JAK DOJRZALE RADZIĆ SOBIE ZE ZŁOŚCIĄ? Fundacja ABC XXI Cała Polska Czyta Dzieciom

Transkrypt

1 Materiał przygotowany dla rodziców biorących udział w badaniu Czytanie dzieciom od urodzenia Fundacja ABC XXI Cała Polska Czyta Dzieciom JAK DOJRZALE RADZIĆ SOBIE ZE ZŁOŚCIĄ?

2 ZŁOŚĆ JEST EMOCJĄ, KTÓRA INFORMUJE NAS, ŻE DZIEJE SIĘ COŚ ZŁEGO, CO NAM ZAGRAŻA, GODZI W NASZĄ GODNOŚĆ, NARUSZA NASZE PRAWA ALBO SZKODZI NASZYM INTERESOM. EMOCJA TA MOBILIZUJE NAS DO DZIAŁANIA W OBLICZU ZAGROŻENIA LUB PRZECIWNOŚCI. ODCZUWANIE ZŁOŚCI JEST NORMALNE I W WIELU SYTUACJACH UZASADNIONE» Złość towarzyszy nam codziennie, ponieważ każdy z nas inaczej myśli, ma inne cele, oczekiwania, obyczaje i często nieświadomie (a czasem świadomie) wzajemnie naruszamy swój spokój, interesy, sferę prywatności, utrudniamy realizację zamierzeń itp., co rodzi frustrację i złość.» Złość staje się problemem dopiero wtedy, gdy jest niedojrzale i destrukcyjnie wyrażana. PRZEJAWY I SKUTKI NIEDOJRZAŁEGO RADZENIA SOBIE ZE ZŁOŚCIĄ: Tłumienie złości Nie rozwiązuje problemu Jest źródłem bólu i chorób psychosomatycznych Burzy naszą wewnętrzną harmonię, rodzi depresję Rodzi obsesyjne myśli o krzywdzie, urazie i chęć rewanżu Psuje nasze relacje z ludźmi Niekontrolowane wybuchy złości Powodują szkody i straty Pogorszenie stosunków z ludźmi, utrata dobrego imienia Bierna agresja Szkodzi osobie, którą ją stosuje Pogłębia problem

3 JAK DOJRZALE WYRAŻAĆ ZŁOŚĆ: 1. Uświadomić sobie CEL Celem dojrzałego wyrażenia złości powinno być zakomunikowanie, że dana sytuacja nam nie odpowiada, rani nas, narusza nasze interesy - oraz próba rozwiązania lub złagodzenia problemu bez eskalacji konfliktu i powiększania szkód. 2. Ustalić prawdziwą przyczynę Zastanów się co lub kto jest naprawdę przyczyną złości na przykład złościmy się na dziecko, a być może mamy za sobą ciężki i denerwujący dzień przyczyną jest zatem nasze wyczerpanie lub niemiła sytuacja w pracy; czasem przyczyną jest nasze zaniedbanie: poganiamy ze złością dziecko lub taksówkarza, a po prostu sami za późno wyszliśmy z domu). 3. Ocenić, czy sprawa warta jest naszej złości Na przykład rozbicie niechcący przez dziecko szklanki nie powinno być powodem złości, uciążliwe zachowanie sąsiadów - o ile narusza nasz spokój, bezpieczeństwo, czy wygodę - może uzasadniać naszą złość etc. FORMY DOJRZAŁEGO WYRAŻENIA ZŁOŚCI: Słownie Nie poprzez rękoczyny lub inne destrukcyjne działania Grzecznie Ważny jest grzeczny język, intonacja, wyraz twarzy. Dobrze jest stosować komunikat zaczynający się od ja. Konstruktywnie Dobrze jest zaproponować konkretne rozwiązanie, które zlikwiduje lub złagodzi dla nas sytuację, problem lub wynagrodzi stratę W stosunku do osoby, która złość wywołała Nie wobec zastępczych, słabszych adresatów np. dzieci.

4 BIERNA AGRESJA U DZIECI» Bierna agresja jest to złość okazywana nie wprost, poprzez zachowania, których celem jest zrobienie na złość osobie dorosłej, reprezentującej autorytet i władzę - rodzicowi, nauczycielowi itp.» Bierna agresja pojawia się często tam, gdzie zakazujemy dzieciom otwartego, uczciwego, słownego wyrażenia złości lub frustracji (krzyczymy: Jak śmiesz tak się odzywać!, stosujemy kary fizyczne lub inne, wyśmiewamy lub gdy nakazujemy stłumienie złości).» Dziecko przez długi czas wyraża swą złość w sposób niedojrzały (i często bardzo irytujący dla dorosłych) ale nie należy wówczas dokładać naszej złości do jego złości, lecz spokojnie i cierpliwie uczyć je dojrzałego wyrażania złości. PRZYKŁADY BIERNEJ AGRESJI: 1. U małych dzieci - nawrót moczenia się, 2. U starszych dzieci - bałaganienie, spóźnianie się, gubienie, zwlekanie, upór, zapominanie, uczenie się poniżej swych możliwości, anoreksja JAK MOŻNA POMÓC DZIECKU W WYRAŻANIU ZŁOŚCI: 1. W przypadku młodszych dzieci możemy poprosić, żeby narysowały swoją złość. 2. Zawsze warto pomóc dziecku nazwać uczucie, którego doświadcza np.: Widzę, że coś bardzo cię zdenerwowało. 3. W przypadku starszych dzieci warto przekazać, że akceptuje się jego/jej uczucia: Dobrze, że przyszedłeś/aś ze swoją złością do mnie. Cieszę się, że otwarcie i uczciwie powiedziałeś/aś mi, co Cię denerwuje. Proszę Cię tylko, byś następnym razem nie używała takich słów jak..., ponieważ bardzo mnie one ranią i chcę, byśmy w naszym domu używały kulturalnego języka.

5 CECHY CHARAKTERYSTYCZNE BIERNEJ AGRESJI: Bierna agresja to ze strony dziecka zupełnie nieuświadomione działanie Bierna agresja nie ma sensu i zawsze przynosi dziecku szkodę Nic wprost nie pomaga na bierną agresję u dziecka prośby, groźby, przekupstwa, kary. Trzeba usunąć jej przyczyny! PRZYCZYNY BIERNEJ AGRESJI: 1. Dziecko nie czuje się kochane - nie czuje miłości, akceptacji, szacunku. 2. Własna złość dorosłych przelana na dziecko. 3. Niecierpliwość, niedotrzymywanie słowa, lekceważenie, krytykowanie, drażnienie, wyśmiewanie, upokarzanie dziecka przez dorosłych, negatywne porównywanie z innymi 4. Nierealistyczne wymagania dorosłych, nadmierne obciążanie dziecka pracą obowiązkami Często przyczyną biernej agresji jest złość dziecka w połączeniu z zakazem otwartego i uczciwego jej komunikowania. Bierną agresję u dziecka prowokują dorośli. Przyzwyczajenie w dzieciństwie do biernej agresji staje się złym nawykiem w dorosłym życiu! Nauczenie dojrzałego wyrażania złości jest procesem długotrwałym. Według dr Rossa Campbella dopiero dzieci 17-letnie potrafię wyrażać złość dojrzale pod warunkiem, że je tego uczymy. Najlepszym nauczycielem dojrzałego wyrażania złości jest przykład dorosłych, którzy dojrzale radzą sobie ze swą złością czyli grzecznie, konstruktywnie i wobec właściwego adresata. Jeśli już mamy problem złości, możemy świadomie pracować nad pozbyciem się nawyku reagowania złością na każdą przeciwność losu bądź sytuację stresującą. Pomocą mogą być m.in poniższe książki i wiele materiałów dostępnych w sieci. Materiały opracowane przez Fundację ABCXXI Cała Polska czyta dzieciom (fundacja@cpcd.pl) m. in. na podstawie książek:» Sztuka zrozumienia i sztuka akceptacji, Ross Campbell, Vocatio, 1998» Życie ze złością Ron Potter-Efron, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2011 Opracowanie graficzne Ośrodek Ewaluacji.