Paying Taxes 2009 The global picture. Streszczenie THE WORLD BANK

Transkrypt

1 Paying Taxes 2009 The global picture Streszczenie THE WORLD BANK

2 Paying Taxes streszczenie wyników raportu PricewaterhouseCoopers i Banku Światowego Podatki są nieodzownym elementem życia społecznego. Są źródłem środków na podstawowe usługi publiczne niezbędne dla dobrze funkcjonującej gospodarki i społeczeństwa. A jednak firmy w 90 procentach krajów objętych badaniem Banku Światowego World Bank Enterprise Survey wskazują stawki podatku i formalności podatkowe jako jedne z pięciu największych przeszkód w prowadzeniu działalności gospodarczej. Przedsiębiorcy preferowaliby niższe stawki podatków i proste rozliczenia z fiskusem. Jeśli jednak stawki są wysokie, to chcieliby mieć w zamian zapewnioną dobrą obsługę ze strony administracji publicznej. Jeśli podatki są postrzegane przez biznes jako wysokie, a nie towarzyszą temu namacalne korzyści, wiele przedsiębiorstw wybiera nieformalny sposób działania, czyli szarą strefę. Najnowsze badania pokazują, że wyższe stawki podatkowe wiążą się z mniejszymi inwestycjami sektora prywatnego, mniejszą liczbą przedsiębiorstw w przeliczeniu na 1 mieszkańca i mniejszą liczbą nowych przedsięwzięć. Na przykład 10-procentowy wzrost efektywnej stawki podatku dochodowego od osób prawnych powoduje zmniejszenie współczynnika inwestycji do produktu krajowego brutto (PKB) o 2 punkty procentowe. W rankingu przyjazności dla biznesu najwyżej uplasowały się te systemy gospodarcze, które mają niższe i mniej skomplikowane podatki (Rys. 1.1). Charakteryzują je też proste procedury administracyjne związane z rozliczeniami z fiskusem. Dla przedsiębiorstw liczą się nie tylko stawki podatkowe równie istotne są formalności związane z płaceniem podatków. Dlatego na pozycję w rankingu wpłynęły wszystkie te elementy. Rys. 1.1 Systemy podatkowe najbardziej i najmniej przyjazne dla biznesu: Najbardziej przyjazne Poz. w rankingu Najmniej przyjazne Poz. w rankingu Malediwy 1 Panama 172 Katar 2 Jamajka 173 Hong Kong 3 Mauretania 174 Zjed. Emiraty Arabskie 4 Gambia 175 Singapur 5 Boliwia 176 Irlandia 6 Wenezuela 177 Arabia Saudyjska 7 Rep. Środkowoafrykańska 178 Oman 8 Republika Kongo 179 Kuwejt 9 Ukraina 180 Kiribati 10 Białoruś Uwaga: Pozycja w rankingu wynika ze średniej oceny danego kraju pod względem: liczby płatności podatkowych, czasu potrzebnego na rozliczenia podatkowe i całkowitej stawki podatku.

3 Paying Taxes 2009: streszczenie wyników raportu PricewaterhouseCoopers i Banku Światowego Szybka i sprawna administracja podatkowa jest dla przedsiębiorców mniej uciążliwa i często zapewnia wyższe wpływy do budżetu państwa. Np. na Mauritiusie w 2007 i 2008 roku skarb państwa zebrał o 4 mld rupii maurytyjskich (150 mln USD) więcej niż przewidywano. Był to efekt działań rządu, który przez ostatnie trzy lata reformował system podatkowy. W działaniach tych skoncentrowano się na stworzeniu systemu zachęt dla przedsiębiorców w postaci niskich i prostych podatków w połączeniu z szybko i sprawnie działającą administracją. Przyjęta strategia przyniosła budżetowi państwa wymierne korzyści. Kraje, które w 2007 i 2008 roku zreformowały systemy podatkowe W okresie 2007/2008 w trzydziestu sześciu krajach uproszczono systemy podatkowe. (Rys. 1.2). Tak jak w poprzednich latach, najczęściej wprowadzaną reformą było obniżenie stawki podatku dochodowego miało ono miejsce w 21 krajach. Drugim co do popularności rozwiązaniem było wprowadzenie lub udoskonalenie elektronicznych systemów składania deklaracji i dokonywania wpłat z tytułu podatków. Reforma ta, przeprowadzona w 12 krajach, pozwoliła przedsiębiorcom na skrócenie czasu przeznaczanego na rozliczenia z fiskusem. Jeszcze innym przykładem reform było ograniczenie liczby płatności podatkowych: osiem krajów zmniejszyło liczbę podatków płaconych przez przedsiębiorstwa poprzez wyeliminowanie mniej istotnych obciążeń, takich jak opłata skarbowa. W niektórych krajach (Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Maroko, Mozambik i Zambia) reforma systemów podatkowych polegała na zmodyfikowaniu ordynacji podatkowych. Rys. 1.2 Obniżenie stawek podatku najczęstsza forma zmian podatkowych w okresie 2007/2008 Niższe stawki Albania, Antigua i Barbuda, Bośnia i Hercegowina, podatku dochodowego Burkina Faso, Chiny, Czechy, Dania, Dominikana, Gruzja, Kanada, Macedonia, Madagaskar, Malezja, Maroko, Niemcy, Nowa Zelandia, Samoa, St. Vincent i Grenadyny, Tajlandia, Włochy, Wybrzeże Kości Słoniowej Uproszczenie płacenia podatków Likwidacja niektórych podatków Nowelizacja ordynacji podatkowej Źródło: Baza danych Doing Business Azerbejdżan, Białoruś, Chiny, Dominikana, Francja, Grecja, Honduras, Kolumbia, Malezja, Mozambik, Tunezja, Ukraina Białoruś, Dominikana, Gruzja, Madagaskar, Malezja, Meksyk, RPA, Urugwaj Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Maroko, Mozambik, Zambia Zmniejszone stawki Francja, Mongolia, Ukraina podatków pracowniczych W analizowanym okresie czołowym reformatorem w sferze podatków okazała się Dominikana. Jej władze obniżyły stawkę podatku dochodowego od osób prawnych z 30% do 25%, zniosły kilka podatków (w tym opłatę skarbową) i zredukowały stawkę podatku od obrotu nieruchomościami. Ponadto w 2007 r. wprowadzono w pełni elektroniczny system deklaracji podatkowych (objęty pilotażem przeprowadzonym w 2006 roku). 3

4 Paying Taxes 2009: streszczenie wyników raportu PricewaterhouseCoopers i Banku Światowego Rys. 1.3 W Europie Wschodniej i Azji Środkowej podatki dochodowe są najniższe, ale ogólne obciążenia podatkowe nadal wysokie Całkowita stawka podatku (% zysku) 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Bliski Wschód i Afryka Północna Azja Wschodnia i Oceania Azja Południowa Źródło: Baza danych Doing Business Rozwinięte kraje OECD Europa Wschodnia i Azja Środkowa Ameryka Łacińska i Karaiby Afryka subsaharyjska Inne podatki Podatek dochodowy Podatki pracownicze Rys. 1.4 Największe obniżki stawki podatku dochodowego od osób prawnych w 2007 i 2008 roku Region Redukcje stawki podatku dochodowego od osób prawnych wg regionów (w %) Rozwinięte kraje OECD Kanada z 22,1 do 19,5 Czechy z 24 do 21 Dania z 28 do 25 Niemcy z 25 do 15 Włochy z 33 do 27,5 Nowa Zelandia z 33 do 30 Wschodnia Azja i Oceania Europa Wschodnia i Azja Środkowa Ameryka Łacińska i Karaiby Chiny z 33,3 do 25 Malezja z 27 do 25 Samoa z 29 do 27 Tajlandia z 30 do 25 Albania z 20 do 10 Bośnia i Hercegowina z 30 do 10 Gruzja z 20 do 15 Macedonia z 12 do 10 Antigua i Barbuda z 30 do 25 Republika Dominikany z 30 do 25 St. Vincent i Grenadyny z 40 do 37,5 Afryka subsaharyjska Burkina Faso z 35 do 30 Wybrzeże Kości Słoniowej z 27 do 25 Madagaskar z 30 do 25 Bliski Wschód i Afryka Północna Maroko z 35 do 30 Na przeciwległym biegunie znalazły się państwa, które nie tylko nie wprowadziły żadnych reform, ale uczyniły swoje systemy podatkowe zdecydowanie mniej przyjaznymi dla biznesu. Np. Botswana i Wenezuela wprowadziły nowe podatki, co zwiększyło koszty funkcjonowania przedsiębiorstw, a także spowodowało obciążenie ich dodatkowymi formalnościami. W ujęciu regionalnym najwięcej reform podatkowych w 2007 i 2008 roku wprowadziły kraje Europy Wschodniej i Azji Środkowej. W dziewięciu państwach tego regionu nadal obniżano stawki podatku dochodowego, które i tak należą do najniższych na świecie. (Rys. 1.3). Albania, Bośnia i Hercegowina oraz Republika Macedonii zredukowaly podatek dochodowy do 10%. W Gruzji zmniejszono stawkę CIT z 20% do 15% i zniesiono podatek społeczny. Władze Czech natomiast obniżyły stawkę CIT do 21%. Azerbejdżan i Ukraina wprowadziły elektroniczne systemy rozliczeń podatkowych, co pozwoliło przedsiębiorcom na istotne ograniczenie czasu potrzebnego na przygotowanie i składanie deklaracji oraz płacenie podatków. Białoruś ograniczyła obciążenia podatkowe i administracyjne przedsiębiorstw, znosząc niektóre podatki i zmniejszając liczbę płatności. Bułgaria obniżyła podatek dochodowy i składki pracownicze. Źródło: Baza danych Doing Business 4

5 Paying Taxes 2009: streszczenie wyników raportu PricewaterhouseCoopers i Banku Światowego Obniżanie stawki podatku dochodowego od osób prawnych było dominującą tendencją także w bardziej rozwiniętych gospodarkach. Kanada stopniowo obniża podatek CIT, zmierzając do poziomu 15% zaplanowanego na 2012 r. w ramach ambitnych reform systemu podatkowego. Działania te obejmują także zniesienie dopłaty podatkowej (surtax) w wysokości 1,12%, a także wprowadzenie przyspieszonej amortyzacji budynków (10%) i komputerów (50%). Obniżki stawki podatku dochodowego od przedsiębiorstw miały też miejsce w Danii (z 28% do 25%), Niemczech (z 25% do 15%), Włoszech (z 33% do 27,5%) i Nowej Zelandii (z 33% do 30%). Z kolei reformy usprawniające systemy podatkowe we Francji i Grecji polegały na w pełni elektronicznych rozliczeniach z fiskusem. Rys. 1.5 Regiony o najbardziej uciążliwych formalnościach podatkowych # Rozwinięte kraje OECD Bliski Wschód i Afryka Północna Azja Wschodnia i Oceania Azja Południowa Afryka subsaharyjska Europa Wschodnia i Azja Środkowa Ameryka Łacińska i Karaiby Liczba płatności podatkowych Czas na rozliczenia podatkowe (liczba godzin rocznie) Źródło: Baza danych Doing Business 5

6 Paying Taxes 2009: streszczenie wyników raportu PricewaterhouseCoopers i Banku Światowego Rys. 1.6 Jedna trzecia reform miała miejsce w Europie Wschodniej i Azji Środkowej Liczba reform ułatwiających płacenie podatków wg rocznego raportu Doing Business Europa i Azja Środkowa (28 krajów) Afryka subsaharyjska (46 krajów) Rozwinięte kraje OECD (24 krajów) Ameryka Łacińska i Karaiby (32 krajów) Bliski Wschód i Afryka Północna (19 krajów) Azja Wschodnia i Oceania (24 krajów) Azja Południowa (8 krajów) Źródło: Baza danych Doing Business DB2006 DB2007 DB2008 DB Kierunki reform w ostatnich latach Organy podatkowe na całym świecie starają się usprawniać procesy administracyjne i modernizować systemy podatkowe. W ciągu ostatnich czterech lat w ramach badania Doing Business odnotowano 126 reform, których celem było obniżenie stawek podatku bądź skrócenie czasu i obniżenie kosztów związanych z dopełnieniem obowiązków podatkowych. We wszystkich regionach panuje tendencja do obniżania całkowitej stawki podatku płaconego przez przedsiębiorstwa. W 2004 r. średnia całkowita stawka podatku wynosiła 50,6% zysków handlowych. Do 2007 r. zmniejszyła się ona do 49,3%. Natomiast czas potrzebny na formalności podatkowe został ograniczony średnio o 16 godzin w roku. W ciągu ostatnich czterech lat połowa analizowanych krajów wprowadziła reformy ułatwiające przedsiębiorcom płacenie podatków. Najwięcej reform miało miejsce w krajach Europy Wschodniej i Azji Środkowej, a także Afryki (Rys. 1.6). Z kolei najmniej usprawnień wprowadziły kraje Azji Południowej. Cięcie stawek Najczęstszą formą usprawniania systemów podatkowych było zmniejszanie stawek podatku dochodowego od osób prawnych. W ciągu ostatnich czterech lat taką zmianę wprowadzono w ponad 60 krajach. Obecnie władze rozumieją, że mogą zwiększać wpływy z tytułu podatków, jeśli obniżą stawki podatkowe i skłonią większą liczbę przedsiębiorców do przestrzegania coraz bardziej korzystnych zasad rozliczania się z fiskusem. Jako ilustrację tej tendencji można wskazać obniżki podatków, które miały miejsce w Federacji Rosyjskiej w 2001 roku. Stawka podatku dochodowego od osób prawnych spadła z 25% do 24%, a dodatkowo małe przedsiębiorstwa mogły skorzystać z jeszcze bardziej obniżonych stawek podatku. Mimo tych redukcji wpływy budżetu z tytułu podatków rosły w ciągu kolejnych trzech lat średnio o 14% rocznie. Szczegółowe analizy pokazały, że zwiększone przychody budżetu wynikały z faktu, że przedsiębiorcy chętniej niż w poprzednich latach prowadzili działalność gospodarczą zgodnie ze wszystkimi wymogami prawa. 6

7 Paying Taxes 2009: streszczenie wyników raportu PricewaterhouseCoopers i Banku Światowego Internet w modzie Wprowadzenie elektronicznych systemów płatności jest popularnym i skutecznym sposobem ułatwienia płatności podatków. Przedsiębiorstwa mogą wprowadzać informacje podatkowe przez Internet i przesyłać je jednym kliknięciem bez dodatkowych kalkulacji i bez kontaktowania się z urzędnikami podatkowymi. Deklaracje są szybko przetwarzane, dzięki czemu ewentualne błędy można wykryć natychmiast. W Hongkongu przedsiębiorstwa składają elektroniczne deklaracje podatku dochodowego od osób prawnych raz w roku. W konsekwencji formalności podatkowe zajmują tylko 80 godzin rocznie. Już w sześćdziesięciu krajach od Azerbejdżanu po Kolumbię wprowadzono składanie deklaracji podatkowych przez Internet. Elektroniczne rozliczenia z fiskusem mogą złagodzić obciążenie formalnościami związanymi z płaceniem podatków. Upłynie zapewne jednak trochę czasu, zanim przedsiębiorcy będą mogli docenić faktyczną różnicę. W Argentynie i Tunezji potrzeba było niemal trzech lat, zanim mniejsze firmy odczuły pozytywny wpływ reform wprowadzających elektroniczne rozliczenia podatkowe. W mniejszych firmach często nie ma oprogramowania potrzebnego do przekazywania elektronicznych deklaracji i płatności. Ponadto podatnicy często nie dowierzają systemom internetowym, jeśli w grę wchodzą poufne informacje finansowe ich firm. Pozytywnym przykładem e-podatków dla biznesu jest Azerbejdżan. Trzy lata temu tamtejsze władze rozpoczęły reformę systemu podatkowego. Systemy elektronicznych deklaracji i płatności działają od marca 2007 r., a docelowo 100% deklaracji ma być składanych przez Internet. Organy podatkowe aktywnie zachęcają przedsiębiorstwa płacące podatek VAT do stosowania deklaracji elektronicznych. Wysiłki te przyniosły doskonałe rezultaty: spośród przedsiębiorstw będących płatnikami podatku VAT aż 95% korzysta z tej usługi. Tylko w ciągu pierwszego kwartału 2008 r. dokonały one ponad operacji w trybie online, oszczędzając średnio 577 godzin rocznie. Składanie deklaracji przez Internet jest też możliwe w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych. Rys. 1.7 Kto ułatwia płacenie podatków a kto nie? Płatności (liczba w roku) Najmniej Najwięcej Malediwy 1 Wybrzeże Kości Słoniowej 66 Katar 1 Serbia 66 Szwecja 2 Wenezuela 70 Hong Kong, Chiny 4 Jamajka 72 Norwegia 4 Rep. Kirgizji 75 Singapur 5 Czarnogóra 89 Kiribati 7 Ukraina 99 Litwa 7 Uzbekistan 106 Mauritius 7 Białoruś 112 Afganistan 8 Rumunia 113 Czas (liczba godzin w roku) Najkrócej Najdłużej Malediwy 0 Ukraina 848 Zjed. Emiraty Arabskie 12 Wenezuela 864 Bahrain 36 Czechy 930 Katar 36 Nigeria 938 Bahamy 58 Armenia 958 Luksemburg 59 Wietnam 1,050 Saint Lucia 61 Boliwia 1,080 Oman 62 Białoruś 1,188 Szwajcaria 63 Kamerun 1,400 Nowa Zelandia 70 Brazylia 2,600 Całkowita stawka podatku (% zysku) Najniższa Najwyższa Vanuatu 8.4 Tadżykistan 85.5 Malediwy 9.1 Uzbekistan 90.6 Katar 11.3 Mauretania 98.7 Zjed. Emiraty Arabskie 14.4 Argentyna Kuwejt 14.4 Białoruś Arabia Saudyjska 14.5 Rep. Środkowoafrykańska Bahrain 15.0 Dem. Rep. Konga Zambia 16.1 Sierra Leone Zachodnia Strefa Gazy 16.8 Burundi Botswana 17.1 Gambia Źródło: Baza danych Doing Business 7

8 Paying Taxes 2009: streszczenie wyników raportu PricewaterhouseCoopers i Banku Światowego Reformy wprowadzające elektroniczne rozliczanie podatków często wymagają edukowania podatników. Administracja podatkowa Azerbejdżanu udostępniła podatnikom bezpłatne oprogramowanie pół roku przed wprowadzeniem nowego systemu, dając tym samym odpowiedni czas na zapoznanie się z nim. Wcześniejsze przekazanie oprogramowania opłaciło się pod wieloma względami: użytkownicy proponowali usprawnienia samego programu do rozliczeń z fiskusem. Aby nowy system online był sprawniejszy, władze Azerbejdżanu wprowadziły też zaawansowane oprogramowanie księgujące, które pomaga obliczyć płatności podatkowe. Jest to szczególnie korzystne dla średnich przedsiębiorstw, które stanowią znaczną część użytkowników systemu. Z kolei z myślą o mniejszych firmach, które często nie mają dostępu do Internetu, w całym kraju instalowane są stanowiska komputerowe podłączone do centralnej bazy danych. Podatnicy z Kenii i Mozambiku również korzystają z zalet elektronicznych systemów podatkowych. Spółki w Kenii mogą wypełniać i składać formularze ubezpieczenia społecznego przez Internet. W poprzednich latach formalności wynikające z obowiązków związanych z podatkami pracowniczymi zajmowały im średnio 72 godziny w roku, a teraz trwa to o około 20% krócej. Z kolei przedsiębiorcy w Mozambiku mogą wypełniać formularze ubezpieczenia społecznego w formie elektronicznej, a wkrótce będą także mogli je składać przez Internet, co dalej uprości rozliczenia podatkowe. 8

9 Paying Taxes a sprawa polska Katarzyna Czarnecka - Żochowska partner w PricewaterhouseCoopers Niektóre z kwestii podniesionych w dorocznym raporcie Paying Taxes już doczekały się w Polsce konkretnych działań ze strony władz. Dzięki odpowiednim zmianom legislacyjnym obniżono stawki opodatkowania pracy, które obejmuje składki ubezpieczenia społecznego i podatek dochodowy od osób fizycznych (najważniejsze zmiany w zakresie PIT wejdą w życie od 1 stycznia 2009 r.). Stawki ubezpieczenia społecznego zostały obniżone w dwóch etapach: niektóre zmiany weszły w życie 1 lipca 2007 r., a pozostałe - 1 stycznia 2008 r. Ogólny efekt był taki, że w części obciążającej pracownika składki zostały zmniejszone o 5 punktów procentowych, a w części obciążającej pracodawcę - o 2 punkty procentowe. Dzięki temu udział pracownika wynosi teraz 13,71% wynagrodzenia brutto, zaś udział pracodawcy mieści się w przedziale 17,48% 20,41%. Nadal uważa się, że to dużo, ale powyższa zmiana oznacza istotną poprawę. Jak dotąd, tendencje reformatorskie ujawniały się wyłącznie w inicjatywach zmierzających do ograniczania stawek. Dobrze się to komponuje ze spostrzeżeniem zawartym w raporcie Paying Taxes : tego rodzaju reformy podatkowe należą do najpopularniejszych, a także najłatwiejszych, jeśli chodzi o realizację. Jednakże inne koncepcje podnoszone w Paying Taxes także zaczynają nabierać znaczenia, a w przyszłości należy spodziewać się dalszych pozytywnych zmian. W polskich debatach podatkowych często wskazuje się na pozycję naszego kraju w rankingu Paying Taxes. Sprzyja to dyskusjom wokół przyczyn, dla których ta pozycja jest słaba. Głównych powodów upatruje się we wskaźnikach administracyjnych dotyczących liczby godzin spędzanych na wypełnianiu formalności podatkowych oraz liczby płatności dokonywanych w ciągu roku. Duże obciążenie formalnościami, jakie jest udziałem polskich przedsiębiorców, to kwestia wykraczająca poza materię podatkową. W celu znalezienia remedium, polski Sejm utworzył specjalną Komisję Parlamentarną Przyjazne Państwo, której zadaniem jest przygotowanie odpowiednich rozwiązań legislacyjnych. Firma PwC została włączona do prac komisji w charakterze eksperta do spraw podatkowych. Podczas pierwszych posiedzeń tego gremium odwoływano się do tez zawartych w raporcie Paying Taxes ; odegrały one istotną rolę przy układaniu programu działań Komisji. Następnie na wniosek Komisji specjaliści z PwC przygotowali projekty szeregu nowelizacji, których celem jest ulepszenie ogólnej procedury podatkowej oraz uproszczenie rozliczeń w zakresie VAT-u i podatków dochodowych. Szczególny nacisk położono na projekty nowelizacji dotyczących faktur elektronicznych (e-faktur) oraz zawieszenia wykonalności decyzji podatkowych do momentu ich weryfikacji przez sąd administracyjny. W kontekście powyższych poczynań uznano, że prowadzone będą dalsze prace nad zmianami w zakresie polskiego prawa podatkowego. Eksperci PwC pomogli też Platformie Obywatelskiej przy formułowaniu koncepcji podatku liniowego. Celem tej inicjatywy było poszerzenie bazy podatkowej, radykalne uproszczenie procedur i wprowadzenie jednolitej 15-procentowej stawki podatku dochodowego dla wszystkich przedsiębiorstw i osób fizycznych. Ponadto specjaliści z PwC współtworzyli raport podatkowy wraz z Fundacją FOR założoną przez prof. Leszka Balcerowicza, byłego ministra finansów. W raporcie przedstawiono ocenę niedoskonałości polskiego systemu podatkowego oraz propozycje możliwych ulepszeń. Oba wymienione wątki raportu miały swoje źródła w koncepcjach przedstawionych w raportach Paying Taxes. Katarzyna Czarnecka-Żochowska Partner w PricewaterhouseCoopers Dział doradztwa podatkowego tel katarzyna.czarnecka-zochowska@pl.pwc.com 9

10 Cechy optymalnego systemu podatkowego. Jasny cel 1. System podatkowy jest przeznaczony do gromadzenia określonych wpływów w celu finansowania wydatków publicznych. 2. Ma zrównoważyć budżet kraju, zazwyczaj w określonym czasie. 3. Ma na względzie kwestie społeczne takie jak redystrybucja dochodu narodowego. 4. Uwzględnia zróżnicowaną zdolność podatników do płacenia podatku. Strategia 5. System podatkowy jest spójny i stabilny, tak aby umożliwiał podatnikom podejmowanie długoterminowych decyzji inwestycyjnych i zapewniał, że zasady podatkowe nie podważą w istotny sposób ekonomicznej zasadności tych decyzji. 6. Ma na celu pobranie sprawiedliwej części wartości zasobów naturalnych kraju w formie podatków, zapewniając podmiotom działającym w tych obszarach możliwość osiągnięcia godziwego wynagrodzenia za podejmowane wysiłki. 7. Wspomaga (a nie utrudnia) prowadzenie działalności gospodarczej i handlu. Jeśli kraj dąży do udziału w wymianie międzynarodowej, system podatkowy musi być konkurencyjny i uwzględniać sposób działania systemów w innych krajach. 8. Jest elastyczny i reaguje na zmiany gospodarcze i społeczne w kraju. Służy nie tylko gromadzeniu wpływów do budżetu z tytułu podatków, ale też zachęca do zmiany zachowań podatników, jeśli tylko panuje co do tego społeczna zgoda. Spójny i efektywny 9. System podatkowy zawiera mechanizmy, które pozwalają na wcześniejsze konsultacje pomiędzy podatnikami a decydentami i podmiotami odpowiedzialnymi za sporządzanie projektów regulacji podatkowych. Konsultacje te poprzedzające proces legislacyjny mogą pomóc wprowadzić w życie przepisy obliczone na osiąganie wspólnie ustalonych celów. 10. Jest zrozumiały, jasny i łatwo dostępny. 11. Uwzględnia powiązania między poszczególnymi podatkami. Ten aspekt powinien obejmować interakcje międzynarodowe, jeśli kraj ma istotne powiązania transgraniczne. 12. Minimalizuje obciążenia administracyjne po stronie podatników (w szczególności przedsiębiorstw) i władz w zakresie przygotowywania, składania deklaracji oraz płacenia podatków. Słusznym kierunkiem może się okazać składanie deklaracji przez Internet i skonsolidowanie różnych podatków. Sprawiedliwe i przejrzyste stosowanie przepisów 13. Zasady podatkowe powinny być określone w przepisach dostępnych dla podatników, a nie zależeć od praktyki przyjętej przez organy podatkowe. 14. System podatkowy powinien być egzekwowany przez organy podatkowe w spójny i konsekwentny sposób. 15. Powinien istnieć jasny i znany publicznie tryb rozstrzygania sporów między podatnikami a organami podatkowymi, który zapewnia racjonalne ramy czasowe. 16. Krajowe regulacje podatkowe powinny być spójne z szerszym prawem - zarówno międzynarodowym, jak i przepisami innymi niż podatkowe. Pozytywna postawa organów podatkowych sprzyjająca współpracy 17. Musi panować przekonanie, że organy podatkowe powinny wspierać podatników i pomagać im, a nie tylko ich dyscyplinować. 18. Organy podatkowe i przedsiębiorstwa powinny dążyć do konstruktywnego dialogu i zaniechać konfrontacyjnego nastawienia. 19. Należy uświadamiać sobie rolę doradców podatkowych jako ważnego elementu zapewniającego płynne działanie systemu podatkowego. 20. System działa na zasadzie wzajemnego zaufania i szacunku: zakłada się, że podatnik jest uczciwy (o ile nie udowodni mu się, że jest inaczej), a podatnik w kontaktach z organami podatkowymi zachowuje się w sposób otwarty i przejrzysty. 10

11

12 ę ą ł ż ę ż ż