystkich typowych dla danej jednostki stanach eksploatacji i w różnych warunkach klimatyczno-pogodowych. Analizie poddano 14 typów statków, mających tzw. jednostki siostrzane, zbudowanych w latach , z czego trzy w latach , dwie w latach , cztery w okresie od 1990 do 2000 roku i pięć po roku Jednostek wybudowanych przed rokiem 1977, a objętych badaniami, nie uwzględniono w niniejszej analizie, mimo iż są obecnie w dalszym ciągu eksploatowane, przyjmując, że wiek statku objętego analizą nie może przekraczać 30 lat. Jednostki zostały zbudowane w stoczniach w Bułgarii, Chinach, Francji, Japonii, Jugosławii, Korei Południowej, Niemczech, Norwegii, Polsce i Tajwanie. 14 typów statków obejmuje sześć różnej wielkości kontenerowców (7500 TEU-1100 TEU), dwa typy semikontenerowców, 3 typy masowców oraz po jednym typie drobnicowca, tankowca DP2 i chemikaliowca/produktowca. Długości całkowite statków wynoszą od 72 m do 300 m. Moc napędu głównego jednostek wynosi od 1470 kw do kw. Do napędu głównego na dziesięciu typach jednostek zastosowano silniki wolnoobrotowe, na czterech silniki średnioobrotowe. Pędnikiem w dziesięciu przypadkach jest śruba stała, w czterech śruba nastawna. Bezpośredni napęd śruby zastosowano na dziewięciu typach statku, a pośredni na pięciu, z czego czterokrotnie użyto przekładni redukcyjnej i raz sprzęgła hydrauliczno-kinetycznego. Dodatkowo jedna z jednostek ma elektryczny napęd awaryjny z wykorzystaniem prądnicy wałowej pracującej jako silnik elektryczny. Na czternaście omawianych typów jednostek aż na jedenastu zainstalowano stery strumieniowe. Najczęściej (dziewięć przypadków) stosowanym rozwiązaniem jest jeden dziobowy ster strumieniowy. Tylko na dwóch typach jednostek występują dziobowe i rufowe stery strumieniowe jeden typ kontenerowca i tankowiec DP2. Napęd sterów strumieniowych jest elektryczny na dziesięciu statkach. W jednym przypadku zastosowano ster strumieniowy z napędem hydraulicznym. Niektóre z omawianych typów statków zostały wyposażone w okrętowe urządzenia przeładunkowe, umożliwiające przeprowadzenie operacji ładunkowych w portach bez odpowiedniego zaplecza technologicznego. Ciągła rejestracja zmian obciążenia OSEE jednostek niewyposażonych w nowoczesne komputerowe systemy nadzoru pracy siłowni okrętowej jest niemożliwa. Często, nawet gdy taki system istnieje, dostęp do rejestrowanych danych jest ograniczony. W przypadku starszych systemów, niewyposażonych w dyski twarde, jak HMS 3000, bieżąca wartość obciążenia wyświetlana jest na ekranie stacji graficznej, lecz nie jest zapisywana w pamięci systemu. Systemy nadzoru z wbudowanymi dyskami twardymi nie pozwalają na kopiowanie danych z dysku bezpośrednio na nośnik wymienny z poziomu zwykłego użytkownika oficera mechanika, lecz wymagane do tego są uprawnienia serwisanta systemu, zastrzeżone hasłem. Z uwagi na fakt, że w tym samym czasie przez system alarmowo-kontrolny rejestrowanych jest szereg parametrów istotnych w procesie eksploatacji siłowni okrętowej, to nawet przy współczesnych pojemnościach dysków twardych, wolna przestrzeń dysku ulega szybkiemu zapełnieniu. W praktyce, aby uniknąć okresowej wymiany dysków, dane są automatycznie kasowane w określonych odstępach czasu. Z wymienionych wyżej względów wymagane jest zatem uproszczenie rejestracji obciążenia OSEE. Zmiany obciążenia OSEE w ciągu ustalonych godzin jako realizacje procesu stochastycznego charakteryzuje w szczególny sposób jedna wartość, a mianowicie największe zapotrzebowanie na moc występujące w ciągu danej godziny. Musi być ono zrealizowane przez podsystem wytwórczy, w przeciwnym wypadku statek transportowy jako 3
4 całość nie będzie mógł zrealizować wszystkich stawianych przed nim zadań. Wybór jakiejkolwiek innej pojedynczej wartości obciążenia OSEE zarejestrowanego dla rozważanych realizacji procesu stochastycznego (poza wartością najmniejszą) niesie ze sobą tylko ogólną informację na temat przebiegu zmian zapotrzebowania na moc, ponieważ traktować ją trzeba jedynie jako bieżącą wartość obciążenia. Oszacowanie natomiast chociażby wartości średniej obciążenia OSEE w ciągu ustalonej godziny na bazie kilku czy kilkudziesięciu wartości bieżących lub znajomości najmniejszej i największej wartości zapotrzebowania na moc wydaje się być obarczone zbyt dużym błędem. Wynika to z bardzo nieregularnego przebiegu zmian obciążenia dla ustalonej godziny. Wartość największego zapotrzebowania na moc w OSEE występująca w kolejnych godzinach rejsu jest zmienną losową. Takie zdefiniowanie zmiennej losowej odpowiada pojęciu obciążenia szczytowego P s w danej godzinie używanemu powszechnie w elektroenergetyce lądowej. Przyporządkowanie tej zmiennej losowej kolejnym przedziałom czasu (godzinom) określa się mianem empirycznego szeregu czasowego [6]. Wybór godziny jako przedziału czasu wydaje się być uzasadniony z kilku powodów. Przede wszystkim pozwala na prowadzenie obserwacji przez członka załogi maszynowej w sposób nie utrudniający procesu eksploatacji siłowni okrętowych i jest dość komfortowy dla obserwatora, szczególnie gdy nie istnieje możliwość korzystania z automatycznych zapisów obciążenia przez system nadzoru siłowni okrętowej. Ponadto pozwala na śledzenie i prezentację dynamiki zmian obciążenia w trakcie kolejnych godzin obserwacji oraz umożliwia przyporządkowanie następującym po sobie godzinom odpowiednich zaistniałych stanów eksploatacyjnych, mających największy wpływ na wielkość obciążenia OSEE. W stanach ustalonych w trakcie podróży morskiej, postoju w porcie bez użycia okrętowych urządzeń przeładunkowych, dryfowania, czy postoju na kotwicowisku obciążenie OSEE nie ulega dużym zmianom w kolejnych godzinach, w przeciwieństwie do stanów dynamicznych, kiedy zachodzą gwałtowne zmiany obciążenia związane z pracą sterów strumieniowych lub okrętowych urządzeń przeładunkowych i załączaniem do pracy dużych odbiorników mocy. Przedstawienie eksploatacyjnych obciążeń szczytowych OSEE w postaci empirycznego szeregu czasowego wymaga zastosowania kilku uproszczeń. Należy przyporządkować każdej ustalonej godzinie obserwacji określony stan eksploatacyjny odpowiadający zaobserwowanemu obciążeniu szczytowemu. Trzeba zatem zaokrąglać przedziały czasu trwania stanów eksploatacyjnych statków do pełnych godzin. Ze względu na to, że ścisłe granice czasowe istnienia poszczególnych stanów eksploatacyjnych są w praktyce umowne, nie skutkuje to dużymi błędami, szczególnie przy okresach obserwacji obciążeń OSEE statków objętych badaniami wynoszących kilka miesięcy, gdy liczba godzin wynosi od kilkuset do kilku tysięcy. Ponadto nie można przy rozważaniu omawianych empirycznych szeregów czasowych podawać precyzyjnie chwil załączenia i wyłączenia zespołów prądotwórczych lub prądnic wałowych z szyn głównych. Zachodzi więc również potrzeba zaokrąglenia czasu ich pracy do pełnych godzin. Przyjęta metodyka nie pozwala też na analizę zjawisk dynamicznych zachodzących w OSEE podczas synchronizacji prądnic i procesu rozdziału obciążenia pomiędzy załączanym do pracy równoległej zespołem prądotwórczym a pracującymi wcześniej zespołem lub zespołami prądotwórczymi. Do przeprowadzenia pomiarów mocy czynnej wytwarzanej przez elektrownię okrętową wykorzystywano aparaturą pomiarową będącą na wyposażeniu statku. Objęta jest ona nadzorem instytucji klasyfikacyjnych i musi spełniać narzucone wymogi. Ponadto w przypadku nowoczesnych jednostek spełnia wymagania pełnego rezerwowania pomiarów. Wartość aktualnego obciążenia zespołów prądotwórczych można na bieżąco śledzić na 4
5 kilowatomierzach znajdujących się w CMK, lokalnym stanowisku sterowania pracą zespołów prądotwórczych oraz na mostku. 3. Wyznaczenie współczynnika obciążenia silników pomocniczych na podstawie badań identyfikacyjnych obciążeń okrętowych systemów elektroenergetycznych Wartość obciążenia poszczególnych zespołów prądotwórczych, rozumianego jako moc czynna, mierzona na szynach głównych GTR, wyrażono ułamkiem nominalnej mocy czynnej prądnicy. Aby określić współczynnik obciążenia silnika pomocniczego, należy zatem uwzględnić sprawność prądnicy i współczynnik nadmiaru mocy silnika pomocniczego do mocy czynnej prądnicy danego zespołu prądotwórczego. W przypadku postoju w porcie statków najczęściej pracuje tylko jeden zespół prądotwórczy. Aczkolwiek w przypadku operacji ładunkowych przeprowadzanych przy użyciu okrętowych urządzeń przeładunkowych potrzebna jest współpraca równoległa dwóch zespołów prądotwórczych. Rozkłady obciążeń zespołów prądotwórczych podczas pracy samodzielnej w porcie statków objętych badaniami pokazano za pomocą wykresów ramkawąsy na rys. 1. W przypadku statków mających zespoły prądotwórcze różnej mocy na rys. 1 pokazano rozkłady obciążeń zespołów prądotwórczych dużej mocy (ZP DM), a na rys. 2 rozkłady obciążeń zespołów prądotwórczych małej mocy (ZP MM). Rys. 1. Rozkłady obciążeń zespołów prądotwórczych podczas pracy samodzielnej w porcie różnego typu statków pokazane za pomocą wykresów ramka-wąsy 5
6 Rys. 2. Rozkłady obciążeń zespołów prądotwórczych małej mocy podczas pracy samodzielnej w porcie pokazane za pomocą wykresów ramka-wąsy Zilustrowanie otrzymanych rozkładów obciążeń zespołów prądotwórczych wprowadzonym przez Tukeya w 1977 roku wykresem ramkowym pozwala w łatwy sposób porównywać ich miary położenia, rozproszenia oraz asymetrii, tj. wartości najmniejszej i największej, mediany oraz dolnego i górnego kwartyla. Zróżnicowanie wartości obciążenia szczytowego zespołów prądotwórczych ocenia się porównując długości czterech kolejnych odcinków określających po 25% zarejestrowanych wartości obciążenia szczytowego. O zróżnicowaniu 50% najbardziej typowych wartości obciążenia świadczy wysokość ramki wykresu, odpowiadająca rozstępowi międzykwartylowemu. Natomiast asymetrię w całym rozkładzie ocenia się porównując długości tzw. wąsów. Jeżeli górny wąs jest dłuższy od wąsa dolnego, to rozkład charakteryzuje się asymetrią prawostronną i analogicznie, jeżeli dolny wąs jest dłuższy od górnego to rozkład ma asymetrię lewostronną. Analizując położenie mediany ocenia się asymetrię wśród 50% najbardziej typowych wartości obciążenia szczytowego. Jeżeli mediana położona jest bliżej górnego (trzeciego) kwartyla, reprezentowanego na wykresie przez górny bok ramki, to rozkład obciążeń szczytowych w części środkowej jest asymetryczny lewostronnie i przez analogię, jeżeli mediana jest położona bliżej dolnego (pierwszego kwartyla), reprezentowanego na wykresie przez dolny bok ramki, to rozkład obciążeń szczytowych w części środkowej jest asymetryczny prawostronnie. Przedstawione na rys. 1 i 2 rozkłady obciążeń szczytowych zespołów prądotwórczych stanowią podstawę do analizy obciążenia silników pomocniczych omówionej w dalszej części pracy. Wartości liczbowe statystyk poszczególnych rozkładów zestawiono w tabeli 2, a dla zespołów prądotwórczych małej mocy w tabeli 3. 6
7 Tabela 2. Wartości liczbowe statystyk rozkładów obciążeń zespołów prądotwórczych statków przy pracy samodzielnej w porcie Typ Obciążenie ZP przy pracy samodzielnej w porcie statk u średnia mediana odchylenie standardowe minimum maksimum _25% _75% liczba obserwacji I 0, ,36 0, ,34 0,46 0,34 0, II 0, ,62 0, ,51 0,75 0,6 0, III 0, ,59 0, ,45 0,73 0,59 0, IV 0, ,5 0, ,36 0,64 0,47 0,53 13 V 0, ,65 0, ,48 0,91 0,55 0, VI 0, ,33 0, ,16 0,67 0,26 0, VII 0, ,56 0, ,49 0,72 0,53 0, VIII 0, ,53 0, ,4 0,63 0,5 0, IX 0, ,37 0, ,22 0,37 0,35 0, X 0, ,39 0, ,29 0,44 0,29 0, XI 0, ,63 0, ,41 0,88 0,47 0, XII 0, ,42 0, ,29 0,63 0,38 0, XIII 0, ,56 0, ,51 0,69 0,54 0, XIV 0, ,48 0, ,48 0,49 0,48 0,49 19 Tabela 3. Wartości liczbowe statystyk rozkładów obciążeń zespołów prądotwórczych małej mocy (ZP MM) statków przy pracy samodzielnej w porcie Typ Obciążenie ZP MM przy pracy samodzielnej w porcie statku średnia mediana odchylenie standardowe minimum maksimum _25% _75% liczba obserwacji I 0, ,62 0, ,43 0,78 0,59 0, II 0, ,57 0, ,53 0,69 0,53 0, Podsystemy wytwórcze OSEE statków objętych badaniami różnią się znacznie nadwyżką mocy silnika pomocniczego do nominalnej mocy czynnej prądnicy niezależnych zespołów prądotwórczych. Współczynniki nadwyżki mocy (α NM ) wynoszą od 1,05 do 1,62. Najmniejsze wartości współczynników odnotowano na statkach budowanych po roku Szczegółowe zestawienie wartości współczynników nadmiaru mocy zestawiono w tabeli 4. W przypadku, gdy w podsystemie wytwórczym zainstalowano zespoły prądotwórcze o różnej mocy, w tabeli 4 podano odpowiednio więcej niż jedną wartość współczynnika. W celu wyznaczenia współczynnika obciążenia silników pomocniczych należy zatem uwzględnić sprawność prądnicy oraz współczynnik nadmiaru mocy silnika pomocniczego do nominalnej mocy czynnej prądnicy. Wymaga to znajomości danych technicznych silników pomocniczych i prądnic zespołów prądotwórczych. Przyjmując za [7] sprawność prądnic na poziomie ƞ G =0,95 współczynnik obciążenia silników pomocniczych wyraża się wzorem:, (1) gdzie: współczynnik obciążenia silnika pomocniczego, LF AE LF GS współczynnik obciążenia zespołu prądotwórczego (prądnicy), ƞ G sprawność prądnicy (0,95), α NM współczynnik nadmiaru mocy silnika pomocniczego do prądnicy. 7
8 Tabela 4. Wartości współczynników nadmiaru mocy (α NM ) silników pomocniczych do mocy czynnej prądnic zespołów prądotwórczych na statkach objętych badaniami identyfikacyjnymi obciążeń OSEE Typ statku Rok budowy Współczynnik nadmiaru mocy silników pomocniczych do mocy czynnej prądnic ZP I - kontenerowiec 7500 TEU ,05 1,05 II - kontenerowiec 7500 TEU ,05 1,05 III - kontenerowiec 5500 TEU ,40 IV - kontenerowiec 3050 TEU ,05 V - kontenerowiec 2200 TEU ,06 VI - kontenerowiec 1100 TEU ,21 VII - semikontenerowiec ,62 VIII - semikontenerowiec ,25 IX - masowiec ,60 X - masowiec ,10 XI - masowiec ,09 XII - drobnicowiec ,46 XIII tankowiec DP ,07 XIV chemikaliowiec / produktowiec ,11 1,26 Jako współczynnik obciążenia zespołu prądotwórczego (prądnicy) LF GS proponuje się przyjąć wartość średniej lub mediany rozkładów empirycznych obciążeń poszczególnych zespołów prądotwórczych statków podczas postoju w porcie. Korzystając ze wzoru (1) można wówczas obliczyć wartości współczynnika obciążenia silników pomocniczych. Wartości tak rozumianego empirycznego współczynnika obciążenia silników pomocniczych przedstawiono w tabeli 5 i 6. Tabela 5. Wartości współczynnika obciążenia silników pomocniczych statków w porcie Współczynnik obciążenia silników pomocniczych porcie LF AE Typ statku średnia mediana I - kontenerowiec 7500 TEU 0,374 0,361 II - kontenerowiec 7500 TEU 0,631 0,622 III - kontenerowiec 5500 TEU 0,443 0,444 IV - kontenerowiec 3050 TEU 0,497 0,501 V - kontenerowiec 2200 TEU 0,653 0,645 VI - kontenerowiec 1100 TEU 0,307 0,287 VII - semikontenerowiec 0,364 0,364 VIII - semikontenerowiec 0,450 0,446 IX - masowiec 0,237 0,243 X - masowiec 0,352 0,373 XI - masowiec 0,585 0,608 XII - drobnicowiec 0,312 0,303 XIII tankowiec DP2 0,561 0,551 XIV chemikaliowiec / produktowiec 0,460 0,455 8
9 Tabela 6. Wartości współczynnika obciążenia silników pomocniczych małej mocy statków w porcie Współczynnik obciążenia ZP przy pracy samodzielnej w porcie LF AE Typ statku średnia mediana I - kontenerowiec 7500 TEU 0,606 0,622 II - kontenerowiec 7500 TEU 0,596 0,571 W przypadku niewielkich wartości współczynnika nadmiaru mocy α NM (1,05 1,10), czyli kiedy moc silników spalinowych dobierana była dość dokładnie do mocy znamionowej prądnic w elektrowniach okrętowych i przy sprawnościach prądnic na poziomie 0,95 można przyjąć, że obciążenie silnika spalinowego jest równe obciążeniu prądnicy. Jeżeli chcemy wyrazić współczynnik obciążenia silnika spalinowego w procentach jego mocy nominalnej, to wzór (1) przyjmuje postać: 100%, (2) a wartości współczynnika podane w tabelach 5 i 6 należy pomnożyć przez Podsumowanie Przedstawione w tabeli 5 i 6 wartości współczynników obciążenia silników pomocniczych w porcie statków objętych badaniami identyfikacyjnymi obciążeń okrętowych systemów elektroenergetycznych są wyższe od wartości podanych w tabeli 1. Należy jednak pamiętać, że wartości podane w tabeli 1 są opracowane statystycznie dla wielu podobnych jednostek, natomiast dane w tabelach 5 i 6 dotyczą konkretnych pojedynczych statków lub statków siostrzanych. Współczynniki te mogą być wyższe z powodu korzystania w portach z okrętowych urządzeń przeładunkowych, w które była wyposażona część jednostek objętych badaniami. Zaproponowana w pracy metoda wyznaczania współczynników obciążenia silników pomocniczych w portach jest na pewno bardziej wiarygodna, niż metody gromadzenia danych oparte na wywiadach ze starszymi mechanikami. W dłuższej perspektywie czasowej dostęp do danych o obciążeniach zespołów prądotwórczych będzie ułatwiony przy wykorzystaniu powszechnej już na statkach łączności satelitarnej i komputerowych systemach nadzoru nad pracą siłowni okrętowej, w tym również nad elektrownią okrętową. Przy wprowadzeniu odpowiednich przepisów administracyjnych, władze portowe mogłyby automatycznie otrzymywać dane ze statków o obciążeniach zespołów prądotwórczych podczas postoju w porcie i zużyciu paliwa, a przy znajomości sprawności prądnic i współczynników nadmiaru mocy silników pomocniczych do prądnic precyzyjnie określać obciążenie pracujących silników pomocniczych i wielkość emisji zanieczyszczeń powietrza przez nie generowanych. 5. LITERATURA [1] European Commission: Quantification of emissions from ships associated with ship movements between ports in the European Community. Final Report. Entec UK Limited. July [2] U.S. Environmental Protection Agency: Current Methodologies in Preparing Mobile Source Port-Related Emission Inventories. Final Report. Prepared by IFC INTERNATIONAL. April [3] Dalsøren S. B., Eide M.S., Endresen Ø., Mjelde A., Gravir G., Isaksen I.S.A.: Update on emissions and environmental impacts from the international fleet of ships. The contribution from major ship types and ports. Atmospheric Chemistry and Physics Discussions (ACPD). 8, s
10 [4] Matuszak Z., Nicewicz G.: Assessment of Hitherto Existing Identification Tests of Marine Electric Power Systems Loads. Polish Journal of Environmental Studies. Vol. 18, No. 2A (2009). HARD Publishing Company. Olsztyn s [5] Matuszak Z., Nicewicz G.: Ocena obciążeń okrętowych systemów elektroenergetycznych na podstawie danych eksploatacyjnych w dokumentach okrętowych. SYSTEMS Journal of Transdisciplinary Systems Science. Vol. 13, Special Issue 2/ s [6] Matuszak Z., Nicewicz G.: Wykorzystanie szeregów czasowych do analizy obciążeń izolowanych systemów elektroenergetycznych. Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa. Nr 6(701), Czerwiec s. 92. [7] Cichy, M., Kowalski, Z., Maksimow, J.I., Roszczyk, S.: Statyczne i dynamiczne własności okrętowych zespołów prądotwórczych. Wydawnictwo Morskie. Gdańsk
-> Średnia arytmetyczna (5) (4) ->Kwartyl dolny, mediana, kwartyl górny, moda - analogicznie jak
Wzory dla szeregu szczegółowego: Wzory dla szeregu rozdzielczego punktowego: ->Średnia arytmetyczna ważona -> Średnia arytmetyczna (5) ->Średnia harmoniczna (1) ->Średnia harmoniczna (6) (2) ->Średnia
Bardziej szczegółowoWykład 5: Statystyki opisowe (część 2)
Wykład 5: Statystyki opisowe (część 2) Wprowadzenie Na poprzednim wykładzie wprowadzone zostały statystyki opisowe nazywane miarami położenia (średnia, mediana, kwartyle, minimum i maksimum, modalna oraz
Bardziej szczegółowoI. KARTA PRZEDMIOTU CEL PRZEDMIOTU
I. KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu: ELEKTROENERGETYKA OKRĘTOWA. Kod przedmiotu: Eeo 3. Jednostka prowadząca: Wydział Mechaniczno-Elektryczny 4. Kierunek: Mechanika i budowa maszyn 5. Specjalność:
Bardziej szczegółowoWykład 4: Statystyki opisowe (część 1)
Wykład 4: Statystyki opisowe (część 1) Wprowadzenie W przypadku danych mających charakter liczbowy do ich charakterystyki można wykorzystać tak zwane STATYSTYKI OPISOWE. Za pomocą statystyk opisowych można
Bardziej szczegółowoStatystyka. Wykład 4. Magdalena Alama-Bućko. 13 marca Magdalena Alama-Bućko Statystyka 13 marca / 41
Statystyka Wykład 4 Magdalena Alama-Bućko 13 marca 2017 Magdalena Alama-Bućko Statystyka 13 marca 2017 1 / 41 Na poprzednim wykładzie omówiliśmy następujace miary rozproszenia: Wariancja - to średnia arytmetyczna
Bardziej szczegółowoŚRODKI I URZĄDZENIA TRANSPORTU OKREŚLENIE CHARAKTERYSTYK OPOROWYCH ORAZ WSTĘPNY DOBÓR SILNIKA NAPĘDOWEGO JEDNOSTKI PŁYWAJĄCEJ
ŚRODKI I URZĄDZENIA TRANSPORTU OKREŚLENIE CHARAKTERYSTYK OPOROWYCH ORAZ WSTĘPNY DOBÓR SILNIKA NAPĘDOWEGO JEDNOSTKI PŁYWAJĄCEJ Charakterystyka oporowa: Sposoby wyznaczania charakterystyki oporowej: Badania
Bardziej szczegółowoStatystyka. Wykład 4. Magdalena Alama-Bućko. 19 marca Magdalena Alama-Bućko Statystyka 19 marca / 33
Statystyka Wykład 4 Magdalena Alama-Bućko 19 marca 2018 Magdalena Alama-Bućko Statystyka 19 marca 2018 1 / 33 Analiza struktury zbiorowości miary położenia ( miary średnie) miary zmienności (rozproszenia,
Bardziej szczegółowoWARUNKI PRZYZNANIA ŚWIADECTWA PO RAZ PRIERWSZY. ukończenie kursu w ośrodku. szkoleniowym. szkoleniowym
POLSKA PRZED DM 20.08.2013 r. ODNOWIE DO PRZEWOZU GAZÓW SKROPLONYCH STOPIEŃ PODSTAWOWY in Liquified Gas Tanker Familiarization świadectwa przeszkolenia na zbiornikowce do przewozu: gazów skroplonych stopień
Bardziej szczegółowo1 n. s x x x x. Podstawowe miary rozproszenia: Wariancja z populacji: Czasem stosuje się też inny wzór na wariancję z próby, tak policzy Excel:
Wariancja z populacji: Podstawowe miary rozproszenia: 1 1 s x x x x k 2 2 k 2 2 i i n i1 n i1 Czasem stosuje się też inny wzór na wariancję z próby, tak policzy Excel: 1 k 2 s xi x n 1 i1 2 Przykład 38,
Bardziej szczegółowoWykład 3: Statystyki opisowe - miary położenia, miary zmienności, miary asymetrii
Wykład 3: Statystyki opisowe - miary położenia, miary zmienności, miary asymetrii Wprowadzenie W przypadku danych liczbowych do ich charakterystyki można wykorzystać tak zwane STATYSTYKI OPISOWE. Za pomocą
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKA OPISOWA. LICZBOWE CHARAKTERYSTYKI(MIARY)
STATYSTYKA OPISOWA. LICZBOWE CHARAKTERYSTYKI(MIARY) Dla opisania rozkładu badanej zmiennej, korzystamy z pewnych charakterystyk liczbowych. Dzielimy je na cztery grupy.. Określenie przeciętnej wartości
Bardziej szczegółowoWYKŁADY ZE STATYSTYKI MATEMATYCZNEJ wykład 2 - statystyka opisowa cd
WYKŁADY ZE STATYSTYKI MATEMATYCZNEJ wykład 2 - statystyka opisowa cd Agata Boratyńska Agata Boratyńska Statystyka matematyczna, wykład 2 1 / 20 MIARY ROZPROSZENIA, Wariancja Wariancją z próby losowej X
Bardziej szczegółowoW kolejnym kroku należy ustalić liczbę przedziałów k. W tym celu należy wykorzystać jeden ze wzorów:
Na dzisiejszym wykładzie omówimy najważniejsze charakterystyki liczbowe występujące w statystyce opisowej. Poszczególne wzory będziemy podawać w miarę potrzeby w trzech postaciach: dla szeregu szczegółowego,
Bardziej szczegółowoMIARY KLASYCZNE Miary opisujące rozkład badanej cechy w zbiorowości, które obliczamy na podstawie wszystkich zaobserwowanych wartości cechy
MIARY POŁOŻENIA Opisują średni lub typowy poziom wartości cechy. Określają tą wartość cechy, wokół której skupiają się wszystkie pozostałe wartości badanej cechy. Wśród nich można wyróżnić miary tendencji
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKA - PRZYKŁADOWE ZADANIA EGZAMINACYJNE
STATYSTYKA - PRZYKŁADOWE ZADANIA EGZAMINACYJNE 1 W trakcie badania obliczono wartości średniej (15,4), mediany (13,6) oraz dominanty (10,0). Określ typ asymetrii rozkładu. 2 Wymień 3 cechy rozkładu Gauss
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKA OPISOWA. LICZBOWE CHARAKTERYSTYKI(MIARY)
STATYSTYKA OPISOWA. LICZBOWE CHARAKTERYSTYKI(MIARY) Praca z danymi zaczyna się od badania rozkładu liczebności (częstości) zmiennych. Rozkład liczebności (częstości) zmiennej to jakie wartości zmienna
Bardziej szczegółowoOCENA PARAMETRÓW JAKOŚCI ENERGII ELEKTRYCZNEJ DOSTARCZANEJ ODBIORCOM WIEJSKIM NA PODSTAWIE WYNIKÓW BADAŃ
OCENA PARAMETRÓW JAKOŚCI ENERGII ELEKTRYCZNEJ DOSTARCZANEJ ODBIORCOM WIEJSKIM NA PODSTAWIE WYNIKÓW BADAŃ Jerzy Niebrzydowski, Grzegorz Hołdyński Politechnika Białostocka Streszczenie W referacie przedstawiono
Bardziej szczegółowoMethod of determining energy demand for main propulsion, electric power and boiler capacity for modern cruise liners by means of statistic methods
Scientific Journals Maritime University of Szczecin Zeszyty Naukowe Akademia Morska w Szczecinie 28, 14(86) pp. 9 13 28, 14(86) s. 9 13 Metoda określania zapotrzebowania energii do napędu statku, energii
Bardziej szczegółowoI. KARTA PRZEDMIOTU CEL PRZEDMIOTU
I. KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu: ELEKTROENERGETYKA OKRĘTOWA 2. Kod przedmiotu: Evo 3. Jednostka prowadząca: Wydział Mechaniczno-Elektryczny 4. Kierunek: Automatyka i Robotyka 5. Specjalność: Elektroautomatyka
Bardziej szczegółowoWykład 1. Podstawowe pojęcia Metody opisowe w analizie rozkładu cechy
Wykład Podstawowe pojęcia Metody opisowe w analizie rozkładu cechy Zbiorowość statystyczna - zbiór elementów lub wyników jakiegoś procesu powiązanych ze sobą logicznie (tzn. posiadających wspólne cechy
Bardziej szczegółowoI. KARTA PRZEDMIOTU CEL PRZEDMIOTU
I. KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu: BEZPIECZEŃSTWO ELEKTROENERGETYCZNE 2. Kod przedmiotu: Ebe 3. Jednostka prowadząca: Wydział Mechaniczno-Elektryczny 4. Kierunek: Mechatronika 5. Specjalność: Zastosowanie
Bardziej szczegółowoStatystyka. Opisowa analiza zjawisk masowych
Statystyka Opisowa analiza zjawisk masowych Typy rozkładów empirycznych jednej zmiennej Rozkładem empirycznym zmiennej nazywamy przyporządkowanie kolejnym wartościom zmiennej (x i ) odpowiadających im
Bardziej szczegółowoStatystyki opisowe i szeregi rozdzielcze
Statystyki opisowe i szeregi rozdzielcze - ćwiczenia ĆWICZENIA Piotr Ciskowski ramka-wąsy przykład 1. krwinki czerwone Stanisz W eksperymencie farmakologicznym analizowano oddziaływanie pewnego preparatu
Bardziej szczegółowoKatedra Technik Wytwarzania i Automatyzacji STATYSTYCZNA KONTROLA PROCESU
Katedra Technik Wytwarzania i Automatyzacji METROLOGIA I KONTKOLA JAKOŚCI - LABORATORIUM TEMAT: STATYSTYCZNA KONTROLA PROCESU 1. Cel ćwiczenia Zapoznanie studentów z podstawami wdrażania i stosowania metod
Bardziej szczegółowoZajęcia laboratoryjne z przedmiotu Okrętowe układy napędowe
Zajęcia laboratoryjne z przedmiotu Okrętowe układy napędowe Kierunek: Mechatronika Specjalność: Mechatronika systemów energetycznych Studia I stopnia, semestr VII Opracował: dr inż. Leszek Chybowski Szczecin,
Bardziej szczegółowoI. KARTA PRZEDMIOTU CEL PRZEDMIOTU
I. KARTA PRZEDMIOTU. Nazwa przedmiotu: EKSPLOATACJA ELEKTRYCZNYCH URZĄDZEŃ OKR. Kod przedmiotu: Ew 3. Jednostka prowadząca: Wydział Mechaniczno-Elektryczny 4. Kierunek: Mechanika i budowa maszyn 5. Specjalność:
Bardziej szczegółowoOptymalizacja rezerw w układach wentylatorowych spełnia bardzo ważną rolę w praktycznym podejściu do zagadnienia efektywności energetycznej.
Autor Jacek Lepich ENERGOPOMIAR Sp. z o.o. Zakład Techniki Cieplnej Optymalizacja rezerw w układach wentylatorowych spełnia bardzo ważną rolę w praktycznym podejściu do zagadnienia efektywności energetycznej.
Bardziej szczegółowoCharakterystyki liczbowe (estymatory i parametry), które pozwalają opisać właściwości rozkładu badanej cechy (zmiennej)
Charakterystyki liczbowe (estymatory i parametry), które pozwalają opisać właściwości rozkładu badanej cechy (zmiennej) 1 Podział ze względu na zakres danych użytych do wyznaczenia miary Miary opisujące
Bardziej szczegółowoMiary położenia wskazują miejsce wartości najlepiej reprezentującej wszystkie wielkości danej zmiennej. Mówią o przeciętnym poziomie analizowanej
Miary położenia wskazują miejsce wartości najlepiej reprezentującej wszystkie wielkości danej zmiennej. Mówią o przeciętnym poziomie analizowanej cechy. Średnia arytmetyczna suma wartości zmiennej wszystkich
Bardziej szczegółowoZakład Ubezpieczeń Społecznych Departament Statystyki. Struktura wysokości emerytur i rent wypłacanych przez ZUS po waloryzacji w marcu 2010 roku.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych Departament Statystyki Struktura wysokości emerytur i rent wypłacanych przez ZUS po waloryzacji w marcu 2010 roku. Warszawa 2010 I. Badana populacja. W marcu 2010 r. emerytury
Bardziej szczegółowoWykład 2. Statystyka opisowa - Miary rozkładu: Miary położenia
Wykład 2 Statystyka opisowa - Miary rozkładu: Miary położenia Podział miar Miary położenia (measures of location): 1. Miary tendencji centralnej (measures of central tendency, averages): Średnia arytmetyczna
Bardziej szczegółowoMiary statystyczne w badaniach pedagogicznych
Miary statystyczne w badaniach pedagogicznych Szeregi statystyczne Szczegółowy - gdzie materiał uporządkowany jest rosnąco lub malejąco Rozdzielczy - gdzie poszczególnym wariantom zmiennej przyporządkowane
Bardziej szczegółowoPopulacja generalna (zbiorowość generalna) zbiór obejmujący wszystkie elementy będące przedmiotem badań Próba (podzbiór zbiorowości generalnej) część
Populacja generalna (zbiorowość generalna) zbiór obejmujący wszystkie elementy będące przedmiotem badań Próba (podzbiór zbiorowości generalnej) część populacji, którą podaje się badaniu statystycznemu
Bardziej szczegółowoAnaliza i opracowanie danych z pomiarów energetycznych, w tym w ramach systemów zarządzania energią usługa analityczno-obliczeniowa
Analiza i opracowanie danych z pomiarów energetycznych, w tym w ramach systemów zarządzania energią usługa analityczno-obliczeniowa Wstęp Rozwijająca się dynamicznie w ostatnich latach branża zintegrowanych
Bardziej szczegółowoStatystyka opisowa w wycenie nieruchomości Część I - wyznaczanie miar zbioru danych
dr Agnieszka Bitner Rzeczoznawca majątkowy Katedra Geodezji Rolnej, Katastru i Fotogrametrii Uniwersytet Rolniczy w Krakowie ul. Balicka 253c 30-198 Kraków, e-mail: rmbitner@cyf-kr.edu.pl WPROWADZENIE
Bardziej szczegółowoPROCEDURA DOBORU POMP DLA PRZEMYSŁU CUKROWNICZEGO
PROCEDURA DOBORU POMP DLA PRZEMYSŁU CUKROWNICZEGO Wskazujemy podstawowe wymagania jakie muszą być spełnione dla prawidłowego doboru pompy, w tym: dobór układu konstrukcyjnego pompy, parametry pompowanego
Bardziej szczegółowoMoce interwencyjne we współczesnym systemie elektroenergetycznym Wojciech Włodarczak Wartsila Polska Sp. z o.o.
Moce interwencyjne we współczesnym systemie elektroenergetycznym Wojciech Włodarczak Wartsila Polska Sp. z o.o. 1 Wärtsilä lipiec 11 Tradycyjny system energetyczny Przewidywalna moc wytwórcza Znana ilość
Bardziej szczegółowoStatystyczne sterowanie procesem
Statystyczne sterowanie procesem SPC (ang. Statistical Process Control) Trzy filary SPC: 1. sporządzenie dokładnego diagramu procesu produkcji; 2. pobieranie losowych próbek (w regularnych odstępach czasu
Bardziej szczegółowoStatystyka hydrologiczna i prawdopodobieństwo zjawisk hydrologicznych.
Statystyka hydrologiczna i prawdopodobieństwo zjawisk hydrologicznych. Statystyka zajmuje się prawidłowościami zaistniałych zdarzeń. Teoria prawdopodobieństwa dotyczy przewidywania, jak często mogą zajść
Bardziej szczegółowoWYNIKI BADAŃ WARTOŚCIOWANIA PROCESU OBSŁUGI TECHNICZNEJ CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH O RÓŻNYM POZIOMIE WYKORZYSTANIA
Problemy Inżynierii Rolniczej nr 4/2009 Zenon Grześ Instytut Inżynierii Rolniczej Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu WYNIKI BADAŃ WARTOŚCIOWANIA PROCESU OBSŁUGI TECHNICZNEJ CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH O RÓŻNYM
Bardziej szczegółowoStatystyka. Wykład 5. Magdalena Alama-Bućko. 26 marca Magdalena Alama-Bućko Statystyka 26 marca / 40
Statystyka Wykład 5 Magdalena Alama-Bućko 26 marca 2018 Magdalena Alama-Bućko Statystyka 26 marca 2018 1 / 40 Uwaga Gdy współczynnik zmienności jest większy niż 70%, czyli V s = s x 100% > 70% (co świadczy
Bardziej szczegółowoPOLISH HYPERBARIC RESEARCH 3(60)2017 Journal of Polish Hyperbaric Medicine and Technology Society STRESZCZENIE
POLISH HYPERBARIC RESEARCH 3(60)2017 ANALIZA UKŁADÓW NAPĘDOWYCH BEZZAŁOGOWYCH POJAZDÓW GŁĘBINOWYCH W KIERUNKU ZIDENTYFIKOWANIA SPOSOBU PRZENIESIENIA NAPĘDU CZĘŚĆ 2 Bartłomiej Jakus, Adam Olejnik Akademia
Bardziej szczegółowoStatystyka. Wykład 3. Magdalena Alama-Bućko. 6 marca Magdalena Alama-Bućko Statystyka 6 marca / 28
Statystyka Wykład 3 Magdalena Alama-Bućko 6 marca 2017 Magdalena Alama-Bućko Statystyka 6 marca 2017 1 / 28 Szeregi rozdzielcze przedziałowe - kwartyle - przypomnienie Po ustaleniu przedziału, w którym
Bardziej szczegółowoANALIZA AWARII W UKŁADZIE ELEKTROENERGETYCZNYM SYSTEMU DYNAMICZNEGO POZYCJONOWANIA STATKU
Maciej Dęsoł Akademia Morska w Gdyni ANALIZA AWARII W UKŁADZIE ELEKTROENERGETYCZNYM SYSTEMU DYNAMICZNEGO POZYCJONOWANIA STATKU Rozwój systemów dynamicznego pozycjonowania statku spowodował coraz większe
Bardziej szczegółowo1 Podstawy rachunku prawdopodobieństwa
1 Podstawy rachunku prawdopodobieństwa Dystrybuantą zmiennej losowej X nazywamy prawdopodobieństwo przyjęcia przez zmienną losową X wartości mniejszej od x, tzn. F (x) = P [X < x]. 1. dla zmiennej losowej
Bardziej szczegółowoPodstawowe definicje statystyczne
Podstawowe definicje statystyczne 1. Definicje podstawowych wskaźników statystycznych Do opisu wyników surowych (w punktach, w skali procentowej) stosuje się następujące wskaźniki statystyczne: wynik minimalny
Bardziej szczegółowoZBIORNIKOWCÓW LNG PRZY ZASILANIU NATURALNIE ODPAROWANYM GAZEM ŁADUNKOWYM
XII Konferencja Rynek Gazu 2012 Kazimierz Dolny 20 22 czerwca 2012 OCENA PRACY UKŁADÓW ENERGETYCZNYCH ZBIORNIKOWCÓW LNG PRZY ZASILANIU NATURALNIE ODPAROWANYM GAZEM ŁADUNKOWYM Cezary Behrendt, Andrzej Adamkiewicz,
Bardziej szczegółowoWydział Inżynierii Produkcji. I Logistyki. Statystyka opisowa. Wykład 3. Dr inż. Adam Deptuła
12.03.2017 Wydział Inżynierii Produkcji I Logistyki Statystyka opisowa Wykład 3 Dr inż. Adam Deptuła METODY OPISU DANYCH ILOŚCIOWYCH SKALARNYCH Wykresy: diagramy, histogramy, łamane częstości, wykresy
Bardziej szczegółowoMETODA WARTOŚCIOWANIA PARAMETRÓW PROCESU PLANOWEGO OBSŁUGIWANIA TECHNICZNEGO MASZYN ROLNICZYCH
Inżynieria Rolnicza 7(125)/2010 METODA WARTOŚCIOWANIA PARAMETRÓW PROCESU PLANOWEGO OBSŁUGIWANIA TECHNICZNEGO MASZYN ROLNICZYCH Zenon Grześ Instytut Inżynierii Rolniczej, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Bardziej szczegółowoSzczegółowy program kursu Statystyka z programem Excel (30 godzin lekcyjnych zajęć)
Szczegółowy program kursu Statystyka z programem Excel (30 godzin lekcyjnych zajęć) 1. Populacja generalna a losowa próba, parametr rozkładu cechy a jego ocena z losowej próby, miary opisu statystycznego
Bardziej szczegółowoRozkład prędkości statków na torze wodnym Szczecin - Świnoujście
KASYK Lech 1 Rozkład prędkości statków na torze wodnym Szczecin - Świnoujście Tor wodny, strumień ruchu, Zmienna losowa, Rozkłady dwunormalne Streszczenie W niniejszym artykule przeanalizowano prędkości
Bardziej szczegółowo7. Identyfikacja defektów badanego obiektu
7. Identyfikacja defektów badanego obiektu Pierwszym krokiem na drodze do identyfikacji defektów było przygotowanie tzw. odcisku palca poszczególnych defektów. W tym celu został napisany program Gaussian
Bardziej szczegółowoRys. 1. Instalacja chłodzenia wodą słodką cylindrów silnika głównego (opis w tekście)
Leszek Chybowski Wydział Mechaniczny Politechnika Szczecińska ZASTOSOWANIE DRZEWA USZKODZEŃ DO WYBRANEGO SYSTEMU SIŁOWNI OKRĘTOWEJ 1. Wprowadzenie Stanem systemu technicznego określa się zbiór wartości
Bardziej szczegółowoSzczegółowy program kursu Statystyka z programem Excel (30 godzin lekcyjnych zajęć)
Szczegółowy program kursu Statystyka z programem Excel (30 godzin lekcyjnych zajęć) 1. Populacja generalna a losowa próba, parametr rozkładu cechy a jego ocena z losowej próby, miary opisu statystycznego
Bardziej szczegółowoYou created this PDF from an application that is not licensed to print to novapdf printer (http://www.novapdf.com)
Prezentacja materiału statystycznego Szeroko rozumiane modelowanie i prognozowanie jest zwykle kluczowym celem analizy danych. Aby zbudować model wyjaśniający relacje pomiędzy różnymi aspektami rozważanego
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKA OPISOWA Przykłady problemów statystycznych: - badanie opinii publicznej na temat preferencji wyborczych;
STATYSTYKA OPISOWA Przykłady problemów statystycznych: - badanie opinii publicznej na temat preferencji wyborczych; - badanie skuteczności nowego leku; - badanie stopnia zanieczyszczenia gleb metalami
Bardziej szczegółowoOpublikowane na Sonel S.A. - Przyrządy pomiarowe, kamery termowizyjne (http://www.sonel.pl)
Opublikowane na Sonel S.A. Przyrządy pomiarowe, kamery termowizyjne PQM701 Indeks: WMPLPQM701 Analizator jakości zasilania Opis Analizator adresowany do osób kontrolujących jakość energii elektrycznej
Bardziej szczegółowoSystem kontroli eksploatacji maszyn i urządzeń
System kontroli eksploatacji maszyn i urządzeń Sprawne zarządzanie parkiem maszynowym w przedsiębiorstwie Vectan jest informatycznym systemem kontroli eksploatacji urządzeń, umożliwiającym stały monitoring
Bardziej szczegółowoManagement Systems in Production Engineering No 3(19), 2015
OCENA JAKOŚCI ENERGII ELEKTRYCZNEJ NA POLSKICH KUTRACH RYBACKICH Dariusz TARNAPOWICZ Akademia Morska w Szczecinie Streszczenie: Jakość zasilania jest ważnym problemem dla systemów elektrycznych. Odbiorniki
Bardziej szczegółowo1. Analiza wskaźnikowa... 3 1.1. Wskaźniki szczegółowe... 3 1.2. Wskaźniki syntetyczne... 53 1.2.1.
Spis treści 1. Analiza wskaźnikowa... 3 1.1. Wskaźniki szczegółowe... 3 1.2. Wskaźniki syntetyczne... 53 1.2.1. Zastosowana metodologia rangowania obiektów wielocechowych... 53 1.2.2. Potencjał innowacyjny
Bardziej szczegółowoStatystyka. Rozkład prawdopodobieństwa Testowanie hipotez. Wykład III ( )
Statystyka Rozkład prawdopodobieństwa Testowanie hipotez Wykład III (04.01.2016) Rozkład t-studenta Rozkład T jest rozkładem pomocniczym we wnioskowaniu statystycznym; stosuje się go wyznaczenia przedziału
Bardziej szczegółowoRAPORT z diagnozy umiejętności matematycznych
RAPORT z diagnozy umiejętności matematycznych przeprowadzonej w klasach pierwszych szkół ponadgimnazjalnych 1 Analiza statystyczna Wskaźnik Liczba uczniów Liczba punktów Łatwość zestawu Wyjaśnienie Liczba
Bardziej szczegółowoZarządzanie procesami
Metody pomiaru stosowane w organizacjach Zarządzanie procesami Zakres Rodzaje pomiaru metod pomiaru Klasyczne metody pomiaru organizacji Pomiar całej organizacji Tradycyjny rachunek kosztów (np. ROI) Rachunek
Bardziej szczegółowoSTATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA
Mechanika i wytrzymałość materiałów - instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego: STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA oprac. dr inż. Jarosław Filipiak Cel ćwiczenia 1. Zapoznanie się ze sposobem przeprowadzania statycznej
Bardziej szczegółowoMateriały dydaktyczne. Semestr IV. Laboratorium
Materiały dydaktyczne Napędy hydrauliczne Semestr IV Laboratorium 1 1. Zagadnienia realizowane na zajęciach laboratoryjnych Zagadnienia według treści zajęć dydaktycznych: Podstawowe rodzaje napędowych
Bardziej szczegółowoWstęp do teorii niepewności pomiaru. Danuta J. Michczyńska Adam Michczyński
Wstęp do teorii niepewności pomiaru Danuta J. Michczyńska Adam Michczyński Podstawowe informacje: Strona Politechniki Śląskiej: www.polsl.pl Instytut Fizyki / strona własna Instytutu / Dydaktyka / I Pracownia
Bardziej szczegółowoWynagrodzenia w sektorze publicznym w 2011 roku
Wynagrodzenia w sektorze publicznym w 2011 roku Już po raz dziewiąty mamy przyjemność przedstawić Państwu podsumowanie Ogólnopolskiego Badania Wynagrodzeń (OBW). W 2011 roku uczestniczyło w nim ponad sto
Bardziej szczegółowoAnaliza praktyk zarządczych i ich efektów w zakładach opieki zdrowotnej Województwa Opolskiego ROK 2008 STRESZCZENIE.
Analiza praktyk zarządczych i ich efektów w zakładach opieki zdrowotnej Województwa Opolskiego ROK 2008 STRESZCZENIE Marcin Kautsch Opracowanie dla Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego Kraków,
Bardziej szczegółowoStatystyka opisowa. Literatura STATYSTYKA OPISOWA. Wprowadzenie. Wprowadzenie. Wprowadzenie. Plan. Tomasz Łukaszewski
Literatura STATYSTYKA OPISOWA A. Aczel, Statystyka w Zarządzaniu, PWN, 2000 A. Obecny, Statystyka opisowa w Excelu dla szkół. Ćwiczenia praktyczne, Helion, 2002. A. Obecny, Statystyka matematyczna w Excelu
Bardziej szczegółowoPozyskiwanie wiedzy z danych
Pozyskiwanie wiedzy z danych dr Agnieszka Goroncy Wydział Matematyki i Informatyki UMK PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW UNII EUROPEJSKIEJ W RAMACH EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO Pozyskiwanie wiedzy
Bardziej szczegółowoWIELKA SGH-OWA POWTÓRKA ZE STATYSTYKI ROZKŁAD EMPIRYCZNY
WIELKA SGH-OWA POWTÓRKA ZE STATYSTYKI ROZKŁAD EMPIRYCZNY Liczebności i częstości Liczebność liczba osób/respondentów/badanych, którzy udzielili tej konkretnej odpowiedzi. Podawana w osobach. Częstość odsetek,
Bardziej szczegółowoTemat: ANALIZA PRÓBNEGO EGZAMINU GIMNAZYJNEGO DIAGRAM PUDEŁKOWY
Jolanta Dobrzyńska Gimnazjum nr 1 w Sochaczewie SCENARIUSZ LEKCJI 11.03.2003r. Temat: ANALIZA PRÓBNEGO EGZAMINU GIMNAZYJNEGO DIAGRAM PUDEŁKOWY Program nauczania: Matematyka 2001. Czas trwania lekcji: 45
Bardziej szczegółowoSposoby opisu i modelowania zakłóceń kanałowych
INSTYTUT TELEKOMUNIKACJI ZAKŁAD RADIOKOMUNIKACJI Instrukcja laboratoryjna z przedmiotu Podstawy Telekomunikacji Sposoby opisu i modelowania zakłóceń kanałowych Warszawa 2010r. 1. Cel ćwiczeń: Celem ćwiczeń
Bardziej szczegółowoJeżeli czegoś nie można zmierzyć, to nie można tego ulepszyć... Lord Kelvin (Wiliam Thomas)
Jeżeli czegoś nie można zmierzyć, to nie można tego ulepszyć... Lord Kelvin (Wiliam Thomas) M-300 APLIKACJE MIERNIK PROGRAMOWALNY Z ELEKTRONICZNĄ REJESTRACJĄ WYNIKÓW www.metronic.pl 2 Przykładowe aplikacje
Bardziej szczegółowoParametry statystyczne
I. MIARY POŁOŻENIA charakteryzują średni lub typowy poziom wartości cechy, wokół nich skupiają się wszystkie pozostałe wartości analizowanej cechy. I.1. Średnia arytmetyczna x = x 1 + x + + x n n = 1 n
Bardziej szczegółowoSprawowanie opieki medycznej nad chorym - szkolenie pełne - szkolenie uaktualniające
Temat sprawy: Ośrodki szkoleniowe uznane i nadzorowane przez Dyrektora Urzędu Morskiego w Szczecinie 1. Ośrodek Szkoleniowy Ratownictwa Morskiego Akademii Morskiej w Szczecinie ul. Ludowa 7/8 71-700 Szczecin
Bardziej szczegółowoZakład Ubezpieczeń Społecznych Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych
Zakład Ubezpieczeń Społecznych Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych Struktura wysokości emerytur i rent wypłacanych przez ZUS po waloryzacji w marcu 2015 roku. Warszawa 2015 Opracowała: Ewa Karczewicz
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKA IV SEMESTR ALK (PwZ) STATYSTYKA OPISOWA RODZAJE CECH W POPULACJACH I SKALE POMIAROWE
STATYSTYKA IV SEMESTR ALK (PwZ) STATYSTYKA OPISOWA RODZAJE CECH W POPULACJACH I SKALE POMIAROWE CECHY mogą być: jakościowe nieuporządkowane - skala nominalna płeć, rasa, kolor oczu, narodowość, marka samochodu,
Bardziej szczegółowo4118 (76,9%) 3538 (85,7%) Tabela 1. Wyniki egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe dla zawodu mechanik pojazdów samochodowych
2.1. Mechanik 723[04] Do egzaminu zgłoszonych zostało: 6845 Przystąpiło łącznie: 5506 5353 4126 ETAP PISEMNY ETAP PRAKTYCZNY 4118 (76,9%) 3538 (85,7%) DYPLOM POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE ZAWODOWE otrzymało:
Bardziej szczegółowoStatystyka w pracy badawczej nauczyciela Wykład 3: Analiza struktury zbiorowości statystycznej. dr inż. Walery Susłow walery.suslow@ie.tu.koszalin.
Statystyka w pracy badawczej nauczyciela Wykład 3: Analiza struktury zbiorowości statystycznej dr inż. Walery Susłow walery.suslow@ie.tu.koszalin.pl Zadania analityczne (1) Analiza przewiduje badanie podobieństw
Bardziej szczegółowoZESZYTY NAUKOWE NR 1(73) AKADEMII MORSKIEJ W SZCZECINIE
ISSN 0209-2069 ZESZYTY NAUKOWE NR 1(73) AKADEMII MORSKIEJ W SZCZECINIE EXPLO-SHIP 2004 Tadeusz Szelangiewicz, Katarzyna Żelazny Prognozowanie charakterystyk napędowych statku ze śrubą stałą podczas pływania
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM PODSTAW TELEKOMUNIKACJI
WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA im. Jarosława Dąbrowskiego w Warszawie Wydział Elektroniki LABORATORIUM PODSTAW TELEKOMUNIKACJI Grupa Podgrupa Data wykonania ćwiczenia Ćwiczenie prowadził... Skład podgrupy:
Bardziej szczegółowoStruktura wysokości emerytur i rent wypłacanych przez ZUS po waloryzacji w marcu 2018 roku
Struktura wysokości emerytur i rent wypłacanych przez ZUS po waloryzacji w marcu 2018 roku D DEPARTAMENT STATYSTYKI I PROGNOZ AKTUARIALNYCH Warszawa 2018 Opracowała: Ewa Karczewicz Naczelnik Wydziału Badań
Bardziej szczegółowoOdchudzamy serię danych, czyli jak wykryć i usunąć wyniki obarczone błędami grubymi
Odchudzamy serię danych, czyli jak wykryć i usunąć wyniki obarczone błędami grubymi Piotr Konieczka Katedra Chemii Analitycznej Wydział Chemiczny Politechnika Gdańska D syst D śr m 1 3 5 2 4 6 śr j D 1
Bardziej szczegółowoCharakterystyki prędkościowe silników spalinowych
Wydział Samochodów i Maszyn Roboczych Instytut Pojazdów LABORATORIUM TEORII SILNIKÓW CIEPLNYCH Charakterystyki prędkościowe silników spalinowych Opracowanie Dr inż. Ewa Fudalej-Kostrzewa Warszawa 2015
Bardziej szczegółowoSYMULATORY SIŁOWNI OKRĘTOWYCH W PROCESIE PODNOSZENIA KWALI- FIKACJI OFICERÓW MECHANIKÓW NA WSPÓŁCZESNYCH STATKACH MOR- SKICH
Dominika Cuper-Przybylska, Jerzy Krefft SYMULATORY SIŁOWNI OKRĘTOWYCH W PROCESIE PODNOSZENIA KWALI- FIKACJI OFICERÓW MECHANIKÓW NA WSPÓŁCZESNYCH STATKACH MOR- SKICH W artykule przedstawiono celowość kształcenia
Bardziej szczegółowoCZĘŚĆ I ETAPU PISEMNEGO
.1. Elektryk 74[01] Do egzaminu zgłoszonych zostało: 1 336 Przystąpiło łącznie: 1 09 1 010 81 ETAP PISEMNY ETAP PRAKTYCZNY 540 (53,5%) 663 (80,8%) DYPLOM POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE ZAWODOWE otrzymało:
Bardziej szczegółowoZakład Ubezpieczeń Społecznych Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych
Zakład Ubezpieczeń Społecznych Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych Struktura wysokości emerytur i rent wypłacanych przez ZUS po waloryzacji i podwyższeniu świadczeń najniższych w marcu 2017
Bardziej szczegółowoTypy zmiennych. Zmienne i rekordy. Rodzaje zmiennych. Graficzne reprezentacje danych Statystyki opisowe
Typy zmiennych Graficzne reprezentacje danych Statystyki opisowe Jakościowe charakterystyka przyjmuje kilka możliwych wartości, które definiują klasy Porządkowe: odpowiedzi na pytania w ankiecie ; nigdy,
Bardziej szczegółowoWykład 3. Metody opisu danych (statystyki opisowe, tabele liczności, wykresy ramkowe i histogramy)
Wykład 3. Metody opisu danych (statystyki opisowe, tabele liczności, wykresy ramkowe i histogramy) Co na dzisiejszym wykładzie: definicje, sposoby wyznaczania i interpretacja STATYSTYK OPISOWYCH prezentacja
Bardziej szczegółowoZmierzyłem i co dalej? O opracowaniu pomiarów i analizie niepewności słów kilka
Zmierzyłem i co dalej? O opracowaniu pomiarów i analizie niepewności słów kilka Jakub S. Prauzner-Bechcicki Grupa: Chemia A Kraków, dn. 7 marca 2018 r. Plan wykładu Rozważania wstępne Prezentacja wyników
Bardziej szczegółowoAnalizy wariancji ANOVA (analysis of variance)
ANOVA Analizy wariancji ANOVA (analysis of variance) jest to metoda równoczesnego badania istotności różnic między wieloma średnimi z prób pochodzących z wielu populacji (grup). Model jednoczynnikowy analiza
Bardziej szczegółowoI. KARTA PRZEDMIOTU CEL PRZEDMIOTU
I. KARTA PRZEDMIOTU. Nazwa przedmiotu: BEZPIECZEŃSTWO EKSPLOATACJI EL.URZ.OKR. 2. Kod przedmiotu: Bse 3. Jednostka prowadząca: Wydział Mechaniczno-Elektryczny 4. Kierunek: Automatyka i Robotyka 5. Specjalność:
Bardziej szczegółowo( x) Równanie regresji liniowej ma postać. By obliczyć współczynniki a i b należy posłużyć się następującymi wzorami 1 : Gdzie:
ma postać y = ax + b Równanie regresji liniowej By obliczyć współczynniki a i b należy posłużyć się następującymi wzorami 1 : xy b = a = b lub x Gdzie: xy = też a = x = ( b ) i to dane empiryczne, a ilość
Bardziej szczegółowoMgr inż. Marta DROSIŃSKA Politechnika Gdańska, Wydział Oceanotechniki i Okrętownictwa
MECHANIK 7/2014 Mgr inż. Marta DROSIŃSKA Politechnika Gdańska, Wydział Oceanotechniki i Okrętownictwa WYZNACZENIE CHARAKTERYSTYK EKSPLOATACYJNYCH SIŁOWNI TURBINOWEJ Z REAKTOREM WYSOKOTEMPERATUROWYM W ZMIENNYCH
Bardziej szczegółowoOszacowanie i rozkład t
Oszacowanie i rozkład t Marcin Zajenkowski Marcin Zajenkowski () Oszacowanie i rozkład t 1 / 31 Oszacowanie 1 Na podstawie danych z próby szacuje się wiele wartości w populacji, np.: jakie jest poparcie
Bardziej szczegółowoBiostatystyka, # 3 /Weterynaria I/
Biostatystyka, # 3 /Weterynaria I/ dr n. mat. Zdzisław Otachel Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Katedra Zastosowań Matematyki i Informatyki ul. Głęboka 28, p. 221 bud. CIW, e-mail: zdzislaw.otachel@up.lublin.pl
Bardziej szczegółowoW rachunku prawdopodobieństwa wyróżniamy dwie zasadnicze grupy rozkładów zmiennych losowych:
W rachunku prawdopodobieństwa wyróżniamy dwie zasadnicze grupy rozkładów zmiennych losowych: Zmienne losowe skokowe (dyskretne) przyjmujące co najwyżej przeliczalnie wiele wartości Zmienne losowe ciągłe
Bardziej szczegółowoI. KARTA PRZEDMIOTU CEL PRZEDMIOTU
I. KARTA PRZEDMIOTU. Nazwa przedmiotu: ELEKTRYCZNE URZĄDZENIA OKRĘTOWE. Kod przedmiotu: Ed 3. Jednostka prowadząca: Wydział Mechaniczno-Elektryczny 4. Kierunek: Mechanika i budowa maszyn 5. Specjalność:
Bardziej szczegółowoPorównanie generatorów liczb losowych wykorzystywanych w arkuszach kalkulacyjnych
dr Piotr Sulewski POMORSKA AKADEMIA PEDAGOGICZNA W SŁUPSKU KATEDRA INFORMATYKI I STATYSTYKI Porównanie generatorów liczb losowych wykorzystywanych w arkuszach kalkulacyjnych Wprowadzenie Obecnie bardzo
Bardziej szczegółowo