ISSN: x Nigdy nie zagram z playbacku Jesienne norweskich rarytasy Września: tam, gdzie bili

Transkrypt

1 wp drózy ISsN: x wrzesień 2013/73 Mela Koteluk Nigdy nie zagram z playbacku str. 70 Robert Sowa Jesienne rarytasy str. 30 Magia norweskich fiordów str. 6 Elżbieta Dzikowska Września: tam, gdzie bili str. 18

2

3 podróże Lato dobiegło już końca, wakacje za nami, ale miesiące jesienne to doskonały czas na relaksujący wyjazd dla tych, którzy cenią sobie wypoczynek w komfortowych warunkach. Kurorty wyludniają się, cichnie gwar rozbieganych turystów, a my możemy w spokoju rozkoszować się wolnym czasem. Ciekawym miejscem na jesienny wyjazd jest malowniczo położona Ostróda mazurskie miasto, w którym oprócz wielu atrakcji niezależnych od pogody znajduje się luksusowy, sąsiadujący z jeziorem hotel Willa Port Conference Resort & SPA****. Obiekt dysponuje 113 obszernymi, klimatyzowanymi pokojami z dużymi tarasami wyposażonymi w meble ogrodowe. Pokoje są naprawdę komfortowe urządzone ze smakiem, jasne i przestronne. Sąsiadują z nimi eleganckie i obszerne łazienki. Z tarasów pokoi wychodzących na Jezioro Drwęckie rozpościera się niesamowity widok na taflę wody i panoramę miasta. W obiekcie działają dwie restauracje z letnim tarasem, serwujące bogate bufety śniadaniowe i wyśmienite dania łączące tradycję kulinarną regionu z międzynarodowymi trendami gastronomicznymi. Jedna z tych restauracji to prawdziwa włoska trattoria, w której można skosztować dań kuchni śródziemnomorskiej ryb, pizzy na cienkim cieście, makaronów, wyśmienitych deserów i innych przysmaków rodem ze słonecznej Italii. Jesień na Mazurach Wieczorami goście mogą spędzać czas w kameralnym barze, skosztować alkoholi i win z całego świata, napić się kawy lub herbaty oraz potańczyć przy dobrej muzyce. W sąsiedztwie hotelu znajduje się wiele atrakcji: bulwar spacerowy, wyciąg dla narciarzy wodnych, kompleks sportowy z kortami tenisowymi, plaża z wypożyczalnią sprzętu wodnego. Willa Port to także bogate zaplecze SPA & Wellness. Goście mogą tu skorzystać z szerokiego wachlarza zabiegów na twarz i ciało, masaży, a także basenu solankowego z możliwością pływania pod prąd, wanien jacuzzi, sauny i łaźni parowej Rhassoul. Hotel proponuje atrakcyjne pakiety pobytowe, których bogaty program nikomu nie pozwoli się nudzić. Oferta uwzględnia najważniejsze święta i długie weekendy, co daje doskonałą okazję do spędzenia ich w atrakcyjny sposób. Wyróżnikiem Willa Port jest bardzo rozbudowana oferta spa. Hotel proponuje unikalne programy pobytowe bazujące na zabiegach spa, m.in.: pakiet Ladies SPA, skierowany do przyjaciółek pragnących wspólnie skorzystać z relaksu spa (do wyboru jest również opcja wieczoru panieńskiego), pakiet Mama+ dla pań w ciąży, romantyczny pobyt spa dla par Dwie połówki oraz odprężające pakiety weekendowe. Tajemnica Willa SPA tkwi w unikalnym połączeniu najlepszych produktów firmy Clarins i Organique Spa Academie, niezwykłych technik ich aplikacji oraz życzliwych relacji z terapeutami. Można tu także skorzystać z zabiegów wykonywanych nowoczesnym sprzętem, takim jak: Laser VITALASE, Laser IPL+RF czy Bodyka TGS. Willa Port jest również świetnie przystosowana do organizacji szkoleń i konferencji.

4 spis treści Podróże 6 Magia norweskich fiordów 12 W krainie fado 16 Zadeptywany cud 16 Osiem stref przy samowarze 17 Sielskie wakacje w Tyrolu 18 Września: tam, gdzie bili 22 Gdynia w czterech odsłonach 24 Najchętniej wracam do Rzymu 26 Kolej w nowej odsłonie 28 Csampa z Himalajów, stek z Patagonii 30 Jesienne rarytasy Zadeptywany cud Perła inkaskiej cywilizacji Machu Picchu jest zadeptywana. Tylko 20 lipca tego roku ruiny kamiennego miasta zwiedziło ponad dwa i pół tysiąca turystów z całego świata. To kilkuset więcej, aniżeli wynosi ustalony dziennie limit. Od 2015 roku Peruwiańczycy zamierzają znacznie ograniczyć możliwości zwiedzania i drastycznie podnieść ceny Intercity 34 Mamy go! Pendolino podbiło Wrocław! 38 Pendolino bez tajemnic 39 Perły na Trako 39 IC Navigator w okienkach 40 Relacyjne Czechy od 13 euro 40 Wciągnięci w sieć 41 Pociągiem do Romy 4 Na okładce: Romsdalseggen (Åndalsnes). Jeden z najpiękniejszych turystycznych szlaków w Norwegii. Na pierwszym planie rzeka Rauma. Zapierające dech w piersiach widoki na fiordy, górskie szczyty i wodospady można podziwiać podczas całej wędrówki. Przejście Romsdalseggen jest możliwe kilkoma szlakami, w tym najłatwiejszym Romsdalseggen Family. W zależności od stopnia trudności wędrówka trwa od sześciu do dziewięciu godzin. Fot. Ernst Lynne/Visit norway

5 spis treści Biznes 42 Decyzjowisko 46 Wychować szefa 48 Kolejowe przyspieszenie na Opolszczyźnie 56 Ma właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, zawiera łatwo przyswajalne cukry proste, witaminy i mikroelementy. Niestety jest też towarem chętnie podrabianym. Podpowiadamy, jak go kupować, by się gorzko nie rozczarować. Cud miód Styl życia 54 Adoptuj pszczołę! 56 Cud miód 58 Wóz albo przewóz 58 Szansa na Krótko o kolarzach 60 Warszawski bieg pokoju 60 Psy, które latają 62 Jesień z fasonem 64 Wciąż szukam wyzwań 68 Dzianina po polsku Kultura 70 Mela Koteluk jest wielkim muzycznym odkryciem. Jej debiutancka płyta Spadochron uzyskała status platynowej. Nigdy nie zagram z playbacku 70 Nigdy nie zagram z playbacku 71 Wszystko gra! 71 Przebudzenie Harlemu 72 Magiczny Malbork 73 Wkrótce Skrzyżowanie Kultur! 73 Rosja w roli głównej 74 Trumf baroku 74 Zakazana miłość 74 Wielki brat patrzy wp drózy Wydawca: KOW media&marketing sp. z o.o. Al. Jerozolimskie Warszawa tel wpodrozy@kow.com.pl Redaktor naczelny: Agnieszka Pietrzak Na stałe współpracują: Elżbieta Dzikowska, wybitna podróżniczka, pisarka i historyczka sztuki, Miłosz Brzeziński, trener biznesu Dziennikarze: Michał Elmerych, Maurycy Keller, Beata Rayzacher, Błażej Torański, Bartosz Król, Marlena Babicka Współpraca: Wiesława Barańska Redakcja stron PKP Intercity S.A.: Andrzej Skwarek Reklama: Marlena Karbowniak tel , marlena.karbowniak@kow.com.pl Partnerzy pisma: Skład i łamanie: Łukasz Rosiński Korekta: dr Barbara Pędzich, Uniwersytet Warszawski Znajdziesz nas na: wpodrozy Redakcja nie odpowiada za treść reklam i nie zwraca materiałów niezamówionych, zastrzega sobie prawo do dokonywania skrótów, adiustacji i zmian w nadesłanych tekstach oraz do przedruku artykułów ze wskazaniem ich źródła. 5

6 podróże świat Magia norweskich fiordów Przepiękne górskie trasy, wodospady, dzika przyroda ledwie dotknięta przez człowieka. Wbrew pozorom takich rzeczy nie trzeba szukać zbyt daleko. By dotrzeć z Polski do Ålesund, wystarczy zaledwie kilka godzin. tekst: Jędrzej Puzyński Fiordy głębokie (sięgające nawet kilkuset metrów) zatoki, mocno wcinające się w głąb lądu. Charakteryzują się stromymi, często kamienistymi zboczami. Powstały w wyniku zalania dolin polodowcowych. Ich największe zagęszczenie występuje w Norwegii, Islandii oraz Grenlandii. 6

7 podróże świat Bezpośrednie połączenie lotnicze pomiędzy Gdańskiem a Ålesund realizuje kilka dni w tygodniu linia Wizz Air. Przed wybraniem się w podróż do Norwegii zachęcamy do odwiedzenia portalu Strona ma też wersję w jęz. polskim. 7

8 podróże świat Latem na północy Norwegii słońce praktycznie nie zachodzi. Żeby móc się wyspać, dobrze jest więc zaopatrzyć okna w porządne zasłony. 8

9 podróże świat Norweskie fiordy są w rankingach wielu pism podróżniczych wskazywane jako jedna z największych atrakcji turystycznych na świecie. Większość osób chcących zobaczyć fiordy rozpocznie swoją podróż albo w Ålesund, albo w Oslo. Mimo że norweskiej stolicy nie można odmówić uroku, to jednak Ålesund ma jedną podstawową przewagę. Lądując na miejscowym lotnisku, możemy zacząć podziwianie krajobrazów od pierwszych chwil po wyjściu z samolotu. Dotarcie z lotniska do centrum miasta zajmuje około 30 minut. W tym czasie autobus pokonuje kilka podziemnych tuneli, które łączą łańcuch wysp w rejonie Ålesund. Nawet jeśli głównym celem wizyty jest obcowanie z przyrodą, warto poświęcić pół dnia na zwiedzenie tej malowniczej miejscowości. Z ruin w art nouveau Historia Ålesund rozpoczęła się 23 stycznia 1904 roku. Wtedy to miał miejsce pożar, który w ciągu zaledwie kilkunastu godzin strawił 850 budynków, czyli większość ówczesnego miasta. Do dziś ciężko uwierzyć, że tego tragicznego dnia tylko jedna osoba poniosła śmierć. Pomoc zaczęła docierać do miasta tuż po katastrofie, dzięki czemu udało się uniknąć zamarznięć wśród pozbawionych dachu nad głową mieszkańców. Był to w końcu sam środek zimy. Do odbudowy miasta, która ruszyła w 1904 roku, zaangażowano najlepszych architektów. Do Ålesund trafiło wówczas także wielu Niemców, którzy dotarli tam w poszukiwaniu pracy, uciekając przed panującą w ich kraju recesją. To w dużej mierze dzięki nim miasto zostało zrekonstruowane w popularnym wówczas stylu art nouveau (po niemiecku jugendstil). W związku z tym, że niemal całe Ålesund wymagało odbudowy, miasto stanowi dziś istną perłę stylu art nouveau. Niewiele jest bowiem miejsc w Europie, gdzie budynki reprezentujące jugendstil występowałyby w takiej liczbie i zagęszczeniu. Przed wyjazdem z Ålesund koniecznie trzeba wspiąć się na górę Aksla, skąd rozpościera się iście pocztówkowy widok na miasto. Trasa na szczyt nie jest bardzo trudna, ale mimo wszystko lepiej przygotować się na odrobinę wysiłku, bo do pokonania jest aż 418 stopni. Ikona norweskich fiordów Jednym z najpiękniejszych miejsc, jakie można obejrzeć w Norwegii, jest Geirangerfjord. Z Ålesund dotrzemy tam autobusem oraz promem (bilet na prom jest wliczony w cenę przejazdu). Otoczona wodą i górami maleńka miejscowość Geiranger naprawdę zapiera dech. Mimo że w miasteczku mieszka na stałe ok. 240 osób, jest to jednocześnie jeden REKLAMA PRZYSTANEK NORWEGIA Norwegia od 3899 zł 9

10 podróże świat z najważniejszych portów dla statków wycieczkowych w kraju. Bywają dni, gdy liczba turystów pięćdziesięciokrotnie przewyższa liczbę tutejszych mieszkańców. Geiranger i okolice są też rajem dla miłośników chodzenia po górach. Setki przygotowanych tras o zróżnicowanym stopniu trudności zaspokoją nawet najbardziej wymagających turystów, a malownicze widoki będą stanowiły doskonałą nagrodę za wysiłek włożony w zdobycie szczytu. Najpiękniejsza podróż pociągiem Kolejnym obowiązkowym przystankiem podczas zwiedzania norweskich fiordów jest Åndalsnes. Podobnie jak Geiranger jest to malowniczo położona miejscowość chętnie odwiedzana przez statki wycieczkowe. Åndalsnes jest również początkiem jednej z najpiękniejszych tras kolejowych na świecie Rauma Railway. Podróż koleją z Åndalsnes do miejscowości Dombås trwa ok. godziny i 40 minut. Po drodze podziwiać możemy m.in.: wysoki na 1800 m. n.p.m. łańcuch górski Trollveggen, wodospad Vermafossen czy zbudowany w latach 20. ubiegłego wieku most Skjerve. Podróż rozpoczętą w Ålesund możemy zakończyć w Oslo. Stąd samoloty do Polski odlatują już codziennie, co jest wygodne w sytuacji, gdy nie jesteśmy pewni, na jak długo zauroczy nas kraina norweskich fiordów. Rauma Railway, budowa trasy zajęła 12 lat. Ten liczący 114 km długości odcinek został otwarty w 1924 r. fot. Leif J. Olestad, Stein Lindseth Olsen/Anunatak, Øystein Tveiten/ Visit Norway, fotolia Norwegia jest drugim najrzadziej zaludnionym krajem w Europie (15,5 osoby na km 2 ). Pod tym względem wygrywa z nią tylko Islandia. W wyniku prowadzonej przez Norwegię polityki antyalkoholowej piwo jest jednym z najdroższych napojów dostępnych w tym kraju. Jedna puszka piwa w sklepie to wydatek rzędu 30 koron, a w pubie nawet 120 koron (w przeliczeniu odpowiednio ok. 16 i 60 zł). Co więcej, sprzedaż alkoholu w sklepach jest zakazana od poniedziałku do piątku po godz. 20:00 i w soboty po godzinie 18:00. W niedzielę sprzedaż jest całkowicie zakazana. Nie ma oczywiście sklepów całodobowych. 10

11

12 podróże świat W krainie fado Kraniec starego świata, Europy. Na poszarpanym brzegu Przylądka św. Wincentego ziemia urywa się gwałtownie, jakby porwał ją wiatr i pognał hen daleko na bezkresne wody oceanu. Portugalia jest krajem odkrywców, ryzykantów, podróżników i ich patronów. Vasco da Gamy, Ferdynanda Magellana, Henryka Żeglarza i króla Manuela I Szczęśliwego. tekst: Tisa Żawrocka-Kwiatkowska, Błażej Torański Jak dojechać? O tanie bilety samolotowe z Polski do Portugalii, zwłaszcza w szczycie sezonu turystycznego od maja do września nie jest łatwo. Warto zaglądać na portale tanich przelotów, jak loter.pl czy fly4free.pl. Zdecydowanie łatwiej o okazyjne ceny biletów linii easy JET z Berlina. Ale najtańsze są bilety na grudzień/styczeń: 264 zł. Gdyby ktoś zdecydował się lecieć dalej na Maderę zapłaci 414 zł, a z linią TAP Portugal na Azory 629 zł. 12

13 podróże świat W Portugalii poznamy wspaniałą architekturę manuelińską (nazwa od imienia króla) i warowne zamki. Zauroczą nas wąskie, kręte uliczki miast. W zachwyt wprawią ceramiczne niebieskie kafelki azulejos zdobiące prywatne domy, knajpki, urzędy, dworce kolejowe, a nawet toalety. Posmakujemy pysznych ryb z grilla, zwłaszcza dorsza i wielkich niczym pstrągi sardynek (smakiem przypominających śledzie) oraz pasteis de Belém, chrupiących babeczek z budyniem, posypanych cukrem i cynamonem. Wypieka się je od 1837 roku wedle klasztornej, pilnie strzeżonej receptury. Napijemy się porto, wzmocnionego wina żeglarzy. I posłuchamy fado, melancholijnej pieśni portowych dzielnic nędzy. Dla leniwych pozostawmy złociste, nagrzane słońcem plaże Algarve, a dla koneserów znakomity tryptyk Hieronima Boscha w Narodowym Muzeum Sztuki Dawnej w Lizbonie. Przylądek św. Wincentego, najbardziej na południowy-zachód wysunięta część Europy To wszystko jest fado Wieczny wiatr z krańca świata wzbudza niepokój, miesza go z nadzieją, ze smutkiem i miłością. Tak też, między ziemią a wodą, w Alfamie, najstarszej i najbiedniejszej dzielnicy Lizbony, narodziło się fado, pieśń losu, przeznaczenia. Jej królowa, śpiewaczka Amalia Rodrigues, objaśnia w jednej z piosenek: Jeśli chcesz być moim mężczyzną i mieć mnie zawsze u twego boku, nie mów mi tylko o miłości! Mów mi także o fado! Bo fado jest moją karą. Powstało tylko po to, żeby mnie zgubić. Fado jest wszystkim, co mówię, a bardziej tym, czego nie umiem powiedzieć. W tych pieśniach, jak w Tudo Isto É Fado (Wszystko to jest REKLAMA PRZYSTANEK PORTUGALIA Portugalia od 2799 zł 13

14 podróże świat Wieża Belém, podczas trzęsienia ziemi w 1755 roku budowla została przeniesiona ze środka rzeki w obecne miejsce fado), jest o zwyciężonych duszach, o straconych nocach i tajemniczych cieniach. O miłości, bólu i grzechu, śpiewających włóczęgach, płaczących gitarach. To wszystko istnieje. To wszystko jest smutne. To wszystko jest fado śpiewa Amalia Rodrigues. Miasto zagubione w labiryncie W Alfamie fado rozbrzmiewa w wielu tawernach i klubach. Tęsknym śpiewom towarzyszą przeszywające ciszę dźwię- ki portugalskich gitar. Nie słychać oddechów widzów, jedynie muzykę i śpiew, i dopiero po zakończeniu występu gromkie, rzęsiste brawa. Czerwone obrusy, świece, magiczny klimat. W Clube de Fado zdjęcia przypominają zmarłą w 1999 roku Amalię Rodrigues. Koncerty władają zmrokiem, ale za dnia trzeba koniecznie zagubić się w labiryncie zaplątanych, stromych ulic i tajemniczych zaułków. Alfama rozkłada się od zamku św. Jerzego po brzegi Tagu. Można z niej także wyjechać w podróż zabytkowym żółtym tramwajem o numerze 28. Lepiej jednak nie wychylać się przez okno, gdyż za ostrymi zakrętami pojazd omal ociera się o mijane kamienice. Gdzie słońce kapie się w oceanie Na ślady odważnych żeglarzy, którzy odkrywali świat, i symbole potęgi militarnej Portugalii natkniemy się niemal na każdym kroku. Ale najważniejszym z nich jest obronna Wieża Belém, u ujścia Tagu do oceanu, punkt orientacyjny dla śmiałków wracających z wypraw. Stamtąd wypłynął do Indii Vasco da Gama. Wzniesiona w XVI wieku za czasów Manuela I Szczęśliwego Belém jest klasycznym przykładem stylu manuelińskiego. Mierzy 35 metrów, a na jej szczyt wdrapiemy się po wąskich schodach. Warto, bo z góry rozciągają się zapierające dech widoki na Lizbonę, jedyną europejską stolicę, w której można Za ile? najdrożej jest w Lizbonie, w Porto i najpopularniejszym regionie turystycznym Algarve nocleg: w pensjonacie (pousada) od 30 euro za osobę (pokój dwuosobowy), poza sezonem od 15 euro obiad w snack-barze, danie dnia (zupa, drugie danie, napój) 8-12 euro kanapka (kawałek wołowiny w bułce) 2,5-5 euro espresso w maleńkiej filiżance (0,60-1) euro piwo/cola 1-1,5 euro babeczka pastéis de Belém 1 euro bilet kolejowy na trasie Lizbona-Porto (310 km) 19,50 euro, autokarem 17,50 euro wstęp do niektórych obiektów turystycznych jest bezpłatny w niedziele od rana do godz

15 Wieża Belém mierzy 35 metrów, a na jej szczyt wdrapiemy się po wąskich schodach. Warto, bo z góry rozciągają się zapierające dech widoki na Lizbonę, jedyną europejską stolicę, w której można podziwiać zachód słońca nad oceanem. podziwiać zachód słońca nad oceanem. W zalanych wodą lochach Torre de Belém zakuwano w kajdany więźniów politycznych, a trafił tam też w 1833 roku generał Józef Bem, organizujący legion polski w Portugalii. W krainie czarów Kolejką podmiejską mniej więcej w pół godziny można dojechać z Lizbony do Sintry, letniej rezydencji Maurów i królów Portugalii. Otoczona księżycowymi górami, zatopiona wśród zalesionych wzgórz i wąwozów. Arystokratyczne wille i pałace, budowle romantyczne i eklektyczne, jak z baśni, trochę jak z Disneylandu. Wokół posiadłości Quinta da Regaleria, zbudowanej przez masonów na przełomie XIX i XX w., tajemnicze ogrody, labirynty ścieżek, tajemne przejścia. Podziemne strumyki i jeziorka. Fontanny i rzeźby. W tej baśniowej krainie na swe odkrycie czeka niezwykła studnia ze spiralą schodów. Studnia wtajemniczeń. Na chwilę można się znaleźć w innej rzeczywistości. Jak Alicja w Krainie Czarów. Sintrą zachwycał się Hans Christian Andersen, uznawał za najpiękniejsze miejsce w Portugalii, a George Byron szedł jeszcze dalej, nazywając ją Edenem. RAINBOW TOURS MA PRZYSTANKI NA CAŁYM ŚWIECIE Portugalia? Norwegia? Gdzie tym razem się zatrzymasz? Portugalia od 2799 zł fot. fotolia, istockphoto Warto wiedzieć: wszędzie są bankomaty, niemal we wszystkich sklepach można płacić kartą w wielu miejscach jest bezpłatny dostęp do Internetu wtyczki elektryczne jak w Polsce aby wjechać do Portugalii, wystarczy dowód osobisty REKLAMA Norwegia od 3899 zł CALL CENTER Z KOMÓRKI NAJBLIŻSZE BIURO PODRÓŻY:

16 podróże świat Zadeptywany cud tekst: Błażej Torański Perła inkaskiej cywilizacji Machu Picchu jest zadeptywana. Jak donosi znany podróżnik, odkrywca i kajakarz Jerzy Majcherczyk, tylko 20 lipca tego roku ruiny kamiennego miasta zwiedziło ponad dwa i pół tysiąca turystów z całego świata. To kilkuset więcej, aniżeli wynosi ustalony dziennie limit. Od 2015 roku Peruwiańczycy zamierzają znacznie ograniczyć możliwości zwiedzania i drastycznie podnieść ceny. A przecież już dzisiaj jednodniowy pakiet turystyczny kosztuje ok. 300 dolarów od osoby. Z Cuzco wyjeżdża się pociągiem o piątej rano, wraca około 20, co oznacza, że na zwiedzanie ruin pozostają ledwie cztery godziny. Najlepiej wyjechać tam od końca kwietnia do września. Absolutnie trzeba omijać porę deszczową od połowy grudnia do początku kwietnia choć peruwiańskie biura podróży oferują w tym czasie zwiedzanie Machu Picchu, zaliczonego do 7 Cudów Świata. Tymczasem ulewne deszcze w Andach zalewają wtedy drogi, zrywają mosty, tworzą się błotne lawiny, zwane huaycos. Jest spore ryzyko, że nie uda się nam dotrzeć do upragnionego celu podróży. Osiem stref przy samowarze Magazyn Lonely Planet Traveller zaliczył Kolej Transsyberyjską z Moskwy do Władywostoku do piątki najbardziej interesujących szlaków kolejowych na świecie. To najdłuższa linia kolejowa świata. Przez 9 tys. 288, 8 km w ciągu sześciu dni i czterech godzin z okien pociągu można podziwiać wspaniałe widoki na lasy, góry i stepy Azji. Z Moskwy dojedziemy do syberyjskich miast: Nowosybirska, Krasnojarska, Irkucka, aż na rosyjski Daleki Wschód. Przejedziemy przez osiem stref czasowych, popijając herbatę z samowara, bywa, że samogon, zagryzając suszonymi rybami albo pielmieniami, które przypominają zarazem kołduny i pierogi z farszem mięsnym. Kupić je można wprost 16

17 Sielskie wakacje w Tyrolu Włoch od tej strony jeszcze tak dobrze nie znamy. Po południowym Tyrolu rozsianych jest ponad 1700 farm agroturystycznych, które oferują turystom wędrówki, wspinaczki po Dolomitach, przejażdżki konne i rowerowe po malowniczych trasach, kąpiele w zdrowotnych wannach Kneipp, ekologiczną żywność, domowej produkcji wina, sery, wędliny. Kąpiele w drewnianych wannach Kneipp można odbywać na świeżym powietrzu, zanurzając się na przemian w ciepłej i zimnej wodzie z dodatkiem ziół. Farmy oferują świetny wypoczynek całym rodzinom. Dla dzieci są place zabaw, baseny, a nawet możliwość kontaktu z wiejskimi, udomowionym zwierzętami. Stoły uginają się od smacznego jadła. Regionalne potrawy przyrządzane są według tradycyjnych receptur. W menu naturalne warzywa i owoce, świeże mięsa i sery, wyborne domowe wina. Wiele farm ma własne uprawy winorośli. Pierwsze degustacje odbywają się jesienią. Farmerzy organizują winne festiwale, jak Festiwal Wina w Sao Paolo. fot. fotolia, istockphoto, mat. prom. przez okno podczas postojów. Od Kolei Transsyberyjskiej odrywają się dwie nitki: transmandżurska i transmongolska. Obie dojeżdżają do Pekinu, ale ta druga przez Ułan Bator. Sprostowanie W lipcowym wydaniu magazynu W Podróży błędnie podaliśmy imię i nazwisko Jego Ekscelencji Ambasadora Egiptu w Polsce. Ambasador nazywa się Reda Abdelrahman Bebars, a nie jak napisaliśmy Fahmy Fayed. Za pomyłkę bardzo przepraszamy. Redakcja W Podróży REKLAMA komfort i profesjonalna obsługa

18 podróże Polska Września: tam, gdzie bili Bili za polskość. Za przywiązanie do języka polskiego. W 1873 roku w zaborze pruskim nakazano wykładać wszystkie przedmioty po niemiecku, poza religią i śpiewem kościelnym. W 1901 roku niemiecki stał się językiem wykładowym także na lekcjach religii. Tego było dla Polaków zbyt wiele. tekst: Elżbieta Dzikowska Elżbieta dzikowska historyk sztuki, sinolog, reżyser i operator filmów dokumentalnych. autorka m.in. popularnej serii książek podróżniczych Groch z kapustą, czyli podróże po Polsce (wyróżnionych w 2006 r. prestiżową nagrodą Bursztynowego Motyla im. arkadego Fiedlera), autorka albumów z serii Wyprawy marzeń Mongolia, norwegia, indie i Bieszczady. Wraz z mężem tonym Halikiem nagrała ok. 300 filmów z serii Pieprz i wanilia. 18

19 podróże Polska Strajk wybuchł we Wrześni, w Katolickiej Szkole Ludowej, która liczyła 651 uczniów. Wśród nich jedynie 19 pochodzenia niemieckiego. Na lekcjach religii odmawiano odpowiedzi w języku niemieckim i zwracano bezpłatne katechizmy napisane po niemiecku. Najpierw była perswazja, potem dwugodzinny areszt, wreszcie chłosta. 20 maja 1901 r., kto się nie poddał miał dłonie spuchnięte od bicia. Płacz sprowadził przed szkołę rodziców. Uczniowie nie ulegli i strajk z różnym natężeniem trwał nadal. W czerwcu 26 osób postawiono w stan oskarżenia ich majowy protest zakłócił jakoby pokój w mieście i zmusił urzędników niemieckich do stosowania gwałtownych czynów. Po roku oporna była nadal większość dzieci. Rodzice płacili kary za ich nieobecność, nieposłusznym przedłużano szkołę, a powiatowy niemiecki lekarz zaświadczał, że nie przekroczono granicy w biciu. Strajk we Wrześni wygasł dopiero we wrześniu 1904 r., ale dzieci wrzesińskie brały jeszcze udział w strajkach szkolnych z lat , kiedy to bunt przeciw germanizacji ogarnął aż 800 szkół. Pyry i łańcuchy Jechałam do Wrześni z Wiolettą Mazurkiewicz, dyrektorką Biblioteki Miejskiej, samochodem od pociągu w Koninie przez Słupcę. Na spotkanie autorskie. Zatrzymajmy się na chwilę zaproponowała, kiedy przejeżdżałyśmy przez Strzałkowo. Pokażę Pani coś ciekawego powiedziała. To coś wyglądało bardzo niepozornie, ot, przeciągnięty nisko przy ziemi kawałek łańcucha. Okazało się jednak, że to pomnik historii. Tędy bowiem przebiegała niegdyś granica zaborów. Kiedy zapytałam, dlaczego łańcuch jest taki niski, przecież każdy łatwo mógł go przeskoczyć, pani Wioletta wyjaśniła, że była to przeszkoda nie tyle dla ludzi, co dla gęsi, które ponoć przeganiano nagminnie właśnie tędy z zaboru rosyjskiego do Prus. Dzieje się przetoczyły, ale zostały we wspomnieniach jako miano tych, którzy zamieszkują tereny między Koninem i Słupcą, bo nazywają ich łańcuchy. Dla odróżnienia od mieszkańców Wielkopolski, uważanych powszechnie za pyry, chociaż zowie się ich też bardziej elegancko bażantami. Wielkopolskie mezalianse Pani Wioletta z Wrześni to była pyra, nazwa oczywiście wywodząca się od ziemniaków, podstawy wielkopolskiego jadłospisu, świątecznie spożywanych z gzikiem, czyli twarożkiem z domieszką śmietany, czosnku, soli i kto jeszcze co woli. Nie warto byłoby o tym wspominać, gdyby nie fakt, że konflikt pomiędzy łańcuchami i pyrami choć już złagodzony trwa ponoć do dzisiaj. Krewna pani Wioletty i dzisiaj nie odzywa się do zięcia, bo córka to szlachetna pyra i popełniła mezalians, wiążąc się z łańcuchem. To taka socjologiczno-etnograficzna anegdotka. A w Strzałkowie powiadano kończyła się w czasie zaborów Europa, dotąd bowiem dochodziła kolej berlińska, a carska zaczynała się dopiero w Koninie i kto chciał podróżować dalej na wschód lub odwrotnie, musiał ten dystans pokonywać konno lub pieszo. W Słupcy Pomiędzy Koninem a Wrześnią jest Słupca. Specjalnie wybrałam taką drogę, aby do niej wstąpić. Magnesem był znany mi już wcześniej drewniany kościółek pw. św. Leonarda. Wierzcie mi, ten maleńki kościół na skraju miasta to prawdziwy klejnot. Wybudowano go na miejscu wcześniejszej świątyni w XVI w., później przybyły mu kaplice i dzwonnica. Wewnątrz czas się pomieszał. Najpierw olśniewają XVII- i XVIII-wieczne polichromie, pokrywają całe wnętrze, łącznie z sufitem, przedstawiając sceny związane z życiem Marii, Apostołów, Rzeź Niewiniątek, fragmenty Sądu Ostatecznego i legendę św. Leonarda. Kiedy już nasycimy łakome oczy tymi obrazami i oderwiemy wzrok od gustownie splecionej wici roślinnej, zaczynają się nam ujawniać inne skarby kościoła. Oczywiście ołtarz główny, który jest późnorenesansowy, z płaskorzeźbą Matki Bożej, w towarzystwie świętych Leonarda i Jana Chrzciciela. Nie pomińcie ołtarzy w kaplicach, są podobnej metryki, ale zachowały się w nich dzieła gotyku. W lewym piękny wizerunek patrona kościoła namalowany ok r, a więc zanim zbudowano obecną świątynię. Nieco późniejszy, bo datowany na rok ok. 1500, jest wspaniały, darzący ponoć szczodrymi łaskami, krucyfiks w prawej kaplicy. Gotycka jest też chrzcielnica. We wnętrzu kościoła pw. św. Wawrzyńca w Słupcy znaleziono w 1998 roku najstarszy mechanizm zegarowy w Polsce. 19

20 podróże Polska Kościół pw. św. Leonarda, wezwanie okazało się nieprzypadkowe, bowiem nieopodal świątyni znajdowała się niegdyś szubienica, a św. Leonard, ten z Limoges, bo jest jeszcze pięciu świętych o tym imieniu i dwóch błogosławionych, to m.in. patron jeńców, więźniów i skazanych. Z wizytą u patrona Będąc w Słupcy, nie mogłam ominąć fary pw. św. Wawrzyńca, boć to przecie patron nie tylko ubogich, piekarzy, kucharzy, ale także bibliotekarzy, a ja właśnie jechałam do biblioteki. Rodowód świątyni nobliwy, bo z połowy XV w. Miała już na tym miejscu poprzedniczkę, ale obecny kształt gotycki to rezultat przebudowy w latach I dobrze się stało, bo bryła dzięki temu zyskała na stylowej urodzie. We wnętrzu zacznę od ciekawostki znaleziono w 1998 r. najstarszy mechanizm zegarowy w Polsce! Zachowało się też w farze kilka innych dziel świadczących o gotyckim rodowodzie, a to krucyfiks na belce tęczowej, figura Matki Bożej Bolesnej, chrzcielnica. Św. Wawrzyniec jest chyba ważniejszy dla Słupcy niż św. Leonard, bo to on właśnie został patronem miasta. Trzeba więc i jego siedzibę odwiedzić. Polska w pigułce Września znana jest w ostatnim dwudziestoleciu bardziej jako miasto prawyborów niż strajków dziecięcych. Przejrzałam wyniki i okazało się, że frekwencja wynosiła co najwyżej kilkanaście procent, co na szczęście nie potwierdziło się w wyborach ogólnokrajowych, też zresztą zbyt skąpych pod względem głosujących. Skoro więc mieszkańcy nie interesują się zbytnio polityką, jak się sprawdzają na niwie kultury? Okazało się, że świetnie. Biblioteka miejska jest w doskonałej kondycji, może nie tyle finansowej, ale czytelniczej na pewno. We Wrześni czyta się książki! Nic pewnie w tym dziwnego, jeśli się zważy na historyczną genetykę wrzesińskiej społeczności. Miasto z przeszłością Już kilka tysięcy lat przed naszą erą była to okolica zasiedlona i w średniowieczu też ważna, skoro za czasów Bolesława Chrobrego pobliski gród Giecz, w którym zachował się mój ulubiony kościółek romański, liczył według Galla Anonima aż 2300 wojów! Wrześnię wspomina się dopiero od XIII w. Rozwijała się szybko, leżąc na skrzyżowaniu dróg handlowych. W połowie następnego stulecia została już prawowitym miastem. Z tego okresu zachował się układ urbanistyczny, nieco z czasem modyfikowany. Później losy grodu różnie się przeplatały (katastrofą był oczywiście potop szwedzki). Ponad sto lat należał do Prus, ale nie dał się zgermanizować. Mieszkańcy Wrześni brali czynny udział w powstaniu Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP i św. Stanisława Biskupa Męczennika jest najcenniejszym zabytkiem Wrześni. 20

21 podróże Polska fot. S. Mazurkiewicz, M. Jadryszak, M. Majdecki, Klabon/Wikipedia wielkopolskim, a już w wolnej Ojczyźnie Legia Ochotnicza Wrzesińska walczyła w wojnie polsko-bolszewickiej. Niemcy zbombardowali miasto na samym początku września 1939 r. i włączyli do Kraju Warty. W 1945 r. stało się znów polskie. Jako że zawsze tropię architekturę drewnianą (ona wydaje mi się w Polsce najbardziej oryginalna), pojechałam najpierw z panią Wiolettą na Lipówkę, do kościółka pw. św. Krzyża, który swoją lokację zawdzięcza pobliskiemu źródełku uznanemu za cudowne. W porównaniu ze świątynią św. Leonarda w Słupcy budowla ta okazała się skromną, z XVII w., wewnątrz jednak o wielkim uroku. Ściany pokrywa XIX- -wieczna polichromia, w ołtarzu głównym wartościowy obraz Ukrzyżowanego, boczne ołtarze poświęcone świętej Rozalii chroniącej ponoć przed epidemiami i chorobami zakaźnymi oraz św. Rochowi, który również pomagał pokonać zarazę, patronując także lekarzom, aptekarzom, więźniom i nawet brukarzom (każdy zawód miał niegdyś swojego świętego opiekuna). Ku chwale wrzesińskich dzieci Obraz św. Rozalii z XVII w. zobaczyłam także w farze (widać pustelnica z Palermo cieszyła się w mieście szczególnym uznaniem). To fara, czyli kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP i św. Stanisława Biskupa Męczennika jest najcenniejszym zabytkiem Wrześni. Przeszłość ma gotycką, ale choć ulegała dopustom i przebudowom, to jej styl na zewnątrz pozostał advertorial wojenny już witraż autorstwa Mariana Turwida dedykowany Dzieciom Wrzesińskim. O tym epizodzie to był akt historyczny we Wrześni się pamięta. Imię bohaterskich dzieci noszą szkoła i ulica, CZY WIESZ, także Muzeum ŻE Regionalne. Warto tam wstąpić. Podróżującym do Łowicza od strony Warszawy szczególnie warto polecić oczywisty. położony W środku nieco w Sochaczewie CZY WIESZ, ŻE się pomieszało, najwięcej tu hotel wieku Arkadia XVII, z którego pochodzi (1640) późnorenesansowy Dom Bankietowy oznaczony ołtarz główny, a przez w nim obraz HRS prestiżowym Kościół pw. Świętego Krzyża, świątynia leży nieopodal Jeziora Wrzesińskiego to jedno z bardziej urokliwych miejsc na osiedlu Lipówka we Wrześni. Wniebowzięcia NMP. Nad tytułem nim zaś tej QUALITY samej pewnie ręki SEAL. Koronacja NMP. Współczesne im są cztery portrety trumienne, wśród nich Aleksandra Podróżującym w okolice Wrześni szczególnie warto polecić Hotel Kosmowski. Ten prowadzony przez rodzinę hotel wita gości serdeczną atmosferą i oferuje uroczo umeblowane pokoje z pięknymi detalami. Pokój ze śniadaniem na stronie HRS.pl zarezerwujemy już i Adriana Ponińskich, właścicieli miasta. W XIX w. dodano Pokój ze śniadaniem w prezbiterium malowidła obrazujące historię Polski, fakt za 180 zł na stronie HRS.pl zarezerwujemy znamienny, bo Września była już za 150 zł. wtedy pruska. Tu szczególnie pielęgnowano patriotyzm, Więcej ofert noclegowych znajdziecie na stronie o czym przypomina też po- Więcej ofert noclegowych znajdziecie na stronie REKLAMA Legendy mówią, że w źródełku na Lipówce Chrystus, pielgrzymując HRS_9x12_1.indd po 1 świecie ze świętym Piotrem, przemył skaleczoną nogę i nakazał, by odtąd woda służyła wszystkim cierpiącym. 3/20/13 7:30:30 AM 21

22 podróże alfabet dworcowy Gdynia w czterech odsłonach Architektura. Protoplasta gdyńskiego dworca był niewielkim drewnianym budynkiem mieszczącym skromną poczekalnię dla podróżnych. W 1926 roku w Gdyni otwarty został nowy dworzec, który był w stanie obsłużyć rosnącą liczbę przyjeżdżających. Zaprojektowany przez inż. Romualda Millera od początku wzbudzał kontrowersje. Spowodowane były one oryginalnym zamysłem architekta, który w swym projekcie połączył niezwykle popularny w międzywojniu styl dworkowy z elementami regionalnymi. Druga wojna światowa. Po wojennych zniszczeniach budynek prowizorycznie odbudowano, jednak jak się szybko okazało, w nowej rzeczywistości politycznej nie było już miejsca na to oryginalne dzieło. Socjalistyczna władza zdecydowała, że na miejscu zniszczonego reliktu sanacji, rodem z osady podgórskiej lub miasteczka powiatowego, stanie okazały budynek, na jaki zasłużył lud pracujący całego Wybrzeża. Odsłona trzecia. Budowa trzeciego dworca w Gdyni rozpoczęła się na początku lat 50. Realizację projektu powierzono doświad- czonemu gdyńskiemu architektowi Wacławowi Tomaszewskiemu, który upodobał sobie styl zwany umiarkowanym modernizmem lub modernizmem monumentalnym (styl kubicznych brył o prostych elewacjach, dużych oknach, minimalnej liczbie detali i płaskich dachach). Jego projekt łączący socrealizm i modernizm wzbogacony został elementami art déco. Pół wieku zapomnienia. Dworzec zaprojektowany przez Tomaszewskiego służył niemal 50 lat. Na początku zachwycał funkcjonalnością i wystrojem, później zaczął podupadać. Prowizoryczne remonty, prowadzone bez uznania dla wartości architektonicznej i historycznej budynku, szpeciły gmach i zdobiące go dzieła sztuki. Ostatecznie przestronny hol i kolumnada zostały zabudowane tandetnymi kioskami, a kolejne warstwy farby przykryły cenne malowidła ścienne, skutecznie wymazując je również z pamięci mieszkańców miasta. Sztuka zachwyca na nowo. Gdyński dworzec może poszczycić się cennymi malowidłami ściennymi i mozaikami. Część z nich odkryto przypadkiem podczas renowacji ścian sali restauracyjnej. Okazało się, że warstwy farby skrywają kolorowe mapy świata, Europy i wreszcie Wybrzeża. Niezwykłej urody i wielkiego znaczenia znalezisko zostało zidentyfikowane jako praca prof. Juliusza Studnickiego i jego współpracowników (to ostatnie wspólne dzieło grupy artystów, którzy w latach powojennych kształtowali charakter życia artystycznego na Wybrzeżu). Wielka modernizacja. W roku 2009 gdyński dworzec trafił do rejestru pomorskiego konserwatora zabytków jako wybitny przykład architektury socrealistycznej jedyny taki w większości modernistycznej Gdyni. Uchroniło to budynek przed zniszczeniem i nadało charakter modernizacji przeprowadzonej przez PKP S.A. w latach Wykonano renowację oryginalnych elementów wyposażenia i wystroju wnętrz, jednocześnie wprowadzając nowoczesne rozwiązania techniczne poprawiające jakość obsługi podróżnych i ich bezpieczeństwo. Na przeprowadzenie niezbędnych zmian PKP pozyskały fundusze z Unii Europejskiej i budżetu państwa. Warto wiedzieć: pierwszy pociąg z gdyńskiego dworca (nr 1703 relacji Neustadt Danzig) odjechał 1 stycznia 1894 roku o godzinie 6.46 gdyński dworzec jest jedną z większych stacji kolejowych w Polsce (według kategoryzacji PKP oznaczoną kategorią A) roku nazwę stacji z Gdynia Główna Osobowa zamieniono na Gdynia Główna w podziemiach dworca znajdują się dwa schrony przeciwlotnicze, które w razie zagrożenia mogą służyć do ukrycia ludności fot. PKP S.A. 22

23 Już 25 lat dbamy o najwyższą jakość druku Nowoczesne technologie Najwyższa jakość Terminowość Ekologia LOTOS Poligrafia specjalizuje się w arkuszowym druku offsetowym, zwłaszcza czasopism specjalistycznych. Szczyci się w tej dziedzinie bogatym doświadczeniem i wysokim profesjonalizmem. Największe atuty: nowoczesny park maszynowy firm Heidelberg, Müller-Martini, Stahl studio DTP oraz CTP cyfrowe systemy do druku wielobarwnego Canon najwyższa europejska jakość druku (certyfikat ISO 9001) dbałość o ochronę środowiska (certyfikat ISO 14001) doświadczeni pracownicy inżynierowie poligrafii i absolwenci średnich szkół poligraficznych ul. Wał Miedzeszyński 98, Warszawa, tel , fax , info@lotos-poligrafia.pl

24 podróże wywiad Jak wspomina pan swój pierwszy wyjazd za granicę? Pierwszy raz wyjechałem jako pięcioletni chłopiec. W czasie wycieczki w Tatry Słowackie zobaczyłem, że są ludzie mówiący podobnym, ale jednak innym językiem. Najbardziej zaskoczyła mnie tamtejsza kuchnia, pełna nieznanych, bardzo smacznych potraw. Dowiedziałem się też, że na granicy są niezwykle dociekliwi celnicy. Wyciągnęli ze mnie, co kupili rodzice. Z dumą pochwaliłem się wszystkimi zabawkami. Tylko do nich ograniczyły się wtedy nasze zakupy. Nie bez powodu się mówi, że podróże kształcą, prawda? Każda podróż czegoś uczy. Czasem rzeczy doprawdy zaskakujących. 35 lat temu wdałem się w drobną sprzeczkę przy sprawdzaniu paszportu w Petersburgu, która zakończyła się... osobistą rewizją. Płynie z tego wydarzenia ważna nauka nie wolno dać się sprowokować celnikom. Podczas tamtego wyjazdu dowiedziałem się też, jak pomysłowi potrafią być przemytnicy. Pewien mężczyzna miał na sobie aż pięć par dżinsów! Czy zdarzyły się panu jakieś przygody językowe? W 1980 roku, podczas podróży na studia do Francji, przekonałem się, że żywy język różni się od tego ze szkoły. Znałem dobrze francuski, więc byłem niemile zaskoczony, gdy kobieta w informacji na dworcu myślała, że jestem Amerykaninem lub Niemcem. Dopiero po tygodniu, już w Montpellier, zacząłem rozmawiać z miejscowymi. Z językiem trzeba się po prostu osłuchać. Na przykład po pewnym czasie dotarło do mnie, że kiedy Francuz mówi szepa (chapeau), to niekoniecznie ma na myśli kapelusz. Jest to też skrót od Je ne sais pas, tzn. nie wiem. Dlatego uważam, że rodzice powinni posyłać swoje dzieci na kursy za granicę. Jakie miejsca najchętniej pan odwiedza? Tak naprawdę, to dokądkolwiek pojadę, wszędzie czuję się dobrze. Ale zawsze najchętniej wracam do Rzymu. Włochy stały się moją miłością z powodu najlepszej kuchni na świecie, wspaniałych zabytków oraz podejścia Włochów do życia. Często mówi się na temat niestaranności tego narodu, słabej jakości tego, co robią. To nieprawda! Oni są fantastycznie zorganizowani. Jak to mówią, wszystkie drogi prowadzą do Rzymu, ale chyba w pana przypadku wszystkie tory... To prawda, najbardziej lubię podróżować koleją. Kiedy wsiadam do pociągu i wyglądam przez okno, od razu przypominają mi się wakacyjne wyjazdy z dzieciństwa. Pociąg ma swój klimat. Miłością Najchętniej wracam do Rzymu Czy człowiek biznesu ma czas na swoje zainteresowania? Edward Dreszer, prezes firmy Lotos Poligrafia, opowiada o swoich pasjach i przekonuje, że warto podróżować. Edward Dreszer jest prezesem stołecznej drukarni Lotos Poligrafia, obchodzącej w tym roku 25-lecie istnienia. Tradycje drukarskie w rodzinie Dreszerów kultywuje już czwarte pokolenie. Drukarzami byli dziadek i ojciec Edwarda Dreszera. Obecnie prowadzi on swoją firmę wraz z synami. Pełni również funkcję prezesa Polskiej Izby Druku, angażuje się w działalność charytatywną i edukacyjną. 24

25 podróże wywiad do podróży kolejowych zaraził mnie mój ojciec, a moje największe kolejowe marzenie spełniło się wówczas, gdy mogłem poprowadzić parowóz Ty-2 podczas ostatnich praktyk studenckich w Ciechanowie, gdzie pracowaliśmy przy naprawie torów kolejowych. Znajduje pan czas na inne swoje pasje? W wolnym czasie najchętniej wyjeżdżam gdzieś na łono natury, bo jestem myśliwym, choć w tej chwili już nie krwiożerczym. Ale najważniejsze dla mnie jest obcowanie z przyrodą. Człowiek ma w życiu taki moment, że najbardziej pragnie spokoju. Zdradzi nam pan, dokąd ucieka przed wielkomiejskim pośpiechem? Jestem bardzo związany z Suwalszczyzną. W Smolnikach, w których Wajda kręcił Pana Tadeusza, są moje tereny łowieckie. Kiedy patrzę, jak Tadeusz jedzie konno w filmie, to rozpoznaję każdy kamień. Patrząc na fotografię wiszącą na ścianie, widzę, że jeździectwo też nie jest panu obce... Kiedyś całą rodziną jeździliśmy konno, ale teraz zdarza mi się to coraz rzadziej. Cztery nogi zamieniłem na dwa kółka i przyjeżdżam do pracy rowerem. Dzięki temu omijam korki, a jednocześnie dbam o kondycję, bo teraz moją największą pasją jest zdrowie! À propos Pana Tadeusza czy drukarz czyta książki? Tak, zawsze dużo czytałem. W domu mieliśmy bardzo dużo książek, żyłem w ich otoczeniu. Lubię przede wszystkim klasykę. Sienkiewiczowska Trylogia czy Pan Tadeusz Adama Mickiewicza to pozycje, które bardzo cenię, ponieważ są optymistyczne i jednocześnie mają prawdziwie polską duszę. Przy nich człowiek naprawdę odpoczywa. Rozmawiała Marta Swora fot. arch. prywatne, fotolia 25

26 podróże Twoja Kolej Kolej w nowej odsłonie W Gdańsku mamy wyjątkowy stadion. Niektórzy twierdzą, że dzięki bursztynowej elewacji PGE Arena jest jednym z najpiękniejszych obiektów sportowych w Europie. Obok jej majestatycznej i jednocześnie lekkiej bryły znajduje się kolejny ważny obiekt centrum wystawiennicze AMBER EXPO, które we wrześniu będzie areną rywalizacji wszystkich, którzy mają coś ważnego do powiedzenia o kolei. A mówić będą głośno. Podczas jubileuszowej 10. edycji TRAKO pojawią się m.in.: producenci taboru szynowego, infrastruktury potrzebnej do jego funkcjonowania oraz wszelkich podzespołów związanych z jego bezpiecznym użytkowaniem. Organizatorzy przewidują, że w tym roku na targach pojawi się ponad 500 wystawców. Przedstawiciele spółek Grupy PKP pokażą na wspólnym stoisku, czym jest program Twoja Kolej. Zaprezentują to, co już udało się zrobić w ramach programu. Na targach pojawi się zmodernizowany tabor oraz wyczekiwany gość, którego będzie można zobaczyć po raz drugi w Polsce najnowocześniejszy pociąg pasażerski w barwach PKP Intercity EIC Premium. W najbliższych latach połączy on najważniejsze miasta Polski. PKP Informatyka zadba o iluminację stoiska spółek Grupy PKP. Pojawią się tam nowoczesne wyświetlacze informacji pasażerskiej, za sprawą których papierowe rozkłady jazdy będą niedługo na kolei tylko zabytkiem kolekcjonerskim. PKP CARGO w interesujący sposób przedstawi swą działalność w filmie 5D. W mediach pojawiają się pojedyncze informacje, które mogą być zwiastunami powoli kończącego się kryzysu światowej i europejskiej gospodarki. Patrząc na największą liczbę wystawców w historii Międzynarodowych Targów Kolejowych TRAKO, nie sposób nie wierzyć tym doniesieniom. Polskie przedsiębiorstwa kolejowe, które będą mocno reprezentowane na imprezie, zmierzą się ze swoimi zagranicznymi odpowiednikami. Największe w Polsce i tej części Europy targi kolejowe, które odbędą się we wrześniu na zupełnie nowym obiekcie, ukażą zmiany, jakie następują na polskim rynku kolejowym. Dzięki licznym inicjatywom podejmowanym w ramach programu Twoja Kolej, GRUPA PKP będzie mogła zaprezentować się w nowej odsłonie. Marcin Głuszek Przedstawiciele spółek Grupy PKP pokażą na wspólnym stoisku, czym jest program Twoja Kolej. Zaprezentują to, co już udało się zrobić w ramach programu. 26

27

28 podróże ze smakiem Csampa z Himalajów, stek z Patagonii opracował: Błażej Torański Europejskie jedzenie nie rzuca mnie na kolana. Za to pierwszych niespodziewanych doznań smakowych w życiu, prawdziwego szoku, doznałem w 1985 roku w Indiach. I nawet nie dotyczyło to tradycyjnego indyjskiego jedzenia, bo byłem w stanie sobie wyobrazić, że jest ostre i z dużą ilością przypraw. Wyjechaliśmy do stanu Kaszmir, w pobliżu Ladakh, gdzie przebiega umowna granica między częścią muzułmańską a buddyjską. Nie schodząc z gór, dotarliśmy do wsi, w której czekaliśmy na transport. Kilka dni z konieczności spędziliśmy u rodzin ladakhskich, samych kobiet i dzieci, bo ich mężczyźni wyjechali do pracy w Indiach. Bardzo nas ugoszczono. Wkrótce z gór zeszli pasterze z bydłem i poczęstowali nas czymś, czego nigdy wcześniej nie jadłem. Była to csampa, mieszanina mąki, masła, mleka, dużej ilości soli. Już widząc, jak ugniatali to w dużych misach (a smród rozchodził się po całej izbie), treści żołądka miałem Piotr Pustelnik, himalaista, zdobywca Korony Himalajów i Karakorum 28

29 w okolicach przełyku. Łzy mi się w oczach kręciły na myśl, że będę musiał to przełknąć i jeszcze podziękować. Ale spokojnie czekaliśmy. Ja jak na ścięcie. Po pierwszych dwóch kęsach bardzo słonej i mdłej potrawy omal się nie rozchorowałem. Po kolejnych okazało się, że nie jest to jedzenie najbardziej obrzydliwe, ba, nawet całkiem dobre. Do popicia dostałem kubek zsiadłego, gorzkawego mleka, które bardzo mi smakowało i przypominało bułgarski ayran. Te smaki kompletnie mnie zaskoczyły. Nie kojarzyły się z niczym, co do tej pory jadłem. Niestety nasze żołądki nie były przygotowane na takie jedzenie, bo zwykle na wyprawach wysokogórskich jadamy mielonkę, ryż i zupy w proszku. Skończyło się więc biegunką. Wiele lat później, w 2003 roku, w Himalajach, w Nepalu, przeżyłem déjà vu. We wsi Samagaon pod Manaslu, zamieszkanej przez ludność typowo tybetańską, dostaliśmy na kolację podobne danie. Widząc, jak to przyrządzają, tylko się uśmiechnąłem. Pomyślałem wracamy do korzeni. Ale tamtejsi Tybetańczycy do klasycznej csampy dodają jeszcze ziemniaki. I ta mieszanka przypomniała mi przysmak z dzieciństwa: mleko zsiadłe z tłuczonymi ziemniakami, które jadałem u mojej babci w Lubartowie pod Lublinem. Rozczuliłem się, że po latach ten smak do mnie wrócił, jakby życie zatoczyło krąg. Z argentyńskiej Patagonii z kolei do dzisiaj wspominam prawdziwy stek wołowy, przyrządzony przez autentycznych gauchów, pasterzy bydła. Mięsa za bardzo nie lubię, bo kojarzy mi się z okrucieństwem w stosunku do zwierząt, ale być w Patagonii i nie jeść wołowiny to tak, jak w Watykanie nie widzieć papieża. To mięso było tak kruche, soczyste i pachnące ogniem, że nigdy nie zapomnę jego smaku. Jesień z Krakowskim Kredensem Grzyby wyciągają na spacery, lecz niestety nie zawsze zbiory są na tyle satysfakcjonujące, by leśnych przysmaków wystarczyło do domowego przetwarzania. Wtedy z pomocą przychodzi Krakowski Kredens, dzięki któremu możemy spełnić nasze najbardziej wyszukane grzybowe zachcianki. Jeśli zupa grzybowa, to tylko z ręcznie robionymi łazankami z oferty Krakowskiego Kredensu. W sklepach Krakowskiego Kredensu znajdziemy grzybki marynowane, że palce lizać! Malutkie, ale krzepkie borowiki, maślaki, podgrzybki czy kurki w delikatnej zalewie będą jak znalazł jako przekąska na każdą okazję. fot. fotolia, arch. prywatne Mięsa za bardzo nie lubię, bo kojarzy mi się z okrucieństwem w stosunku do zwierząt, ale być w Patagonii i nie jeść wołowiny to tak, jak w Watykanie nie widzieć papieża. REKLAMA Niespotykany smak marynowanych opieniek w zalewie z cynamonem i goździkami na długo pozostanie w pamięci. Kto raz spróbuje, z pewnością sięgnie po nie ponownie. Niedzielne śniadanie z jajecznicą w tle, do której dodano przesmażone na maśle kurki, jest prawdziwą frajdą. Jeśli nie śniadanie z grzybami, to może obiad? Z Krakowskim Kredensem to takie proste! Proponujemy polędwiczki w sosie kurkowym. Wystarczy wyjąć ze słoika kurki zasmażane w maśle, dodać do nich śmietanę kremówkę, doprawić pieprzem i solą. Krakowski Kredens las w zasięgu... półki z grzybami

30 podróże ze smakiem Jesienne rarytasy Już niebawem rozpocznie się jesień ze wszystkimi swoimi negatywnymi oznakami. Kiedy za oknem szaleje deszcz i zimno, a całodzienna szaruga daje nam się we znaki, wprawiając nas w ponury nastrój, doskonałą receptą na poprawę samopoczucia mogą się okazać kulinaria Jesienią często dopada nas senność i zmęczenie, dlatego w tym okresie szczególnie należy zadbać o dostarczenie organizmowi niezbędnych składników odżywczych, które zapewnią nam zarówno dobre samopoczucie, jak i odporność na przeziębienia, powodowane często zmieniającymi się warunkami pogodowymi. Jesienną dietę warto opierać na pożywnych mięsach oraz zdrowych rybach i owocach morza, nie zapominając jednak o bogatych w witaminę C owocach i warzywach. Godny polecenia jest również bakteriobójczy czosnek, który ze względu na swój aromat podniesie walory smakowe dań, a zarazem wzmocni odporność organizmu. Doskonałe na chłodne jesienne dni są także rozgrzewające zupy, które można łatwo i szybko przygotować. Wykorzystując warzywa o żywych kolorach jak marchewka, dynia czy brokuły możemy przygotować wyśmienite kremy, które dzięki swoim soczystym barwom choć na chwilę przypomną nam przemijające ciepłe i słoneczne lato. W okresie jesiennym warto także pamiętać o grzybach leśnych, których ze względu na trwający sezon nie powinno zabraknąć w naszym menu. Chciałbym zaproponować Państwu trzy dania, których przygotowanie będzie ciekawym doświadczeniem i zapewne dostarczy mnóstwo radości. Potrawy te nie tylko zachwycą Państwa podniebienia, ale również dzięki składnikom odżywczym pomogą zachować siły witalne potrzebne do walki z jesiennym zmęczeniem. Gorąco polecam rozgrzewający krem z dyni z imbirem i kardamonem, duszone podudzia z indyka po myśliwsku z grzybami leśnymi oraz pieczonego okonia w kruszonce z chleba z buraczkami. Smacznego! Robert Sowa Znany kucharz, autor książek kulinarnych i autorytet w dziedzinie sztuki kulinarnej. Szef kuchni i właściciel restauracji Sowa & Przyjaciele na warszawskim Mokotowie. 30

31 podróże POLSKI OKOŃ W KRUSZONCE Z CHLEBA ORKISZOWEGO I SUSZONYCH GRZYBÓW PODANY Z SAŁATKĄ Z MNISZKA LEKARSKIEGO I BURAKÓW Składniki dla 4 osób: 4 filety z polskiego okonia (każdy o wadze około 180 g) Marynata: 4 łyżki oleju lnianego 2 łyżki soku z cytryny 1 łyżka musztardy ziarnistej 2 łyżki prażonej czerwonej cebuli sól morska, biały pieprz do smaku Kruszonka: 4 łyżki rozpuszczonego masła 3 rozgniecione ząbki czosnku 200 g pokruszonego, czerstwego chleba orkiszowego 50 g suszonych grzybów, roztartych w blenderze na puder 1 pęczek natki pietruszki 1 pokrojona w cząstki cytryna Sałatka: 8 małych buraczków 100 g liści mniszka lekarskiego 8 orzechów włoskich Sos: 4 łyżki oleju arachidowego 2 łyżki soku z cytryny 2 łyżki miodu malinowego 8 posiekanych kaparów z zalewy kilka gałązek tymianku cytrynowego sól morska, grubo mielony czarny pieprz indyjski do smaku Sposób przygotowania: Wszystkie składniki sosu dokładnie wymieszać i doprawić do smaku. Umyte, oczyszczone i osuszone filety z okonia umieścić w żaroodpornym naczyniu i zalać wcześniej przygotowaną marynatą. Wszystkie składniki kruszonki wymieszać, posypać nią rybę, skropić rozpuszczonym masłem i piec minut na najniższej półce w temperaturze 180 C. Umyte buraczki ze skórą zawinąć w folię aluminiową i piec do miękkości (około 40 minut) w temperaturze 180 o C. Po upieczeniu buraki ostudzić, obrać i pokroić w ćwiartki. Buraczki przełożyć do miski, dodać liście mniszka, prażone orzechy włoskie, całość polać przygotowanym wcześniej sosem winegret i doprawić do smaku. Pieczonego okonia podawać bezpośrednio po wyjęciu z piekarnika kruszonka jest wówczas chrupiąca i aromatyczna. ZUPA KREM Z DYNI Z IMBIREM, KARDA- MONEM, MLEKIEM KOKOSOWYM I ŚWIEŻO SIEKANĄ KOLENDRĄ Składniki dla 4 osób: ¼ obranej i oczyszczonej dyni 1 obrana marchew 2 ząbki czosnku 2 łyżki masła 1 łyżka oliwy z oliwek 400 ml bulionu warzywnego 200 ml mleka kokosowego 100 ml białego wytrawnego wina 100 ml soku pomarańczowego 1 łyżeczka pasty sambal oelek 2 łyżki prażonych pestek dyni kilka gałązek świeżej kolendry 1 łyżka oleju z pestek dyni kardamon, curry, imbir, sól, pieprz czarny mielony do smaku Sposób przygotowania: Dynię i marchew pokroić w kostkę, podsmażyć na oliwie z oliwek połączonej z masłem. Dodać posiekany czosnek, a następnie zalać bulionem, mlekiem kokosowym, białym winem i sokiem pomarańczowym. Całość gotować do momentu, aż warzywa będą miękkie. Zupę doprawić do smaku solą, pieprzem, kardamonem, curry, imbirem oraz pastą sambal oelek, a następnie dokładnie zmiksować i przecedzić przez sito. Gorącą zupę przelać do bulionówek, posypać posiekaną kolendrą, pestkami dyni i skropić olejem z pestek dyni. DUSZONE PODUDZIA Z INDYKA PO MYŚLIWSKU Z GRZYBAMI LEŚNYMI Składniki dla 4 osób: 8 pokrojonych na małe kawałki podudzi z indyka bez skóry Marynata: ½ szklanki oliwy z oliwek 1 opakowanie przyprawy do drobiu po myśliwsku 100 g pokrojonego w paseczki wędzonego boczku 1 pokrojona w kostkę cebula 4 pokrojone w plastry ząbki czosnku 100 g oczyszczonych kurek 100 g oczyszczonych borowików 100 ml bulionu 200 ml czerwonego wina 2 łyżki miodu pszczelego 100 ml oliwy z oliwek sól, grubo mielony czarny pieprz, tymianek, liść laurowy 10 pomidorów cherry Sposób przygotowania: Umyte, oczyszczone i osuszone podudzia z indyka natrzeć oliwą z oliwek połączoną z przyprawą do drobiu po myśliwsku. W garnku na oliwie podsmażyć boczek, cebulę, czosnek, kurki i borowiki. Następnie dodać indyka. Po zrumienieniu wlać wino i bulion, dusić do miękkości. Pod koniec gotowania dodać miód i pomidory cherry, całość doprawić do smaku. fot. arch. prywatne, istockphoto Buraczki sous-vide: Buraczki zapakować próżniowo, gotować w kąpieli wodnej metodą sous-vide w temperaturze 85 C przez 30 minut. Po ugotowaniu buraczki wyjąć z folii i obrać. Wykorzystując warzywa o żywych kolorach jak marchewka, dynia czy brokuły możemy przygotować wyśmienite kremy, które dzięki swoim soczystym barwom choć na chwilę przypomną nam przemijające ciepłe i słoneczne lato. 31