Fridtjof Nansen F R A M W A R K T Y C E
|
|
- Adrian Stasiak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Fridtjof Nansen F R A M W A R K T Y C E
2
3
4 Fridtjof Nansen Przełożyła z angielskiego Joanna Leszczyńska F R A M W A R K T Y C E Autentyczne fotografie z wyprawy Kraków 2011
5 Tytuł oryginału: Fram over Polhavet Tłumaczenie: Joanna Leszczyńska z adaptowanego tłumaczenia francuskiego Charlesa Rabota Vers le pôle Copyright for this edition by Tomasz Wyczarski Wydawnictwo SEL All rights reserved Zdjęcia: Fridtjof Nansen, Sigurd Hansen, Fredrik Hjalmar Johansen, Joh. v.d. Fehr. Zdjęcia opublikowane zostały dzięki uprzejmości biblioteki zdjęć Norweskiej Biblioteki Narodowej w Oslo. Mapa Ziemi Franciszka Józefa wykonana wg Payera źródło: Farthest North, Fridtjof Nansen, Harper and Brothers Publishers, New York Rysunki na stronach: 14, 65, 82, 244 źródło: Vers le pôle, Fridtjof Nansen, Ernest Flammarion, Paris Tomasz Wyczarski Wydawnictwo SEL Kraków, ul. Por. Halszki 9/10 e mail: biuro@wydawnictwosel.pl ISBN Kraków 2011 Opracowanie graficzne i skład: Wojciech Piątkowski Zdjęcia na okładce: Fridtjof Nansen Druk: Drukarnia Pijarów
6 F R A M
7
8 Wstęp Najpierw lody polarne zaatakowali nasi przodkowie Wikingowie. Od VIII wieku, kiedy to marynarze innych narodowości nie ośmielali się opuszczać przybrzeżnych wód, oni wyruszali odważnie na pełne morze. Odkryli wtedy Islandię i Grenlandię. Natknęli się tam na lody i szybko poznali grożące z ich strony niebezpieczeństwa. Kongespeil (Zwierciadło królów), dokument z XIII wieku, zawiera bardzo dokładny opis owych kryształowych płaszczyzn. Niezmiernie to charakterystyczne dla owej epoki, kiedy jeszcze zupełnie nie badano zjawisk natury. W kilka lat później, w ślad za Wikingami, przystąpili do walki z lodami Anglicy i Holendrzy. Żeglarze północnoeuropejscy, wierząc w istnienie na północy wolnego od lodów morza, długo szukali tam drogi do Indii i Chin. Zamykały ją lody. Niezrażeni niepowodzeniami nie ustawali w swych usiłowaniach. Rozumowali tak: jeśli morze jest pokryte lodami na szerokości stosunkowo południowej w rejonie południowych brzegów Grenlandii, Spitzbergenu i Nowej Ziemi z pewnością nie ma ich dalej na północ. Śmiało więc usiłowali się tam przedrzeć. Jakkolwiek ta hipoteza była mylna, przyczyniła się do rozwoju wiedzy o naszym globie. Dokonując bowiem cennych obserwacji, wszystkie owe wyprawy powodowały, że zmniejszała się ilość nie znanych obszarów. Dawni i współcześni badacze usiłowali dotrzeć do tajemniczych rejonów bieguna, wytyczając sobie różne drogi i stosując bardzo różne sposoby. Początkowo używano statków, niezbyt odpowiednich do tego rodzaju przedsięwzięć. Zarówno słabe, bezpokładowe barki Wikingów, jak karawele 1 holenderskie czy angielskie nie osiągały 1 Typ jednokadłubowego żaglowca z XV XVII w.
9 8 I FRAM W ARKTYCE odpowiedniej szybkości ani me były dostatecznie odporne, by oprzeć się lodom. Ale sztuka budowania okrętów stopniowo, się rozwijała. Statki zaczęto lepiej przystosowywać do celów, do których miano ich użyć, a i człowiek z coraz to większym zapałem przypuszczał szturm do lodów polarnych. Na długo przed rozpoczęciem wypraw arktycznych ludy północnej Azji i Ameryki, przebywając zamieszkiwane przez nie lodowe pustynie, posługiwały się ciągnionymi przez psy saniami. Z tego środka lokomocji skorzystali po raz pierwszy badacze na Syberii. Rosjanie od XVII i XVIII wieku odbywali podróże na saniach, badając północne wybrzeża Azji, od granicy z Europą aż po Cieśninę Beringa. Na saniach przebyli oni rozległy obszar lodów polarnych docierając do Wysp Nowosyberyjskich, które leżą na północ od Azji. Także w Ameryce zrobili angielscy badacze stosunkowo dawno użytek z sań, badając brzegi Północnego Oceanu Lodowatego. Najczęściej ciągnęli je ludzie. W 1876 roku Albert Markham, podążając w ten sposób przez lody, dokonał najśmielszego na owe czasy wyczynu w dziedzinie badań basenu polarnego. Parry był pierwszym, który użył trzeciego środka lokomocji sań i łodzi. Ten oficer, opuściwszy swój statek na północnym wybrzeżu Spitsbergenu, rozpoczął marsz przez lodową płaszczyznę, ciągnąc łodzie na saniach. W ten sposób dotarł dalej niż ktokolwiek dotąd: osiągnął 82 45'N. Ponieważ jednak prąd unosił na południe lody, po których Parry z trudem podążał na północ, musiał się on ostatecznie cofnąć. Używając różnych środków lokomocji usiłowali badacze przedrzeć się do basenu polarnego czterema różnymi drogami: Cieśniną Smitha, obydwoma skrajami rozległej cieśniny między Grenlandią a Ziemią Franciszka Józefa oraz Cieśniną Beringa. Najczęściej wybierano wówczas Cieśninę Smitha, ponieważ Amerykanie utrzymywali nieco lekkomyślnie, że wody wolne od lodu ciągną się w niej bardzo daleko na północ. Rzeczywistość, niestety, okazała się zupełnie inna. Tą otwartą cieśniną między Grenlandią a Północną Ameryką płyną na południe, unoszone prądem, przeogromne pola lodowe. Przed owymi dryfującymi lodowymi płaszczyznami każdy statek musi się zatrzymać i szukać schronienia przy brzegu.
10 Wstęp I 9 Najpoważniejszą na tym szlaku była wyprawa Naresa ( ). Uczestnik owej ekspedycji, kapitan Markham, za cenę niesłychanych wysiłków osiągnął 83 20'N, dotarł więc najdalej wówczas na północ. Po tej próbie Nares doszedł do wniosku, że zdobycie bieguna przez Cieśninę Smitha jest niemożliwe. Podczas pobytu w owych okolicach ekspedycji Greely'ego ( ) porucznik Lockwood przekroczył szerokość osiągniętą przez Markhama jedynie o cztery minuty. Aż więc do naszej wyprawy rekord światowy w marszu na północ należał do Markhama. W rozległej cieśninie między Grenlandią i Spitsbergenem musieli się żeglarze zatrzymywać na szerokościach bardziej południowych. Niemiecka ekspedycja Koldeweya, podążająca w r. na saniach wzdłuż wschodniego brzegu Grenlandii, nie mogła przekroczyć 77 N. Wzdłuż tego brzegu Grenlandii bowiem płynie z północy na południe prąd, który niesie przeogromne masy lodów. Od strony Spitsbergenu warunki są bardziej sprzyjające. Ciepły prąd, który płynie na północ wzdłuż zachodnich brzegów tego archipelagu, oczyszcza morze z lodów aż do 80 N. Nigdzie poza tym nie można równie łatwo osiągnąć takiej szerokości. Bardziej na wschód stan lodów jest mniej korzystny, dlatego też nieliczne tylko wyprawy wybierały tę drogę. Najpoważniejszą z nich była ekspedycja Weyprechta i Payera ( ). Prąd poniósł na północ austro węgierski statek, unieruchomiony przez lody na wysokości północnego krańca Nowej Ziemi. Tak została odkryta Ziemia Franciszka Józefa, a Payer osiągnął 82 5'N. Potem do owego archipelagu dotarł jedynie Leigh Smith, a obecnie przebywa tam angielska misja Jacksona Harmswortha. Przez Cieśninę Beringa pierwszy ruszył Cook (1776); ostatnią była nieszczęśliwa wyprawa Jeannette. Statek, uwięziony przez lody 6 września 1879 roku na SE 2 od Wyspy Wrangla, po dwuletnim dryfie 3 w kierunku WNW 4 został zmiażdżony na północ od Wysp Nowosyberyjskich. 2 Z ang.: South południe i East wschód. 3 Tu: przesuwanie się statku po powierzchni wody pod wpływem wiatrów lub prądów morskich. 4 Z ang.: West zachód, North północ.
11 10 I FRAM W ARKTYCE Tak więc lody unicestwiały wszelkie ludzkie usiłowania. Aby złamać ich opór, należało wymyślić nowy środek lokomocji i wybrać nową drogę. W trzy lata po rozbiciu Jeannette odkryto jej szczątki na krze koło Julianehaab w pobliżu południowo zachodniego krańca Grenlandii. Oczywiście owa kra nie mogła się tam znaleźć nie przebywszy polarnego basenu. Ale jaką drogą? Na pewno nie przez Cieśninę Smitha. W tym przesmyku bowiem prąd polarny, który opływa Ziemię Baffina i Labrador, nanosi na brzeg amerykański i grenlandzki masy lodowe. Istotnie, kra nie mogłaby dotrzeć do Julianehaab, jeśliby nie niósł jej potężny prąd polarny kierujący się na południe wzdłuż wschodniego wybrzeża Grenlandii, który zatoczywszy łuk na wysokości przylądka Farvel płynie ku północy Cieśniną Davisa. Co do tego nie było wątpliwości. Pozostawało tylko do wyjaśnienia, jak posuwała się kra od Wysp Nowosyberyjskich do wschodniej Grenlandii. Najprawdopodobniej po rozbiciu statku jego szczątki dryfowały na północny zachód, niesione przez prąd płynący od Syberii w tym kierunku. Następnie minąwszy od północy Ziemię Franciszka Józefa i Spitsbergen, chyba w pobliżu bieguna, znalazły się na wodach przybrzeżnych wschodniej Grenlandii i zostały uniesione na południe przez polarny prąd tego obszaru. Przy obecnym stanie wiedzy hydrograficznej jest to jedyna dopuszczalna trasa. Odległość: Wyspy Nowosyberyjskie Julianehaab w linii wyżej przedstawionej wynosi 2900 mil morskich 5. Szczątki Jeannette przebyły tę trasę w ciągu 1100 dni płynąc z prędkością 2,6 mili na dobę, co jest zgodne ze znaną szybkością dryfu. Inne przykłady mniej charakterystyczne niż przykład szczątków Jeannette wskazują na ruch wód basenu polarnego od Syberii ku wschodniej Grenlandii. Na wybrzeżu Grenlandii znaleziono przyrząd do miotania strzał. Identyczne sporządzają Eskimosi, którzy mieszkają nad Cieśniną Beringa. Poza tym większość kawałków drewna, znalezionych na wybrzeżu Grenlandii, pochodzi z północy azjatyckiego kontynentu. Na dwadzieścia pięć kawałków drewna zebranych przez ekspedycję Koldeweya siedemnaście było z sy 5 Mila morska = 1852 m
12 Wstęp I 11 beryjskiego modrzewia. Tu przypominam sobie, że według Grisebacha flora Grenlandii obejmuje również gatunki syberyjskie. Te rośliny, rzecz jasna, dotarły tak daleko od swej ojczyzny dzięki prądowi, który łączy oba kraje. To jeszcze nie wszystko. Badanie próbek osadu, które pobrałem w 1888 roku na lodach wschodniej Grenlandii, ujawniły zupełnie szczególne ich cechy. Ów osad zawierał nie mniej niż dwadzieścia rodzajów różnych minerałów. Tak wielka różnorodność składu osadu pozwoliła doktorowi Törnebohm ze Sztokholmu wysnuć wniosek, że owe minerały pochodzą z bardzo rozległego obszaru, prawdopodobnie z Syberii. Na dobitkę doktor Cleve odkrył w owym osadzie bardzo charakterystyczne glony, takie same jak te, z którymi spotkała się wyprawa statku Vega na przylądku Wankarem w Cieśninie Beringa. Wszystko to wskazuje niewątpliwie na istnienie potężnego prądu przecinającego basen polarny na linii: Syberia wschodnia Grenlandia. Zresztą i teoria dowodzi istnienia owego prądu. Na wschód od południowego Spitsbergenu i południowego krańca Ziemi Franciszka Józefa znajduje się na Północnym Oceanie Lodowatym ośrodek niżu barometrycznego. Zgodnie z prawem Buys Ballota w północnej części tej strefy wiatry wieją ze wschodu na zachód, wobec czego muszą powodować również ruch wód w tym kierunku, to jest w kierunku basenu polarnego i Grenlandii. Jeśli większość przedsiębranych dotąd wypraw zakończyła się niepowodzeniem, działo się tak dlatego, że usiłowały one płynąć na północ, a prąd niósł je na południe. Im bardziej statek posuwał się na północ, tym większe napotykał masy ruchomych lodów. Zamykały go one w końcu w swych okowach i unosiły na południe. Jeśli badacze próbowali posuwać się po lodach na saniach, tracili siły w bezużytecznych usiłowaniach. Za cenę nadludzkich wysiłków posuwali się na północ, podczas gdy lekki ruch wód pchał lody, po których podążali, na południe. Aby dotrzeć do basenu polarnego, należało skorzystać z prądu płynącego na północ, to jest odbyć taką podróż, jaką odbyły szczątki Jeannette. Mój więc plan był następujący: dotrzeć do Wysp Nowosyberyjskich, stamtąd posunąć się możliwie daleko na północ, torując sobie przejście przez lody, a następnie, korzystając z prądu, dryfować na północny zachód.
13 12 I FRAM W ARKTYCE Nie miało dla mnie specjalnego znaczenia, czy trasa resztek Jeannette biegła przez biegun, czy między nim i Ziemią Franciszka Józefa. Jak bowiem pisałem w roku 1891 w moim pierwszym projekcie podróży, przedłożonym w Christianii 6 Towarzystwu Geograficznemu, moim celem nie było osiągnięcie północnego bieguna osi naszego globu, lecz zbadanie w sposób naukowy otaczających go ogromnych obszarów. Było to jedyne przeznaczenie zamierzonej wyprawy, moim bowiem zdaniem znalezienie punktu, który stanowi biegun, to sprawa drugorzędnej wagi. Nie spodziewałem się przyznaję by projekt mój spotkał się z uznaniem badaczy Arktyki: zbyt odbiegał od przyjętych poglądów. Przedsięwzięcie tego rodzaju groziło oczywiście niebezpieczeństwami. Ja jednakże spodziewałem się ich uniknąć przez staranne Nansen w swojej kabinie na Framie (15 lutego 1895 r.) 6 Dawna nazwa stolicy Norwegii. Obecnie Oslo.
14 Wstęp I 13 przygotowanie wyposażenia wyprawy, przez odpowiedni dobór jej uczestników oraz przez wybór odpowiedniej trasy. Po ustaleniu planu należało zapewnić sobie jego realizację. Rząd i parlament norweski z entuzjazmem przyznały mi subwencję w wysokości franków. Ponieważ wydatki wyniosły franków, różnicę pokrył nasz król i szlachetni ziomkowie. Potrzebowałem przede wszystkim statku o nieprzeciętnej odporności, zdolnego oprzeć się naciskowi lodów, który z pewnością będzie olbrzymi. Sprawą jego konstrukcji zajęliśmy się więc ze szczególną troskliwością. Norweski inżynier Colin Archer, któremu powierzyłem skonstruowanie statku, doskonale zrozumiał wagę zadania i włożył w jego wykonanie całą swą wiedzę i pasję. Jemu też zawdzięczam w znacznej mierze powodzenie przedsięwzięcia. Większość dotychczasowych ekspedycji nie dysponowała statkiem przystosowanym do żeglugi wśród lodów, co wydaje się tym dziwniejsze, że były one stosunkowo kosztowne. Kiedy owe ekspedycje zostały zatwierdzone przez odnośne władze, kierującym nimi badaczom tak spieszno było na morze, że nie mogli zapewnić wyprawom odpowiedniego wyposażenia. W większości wypadków przygotowania rozpoczynano na kilka miesięcy przed wyjazdem. Nasza ekspedycja nie mogła zostać przygotowana tak szybko; jej organizacja miała zająć trzy lata, a plan został ustalony na dziewięć lat przed rejsem. Mimo długich poszukiwań najwłaściwszej konstrukcji, statek nasz bynajmniej nie odznaczał się eleganckimi liniami. Najistotniejsze jednak było nadanie mu takiego kształtu konstrukcyjnego, by pod presją lodów nie uległ zmiażdżeniu, lecz wzniósł się do góry. Nie chcieliśmy, by Fram (Naprzód) był statkiem szybkim, lecz solidnym i wygodnym schronieniem na czas naszego dryfu przez polarny basen. Myślałem o statku jak najmniejszym 170 ton netto zadowalało mnie w zupełności. Fram był jednak znacznie większy: 402 tony brutto, 307 netto. Chciałem, by statek był krótki mógłby wówczas łatwo przesuwać się między lodami i łatwo się im przeciwstawiać. Długi pokład to wielki defekt, kiedy się płynie wśród lodów. Z drugiej strony chodziło o to, by burty statku były jak najbardziej opływowe. Żeby statek o tego typu burtach mógł mieć wyporność, o jakiej mówiłem, musiał być szeroki. Toteż Fram miał szerokość równą jednej trzeciej jego długości. Kadłub, dziób, rufa i kil miały
15 14 I FRAM W ARKTYCE Legenda: 1 fokmaszt, 2 grotmaszt, 3 bezanmaszt, RB komora sterowa, SB komora śruby napędowej, C zejściówka do komory silnikowej, S Salon, A sofa w salonie, T stół w salonie, H pracownia, B kabina nawigacyjna, R siłownia, M maszyna parowa, KJ kocioł parowy, DY pomieszczenie na prądnicę (dynamo), I główna ładownia, L ładownia dolna, N ładownia dziobowa, O dolna ładownia dziobowa, 4K kabiny czteroosobowe, BK kabina Blessinga, SVK kabina Sverdrupa, HK kabina Scotta Hansena, NK kabina Nansena, G korytarz, K kambuz (kuchnia), D luk (właz) główny, E szalupy, F forluk (właz dziobowy), P komora windy kotwicznej. Schemat budowy Frama
16 Spis treści Wstęp 7 Odjazd. Chabarowsk. Morze Karskie. Przylądek Czeluskin. Wśród lodów Pierwsze zimowanie Wiosna i lato wśród pól lodowych Druga jesień wśród pól lodowych Druga zima wśród pól lodowych Przez pola lodowe Odwrót w kierunku Ziemi Franciszka Józefa Walka o życie Ziemia! Ziemia! Zimowanie na Ziemi Franciszka Józefa Powrót Sprawozdanie kapitana Otto Sverdrupa
17 W 1893 r. Fridtjof Nansen wyruszył z 12 towarzyszami na polarną ekspedycję badawczą na Framie, szkunerze o nieprzeciętnej odporności, zdolnym oprzeć się naciskowi lodów i do dryfowania z prądem morskim od Wysp Nowosyberyjskich do Grenlandii przez biegun północny. Ten wizjonerski, uważany za samobójczy projekt powstał po historii statku Jeannette, który zmiażdżony przez lody przy wschodniej Syberii w 1881 r., wyrzucony został 3 lata później na odległy brzeg Grenlandii. Książka Fram w Arktyce po raz pierwszy opublikowana w 1897 r. odniosła niebywały sukces stając się poruszającym zapisem heroicznego rejsu. Nansen opowiada o podróży wzdłuż północnych granic Europy i Azji, niebezpiecznym dryfowaniu na północ po nieznanym i zamarzniętym Oceanie Arktycznym, walce z napierającymi krami, długich nocach polarnych, nowych odkryciach i codziennym życiu załogi. Gdy stało się jasne, że Fram nie zdryfuje blisko bieguna, Nansen wraz z Johansenem wyrusza na niebezpieczną wyprawę psimi zaprzęgami, aby dotrzeć na najdalszą północ. Polarnicy doświadczeni niezmiernymi trudami spiętrzonym pakiem lodowym i jego przeciwnym dryfem, wyczerpaniem, mrozem i głodem, zawrócili, osiągając najdalszy na północ punkt w historii 86 13'N. 15 miesięcy po opuszczeniu Frama, przebyciu 700 mil, dopłynięciu kajakami do Ziemi Franciszka Józefa i spędzeniu tam długiej zimy w prowizorycznym szałasie, spotykają angielską wyprawę badawczą. Nansen i Johansen wracają tryumfalnie do Norwegii w 1896 r., a zaraz po nich niezwyciężony Fram z pozostałymi członkami załogi. Urodzony w Norwegii w 1861 r. Fridtjof Nansen był sławnym podróżnikiem, pionierem narciarstwa, naukowcem i dyplomatą. Za działalność na rzecz uchodźców otrzymał w 1922 r. Pokojową Nagrodę Nobla. Umarł jako bohater narodowy w 1930 r. 100 zdjęć z wyprawy
Lady Dana 44 po rejsie dookoła świata zacumowała w Gdyni
Lady Dana 44 po rejsie dookoła świata zacumowała w Gdyni Opłynęli glob, pokonali 40 tys. mil morskich i wysoko podnieśli poprzeczkę dla innych załóg. Jacht Lady Dana 44 wrócił do Polski. Wyjątkowym można
Bardziej szczegółowonawigację zliczeniową, która polega na określaniu pozycji na podstawie pomiaru przebytej drogi i jej kierunku.
14 Nawigacja dla żeglarzy nawigację zliczeniową, która polega na określaniu pozycji na podstawie pomiaru przebytej drogi i jej kierunku. Rozwiązania drugiego problemu nawigacji, tj. wyznaczenia bezpiecznej
Bardziej szczegółowoZAĆMIENIA. Zaćmienia Słońca
ZAĆMIENIA Zaćmienia Słońca 1. Całkowite zaćmienie Słońca 20 marca 2015. Pas fazy całkowitej zaćmienia rozpocznie się 20 marca 2015 o godzinie 9 h 10 m na północnym Atlantyku, prawie 500 km na południe
Bardziej szczegółowoSprawozdanie z realizacji badań w rejsie jachtu Magnus Zaremba.
Sprawozdanie z realizacji badań w rejsie jachtu Magnus Zaremba. Rejs odbył się na jachcie Magnus Zaremba w okresie od 5 lipca do 26 września 2014 r. na trasie Gdańsk, Islandia, Grenlandia, Spitsbergen
Bardziej szczegółowoPodstawy Nawigacji. Kierunki. Jednostki
Podstawy Nawigacji Kierunki Jednostki Program wykładów: Istota, cele, zadania i rodzaje nawigacji. Podstawowe pojęcia i definicje z zakresu nawigacji. Morskie jednostki miar. Kierunki na morzu, rodzaje,
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK 7 - Lotnicza Pogoda w pytaniach i odpowiedziach.
Prąd strumieniowy (jet stream) jest wąskim pasem bardzo silnego wiatru na dużej wysokości (prędkość wiatru jest > 60 kts, czyli 30 m/s). Możemy go sobie wyobrazić jako rurę, która jest spłaszczona w pionie
Bardziej szczegółowoOCEANY STELLA CHOCHOWSKA KL.1TH
OCEANY STELLA CHOCHOWSKA KL.1TH Oceany światowe: Ocean Arktyczny Ocean Indyjski Ocean Atlantycki Ocean Spokojny Ocean Arktyczny Ocean Arktyczny jest bardzo ściśle monitorować na skutki zmian klimatycznych.
Bardziej szczegółowoPrzeczytaj wywiad z Grzegorzem i Szymonem Gontarzami: Pofruniemy przez Antarktydę.
Grzegorz Gontarz, Szymon Gontarz oraz Piotr Zaśko (grupa ekspedycyjna Wazari Team) przygotowują się do wyprawy, jakiej jeszcze nie było w historii polskiej polarystyki. Chcą przemierzyć Antarktydę od brzegu
Bardziej szczegółowoekonomicznym. Urbanizacja oznacza także przestrzenny rozwój miast oraz zmianę stylu życia w mieście.
proces koncentracji ludności w punktach przestrzeni geograficznej, głównie na obszarach miejskich, określający także wzrost liczby ludności miejskiej i jej udziału w liczbie ludności danego obszaru, dzięki
Bardziej szczegółowoCzterej kapitanowie cztery regiony
W sobotę, 25 października 2014, do nabrzeża Basenu Jachtowego im. Mariusza Zaruskiego w Gdyni zacumował polski jacht Barlovento II powracający z arktycznej wyprawy Sekstant Expedition Lodowe Krainy 2014.
Bardziej szczegółowoZAĆMIENIA 22. Zaćmienia Słońca
ZAĆMIENIA 22 Zaćmienia Słońca 1. Częściowe zaćmienie Słońca 15 lutego 2018 Cień Księżyca przechodzi pod południowymi obszarami biegunowymi Ziemi. Zaćmienie widoczne będzie w południowej części Ameryki
Bardziej szczegółowoDar Młodzieży w Panamie kulminacyjny punkt rejsu
Dar Młodzieży w Panamie kulminacyjny punkt rejsu Ponad osiem miesięcy temu rozpoczęła się wielka morska przygoda Daru Młodzieży i jego załogi. Żaglowiec ruszył w podróż dookoła świata w ramach Rejsu Niepodległości.
Bardziej szczegółowoPustynie lodowe Występują w strefie podbiegunowej. Obszar praktycznie pozbawiony roślinności. Pokryty lądolodem. Niskie temperatury i sumy opadów.
Pustynie lodowe Występują w strefie podbiegunowej. Obszar praktycznie pozbawiony roślinności. Pokryty lądolodem. Niskie temperatury i sumy opadów. Antarktyda Antarktyda to piąty pod względem wielkości
Bardziej szczegółowoPod Hasłem "MORZA I OCEANY" Etap III Finał
III MIĘDZYPOWIATOWY KONKURS GEOGRAFICZNY Pod Hasłem "MORZA I OCEANY" Etap III Finał Drogi uczniu, masz przed sobą test składający się z 17 zadań, czytaj uwaŝnie polecenia i pracuj spokojnie. Na rozwiązanie
Bardziej szczegółowoGEOPOLITYKA - GEOGOSPODARKA - GEOLOGISTYKA
GEOPOLITYKA - GEOGOSPODARKA - GEOLOGISTYKA O szansach i zagrożeniach związanych z przebiegunowaniem politycznym i gospodarczym świata i miejscu Polski w tym procesie. Profesor Robert Gwiazdowski 25 LAT
Bardziej szczegółowoCechy klimatu Europy. Czynniki kształtujące klimat Europy
Czynniki kształtujące klimat Europy Cechy klimatu Europy położenie geograficzne kontynentu Zszerokością geograficzną związane jest nasłonecznienie powierzchni lądu, długość dnia i nocy, a pośrednio rozkład
Bardziej szczegółowoPierwszy Dzień Wiosny, klasa 2 Krzysztof Kolumb wielki podróżnik i odkrywca I. Informacja dla nauczyciela
Znani Polacy, znani Europejczycy Pierwszy Dzień Wiosny, klasa 2 I. Informacja dla nauczyciela Zajęcia dotyczące postaci Krzysztofa Kolumba w klasie II można przeprowadzić zarówno w formie pracy indywidualnej,
Bardziej szczegółowoBałtyk morzem szelfowym i śródlądowym
Konspekt lekcji z geografii dla klasy III gimnazjum Cele lekcji: Bałtyk morzem szelfowym i śródlądowym Cel ogólny: poznanie środowiska geograficznego Bałtyku oraz przyczyn zasolenia Sfera poznawcza cele
Bardziej szczegółowoTest sprawdzający wiadomości z rozdziału I i II
Test sprawdzający wiadomości z rozdziału I i II Zadanie 1 Do poniższych poleceń dobierz najlepsze źródło informacji. Uwaga: do każdego polecenia dobierz tylko jedno źródło informacji. Polecenie Źródło
Bardziej szczegółowoStopień I. 26 październik 2016 r. KONKURS Z GEOGRAFII. Temat: Wędrówki po Europie
1...... Kod ucznia Suma punktów Stopień I 26 październik 2016 r. KONKURS Z GEOGRAFII Temat: Wędrówki po Europie Instrukcja: 1. Sprawdź, czy arkusz konkursowy zawiera 15 zadań. 2. Czytaj bardzo uważnie
Bardziej szczegółowoSTOPIEŃ I KONKURSU GEOGRAFICZNEGO dla uczniów gimnazjów i oddziałów gimnazjalnych szkół województwa pomorskiego rok szkolny 2018/2019
... Suma punktów STOPIEŃ I KONKURSU GEOGRAFICZNEGO dla uczniów gimnazjów i oddziałów gimnazjalnych szkół województwa pomorskiego rok szkolny 2018/2019 19 października 2018 r. Temat: Podróże po Afryce,
Bardziej szczegółowoZAĆMIENIA. Zaćmienia Słońca
ZAĆMIENIA Zaćmienia Słońca 1. Obrączkowe zaćmienie Słońca 10 maja 2013. Pas fazy obrączkowej zaćmienia rozpocznie się 10 maja 2013 o godzinie 22 h 31 m w zachodniej Australii, w punkcie o współrzędnych
Bardziej szczegółowoRuch obiegowy Ziemi. Ruch obiegowy Ziemi. Cechy ruchu obiegowego. Cechy ruchu obiegowego
Ruch obiegowy Ziemi Ruch obiegowy Ziemi Ziemia obiega Słońce po drodze zwanej orbitą ma ona kształt lekko wydłużonej elipsy Czas pełnego obiegu wynosi 365 dni 5 godzin 48 minut i 46 sekund okres ten nazywamy
Bardziej szczegółowoModel WRF o nadchodzących opadach, aktualizacja GFS
Model WRF o nadchodzących opadach, aktualizacja GFS Po dość długim czasie wyliczył się model WRF (w wersji 3.2, na siatce 8km). Co on nam powie o nadchodzących opadach? Najnowszy GFS przesunął granicę
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK 11. REZOLUCJA MEPC.265(68) (przyjęta 15 maja 2015 r.)
ZAŁĄCZNIK 11 REZOLUCJA MEPC.265(68) (przyjęta 15 maja 2015 r.) POPRAWKI DO ZAŁĄCZNIKA DO PROTOKOŁU Z 1978 R. DO MIĘDZYNARODOWEJ KONWENCJI O ZAPOBIEGANIU ZANIECZYSZCZANIU MORZA PRZEZ STATKI, 1973 Poprawki
Bardziej szczegółowo9 września 2016 r. odszedł na wieczną wachtę ZDZISŁAW RAWICKI. Odszedł na wieczną wachtę kpt. Witold Ciecholewski
9 września 2016 r. odszedł na wieczną wachtę ZDZISŁAW RAWICKI Napisane: 20 wrzesień 2016. ZDZISŁAW RAWICKI był członkiem załogi Gedania, który opłynął Horn 08.03.1976 roku. Przekazujemy serdeczne podziękowania
Bardziej szczegółowoRUCH OBROTOWY I OBIEGOWY ZIEMI
1. Wpisz w odpowiednich miejscach następujące nazwy: Równik, Zwrotnika Raka, Zwrotnik Koziorożca iegun Południowy, iegun Północny Koło Podbiegunowe Południowe Koło Podbiegunowe Południowe RUCH OROTOWY
Bardziej szczegółowoWspółautor książki Cała naprzód! Autor książki Kto zabrał mój ser? wszech czasów w dziedzinie zarządzania własną pracą i życiem
Współautor książki Cała naprzód! Autor książki Kto zabrał mój ser? wszech czasów w dziedzinie zarządzania własną pracą i życiem Przekład: Magda Witkowska Tytuł oryginału: THE ONE MINUTE MANAGER Przekład:
Bardziej szczegółowoZAĆMIENIA 22. Zaćmienia Słońca
ZAĆMIENIA 22 Zaćmienia Słońca 1. Częściowe zaćmienie Słońca 6 stycznia 2019 Cień Księżyca przechodzi nad północnymi obszarami biegunowymi Ziemi. Zaćmienie widoczne będzie w północno-wschodniej Azji, w
Bardziej szczegółowoNACHYLENIE OSI ZIEMSKIEJ DO PŁASZCZYZNY ORBITY. Orbita tor ciała niebieskiego lub sztucznego satelity krążącego wokół innego ciała niebieskiego.
RUCH OBIEGOWY ZIEMI NACHYLENIE OSI ZIEMSKIEJ DO PŁASZCZYZNY ORBITY Orbita tor ciała niebieskiego lub sztucznego satelity krążącego wokół innego ciała niebieskiego. OBIEG ZIEMI WOKÓŁ SŁOŃCA W czasie równonocy
Bardziej szczegółowoGeografia jako nauka. Współrzędne geograficzne.
Geografia (semestr 3 / gimnazjum) Lekcja numer 1 Temat: Geografia jako nauka. Współrzędne geograficzne. Geografia jest nauką opisującą świat, w którym żyjemy. Wyraz geographia (z języka greckiego) oznacza
Bardziej szczegółowoZAĆMIENIA. Zaćmienia Słońca
ZAĆMIENIA Zaćmienia Słońca 1. Całkowite zaćmienie Słońca 9 marca 2016. Pas fazy całkowitej zaćmienia rozpocznie się 9 marca 2016 o godzinie 0 h 16 m na Oceanie Indyjskim, w połowie drogi między południowym
Bardziej szczegółowoRewolucja Przemysłowa 4.0
Rewolucja Przemysłowa 4.0 i jej wpływ na światową gospodarkę i branżę logistyczną Prof. Robert Gwiazdowski Adwokat Centrum Adama Smitha Nic nowego! (Poza cyferką) Wiek konia 1.0. Wiek pary (1780) 2.0.
Bardziej szczegółowoGeografia fizyczna świata / Jerzy Makowski. wyd. 1, 6 dodr. Warszawa, Spis treści
Geografia fizyczna świata / Jerzy Makowski. wyd. 1, 6 dodr. Warszawa, 2013 Spis treści Wstęp 9 Europa 11 Nazwa kontynentu i jego cechy szczególne 11 Położenie geograficzne 11 Morskie granice kontynentu
Bardziej szczegółowoA) 14 km i 14 km. B) 2 km i 14 km. C) 14 km i 2 km. D) 1 km i 3 km.
ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO Kod pracy Wypełnia Przewodniczący Wojewódzkiej Komisji Wojewódzkiego Konkursu Przedmiotowego z Fizyki Imię i nazwisko ucznia... Szkoła...
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ ZAJĘĆ W KLASIE III Z ZASTOSOWANIEM TIK
SCENARIUSZ ZAJĘĆ W KLASIE III Z ZASTOSOWANIEM TIK Blok tematyczny: Na białym lądzie Temat dnia: Z wyprawą na Grenlandię. Zapis w dzienniku: Rozmowa o bohaterach książki Cz. Centkiewicza Anaruk, chłopiec
Bardziej szczegółowoZAĆMIENIA. Zaćmienia Słońca
ZAĆMIENIA Zaćmienia Słońca 1. Częściowe zaćmienie Słońca 4 stycznia 2011. Cień Księżyca przechodzi nad północnymi obszarami biegunowymi Ziemi. Zaćmienie widoczne będzie w północnej Afryce, Europie oraz
Bardziej szczegółowoWielkie odkrycia geograficzne przyniosły korzyści także w innych dziedzinach życia, na przykład w handlu i żegludze.
Wielkie odkrycia geograficzne przyniosły korzyści także w innych dziedzinach życia, na przykład w handlu i żegludze. udoskonalenie i upowszechnienie map poszerzenie wiedzy geograficznej poznanie nowych
Bardziej szczegółowowcale nie było pierwsze. Nieśmiertelny popcorn zawdzięczamy
a roztopione masełko wcale nie było pierwsze. Nieśmiertelny popcorn zawdzięczamy Kingsley owi (znaczy w polskiej Wikipedii autor jednego z najbardziej rozpoznawalnych utworów nie zasłużył na wzmiankę),
Bardziej szczegółowoŻeglarskie laury przyznane!
Żeglarskie laury przyznane! Nagrodę im. kapitana Leszka Wiktorowicza otrzymują wybitni ludzie morza za wyróżniające się dokonania żeglarskie. W tym roku Nagrodę Główną przyznano za pierwsze w historii
Bardziej szczegółowoScenariusz dodatkowych zajęd z zajęd wyrównawczych przeprowadzonych r. w ramach projektu,,szkoła w działaniu
Scenariusz dodatkowych zajęd z zajęd wyrównawczych przeprowadzonych 26.03.2019r. w ramach projektu,,szkoła w działaniu Nauczyciel: Grażyna Herman 1.Temat: Pierwsze podróże geograficzne. 2.Czas realizacji:
Bardziej szczegółowoKONKURS MATEMATYCZNO FIZYCZNY 4 grudnia 2008 r. Klasa II
...... imię i nazwisko ucznia... klasa KONKURS MATEMATYCZNO FIZYCZNY 4 grudnia 008 r. Klasa II... ilość punktów Drogi uczniu! Przed Tobą zestaw 4 zadań. Pierwsze 0 to zadania zamknięte. Rozwiązanie tych
Bardziej szczegółowoZAĆMIENIA. Zaćmienia Słońca
ZAĆMIENIA Zaćmienia Słońca 1. Obrączkowe zaćmienie Słońca 26 stycznia 2009. Pas fazy obrączkowej zaćmienia rozpocznie się 26 stycznia 2009 o godzinie 6 h 06 m na Atlantyku, na południowy-zachód od Przylądka
Bardziej szczegółowowww.nauczycielka.com ARKTYKA KRAINA WIECZNEGO LODU I ŚNIEGU
ARKTYKA KRAINA WIECZNEGO LODU I ŚNIEGU ARKTYKA GRENLANDIA Arktyka to obszar wokół bieguna północnego obejmujący Morze Arktyczne, Grenlandię, część Kanady i Syberię. Mieszkają tu Eskimosi i Lapończycy.
Bardziej szczegółowoWspółrzędne geograficzne
Współrzędne geograficzne Siatka kartograficzna jest to układ południków i równoleżników wykreślony na płaszczyźnie (mapie); jest to odwzorowanie siatki geograficznej na płaszczyźnie. Siatka geograficzna
Bardziej szczegółowoSERDECZNIE WITAMY W FINALE III EDYCJI SZKOLNEGO KONKURSU GEOGRAFICZNEGO
SERDECZNIE WITAMY W FINALE III EDYCJI SZKOLNEGO KONKURSU GEOGRAFICZNEGO Opracowała: Joanna Imiołek REGULAMIN KONKURSU PYTANIA BĘDĄ WYŚWIETLANE NA EKRANIE PROSIMY O ZAPISYWANIE ODPOWIEDZI NA KARTCE CZAS
Bardziej szczegółowoŚciąga eksperta. Ruch obiegowy i obrotowy Ziemi. - filmy edukacyjne on-line. Ruch obrotowy i obiegowy Ziemi.
Ruch obiegowy i obrotowy Ziemi Ruch obrotowy i obiegowy Ziemi Ruch obiegowy W starożytności uważano, że wszystkie ciała niebieskie wraz ze Słońcem poruszają się wokół Ziemi. Jest to tzw. teoria geocentryczna.
Bardziej szczegółowoLEE CRUTCHLEY & PO PROSTU ZACZNIJ
LEE CRUTCHLEY & PO PROSTU ZACZNIJ TŁUMACZENIE ANNA GRALAK KRAKÓW 2017 Tytuł oryginału: The Art of Getting Started Copyright 2013 by Lee Crutchley. All rights reserved including the right of reproduction
Bardziej szczegółowoTransport ciepła do Oceanu Arktycznego z wodami Prądu Zachodniospitsbergeńskiego
VI Doroczna Konferencja Naukowa INSTYTUTU OCEANOLOGII PAN W SOPOCIE Transport ciepła do Oceanu Arktycznego z wodami Prądu Zachodniospitsbergeńskiego Waldemar Walczowski Jan Piechura Schemat Globalnej Cyrkulacji
Bardziej szczegółowoI OKREŚLANIE KIERUNKÓW NA ŚWIECIE
GEOGRAFIA I OKREŚLANIE KIERUNKÓW NA ŚWIECIE a) róża kierunków b) według przedmiotów terenowych Na samotnie rosnących drzewach gałęzie od strony południowej są dłuższe i grubsze. Słoje w pieńkach od strony
Bardziej szczegółowoZawisza Czarny już w Gdyni. Szykuje się do nowego sezonu
Zawisza Czarny już w Gdyni. Szykuje się do nowego sezonu Flagowy żaglowiec Związku Harcerstwa Polskiego Zawisza Czarny ostatni miesiąc spędził w gdańskiej stoczni. Przeszedł tam remont kadłuba i różnego
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK 17 Lotnicza Pogoda w pytaniach i odpowiedziach
GLOBALNA CYRKULACJA POWIETRZA I STREFY KLIMATYCZNE Terminu klimat używamy do opisu charakterystycznych cech/parametrów pogody dla danego obszaru geograficznego. W skład tych parametrów wchodzą: temperatura,
Bardziej szczegółowoLądowanie na Georgii Południowej w lutym 2013 roku (fot. materiały prasowe
Lądowanie na Georgii Południowej w lutym 2013 roku (fot. materiały prasowe www.shackletonepic.com) W połowie 1914 roku sir Ernest Shackleton wyruszył z Wielkiej Brytanii drugi raz w kierunku Bieguna Południowego.
Bardziej szczegółowoENCELADUS KSIĘŻYC SATURNA. Wojciech Wróblewski Źródło: en.wikipedia.org
ENCELADUS KSIĘŻYC SATURNA Źródło: en.wikipedia.org Wojciech Wróblewski 2017 PODSTAWOWE DANE DOTYCZĄCE ENCELADUSA Odkryty w 1789 r. Przez Williama Herschela Odległość od Saturna (perycentrum): 237378 km
Bardziej szczegółowoSZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA EDUKACYJNE Z GEOGRAFII DLA KLASY II W ROKU SZKOLNYM 2016/2017
SZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA EDUKACYJNE Z GEOGRAFII DLA KLASY II W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca wymienić charakterystyczne Afryki.
Bardziej szczegółowoDZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO Katowice, dnia 4 grudnia 2013 r. Poz. 7116 ROZPORZĄDZENIE NR 4/2013 DYREKTORA REGIONALNEGO ZARZĄDU GOSPODARKI WODNEJ W GLIWICACH z dnia 2 grudnia 2013 r. w sprawie
Bardziej szczegółowoLIGA klasa 1 - styczeń 2017
LIGA klasa 1 - styczeń 2017 MAŁGORZATA PIECUCH IMIĘ I NAZWISKO: KLASA: GRUPA A 1. Po prostoliniowym odcinku drogi ruchem jednostajnym poruszały się dwa samochody. Na wykresie przedstawiono zależność drogi
Bardziej szczegółowoMiejski konkurs geograficzny. Poznaj mapę świata 2015r. Etap międzyszkolny
Miejski konkurs geograficzny Poznaj mapę świata 2015r. Etap międzyszkolny... /imię i nazwisko/.. /szkoła/ Zestaw zawiera 16 zadań, większość z nich odwołuje się do map, przeczytaj uważnie polecenie, na
Bardziej szczegółowoHospitacja diagnozująca
Hospitacja diagnozująca Klasa: IG Termin: 9-05-2005 Temat: Ćwiczenia utrwalające z mapą Ameryki Cel ogólny: sprawne korzystanie z mapy jako źródła wiedzy geograficznej Cele szczegółowe: Wiadomości A uczeń
Bardziej szczegółowoKajakarstwo górskie w wydaniu "na poważnie" (fot. Robert Szymacha/Bystrze)
Kajakarstwo górskie w wydaniu "na poważnie" (fot. Robert Szymacha/Bystrze) 7 sierpnia tego roku rozpocznie się prawdopodobnie pierwszy samodzielny spływ Polaków Kanionem Kolorado. 450 kilometrów rwącej
Bardziej szczegółowoZnajdowanie wyjścia z labiryntu
Znajdowanie wyjścia z labiryntu Zadanie to wraz z problemem pakowania najcenniejszego plecaka należy do problemów optymalizacji, które dotyczą znajdowania najlepszego rozwiązania wśród wielu możliwych
Bardziej szczegółowoJEDZIEMY NAD... Morze Bałtyckie
JEDZIEMY NAD... Morze Bałtyckie Morze Bałtyckie, Bałtyk płytkie morze śródlądowe na szelfie kontynentalnym w północnej Europie. Połączone z Morzem Północnym przez Cieśniny Duńskie (Sund, Mały i Wielki
Bardziej szczegółowoIstnieje wiele sposobów przedstawiania obrazów Ziemi lub jej fragmentów, należą do nich plany, mapy oraz globusy.
Współrzędne geograficzne Istnieje wiele sposobów przedstawiania obrazów Ziemi lub jej fragmentów, należą do nich plany, mapy oraz globusy. Najbardziej wiernym modelem Ziemi ukazującym ją w bardzo dużym
Bardziej szczegółowoFotografie (od końca rejsu) Wyprawa Norhwest Passage Lady Dana 44
Fotografie (od końca rejsu) Wyprawa Norhwest Passage 2014 - Lady Dana 44 Krąg Polarny przekroczony, to znaczy koniec wyprawy Northwest Passage. Przejście Północno Zachodnie zaliczone. Z tej okazji salut
Bardziej szczegółowodata: Pierwsze zimowe opłynięcie Hornu przez polską jednostkę
data: 2013-11-26 - Pierwsze zimowe opłynięcie Hornu przez polską jednostkę Do Grotmaszta dotarł mail (poniżej) od kpt. Kuźniara,który na jachcie Selma Expeditions żegluje po wodach wokół Antarktydy Szanowny
Bardziej szczegółowoMorze Bałtyckie jest płytkim morzem śródlądowym na szelfie kontynentalnym, połączone z Oceanem Północnym przez Cieśliny duńskie. Najważniejsze fakty:
Morze Bałtyckie jest płytkim morzem śródlądowym na szelfie kontynentalnym, połączone z Oceanem Północnym przez Cieśliny duńskie. Najważniejsze fakty: Powierzchnia 415 266 km² Powierzchnia zlewiska1 721
Bardziej szczegółowoSeanse multimedialne w planetarium
Seanse multimedialne w planetarium 11.00 Seans multimedialny: Kaluoka hina zaczarowana rafa 12.00 Seans multimedialny: Dwa szkiełka 14.00 Seans multimedialny: Dobór naturalny 16.00 Seans multimedialny:
Bardziej szczegółowoKonkurs przedmiotowy z fizyki dla uczniów gimnazjów
Pieczęć Konkurs przedmiotowy z fizyki dla uczniów gimnazjów 7 stycznia 2016 r. zawody II stopnia (rejonowe) Witamy Cię na drugim etapie konkursu i życzymy powodzenia. Maksymalna liczba punktów 60. Czas
Bardziej szczegółowoWyprawa Polarna George'a De Longa. O Książce.
Wyprawa Polarna George'a De Longa. O Książce. Wstęp Książka W Królestwie Lodu wypełnia lukę w opracowaniach dotyczących historii wypraw polarnych.. Może tak długo trzeba było czekać na tę pozycję ponieważ
Bardziej szczegółowo12-13.02.2015 Wyprawa SELMA-ANTARKTYDA-WYTRWAŁOŚĆ - REKORD! KOMUNIKAT nr 12 s/y Selma Expeditions dotarła do "końca świata"
12-13.02.2015 Wyprawa SELMA-ANTARKTYDA-WYTRWAŁOŚĆ - REKORD! KOMUNIKAT nr 12 s/y Selma Expeditions dotarła do "końca świata" Zatoka Wielorybów, Morze Rossa, Antarktyda, 78º43'926 S Aktualna pozycja jachtu:
Bardziej szczegółowoWielkie odkrycia geograficzne Europejczyków
Wielkie odkrycia geograficzne Europejczyków W XIV wieku powstało na terenach dzisiejszej Turcji wielkie i potężne Imperium Osmańskie (det Ottomanske rike). Turcy osmańscy przejęli kontrolę nad Konstantynopolem.
Bardziej szczegółowoMarynarka Wojenna RP patronem szkoły w Bergen
Marynarka Wojenna RP patronem szkoły w Bergen Polska Szkoła w Bergen prowadzona przez Stowarzyszenie Razem w Bergen - Forening Sammen i Bergen, jako pierwsza placówka edukacyjna poza granicami naszego
Bardziej szczegółowoSĄSIEDZI POLSKI (Podrozdziały 1. 5.) WYMAGANIA PROGRAMOWE
Wymagania programowe na poszczególne oceny Uwagi wstępne: 1. W kolumnie zatytułowanej Wymagania programowe podstawowe drukiem wytłuszczonym oznaczono elementy wiedzy niezbędne do otrzymania oceny dostatecznej.
Bardziej szczegółowoKartkówka powtórzeniowa nr 2
Terminarz: 3g 7 lutego 3b, 3e 8 lutego 3a, 3c, 3f 9 lutego Kartkówka powtórzeniowa nr 2 Zagadnienia: 1. czas słoneczny 2. ruch obrotowy i obiegowy Słońca 3. dni charakterystyczne, oświetlenie Ziemi Ad.
Bardziej szczegółowo3. Uzupełnij luki w zdaniach. Średnia gęstość zaludnienia Europy wynosi (1)... Najmniejsza...
ID Testu: 9D285I3 Imię i nazwisko ucznia Klasa Data 1. Które miejsce pod względem wielkości wśród kontynentów zajmuje Europa? A. 2 B. 6 C. 7 D. 4 2. Które miejsce, pod względem liczby ludności, zajmuje
Bardziej szczegółowoLondyn, Krążownik HMS Belfast - największy okręt muzeum w Europie.
A gdzież to człowieka poniesie czasem. Ano do Londynu na przykład. A Londyn ma do zaoferowania wiele, oj wiele... Z tego też powodu skłonny jestem założyć się, że odwiedzający to miasto turyści, albo nawet
Bardziej szczegółowoOpracowała: Małgorzata Brzezińska Nauczyciel Nauczania Zintegrowanego Szkoła Podstawowa w Gryficach
Opracowała: Małgorzata Brzezińska Nauczyciel Nauczania Zintegrowanego Szkoła Podstawowa w Gryficach Scenariusz zajęć z wykorzystaniem komputera w klasie III Ośrodek tematyczny: W kraju Anaruka Temat dnia:
Bardziej szczegółowoZAĆMIENIA. Zaćmienia Słońca
ZAĆMIENIA Zaćmienia Słońca 1. Obrączkowe zaćmienie Słońca 20 maja 2012. Pas fazy obrączkowej zaćmienia rozpocznie się 20 maja 2012 o godzinie 22 h 06 m przy południowym wybrzeżu Chin, w punkcie o współrzędnych
Bardziej szczegółowoTztàt gütçvéxãá~t `tüàt _tá~éãá~t
Tztàt gütçvéxãá~t `tüàt _tá~éãá~t Oceany występujące na świecie Ocean Spokojny Ocean Indyjski Ocean Atlantycki Ocean Arktyczny OCEAN - (łac. Oceanus, - u starożytnych Greków i Rzymian mityczna rzeka oblewająca
Bardziej szczegółowoBiuletyn Śniegowy dla Tatr Polskich nr 4/14 za okres
nr 4/14 za okres 2.12.213 3.1.214 O P I S P O G O D Y W okresie Świąt Bożego Narodzenia obszar Tatr znajdował się pod wpływem rozległego ciepłego wycinka niżu z ośrodkiem w rejonie Szkocji, a następnie
Bardziej szczegółowoREGIONY NORWEGII - ZADANIA LANDSDELER I NORGE - OPPGAVER
REGIONY NORWEGII - ZADANIA LANDSDELER I NORGE - OPPGAVER ZADANIE 1. Podpisz regiony Norwegii na mapie: ZADANIE 2. Spójrz na mapę w tekście i odpowiedz na pytania dotyczące okręgów Norwegii 1. Ile jest
Bardziej szczegółowoTypy strefy równikowej:
Strefa równikowa: Duży dopływ energii słonecznej w ciągu roku, strefa bardzo wilgotna spowodowana znacznym parowaniem. W powietrzu występują warunki do powstawania procesów konwekcyjnych. Przykładem mogą
Bardziej szczegółowoMuzeum Marynarki Wojennej w Gdyni
Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni - Zapraszamy na promocję! KUBRYK PIERWSZY LEWY 13 sierpnia wodowanie nowej książki marynistycznej Wydawnictwa Marpress, pod patronatem Muzeum Marynarki Wojennej, Uniwersytetu
Bardziej szczegółowo... STOPIEŃ II KONKURS GEOGRAFICZNY dla uczniów szkół podstawowych województwa pomorskiego rok szkolny 2018/ grudnia 2018 r.
...... Kod ucznia Suma punktów STOPIEŃ II KONKURS GEOGRAFICZNY dla uczniów szkół podstawowych województwa pomorskiego rok szkolny 2018/2019 14 grudnia 2018 r. Temat: PALCEM PO MAPIE Instrukcja: 1. Sprawdź,
Bardziej szczegółowoZadania. Śladami podróżnika i odkrywcy
Zadania Śladami podróżnika i odkrywcy 1. Morską podróż zaczynamy 21 marca w punkcie A. Położenie punktu A ustalić na podstawie poniższych informacji: Przed wyjściem w morze dokonano tu pomiaru wysokości
Bardziej szczegółowoDokąd on zmierza? Przemieszczenie i prędkość jako wektory
A: 1 OK Muszę to powtórzyć... Potrzebuję pomocy Dokąd on zmierza? Przemieszczenie i prędkość jako wektory Łódź żegluje po morzu... Płynie z szybkością 10 węzłów (węzeł to 1 mila morska na godzinę czyli
Bardziej szczegółowo*** PROJEKT ZALECENIA
Parlament Europejski 2014-2019 Komisja Rybołówstwa 2016/0192(NLE) 19.9.2016 *** PROJEKT ZALECENIA w sprawie projektu decyzji Rady w sprawie zawarcia Umowy między Unią Europejską a Królestwem Norwegii w
Bardziej szczegółowowww.leopardcatamarans.pl
www.leopardcatamarans.pl PRZEDSTAWIAMY Najnowszy katamaran motorowy Po wpłynięciu na rynek katamaranów motorowych i wyprodukowaniu dwóch jednostek tego typu, które odniosły ogromny sukces, Leopard Catamarans
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowy system oceniania Bliżej geografii Gimnazjum część 3
Przedmiotowy system oceniania Bliżej geografii Gimnazjum część 3 1. Stary Kontynent Europa 2. Jedna Europa wiele narodów 3. Zgoda i waśnie w Europie 4. Gdzie można spotkać renifera? 5. Zimna wyspa na morzu
Bardziej szczegółowoScenariusz zajęć zintegrowanych w klasie trzeciej z wykorzystaniem komputera
Scenariusz zajęć zintegrowanych w klasie trzeciej z wykorzystaniem komputera Krąg tematyczny: W kraju Anaruka. Temat dnia: Z wyprawą na Grenlandię. Cele ogólne: poznanie cech charakterystycznych krajobrazu
Bardziej szczegółowoWymagany czas : 60 min Nazwisko i imię ucznia... Szkoła... Nazwisko i imię nauczyciela przygotowującego ucznia do konkursu...
Wojewódzki Konkurs Geograficzny Etap szkolny 2006/2007 Wymagany czas : 60 min Nazwisko i imię ucznia... Szkoła... Nazwisko i imię nauczyciela przygotowującego ucznia do konkursu... Życzymy powodzenia!
Bardziej szczegółowoMIĘDZYSZKOLNY KONKURS GEOGRAFICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW WĘDRUJEMY PO MAPIE ŚWIATA
Nazwisko Imię Szkoła Liczba punktów (wypełnia sprawdzający) XXI LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE im. św. St. Kostki w Lublinie MIĘDZYSZKOLNY KONKURS GEOGRAFICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW Część I Czas pracy: 30 minut
Bardziej szczegółowozorza w Finlandii
fizyka.net.pl Zorza polarna Zorza polarna (Aurora borealis, aurora australis) zjawisko świetlne obserwowane na wysokich szerokościach geograficznych, występuje głównie za kołem podbiegunowym, chociaż w
Bardziej szczegółowoEGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2018 ZASADY OCENIANIA
Układ graficzny CKE 2018 EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2018 ZASADY OCENIANIA Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Nazwa kwalifikacji: Planowanie
Bardziej szczegółowoWoda Atlantycka w Morzach Nordyckich - właściwości, zmienność, znaczenie klimatyczne. Waldemar Walczowski
VIII Doroczna Konferencja Naukowa INSTYTUTU OCEANOLOGII PAN W SOPOCIE Sopot, 15 lutego 2011 Woda Atlantycka w Morzach Nordyckich - właściwości, zmienność, znaczenie klimatyczne Waldemar Walczowski Badania
Bardziej szczegółowoZa kołem podbiegunowym. O 12UTC notowano 30.5 C w Kevo (69 45 N), 29.7 C w Tanabru (70 12 N), 29.2 C było w Karasjok.
Dziś jeszcze cieplej Za kołem podbiegunowym. O 12UTC notowano 30.5 C w Kevo (69 45 N), 29.7 C w Tanabru (70 12 N), 29.2 C było w Karasjok. Ponownie padły rekordy ciepła m.in. w Tromsø, gdzie temperatura
Bardziej szczegółowoNorwegia Spitzbergen 5 dniowy incentive Od 1 października do 20 kwietnia
Norwegia Spitzbergen 5 dniowy incentive Od 1 października do 20 kwietnia Norwegia Spitzbergen To największa wyspa Norwegii, położona w archipelagu Svalbard, na Morzu Arktycznym. Powierzchnia ok. 39 tys.
Bardziej szczegółowoRegaty o Puchar Konsula Generalnego RP w Vancouver Polski Klub Żeglarski w Vancouver
2009.06.06 Regaty o Puchar Konsula Generalnego RP w Vancouver Polski Klub Żeglarski w Vancouver 6 czerwca 2009 odbyły się Regaty o Puchar Konsula Generalnego RP w Vancouver, organizowane przez Polski Klub
Bardziej szczegółowoKALENDARIUM ODKRYĆ GEOGRAFICZNYCH. Przygotowała Katarzyna Semla SP-5 Żywiec
KALENDARIUM ODKRYĆ GEOGRAFICZNYCH Przygotowała Katarzyna Semla SP-5 Żywiec PIERWSZE ODKRYCIA Tysiące lat temu, kiedy nie było jeszcze samochodów, pociągów i samolotów, nieustraszeni poszukiwacze przygód
Bardziej szczegółowo