Perspektywy i wyzwania dla przemysłu jajczarskiego w UE

Transkrypt

1 Perspektywy i wyzwania dla przemysłu jajczarskiego w UE Od 2012 producenci jaj w UE będą musieli spełniać nowe standardy dotyczące wielopoziomowych systemów utrzymania drobiu. Badanie przeprowadzone w ośmiu ważnych krajach członkowskich jasno wykazało istnienie znaczących różnic pomiędzy krajami. Prognozy pokazują jak produkcja będzie się kształtować w dłuższej perspektywie. Pascale Magdelaine, ITAVI i Véronique Gonnier CNPO, Francja* Przez ostatnie ponad dziesięć lat systemy produkcji jaj wykorzystywane w krajach UE cechowało silne zróżnicowanie, przy jednoczesnej tendencji do przechodzenia od klatek do alternatywnych systemów utrzymania niosek. Zmiany w tym zakresie następowały przede wszystkim ze względu na wymagania nowych klientów odnośnie dobrostanu zwierząt, ale także ze względu na wprowadzanie europejskich regulacji prawnych dotyczących warunków trzymania zwierząt. Francuski Instytut Techniki Drobiarstwa ITAVI i francuski Krajowy Komitet ds. Promocji Jaj CNPO przeprowadziły krótkie badanie opinii wśród europejskich ekspertów, mając na celu ustalenie, jakie zmiany w systemach utrzymania drobiu nastąpią do roku 2012 oraz poddanie tej kwestii pod rozwagę w dłuższej perspektywie i uzupełnienie w ten sposób francuskiej prognozy dla przemysłu, sporządzonej wspólnie przez francuski Narodowy Instytut Badań Rolniczych INRA, ITAVI i CNPO. Badaniem objęto siedem krajów, które w 2010 posiadały łącznie 214 milionów kur niosek (60% wszystkich europejskich kur). W 2010 dwie trzecie spośród wszystkich kur niosek hodowanych w UE było trzymane w klatkach, podczas gdy w roku 1996 aż 92%. Następnym w kolejności najczęściej stosowanym systemem chowu był chów ściółkowy, który dotyczył 20% kur. Kury z wolnego wybiegu stanowiły 10%. Produkcją ekologiczną objęte było zaledwie 3 do 4% kur (Rysunek 1). Rysunek 1 Udział różnych systemów utrzymania niosek w różnych krajach członkowskich w 2010 (Źródło: ITAVI, z badao Komisji EU z roku 2010 i badania opinii przeprowadzonego wśród ekspertów) ekologiczny ściółkowy wolny wybieg klatkowy ogółem Belgia Dania Niemcy Hiszpania Francja Włochy 2009 Holandia W. Brytania 1

2 Od 2012 producenci jaj w UE będą musieli spełniać nowe standardy dotyczące wielopoziomowych systemów utrzymania drobiu. Badanie przeprowadzone w ośmiu ważnych krajach członkowskich jasno wykazało istnienie znaczących różnic pomiędzy krajami. Prognozy pokazują jak produkcja będzie się kształtować w dłuższej perspektywie. Rozwiązania prawne w poszczególnych krajach Sytuacja prawna i wymagania konsumentów w poszczególnych krajach członkowskich różnią się znacząco i tłumaczą różny podział rynków według systemów produkcji. Niemcy i Holandia lepiej niż inne państwa wyszły naprzeciw wymaganiom roku 2012, dzięki szczegółowym przepisom krajowym i pod presją sprzedawców detalicznych, którzy przestali przyjmować jaja z wszystkich rodzajów chowu klatkowego (także z klatek ulepszonych). W 2010, ponad 90% niemieckich jaj było już produkowanych w alternatywnych systemach utrzymania drobiu, mimo że w roku 2008 systemy te obejmowały zaledwie 40% kur niosek. Oczekuje się, że udział alternatywnych systemów utrzymania drobiu będzie rósł we wszystkich krajach. W Wielkiej Brytanii oczekiwany jest większy wzrost udziału chowu wolnego, podczas gdy w Holandii szacuje się, że bardziej będzie rósł udział chowu ściółkowego. Holandia podąża tą samą drogą co Niemcy, ale z dwuletnim opóźnieniem. Zakłada się, że w innych krajach, takich jak Dania, Francja, Wielka Brytania, Belgia czy Hiszpania, przejście będzie następować raczej od klatek konwencjonalnych do ulepszonych niż do chowu ściółkowego. W 2012, udział alternatywnych systemów utrzymania drobiu (kody 0-1-2) wzrośnie we wszystkich badanych krajach, a udział systemów klatkowych zmaleje z 43% do 13% w Holandii, z 78% do 66% we Francji i z 50 do 40% w Wielkiej Brytanii (Rysunek 2). Rysunek 2. Perspektywy zmian w systemach utrzymania niosek na styczeo 2012 roku według poszczególnych paostw. Klatki ogółem 2010 Klatki ogółem 2012 Systemy alternatywne ogółem 2010 Systemy alternatywne ogółem 2012 Niemcy Holandia Francja W. Brytania Belgia Dania Hiszpania Prognozy na 2025 Kilku ekspertów podkreśliło wysoki poziom inwestycji jakie są potrzebne, aby sprostać przepisom w roku W związku z tym, nie oczekują oni zbyt wielu zmian w latach , czy tylko po roku Oczekuje się, że w roku 2025 długoterminowa konsumpcja jaj wzrośnie lub zostanie na tym samym poziomie ze względu na zdrowotne i odżywcze zalety produktu oraz mniej kontrowersji wokół kwestii cholesterolu. Przetworzone produkty z jaj powinny stanowić coraz większą część całości spożywanych jaj 2

3 (do 35-45%, w zależności od kraju), ze względu na ogólny trend w kierunku korzystania gotowego jedzenia. Oczekuje się, że przemysł przetwórstwa jaj chętniej będzie sięgał po dostawy jaj z chowów alternatywnych (kody 0, 1 i 2) pod presją klientów (przemysłu spożywczego i gastronomicznego), starając się kształtować pozytywny, przyjazny zwierzętom wizerunek swojej branży i konkretnych marek. Od 2012 producenci jaj w UE będą musieli spełniać nowe standardy dotyczące klatkowych systemów utrzymania drobiu. Badanie przeprowadzone w ośmiu ważnych krajach członkowskich jasno wykazało istnienie znaczących różnic pomiędzy krajami. Prognozy pokazują jak produkcja będzie się kształtować w dłuższej perspektywie. Import z krajów trzecich Największym potencjalnym problemem jest jednak ryzyko zwiększonego importu jaj z krajów trzecich (ze Stanów Zjednoczonych, Indii, Argentyny, być może Brazylii, a także Ukrainy, Turcji i Północnej Afryki) na potrzeby przemysłu przetwórczego. Ogromne znaczenie mieć będą: cena jaj ściółkowych, rezultaty ustaleń Światowej Organizacji Handlu (WTO) oraz niektórych dwustronnych negocjacji, jak te pomiędzy UE a Mercosurem. Niektórzy eksperci zakładają, że do 2025 roku przemysł przetwórczy jaj może importować większą część potrzebnego mu surowca z krajów nie będących członkami UE. Mimo że większość pytanych ekspertów jest zdania, że nastąpi koncentracja zakładów produkcyjnych, najprawdopodobniej zakłady te pozostaną rodzinnymi gospodarstwami i wzrost ich średniego rozmiaru hamowany ze względu na ograniczenia środowiskowe, zwłaszcza w Holandii i w Belgii. Stosunki umowne pomiędzy producentami a ich partnerami działającymi w obszarze dystrybucji (pomiędzy przemysłem jajczarskim a sprzedawcami detalicznymi) powinny ulec zacieśnieniu. W Wielkiej Brytanii, gdzie struktury te są już silnie skoncentrowane i zintegrowane, trend ten może zaznaczyć się wyraźniej. Prognozy dla Francji na 2025 Ptaszarnie i systemy wolnowybiegowe są popularne w takich krajach jak Holandia i Niemcy. Instytuty INRA i ITAVI sporządziły także analizę perspektyw dla przemysłu drobiowego na 2025 nazwaną Drobiarstwo Francuska rada ds. jaj wykorzystała tę analizę do pracy nad sporządzeniem prognozy dla przemysłu jajczarskiego we Francji na rok Trzy działy tejże pracy zbierają najistotniejsze czynniki wpływające na ewolucję sektorów drobiowych: podejścia społeczne, systemy spożycia i dystrybucji, strategie przemysłowe. Rezultaty pozwoliły na sporządzenie hipotezy skonstruowanie 4 scenariuszy na rok Ulepszone klatki, chów ściółkowy, wolny wybieg, chów ekologiczny Ulepszone klatki Powierzchnia klatki na kurę powinna wynosić co najmniej 750 cm 2. W klatkach powinny się znajdować dodatkowo: gniazdo, ściółka pozwalająca

4 Scenariusz 1: Przemysł jajczarski zglobalizowany W 2025 rynek europejski będzie w pełni otwarty i nie będzie bezpośrednich dopłat do rolnictwa. W tym scenariuszu konsumpcja jaj pozostaje na tym samym poziomie lub nieco spada, podczas gdy konsumpcja produktów jajecznych wzrasta do poziomu 40-50% całego spożycia jaj, w zależności od sytuacji ekonomicznej. Jednakże, ze względu na brak barier europejskich, import produktów jajecznych wzrasta, aż do pokrywania 30% potrzeb rynku we Francji. Francuski przemysł jajczarski dostarcza jedynie produkty na potrzeby rynku jaj w formie całych jaj. 50% produkcji jaj pochodzi z wolnego wybiegu, 25% z ulepszonych klatek a 25% z systemów wewnętrznych ptaszarni. Ale większość importowanych jaj (85%) pochodzi z chowu klatkowego. Scenariusz 2: Przemysł jajczarski walczy o swoją konkurencyjność W 2025, rynek jaj dotyka kryzys ekonomiczny, problem mniejszej siły nabywczej i kontrowersji zdrowotnych / żywieniowych. Spożycie jaj rośnie a udział produktów przetworzonych z jaj osiąga poziom 40% rynku jaj. Europejskie strategie na dziobanie i drapanie, jak również odpowiednie grzędy. Chów ściółkowy kury mogą być trzymane na podłodze lub w systemie wielowarstwowym. Zagęszczenie hodowli nie może przekraczać liczby dziewięciu kur niosek na 2m 2 powierzchni użytkowej. Jeśli stosowany system hodowli pozwala na swobodne przemieszczanie się kur niosek pomiędzy poziomami poziomów nie może być więcej niż cztery. Chów wolno-wybiegowy W kwestii budynku wymagania są takie same jak w przypadku chowu ściółkowego. Ponadto, kury muszą mieć za dnia stały dostęp do wybiegu, przy zachowaniu maksymalnego zagęszczenia jedna kura na 4m 2. Chów ekologiczny Kury trzymane są w takich warunkach jak w przypadku chowu wolno-wybiegowego; dodatkowo hodowla musi spełniać szczególne wymagania dotyczące stosowania karm ekologicznych i ograniczania ingerencji weterynaryjnych. dotyczące branży zostały rozwinięte i dobrze skoordynowane. Wraz z wysokimi barierami celnymi miało to pozytywny wpływ na przemysł jajczarski jego reorganizację i modernizację. Przemysł jajczarski zaopatruje ustandaryzowany rynek, na którym cena jest głównym kryterium zakupu. Gospodarstwa produkujące jaja ulokowane są tam, gdzie karma dla drobiu jest tania oraz w pobliżu obszarów wysokiego spożycia. Duże gospodarstwa bezpośrednio połączone z punktami pakowania to główny sposób produkcji a chów klatkowy stanowi 70% produkcji i zastępowany jest chowem w wielkich ptaszarniach jedynie wówczas, gdy wymaga tego odbiorca sprzedawca detaliczny. Przemysł produktów z jaj zorganizowany jest na poziomie europejskim z udziałem kilku dużych firm, które jednak dostarczają przetworzone produkty z jaj jedynie na poziomie regionalnym. Udział gospodarstw nastawionych na produkcję jaj dla celów przetwórczych wzrasta. Od 2012 producenci jaj w UE będą musieli spełniać nowe standardy dotyczące bateryjnych systemów utrzymania drobiu. Badanie przeprowadzone w ośmiu ważnych krajach członkowskich jasno wykazało istnienie znaczących różnic pomiędzy krajami. Prognozy pokazują jak produkcja będzie się kształtować w dłuższej perspektywie. Scenariusz 3: Przemysł jajczarski stymulowany poprzez zrównoważony rozwój W 2025 Europa wykorzystała swoje doświadczenie i historię zrównoważonego rozwoju do przeciwstawienia się międzynarodowej konkurencji i podniosła jakość produkcji rolnej poprzez wykorzystanie technologii i korzystając z wysokich oczekiwań konsumentów. Spożycie mięsa spada, podczas gdy znacząco wzrasta spożycie jaj. Konsumenci wybierają świeże, wysokiej jakości produkty kierując się troską o zdrowie, środowisko naturalne 4

5 i dobrostan zwierząt. Udział przetworzonych produktów z jaj w rynku spada do 30%. W odpowiedzi na wymagania konsumentów i obywateli detaliści sprzedają jedynie jaja z chowów pozaklatkowych. 20% produkcji pochodzi z chowu klatkowego, wyłącznie na potrzeby przemysłu przetwórczego. Scenariusz 4: Sektor jaj zostaje objęty ogólnymi regulacjami rynku żywności Poważne zmiany klimatu i globalne epidemie zagroziły światowym dostawom i dystrybucji żywności. Aby zaradzić globalnemu zagrożeniu niedoborów żywności społeczność światowa powołała międzynarodową organizację, której celem jest zabezpieczenie dostaw, dystrybucji i jakości żywności na całym świecie. Regulacje dotyczące produkcji i dostarczania żywności są dodatkowo niezbędne, aby chronić zasoby naturalne poprzez zastosowanie metod zrównoważonego rozwoju w produkcji żywności. Rozwija się systemy intensywnej produkcji, gdyż jest to jedyny sposób na zoptymalizowanie zużycia zasobów naturalnych. Produkcja musi być usytuowana w pobliżu obszarów spożycia w celu optymalizacji kosztów transportu i energii. Dobrostan zwierząt nie jest już priorytetem, wyparty przez potrzebę wykarmienia ludzi. Udział jaj z chowów alternatywnych we Francji ustabilizował się na poziomie pomiędzy 20 a 30% rynku jaj. Francuska produkcja jaj rośnie znacząco, aby zaopatrzyć światowy rynek jaj, dzięki temu, że produkcja jaj z chowu klatkowego została silnie zracjonalizowana i stała się bardziej efektywna. Tabela 1 Kluczowe dane dla czterech francuskich scenariuszy (prognoz) Spożycie jaj na mieszkaoca Udział przetworzonych produktów z jaj w spożyciu Procentowy udział importu w spożyciu Segmentacja produkcji jaj we Francji kod 3 Scenariusz 1 (produkty z jaj) Scenariusz 2 Scenariusz 3 Scenariusz 4 * We współpracy z Peterem Van Hornem (Holandia), Hansem-Wilhelmem Windhorstem (Niemcy), Johnem Newtonem (Wielka Brytania), Marią del Mar Fernández (Hiszpania), Johannem Zoonsem (Belgia) and Jørgenem Nyberg Larsenem (Dania) Źródło: WorldPoultry.Net, z dnia 9 maja 2011 r html?cmpid=NLC World%20Poultry 10-mei Perspectives%20and%20challenges%20for%20the%20EU%20egg%20sector. 5