THE II INTERNATIONAL LOGOPAEDICS CONFERENCE. Logopaedics versus Special educational needs Zielona Góra

Transkrypt

1 THE II INTERNATIONAL LOGOPAEDICS CONFERENCE Logopaedics versus Special educational needs Zielona Góra University of Zielona Góra 2013

2 THE COUNCIL OF THE PUBLISHING HOUSE: Krzysztof Pieczyński (chairman), Marian Adamski, Rafał Ciesielski, Michał Drab, Beata Gabryś, Bohdan Halczak, Van Cao Long, Marian Nowak, Anna Walicka, Krzysztof Witkowski, Zdzisław Wołk, Ryszard Błażyński (secretary) EDITORS: Ewa M. Skorek, Katarzyna Kochan COMPOSITION, GRAPHIC DESIGN, COVER DESIGN: Ewa M. Skorek Publication without editorial review and language correction. The authors are responsible for the contents and the language of the text. / Publikacja bez korekty edytorskiej i językowej. Autorzy ponoszą odpowiedzialność za treść i formę językową tekstu. Copyright by Uniwersytet Zielonogórski Zielona Góra 2013 ISBN OFICYNA WYDAWNICZA UNIWERSYTETU ZIELONOGÓRSKIEGO Zielona Góra, ul. Podgórna 50 Tel./faks: ; sekretariat@ow.uz.zgora.pl Druk: Zakład Poligrafii UZ

3 Contents Honorary Patronage... 4 Committees... 5 Introduction... 7 Conference program... 9 Plenary session...11 Parallel sessions...33

4 Honorary Patronage The following persons have bestowed HONORARY PATRONAGE of the conference / HONOROWY PATRONAT nad konferencją objęli: The Mayor of Zielona Góra / Prezydent Miasta Zielona Góra Janusz Kubicki The Dean of the Faculty of Education, Sociology and Health Sciences / Dziekan Wydziału Pedagogiki, Socjologii i Nauk o Zdrowiu dr hab. Ewa Narkiewicz-Niedbalec, prof. UZ Conference venue: Bukowy Dworek hotel, Gronów near Łagów Lubuski Miejsce konferencji: Hotel Bukowy Dworek, Gronów k. Łagowa Lubuskiego

5 Committees ACADEMIC COMMITTEE: Prof. dr hab. Krystyna Ferenz (Faculty of Historical and Pedagogical Sciences, University of Wrocław, Poland) Dr. paed., prof. Sarmīte Tūbele (University of Latvia, Latvia) Dr hab. Grażyna Gunia, prof. UP (Pedagogical University of Cracow, Poland) Dr hab. Pola Kuleczka, prof. UZ. (University of Zielona Góra, Poland) Doc. PaedDr. Karel Neubauer, Ph.D. (University of Hradec Králové, Czech Republic) Doc. Mgr. Kateřina Vitásková, Ph.D. (Univerzita Palackého v Olomouci, Czech Republic) PhD Rositsa Iossifova (New Bulgarian University in Sofia, Bulgaria) Dr Katarzyna Kochan (University of Zielona Góra, Poland) Mgr. Renata Mlčáková, Ph.D. (Univerzita Palackého v Olomouci, Czech Republic) PhDr. Lenka Neubauerová (University of Hradec Králové, Czech Republic) Dr Ewa M. Skorek (University of Zielona Góra, Poland) Scientific supervisor ORGANIZATIONAL COMMITTEE: Dr Lidia Kataryńczuk-Mania Dr Katarzyna Kochan Head organiser Mgr. Alena Říhová, Ph.D. Dr Ewa M. Skorek Mgr. Martin Kaliba Mgr. Tereza Skákalová CONFERENCE SECRETARY S OFFICE: Renata Dzierzba, Agnieszka Frankowska, Aleksandra Gaweł, Renata Kwaśniewska, Beata Wojciechowska INTERPRETER/TRANSLATOR: Kateřina Mervartová, Dariusz Nowosad MUSIC: Monika Sagan vocalist, mezzo soprano Repertoire: 1) G. Bizet, Habanera Carmen Aria (Carmen); 2) A.L. Webber, Memory (Cats); 3) J. Bock, S. Harnick, Sunrise, Sunset (Fiddler On The Roof); 4) F. Sartori, L. Quarantotto, Con te partirò (Time To Say Goodbye)

6

7 Introduction The University of Zielona Góra invites you to participate in annual conferences devoted to broadly understood issues of speech and language therapy. The aim is to discuss current issues concerning the theory and practice of logopaedics in Europe, to find appropriate solutions, to exchange experience and to contribute to the integration of specialists in the discipline. The conference is addressed to a broad spectrum of potential participants, such as scientists, therapists-practitioners and other specialists directly involved in the treatment of patients with language communication disorders, students training to become speech therapists, teachers, parents and all those who are not left indifferent to the problems of people with language communication disorders. The II International Logopaedics Conference (Logopaedics versus Special educational needs) will address the following issues: 1. Organisation of logopaedic care in selected European countries; 2. Diagnosis and therapy of children with language communication disorders; 3. Participation of speech therapists in the education of children with disabilities in special centres and integrative classes; 4. Speech therapists in teams organising psychological and pedagogical assistance at educational institutions; 5. Speech therapists at educational and medical institutions professional duties and the possibilities of supporting children s language development; 6. Use of support methods (e.g. music therapy, bibliotherapy, AAT (animal assisted therapy), educational kinesiology, Biofeedback, other) in the prevention and therapy for children with language communication disorders; 7. Alternative teaching (e.g. the Montessori system, the Freinet technique, home education, other) as an opportunity for children with language disorders.

8 Wprowadzenie Uniwersytet Zielonogórski zaprasza do udziału w organizowanych cyklicznie (raz w roku) konferencjach poświęconych szeroko rozumianej problematyce logopedycznej. Celem spotkań jest podjęcie wspólnej dyskusji dotyczącej współczesnych problemów, które najbardziej nurtują przedstawicieli teorii i praktyki logopedycznej z różnych krajów Europy, poszukiwanie optymalnych rozwiązań tych problemów, dzielenie się doświadczeniami oraz integrowanie europejskiego środowiska logopedycznego. Konferencja adresowana jest do szerokiego grona odbiorców przedstawicieli nauki, logopedów-praktyków i innych specjalistów bezpośrednio pracujących z pacjentami z zaburzeniami komunikacji językowej, studentów przygotowujących się do pracy w zawodzie logopedy, nauczycieli, rodziców i wszystkich tych, którym bliskie są problemy osób z zaburzeniami komunikacji językowej. II. Międzynarodowa Konferencja Logopedyczna (Logopedia versus Specjalne potrzeby edukacyjne) poświęcona będzie dyskusji w następujących zakresach: 1. Organizacja opieki logopedycznej w wybranych krajach Europy. 2. Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami komunikacji językowej. 3. Udział logopedów w edukacji dzieci niepełnosprawnych w ośrodkach specjalnych i klasach integracyjnych. 4. Logopedzi w zespołach organizujących pomoc psychologiczno-pedagogiczną w placówkach oświatowych. 5. Logopeda w placówce oświatowej i medycznej zadania zawodowe i możliwości wpierania rozwoju dzieci w zakresie komunikacji językowej. 6. Wykorzystanie metod wspomagających (np. muzykoterapia, biblioterapia, dogoterapia, kinezjologia edukacyjna, Biofeedback, inne) w profilaktyce i terapii dzieci z zaburzeniami komunikacji językowej. 7. Nauczanie alternatywne (np. system M. Montessori, techniki C. Freineta, edukacja domowa, inne) szansą dla dzieci z zaburzeniami komunikacji językowej. dr Ewa M. Skorek dr Katarzyna Kochan

9 Conference program Registration lobby of the Conference Centre Opening session (concert, greeting) Plenary session Announcement of competition results (fringe event) Coffee break lobby of the Conference Centre Plenary session A, Plenary session B Lunch break restaurant Workshop: Sound therapy (upon registration in advance) Workshop: Therapy through art (upon registration in advance) Parallel sessions: Session I, Session II, Session III Coffee break lobby of the Conference Centre Parallel sessions: Session IV, Session V, Session VI Closing session, recapitulation and conclusions (conclusions in sections) Program konferencji Rejestracja uczestników hol Centrum Konferencyjnego Rozpoczęcie konferencji (koncert, powitania) Obrady plenarne Ogłoszenie wyników konkursu (impreza towarzysząca konferencji) Przerwa kawowa hol Centrum Konferencyjnego Obrady plenarne A, Obrady plenarne B Przerwa obiadowa restauracja Warsztaty: Terapia dźwiękiem (dla wcześniej zapisanych osób) Warsztaty: Terapia przez sztukę (dla wcześniej zapisanych osób) Obrady w sekcjach: Sekcja I, Sekcja II, Sekcja III Przerwa kawowa hol Centrum Konferencyjnego Obrady w sekcjach: Sekcja IV, Sekcja V, Sekcja VI Podsumowanie i wnioski, zakończenie konferencji (podsumowują moderatorzy w sekcjach)

10

11 Plenary session Prof. dr hab. Krystyna Ferenz (Faculty of Historical and Pedagogical Sciences, University of Wrocław, Poland) KOMUNIKACJA SPOŁECZNA JAKO FUNDAMENTALNY WARUNEK ROZWOJU Abstrakt: Życie człowieka toczy się wśród innych ludzi. Tylko wtedy może rozwijać swoje człowieczeństwo. W świecie społecznym staje się jednostką grupy i dojrzewa jako osoba. Poznaje kulturę i swoje w nim miejsce. Dowiaduje się jakie są wobec niego oczekiwania i czego on może oczekiwać od innych. Poznawanie konwencji jako komunikatu, pozwala wchodzić w bliższe i dalsze kręgi społeczne, daje też możliwości zachowania swojej indywidualności i odrębności. Komunikaty w wersji werbalnej i pozawerbalnej (jasne dla odbiorcy) dotyczą nie tylko świata materialnego codzienności, ale także całego wachlarza emocji, bez których niemożliwe jest nawiązanie więzi. Ograniczenie komunikacji, czyli symbolicznych kontaktów z innymi ludźmi zamyka w ciasnych kręgach umysłowość, emocjonalność i duchowość człowieka. Słowa kluczowe: komunikacja społeczna, komunikacja werbalna i niewerbalna, ograniczenia komunikacji, rozwój człowieka. SOCIAL COMMUNICATION AS A FUNDAMENTAL DEVELOPMENTAL PRECONDITION Abstract: People live in interaction with other people. Only then can they develop their human nature. In the social world, they become units within larger groups and mature as individuals. They encounter culture and their place in it. They learn about the expectations imposed on them and about what they may expect from others. The process of internalising a convention as a message allows for entering into proximal and distal social circles. It also secures an opportunity to upkeep individuality and distinctiveness. Verbal and non-verbal messages (clear to the recipient) do not merely concern the physical world of the everyday, but also a whole range of emotions, without which it is impossible to establish any mean-

12 12 THE II INTERNATIONAL LOGOPAEDICS CONFERENCE ingful bonds. Reduced communication, or symbolic contact with other people, encloses human mentality, emotionality and spirituality within tight impenetrable circles. Key words: social communication, limitations of verbal and non-verbal communication, human development. Mgr Grzegorz Hryniewicz (Zielonogórski Ośrodek Logopedii i Terapii ZOLiT, Lubuskie Centrum Laryngologii, Poland) ZABURZENIA STAWU SKRONIOWO-ŻUCHWOWEGO A FUNKCJONOWANIE APARATU MOWY Abstrakt: Zaburzenia stawu skroniowo żuchwowego są obiektem zainteresowań specjalistów z wielu dziedzin (logopedów, psychologów, pedagogów, lekarzy), a badania w tym zakresie prowadzone są na całym świecie. Stawy skroniowo-żuchwowe stanowią ruchome połączenie pomiędzy żuchwą i szczęką, są jednymi z najczęściej używanych stawów ciała. Dzięki nim możliwe jest przemieszczanie się żuchwy we wszystkich kierunkach, co warunkuje proces żucia i mowy. Nieprawidłowe, zwłaszcza asymetryczne obciążenie tych stawów jest jedną z podstawowych przyczyn powstawania zaburzeń czynnościowych narządu żucia. Zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego oznaczają stan stawu odmienny od normalnego. W wystąpieniu zwrócę uwagę na problem oraz przedstawię jak zbadać nieprawidłowość funkcjonowania i w jaki sposób regulować napięcie mięśniowe stawu skroniowo-żuchwowego. Słowa kluczowe: staw skroniowo-żuchwowy, badanie stawu skroniowożuchwowego, regulacja napięcia stawu skroniowo-żuchwowego. TEMPOROMANDIBULAR JOINT (TMJ) DISORDERS AND THE FUNCTIONING OF THE SPEECH APARATUS Abstract: The disorders of the temporomandibular joint constitute an object of interest among specialists from numerous disciplines (speech therapists, psychologists, teachers, doctors), and studies within this area are

13 LOGOPAEDICS versus SPECIAL EDUCATIONAL NEEDS 13 conducted all over the world. Temporomandibular joints are a moveable connection between the jaw and the mandible, and as such, they are some of the most frequently used joints in the body. It is them which make it possible to move the jaw in all directions, which determines the process of chewing and speaking. Improper, especially asymmetrically applied workload onto these joints is one of the main causes of functional disorders in the masticatory system. Disorders of the TMJ are defined as a state of the joint that is different from normal. In my presentation I will direct your attention to this problem and explain how to diagnose the abnormality in the functioning of the joint, as well as how to adjust muscle tension in the TMJ. Key words: temporomandibular joint, examination of the temporomandibular joint, adjustment of the TMJ tension. Mgr. Martin Kaliba (Department of Special Education, Fakulty of Education, University Hradec Králové, Czech Republic) ZABURZENIA KOMUNIKACYJNE W BAŚNIACH Abstrakt: Tematem tekstu są zaburzenia komunikacyjne w baśniach, w odniesieniu do różnych typów baśni z różnych środowisk społecznych i kulturowych. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie kontekstu występowania zaburzeń komunikacyjnych w baśniach. Słowa kluczowe: zaburzenia komunikacyjne, baśnie. COMMUNICATION DISORDERS IN FAIRY TALES Abstract: The text deals with communication disorders in fairy tales, regarding the different types of tales from different social and cultural background. The aim of this paper is to show the context of the occurrence communication disorders in fairy tales. Key words: communication disorders, fairy tales.

14 14 THE II INTERNATIONAL LOGOPAEDICS CONFERENCE Dr Lidia Kataryńczuk-Mania (Faculty of Education, Sociology and Health Sciences, University of Zielona Góra, Poland) TERAPIA DŹWIĘKIEM W KOMUNIKACJI Abstrakt: Autorka przedstawi założenia niemieckiej metody terapii dźwiękiem według Petera Hessa i możliwości wykorzystania jej w logopedii, a szczególnie w komunikacji grupowej, relaksie, rozwijaniu i wzmacnianiu analizatora słuchowego. Słowa kluczowe: dźwięk, terapia, relaks, komunikacja, słuch. SOUND THERAPY IN COMMUNICATION Abstract: The author presents grounds of Peter Hess s sound therapy method and its usefulness for logopaedics, particularly for group communication, relaxation, development and strengthening aural analyzer. Key words: sound, therapy, relaxation, communication, hearing. Dr Katarzyna Kochan (Faculty of Education, Sociology and Health Sciences, University of Zielona Góra, Poland) EDUKACJA DOMOWA JAKO ALTERNATYWA DO KSZTAŁCENIA SZKOLNEGO Abstrakt: Nauczanie domowe jako sposób przekazywania wiedzy i umiejętności niezbędnych młodym pokoleniom w ich przyszłym dorosłym życiu, towarzyszyło człowiekowi od zawsze. To właśnie w domu, od swoich rodziców dzieci poprzez naśladownictwo uczyły się swoich przyszłych ról społecznych dziewczęta od matek prac domowych i wychowywania dzieci, chłopcy zaś od ojców nabywali umiejętność zdobywania pożywienia. Gdy w Starożytności powstały pierwsze szkoły, równolegle do nich funkcjonowało w dalszym ciągu kształcenie domowe. Z czasem stało się ono przywilejem elit, które mogły opłacić prywatnego nauczyciela. Geneza dzisiejszego nauczania domowego sięga jednak dopiero bezpośrednio Nowego Wychowania, rozwijającego się na przełomie XIX

15 LOGOPAEDICS versus SPECIAL EDUCATIONAL NEEDS 15 i XX w. Nurt ten krytykując tradycyjną szkołę z nadmiernie rozbudowanym programem, kształcącą według jednego wzorca, podkreślał m.in. indywidualizm każdej jednostki i jej prawo do własnej drogi edukacyjnej. Obecnie, w roku szkolnym 2012/2013, w Polsce edukowanych domowo jest 1024 dzieci i z każdym rokiem przybywa osób kształcących się poza systemem szkolnym, co powoduje, że edukacja domowa jest zjawiskiem wartym dogłębnej, wnikliwej analizy. Słowa kluczowe: edukacja, nauczanie, nauczanie domowe, indywidualizacja, specjalne potrzeby edukacyjne, uczeń, nauczyciel. HOME EDUCATION AS AN ALTERNATIVE TO SCHOOL INSTRUCTION Abstract: Home teaching as a method of imparting knowledge and skills to younger generations has always accompanied humankind in its endeavours to prime youngsters in the art of adult life. It was at home, from their parents that children always learnt by imitation about the nature of their future social roles, i.e. girls learnt housework and child-raising from their mothers, whereas boys acquired foraging abilities from their fathers. When the first schools were founded in ancient times, they did not replace home education, but merely functioned as a simultaneous alternative. Over time, it became the privilege of the elites, who could afford to pay for a private tutor. The genesis of contemporary home schooling merely reaches back to the time of New Education, i.e. to the turn of the 19th and 20th century. This movement, while criticising the traditional school for overly extensive curriculum and for educating according to a single template, also emphasised the individuality of each person and their right to their own educational path, among others. Currently, in the school year 2012/2013, 1024 pupils are being educated at home in Poland and the number of individuals educated outside of the school system is constantly growing, which makes home education a phenomenon worthy of an indepth, thorough analysis. Key words: education, teaching, home teaching, individualisation, special educational needs, pupil, teacher.

16 16 THE II INTERNATIONAL LOGOPAEDICS CONFERENCE Dr hab. Pola Kuleczka, prof. UZ (Faculty of Education, Sociology and Health Sciences, University of Zielona Góra, Poland) LITERATURA LEKARSTWO NIE TYLKO DLA DUSZY Abstrakt: Do niedawna terapia łączyła się nierozerwalnie z medycyną. Intensywny wzrost zainteresowania działaniami tego typu, sposobami wspomagania jest obecnie przedmiotem rozważań ważnym dla wielu psychologów, socjologów i pedagogów. Bruno Bettelheim wskazał, jak leczyć słowem, uwzględniając ekspresję baśni i pożytki z niej wynikające. Warto wciąż zastanawiać się nad miejscem literatury beletrystycznej w rozwijaniu umiejętności dziecka ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym nieprawidłowościami w rozwoju mowy, analizując przyczyny i wskazując działania profilaktyczne. Słowa kluczowe: literatura, rozwój dziecka, zaburzenia mowy. LITERATURE THE CURE NOT ONLY FOR THE SOUL Abstract: Until recently, therapy had been inseparably combined with medicine. In the wake of intensive growth of interest in the activities of this type (methods of support), literature treatment is currently being considered as important by a number of psychologists, sociologists and educators. Bruno Bettelheim pointed out how to cure by means of words taking into account the expression of fairy tales, and the ensuing benefits. The role of fiction in the development of skills in children with special educational needs, including abnormalities in the development of speech, in also worthy of deliberation, including the analysis of the causes and indicating at some preventive measures. Key words: literature, child development, speech disorder. Mgr Anna Kruczyńska (Zakład Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego UMCS w Lublinie, Poland) CENTRALNE ZABURZENIA PRZETWARZANIA SŁUCHOWEGO PRZYCZYNĄ TRUDNOŚCI SZKOLNYCH

17 LOGOPAEDICS versus SPECIAL EDUCATIONAL NEEDS 17 Abstrakt: Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego, czyli trudności z opracowywaniem informacji akustycznej na wyższych piętrach układu słuchowego przy prawidłowym jej odbiorze w strukturach obwodowych, są obecnie sporym problemem wśród dzieci i młodzieży szkolnej. Takie zaburzenie w znacznym stopniu wpływa na codziennie funkcjonowanie, a zwłaszcza na rozwój mowy, kompetencje komunikacyjne oraz naukę czytania i pisania. Dzieci cierpiące na to schorzenie mają trudności ze zrozumieniem wypowiedzi w trudnych akustycznie warunkach (np. w szkolnej klasie, na ulicy), mowy zniekształconej, długich i złożonych komunikatów słownych, nauką ze słuchu oraz nauką języków obcych. Szacuje się, że co najmniej u połowy dzieci z rozpoznanymi trudnościami uczenia się, dysleksją, zespołem zaburzeń uwagi i zachowania, występują zaburzenia przetwarzania słuchowego. Problem zaburzeń centralnych procesów przetwarzania słuchowego może niejednokrotnie być kluczowy podczas doboru metod rehabilitacyjnych i reedukacyjnych, a tym samym warunkować dobry efekt terapeutyczny. Właściwie prowadzona terapia przez logopedów i pedagogów może w znacznym stopniu poprawić funkcjonowanie w szkole dzieci z takim zaburzeniem. Niniejsza praca ma na celu zapoznanie z problemem centralnych zaburzeń przetwarzania słuchowego, ich dokładną diagnozą oraz terapią, a także przedstawienie autorskich wyników badań przeprowadzonych w oparciu o testy wyższych funkcji słuchowych na grupie dzieci w wieku szkolnym. Słowa kluczowe: centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego, trudności szkolne. CENTRAL AUDITORY PROCESSING DISORDER AS THE CAUSE OF DIFFICULTIES AT SCHOOL Abstract: Central auditory processing disorder, or difficulties in analysing sound information on the upper levels of the auditory system with its correct reception by the peripheral structures, is now a big problem among children and adolescents. The disorder has a significant impact on daily functioning, especially in the development of speech, communication skills and learning to read and write. Children with this disorder have difficulty understanding speech in noisy acoustic conditions (e.g. in the classroom, on the street), distorted speech, long and complex spoken messages, learning by ear and learning foreign languages. It is estimated that at least one-half of the children with diagnosed learning difficulties,

18 18 THE II INTERNATIONAL LOGOPAEDICS CONFERENCE dyslexia, attention deficit disorder suffer from auditory processing disorder. The problem of disorders of central auditory processing can often be crucial in the choice of rehabilitation and re-education, and thus determining the good therapeutic effect. In fact, therapy guided by speech therapists and teachers can significantly improve the performance of school children with the disorder. This paper aims to introduce the problem of central auditory processing disorder, the exact diagnosis and treatment, and to present the results of the author s research based on tests of higher auditory functions on a group of school children. Key words: central auditory processing disorder, school problems. Mgr. Renata Mlčáková, Ph.D. (Faculty of Education Palacký University of Olomouc Institute of Special Education Studies, Czech Republic) UMIEJĘTNOŚĆ POWTARZANIA ZDAŃ I ROZUMIENIA OPISOWYCH ZADAŃ MATEMATYCZNYCH U UCZNIÓW TRZECIEJ KLASY CZESKICH SZKÓŁ PODSTAWOWYCH DLA DZIECI Z ZABURZENIAMI MOWY Abstrakt: W artykule przedstawiona została kwestia powtarzania zdań, jak również zrozumieniem opisowych zadań matematycznych u uczniów trzeciej klasy czeskich szkół podstawowych dla dzieci z zaburzeniami mowy. Koniecznym warunkiem udanego powtórzenia zdania jest przetworzenie go w ramach gramatycznego systemu ucznia. Powtarzanie zdań jest nie tylko mechaniczną imitacją. Siedmioletnie dzieci właściwie wykonują tego typu zadania. Natomiast dzieci z określonym upośledzeniem językowym mają trudności podczas prób powtarzania zdań, takie jak omijanie słowa, niewłaściwa składnia lub zmiany w morfologii. Dzieci te niedokładnie rozumieją odczytywany tekst oraz mają trudności ze zrozumieniem opisowych zadań matematycznych. Niemniej, odczytywanie opisowych zadań matematycznych ze zrozumieniem stanowi podstawowy konieczny warunek do ich właściwego rozwiązania oraz do wyboru stosownych operacji arytmetycznych. Badania miały dostarczyć odpowiedzi na następujące pytania: jaki procent zdań powtarzany jest niewłaściwie?

19 LOGOPAEDICS versus SPECIAL EDUCATIONAL NEEDS 19 Jaki jest poziom zrozumienia opisowych zadań matematycznych u uczniów trzeciej klasy szkół podstawowych dla dzieci z zaburzeniami mowy? Czy istnieje znaczący związek pomiędzy umiejętnością powtarzania zdań a poziomem zrozumienia opisowych zadań matematycznych? Słowa kluczowe: powtarzanie zdań, zrozumienie opisowych zadań matematycznych, dysgrammatism, zmiany morfologiczne, niewłaściwa składnia. THE LEVEL OF THE REPETITION OF SENTENCES AND COMPREHENSION OF MATHEMATICAL WORD PROBLEMS AT 3rd GRADE PUPILS AT SPEECH AND LANGUAGE ELEMENTARY SCHOOLS IN THE CZECH REPUBLIC Abstract: The topic of the article is the issue of the repetition of sentences and comprehension of mathematical word problems at 3rd grade pupils at speech and language elementary schools in the Czech Republic. The precondition of the repetition of sentences is processing them into the grammar system of a pupil. Repeating sentences is not only the mechanical reproduction. Seven-year old children deal with these tasks properly and well. Children with specific language impairment have specific symptoms while doing the examination of the repetition sentences. We can observe skipping words, incorrect syntax, changes in the morphology of words. These children don t understand reading adequite and don t understand the mathematical word problems well. Although the reading comprehension of the mathematical word problem is the basic precondition to solve the mathematical word problem and to choose relevant arithmetic operation. The goal of the research was to bring answers to: what is the level of the ability to repeat sentences and what is the level of the comprehension of mathematical word problems at 3rd grade pupils at selected speech and language elementary schools, is there a significant relationship between the level of repetition the sentences and comprehension of mathematical word problems in selected pupils. Key words: the repetition of sentences, comprehension of mathematical word problems, dysgrammatism, changes of the morphology of words, incorrect syntax.

20 20 THE II INTERNATIONAL LOGOPAEDICS CONFERENCE Doc. PaedDr. Karel Neubauer (Department of Special Education, Fakulty of Education, University Hradec Králové; Medical Speech Therapy, Česká Lípa; Czech Republic) PhDr. Lenka Neubauerová (Department of Special Education, Fakulty of Education, University Hradec Králové; Medical Speech Therapy, Česká Lípa; Czech Republic) ROZWOJOWA DYZARTRIA I DYSFAGIA: LECZENIE LOGOPEDYCZNE, FIZJOTERAPIA, EDUKACJA SPECJALNA W OBSZARZE ZBIOROWEGO WYSTĘPOWANIA U DZIECI Abstrakt: Zespół rozwojowej dyzartrii ma swoje korzenie we wrodzonym zaburzeniu układu nerwowego, najczęściej w zespole porażenia mózgowego. Częstotliwość i objawy kliniczne zróżnicowanych typów rozwojowej dyzartrii są charakterystyczne dla tego typu zaburzenia, a leczenie rozwojowej dyzartrii u dzieci jest długą procedurą, wykorzystującą pobudzanie ich rozwoju psychomotorycznego. Obecność dysfagii stanowi częsty problem, ponieważ zaburzenie w układzie nerwowym dodatkowo wpływa na żywotną funkcję obszaru orofacjalnego, tym samym wpływając na oddychanie i odżywianie. Istnieją następujące podstawowe zasady leczenia logopedycznego: 1) wczesne pobudzanie żywotnych funkcji obszaru orofacjalnego, co ma stanowić podstawę do rozwinięcia się zdolności komunikacyjnych, 2) rozpoczęcie procedur koordynacyjnych z rehabilitacją somatyczną, 3) próby uzyskania uwolnionej pozycji z nieruchomym mięśniowym napięciem ciała, 4) wykorzystywanie rozluźnienia podczas terapii logopedycznej oraz podczas terapii dotyczącej funkcji życiowych, takich jak odżywianie lub oddychanie, 5) minimalizacja ruchów synkinetycznych ciała i aparatu głosowego, eliminacja mimowolnych odruchów i spastyczności. Kształtowanie się zindywidualizowanego leczenia na podstawie oceny zaburzenia i jego wpływu na rozwój dziecka stanowi fundamentalny czynnik w procesie leczenia logopedycznego. Równie ważny jest cały obszar przygotowania dziecka do rozpoczęcia edukacji szkolnej. Artykuł opisuje główne metody stosowane w leczeniu logopedycznym i fizjoterapii, łącznie z ich potencjałem do zaistnienia udanej współpracy z dzieckiem oraz do zastosowania określonego kierunku w rozwoju leczenia logopedycznego.

21 LOGOPAEDICS versus SPECIAL EDUCATIONAL NEEDS 21 Słowa kluczowe: dyzartria rozwojowa, dysfagia rozwojowa, porażenie mózgowe, leczenie logopedyczne, fizjoterapia. DEVELOPMENTAL DYSARTHRIA AND DYSPHAGIA: SPEECH THERAPY, PHYSIOTHERAPY, SPECIAL EDUCATION IN THE AREA COLLECTIVE INCIDENCE ON DEVELOPMENT OF CHILD Abstract: The syndrom of developmental dysarthria come up on basis congenital lesion of nervous system, most frequently in terms of syndrome cerebral palsy. Frequence and clinical symptoms of diferencial types of developmental dysarthria is specific for this type handicap and child care with developmental dysarthria is always long term action, interconnected with stimulation psychomotor development this children. A frequent complication is presence dysphagia, because lesion nervous system intervene also vital function of orofacial tract, that are respiration and reception meals. Fundamental principles logopaedia care are: 1) stimulation from the earliest period stimulation vital function of orofacial tract is the basis of development of speech communication skills for child, 2) start coordination of work with somatic rehabilitation, 3) endeavour to induce of released position with stationary muscular body tonus, 4) exploitation of relaxation on therapy speech ability, for therapy of vital function, taking meals, breathing, too, 5) induce to minimalize of synkinetic movements of body and vocal tract, without of involtary movements and spasticity. Fundamental factor of the process speech therapy care is formation of individual therapeutic project on basis assessment of estimation of disorders and their influence on development of child speech. Next relevant region is preparation of child on initiation school attendance in a special or primary school and for successful process in school. The article describes of principes of method speech therapy and physiotherapy, their potential for cooperation on the benefit of child and accept directions of development speech therapy care in this area. Key words: developmental dysarthria, developmental dysphagia, child s cerebral palsy, speech therapy, physiotherapy.

22 22 THE II INTERNATIONAL LOGOPAEDICS CONFERENCE Doc. Mgr. Kateřina Vitásková, Ph.D. (Faculty of Education, Palacký University in Olomouc, Czech Republic) Mgr. Alena Říhová, Ph.D. (Faculty of Education, Palacký University in Olomouc, Czech Republic) ZAKŁÓCENIA POZAWERBALNEJ KOMUNIKACJI U LUDZI ZE SPEKTRUM ZABURZEŃ AUTYSTYCZNYCH Z PERSPEKTYWY CZESKICH LOGOPEDÓW Abstrakt: Zaburzenia komunikacyjne są określonym przejawem spektrum zaburzeń autystycznych (ASD) i jako takie, obok deficytów w obustronnej interakcji społecznej i wyobraźni, określają kliniczny obraz tej neurorozwojowej choroby. W niniejszym opracowaniu omawiane są aberracje mające wpływ na komunikację pozawerbalną, które zazwyczaj są pierwszymi symptomami wykrywanymi najwcześniej, i alarmującymi rodziców lub lekarzy (szczególnie logopedów i pediatrów). Głównym celem badań przeprowadzonych przez logopedów pracujących w Ministerstwie Edukacji i Zdrowia Republiki Czeskiej jest wykrycie, analiza i porównanie komunikacji pozawerbalnej u osób z aspektem ASD. Teoretyczne aspekty i zestawienia krajowych i zagranicznych wyników i opracowań zostały zamieszczone we wprowadzającej części artykułu w celu nakreślenia teoretycznej bazy dla dywagacji zawartych w dalszej części artykułu. Prezentacja wyników uzyskanych w ramach badań przeprowadzonych w Instytucie Uniwersytetu Palackiego w Ołomuńcu, jako część badań w ramach grantu naukowego (IGA), pod nazwą: Braki komunikacyjne w wybranych formach umiejętności komunikacyjnych ze szczególnym naciskiem na ocenę czynników warunkujących elementy pod-werbalnej i pozawerbalnej komunikacji praktykowanej w edukacji specjalnej (PdF UP, PdF_2012_021, 2013/2014, pracownik naukowy: Kateřina Vitásková) jest centralnym komponentem niniejszego artykułu. Słowa kluczowe: spektrum zaburzeń autystycznych, zaburzenia komunikacyjne, komunikacja pozawerbalna, logopeda, leczenie logopedyczne. DISRUPTION OF NONVERBAL COMMUNICATION IN PEOPLE WITH AUTISM SPECTRUM DISORDERS IN THE REFLECTION OF THE SPEECH THERAPISTS FROM CZECH REPUBLIC

23 LOGOPAEDICS versus SPECIAL EDUCATIONAL NEEDS 23 Abstract: Disruption of communication skills is a specific symptom of autism spectrum disorders (ASD) and, together with deficits in reciprocal social interaction and imagination shapes the clinical picture of the neurodevelopmental disease. In this paper we discuss the aberrations affecting non-verbal communication, which usually become the initial and striking symptoms that parents and professionals (especially speech therapists and pediatricians) recorded early in child development. The main goal is detection, analysis and comparison of non-verbal communication in persons with ASD aspect of speech therapists working in the Ministry of Education and Health of the Czech Republic. Theoretical aspects and compilers of domestic and foreign researches closer in the introductory part of the paper, which will form the basis of the following. The essential content of a presentation of the results obtained in the framework of the research realized effected special education studies at the Institute of Palacky University in Olomouc as a partial investigation of specific research grant (IGA) called Communication deficits in selected forms of communication skills with a focus on assessing the determinants of subverbal and non-verbal communication elements in special education practice (PdF UP, PdF_2012_021, 2013/2014, the researcher: Kateřina Vitásková) Key words: autism spectrum disorder, communication disorder, nonverbal communication, speech therapist, speech therapy. Dr Aneta Rudzińska-Rogoża (Faculty of Education, Sociology and Health Sciences, University of Zielona Góra, Poland) ZASTOSOWANIE METODY INTEGRACJI SENSORYCZNEJ W PROFILAKTYCE ZABURZEŃ KOMUNIKACYJNYCH U DZIECI Abstrakt: Metoda integracji sensorycznej jest kompleksowym systemem oddziaływań terapeutycznych, podejmowanych w odniesieniu do dzieci z dysfunkcjami przetwarzania zmysłowego. Powstała w latach 60-tych XX wieku i stale jest rozwijana oraz doskonalona. Zyskuje w Polsce coraz więcej zwolenników, ponieważ znajduje swoje zastosowanie w pracy z dziećmi z trudnościami w uczeniu się, nadruchliwością, problemami

24 24 THE II INTERNATIONAL LOGOPAEDICS CONFERENCE w koncentracji uwagi, a także całościowymi zaburzeniami rozwoju. Artykuł podejmuje problematykę wykorzystania tej metody w profilaktyce zaburzeń komunikacyjnych u dzieci. Opisane w nim zostały główne założenia teoretyczne metody, podstawy diagnozy procesów integracji sensorycznej oraz propozycje oddziaływań normalizujących pracę bazowych systemów zmysłowych. Słowa kluczowe: integracja sensoryczna, zaburzenia komunikacyjne, profilaktyka. APPLICATION OF THE SENSORY INTEGRATION METHOD IN THE PREVENTION OF COMMUNICATION DISORDERS IN CHILDREN Abstract: The method of sensory integration is a complex system of therapeutic interventions undertaken in relation to children with the dysfunction in sensory processing. It was established in the 1960s and is constantly being developed and improved. On the Polish ground, it is gaining popularity, as it finds its application in working with children displaying learning disabilities, hyperactivity, attention problems, and holistic developmental disorders. The article presents the problem of the use of this method in the prevention of communication disorders in children. It describes the main theoretical framework of the method, the fundamentals of diagnosing the processes of sensory integration and provides some proposals for procedures standardising the functioning of underlying sensory systems. Key words: sensory integration, communication disorders, prevention. Mgr Monika Sagan (Przedszkole Publiczne nr 9 w Głogowie) PROFILAKTYKA ZABURZEŃ GŁOSU U DZIECI W WIEKU ROZWOJOWYM Abstrakt: Kształceniem głosu, profilaktyką jego zaburzeń należy zająć się już od najwcześniejszych lat życia. W psychologii, pedagogice funkcjonuje pogląd, że umiejętności, przyzwyczajenia i nawyki ukształtowane w dzieciństwie bardzo silnie funkcjonują, decydując o późniejszych za-

25 LOGOPAEDICS versus SPECIAL EDUCATIONAL NEEDS 25 chowaniach jednostki. Dotyczy to również umiejętności i nawyków mających bezpośredni bądź pośredni wpływ na kształtowanie mowy. Dbałość o prawidłowy rozwój głosu u dzieci polega na hartowaniu organizmu (aby zapobiec infekcjom górnych dróg oddechowych), rozwijaniu prawidłowego oddychania i miękkiego nastawienia głosowego. Można to osiągnąć poprzez: prawidłowy sposób odżywiania, np. unikanie picia zimnych napojów, dokładne żucie z zamkniętą buzią, poprawne picie; unikanie nadużywania głosu w postaci krzyku w czasie zabaw i gier ruchowych; naukę śpiewu wyłącznie takich piosenek, których tonacja mieści się w fizjologicznych granicach głosu dziecka; unikanie zabaw, wystąpień, które wymagają naśladowania głosów innych(postaci z bajek, dorosłych); rozwijanie poczucia rytmu, koordynacji ruchowo-słuchowej; dostarczenie wzorców prawidłowej emisji głosu, oraz zrównoważonego, spokojnego zachowania. Praca nad kształtowaniem głosu powinna być systematyczna i ostrożna ze względu na bardzo delikatny aparat głosowy dziecka. Ćwiczenia powinny być prowadzone na zasadzie dobrowolności. Można do nich dziecko zachęcać, ale nie zmuszać. Powinny one sprawiać dzieciom przyjemność. Do ćwiczeń usprawniających głos mowny należą: ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia oddechowo-głosowe, ćwiczenia artykulacyjno-rezonansowe. Poprawne wykonywanie tych ćwiczeń, dostosowane do możliwości dzieci jest warunkiem prawidłowego funkcjonowania aparatu mowy. Słowa kluczowe: rozwój głosu, mowa, ćwiczenia, artykulacja. PREVENTING PRE-SCHOOL CHILDREN S VOICE DYSFUNCTION Abstract: It is advisable to perform vocal training and prevent vocal dysfunction at as early a stage as possible. In the field of psychology and pedagogy there exists an opinion that the skills, routines and habits acquired in childhood are very strong and influence one s future behaviour. The same refers to skills and habits directly or indirectly concerning speech formation. To ensure children s proper vocal development one should strengthen the body (in order to prevent the upper respiratory tract infections), develop proper breathing and soft voice setup. The following can be achieved by: proper diet, e.g. avoiding cold beverages, thorough chewing with the mouth closed, proper drinking; avoiding overusing the voice in form of shouting while playing games; singing songs whose pitch

26 26 THE II INTERNATIONAL LOGOPAEDICS CONFERENCE does not break the physiological children s vocal range limits; avoiding games and performances that require imitating other people s voices (fairy-tales characters and adults); sense of rhythm development, movement and hearing coordination; providing proper voice emission patterns as well as balanced calm behaviour. Work on voice formation ought to be systematic and careful due to delicacy of a child s vocal apparatus. Exercises ought to be optional. One can encourage a child to participate but no force should be used. They ought to be a source of pleasure. Exercises improving the voice of speech are as follows: breathing exercises, vocal breathing exercises, resonance and articulation exercises. Proper performance of the exercises mentioned above plus adjusting to children s abilities is the condition under which the vocal apparatus functions properly. Key words: vocal development, speech, exercises, articulation. Mgr. Tereza Skákalová (Department of Special Education, Fakulty of Education, University Hradec Králové, Czech Republic) KOMUNIKACJA Z NIEDOSŁYSZĄCYMI OSOBAMI STARSZYMI W KONTEKŚCIE ZABEZPIECZENIA ICH ŚWIADCZEŃ SOCJALNYCH Abstrakt: Utrata słuchu jest jednym z częstych oznak starzenia (zwanym presbyacusis). Jednakże, jest ona nową sytuacją dla osób starszych, która w dużej mierze wpływa na jakość ich życia. Strategie radzenia sobie z tym problemem są bardzo indywidualne i zależne od licznych czynników. Ten artykuł streszcza doświadczenia w zabezpieczeniu świadczeń socjalnych dla tej docelowej grupy odbiorców, jednocześnie starając się opisać i przeanalizować szczególne potrzeby osób starszych związane z komunikacją. Słowa kluczowe: osoby z zaburzeniami słuchu, osoby starsze, presbyacusis, komunikacja, świadczenia socjalne. COMMUNICATION WITH THE HARD OF HEARING SENIOR IN TERMS OF SOCIAL SERVICES PROVIDER

27 LOGOPAEDICS versus SPECIAL EDUCATIONAL NEEDS 27 Abstract: Hearing loss is one of the frequent manifestations of aging (called presbyacusis). However, hearing loss is for seniors a new situation, which largely affects the quality of their life. Coping strategies are very individual and depends on many factors. This contribution summarizes the experience in the provision of social for this target group and simultaneously seeks to describe and analyze the specific needs of the seniors with regard to communication. Key words: hard of hearing, senior, presbyacusis, communication, social services. Dr Ewa Małgorzata Skorek (Faculty of Education, Sociology and Health Sciences, University of Zielona Góra, Poland) MORBUM EVITĀRE QUAM CURĀRE FACILĬUS EST. MODEL PROFILAKTYKI LOGOPEDYCZNEJ Abstrakt: Morbum evitare quam curare facilius est lepiej zapobiegać niż leczyć (Hipokrates). O tym, jak ważną rolę w zachowaniu dobrego zdrowia odgrywa profilaktyka, wiadomo było już w starożytnej Grecji. Zapobieganie zaburzeniom komunikacji językowej jest nie tylko o wiele tańsze niż późniejsza terapia. Jest także skuteczniejszym narzędziem w dążeniu do jak najlepszej jakości życia przyszłych pacjentów logopedycznych, gdyż żadna, nawet najbardziej skuteczna terapia, nie cofnie negatywnych doświadczeń wynikających z niepowodzeń komunikacyjnych sprzed terapii. System nowoczesnej profilaktyki logopedycznej to całokształt form organizacyjnych oraz treści, metod, zasad i środków tworzących spójną strukturę służącą do zapobiegania występowaniu zaburzeń komunikacji językowej. Trójczłonowy model profilaktyki logopedycznej obejmuje działania na poziomie pierwszorzędowym, drugorzędowym i trzeciorzędowym, podejmowane nie tylko wobec pojedynczego człowieka z grupy ryzyka, ale także wobec całego społeczeństwa. Słowa kluczowe: profilaktyka logopedyczna, profilaktyka pierwszorzędowa, profilaktyka drugorzędowa, profilaktyka trzeciorzędowa.

28 28 THE II INTERNATIONAL LOGOPAEDICS CONFERENCE MORBUM EVITĀRE QUAM CURĀRE FACILĬUS EST. THE MODEL OF LOGOPAEDIC PREVENTION Abstract: Morbum evitare facilius est quam curare prevention is better than cure (Hippocrates). The importance of prevention in maintaining good health was appreciated as early as in ancient Greece. Prevention of disorders in language communication is not only much cheaper than therapy, but it is also a more effective instrument for achieving the best possible quality of life for future logopaedic patients, as no therapy, however effective, will undo the negative experience of communication failures prior to treatment. The system of modern logopaedic prevention encompasses all organisational forms as well as the content, methods, principles and means constituting a coherent preventive structure related to verbal communication disorders. The tripartite model of logopaedic prevention encompasses the activities at the primary, secondary and tertiary level, undertaken not only in relation to those at risk, but also in relation to the whole of society. Key words: logoaedic prevention, primary prevention, secondary prevention, tertiary prevention. Mgr Elżbieta Szabelska (Zakład Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego UMCS w Lublinie, Poland) MIEJSCE I FUNKCJE LOGOPEDY W PROCESIE KSZTAŁCENIA DZIECKA Z ADHD Abstrakt: Wystąpienie poświęcone jest problematyce edukacji dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. Specyfika tego zaburzenia powoduje, że dzieci takie poddawane są przede wszystkim terapii psychologicznej i pedagogicznej, a nierzadko pozostawione są bez pomocy specjalistycznej. Jaka jest więc potrzeba pracy logopedy z dziećmi dotkniętymi ADHD? Analizie poddano materiał zgromadzony w wyniku przeprowadzonych badań funkcjonowania językowego dzieci hiperaktywnych. Badania opierają się o Logopedyczny Test Przesiewowy, test słuchowego różnicowania głosek oraz rozbudowane badanie

29 LOGOPAEDICS versus SPECIAL EDUCATIONAL NEEDS 29 pamięci tekstu. Na tej podstawie autorka stwierdza, że niejednokrotnie dzieci z ADHD wymagają uczestnictwa w terapii logopedycznej rozumianej nie tylko jako proces kształtowania poprawnej wymowy, ale także dotykającej szerzej pojętych funkcji językowych i komunikacyjnych. Słowa kluczowe: zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, edukacja, terapia logopedyczna, funkcjonowanie językowe. LOGOPAEDICS AND EDUCATION OF ADHD CHILDREN Abstract: This speech is devoted to problems concerning education of children suffering from Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Due to the special character of this disorder children are frequently subjected to psychological and pedagogical therapy with the exception of specialist aid. Does that mean that there is little need for speech therapy for ADHD children? The analysis is carried out on data gathered in language functioning tests conducted on hyperactive children. The research is based on Hearing Screening Test, sounds differentiation test and extended text memory test. The conclusion drawn by the author is that ADHD children require speech therapy not only in the aspect of development of correct pronunciation but also with regard to language and communicative functions in a broad sense. Key words: attention deficit hyperactivity disorder, education, speech therapy, language functioning. Dr. paed., professor Sarmīte Tūbele (Faculty of Education, Psychology and Art, Department of Pedagogy, University of Latvia) LOGORYTMIKA W LOGOPEDII Abstrakt: Tło. Logorytmika jest systemem ćwiczeń językowych, które są często wykonywane przy akompaniamencie muzycznym w celu rozwinięcia wyczucia językowego, rytmu oraz koordynacji pomiędzy językiem a ruchem. Może być postrzegana jako system ćwiczeń ruchowych wykonywanych dla potrzeb korekcyjnego leczenia logopedycznego. Pomimo swojego zorganizowania systemowego, stanowi ona jedynie uzupełnienie

30 30 THE II INTERNATIONAL LOGOPAEDICS CONFERENCE zajęć logopedycznych, jako że ćwiczenia logorytmiczne jako takie, służą celom leczenia logopedycznego. Jest to nowy typ korekty mowy, bazujący na rytmie muzycznym i wykorzystaniu połączeń słownych. Celem badań jest analiza teoretycznych wyników oraz utworzenie teoretycznej bazy dla dalszej praktycznej działalności. Metody badawcze. Analiza literatury naukowej. Wyniki. Definicje logorytmiki są przedstawione i poddane dyskusji. Istnieje wiele aspektów rozwojowych, na które logorytmika wywiera swój wpływ, jako że wypełnia ona zarówno funkcję resocjalizacyjną, jak i edukacyjną (poznawczą) i korekcyjną. Jej podstawa metodologiczna zakorzeniona jest w wynikach badań Wygotskiego na temat wiodącej roli nauczania i edukacji w psychicznym rozwoju dzieci. Teoretyczna podstawa osadzona została na teorii ruchu N. Bernsteina z jej pięcioma poziomami organizacyjnymi. Należy wziąć pod uwagę kilka zasad dotyczących sesji logorytmicznych, jako że mają one również wpływ na rozwój zdolności twórczych dzieci. Główne wnioski. 1) Logorytmika jest systemem posiadającym swoje funkcje, jej baza metodologiczna i teoretyczna określona jest przez pewne zasady, 2) Logorytmika jest systemem, który może być użyty jako pomocnicza metoda interwencji w leczeniu logopedycznym lub też jako oddzielna procedura, 3) Logorytmika wpływa na fizyczne, moralne, intelektualne i estetyczne wykształcenie oraz odciska swoje piętno na psychicznych/psycho-fizycznych zaburzeniach czynności, 4) Rytm stanowi podstawę do kształtowania się poprawnego mówienia i jego percepcji; umiejętność poprawnej reprodukcji różnych rytmów propaguje zdolność właściwego odtwarzania rytmu słowa. Lekcje rytmiki pomagają dzieciom odkryć swoje zdolności twórcze. Słowa kluczowe: logorytmika, logopedia. LOGORHYTHMICS IN SPEECH THERAPY Abstract: Background. Logorhythmics is the system of speech exercises, which are often performed accompanied with music for development of sense of language, rhythm, coordination of speech and movements etc. Logorhythmics can be considered as movement exercises system performed for corrective speech therapy needs. Logorhythmics, despite of its organized system, is only a supplement to speech therapy classes, because the logorhythmic speech therapy exercises are subjected to speech therapy purposes. It is a new type of speech correction, based on the rhythm of the

31 LOGOPAEDICS versus SPECIAL EDUCATIONAL NEEDS 31 music and the use of word combination. The goal of the research is to analyze theoretical findings and create theoretical basis for further practical activities. Research methods. Analysis of scientific literature is used in this article. Results. Definitions of logorhythmics are presented and discussed. There are many aspects of development, which are influenced by using logorhythmics. Logorhythmics has its rehabilitative, educational (cognitive) and correctional tasks. Methodological base lies on Vygotsky s findings about the leading role of the teaching and education in child s psychological upbringing. Theoretical base is N. Bernstein s theory of movement five organization levels. It is necessary to take into account several principles of the sessions of logorhythmics. The impact of logorhythmics is also on the development of the creative abilities of child. Main conclusions. 1) Logorhytmics is the system, which has its tasks, methodological base, theoretical base and it follows definite principles, 2) Logorhytmics is the system, which can be used as a method of intervention in speech therapy in a supportive way or as separate occupations, 3) Logorhythmics affects a person s physical, moral, intellectual and aesthetic education and rhythm has its influence on various morbid deviations in the psychophysical sphere of individual, 4) The rhythm is the bases for the formation of correct speech and its perception; the ability to reproduce various rhythms correctly promotes word rhythm adequate reproduction. Rhythmic lessons help to discover the creative abilities of each child. Key words: logorhythmics, speech therapy.