Słowo numeru str 1. Cena 2.20 zł (w tym 8 % VAT) Kondycja Wrocławia

Transkrypt

1 Słowo numeru str 1 TERAZ 64 STRONY NAJWIĘKSZY Konkursy Wygraj Nagrody! Dodatek Turystyczny na Dolnym Śląsku! nr 01/2014 (59) ISSN INDEKS Cena 2.20 zł (w tym 8 % VAT) Kondycja Wrocławia Forma czy zadyszka Inwestycje z niszy Adam Włodarczyk W co można inwestować? Na to pytanie zapewne większość z nas odpowiedziałaby, że w złoto, w numizmaty czy stare znaczki. Mało komu przychodzą do głowy inwestycje w nieco mniej Co to telepraca? Anna Hadasik Na temat umów, które podpisywane są pomiędzy pracodawcami a pracownikami czy też zleceniodawcami a zleceniobiorcami, napisano już wiele. Nie każdy jednak wie, iż istnieje coś Naturalne wnętrze Klementyna Sokołowska oczywiste kwestie. Okazuje się jednak, że nisza w tym temacie naprawdę jest spora. Bo niby dlaczego nie wpuścić swoich pieniędzy w obrót antyków czy rasowych zwierząt? czyt. dalej s. 13 takiego jak telepraca. Nie chodzi tu bynajmniej o pracę polegającą na wykonywaniu telefonów. A o co chodzi? Kwestię objaśnia jedna z wrocławskich kancelarii adwokackich. czyt. dalej s. 7 Finanse stolicy Dolnego Śląska są stabilne zapewniają lokalne władze. Ta deklaracja pochodzi jednak z roku 2012, kiedy nie do końca jeszcze było wiadomo, czy choćby organizacja piłkarskiego Euro wyszła wrocławianom na zdrowie. Zaraz po turnieju dalekosiężne plany stworzenia z Wrocławia miasta prawdziwie europejskiego w sensie zachodnim szybko zweryfikowała brutalna rzeczywistość, której najbardziej wyrazistym symbolem jest dziura po niedoszłej budowie galerii handlowej przy Alei Śląska. Kolejne centrum zakupowe miało, w zamyśle urzędników, wspomagać finansowo drużynę miejscowego WKS-u i uatrakcyjnić tę część Wrocławia wzbogaconą w krótkim czasie o nowe osiedla, przystanki komunikacji miejskiej, stację kolejową i obwodnicę. Tymczasem wrocławski stadion jest prawdopodobnie jedynym lub jednym z nielicznych obiektów na świecie znajdującym się w bezpośrednim sąsiedztwie ze stawem ogrodzonym blaszanym płotem wydrążony otwór pod przyszłe fundamenty galerii zdążyła zalać woda. Zdaniem rzecznika prasowego Urzędu Miejskiego sytuacja, w której Wrocław przejął niemal cały pakiet akcji klubu, była konieczna, by drużyna mogła funkcjonować. Zaniechanie działań ze strony miasta doprowadziłoby do upadku klubu, na mecze którego od 2009 roku przyszło ok. 900 tys. kibiców. - Ponadto budowa Stadionu Miejskiego, który wspaniale sprawdził się podczas ubiegłorocznych mistrzostw UEFA Euro 2012 i z którego obecności wielokrotnie korzystaliśmy i będziemy korzystać w kolejnych latach, także podyktowana była obecnością silnego, grającego na wysokim poziomie klubu dodaje rzecznik, Arkadiusz Filipowski. A jak wyglądają doniesienia rzeczywistości? Koszty utrzymania stadionu i zarządzającej nią spółki to kwota powyżej 20 milionów złotych. czyt. dalej s. 3 Moda dotyczy nie tylko ubrań. Moda dotyczy właściwie wszystkiego. A skoro wszystkiego, to także wystroju wnętrz. Coraz częściej stawiamy na elementy wykonane z surowców naturalnych, a więc z drewna, kamienia czy korka. Czy w tak wyposażonym mieszkaniu będziemy czuli się lepiej niż w otoczeniu z metalu i ze szkła? czyt. dalej s. 38 CHROŃ ŚRODOWISKO. PRZECZYTAŁEŚ PODAJ DALEJ! czwartek, 24 marca 2011

2 Wstępniak Aby do zimy Michał Ratajczak Biernie zachowujący się wobec każdej zimy drogowcy jak zwykle dali się zaskoczyć. Jednak takiej bierności zimy, jak w grudniu i styczniu, nikt się nie spodziewał. Pługi wyposażone w piasek i sól dzielnie stoją po zajezdniach w pełnym rynsztunku i gotowości, a z nieba śniegu ledwo, ledwo, a i mróz jakby bezczelnie niski. Pozostaje uciecha ze zdania w stronie biernej zima została zaskoczona przez służbę drogową. Cieszyć powinni się kierowcy, wszyscy użytkownicy wrocławskich ulic, przechodnie, rowerzyści, jak i oczekujący na przystankach komunikacji zbiorowej ci ostatni wszak nie znają dokładnej daty Dnia Pieszego Pasażera, choć szczegóły (ob)chodów można sobie wyobrazić już teraz, na sucho. Zima nierychliwa, ale sprawiedliwa chciałoby się sparafrazować. Ta sprawiedliwość rozumiana jest tak, że każdy i właściciel roweru, i kierowca luksusowego sedana po równo utkną w tej samej zaspie. Wiadomo za to, kiedy obchodzony będzie Dzień Zakochanych, czyli wzmożony ruch w pizzeriach, kwiaciarniach i kinach sieciowych. Większość par (zwolenników) w drugi piątek miesiąca będzie ostentacyjnie obnosić się ze swoim uczuciem. Pozostali (przeciwnicy), czyli single i rozwodnicy, spędzą ten dzień jak każdy inny. Nieoficjalną alternatywą dla 14 lutego jest Święto Murarzy noszące wdzięczną nazwę Walę tynki. Skoro tak, zakochani (zwolennicy), którzy zdecydują się spędzić ten wieczór sam na sam z ukochaną osobą w zaciszu mieszkania, mogą spodziewać się nagłych prac remontowych prowadzonych przez sąsiadów (przeciwników). Znów rozgorzeje dyskusja jednych i drugich, a kwiaciarki i tak będą się zaśmiewać w kułak. Może i dobrze, bo nie od dziś wiadomo, że luty jako jeden z nielicznych miesięcy, od zawsze cierpiał na notoryczny brak świąt. Am karnawał to może być za mało. Ten jeden raz profanum w pełni wypiera sacrum, choć zawsze coś do powiedzenia ma także św. Walenty. Jest on jednak tak uważnie słuchany, co św. Mikołaj, zupełnie w naszej kulturze zeświecczony. Wrocław śpi snem zimowym, raz po raz wybudzany odgłosem klaksonów. Trąbią niecierpliwi kierowcy w korkach na skutek zamknięcia kolejnych ulic. Do remontu poszła właśnie Marii Skłodowskiej-Curie, skutecznie utrudniając na jakiś czas połączenie z Wielką Wyspą, którą może uratować jedynie wschodnia obwodnica miasta lub jeszcze jedna przeprawa przez Odrę. Letarg może też utrudniać świadomość zadłużenia miasta z deficytową inwestycją typu Stadion Miejski. Wybudowany na wyrost, przepłacony i przynoszący straty, pasuje jak przysłowiowy kwiatek do kożucha. Przynajmniej pod względem finansowym. Kandydatem do nagrody w kategorii niezbędna i postępowa budowa jest także Narodowe Forum Muzyki. Co z inwestycjami? Postępująca emigracja młodych (i starszych) wrocławian za pracą wcale nie do Łodzi, jak zasugerował kiedyś prezydent Dutkiewicz może nieco, ale tylko nieco zwolnić za sprawą otwarcia centrum logistycznego na Bielanach Wrocławskich. Chodzi o filię największego obecnie na świecie sklepu internetowego Amazon. Nazwę można luźno skojarzyć z angielskim słowem amazing (pol. zdumiewający). Osoby, które chciałyby podjąć pracę na stanowiskach produkcyjnych, muszą poczekać do kwietnia 2014 roku. Pozostaje jeszcze wysokość stawek. Wtedy dopiero okaże się, kto tak naprawdę będzie zdumiony. 18,6 tys. bezrobotnych zarejestrowanych w samym Wrocławiu dane Głównego Urzędu Statystycznego z grudnia 2013 r. są faktyczne, ale czy do końca odpowiadające rzeczywistości? Nie obejmują przecież tzw. szarej strefy i zakamuflowanej emigracji. Wobec powyższego pozostaje życzyć sobie wielu sukcesów na nowej drodze zawodowej albo doczekać zimy, by w spokoju przespać to gorsze. Można także się zakochać bez względu na wytyczne kalendarza. Spis treści Co się działo? we Wrocławiu s. 4...w Polsce s. 5...w gospodarce s. 5 str 2 Luty Miasto Grzegorz Pietrzak Niemiecki dramat, radziecka musztra, polskie szkoły i europejska nauka s. 9 Arleta Ciarczyńska Bokserscy bliźniacy s. 9 Marek Natusiewicz Wielka Wyspa bezradności s. 52 Temat numeru Michał Ratajczak Kondycja Wrocławia 2014 forma czy zadyszka? s. 3 Prawo Dariusz Staniszewski Turysta to też konsument s. 6 Anna Hadasik Telepraca idealny pomysł na zatrudnienie? s. 7 Gdzie najtaniej? Ewa Tomaszewska Wyskakuj z kasy s. 8 Motoryzacja Bartosz Ozimiec Poślizg kontrolowany s. 10 Ewa Tomaszewska Nowy czy używany? s. 11 Inwestycje Tomasz Augustyniak Jak zadbać o naprawdę złotą jesień? s. 12 Adam Włodarczyk Na niszy też zarobisz s. 13 Styl życia Volga Guc Zakochaj się przy stole s. 14 Ewelina Najdrowska Problem wcale nie z głowy s. 15 Karolina Kowalska Zmień nawyki i nie tyj s. 49 Volga Guc Aktywność zimą s. 50 Karolina Kowalska Karnawałowe szaleństwo s. 56 Katarzyna Wilanowska - Co po studiach czy po co studia? - s. 57 Kultura Aneta Bratkowska Wojna, sojusz i rewolucja s. 16 Barbara Lasota Eseje wyjątkowe s. 16 Twój Relax Kamil Mec Wczasy z Leninem s Karolina Kowalska Serki i oscypki s. 20 Dominika Świątek - Ogórkiem na Antypody - s. 21 Klementyna Sokołowska Magia zbójowania s Kamil Mec Podziemny wodospad s. 25 Adam Włodarczyk Tajemniczy olbrzym w Górach Sowich s. 26 Joanna Lipska - Anomalie coraz bardziej powszechne - s.39 Natalia Lisicka Ewenement Śnieżki s. 40 Aneta Bratkowska Od Karpacza po Szklarską s. 41 Klementyna Sokołowska Możliwości pogranicza s. 42 Katarzyna Wilanowska Z plecakiem na szlaku, czyli tanie podróżowanie s. 43 Aneta Bratkowska Polskie morze zimą s. 44 Bartosz Ozimiec - Stawiamy na Tajlandię - s. 47 Twój Dom Tomasz Augustyniak Kawałek sanatorium s. 28 Karol Kłosiewicz Mieszkanie dla Młodych s. 29 Michał Ratajczak - Nie ma to jak własna marchewka - s.30 Adam Włodarczyk Energia za słońca s Klementyna Sokołowska Naturalne wnętrze s. 38 Słowo dla Seniora Angelika Wołoszańska Profilaktyka przede wszystkim s. 32 Wojciech Mach Osiągnięcia seniorów s. 33 Publicystyka Angelika Wołoszańska Mediów tematy zastępcze s. 53 Sport Kacper Bławicki Szczypiorniak nad Odrą s. 62 Wydawca: Magnes Media Sp. z o.o. wydawca@slowowroclawian.pl Prezes Zarządu, redaktor naczelny: Emil Baran Redaktor prowadzący: Michał Ratajczak redakcja@slowowroclawian.pl Sekretarz: Ewa Tomaszewska Dział reklamy: tel Stali współpracownicy: Wojciech Mach, Marek Natusiewicz, Angelika Wołoszańska, Dominika Świątek Druk: Polskapresse Redakcja: Komuny Paryskiej 90, Wrocław Skład: Logos Numer zamknięto 31 styczeń 2014 Wydanie 3 Redakcja nie odpowiada za treść publikowanych listów i reklam. Materiałów nie zamówionych nie zwraca, zastrzega sobie prawo do skrótów w nadesłanych tekstach i listach. Gazeta jest bezpłatna dla punktów biorących udział w programie Wrocławskie Dobre Miejsca oraz Słowo Wrocławian dla Ciebie. Punkty partnerskie Wrocławskich Dobrych Miejsc oraz Słowo Wrocławian dla Ciebie nie mają prawa do pobierania opłat za rozdane egzemplarze gazety. Traktowane są one jako bezpłatne.

3 str 3 Kondycja Wrocławia 2014 Michał Ratajczak Finanse stolicy Dolnego Śląska są stabilne zapewniają lokalne władze. Ta deklaracja pochodzi jednak z roku 2012, kiedy nie do końca jeszcze było wiadomo, czy choćby organizacja piłkarskiego Euro wyszła wrocławianom na zdrowie. Zaraz po turnieju dalekosiężne plany stworzenia z Wrocławia miasta prawdziwie europejskiego w sensie zachodnim szybko zweryfikowała brutalna rzeczywistość, której najbardziej wyrazistym symbolem jest dziura po niedoszłej budowie galerii handlowej przy Alei Śląska. Kolejne centrum zakupowe miało, w zamyśle urzędników, wspomagać finansowo drużynę miejscowego WKS-u i uatrakcyjnić tę część Wrocławia wzbogaconą w krótkim czasie o nowe osiedla, przystanki komunikacji miejskiej, stację kolejową i obwodnicę. Tymczasem wrocławski stadion jest prawdopodobnie jedynym lub jednym z nielicznych obiektów na świecie znajdującym się w bezpośrednim sąsiedztwie ze stawem ogrodzonym blaszanym płotem wydrążony otwór pod przyszłe fundamenty galerii zdążyła zalać woda. Zdaniem rzecznika prasowego forma czy zadyszka? Urzędu Miejskiego sytuacja, w której Wrocław przejął niemal cały pakiet akcji klubu, była konieczna, by drużyna mogła funkcjonować. Zaniechanie działań ze strony miasta doprowadziłoby do upadku klubu, na mecze którego od 2009 roku przyszło ok. 900 tys. kibiców. - Ponadto budowa Stadionu Miejskiego, który wspaniale sprawdził się podczas ubiegłorocznych mistrzostw UEFA Euro 2012 i z którego obecności wielokrotnie korzystaliśmy i będziemy korzystać w kolejnych latach, także podyktowana była obecnością silnego, grającego na wysokim poziomie klubu dodaje rzecznik, Arkadiusz Filipowski. A jak wyglądają doniesienia rzeczywistości? Koszty utrzymania stadionu i zarządzającej nią spółki to kwota powyżej 20 milionów złotych. Tylko samo utrzymanie spółki Wrocław 2012, czyli różnego rodzaju koszty administracyjne, biurowe, sprzęt, pensje, wynagrodzenia dla firm świadczących usługi na rzecz stadionu to kilkanaście mln zł rocznie. 500 mln złotych kredytu zaciągniętego na budowę tego 43-tysięcznika Wrocław spłaca nadal w ratach kwartalnych, a termin spłaty kredytu kończy się za 10 lat. Piłkarze Śląska w poprzedniej rundzie grali w kratkę, co w mieście, w którym piłka nożna nie jest dyscypliną dominującą, miało ogromny wpływ na frekwencję kibiców tys. fanów pojawiających się na trybunach średnio raz na dwa tygodnie (mecze u siebie) to za mało, by liczyć na zysk lub przynajmniej częściowe pokrycie kosztów obsługi. Mecze piłkarskie wydają się być jedynym ratunkiem dla Stadionu Miejskiego, ponieważ zysków z innych imprez nie ma, a te zorganizowane dotąd (koncerty, gale boksu, turniej tenisa) były deficytowe. Wracając jeszcze do słynnej dziury Wrocław podpisał porozumienie ze spółką Bithell Holdings, rezygnując tym samym ze współpracy z Zygmuntem Solorzem-Żakiem. - Warunkiem podpisania porozumienia ze spółką Bithell Holdings był także zwrot nakładów, jakie poniosła spółka Polsat Nieruchomości za prace inżynieryjne wykonane na gruncie przy Stadionie Wrocław. Dwie niezależne wyceny przeprowadzone przez rzeczoznawców oszacowały koszty prac inżynieryjnych na tym gruncie na kwoty: 29 mln zł i 21 mln zł. Od uśrednionej kwoty ok. 25 mln zł odjęto koszty, które poniosło miasto za prace związane m.in. z zabezpieczeniem wykopu czy jego przygotowaniem pod kolejną inwestycję. Ostatecznie miasto zwróci spółce Polsat Nieruchomości 18 mln zł. Zwrot nastąpi po sprzedaży działki przy stadionie, jednak nie później niż do końca listopada 2014 precyzuje Arkadiusz Filipowski z wrocławskiego ratusza. Ostatnia duża impreza zamykająca, a jednocześnie otwierająca kalendarz budżetowy to Sylwester. Wśród wielu mieszkańców Wrocławia krążyła (i krąży) opinia o konieczności poszukiwania cięć, a jednym z takich pomysłów miałaby być rezygnacja z organizowania zabawy sylwestrowej na wrocławskim rynku. Taki scenariusz nie będzie na razie możliwy, bowiem w październiku 2013 roku zostało podpisane porozumienie między Wrocławiem a TVP na organizację koncertów sylwestrowych do 2017 roku oraz promocję Wrocławia, który będzie Europejską Stolicą Kultury w 2016 roku. - Koncert sylwestrowy będzie transmitowany na antenie TVP 2 oraz podczas trwania karnawału na antenie TVP Polonia. Jak każda impreza rozrywkowo kulturalna jest doskonałą promocją miasta, ale przede wszystkim jest organizowana dla ludzi. Dziś, wrocławski koncert sylwestrowy ma już swoją markę. Przyjeżdżają do nas goście z całej Polski i nie tylko. Sylwester będzie kosztował miasto ok. 2 mln zł wyjaśnia Maja Berny z Wydziału Komunikacji Społecznej Urzędu Miasta. Kolejne wydatki (w 2013 było to ponad 62 mln zł) były związane akurat z chyba najbardziej pożądanymi inwestycjami, czyli remontami dróg. W ostatnich miesiącach przebudowie uległy ul. Podwale od ul. Świdnickiej do pl. Orląt Lwowskich, poszerzenie al. Karkonoskiej w rejonie ul. Zwycięskiej, przebudowa ul. Bolesława Krzywoustego od al. Jana III Sobieskiego do ul. Kiełczowskiej wraz z przebudową rynku Psiego Pola wylicza Julia Wach, rzecznik Centrum Zarządzania Kryzysowego. W tym roku urzędnicy zamierzają wydać ponad 660 mln złotych na wszystkie inwestycje, a spora część tej kwoty pójdzie na remonty i przebudowę wrocławskich ulic, a także na budowę nowych dróg. Najważniejsze z nich to remont ulic Nowowiejskiej i Curie-Skłodowskiej oraz rozpoczęcie budowy obwodnicy osiedla Leśnica. Temat numeru O dobrej kondycji finansowej Wrocławia zdaniem Małgorzaty Krzeszowskiej z Urzędu Miasta świadczy choćby wypracowanie nadwyżki budżetowej, która pozwoli zmniejszyć zadłużenie. Na pytanie o receptę zapewniającą stabilność finansów Wrocławia odpowiada: - To utrzymanie wysokiej oceny wiarygodności kredytowej miasta, które w 2013 roku nie tylko utrzymało bardzo dobre ratingi międzynarodowe (na poziomie BBB+) i krajowe, ale Agencja Fitch podniosła perspektywę finansową Wrocławia z negatywnej na stabilną oraz obniżenie kosztów obsługi zadłużenia: zarówno poprzez korzystne warunki rynkowe (niskie stopy procentowe), jak i działania Departamentu Finansów Publicznych w Urzędzie, poprzez odpowiednie zarządzanie płynnością oraz pozyskiwanie finansowania na preferencyjnych warunkach i renegocjowanie starych umów kredytowych. Podsumowując, Wrocław w nadchodzący nowy rok budżetowy wejdzie w dobrej i stabilnej kondycji finansowej. Tak twierdzą zarządzający miastem przemawiający głosem rzeczników prasowych. Jak będzie naprawdę, zobaczymy wszyscy na koniec roku, przy kolejnym Sylwestrze z Dwójką.

4 Co się działo w Polsce Co się działo WE WROCŁAWIU styczeń 2014 Mężczyźni wyłudzający nieruchomości we Wrocławiu aresztowani Przygotowała: Klementyna Sokołowska Zniknęły kolejne kłódki z mostu Tumskiego Gdzie jest zima? str 4 Wraz z początkiem roku do Wrocławia zawitała bardzo łagodna odmiana zimy, żeby nie powiedzieć o wiośnie. Termometry w pierwszy długi weekend (4-6 stycznia) pokazywał ponad 10 o C. W słońcu było jeszcze więcej. Ponieważ święta bożonarodzeniowe były bez śniegu, być może białe będą te wielkanocne, choć przypadają dopiero kwietnia. Jednak o współczesnym klimacie coraz mniej wiadomo. Złapano dwóch mężczyzn, w tym byłego policjanta zamieszanych w aferę wyłudzania nieruchomości we Wrocławiu. Tomasz N., który od października poszukiwany był przez prokuraturę listem gończym i Jerzy N. zostali aresztowani na okres 3 miesięcy i już zostały postawione im zarzuty. Mężczyźni przejmowali w nielegalny sposób mieszkania i domy głównie od osób samotnych i schorowanych. Powołano szefa kuratorów ESK 2016 Jarosław Fret, lider i założyciel Teatru ZAR, dyrektor Instytutu im. Jerzego Grotowskiego stanął na czele Rady Kuratorów Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław Pod jego zwierzchnictwem znajdzie się ośmiu innych kuratorów odpowiedzialnych za przygotowania poszczególnych działów artystycznych. Dodatkowo Fret sam jest jednym z kuratorów odpowiedzialnych za teatr. Twierdzi on jednak, że funkcja koordynatora nie przeszkodzi mu w realizowaniu innych zadań O rezultacie jego działań przekonamy się już za 2 lata. Wrocław gospodarzem Mistrzostw Europy w piłce ręcznej Na konferencji w Danii, która odbyła się podczas Weekendu Finałowego EHF (European Handball Federation) EURO 2014 ogłoszono Wrocław jednym z miast- gospodarzy mistrzostw Europy w piłce ręcznej w 2016 r. Jak dotąd wiadomo już, że we Wrocławiu rozgrywane będą mecze rundy wstępnej oraz głównej, a także o miejsce 5. i 7., które będą jednocześnie kwalifikacjami do igrzysk olimpijskich. Spotkania rozgrywane będą w Hali Stulecia. Podczas konferencji zostało przedstawione także logo oraz oficjalne hasło turnieju: Feel the emotions. Zmarł wybitny wrocławski profesor 24 stycznia, w wieku 85 lat zmarł prof. Roman Marciniak wybitny lekarz, naukowiec i czołowy przedstawiciel polskiej radiologii. Profesor przez wiele lat związany był z Akademią Medyczną we Wrocławiu pełniąc funkcję kierownika Katedry i Zakładu Radiologii i pełnomocnikiem rektora ds. współpracy z zagranicą. Wielokrotnie nagradzany był także współzałożycielem Polsko- Niemieckiego Towarzystwa Radiologicznego i członkiem licznych międzynarodowych towarzystw naukowych. W piątek 17 stycznia pracownicy Zarządu Dróg i Utrzymania Miasta odcięli kolejną partię kłódek z Mostu Tumskiego. Zdjęte kłódki wieszane w tym miejscu przez zakochanych ważyły 100 kg i według rzecznika prasowego ZDiUM stanowiły bezpośrednie zagrożenie dla przechodniów i turystów. W zeszłym roku odcięto już ok 300 kg kłódek, pozawieszanych ponad balustradą na ryglach mostu oraz nad łańcuszkach, sznurkach i zawieszkach, które według ostrzeżeń miały być usuwane. Kontenery dla niechcianych bezdomnych zdewastowane Wieczorem 18. stycznia nieznani sprawcy zdewastowali cztery kontenery na Tarnogaju. Ustawione zostały one w tym miejscu w celu utworzenia dla bezdomnych dodatkowych miejsc noclegowych. W barakach zostały pourywane klamki i powybijane szyby. Możliwe, że ten akt wandalizmu jest związany z faktem, że projekt noclegowni został bardzo niechętnie przyjęty przez mieszkańców osiedla. Rada osiedla rozpoczęła akcję zbierania podpisów przeciwko kontenerom i Romom, których sąsiedztwa się obawiali. Romów rumuńskich z przyczyn formalno-prawnych nie jest ubezpieczyć nawet MOPS. Obywatele ci nie posiadają także statusu mniejszości narodowej. Bezpieczniej na Dworcu Głównym PKP Nowy komisariat kolejowy policji już otwarty. Od 23 stycznia bezpieczeństwa podróżnych będzie pilnować teraz 60 policjantów. Oprócz antywłamaniowych szyb i wzmocnionych drzwi zainstalowano także nowoczesny system monitoringu z 270 kamerami. Policjanci przez całą dobę patrolują teraz teren dworca i przyległy do niego rejon, a także szlaki kolejowe na terenie miasta. Stróże prawa póki co będą mieli mniej pracy choćby ze względu na wciąż wyłączone z użytkowania pomieszczenia handlowe w holu głównym i na piętrze. Nowy rezonans magnetyczny dla Uniwersytetu Przyrodniczego 4 mln złotych warty jest rezonans magnetyczny, który 24 stycznia trafił do nowo otwartego Centrum Diagnostyki Eksperymentalnej i Innowacyjnych Technologii Biomedycznych przy Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu. Uczelnia zakupiła go ze środków otrzymanych z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Jest to urządzenie najwyższej klasy z oprogramowaniem wartym około 5,5 mln złotych. Rezonans będzie przede wszystkim wykorzystywany do badania modeli zwierzęcych, które służą do analizy przypadłości układu krążenia, a także do badań kardiologicznych, onkologicznych oraz układu nerwowego. Buspasem na Nowy Dwór Przez najbliższe 4 lata na pewno nie powstanie linia tramwajowa łącząca centrum miasta z największym osiedlem jak dotąd bez tramwaju. Budowę trakcji ma zastąpić poszerzenie ulic Robotniczej i Strzegomskiej o buspas łącznie z powstaniem wiaduktu dostosowanego szerokością do samochodów i autobusów. Co prawda miejscy urzędnicy nie wykluczają w dalszej przyszłości pociągnięcia torów na Nowy Dwór, ale wiązałoby się to z koniecznością budowy nowego wiaduktu w miejsce nowo wybudowanego. Punkt widokowy na Skytower 3 stycznia został otwarty długo wyczekiwany punkt widokowy na Sky Tower. Mieści się on na 49. piętrze wieżowca i znajduje się na wysokości ok. 200 metrów nad ziemią co czyni go najwyżej położonym punktem widokowym w Polsce. W pierwszych dniach bilety wstępu zarezerwowało aż 1500 osób a do kasy wciąż ustawiają się kolejki. Na tarasie będzie także możliwość zorganizowania sesji zdjęciowych, wpuszczane będą także ekipy filmowe. Studenccy wolontariusze mają nową siedzibę Dzięki działaniom Fundacji Manus powstało nowe Studenckie Centrum Wolontariatu przy Politechnice Wrocławskiej. Siedzibą Centrum jest akademik T-15 przy ul. Wittiga 6. Studenci będą mogli tam pracować nad projektami, przygotowywać szkolenia, prowadzić rekrutację oraz organizować wyjazdy. E-samochodem po Wrocławiu 14 stycznia władze miasta przedstawiły nowy projekt utworzenia we Wrocławiu wypożyczalni aut elektrycznych. System działałby na podobnych zasadach, co prosperująca wypożyczalnia Nextbike. Tak samo jak rowery miejskie, e-samochody można by było wypożyczać i zwracać w stacjach zlokalizowanych w strategicznych punktach w mieście. System e-car byłby pierwszym tego typu systemem w Polsce. Magistrat nie odniósł się do codziennych korków, w których utknęłyby auta elektryczne ograniczone żywotnością akumulatora po każdym naładowaniu.

5 str 5 Co się działo W POLSCE styczeń 2014 Kibice na Jasnej Górze 4 stycznia do Cz ęstochow y zjechali kibice piłkarscy z całego kraju na coroczną pielgrzymkę fanów piłki noż nej. Była to już VI edycja inicjatywy zorganizowanej i aktywnie wspieranej przez ks. Jarosława Wąsowicza paulina i duszpasterza kibiców. Gospodarzami tradycyjnie byli fani Rakowa Częstochowa. W pielgrzymce uczestniczyło ok. 5 tys. kibiców, którzy swoje spotkanie zadedykowali bohaterom Powstania Warszawskiego, ponieważ w obecnym roku przypada 70. rocznica tego bohaterskiego zrywu. Więcej za produkty mleczne Podwyżka cen polskiego mleka spowoduje w pierwszej połowie 2014 r. wzrost cen za sery, jogurty i samo mleko średnio o 10 procent. W listopadzie 2013 r. polscy rolnicy dostawali za mleko średnio nieco ponad 1,5 zł za litr - wynika z ostatnich danych GUS. Czyli 23 proc. więcej niż rok wcześniej. To najwyższa cena w historii. Ustawa o izolacji groźnych przestępców obejmie Trynkiewicza 22 stycznia weszła w życie ustawa dotycząca postępowania wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób. Wywołany do tablicy w tej sprawie Mariusz Trynkiewicz jeszcze głosu nie zabrał, a już stał się bohaterem prasy bulwarowej ze względu na dokonane przez niego morderstwa na trzech chłopcach w 1988 roku. Trynkiewicz, który ma wyjść z więzienia 11 lutego, to tylko wierzchołek góry lodowej ułomności polskiego prawa. Co się działo w Polsce Co się działo W GOSPODARCE styczeń 2014 Wzrost bezrobocia w Polsce Według najnowszych danych GUSu bezrobocie w Polsce wzrosło w grudniu 2013 do 13,4 % wobec 13,2 % w listopadzie. Bez pracy pozostaje 2 mln 150 tys. osób. Według przewidywań analityków bezrobocie spadnie na wiosnę. Poczta Polska podnosi ceny usług 24 stycznia Poczta Polska ogłosiła nowy cennik usług. Od lutego zdrożeje wysłanie zwykłego listu, listu poleconego, priorytetowego i ekonomicznego. Obniżone zostały jedynie ceny paczek. Ostatni raz tak znaczącą podwyżkę Poczta Polska wprowadziła 3 lata temu. Operator uzasadnia ją koniecznością zrekompensowania kosztów wynikających ze świadczenia usług powszechnych na terenie całej Polski, co wiąże się na przykład z obowiązkiem utrzymywania sieci placówek pocztowych na terenie całego kraju. Program Polskiej energetyki jądrowej przyjęty Rząd przyjął program Polskiej energetyki jądrowej. Niektóre jego założenia to ukończenie do 2016 r. prac związanych z ustaleniem lokalizacji pierwszej elektrowni jądrowej i zawarcie kontraktu na dostarczenie dla niej wybranej technologii. Według planu rozruch pierwszego bloku jądrowego ma nastąpić przed końcem 2024 r., a zakończenie budowy całej elektrowni przed końcem 2030 r. Rekrutacja do przedszkoli na nowych zasadach 18 stycznia weszła w życie ustawa nowelizująca o systemie oświaty. Określa ona szczegółowe zasady rekrutacji do szkół, przedszkoli i placówek oświatowych. Jedna z najważniejszych zmian to jednolite i bardziej przejrzyste zasady rekrutacji do przedszkoli. Pierwszeństwo Pierwszeństwo będą miały dzieci niepełnosprawne, mające rodzica, rodziców lub rodzeństwo z uszczerbkiem na zdrowiu, a także pochodzące z rodzin wielodzietnych (z co najmniej z trojgiem dzieci), objęte pieczą zastępczą oraz wychowywane przez samotnego opiekuna.

6 Prawo Turysta to też konsument Dariusz Staniszewski Odszkodowanie jest jednym z roszczeń, jakich można dochodzić od biura podróży w przypadku zmarnowanego urlopu. Za nieudany wypoczynek klientowi tego typu przedsiębiorstwa przysługuje także zadośćuczynienie. Często klienci biur podróży po przyjeździe do hotelu, w którym mieli spędzić wymarzony urlop, zderzają się z brutalną rzeczywistością. Jakość usług i standard zakwaterowania znacząco bowiem odbiegają od oferty biura podróży, postanowień umowy, czy też informacji, jakie czytali w katalogu turystycznym przed wyjazdem. Zamiast piaszczystej plaży mają do czynienia z kamienistym lub żwirowym brzegiem morza, zamiast pokoju z widokiem na ocean, turyści otrzymują do dyspozycji pokój z widokiem na śmietnik, nie mówiąc już o brudnym pokoju bez klimatyzacji i z grzybem na ścianie. W takich sytuacjach klienci mają prawo wystąpić do biura podróży z roszczeniami finansowymi za niezapewnienie warunków wypo- czynku zgodnych z umową oraz utratę przyjemności z urlopu w związku z nienależytym wykonaniem umowy. Przede wszystkim reklamacja. Na jej złożenie klient ma 30 dni od powrotu z wycieczki. W takim samym terminie biuro podróży musi odpowiedzieć na zażalenie. Jeżeli tego nie uczyni, oznacza to, że uznało roszczenia turysty. W reklamacji należy wskazać dokładnie uchybienia biura podróży oraz sformułować roszczenie wobec organizatora imprezy turystycznej. Reklamację najlepiej wysłać listem poleconym za zwrotnym potwierdzeniem odbioru. Wskazując uchybienia biura podróży warto jeszcze w hotelu wykonać zdjęcia lub nagrać film, uzyskując w ten sposób dowód na jakość usług i standard pokoju hotelowego, jeśli diametralnie odbiegają one od oferty, jaką klient otrzymał przed podpisaniem umowy, a także od postanowień umowy lub informacji w katalogu turystycznym. Ponadto dobrze jest znaleźć świadków, którzy mogą potwierdzić powyższe okoliczności. Jest to istotne w przypadku ewentualnego postępowania sądowego przeciwko biuru podróży. Należy pamiętać, by zapisać również dane potencjalnych świadków oraz adres i numer telefonu. Podstawą do dochodzenia roszczeń finansowych od organizatora imprezy turystycznej będzie tutaj art. 11a ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych. Według tych przepisów za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy odpowiada organizator turystyki. Z odpowiedzialności zwalnia go celowe działanie lub zaniechanie klienta, osób trzecich, które nie uczestniczą w wykonywaniu usług przewidzianych w umowie lub tzw. siła wyższa, czyli wszystkie czynniki, których nie sposób było przewidzieć ani uniknąć. Przy czym wyłączenie odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy, w przypadkach wymienionych w ustawie, nie zwalnia organizatora turystyki od obowiązku udzielenia w czasie trwania imprezy turystycznej pomocy poszkodowanemu klientowi. Zgodnie z przyjętą wykładnią, mającą na celu zapewnienie ochrony konsumentom szczególnie narażonym na szkodę niematerialną, wynikającą z utraty przyjemności z wakacji, pojęcie szkody obejmuje także uszczerbek niemajątkowy w postaci zmarnowanego urlopu. Ponadto w związku z Uchwałą Izby Cywilnej Sądu Najwyższego (III CZP 79/2010) z dnia 19 listopada 2010 roku na podstawie tego przepisu można również dochodzić zadośćuczynienia za urlop sprzeczny z wcześniejszą umową. Zgodnie z treścią tego wyroku: Przepis art. 11a ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (jedn. tekst: Dz. U. z 2004 r. Nr 223,poz ze zm.) może być podstawą odpowiedzialności organizatora turysty- Przepisy w kratkę ki za szkodę niemajątkową klienta w postaci tzw. zmarnowanego urlopu. Jeżeli biuro podróży odmawia odszkodowania na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy oraz zadośćuczynienia za zmarnowany urlop, pozostaje dochodzenie tych roszczeń w sądzie, gdzie często przydatna jest pomoc prawnika specjalizującego się w sprawach str 6 turystyki. Oczywiście turysta może także zawiadomić Polską Izbę Turystyki, zaś o nieuczciwych praktykach biura podróży niezadowolony klient ma prawo zawiadomić Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Dariusz Staniszewski Adwokat Kancelaria Staniszewski w Warszawie Wrocław ul.daszyńskiego 28 tel lub w w w. r e g o r. p l Z TYM KUPONEM Obsługa księgowa 3 MC za 50% Rozliczenie PIT za 15 zł Z TYM KUPONEM Zazwyczaj jest tak, że wraz z początkiem roku jakaś część przepisów nieodwołalnie się kończy, a jakaś dopiero co wchodzi w życie. Wiąże się to częstokroć z dość trudnymi doświadczeniami związanymi z tzw. okresem przejściowym. W ostatnich tygodniach gorąca dyskusja rozpętała się wokół samochodów z tzw. kratką. Na początek uściślijmy, o co tak naprawdę z tą kratką chodzi. Samochody, które wyposażone są w kratkę mającą na celu odgrodzenia przestrzeni pasażerskiej od bagażowej, mogą być homologowane jako ciężarowe. Wiele firm decyduje się na zakup takiego właśnie samochodu, ponieważ zyskuje wówczas możliwość odliczenia podatku VAT. Niestety sytuacja wraz z początkiem tego roku ulegnie dość znaczącej zmianie wygasły dotychczasowe przepisy regulujące wysokość odliczanego podatku przy zakupie samochodu z homologacją ciężarową. Ministerstwo Finansów w efekcie zbyt późnej odpowiedzi na skierowaną do Brukseli prośbę, nie zdążyło przed końcem roku z wszystkimi przepisami. W związku z tym od początku roku aż do momentu ustalenia stosownych zapisów ponownie będzie obowiązywała regulacja, pozwalająca na odliczenie całej kwoty VAT. Sytuacja jest oczywiście korzystna dla przedsiębiorców, ale wzrokiem pozbawionym optymizmu spoglądają na nią organy rządzące. Projekt Ministerstwa Finansów zakłada, ze firma będzie miała możliwość odliczenia 50% podatku związanego z wszelkimi wydatkami wynikającymi z posiadania samochodu o masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony. Zasady te mają dotyczyć zarówno samochodów wykorzystywanych do celów prywatnych, jak i tych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Prawo do pełnego odliczenia VAT będą mieli wyłącznie ci, którzy samochód z kratką wykorzystywać będą jedynie do działalności gospodarczej. Choć planowane zmiany mogą wydawać się wyjątkowo niekorzystne, specjaliści orzekają, iż wcale takimi być nie muszą. Faktycznie wymagania i restrykcje będą większe niż do tej pory, ale jeśli komuś zależy, z całą pewnością będzie w stanie dostosować się do nowych regulacji. Biuro Rachunkowe Calculo sp. z o.o. sp. k. Jana Długosza 19 B/ Wrocław biuro@calculo.com.pl tel.: tel./fax tel. kom tel. kom

7 str 7 Telepraca - idealny pomysł na zatrudnienie? Anna Hadasik Nie da się ukryć, że świat nieustannie biegnie do przodu. Wynalazkom i innowacjom nie ma końca. Na dobre zadomowiliśmy się już w erze Internetu i porozumiewamy się za jego pomocą. Zdaje się to zauważać także prawodawca, bowiem do Kodeksu Pracy wprowadzony został rozdział 2b zatrudnianie pracowników w formie telepracy. Cóż to takiego? Zgodnie z ustawą to nic innego, jak praca wykonywana regularnie poza zakładem pracy, z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej. Zaś telepracownik to osoba, która wykonuje taką pracę i jej wyniki przekazuje pracodawcy, w szczególności za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Warunki owej telepracy pracodawca określa wspólnie z zakładową organizacją związkową lub w regulaminie. Z samym zaś pracownikiem takie uzgodnienie nastąpić może przy zawieraniu umowy o pracę lub już w trakcie zatrudnienia i to z inicjatywy każdej ze stron. Oprócz podstawowych informacji, które znaleźć się muszą w takiej umowie, określić trzeba tam jeszcze przynajmniej miejsce wykonywania pracy. Warto pamiętać, że w ciągu 3 miesięcy od dnia podjęcia pracy, każda ze stron może wystąpić z wiążącym wnioskiem o zaprzestanie wykonywania pracy w takiej formie i powrót do poprzedniej. Nawet jeśli wniosek pracownika wpłynął po upływie tego terminu, pracodawca w miarę możliwości powinien go uwzględnić. Co ważne, jeśli pracownik nie zgodzi się na zmianę warunków lub na samą telepracę, nie może stanowić to podstawy do wypowiedzenia mu umowy o pracę. Dobrym pomysłem będzie przyswojenie sobie obowiązków pracodawcy. Należy do nich dostarczenie telepracownikowi niezbędnego sprzętu do wykonywania pracy oraz jego ubezpieczenie, a także pokrycie kosztów związanych z jego instalacją czy serwisem. Co więcej zapewnić musi także pomoc techniczną oraz niezbędne szkolenia. Strony mogą jednak umówić się inaczej, jak również dodatkowo określić kwestię ubezpieczenia, porozumiewania się, czy formę kontroli. W żadnym wypadku nie jest jednak tak, że telepracownika nikt nie kontroluje. Pracodawca jest bowiem, za uprzednią zgodą podwładnego, uprawniony do kontroli wykonywanej przez niego pracy, bezpieczeństwa i higieny pracy, jak również kontroli dla celów inwentaryzacji czy konserwacji. Przywilej ten posiada, jeśli pracownik wykonuje swoją pracę w domu. Zawsze jednak przy tym procederze nie można naruszać prywatności pracownika i jego rodziny, czy utrudniać korzystanie z pomieszczeń domowych. W ustawie zawarty został również cały szereg norm, mający chronić osoby wykonujące telepracę. I tak przede wszystkim nie mogą one być dyskryminowane, ani traktowane mniej korzystnie, gdy idzie o nawiązanie i rozwiązanie stosunku pracy, awansu, warunków zatrudnienia, czy dostępu do szkoleń. Co więcej telepracownik może również przebywać na terenie swojego zakładu pracy Prawo i korzystać z jego pomieszczeń. Telepraca jest świetnym rozwiązaniem, szczególnie dla rodziców, wychowujących małe dzieci, czy osób niepełnosprawnych. Jej elastyczna forma pozwala bowiem na dopasowanie się do potrzeb zarówno pracowników, jak i pracodawcy.

8 Gdzie najtaniej Wyskakuj z kasy Ewa Tomaszewska Kto z nas, poczyniwszy długie, mozolne i przykre we wspominaniu zakupy, nie marzy, by jak najszybciej na powrót znaleźć się w domu, usiąść w wygodnym fotelu i raz na zawsze zapomnieć o przeciskaniu się między półkami, gorączkowym poszukiwaniu jogurtu konkretnej firmy czy w końcu o bolesnym wypływie gotówki z kieszeni? Kto o tym nie marzy, ręka do góry. A to przecież jeszcze nie jest koniec atrakcji, na jakie jesteśmy narażeni. Jeszcze nie wyszliśmy ze sklepu. Przed nami KASA. Kasa jest miejscem znienawidzonym przez klientów przynajmniej z dwóch powodów. Po pierwsze: nikt zowo wypływa nam z portfela raczej rzeka niż potoczek). No i komu obce są inne kolejkowe przyjemności z cyklu: Pan tu nie stał, Czy mogę przed Panią? Mam tylko 5 rzeczy, a także uprzejme popychanie wózkiem, najeżdżanie na stopy i inne części ciała? O tak, kolejkowa rzeczywistość potrafi dać się we znaki. Część sklepów wielkopowierzchniowych zdecydowała się wyjść naprzeciw wszystkim sfrustrowanym klientom. Ich ruch był stosunkowo prosty zainstalowali panele z kasami samoobsługowymi. W założeniu dzięki nim każdy klient mógłby sam zeskanować z nas nie lubi stać w kolejce. Po drugie: każdego z nas boli wypływ gotówki (szczególnie, gdy jednoraswoje zakupy, oszczędzając przy tym czas i drogocenne nerwy oraz wpływając na rozładowanie niekończących się ogonków. Kasy samoobsługowe z założenia są rozwiązaniem doskonałym: nie zależą od kasjerów (a przynajmniej zależą w stopniu mniejszym, bo zawsze ktoś z obsługi musi przy nich dyżurować), potrafią obsłużyć większą liczbę klientów (zakładając, PRODUKT Auchan Real Biedronka Lidl Kaufland Tesco Carrefour Leclerc Najtańszy chleb w przeliczeniu na 1 kg 2,56 3,21 3,18 3,19 3,89 3,33 4,89 3,58 1 kg mąki pszennej 1,63 1,59 1,39 1,45 1,59 1,39 1,49 1,39 Piwo Żywiec 0,5 l 2,85 2,99 2,72 2,85 2,59 2,85 3,09 2,85 Najtańsze piwo 0,5 l 1,59 1,79 1,49 1,39 1,45 1,55 1,49 1,55 Czekolada mleczna Wedel 100 g 2,49 2,55 2,59 2,79 2,69 2,55 2,79 2,75 Najtańsza czekolada 100 g 1,33 1,39 1,39 1,49 1,39 1,65 1,49 1,39 Masło 82% 200 g 2,38 3,99 3,94 3,69 3,89 3,99 3,84 3,89 10 jaj najtańszych 3,39 4,19 3,79 3,89 4,09 3,79 3,99 4,99 Karton mleka 1,5% (1 l) 2,15 2,29 2,19 2,09 2,19 2,19 2,19 2,40 Najtańsza woda niegazowana 1,5 l 0,64 0,63 0,65 0,65 0,69 0,65 0,69 0,65 Cukier biały kryształ 1 kg 2,59 3,09 2,54 3,29 2,99 2,69 3,15 2,49 że owi klienci poradzą sobie z, podobno intuicyjnym, systemem). W efekcie wszystko nie jest jednak aż tak kolorowe, jakbyśmy sobie tego życzyli. Bo jak tu zrozumieć, że system każe nam kartę płatniczą przeciągnąć, a osoba z obsługi sugeruje włożyć ją do czytnika, jak sobie poradzić, kiedy mamy koszyk wypełniony po brzegi, a miejsce, w które trzeba odkładać zeskanowane towary nie pomieści nawet ¼ jego zawartości? Jak w końcu racjonalnie uzasadnić fakt, że częstokroć bywa tak, iż duża część paneli z kasami samoobsługowymi akurat jest wyłączona z działania? No cóż. Wszystko ma swoje dobre i złe strony. Rozwiązaniem, które okazało się chyba zdecydowanie lepsze, jest rozwiązanie, jakie zastosowało Tesco. Od dłuższego czasu np. w Tesco w Magnolii możemy spotkać się z dość precyzyjnym zorganizowaniem kolejek. Wszyscy stoją w jednym, czasem nawet długim, rządku, ale raz po raz odzywa się głos, który wskazuje do której kasy powinniśmy podejść; owo wskazanie wyświetla się także na ekranie, str 8 do tego wszystkiego zapala się światło nad wolną kasą. Nie sposób przegapić swojej kolejki. Nie występuje również ryzyko, że kolejka nas ominie, kasjer zamknie nam kasę przed nosem czy ktoś sprytnie wemknie się przed nas. A kiedy już dorwiemy się do kasy, żeby się z kasy wypstrykać czeka nas już tylko bezsensowna próba dotrzymania tempa osobie kasującej (pogódźmy się z tym, że oni zawsze szybciej przesuwają towary przez skaner, niż my potrafimy pakować), ułomne pakowanie (czyt. wrzucanie wszystkiego jak popadnie i gdzie popadnie), płacenie (kartą, gotówką, zgromadzonymi punktami, bonami żywieniowymi i innymi przybytkami), spowiedź z kodu pocztowego i posiadanych kart upominkowych i już, już, cali i bezpieczni, objuczeni jak wielbłądy na pustyni możemy posuwistym krokiem zmierzać do naszych samochodów, autobusów i innych środków transportu. Ale nie martwmy się nadto, za około tydzień czeka nas powtórka z rozrywki. 1 kg kurczaka 6,96 5,49 7,19 7,19 7,199 6,99 7,99 7,89 1 kg najtańszych jabłek 1,28 1,29 1,99 2,00 1,99 2,75 2,29 2,00 1 kg najtańszych ziemniaków 1,29 1,49 1,33 1,59 1,39 1,59 1,59 1,60 8 rolek najtańszego papieru toaletowego 1,59 1,89 1,99 1,69 2,25 1,99 1,89 1,99 Herbata Saga 100 torebek 4,50 4,99 5,07 5,09 4,69 6,58 4,00 5,99 SUMA: 39,22 42,86 43,44 44,33 45,76 46,53 46,86 47,40 ADRESY WYLOSOWANYCH SKLEPÓW: - Hipermarket Tesco w Magnolii (ul. Legnicka 58) - Real. Centrum Handlowe Korona, - Sklep Biedronka, ul. Traugutta 98 - Centrum Handlowe E.Leclerc, ul. Zakładowa 2-4, - Hipermarket Auchan, ul. Francuska 6, Bielany Wrocławskie - Hipermarket Carrefour, Aleja Generała Józefa Hallera 52, - Sklep Kaufland, ul. Legnicka 62A, - Lidl: Bierutowska 4-6, Sprawdzanie cen miało miejsce 27. stycznia 2014.

9 str 9 Niemiecki dramat, radziecka musztra, polskie szkoły i europejska nauka Grzegorz Pietrzak Oto historia miejsca, które w ciągu zaledwie 110 lat było świadkiem niezliczonej ilości wydarzeń i ludzkich dramatów. Obecnie przechodzi drugą młodość i w spektakularnym stylu wraca do czasów świetności. Mowa tu o kompleksie EIT+ na Praczach Odrzańskich, powstałym w miejscu dawnego zakładu dla ubogich i nieuleczalnie chorych. Zakład powstał w początkach ubiegłego wieku, według projektu Karla Klimma Friedricha oraz mistrza neogotyckiej cegły Richarda Plüddemanna. Stanowił dość niezwykłe wyzwanie, miał bowiem charakteryzować się całkowitą samowystarczalnością. Na jego terenie znalazła się wieża ciśnień, ciepłownia i ujęcie wody, do Bokserscy bliźniacy Sławni wrocławianie Arleta Ciarczyńska dyspozycji szpitala oddano zaś niezbędne zaplecze, wraz z kostnicą, lodownią, pralnią oraz miejscem do modlitwy. W latach w kompleksie na Praczach zaszły pierwsze poważne zmiany. Najpierw powstał budynek szpitala dla kobiet cierpiących na epilepsję, według projektu Maxa Berga i Georga Müllera. Zaprojektowano go w duchu modernizmu, z pełnym szacunkiem do wszechobecnego neogotyku. Ciekawostką jest z pewnością niepozorny portal, W połowie 1998 roku po raz ostatni walczyli na ringu przeciwko sobie w trakcie balu bliźniaków w warszawskim hotelu Marriott. Uznano ich wtedy za najbardziej podobne rodzeństwo. przeniesiony z Browaru Pod Złotym Szczupakiem przy ul. Ruskiej. Nieco później oddano drugi z budynków obszerny szpital dla mężczyzn zaprojektowany przez berlińską pracownię Zamak&Walter. Tu z kolei oko przyciągają płaskorzeźby, symetrycznie rozłożone po obu stronach głównego wejścia. Początkowo Zakład służył głównie epileptykom, jednakże po I wojnie światowej, w obliczu narastającej biedy i nędzy zwykłych obywateli, nad przeludnionym Breslau zawisła groźba epidemii gruźlicy. Infekcjom sprzyjały fatalne warunki mieszkaniowe. W obliczu potrzeby wyizolowania chorych, wrocławski magistrat przeznaczył dwa wspomniane wcześniej budynki dla gruźlików. Szpital dla mężczyzn zamieniono na oddział chirurgiczny z pracownią rentgenowską, szpital dla kobiet zaś na dom opieki. Władze miasta pękały z dumy na samą myśl o nowoczesności tego miejsca, niedługo potem jednak widmo gruźlicy przysłonięte zostało przez widmo kolejnej wojny. W latach 40. kompleks na Praczach zamieniono na szpital wojskowy, po zdobyciu Breslau zaś przejęła go Armia Czerwona. Do dziś zachowała się na murach cyrylica, nabazgrana białą farbą na czerwonej cegle. Być może dzięki swej funkcji budynki dawnego Zakładu przetrwały działania wojenne niemal nienaruszone. Po wojnie na Praczach skoszarowano wojska radzieckie, które wyniosły się stąd do- Miasto piero po odwilży 1956 roku. Pamiątką po nich są poligony i strzelnica. W późniejszych latach umieszczono tu m.in. Zespół Szkół Rolniczych im. Ziemi Piastów i Liceum Ogólnokształcące nr XIX. Dramatycznych wydarzeń nie zabrakło nawet w czasie, gdy dawny Zakład dla ubogich przejęli we władanie licealiści. Starsi wrocławianie pamiętają zapewne lato 1963 roku, kiedy to miasto nawiedziła epidemia czarnej ospy. Wtedy po raz ostatni Pracze przypomniały sobie swoją dawną funkcję. W budynku szkoły rolniczej powstało prowizoryczne izolatorium dla chorych, przewożono tu karetkami osoby z całego Wrocławia. Milicja pilnowała, aby nikt nie zbliżył się do miejsca kwarantanny. W ciągu 47 dni zachorowało w sumie 99 osób, siedem z nich poniosło śmierć. Dziś kompleks przy Stabłowickiej to jeden wielki plac budowy. W 2007 roku zlikwidowano pozostałe jeszcze przy życiu szkoły, ich teren zajął EIT+. Część budynków odzyskało dawny blask, część przechodzi właśnie gruntowny remont, pozostałe oczekują na swoją kolej. Rzeczywiście, kiedy odbierali zdjęcia legitymacyjne, sami mieli problem z określeniem, które zdjęcie przedstawia Zbyszka, a które Artura. Podczas mistrzostw Polski Zbigniew stanął na wadze najpierw za siebie, potem za brata. W zamianie nie zorientował się nawet ich trener. Tacy byli bracia Olechowie. Urodzili się 22 czerwca 1940 roku we Lwowie, jednak po zakończeniu wojny zamieszkali we Wrocławiu, w willi na Karłowicach. W pobliskiej hali sportowej odbywały się bokserskie mecze wojskowych reprezentacji miast. Na zawody zabierał braci ich sąsiad, porucznik (później generał) Florian Siwicki. Od zawodników dostawali rękawice i toczyli między sobą walki. Boks mieli chyba we krwi, bo ich ojciec, Tadeusz, przed wojną był zawodnikiem Czarnych Lwów. Olechowie zaczynali swoją sportową przygodę w Ślęzie, w latach 50. przeszli do Pafawagu. Ich trenerem został Michał Szcze- pan, któremu - jak twierdzą - zawdzięczają swoje sukcesy. Milicja zaproponowała Szczepanowi prowadzenie świeżo powołanej sekcji boksu, a ten zabrał Olechów ze sobą. W ten sposób przeszli do wrocławskiej Gwardii. W sezonie, kiedy drużyna zdobyła mistrzostwo, Zbigniew Olech wywalczył najwięcej punktów. To był początek jego sukcesów. W 1959 roku, podczas międzynarodowego turnieju, wygrał z mistrzem Europy, Henrykiem Kukierą w wadze muszej. W tym samym roku po raz pierwszy uzyskał tytuł mistrza Polski. W sumie na 5 pojedynków z Kukierą, Olech wygrał 3. Jednak przy ustalaniu składu na olimpiadę w Rzymie, trener kadry narodowej postanowił zaufać Kukierze. Ostatecznie Kukiera odpadł w pierwszej walce z rumuńskim zawodnikiem, Miricą Dubrescu. Miesiąc później Zbigniew Olech pokonał Dubrescu w trakcie zawodów w Łodzi. W 1961 roku dostał jednak szansę udział w mistrzostwach Europy w Belgradzie. Niestety w ćwierćfinale przegrał z Niemcem, Otto Babiaschem. Artur Olech pierwszy duży sukces odniósł na olimpiadzie w Tokio w 1964 roku. Początkowo wydawało się, że niewiele osiągnie w wyniku losowania jego przeciwnikiem miał zostać Bułgar, Stefan Panajotow uznawany za faworyta. Walka była wyrównana, jednak sędziowie stosunkiem głosów 3:2 wskazali na Olecha. Kolejne walki wygrywał coraz łatwiej, za każdym razem zdobywał coraz większą przewagę nad przeciwnikami. Dopiero w finale przegrał 4:1 z Włochem, Fernando Atzorim. Na kolejnej olimpiadzie (Meksyk 1968) Olech znów zdobył srebrny medal. Sławę podczas tych igrzysk zdobył jednak nie dzięki medalowi, a swojej uczciwości. Otóż znalazł portfel z 650 funtami (Polacy zarabiali wtedy średnio równowartość 10 funtów) i oddał go organizatorom. Po olimpiadzie Olechowie postanowili przejść na zawodow- stwo. Polski Związek Bokserski pozwolił im na odbycie kilku pokazowych walk za granicą, m.in. w Austrii. Po powrocie okazało się jednak, że ich plan na dalszą karierę sportową może się nie udać dowiedzieli się, że władze niechętnie patrzą na te starania. Przyczyną były właśnie zagraniczne walki i wypłacane za nie dolary. Krytykowano ich za zdradę idei sportu amatorskiego, pojawiły się podejrzenia, że przemycali złoto ówczesnemu ministrowi spraw wewnętrznych. W związku z tym zrezygnowali z wyjazdu zagranicznego, ale przenosili się do innych polskich miast: najpierw do Łodzi, później do Zielonej Góry, gdzie ukończyli pedagogikę na tamtejszej filii Uniwersytetu Wrocławskiego oraz studium opieki nad dziećmi. Po zakończeniu kariery w 1975 roku wrócili do Wrocławia, gdzie prowadzili zajęcia wychowania fizycznego dla milicjantów: Artur w randze majora, a Zbigniew porucznika. W środowisku znani byli jako dość charakterni i szczerzy. Artur Olech podczas olimpiady w Tokio został przyjęty przez cesarza Hirohito. Wcześniej trener pouczał go, że zgodnie z japońskim zwyczajem, nie może patrzeć cesarzowi w oczy, a głowę powinien trzymać pochyloną. Nie posłuchał, bo jak tłumaczył: zobaczył, że cesarz się uśmiecha, więc dlaczego sam miałby się do niego nie uśmiechnąć? W Niemczech z kolei odmówił rozpoczęcia walki, ponieważ spiker określił go jako zawodnika Gwardii Breslau. Pomimo nacisków milicyjnych przełożonych żaden z nich nie zapisał się do partii. Chętnie natomiast skorzystali z propozycji przejścia na emeryturę. Później dorabiali już tylko u ojca w hucie metali kolorowych. W kłopoty finansowe wpadli po śmierci ojca, gdy jego konkubina upomniała się o prawa do odlewni i domu. Na początku lat 90. Artur Olech umieścił w prasie ogłoszenie, że chce pilnie sprzedać medale olimpijskie. Nie udało się, natomiast ściągnął na siebie ataki działaczy sportowych. Wywalczył jednak renty dla byłych sportowców medalistów olimpijskich. Sejm zdecydował o tym w 1999 roku, przyznając im wówczas 1,8 tys. zł brutto. Artur Olech stoczył 360 walk, z czego przegrał 30 (w tym 3 z bratem). Zbigniew Olech walczył 306 razy, przegrał 21 i 7-krotnie zremisował. Zdjęcia pochodzą z książki: Akta W, W. Dybalska, M. Maciejewski, A. Augustyn, C. Marszewski, Wrocław 2005, Wydawnictwo ATUT i Gazeta Wyborcza Autorka prowadzi blog

10 Motoryzacja Poślizg kontrolowany Bartosz Ozimiec str 10 Podczas zimy jazda samochodem wymaga szczególnych umiejętności. Najgroźniejszy jest śnieg w połączeniu z gwałtownymi wahaniami temperatury. Bywa, że samo zredukowanie prędkości nie wystarcza, by podróż przebiegła w bezpiecznych warunkach. Tzw. sucha zima jest wielkim udogodnieniem dla tysięcy kierowców, drogowców, ale i innych użytkowników dróg publicznych. Zbędne jest wtedy użycie materiałów i pojazdów do odśnieżania ulic, a brak piasku i soli drogowej znacznie opóźnia korozję użytkowanych pojazdów. Kierowcy mogą zrezygnować ze stosowania łańcuchów na koła, porannego odśnieżania szyb czy wydostawania się z zaspy. Te warunki są jednak bardzo iluzoryczne, bo prędzej czy później drogi pokryją się białą warstwą śniegu w różnym stanie skupienia począwszy od oblodzenia po błoto pośniegowe. Już samo przemieszczanie się pojazdem mechanicznym po oblodzonej nawierzchni stanowi nie lada wyzwanie nawet dla doświadczonego kierowcy. Łatwo wtedy o poślizg nawet na dobrze znanym zakręcie, który w zimowych warunkach staje się o wiele bardziej niebezpieczny. Podstawy najważniejsze Aby zredukować ryzyko wypadku czy uszkodzenia auta, niezbędnym jest zastosowanie się do kilku z pozoru oczywistych wskazówek: * należy starannie oczyścić wszystkie szyby samochodu oraz lusterka z zalegającego tam śniegu oraz lodu * śnieg z dachu i ze świateł samochodu również powinien być usunięty * dobrze jest sprawdzić, czy spryskiwacze nie są zatkane przez zamarzniętą wodę * wskazana jest kontrola stanu naładowania baterii w akumulatorze, który zimą ma dwukrotnie mniejszą moc niż w lecie * samochód skrywa w sobie wiele substancji, których niedobór może przysporzyć wielu kłopotów, dlatego niezbędna będzie kontrola oleju silnikowego, płynu w chłodnicy, płynu układu kierowniczego, płynu w skrzyni biegów * równie ważne jest utrzymanie stałego poziomu paliwa w baku lub posiadanie w bagażniku rezerwy w kanistrze. Zachowanie auta na zaśnieżonym asfalcie zależy tyle samo od kierowcy, co od ogumienia. Opony zimowe gwarantują większą przyczepność niż całoroczne (w myśl zasady: co jest do wszystkiego, jest do niczego)przy czym zimówki należy wymieniać najrzadziej co 5 lat. Opony te zapewniają większą przyczepność podczas jazdy po lodzie i śniegu oraz skracają drogę hamowania na śliskiej nawierzchni. Krótsza droga hamowania jest sprawą kluczową. Same opony mogą jednak okazać się mało przydatne, jeśli znajduje się w nich nieprawidłowy poziom ciśnienia. Wtedy łatwo stracić kontrolę nad pojazdem w chwili próby. Nauka ślizgania Regularne ćwiczenia i powtarzanie tej samej czynności przynosi efekty w wielu dziedzinach życia. Ta metoda dotyczy również panowania nad samochodem w trudnych warunkach atmosferycznych. Driftowanie, czyli umiejętne wpadanie w poślizg kontrolowany na specjalnie wydzielonym placu, zyskuje popularność nie tylko wśród kierowców szukających nowych doznań, ale i tych, którzy chcą zweryfikować swoje rzeczywiste umiejętności. Drift pod okiem doświadczonego instruktora pozwoli poznać różne zachowania samochodu, ale i wyrobić sobie nawyk szybkiej reakcji w kryzysowej sytuacji na drodze. Warto zacząć od jazdy po prostu w kółko. Wówczas cała trudność polega na umiejętnym operowaniu gazem. Naukę driftu najlepiej zaczynać zimą, gdyż podczas trudnych warunków atmosferycznych tajników jazdy ekstremalnej można przyswoić sobie najwięcej, przez co kierowanie w innych porach roku okaże się czystą przyjemnością. Poślizg zimą to ułamki sekund, podczas których ważą się losy nie tylko pojazdu, ale i czyjegoś życia. Po pierwszych opadach śniegu niebezpiecznie robi się szczególnie na bocznych drogach, gdzie nie zdążą jeszcze interweniować pługopiaskarki. Za miastem wzrasta też średnia prędkość prowadzonego pojazdu, a tym samym ryzyko utraty kontroli nad samochodem. Szanse na wyjście cało mają właśnie ludzie, którzy wiedzą, kiedy dodać, kiedy ująć gazu i w którą stronę skręcić kierownicę. Co robić? Sztukę tę można opanować także stosując się do paru prostych zasad. Najważniejszą z nich jest wyzbycie się reakcji panicznych. Drugą, chodź równie istotną sprawą, okazuje się nie wciskanie hamulców do końca. W przeciwnym wypadku koła zostaną zablokowanie, a pojazd potoczy się w niekoniecznie pożądanym kierunku. O wiele lepszym rozwiązaniem będzie hamowanie pulsacyjne. Pedał należy kilka razy wciskać i popuszczać aż samochód zacznie zwalniać. Ostatnim z możliwych manewrów jest skręcenie kierownicy w kierunku sunięcia się samochodu. Pozwala to oponom zyskać na przyczepności i powrót auta do pierwotnego ułożenia, a przez to odzyskanie nad nim kontroli. Dla wielu kierowców odbijanie kierownicy w przeciwnym kierunku podczas poślizgu będzie trudnym do przyswojenia nawykiem. Jest to jednak jedyny sposób na odzyskanie przyczepności kół. Do wyprowadzenia auta z opresji przyczyni się także prawidłowe ułożenie ciała za kierownicą. By móc praktykować kontrolowane poślizgi, nie zawsze trzeba czekać na sprzyjające warunki, tj. śnieg, mróz i wiatr. Niektórzy kierowcy decydują się na ćwiczenia pod okiem instruktorów bezpiecznej jazdy specjalnym autem wyposażonym w troleje. To nic innego jak symulator poślizgu montowany w miejscu tylnych kół, dzięki któremu samochód jest wprowadzany w ruch boczny przy bardzo małej prędkości. Zadaniem kierowcy jest wyczucie momentu zwrotnego i przeciwdziałanie na czas. Jeżeli nie uda się opanować samochodu, kierowca będzie musiał wyprostować pojazd za pomocą kilku opisanych wyżej technik.

11 str 11 Nowy czy używany? Z Bartoszem Kabarowskim z komisu samochodowego Bart-Car rozmawia Ewa Tomaszewska Dyskusja dotycząca przewagi zakupu samochodu nowego nad używanym może przypominać tę, która rokrocznie rozgrywa się w okolicy Świąt Wielkiej Nocy i Bożego Narodzenia. Proszę powiedzieć, kim są klienci kupujący samochody używane? Każda osoba posiadająca prawo jazdy prędzej czy później nosi się z zamiarem kupna samochodu. Wydaje mi się, że głównym czynnikiem wpływającym na decyzję kupić samochód nowy czy używany jest nasza sytuacja materialna. Wiadomo, że osoba zarabiająca 2000 zł na rękę nie zakupi nowego auta prosto z salonu, gdyż jest to dość spory wydatek. Taka osoba zdecyduje się na zakup auta używanego za niewielkie pieniądze. Każdy kupuje taki towar, na jaki go w danym momencie stać. Tak więc finanse stanowią w tym przypadku główne kryterium. Trzeba mieć także świadomość tego, że samochody używane kupują aktualnie klienci ze wszystkich sfer, dlatego rynek aut używanych jest tak duży. Co przemawia za, a co przeciwko zakupowi samochodu używanego? Zasada jest bardzo prosta: im auto młodsze, tym zalet jest więcej, im starsze, tym niestety mniej. Moim zdaniem najlepiej zrobimy kupując samochód używany, mniej więcej dwu- lub trzyletni od pierwszego właściciela. Istotne, by był on zakupiony w polskim salonie. Ważny jest także niski, udokumentowany przebiegiem. Dlaczego? Takie auto notuje najwyższy spadek ceny, a jego stopień zużycia jest raczej niewielki. Można więc zakupić auto swoich marzeń, tylko lekko zużyte, często za połowę wartości nowego samochodu z salonu. Oczywiście więcej przemawia za kupnem auta zupełnie nowego: jesteśmy pierwszym właścicielem, nie zetkniemy się ze śladami zużycia, mamy serwis gwarancyjny, rośnie także nasz prestiż. Zakup samochodu używanego może wiązać się z ryzykiem związanym z jego niepewną historią, ewentualnym brakiem kompletnej dokumentacji dotyczącej przebiegu czy wiadomości związanych ze sposobem użytkowania auta przez poprzedniego właściciela. Czy autoryzowane salony, sprzedające nowe samochody są dla Państwa konkurencją? Autoryzowane salony raczej nie stanowią konkurencji dla komisów handlujących autami używanymi. Wydaje mi się, że jeśli ktoś ma w zamiarze kupno auta nowego, po prostu nie odwiedza komisów. Rynek w tym przypadku jest dość silnie dookreślony. Jakie samochody aktualnie kupowane są najczęściej? Sprzedaż aut używanych można obecnie podzielić na trzy grupy. Pierwszą stanowią samochody stosunkowo młode (do 5 lat) w przedziale cenowym od tys. zł. Druga grupa to auta luksusowe w cenach między tys. zł. W trzeciej znajdują się auta tanie i bardzo tanie, do 4 tys. zł. To właśnie te samochody sprzedają się najlepiej. W zasadzie można powiedzieć, że w ciągu kilku dni znajdują nowych właścicieli. Motoryzacja

12 Inwestycje Jak zadbać o naprawdę złotą jesień? Tomasz Augustyniak Ostatnio setki tysięcy Polaków otrzymuje listy z ZUS, z których dowiaduje się o tym jak niskie będą ich przyszłe emerytury. Jeśli dodamy do tego planowane zmiany w Otwartych Funduszach Emerytalnych, pojawiają się pytania o naszą emerytalną przyszłość. Ostatnio setki tysięcy Polaków otrzymuje listy z ZUS, z których dowiaduje się o tym jak niskie będą ich przyszłe emerytury. Jeśli dodamy do tego planowane zmiany w Otwartych Funduszach Emerytalnych, pojawiają się pytania o naszą emerytalną przyszłość. Na całym świecie zorganizowane systemy emerytalne borykają się z problemami, których rozmiar powiększa się z każdym rokiem. I nie jest to tylko przypadłość Polski, gdzie zdecydowano o obowiązku pracy do 67 roku życia. Zapewne wielu spędzi ostatnie lata na zasiłkach dla bezrobotnych lub wegetując nawet bez takich środków niezbędnych do przetrwania. Przewidywania co do wysokości przyszłej emerytury budzą w nas niepokój. W tej sytuacji warto zastano- wić się czy nie jesteśmy w stanie sami sobie poprawić warunków, w jakich będziemy żyć po przejściu na emeryturę lub przed nią, możemy też pomyśleć o przyszłości naszych dzieci i wnuków. Stąd dla wielu osób praca do 67 roku życia wydaje się nieprawdopodobna. Jeśli zatroszczymy się o zgromadzenie odpowiednich oszczędności, to na emeryturę możemy przejść nawet wcześniej bez pogarszania standardu życia, a po osiągnięciu wieku emerytalnego nie musimy oczekiwać z niecierpliwością skromnej wypłaty z ZUS. Warunek jest prosty trzeba oszczędzać. Systematyczne oszczędzanie jest najbardziej skutecznym sposobem pomnażania pieniędzy. Nawet niewielkie sumy gromadzone latami po skapitalizowaniu mogą stanowić duże kwoty. W ten sposób można stworzyć własny niezależny fundusz emerytalny, bez prowizji i opłat dla firmy zarządzającej. Emerytura oparta na metalach szlachetnych Przy oszczędzaniu w walutach takich jak złotówki czy dolary musimy pamiętać, że wartość narodowych walut opiera się na zaufaniu do emitujących je banków centralnych. Tymczasem system finansowy może upaść w wyniku kryzysu, nacjonalizacji prywatnej własności, wojny, rewolucji czy kataklizmu. Wówczas wszelkie aktywa finansowe stracą na wartości. Są jednak aktywa, do których zaufanie przetrwało wieki, do takich należą złoto i srebro. Historia udowodniła ich ponadczasową wartość, zaufanie do nich przetrwało różne ustroje społeczne, władców, wojny, kryzysy. Są niezmiennie akceptowane pod każdą szerokością geograficzną. Na nich opierają się rezerwy walutowe największych banków centralnych. Nie ulegają naturalnym procesom degradacji ani nie wymagają zabiegów konserwacyjnych, jak nieruchomości. Mogą być przenoszone, są płynne, łatwe do wyceny i zbywalne w dowolnym miejscu na świecie. Historia systemów finansowych pokazała, że złoto i srebro doskonale zabezpieczają przed skutkami inflacji. W kilkudziesięcioletniej perspektywie oszczędzania na emeryturę ma to kluczowe znaczenie. Właściwości złota jako sposobu oszczędzania są od dawna racjonalnie wykorzystywane przez ludność, szczególnie w Chinach i Indiach. Poprzez lokowanie wolnych środków finansowych w metalach szlachetnych miliony ludzi widzą szansę dla zapewnienia niezależności ekonomicznej w najtrudniejszym okresie życia, po zakończeniu aktywności zawodowej. Zamiast powierzać oszczędności instytucjom finansowym, które tracą na wiarygodności, można utworzyć własny fundusz emerytalny, w którego portfelu inwestycyjnym znalazłyby się metale szlachetne, niezależny od kryzysów, błędów polityków, wolny od obciążeń za zarządzanie. Jak to zrobić? Kupując np. co miesiąc złotą sztabkę lub monetę o wadze 1/10 uncji można w ciągu 40 lat stać się posiadaczem 48 uncji, czyli 1,5 kg żółtego kruszcu. Według obecnych notowań wartość takiej ilości złota stanowi ok. 65 tys. dolarów, czyli około 220 tys. zł. Jeżeli złoto, analogicznie jak w przeszłości, będzie zabezpieczać przed inflacją, siła nabywcza tej kwoty nie zmieni się nawet za kilkadziesiąt lat. To spory kapitał dla seniora, stanowiący znaczące uzupełnienie świadczeń emerytalnych. Należy str 12 dodać, że zakup złota inwestycyjnego nie jest obciążony podatkiem VAT. Jeśli nie mamy 40 lat na oszczędzanie, zakup złotych aktywów można przyspieszyć kupując większe sztabki lub monety. Nie mniej atrakcyjnym sposobem gromadzenia oszczędności na emeryturę jest też kupowanie, znacznie tańszego od złota, srebra inwestycyjnego. Za ok. 500 zł możemy kupić nawet 5 sztabek jednouncjowych. Trzeba jednak pamiętać, że jest ono dodatkowo obciążone podatkiem VAT w wysokości 23 proc. Przykładowe udziały poszczególnych aktywów w portfelu emerytalnym mogłyby wyglądać następująco: 30% złoto, 30% srebro, 15% platyna, 15% pallad, 10% obligacje skarbowe. W zależności od sytuacji na rynku struktura portfela mogłaby być modyfikowana. Pamiętajmy też, że czas to nasze najcenniejszy skarb i nie można go trwonić. Zwlekanie z decyzją o oszczędzaniu jest błędem nie do naprawienia, a jego skutki mogą być zgubne dla jakości naszego życia w przyszłości. Artykuł powstał we współpracy z Mennicą Wrocławską

13 str 13 Na niszy też zarobisz Inwestycje Adam Włodarczyk W cieniu szalejącej w naszym kraju recesji poszukujemy sposobów na rozsądne ulokowanie pieniędzy. Oprócz standardowych form w postaci lokat bankowych, obligacji czy zakupu nieruchomości, istnieją też sposoby mniej popularne, a równie dobrze oprocentowane. Inwestycje, zwłaszcza niszowe, to poważne decyzje związane z finansami, dlatego by mieć pewność że dokonujemy właściwego zakupu, który faktycznie będzie dla nas korzystny, pamiętajmy, by zawsze przed zakupem skontaktować się z ekspertem w danej dziedzinie. Transakcji dokonujmy wyłącznie w renomowanych placówkach znanych z tego rodzaju działalności i zawsze domagajmy się potwierdzenia zakupu oraz dokumentu potwierdzającego klasę i wartość produktu. Nigdy nie ufajmy okazjom cenowym, one nie istnieją. Uważnie rozejrzyjmy się też po domach, bo kto wie, czy stary stół odziedziczony po babci nie jest wart więcej niż całe mieszkanie, a moneta znaleziona na letnim spacerze nie jest małą zaśniedziałą fortuną? Klasyka albo na czasie Nie od dziś wiadomo, że zakup dzieł sztuki to doskonały interes. Jeśli nie mamy doświadczenia, warto zdecydować się na pewnik i nabyć dzieło znanego artysty. Znajdziemy je w renomowanych galeriach sztuki i domach aukcyjnych. Tam możemy uzyskać odpowiednie informacje i porady od specjalistów oraz mamy pewność, że kupujemy oryginalne dzieło. Dlatego należy wystrzegać się aukcji internetowych, na których nie jesteśmy w stanie relatywnie ocenić stanu obiektu ani jego wiarygodności. Często informacje tam podawane są błędne i oparte wyłącznie na opinii sprzedającego. Niestety, wartość dzieł znanych mistrzów jest kolosalna, dlatego można poszukać interesujących prac młodych, obiecujących artystów. Ich ceny zaczynają się od kilkuset złotych, lecz wiąże się to z ryzykiem potencjalnej straty zainwestowanych pieniędzy w momencie, gdy prognozy na sukces w przyszłości okażą się nietrafione. Byle nie hybryda Podobnie sytuacja ma się z antykami. To świetny sposób na pomnażanie kapitału. Przedmioty zabytkowe z wiekiem wyłącznie nabierają wartości, dlatego należy je traktować jako inwestycję długoterminową, bo znaczne zyski z ich późniejszej sprzedaży uzyskamy w zależności od wieku i stanu zachowania obiektu, czyli za jakieś 5-15 lat. Chcąc nabyć antyk tak jak w przypadku sztuki należy skontaktować się ze znawcą i najbezpieczniej kupować w miejscach zajmujących się handlem antykami, chyba że posiadamy odpowiednią wiedzę i zaryzykujemy, szukając okazji na własną rękę na targach staroci i aukcjach internetowych. Kupiony okazjonalnie mebel w złym stanie może okazać się fatalną pomyłką, bo na jego renowację przeznaczymy majątek, a ostateczna wartość w chwili sprzedaży okaże się niższa. Wystrzegajmy się też podróbek, masowo sprowadzanych do naszego kraju z zachodu. Tamtejsze fabryki opanowały do perfekcji umiejętność kopiowania dawnych wzorów, niestety często z marnym skutkiem. Jakość materiałów jest wątpliwa, detale słabo dopracowane, a fantazja twórców w swobodnej żonglerce stylami powoduje powstawanie zwyrodniałych chimer. Mała rzecz też cieszy Mniejszym ryzykiem błędu może być kolekcjonowanie różnych drobnych przedmiotów, jak znaczki, monety czy chociażby wiecznych piór. Oprócz fascynującej pasji i adrenaliny w trakcie poszukiwań kolejnych egzemplarzy do zbioru możemy znacznie wzbogacić nasze konto bankowe. Ceny oszałamiają zwłaszcza pośród przykładów filatelistyki i numizmatyki. Niepozorne znaczki pocztowe lub dawne monety potrafią kosztować kilkanaście tysięcy lub nawet milionów euro! Warto inwestować w monety i znaczki o niskich nakładach bądź z niespotykanymi wadami jak przebarwienia lub błędy to ich ceny są najbardziej imponujące. Jeśli chcemy zapoczątkować kolekcję zupełnie nowymi monetami, należy je kupować wyłącznie w oddziałach NBP, a znaczki na poczcie. Kolekcjonerstwo może okazać się fantastyczną pasją na długie lata, jednak najlepiej wybrać swoją wąską dziedzinę. Określmy sobie, że zbieramy wyłącznie znaczki z Wielkiej Brytanii, lub kufle ze szkła, by nasza kolekcja nie rozrastała się w błyskawicznym tempie, bo wkrótce braknie miejsca na zbiory, a mieszkanie czy dom przerodzi się w magazyn. Jaki jest koń, nie każdy widzi Lokowanie oszczędności nie odbywa się wyłącznie wokół przedmiotów. Przykład: konie. Ich hodowla to dochodowy, ale też najbardziej ryzykowny sposób zarabiania. Koń potrzebuje odpowiednich warunków, treningu i opieki. To wymagająca, czasochłonna i kosztowna pasja, ale potrafi zwrócić się z wielokrotnym zyskiem w błyskawicznym czasie. Musimy wiedzieć jakiego konia chcemy posiadać, w jaki sposób ma on na nas zarabiać i do jakich celów zamierzamy go hodować. Jeśli zamierzamy zarabiać na rozmnażaniu i hodowli, to kupmy klacz, która przy właściwym doborze ogiera wyda potomstwo, które później sprzedamy z zyskiem. Jak w hodowli dowolnych zwierząt rasowych najważniejszy jest rodowód. To on decyduje o wartości zwierzęcia na rynku. Istnieje też możliwość zakupu konia wyścigowego. Takie zwierzę najlepiej nabyć na torze wyścigowym po uprzednich ustaleniach z trenerami. Oni pomogą nam wybrać okaz dostosowany do naszych potrzeb i możliwości finansowych. Wartość konia jest względna i dość niepewna. Wystarczy, że zachoruje lub ulegnie poważnej kontuzji i natychmiast traci na wartości, co ma olbrzymie znaczenie zwłaszcza w przypadku koni sportowych.

14 Styl życia Zakochaj się przy stole Volga Guc Zbliża się święto pluszowych misi i serduszek, znane jako dzień Świętego Walentego, inaczej Walentynki, które, jak każde święto, potrzebuje specjalnych przygotowań. Tuż przed 14 dniem lutego miłośnicy zaczynają gorączkowe poszukiwania lokalu i wypatrują prezentów. Ten dzień można spędzić na różne sposoby. Ponieważ Walentynki 2014 przypadają w piątek, z pewnością wiele par będzie chciało zostać w dwójkę w domu na samodzielnie przygotowanej kolacji. Co bardziej wnikliwi powinni mieć na uwadze, że cały romantyzm zakończy się w momencie, gdy nastąpi czas zmywania filiżanek po kawie lub kieliszków oblepionych winem i talerzyków w resztkach deseru. Innym wyjściem z piątkowej sytuacji będzie wizyta w miejscu, które odpowiednio wcześniej przygotowało się na odwiedziny zakochanych. Mowa tu o klubie, kinie, teatrze bądź centrum SPA. Jednak patrząc z perspektywy lat, ten najbardziej romantyczny dzień w roku jest spędzany nad Wisłą (i Odrą) w kawiarni czy restauracji. Miła atmosfera, romantyczny nastrój w zimowy wieczór, do tego kieliszek wina sprawia, że taki wieczór musi być udany. Wyborem kawiarni lub restauracji trzeba zająć się już teraz. Rezerwacja stolika na początku lutego może okazać się problematyczna, nie mówiąc już o próbie poszukiwania wolnego miejsca w lokalu na tzw. żywioł. W przypadku chęci dokonania rezerwacji warto wybrać się do lokalu osobiście, by sprawdzić jego wystrój i panujący klimat, by w chwili próby nie doszło do rozczarowania. Często dla mniejszych i większych gastronomii dzień 14 lutego stanowi żelazny punkt kalendarza. Z tej okazji ich właściciele przygotowują tematyczne menu. Ile szefów kuchni, tyle pomysłów. We wrocławskich lokalach (tych z wyższej półki) można było w ostatnich latach trafić na wyszukane potrawy. Dominował podpiekany kozi ser z warzywami, grillowanie krewetki na sałacie, sandacz na makaronie czy mussaka (ziemniaki zapiekane z mielonym mięsem i bakłażanem). Szczególnym wzięciem w Dniu Zakochanych cieszyły się i cieszą nadal desery jako osłodzenie bycia razem banan zapiekany w cieście z bakaliami, panna cota, carpaccio z ananasa z sorbetem limonkowym i inne. Najbardziej wyszukane walentynkowe menu będzie, zwłaszcza dla starszych zakochanych, wstępem do zabawy w Hali Stulecia, gdzie swój koncert da Drupi legenda włoskiej muzyki i zagraniczny bożyszcze Polski Ludowej. Jeśli wieczór ma być spędzony w kameralnej atmosferze, lepiej wybrać nie sieciowe lokale, a miejsca klimatyczne, mające swoją atmosferę, nierzadko poukrywane na co dzień w gąszczu śródmiejskich uliczek, choć wątpliwe, by akurat 14 lutego i te świeciły pustkami. Ważna jest też lokalizacja, bo nie zawsze położenie w Rynku musi oznaczać udany wieczór. Alternatywą dla wszelkiego rodzaju restauracji będą kawiarnie, gdy okazało się, że większość funduszy została przeznaczona dla ukochanej osoby. Kawiarnia to odskocznia od domowej rutyny, ale i możliwość skosztowania najsłodszych deserów z tiramisu na czele albo lodów, na które tego wieczoru jest szczególne przyzwolenie mimo niesprzyjającej temperatury za oknem. Odpowiednim połączeniem będą delikatne alkohole i koktajle. To wszystko w połączeniu z nastrojem, a więc dekoracjami i przyciemnionym światłem sprawi, że można zakochać się w sobie ponownie. str 14

15 str 15 Problem wcale nie z głowy Styl życia Ewelina Najdrowska O tym, co znaczy zmyć komuś głowę, chyba nikomu nie trzeba tłumaczyć. Co innego w przypadku związku łączącego mycie głowy ze zmywaniem naczyń. Przy wyborze szamponu czy innego kosmetyku używanego podczas kąpieli jest jego zapach, w dalszej kolejności wygląd opakowania, marka i cena. Klienci drogerii najmniej uwagi przywiązują do składu, ufając bardziej kolorowej etykiecie produktu. By umiejętnie rozróżniać jego poszczególne składniki trzeba pamiętać o tym, że są one wymienione według ilości zawartej w danym flakonie czy saszetce. Im bliżej końca składników, tym mniejsza jego zawartość. I tak, najczęściej na drugim miejscu (na pierwszym zawsze znajduje się woda) króluje zmora naszej skóry w postaci SLS lub SLES. Ten pierwszy, częściej spotykany, oznacza związek o nazwie Sodium Lauryl Sulfate. Jest to silnie drażniący skórę detergent, którego celem jest odtłuszczanie, mycie oraz lepsze spienianie specyfiku. Bardzo często występujący w środkach do mycia naczyń oraz do mycia podłóg. Laurylosiarczan sodu pod postacią SLS oprócz wartości myjących, które są chyba jedynym jego plusem, wywołuje podrażnienia, łupież, uczulenia, świąd, rumień, atopowe zapalenie skóry, łamliwość włosów, powstawanie plam, guzków zapalnych, cyst ropnych, i może działać szkodliwie, gdy używany będzie w okolicach narządów płciowych. Tymczasem popularność związku SLS jest na tyle duża, że spotkamy się z nim w większości płynów do kąpieli czy żelów pod prysznic. W tym miejscu można zacząć oponować. Przecież używam takich szamponów od lat i nie mam łupieżu. Zatem skąd łamliwość włosów, błyskawiczne przetłuszczanie się, swędzenie skóry głowy? Używanie od lat specyfików o tym składzie może prowadzić oczywiście do przyzwyczajenia się skóry. Jeden typ skóry będzie bardziej odporny, inny z kolei regularnie będzie reagował na laurylosiarczad sodu np. silnym łuszczeniem się skóry. Co w tym wypadku robimy najczęściej? Sięgamy po inny szampon, przeciwłupieżowy z nazwy, ale tylko z nazwy, bo jeśli zajrzeć w skład, to oczywiście znajdziemy tam SLS. Co on tam właściwie robi, skoro powinien nam pomóc? Tu pole do popisu będą mieli zwolennicy teorii spiskowych. Być może wielkie koncerny kosmetyczne specjalnie podają składnik podrażniający skórę i niszczący włosy, by sięgać po te, które teoretycznie mają pomóc konsumentom, ale wcale nie pomagają, ponieważ ich skład jest pokrewny. Klient drogerii kosmetycznej sięga po kolejny, droższy, byle bardziej skuteczny. Jednak nie przypuszcza, że w nim także znajduje się SLS, więc używa go z nadzieją, że zniknie łupież, co obiecuje etykietka o cudownych wyciągach z egzotycznie brzmiących roślin. Klient, zwany masowym, pozwala się omamić i nakręca machinę, która dzięki niemu i wielu zarabia. Pieniądze uciekają, a łupież pozostaje lub, jak często bywa przy niektórych specyfikach, znika na chwilę. Wtedy powraca do starego, ulubionego szamponu, znów podrażniając skórę głowy. I koło się zamyka. Dla tych, którzy czują się poruszeni w związku z powyższym, prosty eksperyment: wystarczy spędzić parę długich chwil w dowolnej drogerii na analizowaniu składów kolejnych szamponów, co jest zajęciem zwykle bezefektywnym. Znalezienie szamponu idealnego nie jest możliwe, czyli zapach, kolor, gęstość owszem, ale razem z SLS. Co zatem robić? Przede wszystkim zwracać uwagę na skład. Po drugie nie należy bać się specyfików, które się nie pienią (pamiętając o tym, co tę pianę wywołuje). Na całe szczęście w drogeriach są również kosmetyki dla niemowląt oraz kobiet w ciąży, które mają specjalny, delikatny skład, pozbawiony SLS. Jeśli i tych zabraknie w sklepie, można zdecydować się na szampony posiadające np. o wiele bardziej delikatny związek SCS Sodium Coco Sulfate. Dobrą alternatywą jest zastąpienie szamponu odżywką. Wystarczy nałożyć na włosy, wmasować i po chwili spłukać. Choć odżywka nie pieni się, ma właściwości myjące i z pewnością odświeży nasze włosy.

16 Kultura Konkurs dla Czytelników Książki ze Słowem Wrocławian Wystarczy wypełnić, wyciąć i wysłać poniższy kupon na adres naszej redakcji. Na zgłoszenia czekamy do wtedy wylosujemy zwycięzców. Szczęśliwcy zostaną obdarowani książkami wydawnictwa Atut i Ha!art. IMIĘ I NAZWISKO:... TELEFON KONTAKTOWY: Lista Nagrodzonych w konkursie książkowym VIA NOVA: Anna Prokopiuk, Sylwester Matejski, Kornel Misiak, Urszula Gawdowska, Tomasz Marszałek, Podwójne zaproszenia do Teatru Polskiego otrzymali: Dominik Klicz, Paweł Najder, Sylwia Bąkiewicz, Tomasz Rosłoń, Patryk Gawiędź i Anna Sobaniuk Konkurs we współpracy z: Wojna, sojusz Aneta i rewolucja Bratkowska Potomstwo Księżyca to kontynuacja Kryształowych snów młodej pisarki Anny Sokalskiej z Wrocławia. Jest to historia niebanalna, pełna intryg i rozterek bohaterów zamknięta w uwielbianym przez swoją elastyczność świecie fantasy. Nawet bez uprzedniego przygotowania, nie czytając pierwszej części, czytelnik nie powinien mieć większych problemów w zagłębienie się w świat przedstawiony w Potomstwie Księżyca. W tym na pewno pomoże zamieszczony na końcu lektury słowniczek, który jest uzupełnieniem swego poprzednika opublikowanego w tomie pierwszym. By pomóc nam lepiej zrozumieć swoje dzieło autorka zamieszcza krótki opis historii, geografii oraz polityki poszczególnych królestw. Zdobyte informacje otwierają nam umysł i obrazują błyskawicznie rozwijającą się, wielowątkową akcję. Autorka od podstaw tworzy własny świat, daleki od tego, który znamy na co dzień. W książce nie brakuje królewskich spisków, opisów bitew jak i również okrutnie przewidywalnych postaci. Podział na dobro i zło jest tu bardzo klarowny. Po upadku naczelnego wodza Wetadów, część lokalnych władców pragnie wojny; głównymi graczami na arenie politycznej stają się Ren i Aynari, od których zależy los wszystkich królestw. Bohaterowie wyruszają w długą podróż po ogarniętych wojną krainach napotykając na drodze różne postacie z przeszłości. Wewnętrzna walka Aynari, przypomina proces dojrzewania, tak jak i większość dylematów pobocznych postaci, którzy swoją niedojrzałość i brak konsekwencji potwierdzają nad wyraz często. Partie dialogowe zapisane są w formie dramatu, co całkiem dosadnie oddaje ich zawartość. To właśnie infantylność bohaterów wylewa się spod kartek papieru, dosadnie zalewając biurko czytelnika. Szczegółowa detaliczność w opisie każdej postaci i miejsca może ułatwić wejście w stworzony świat, jak i odciągnąć od fabuły, nie zostawiając miejsca na własne wyobrażenia. Książka Anny Sokalskiej z pewnością znajdzie uznanie wśród młodszych i nieco starszych czytelników, zadziwiając dopracowaniem stworzonego przez nią świata. str 16 Eseje wyjątkowe Barbara Lasota Intensywnie żółta okładka z subtelnym napisem. Przyciągający tytuł napisany zaczepną czcionką. Nawet bez otwierania książki możemy przypuszczać, jakie wydawnictwo wypuściło to dziecko na rynek. Ot i nowy owoc pracy autorów związanych z Korporacją Ha!art. Książka, o której mowa, składa się z dwudziestu esejów. Wszystkie one za punkt wyjścia obrały sobie lekturę Johna Maxwella Coetzeego pt. Życie i czasy Michaela K. No więc właśnie; dwadzieścia głosów o książce, na jej temat, częstokroć na tematy dość luźno z nią związanie, jedynie nawiązujące. Czy tak się w ogóle da? Czy nie dziwi nas fakt, iż zredagowany przez Piotra Jakubowskiego tom to tak naprawdę ponad 500 stron na temat książki liczącej stron zaledwie 200? Świętej pamięci prof. Stefan Szymutko mawiał, iż całe swoje naukowe życie poświęcił badaniu twórczości Teodora Parnickiego, a mimo to nie ma przeświadczenia, że poznał jakąkolwiek głębię czy udało mu się dotrzeć do tzw. celu. I chyba właśnie na tym polega prawdziwa praca nad tekstem; na nieustannym odkrywaniu kolejnych aspektów bez wiary czy przekonania, że kiedykolwiek dotrze się do końca tej drogi. Wielcy artyści ucieczek to zbiór esejów, które, obrawszy za punkt startowy postać Michaela K., traktują na przeróżne tematy związane z literaturą czy szeroko pojętą kulturą. Stąd też znajdziemy tam m.in. tekst na temat roli pisarza czy krytyka we współczesnym świecie oraz esej o zadaniach, jakie powinna, a jakie pełni literatura. Jeśli dodać, iż na powyższe tematy wypowiadają się takie gwiazdy krytyki i literatury jak np. znana pisarka Nadine Gordimer, znawca twórczości Coetzeego, profesor Derek Attridge, znana filozof Agata Bielik-Robson czy profesor Przemysław Czapliński, otrzymamy rekomendację, której nie sposób nie brać pod uwagę. Książka została wzbogacona o rozmowy z autorem Życia i czasów Michaela K. oraz z jego tłumaczką Magdaleną Konikowską. Pojawiają się w niej także eseje samego Coetzeego. Publikacja stanowi doskonałe kompendium wiedzy o tym, w jaki sposób można pisać o literaturze i w jakie rejony może ona sięgać.

17 str 17 Twój Relax Turystyczny luty Michał Ratajczak Nie w kwietniu, jak kiedyś, nie pod koniec marca, jak początkowo zakładano w tym roku, ale w dniach od 7 do 9 lutego wrocławska Hala Stulecia będzie gościć wystawców związanych z branżą turystyczną. W programie mnóstwo atrakcji dla odwiedzających, którzy w jednym miejscu odnajdą wiele ciekawych i niekoniecznie znanych regionów. Dodatek specjalny do Słowa Wrocławian. Wypocznij i baw się razem z nami w całej Polsce! Organizatorzy liczą na wysoką frekwencję podobną do lat ubiegłych. W zeszłym roku, zaraz po Wielkanocy, do Hali Stulecia przez trzy dni przybyło łącznie ponad 12 tys. odwiedzających. Mogli przebierać w ofercie około 200 wystawców (jedną piątą stanowili wystawcy zagraniczni). Partnerem tegorocznej edycji będzie region lubuski, dlatego już teraz można się spodziewać mocnego akcentu winnego region Zielonej Góry słynie z uprawy winorośli i tym samym produkcji wina. Swój przyjazd zapowiedzieli też przedstawiciele biur podróży, ośrodków SPA, hoteli i mniejszych obiektów noclegowych. Poza labiryntem stoisk nabywcy wejściówek będą mogli uczestniczyć w szeregu konferencji, seminariów, panelów dyskusyjnych, a także promocji literatury podróżniczej. Nie zabraknie gości specjalnych, którzy podróżą zajmują się niemal na co dzień. Mowa o cyklicznym Festiwalu Podróżników, który zdążył na stałe zagościć podczas wrocławskiej imprezy. Pojawi się m.in. Ewa Mielczarek, podróżniczka zafascynowana rejonem Azji Południowo Wschodniej. Podczas Festiwalu opowie o malezyjskiej części Borneo, które odwiedziła dwa lata temu. Wykład wzbogaci prezentacja zdjęć i degustacja wyjątkowej herbaty. Jeszcze przed spotkaniem w Hali można powędrować szlakiem Milewicz odwiedzając jej blog blogspot.com, który, jak przyznaje sama autorka, powstał z prostej potrzeby utrwalenia wspomnień i skierowany jest głównie do tych, którzy szukają inspiracji i odwagi, by pójść krok dalej przy planowaniu swoich wakacji, a także do tych, którzy lubią podróżować palcem po mapie. Michał Piec zdradzi zainteresowanym tajniki podróżowania w warunkach specjalnych, czyli jak pogodzić pragnienie wyjazdu z brakiem wielkich funduszy. Tematem głównym będzie omówienie strategii nocowania w infrastrukturze otoczenia i praktyczne rady wraz ze sporą dawką zabawnych anegdotek, a także mnóstwo barwnych zdjęć z kilkudziesięciu krajów świata i setek noclegów. 25-latek odwiedził już ponad 50 krajów, a dokonał tego na różne sposoby - pieszo, rowerem, autostopem i tanimi liniami lotniczymi. Część tajemnic wyjaśnia na autorskiej stronie Szczególnie interesujący wątek traktujący o sztuce przetrwania nocy bez namiotu. Na Festiwal przyjadą też podróżujące pary. Jedną z nich będzie właściwie nie duet, a kwartet, bo w życiu Pawła i Oli Wysockich pojawiły się dzieci Maciek i Kalina. To nie przeszkodziło całej czwórce odbyć wycieczkę na Karaiby czy spędzić pół roku na przemierzaniu USA z przyczepą kempingową. Rodzice w przerwach między podróżami prowadzą rodziną klubokawiarnię 8 stóp na warszawskiej Pradze Północ. Autorzy bloga osiemstop. blogspot.com. Wszystkich festiwalowiczów swoją obecnością zaszczyci także duet Ewa Popławska i Bartek Burzan. Ona jest psychologiem i pilotem wycieczek, on programistą, co jednak nie przeszkodziło obojgu (bądź osobno) dojechać na rowerach do m.in. Syrii, Jordanu, Izraela, Cypru, Nowej Zelandii, Irlandii, Hiszpanii, Grecji, Ukrainy czy Maroka. Na ostatni wspólny wypad (samolotem i rowerem) udali się na Sri Lankę. Podróże to także kulinaria. Podczas MTT Wrocław 2014 nie zabraknie pokazów mistrzów patelni. Poprzedniej edycji imprezy patronowała ryba. Promowano głównie karpia milickiego, a przy okazji walory turystyczne Doliny Baryczy. Jak będzie w tym roku, okaże się na miejscu. Najmłodsi podróżnicy nie będą się nudzić choćby ze względu na Klocki z Charakterem, czyli interaktywną wystawę modeli i makiet zbudowanych z Klocków Lego w Karpaczu, a przeniesioną na czas targów do Hali Stulecia. Wystawa będzie się składać z około elementów. Około, bo kolekcja ciągle się powiększa. Nie lada atrakcją będą makiety ruchome, które małym odkrywcom sprawią wiele radości, a ich rodzicom pozwolą na chwilę wrócić do czasów dzieciństwa. Impreza potrwa od piątku do niedzieli. Dostanie się na targi będzie nieco bardziej skomplikowane niż w latach ubiegłych ze względu na rozpoczęty remont ulicy Skłodowskiej Curie od Norwida do Mostu Zwierzynieckiego. Zmotoryzowani powinni wybrać objazd wytyczony ulicami Norwida i Wybrzeża Wyspiańskiego. Samochód będzie można zostawić na parkingu przy hali IASE (ul. Wystawowa 1) lub obok ZOO. Z kolei tramwaje (1, 2, 4, 10) pojadą wydłużoną trasą przez Stadion Olimpijski i ul. Mickiewicza.

18 Twój Relax Wczasy z Leninem Kamil Mec Krajobraz Podhala urzekał i wciąż urzeka wielu przybywających na ziemie położone między Gorcami a Tatrami. Moda uzdrowiskowa ściągała tu na początku ubiegłego stulecia wiele osobistości głównie malarzy oraz ludzi pióra, ale nie tylko. Któż to nie pochodzi z Podhala? Najsłynniejszymi współczesnymi obywatelami regionu są w większości aktorzy młodego pokolenia Jan Wieczorkowski (urodzony w Rabce- -Zdroju, znany z serialu Klan, a obecnie z Czasu Honoru ), Piotr Cyrwus (góral z Nowego Targu i popularny Rysio z Klanu ), Bartłomiej Topa (również nowotarżanin znany z filmów w reżyserii Wojciecha Smarzowskiego). Mocno związani z Podhalem są także Alicja Bachleda-Curuś (urodzona w Meksyku, znana głównie z filmu Pana Tadeusza i romansu z Colinem Farellem) oraz Sebastian Karpiel-Bułecka (architekt, lider zespołu Zakopower). Wszyscy wymienieni kojarzenia są raczej z Warszawą, str 18 gdzie robią mniejsze lub większe kariery, a w rodzinne strony powracają sporadycznie. Zresztą całe Podhale znane jest przede wszystkim z bywalców niż osób zamieszkałych tu na stałe. Do pozytywnych wyjątków można zaliczyć Stanisława Ignacego Witkiewicza i jego syna znanego szerzej jako Witkacego. Moda na ten właśnie region Polski została zapoczątkowana na początku XX w., jednak wówczas jedynym adresem-magnesem było Zakopane. To pod Tatry zjeżdżała cała śmietanka młodopolskich artystów, ludzi sceny, lekarzy, polityków. W 1912 r. jeszcze mało znany w carskiej Rosji (a co dopiero w Polsce będącej pod zaborami) Lenin w towarzystwie Sergiusza Bagockiego przemierzał tę właśnie część Europy. Zauroczony pięknem Podhala postanowił spędzić lato 1913 i 1914 roku z widokiem na tatry. Towarzyszyły mu żona i teściowa. Włodzimierz Iljicz i Nadzieżda Konstantinowna wynajęli od góralki Teresy Skupień drewniany dom w wiosce Biały Dunajec. Podhale już wówczas było dobrze skomunikowane z Krakowem dzięki nowej linii kolejowej (w 1936 r. pociąg Luxtorpeda ustanowi na trasie Kraków-Zakopane rekordowy do dzisiaj przejazd w czasie 2 godzin 18 minut), przez co Lenin miał kontakt ze światem i codziennie jeździł do Poronina odebrać pocztę i prenumerowaną prasę przybyłą aż z Sankt- -Petersburga. Przywódca bolszewików poza uwielbieniem przyrody tatrzańskiej i zdobyciu kilku szczytów (Świnicy, Zawratu, Rysów) spędzał czas w otoczeniu gór na intensywnej pracy. Przyjmował gości i współpracowników, a nawet planował stworzenie na Podhalu szkoły partyjnej. Ten zamysł szczęśliwie nie doszedł do skutku. Za to po zdobyciu władzy przez

19 str 19 Twój Relax komunistów w Polsce, przypomniano sobie o pobycie Lenina na Podhalu. Z tej okazji mały i nikomu nieznany Poronin stał się miejscem kultu wodza rewolucji. Muzeum Lenina funkcjonowało w latach Dziś jego ekspozycja łącznie z pomnikiem została przeniesiona do pałacu w Kozłówce, gdzie mieści się Galeria Sztuki Socrealizmu. Dlaczego akurat Poronin? Swoje podhalańskie dni Włodzimierz Uljanow często spędzał w karczmie prowadzonej przez Pawła Guta-Mostowego i ten właśnie obiekt polscy komuniści zrzeszeni w Towarzystwie Przyjaźni Polsko-Radzieckiej przemianowali w 1947 na jednostkę muzealną. Obok stanął pomnik wodza rewolucji październikowej (dar robotników leningradzkich), który miał zostać wysadzony w powietrze, a samo muzeum podpalone wiosną 1970 r. przez działaczy podziemnej organizacji Ruch w ramach Akcji Poronin. Operacja ostatecznie nie powiodła się na skutek donosu tajnego współpracownika SB. Natomiast z domu Teresy Skupień utworzono filię Muzeum Lenina i zrekonstruowano w nim urządzenie pokoju z lat Na muzealną ekspozycję budynku głównego składały się m.in. fotokopie dokumentów dotyczących ruchu robotniczego, ilustracje związane z przyjazdem Lenina do Galicji, rejestrujące jego pobyt w Krakowie i na Podhalu. Były też fotokopie prac pisarskich i dokumentów dotyczących aresztowania Lenina (osadzonego w Nowym Targu), w sierpniu 1914 r. oraz zwolnienia go z więzienia dzięki interwencji m.in. Jana Kasprowicza. Ten polski poeta, dramaturg, literacki krytyk oraz tłumacz osiadł w Poroninie na stałe 5 lipca 1906 r., gdzie poświęcił się pracy nad przekładami poetów angielskich oraz pisaniu własnych tekstów. Starsi mieszkańcy Poronina wspominali: Jemu Sie nolepij pisało, kie se popił, kie mu zagrali zbójnickiego. Nolepij to se lubił śpiewać: Tańcowołbyk, kiebyk móg, kiebyk ni mioł krzywych nóg. Pon Fryc ucył sie zbójnickiego, ale mu nie sło, a pon Kasprowic siedzioł i wowoł: Tońc, psiokrew! W 1915 r. Kasprowicz opuścił Poronin i powrócił tam dopiero cztery lata później, po wojnie. Wrócił poważnie chory na serce, ale widok gór i wspaniała atmosfera Poronina spowodowały znaczną poprawę zdrowia.

20 Twój Relax Serki i oscypki Karolina Kowalska Codziennie autobus szynowy zawozi na szczyt Gubałówki setki turystów, z którego mogą podziwiać widok na Giewont i Tatry, a słynne Krupówki cieszą się niesłabnącą popularnością. Dla wielu jednak Zakopane będzie wciąż kojarzyło się przede wszystkim z oscypkami. Walory smakowe oscypka zależą od ziół i traw porastających hale, na których pasą się owce, a także od niezmienionej od kilkuset lat receptury. Uważa się, że smakuje najlepiej, gdy mleko zawiera najwięcej tłuszczu, czyli wiosną. Oscypki od 400 lat wytwarza się tylko w okresie dojenia owiec (od maja do września). Robi się to w sposób ręczny, w szałasach. Przez powiat tatrzański i nowo- tarski przebiega szlak, wzdłuż którego znajduje się 25 bacówek. Kierunek do chat pokazują drewniane drogowskazy z symbolem szałasu i sera. W każdej z nich odnajdziemy innego gospodarza bacę wraz ze swoimi juhasami. Często gospodyniami są też żony baców, a przyświeca im główny cel wyrób i sprzedaż serów, w tym bundzu i oscypków. Wyprawę zacząć można od odwiedzenia bacówki leżącej najbliżej Zakopanego w Kuźnicach. Należy ona do pochodzącego z rodu bacowskiego Andrzeja Staszka Furtka, który oscypki wyrabia od przeszło 20 lat. Z Kuźnic warto wybrać się kolejką linową na Kasprowy Wierch albo pójść po prostu niebieskim szlakiem na Giewont przez Kalatówki, gdzie stoi druga bacówka Furtka (obie znajdują się na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego). Polana wzięła swoją nazwę od nazwiska jej dawnych właścicieli, sołtysów Kalatów. Przed wojną stało na niej aż 11 szałasów, dziś pozostał niestety tylko jeden. Jeśli bacowie wyrażą zgodę na przekroczenie przez nas progu jednej z bacówek, czeka nas krótka podróż, podczas której zobaczymy, w jaki sposób wyrabia się oscypki. Za jedną z najpiękniejszych w Tatrach i z pewnością jedną z najbardziej zatłoczonych w sezonie bacówek uchodzi ta w Dolinie Kościeliskiej. Jej założyciel Józef Słodyczka Maśniak słynie z dużego poczucia humoru. Na jednym z Polaniarskich Osodów (Osod, czyli powrót bacy z owcami z hal, to jedno z ważniejszych wydarzeń na podhalańskiej wsi, które towarzyszy góralom od najdawniejszych czasów) w Kościelisku pojawił się ze swoim stadem owiec. Wzbudziło to oczywiście wielkie emocje wśród turystów, dla których okazało się taki widok okazał się wielką atrakcją. Oscypek to produkt tradycyjny, chroniony prawie w całej Unii Europejskiej od 2008 roku. Musi być on wykonany zgodnie z określoną recepturą, z mleka owczego (dyrektywy unijne dopuszczają niewielką domieszkę mleka krowiego) i mieć wrzecionowaty kształt. Chroniona jest także sama nazwa oscypek. Kazimierz Furczoń z Leśnicy to pierwszy baca, który uzyskał unijny certyfikat pozwalający na wytwarzanie oraz sprzedaż serów i oscypków. W 2011 roku zaledwie 23, a rok później już 39 baców na około 100 produkujących oscypki posiadało unijne świadectwa jakości, które uprawniają do wytwarzania, a przede wszystkim prawnie usankcjonowanego nazewnictwa tych serów. W październiku 2013 roku liczba ta wzrosła do 44 (wg danych Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych). Mimo, że tendencja uzyskiwania certyfikatów unijnych przez baców wzrasta, ubiegający się o nie są zniechęceni kosztami, ale i samym systemem kontroli. W efekcie producenci serów owczych produkują inne sery (np. o nazwie gołki ), które nie wymagają certyfikacji, a turyści kupują je bez zastanowienia. Zdarzają się też przypadki kserowania certyfikatów i okazywania ich na straganach. Na Krupówkach, targowisku pod Gubałówką, bacówkach w Tatrach str 20 i tych przy Zakopiance bez problemu można kupić oscypki, które jednak oscypkami nazwane być nie mogą, więc są sprzedawane po prostu jako serki. Turystom to nie przeszkadza, nie każdy zresztą będzie w stanie wyczuć subtelną różnicę w smaku. Jeszcze gorzej, gdy do podobnej transakcji dochodzi z dala od Zakopanego, gdzieś w centrum kraju. Prawdziwy smakosz góralskiego sera na o certyfikat jednak nie pyta. Zamiast tego kupuje oscypki od sprawdzonego producenta.