Warszawa, w ustawie. 2 Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz powstał pod redakcją naukową prof. dr hab.

Transkrypt

1 Warszawa, Zasady wyborów organów jednoosobowych oraz organów kolegialnych i wyborczych w uczelniach publicznych w świetle przepisów ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym W roku bieżącym przypadają wybory nowych władz w publicznych uczelniach wyższych. W związku z tym należy zaznaczyć, że ustawa z dnia 27 lipca 2005 roku Prawo o szkolnictwie wyższym (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 572 z późn. zm.), zwana dalej Ustawą, znowelizowana znacząco 18 marca 2011 roku (Dz. U. z 2011 r. Nr 84, poz. 455 z późn. zm.) oraz 11 lipca 2014 roku (Dz. U. z 2014 r. poz. 1198) w ramach autonomii 1 odsyła szereg uregulowań związanych z problematyką wyborów do statutów poszczególnych uczelni. Tym niemniej Ustawa reguluje podstawowe kwestie dotyczące zasad przeprowadzania wyborów i konstrukcji ciał kolegialnych, a niektóre jej zapisy bezpośrednio warunkują prawidłowy wybór i konstytuowanie tych ciał. Wskazują na to jednoznacznie niezwykle szczegółowe komentarze, które znaleźć można w publikacji Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz 2 opracowanej w 2013 roku i udostępnionej na stronie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego 3. Praca ta wydana sumptem MNiSzW daje wykładnię przepisów Ustawy zgodną z istniejącą praktyką i orzecznictwem, a w założeniach ma pomagać uczelniom w interpretowaniu i stosowaniu przepisów Ustawy. Równie reprezentatywna jest publikacja wydana przez Wolter Kluwers SA Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz 2. wydanie autorstwa Huberta Izdebskiego i Jana Michała Zielińskiego 4 (stan prawny na rok). 1 Art Uczelnia jest autonomiczna we wszystkich obszarach swojego działania na zasadach określonych w ustawie. 2 Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz powstał pod redakcją naukową prof. dr hab. Waleriana Sanetry z Uniwersytetu w Białymstoku Prezesa Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego oraz prof. dr hab. Marka Wierzbowskiego z Uniwersytetu Warszawskiego. Komentarz został opracowany przez zespół wybitnych naukowców, specjalistów prawa administracyjnego, prawa pracy i administracji publicznej oraz doświadczonych pracowników Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego biorących udział zarówno w tworzeniu nowego prawa, jak i w jego stosowaniu Hubert Izdebski profesor doktor habilitowany nauk prawnych, profesor zwyczajny na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, a od października 2015 r. profesor zwyczajny na Wydziale Prawa Uniwersytetu SWPS, wykładowca w Krajowej Szkole Administracji Publicznej, sekretarz Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów, radca prawny, adwokat. Jest autorem książek z zakresu prawa publicznego oraz jego podstaw teoretycznych i historycznych, a także teorii prawa, jak również autorem i współautorem wielu projektów aktów normatywnych Jan Michał Zieliński - radca prawny; przez wiele lat udzielał pomocy prawnej Krajowej Szkole Administracji Publicznej oraz warszawskim szkołom wyższym; autor i współautor projektów ustaw, m.in. o: szkolnictwie wyższym, Krajowej Szkole Administracji Publicznej, państwowej służbie cywilnej, służbie zagranicznej; współautor publikacji z zakresu prawa pracowników publicznych i prawa administracyjnego, w tym (wraz z H. Izdebskim) komentarza do ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym. 1

2 Opinie prawne i komentarze zawarte w tych opracowaniach mogą znacznie ułatwić uczelniom przeprowadzenie wyborów zgodnie z obowiązującym porządkiem prawnym. Najistotniejsze komentarze zostały przedstawione w dalszej części opracowania, w szczególności są to uwagi do Art. 61, 67 oraz 71. Organy uczelni oraz tryb ich wyłaniania zostały określone w Ustawie w Rozdziale 2 ORGANY UCZELNI Działu III. USTRÓJ UCZELNI (Art. 60 do 82). Art Organami kolegialnymi uczelni publicznej są senat i rady podstawowych jednostek organizacyjnych, z zastrzeżeniem ust Statut publicznej uczelni może przewidywać zamiast lub obok senatu inny organ kolegialny. 3. Przepisy ustawy dotyczące senatu uczelni mogą być stosowane, w zakresie określonym w statucie uczelni, do organu kolegialnego. 4. W publicznej uczelni, jeżeli statut tak stanowi, obok senatu lub organu kolegialnego może działać konwent. 4a. W publicznej uczelni zawodowej działa konwent. 5. Organy kolegialne uczelni niepublicznej określa jej statut. Przepisy ustawy dotyczące senatu stosuje się odpowiednio do najwyższego organu kolegialnego uczelni niepublicznej. 6. Organami jednoosobowymi uczelni są rektor i kierownicy podstawowych jednostek organizacyjnych. Kierownikiem wydziału jest dziekan. 6a. W uczelniach nieposiadających podstawowej jednostki organizacyjnej prowadzącej co najmniej jeden kierunek studiów zadania rady podstawowej jednostki organizacyjnej w zakresie prowadzenia studiów wykonuje senat uczelni, a zadania kierownika podstawowej jednostki organizacyjnej rektor. 7. Statut uczelni niepublicznej może przewidywać istnienie innego, oprócz rektora, organu jednoosobowego. 8. Organami wyborczymi uczelni publicznej są kolegia elektorów. 9. W organach kolegialnych uczelni i organach wyborczych uczelni publicznej są reprezentowani nauczyciele akademiccy, doktoranci, studenci oraz pracownicy niebędący nauczycielami akademickimi. Wybrane komentarze: 1. Ustępy 1 i 6 normują zasadnicze kwestie dotyczące uczelni, tak publicznych, jak i niepublicznych, a mianowicie określenie dla uczelni publicznych organów kolegialnych (łącznie z ich nazewnictwem) ust. 1, określenie dla uczelni publicznych i niepublicznych organów jednoosobowych (ust. 6). Przez to powołane przepisy pośrednio rozstrzygają także kwestie ważne dla organizacji uczelni Przepis zamieszczony w ust. 1 i 6 stanowi w zasadzie, że organy kolegialne i jednoosobowe uczelni są organami w rozumieniu art. 5 2 pkt 3 w zw. z art. 1 pkt 2 k.p.a. w sprawach indywidualnych rozstrzyganych w trybie k.p.a. Użycie przez ustawodawcę tego pojęcia jest interpretowane tak, iż chodzi tu jedynie o wskazanie wewnętrznej organizacji wykonywania zadań przez uczelnię w ramach posiadanej autonomii, gdyż organem administracji publicznej jest jedynie rektor. Dziekan ma status organu tylko tam, gdzie na podstawie ustawy wydaje decyzje administracyjne (por. wyrok WSA w Olsztynie z dnia 13 października 2009 r., II SA/Ol 471/09, LEX nr ). Uchylenie 5 Izdebski H., Zieliński J. M.: Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, s

3 decyzji dziekana przez rektora w indywidualnej sprawie studenckiej nie daje dziekanowi możliwości złożenia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Decyzja rektora jest czynnością organu wyższego stopnia a nie rozstrzygnięciem w indywidualnej sprawie administracyjnej, której stroną miałby być dziekan a to nie może być przedmiotem skargi administracyjnej Z faktu, że organami są zarówno rektor, jak i dziekan, wynika m.in. ich samodzielna pozycja procesowa. Stroną w postępowaniu sądowoadministracyjnym mającym na celu uchylenie decyzji dziekana lub dotyczącym działania dziekana będzie zatem dziekan, a nie reprezentujący uczelnię zgodnie z art. 66 ust. 1 rektor Ustęp 2 przewiduje możliwość wprowadzenia w uczelni publicznej przepisami jej statutu innego niż senat wskazany w ust. 1 i ewentualnie konwent, o którym mowa w ust. 4, organu kolegialnego, który może występować zamiast senatu lub obok niego. Oczywiście statut musi także określić kompetencje takiego organu do trybu wyborów członków takiego organu zastosowanie ma ust. 8. Przepis, w związku z brzmieniem ust. 4a, zawiera normę niekonsekwentną w ramach omawianego artykułu, bowiem odnosi się do każdej (tak akademickiej, jak i zawodowej) uczelni publicznej i przewiduje możliwość istnienia obok senatu innego organu kolegialnego, podczas gdy w publicznej uczelni zawodowej taki inny organ kolegialny, czyli konwent, musi działać Stworzenie przez ustawodawcę możliwości zastąpienia lub uzupełnienia roli senatu przez inny przewidziany w statucie organ kolegialny na każdej uczelni publicznej stanowi kontynuację rozwiązania mającego pierwotnie zastosowanie do publicznych uczelni zawodowych. Znaczenie tego przepisu w jego literalnej formie może stanowić podstawę wręcz rewolucyjnego przełomu w kształtowaniu wewnętrznej struktury organów uczelni, strzeżonego dotąd nie tylko przez tradycję akademicką, lecz także przez prawo. Zasadny jest bowiem wniosek, iż ustawodawca dopuścił (na uczelniach niepublicznych już wcześniej; por. art. 60 w brzmieniu przed nowelizacją z dnia 18 marca 2011 r., a także art. 74 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym, Dz. U. Nr 65, poz. 385 z późn. zm.), zgodnie z deklarowaną intencją uznania podstawowego znaczenia autonomii uczelni, większą swobodę w kreowaniu struktur organizacyjnych i struktur zarządzania. Biorąc pod uwagę jednoczesne odejście od praktyki zatwierdzania przez ministra statutów uczelni (czego nie zakłóca obecność ministra w sferze nadzoru prawnego, gwarantowana w art. 36), należy uznać, iż jest to świadomy zabieg. Uczelnie mają dziś nieskrępowane możliwości takiego zaprojektowania swojej struktury zarządzania, aby była ona efektywna w osiąganiu celów i optymalna ze względu na jej charakter, rozmiary i cechy środowiska, w którym działa. Oznacza to, konsekwentnie ujmując, pełną swobodę w zakresie określenia nazwy, składu i kompetencji organu kolegialnego zastępującego senat, co jednoznacznie wskazuje ust. 3 omawianego przepisu. Reasumując, to od statutu uczelni publicznej zależy, czy senat będzie istniał w dotychczasowym kształcie, czy zostanie wyręczony w realizacji niektórych zadań przez inny organ kolegialny ( oprócz ), czy wreszcie zostanie zastąpiony przez organ kolegialny o całkowicie innej nazwie i składzie choć trzeba pamiętać, że wyłonienie tego nowego organu nadal podlega regułom określonym w ust. 9 tego przepisu oraz w art. 71; do innego organu kolegialnego nie muszą jednak mieć zastosowania przepisy art. 61, który mówi o składzie wyłącznie senatu, przecież zgodnie z ust. 3 przepisy dotyczące senatu stosuje się tylko w zakresie określonym w statucie uczelni. 6 Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz pod red. W. Sanetry i M. Wierzbowskiego, s Ibidem, s Izdebski H., Zieliński J. M.: Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, s

4 6. Ustawodawca stwarza możliwość powołania przez uczelnie publiczne jeszcze dodatkowego organu, jakim jest konwent, a w przypadku publicznych uczelni zawodowych jest to wręcz obligatoryjne. Warto wspomnieć, że w systemie szkolnictwa wyższego ciało o tych samych, co do zasady, funkcjach było obecne i w poprzednich regulacjach; por. art. 5 nieobowiązującej ustawy z dnia 4 maja 1982 r. o szkolnictwie wyższym (tekst jedn.: Dz. U. z 1985 r. Nr 42, poz. 201 z późn. zm.), a także inne regulacje powojenne mówiące o radach społecznych Nadane w wyniku nowelizacji 2011 brzmienie ust. 2 4 oraz dodanie ust. 4a przepisów dotyczących uczelni publicznych ma służyć zbliżeniu uczelni do jej otoczenia społecznogospodarczego. Dotychczasowe przepisy przewidywały, że tylko w publicznej uczelni zawodowej zamiast senatu mógł działać inny organ kolegialny określony w statucie uczelni (dotychczasowe brzmienie ust. 2), zaś w uczelni publicznej obok senatu lub tego innego organu kolegialnego mógł działać konwent, jeżeli statut tak stanowił. 8. Kompetencje konwentu, zgodnie z art. 64, określa statut uczelni publicznej Może się zdarzyć, że na uczelni będą działały nawet trzy organy kolegialne. Biorąc pod uwagę to, iż zgodnie z art. 63 ust. 3 konwent jest powoływany w trybie oraz składzie określonym przez statut, zaś w myśl art. 64 ust. 1 statut określa kompetencje tego organu, nie narusza ustawy zwłaszcza w świetle art. 60 ust. 2 takie uregulowanie statutu uczelni, które przekaże konwentowi wszystkie lub niektóre prerogatywy senatu. Jest to przykład możliwości, jakie stwarza uczelniom ustawodawca w kształtowaniu swojej struktury, potwierdzający fundamentalne założenia ustawy zmierzające do zwiększenia autonomii uczelni Ustęp 8 przesądza o tym, że w uczelni publicznej obok organów wymienionych w ust. 1 jest jeszcze jeden organ, niewątpliwie kolegialny, ale dla rozróżnienia nazwany organem wyborczym, co określa jego kompetencję czyli kolegium elektorów. Ustęp 8 przesądza także o tym, że takie kolegium elektorów jako organ wyborczy musi istnieć w uczelni publicznej Umieszczenie w ust. 8 komentowanego przepisu zwrotu organ wyborczy nieco wykracza poza normatywny cel tego przepisu, którym jest wskazanie, kto na uczelni podejmuje decyzje (m.in. administracyjne); z pewnością do tego kręgu nie da się zaliczyć kolegium elektorów, którego potocznie pojmowana decyzja w kwestii wyłonienia organów jednoosobowych nie tylko nie będzie podlegać regułom kodeksu postępowania administracyjnego, ale nawet nie może zostać wzruszona przez ministra w trybie przewidzianym w art. 36; nie jest to zatem organ w rozumieniu kodeksu postępowania administracyjnego. W organie wyborczym uczelni niepublicznej nie muszą być reprezentowane wszystkie grupy wspólnoty akademickiej wymienione w ust. 9. Muszą natomiast być obecne w składzie organów kolegialnych Ustęp 9 określa grupy społeczności akademickiej uczelni publicznej, które muszą być reprezentowane w jej organach kolegialnych i organach wyborczych Przez doktorantów należy rozumieć wyłącznie uczestników studiów doktoranckich prowadzonych na danej uczelni; w grupie tej nie znajdują się natomiast osoby, czasem zwane potocznie doktorantami, które mają otwarty przewód doktorski jako pracownicy 9 Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz pod red. W. Sanetry i M. Wierzbowskiego, s Izdebski H., Zieliński J. M.: Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, s Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz pod red. W. Sanetry i M. Wierzbowskiego, s Izdebski H., Zieliński J. M.: Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, s Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz pod red. W. Sanetry i M. Wierzbowskiego, s Izdebski H., Zieliński J. M.: Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, s

5 uczelni lub osoby zewnętrzne, jednak nie uczestniczą w studiach doktoranckich w rozumieniu art W praktyce zdarza się czasem, że ta sama osoba czerpie czynne prawo wyborcze (choć może to dotyczyć również prawa biernego) z różnych tytułów (w skrajnym przypadku ktoś może być przecież jednocześnie nauczycielem akademickim, pracownikiem administracji, doktorantem oraz studentem kształcącym się na drugim kierunku). Sytuacje takie powinien rozstrzygać statut uczelni, jednak trudno się chyba zgodzić, aby mógł on przewidywać przyznanie tej samej osobie więcej mandatów niż jednego, gdyż sprzeciwiałoby się to zasadzie równości wyborów. 15 Art Skład senatu uczelni określa statut. 2. Statut uczelni publicznej określa tryb wyboru i procentowy udział w składzie senatu przedstawicieli nauczycieli akademickich, doktorantów, studentów oraz pracowników niebędących nauczycielami akademickimi, z uwzględnieniem ust Udział przedstawicieli studentów i doktorantów w senacie uczelni nie może być mniejszy niż 20%. Liczbę przedstawicieli studentów i doktorantów ustala się proporcjonalnie do liczebności obu tych grup w uczelni, z tym że studenci i doktoranci są reprezentowani co najmniej przez jednego przedstawiciela każdej z tych grup. 4. W publicznej uczelni akademickiej nauczyciele akademiccy posiadający tytuł naukowy profesora lub stopień naukowy doktora habilitowanego stanowią więcej niż połowę statutowego składu senatu, nie więcej jednak niż trzy piąte. 5. W publicznej uczelni zawodowej nauczyciele akademiccy posiadający co najmniej stopień naukowy doktora stanowią więcej niż połowę statutowego składu senatu, z tym że statut uczelni zawodowej prowadzącej studia drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie może ustalić inny skład senatu. 6. Przewodniczącym senatu uczelni jest rektor. 7. W posiedzeniach senatu uczelni publicznej uczestniczą, z głosem doradczym, kanclerz, kwestor, dyrektor biblioteki głównej oraz przedstawiciele związków zawodowych działających w tej uczelni, po jednym z każdego związku. 8. W publicznej uczelni zawodowej w skład senatu wchodzą kanclerz oraz przedstawiciel uczelni wskazany przez rektora uczelni akademickiej, z którą publiczna uczelnia zawodowa współdziała na podstawie zawartej umowy. Wybrane komentarze: 1. Z ust. 1 i 2 wynika, że statut powinien określać wprost liczbę członków senatu oraz rozkład przedstawicieli poszczególnych grup społeczności akademickiej. Procentowy udział tych grup powinien oczywiście uwzględniać warunki określone w ust. 3 5, ale powinno to być raczej wynikową zadekretowanego liczbowo składu, a nie normą powtarzającą dyspozycje tych przepisów. Samo procentowe określenie w statucie struktury senatu otwiera pytanie, kto miałby decydować o jego ostatecznym składzie liczbowym Statut uczelni, tak publicznej, jak i niepublicznej, określa skład senatu oczywiście z poszanowaniem wszystkich przepisów omawianego artykułu oraz art. 60 ust. 9. Ważnym elementem tego statutowego ustalenia winno być określenie liczby senatorów, co pozwoli na ustalenie procentowego i większościowego udziału przedstawicieli 15 Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz pod red. W. Sanetry i M. Wierzbowskiego, s Ibidem, s

6 poszczególnych grup społeczności akademickiej w składzie senatu. Co do kwestii związanych z prawami wyborczymi zob. uwagi do art Statut powinien przewidywać mechanizmy obowiązkowego uzupełniania składu senatu w przypadku opróżnienia mandatów powodującego naruszenie proporcji poszczególnych grup społeczności akademickiej przewidzianych w tym przepisie najczęściej będzie to dotyczyć studentów. Naruszenie tych proporcji może być podstawą zarzutu, iż organ ten działał w niewłaściwym składzie, a co za tym idzie może prowadzić w skrajnych przypadkach do unieważnienia podjętych w takich okolicznościach uchwał. 4. W publicznej uczelni zawodowej nieprowadzącej studiów magisterskich, skład senatu podlega ustawowym rygorom minimum reprezentacji nauczycieli akademickich z kwalifikacjami naukowymi, zaś w sytuacji uczelni prowadzących studia magisterskie ustawa odsyła w kwestii tego minimum do statutu; może to oznaczać, że te ostatnie ustalą w składzie senatu taką reprezentację na niższym poziomie Przez statutowy skład należy rozumieć liczbę członków senatu ustaloną zgodnie z art. 61. Jest to liczba stała, która może ulec zmianie wyłącznie w drodze zmiany postanowień statutu. Nieobsadzenie mandatów lub ich opróżnienie w trakcie kadencji nie powoduje korekty statutowego składu senatu stanowiącego podstawę obliczania quorum zadekretowanego w ust. 2 art Przez statutowy skład senatu bądź kolegium elektorów należy rozumieć skład zadekretowany w statucie, a nie faktyczny skład tych organów rozumiany jako wszyscy członkowie w danym momencie posiadający swój mandat. Jest to istotne, zważywszy na swoistą mobilność członków, zwłaszcza pochodzących ze środowiska studentów i doktorantów Udział w posiedzeniach senatu uczelni publicznej innej niż uczelnia zawodowa kanclerza, kwestora, dyrektora biblioteki głównej oraz przedstawicieli związków zawodowych działających w uczelni jest obowiązkowy. Przepis ust. 7 przesądza także o tym, że w uczelni publicznej muszą występować kwestura oraz biblioteka główna. Przedstawiciele związków zawodowych w składzie senatu nie są wybierani (choć mogą, jeżeli organizacja związkowa tak postanowi), lecz są wskazywani przez zarząd jednostki związków zawodowych działającej w uczelni publicznej (najczęściej będzie to zakładowa organizacja związkowa, o której mowa w przepisach rozdziału 4, art , ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 167). Przepis ust. 8 jest nie do końca ostry, bowiem nie posługuje się pojęciem publicznej uczelni akademickiej, co, choć w innej konfiguracji pojęciowej, czyni ust W publicznej uczelni zawodowej natomiast w skład senatu wchodzą, obok przedstawicieli grup społeczności akademickiej, kanclerz i jeżeli uczelnia taka współdziała z uczelnią akademicką przedstawiciel wskazany przez tę uczelnię akademicką, czyli przez jej rektora, zgodnie z art Nie sposób przyjąć inaczej, iż ze względu na systemową wykładnię chodzi tu nie o każdą dowolną umowę (np. outsourcingu na ochronę obiektów uczelni lub umowę o wspólne prowadzenie studiów podyplomowych), ale o umowę przewidzianą w art. 31 ust Osoby wymienione w ust. 8 mają głos stanowiący; wskazuje na to a contrario treść ust. 7, który ustala zamkniętą listę członków senatu z głosem doradczym. 17 Izdebski H., Zieliński J. M.: Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, s Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz pod red. W. Sanetry i M. Wierzbowskiego, s Ibidem, s Ibidem, s Izdebski H., Zieliński J. M.: Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, s

7 11. Przepisy obowiązującego prawa nie wprowadzają żadnych nakazów ani zakazów w kwestii sposobu reprezentowania związku zawodowego w senacie szkoły wyższej. Przedstawiciel związku zawodowego, o którym mowa w ust. 7, powinien zatem legitymować się jedynie ważnym upoważnieniem udzielonym przez statutowy organ organizacji związkowej, która działa w danej uczelni. Zatrudnienie tego przedstawiciela w określonej uczelni, a nawet jego członkostwo w związku zawodowym nie mają dla ważności pełnomocnictwa żadnego znaczenia. 22 Art W skład konwentu uczelni publicznej, z wyłączeniem publicznej uczelni zawodowej, mogą wchodzić przedstawiciele: 1) organów samorządu terytorialnego i zawodowego; 2) instytucji i stowarzyszeń naukowych, zawodowych oraz twórczych; 3) organizacji pracodawców oraz, jeżeli statut tak stanowi, organizacji samorządu gospodarczego; 4) przedsiębiorców i instytucji finansowych; 5) uczelni. 1a. W skład konwentu publicznej uczelni zawodowej: 1) wchodzą przedstawiciele: a) organów samorządu terytorialnego nie więcej niż dwóch, b) pracodawców co najmniej pięciu, c) uczelni; 2) mogą wchodzić przedstawiciele: a) organów samorządu zawodowego, b) instytucji i stowarzyszeń naukowych, zawodowych oraz twórczych, c) organizacji pracodawców oraz, jeżeli statut tak stanowi, organizacji samorządu gospodarczego, d) instytucji finansowych. 2. W skład konwentu publicznej uczelni zawodowej mogą wchodzić przedstawiciele uczelni akademickiej, z którą publiczna uczelnia zawodowa współdziała. 3. Szczegółowy skład konwentu oraz sposób powoływania jego członków, w tym przedstawicieli, o których mowa w ust. 1 2, określa statut. 4. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, skład konwentu nadzorowanych przez niego uczelni zawodowych, uwzględniając zadania uczelni jako jednostki wojskowej. 5. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia, skład konwentu nadzorowanych przez niego uczelni zawodowych, uwzględniając zadania uczelni jako jednostki właściwej służby państwowej. Wybrane komentarze: 1. Artykuł 63 zawiera unormowanie odnoszące się do przepisów statutowych w zakresie składu konwentu w publicznych uczelniach akademickich, które zdecydują się na istnienie tego organu obok lub zamiast senatu (art. 60 ust. 4), lub w publicznych uczelniach zawodowych, w których taki organ musi działać (art. 60 ust. 4a). W wyniku nowelizacji 2014 zmieniono brzmienie ust. 1 i 3 oraz dodano ust. 1a. 2. Ustęp 1, ust. 1a pkt 2 i ust. 2 zawierają przykładowe wyliczenie organów, instytucji, jednostek i organizacji, których przedstawiciele mogą wchodzić w skład konwentu. Jak już stwierdzono, nie jest to katalog ani zamknięty, ani też obowiązkowy do uwzględnie- 22 Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz pod red. W. Sanetry i M. Wierzbowskiego, s

8 nia w składzie konwentu uczelni publicznej, tak zawodowej, jak i akademickiej. Świadczy o tym zawarte w ust. 1 sformułowanie mogą wchodzić Nie odnosi się to do wyliczenia zawartego w ust. 1a pkt 1 ci przedstawiciele muszą wchodzić w skład konwentu publicznej uczelni zawodowej. 3. Szczegółowy skład konwentu określa statut uczelni publicznej. Tak sformułowana norma sugeruje, że zawarte w ust. 1 i 2 (jeśli chodzi o publiczną uczelnię zawodową) wyliczenie nie jest przykładowe, lecz wymienieni w nim przedstawiciele powinni wchodzić w skład konwentu ale to tylko sugestia. Przepisy ust. 1 i 2 mają pomóc uczelniom publicznym, a nie nakazywać normy. 23 Art Skład rady podstawowej jednostki organizacyjnej określa statut. 2. Przewodniczącym rady podstawowej jednostki organizacyjnej jest jej kierownik. 3. Statut określa tryb wyboru i procentowy udział w składzie rady podstawowej jednostki organizacyjnej przedstawicieli nauczycieli akademickich, doktorantów, studentów oraz pracowników niebędących nauczycielami akademickimi jednostki, z uwzględnieniem ust. 4 i Udział przedstawicieli studentów i doktorantów w radzie podstawowej jednostki organizacyjnej uczelni nie może być mniejszy niż 20%. Liczbę przedstawicieli studentów i doktorantów ustala się proporcjonalnie do liczebności obu tych grup w podstawowej jednostce organizacyjnej, z tym że studenci i doktoranci są reprezentowani co najmniej przez jednego przedstawiciela każdej z tych grup. 5. W uczelni akademickiej, nauczyciele akademiccy posiadający tytuł naukowy profesora lub stopień naukowy doktora habilitowanego stanowią więcej niż połowę statutowego składu rady podstawowej jednostki organizacyjnej. 6. W posiedzeniach rady podstawowej jednostki organizacyjnej uczestniczą, z głosem doradczym, przedstawiciele związków zawodowych działających w uczelni, po jednym z każdego związku. Wybrane komentarze: 1. Przepisy art. 67 niezmienionego od 2005 r. dotyczą tak uczelni publicznej, jak i niepublicznej, i mają charakter zbliżony do przepisów art. 61, dotyczących senatu uczelni publicznej, tj. stanowią normy bezwzględnie obowiązujące. Oznacza to, że w zakresie określonym w ust. 2 6 statut uczelni zarówno publicznej, jak i niepublicznej nie może zawierać postanowień odmiennych od norm art Przepisy gwarantują udział w radzie podstawowej jednostki przedstawicielom wszystkich grup społeczności akademickiej uczelni; zapewniają studentom i doktorantom procentowy udział (20%, nie mniej niż jeden przedstawiciel); zapewniają udział większy niż 50% statutowego składu rady nauczycielom akademickim posiadającym tytuł naukowy lub stopień naukowy doktora habilitowanego, a także zapewniają udział z głosem doradczym przedstawicielom związków zawodowych działającym w uczelni po jednym z każdego związku; trzeba zwrócić uwagę na to, że chodzi o związki zawodowe działające w uczelni, a nie na wydziale na wydziale może w ogóle nie być członków związku (zob. uwagi do art. 61) W kwestii składu rady podstawowej jednostki organizacyjnej zob. uwagi do art Brak jest przesłanek kwestionowania postanowień statutu dających możliwość udziału w radzie podstawowej jednostki organizacyjnej wszystkich nauczycieli akademickich 23 Izdebski H., Zieliński J. M.: Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, s Ibidem, s

9 posiadających stopień naukowy doktora habilitowanego lub tytuł profesora, o ile spełniają oni warunki posiadania biernego prawa wyborczego. W takim przypadku procentowy udział przedstawicieli, o których mowa w ust. 4, powinien być, jak się wydaje, konkretyzowany według stanu na dzień ogłoszenia wyborów na uczelni. 5. Na wielu uczelniach utrzymuje się tradycja zapewniania obecności na sesjach rady wydziału profesorów, którzy utracili już prawa wyborcze ze względu na osiągnięcie określonego wieku. Tradycji tej nie powinno się kwestionować, trzeba jednak pamiętać, że ich status w obradach nie dorównuje nawet przedstawicielom mającym głos doradczy. 6. Nie ma przeszkód, aby te same osoby, jako przedstawiciele związku zawodowego, mogły być obecne na posiedzeniach różnych rad podstawowej jednostki organizacyjnej, a także senatu. 25 Zacytowane powyżej komentarze jednoznacznie wskazują na status nauczycieli akademickich wybieranych do organów uczelni. Treść tych komentarzy winna być rozważana łącznie z Art. 71, a zwłaszcza pkt 1, 2, 3, 6 i 7 ust. 1 tego artykułu określającymi warunki odnośnie czynnego i biernego prawa wyborczego. Art Statut uczelni publicznej określa skład kolegium elektorów oraz tryb wyboru jego członków, tryb wyboru organów jednoosobowych, przedstawicieli do organów kolegialnych oraz osób pełniących inne funkcje z wyboru, z zachowaniem następujących zasad: 1) jednoosobowe organy są wybierane przez kolegia elektorów; nie mniej niż 20% składu kolegium elektorów stanowią przedstawiciele studentów i doktorantów; liczbę przedstawicieli studentów i doktorantów ustala się proporcjonalnie do liczebności obu tych grup odpowiednio w uczelni lub jednostce organizacyjnej, z tym że studenci i doktoranci są reprezentowani co najmniej przez jednego przedstawiciela każdej z tych grup; 2) czynne prawo wyborcze przysługuje nauczycielom akademickim zatrudnionym w uczelni jako podstawowym miejscu pracy, pracownikom niebędącym nauczycielami akademickimi, studentom oraz doktorantom; 3) bierne prawo wyborcze przysługuje nauczycielom akademickim zatrudnionym w uczelni jako podstawowym miejscu pracy, którzy nie ukończyli sześćdziesiątego siódmego roku życia, a w przypadku osób posiadających tytuł profesora siedemdziesiątego roku życia, pracownikom niebędącym nauczycielami akademickimi, zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, studentom oraz doktorantom; 3a) wymóg zatrudnienia nie dotyczy kandydatów na rektora; 4) każdy wyborca, o którym mowa w pkt 2, ma prawo do zgłaszania kandydatów; 5) głosowanie jest tajne; 6) wybór uważa się za dokonany, jeżeli kandydat uzyskał więcej niż połowę ważnych głosów, chyba że statut uczelni wymaga innej większości kwalifikowanej; 7) czas i miejsce wyborów podaje się do wiadomości w takim terminie i w taki sposób, aby wyborca miał możliwość wzięcia udziału w wyborach; 8) wybory przeprowadzają komisje wyborcze, powołane w trybie określonym w statucie. 25 Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz pod red. W. Sanetry i M. Wierzbowskiego, s

10 2. Tryb wyboru oraz czas trwania kadencji przedstawicieli studentów i doktorantów określają odpowiednio regulamin samorządu studenckiego i regulamin samorządu doktorantów. 3. W publicznych uczelniach zawodowych czynne prawo wyborcze przysługuje także nauczycielom akademickim zatrudnionym w uczelni jako dodatkowym miejscu pracy. 4. (uchylony). Wybrane komentarze: 1. Artykuł 71 zawiera podstawowe zasady prawa wyborczego trybu obowiązującego przy wyborach członków wszystkich organów kolegialnych (także przy wyborach członków kolegium elektorów), organów jednoosobowych, a także przy wyborach na inne funkcje, obsadzane w tej drodze. Podstawowa zasada jest taka, że warunki czynnego i (zwłaszcza) biernego prawa wyborczego osoba wybrana musi spełniać przez cały czas sprawowania funkcji, na jaką została wybrana. Zasady te są formułowane niejako przy okazji stwierdzania, że statut uczelni publicznej określa skład elektorów oraz tryb wyboru jego członków co wydaje się nieprofesjonalnym podejściem do formułowania tak ważnych norm. Norma ta nie w pełni odpowiada prawdzie, bowiem nie zawiera zastrzeżeń, choćby do ust. 2, zgodnie z którym to nie statut określa tryb wyboru przedstawicieli doktorantów i studentów do organów kolegialnych (w tym kolegium elektorów) uczelni publicznej, lecz ustalają go regulaminy odpowiednio samorządu studenckiego oraz samorządu doktorantów, do których mają zastosowanie odpowiednio art. 202 ust. 4 i art. 208 ust Odesłanie trybu wyboru oraz czasu trwania kadencji przedstawicieli studentów i doktorantów do regulaminów samorządu tych grup społeczności akademickiej stanowi pewien ukłon podkreślający niezależność samorządu studentów i doktorantów. Nie jest to jednak odesłanie bezwarunkowe. Zgodnie z art. 202 ust. 4 oraz art. 208 ust. 2 ustawy regulaminy te podlegają kontroli senatu pod względem zgodności z ustawą i statutem uczelni. Uprawnienie senatu może więc zapobiec uchwaleniu przez samorządy dla swoich przedstawicieli kadencji dłuższej niż 4 lata, jak również określeniu trybu wyborów, który naruszałby przepis art. 71 ust. 1 pkt Zakres czynnego prawa wyborczego w stosunku do poprzednio obowiązującej ustawy z 1990 r. uległ ograniczeniu; wyraźna jest tendencja do wzmacniania tych praw osobom najsilniej związanym z uczelnią. Por. treść ust. 1 pkt 2 sprzed nowelizacji z dnia 18 marca 2011 r., a zwłaszcza brzmienie art. 59 ust. 1 pkt 1 u.s.w. z 1990 r. Powyższe można odnieść także do biernego prawa wyborczego. Nowelizacja z dnia 18 marca 2011 r. umożliwia jednak kandydowanie również osobom w wieku emerytalnym pod warunkiem, że nie przekroczyły one 70. roku życia i posiadają tytuł profesorski. 4. Ponieważ podstawowe miejsce pracy może być tylko jedno, ustawa przesądza o tym, że nauczycielowi akademickiemu czynne i bierne prawo wyborcze przysługuje tylko na jednej (tej samej) publicznej uczelni akademickiej. Biorąc pod uwagę treść wprowadzenia w ust. 1, ważność głosu, o której mowa w ust. 1 pkt 6, należy oceniać według kryteriów określonych wyłącznie przez statut Czynne prawo wyborcze przysługuje: nauczycielom akademickim zatrudnionym w uczelni (publicznej co wynika z pierwszych wyrazów art. 71 ust. 1) jako podstawowym miejscu pracy (w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 33), pracownikom niebędącym nauczycielami akademickimi (bez względu na wymiar czasu pracy trzeba zwrócić 26 Izdebski H., Zieliński J. M.: Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, s Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz pod red. W. Sanetry i M. Wierzbowskiego, s

11 uwagę na to, że przed nowelizacją 2011 czynne prawo wyborcze przysługiwało tylko tym pracownikom niebędącym nauczycielami akademickimi, którzy byli zatrudnieni w pełnym wymiarze czasu pracy) oraz doktorantom i studentom. 6. Czynne prawo wyborcze według przepisów art. 71 ust. 1 pkt 2 omówionych powyżej przysługuje także w przypadku wyborów uzupełniających. 7. Prawo do zgłaszania kandydatów mają wyborcy posiadający czynne prawo wyborcze. 8. W wyborach (także uzupełniających) bierne prawo wyborcze przysługuje nauczycielom akademickim zatrudnionym w uczelni jako podstawowym miejscu pracy ale tylko tym, którzy nie ukończyli do dnia głosowania w wyborach 67. roku życia, a w przypadku posiadania przez osobę tytułu profesora (tytułu naukowego profesora lub tytułu profesora w zakresie sztuki) 70. roku życia. Ta istotna zmiana, wprowadzona nowelizacją 2014, zmierza w kierunku dostosowania się do zmian w określeniu powszechnego wieku emerytalnego. Wymóg zatrudnienia nie dotyczy kandydatów na rektora. 9. W przeciwieństwie do czynnego prawa wyborczego bierne prawo wyborcze przysługuje także pracownikom niebędącym nauczycielami akademickimi zatrudnionym w uczelni w pełnym wymiarze czasu pracy oraz doktorantom i studentom Podkreślić raz jeszcze trzeba, że kryteria określone w Prawie o szkolnictwie wyższym, których spełnienie powoduje, że dana osoba posiada bierne prawo wyborcze, trzeba spełniać przez cały okres sprawowania funkcji, na którą zostało się wybranym. Znaczy to tyle, że na przykład w przypadku ukończenia w trakcie kadencji 67 lat (chyba że ma się tytuł profesora, ale wówczas w przypadku ukończenia siedemdziesiątego roku życia) traci się mandat z wyjątkiem mandatu rektora i jedynie co do kryterium wieku, bowiem wobec rektora kwestie te normuje szczególny przepis art. 127 ust Także zmiana podstawowego miejsca pracy i złożenie przez nauczyciela akademickiego oświadczenia, że uczelnia, w której pełni funkcję z wyboru, nie jest jego podstawowym miejscem pracy powoduje wygaśnięcie jego mandatu. Tak samo utratę mandatu powoduje zmiana wymiaru zatrudnienia pracownika niebędącego nauczycielem akademickim, a pełniącego funkcję członka organu kolegialnego z pełnego wymiaru czasu pracy na cząstkowy Jednocześnie należy wskazać, iż art. 127 ust. 5 ustawy przewiduje, iż stosunek pracy mianowanego nauczyciela akademickiego pełniącego funkcję prorektora, kierownika podstawowej jednostki organizacyjnej i jego zastępcy, z końcem roku akademickiego, w którym ukończył on 67. rok życia, a w przypadku mianowanego nauczyciela akademickiego posiadającego tytuł naukowy profesora z końcem roku akademickiego, w którym ukończył on 70. rok życia, przekształca się - na czas pozostały do zakończenia pełnienia tej funkcji - w stosunek pracy na podstawie umowy o pracę. Oznacza to, iż ustawodawca przewiduje w pewnych przypadkach zapewnienie ciągłości pełnionej funkcji, jednakże regulacja ta ma zastosowanie wyłącznie wobec nauczycieli mianowanych. Tak więc w przypadku osób, które zmieniły podstawę współpracy z uczelnią na umowę o pracę jeszcze przed ukończeniem 67 lub stosownie 70 roku życia, nie korzystają one z przedmiotowej ochrony prawnej Nowe, nadane nowelizacją 2011, brzmienie ust. 3 przewiduje, że nauczycielom akademickim zatrudnionym w publicznej uczelni zawodowej jako dodatkowym miejscu pracy 28 Izdebski H., Zieliński J. M.: Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, s Izdebski H., Zieliński J. M.: Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, s , także opinia prawna z dnia 30 stycznia 2016 roku wydana przez Coris Lex Services sp. z o.o. dla Rady Szkolnictwa Wyższego i Nauki ZNP 30 opinia prawna z dnia 30 stycznia 2016 roku wydana przez Coris Lex Services sp. z o.o. dla Rady Szkolnictwa Wyższego i Nauki ZNP 11

12 przysługuje jedynie czynne prawo wyborcze, a nie, jak to było dotychczas, czynne i bierne prawo wyborcze. Oznacza to więc, że nauczyciele ci mogą wybierać, ale nie mogą być wybrani Przepis ust. 3 stanowi wyjątek od zasady określonej w ust. 1 pkt 2. Tłumaczy się to z jednej strony koniecznością zapewnienia dostępu do bezpłatnych studiów zawodowych dla młodzieży z regionów oddalonych od ośrodków akademickich, a z drugiej niedoborem kadr zdolnych do prowadzenia zajęć na tych uczelniach w ramach podstawowego miejsca zatrudnienia. Trzymanie się tutaj ogólnej zasady mogłoby spowodować, że w publicznych uczelniach zawodowych decydujące znaczenie w wyborach uzyskaliby np. pracownicy niebędący nauczycielami akademickimi. Warto tu jednak zauważyć, iż nowelizacja z dnia 18 marca 2011 r. ogranicza ten wyjątek tylko do czynnego prawa wyborczego; gdy chodzi o wybór organów jednoosobowych oraz członków organów kolegialnych, mandatariusze muszą spełniać warunek podstawowego miejsca pracy. Jasny jest tu cel ustawodawcy: osoby zarządzające uczelnią nie mogą traktować tego jako zajęcia dodatkowego Ważny, także dla samej organizacji wyborów, jest wymóg przeprowadzania wyborów przez komisje wyborcze (ust. 1 pkt 8), powoływane w trybie określonym w statucie. Komisje wyborcze powoływane są na czas do wyborów organów i członków organów nowej kadencji, który winien być precyzyjnie określony w statucie. Te komisje wyborcze przeprowadzają także wybory uzupełniające. 16. W wyniku nowelizacji 2014 uchylono ust. 4, zawierający odrębne unormowanie zasad biernego i czynnego prawa wyborczego do organów uczelni artystycznych. 33 Dla ważności wyborów istotne są również przepisy zawarte w art. 77 i 79 Ustawy. Art Kadencja kolegialnych i jednoosobowych organów uczelni publicznej trwa cztery lata i rozpoczyna się w dniu 1 września w roku wyborów, a kończy w dniu 31 sierpnia w roku, w którym upływa kadencja. 2. W uczelni publicznej rektor, prorektor, kierownik podstawowej jednostki organizacyjnej i jego zastępca nie mogą być powołani do pełnienia tej samej funkcji na więcej niż dwie następujące po sobie kadencje. 2a. W uczelni publicznej ta sama osoba nie może być członkiem senatu lub członkiem konwentu dłużej niż dwie następujące po sobie kadencje. Nie dotyczy to osób wchodzących w skład senatu lub konwentu w związku z pełnieniem funkcji organu jednoosobowego uczelni, a także prorektora, jeżeli zgodnie ze statutem wchodzi on w skład senatu lub konwentu. 2b. Ograniczenia wynikające z ust. 2a nie dotyczą uczelni publicznych nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw kultury i dziedzictwa narodowego. 3. Statut uczelni publicznej określa: 1) przypadki wygaśnięcia mandatu członka organu kolegialnego przed upływem kadencji; 2) przypadki wygaśnięcia mandatu organu jednoosobowego i jego zastępcy przed upływem kadencji; 3) tryb wyborów uzupełniających; 4) zasady powierzenia obowiązków organu jednoosobowego w przypadku: 31 Izdebski H., Zieliński J. M.: Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, s Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz pod red. W. Sanetry i M. Wierzbowskiego, s Izdebski H., Zieliński J. M.: Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, s

13 a) wygaśnięcia mandatu przed upływem kadencji, b) zawieszenia osoby pełniącej funkcję organu jednoosobowego w pełnieniu obowiązków. 3a. W przypadku wygaśnięcia mandatu organu jednoosobowego uczelni i jego zastępcy oraz mandatu członka organu kolegialnego w trakcie kadencji dokonuje się wyboru na ich miejsce nowych osób na okres do końca kadencji, a w przypadku osób powołanych w drodze konkursu przeprowadza się ponownie konkurs. Niepełnej kadencji nie wlicza się do okresu, o którym mowa w ust Organy kolegialne uczelni publicznej pełnią swoje funkcje do czasu ukonstytuowania się organów nowej kadencji. Wybrane komentarze: 1. Przepisy ust. 1 określają czas trwania kadencji organów uczelni publicznej cztery lata oraz początek i koniec kadencji odpowiednio: 1 września w roku wyborów i 31 sierpnia w roku, w którym upływa kadencja bez wiązania tego z rokiem akademickim, lecz w pewnym sensie wymuszając okres roku akademickiego Przepis nie ma zastosowania do organów wyborczych uczelni. Dotyczy on kolegialnych i jednoosobowych organów uczelni, którymi zgodnie z art. 60 są rektor, senat, kierownicy podstawowych jednostek organizacyjnych oraz rady tych jednostek. Niemniej statut powinien przewidywać tryb uzupełniania składu organu wyborczego, jakim jest kolegium elektorów. 3. Z przepisu ust. 1 wynika, że wybory na uczelni publicznej nie mogą się odbyć przed 1 stycznia roku, w którym zaczyna się kadencja Przepisy ust. 2a i 2b zawierają ograniczenia co do długości sprawowania w uczelni publicznej funkcji rektora, prorektora, kierownika podstawowej jednostki organizacyjnej i jego zastępcy nie dłużej niż dwie następujące po sobie kadencje, a także ograniczają możliwość bycia w uczelni publicznej (tak akademickiej, jak i zawodowej) członkiem senatu lub członkiem konwentu dłużej niż dwie następujące po sobie kadencje. 5. Dwie następujące po sobie kadencje oznaczają pełne kadencje ani bycie członkiem senatu lub konwentu w wyniku wyborów uzupełniających, ani też skrócenie kadencji przez przepisy prawa lub uzyskanie funkcji w drodze wyborów uzupełniających nie powodują wliczenia w ramach tej dopuszczalnej liczby Sformułowanie ust. 2: na więcej niż dwie następujące po sobie kadencje, uprawnia do przyjęcia, iż ograniczenie możliwości kandydowania dotyczy osób, które odbyły pełne, następujące po sobie dwie kadencje. W przypadku gdy do trzeciej kolejnej kadencji kandyduje osoba, której dwie kadencje okazały się niepełne wskutek złożenia rezygnacji, zasadne jest zbadanie, czy nie doszło do próby ominięcia prawa (art. 58 k.c.). Do limitu kadencji wskazanego w art. 77 ust. 2 można natomiast nie zaliczać okresu objęcia mandatu w trakcie poprzedniej, rozpoczętej już kadencji, np. w wypadku wygaśnięcia mandatu osoby piastującej poprzednio tę funkcję Omawiane ograniczenie dotyczące kadencyjności w przypadku członka w organach kolegialnych, określone w ust. 2 nie dotyczy osób pełniących funkcje organu jednoosobowego, a więc rektora i kierownika podstawowej jednostki organizacyjnej, obecnie w większości przypadków dziekana (art. 60 ust. 6 i 7). Ograniczenie to nie 34 Izdebski H., Zieliński J. M.: Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, s Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz pod red. W. Sanetry i M. Wierzbowskiego, s Izdebski H., Zieliński J. M.: Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, s Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz pod red. W. Sanetry i M. Wierzbowskiego, s

14 dotyczy także (ust. 2b) uczelni publicznych nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw kultury i dziedzictwa narodowego z uwagi na specyfikę tych uczelni, a szczególnie ich kadry. 8. Ważne przepisy ust. 3 i 3a nakazują określić w statucie przypadki wygaśnięcia mandatu członka organu kolegialnego przed upływem kadencji, wygaśnięcia mandatu organu jednoosobowego i jego zastępcy przed upływem kadencji, trybu wyborów uzupełniających (w takim kształcie przepisu może to być inny tryb niż tryb wyboru czy konkursu), zasady powierzania obowiązków organu jednoosobowego w przypadku wygaśnięcia mandatu przed upływem kadencji i zawieszenia osoby pełniącej funkcję organu jednoosobowego w pełnieniu obowiązków (może tu chodzić tak o obowiązki organu, jak też nauczyciela akademickiego zob. art. 147). W przypadku wygaśnięcia mandatu organu jednoosobowego w trakcie kadencji dokonuje się wyboru albo przeprowadza się konkurs, w celu wyłonienia na ich miejsce nowych osób, ale na okres do końca kadencji zgodnej z ust. 1. Oczywiście niepełna kadencja nie wlicza się do kadencji określonej w ust. 1, a tym samym nie stanowi pełnienia funkcji przez kadencję, co powoduje, że nie wlicza się jej tego okresu do kadencji, o których mowa w ust W sformułowaniu przypadki wygaśnięcia mandatu użytym w ust. 3 mieści się obowiązek wskazania przez statut również trybu takiego stwierdzenia. W praktyce dochodzi czasem do nieporozumień na tle ważności mandatu. Statut powinien zatem przewidywać klarowną procedurę w tym zakresie, w tym możliwość odwołania się mandatariusza do rektora bądź gdy jest nim sam rektor do senatu, których ostateczne rozstrzygnięcia w tej kwestii będą podlegać nadzorowi prawnemu ministra (art. 36). W przeciwnym razie strony sporu mogą jedynie odwoływać się do sądów powszechnych. Ewentualne stosowanie tu przez analogię art. 72 ust. 6 raczej nie rozwiąże tych problemów Ważna zasada, zapewniająca ciągłość władztwa, zawarta jest w ust. 4 i mówi, iż organy kolegialne uczelni publicznej pełnią swoją funkcję do czasu ukonstytuowania się organów nowej kadencji, choć nie do końca jest jasne, o jakim ukonstytuowaniu się organów nowej kadencji jest mowa, jeżeli weźmie się pod uwagę przepisy art. 60. Przepis może mieć zastosowanie w przypadku, gdy rektor elekt lub kierownik podstawowej jednostki organizacyjnej elekt nie może rozpocząć pełnienia funkcji w kadencji, na jaką został wybrany Ustawa nie daje wskazówek, co można rozumieć przez ukonstytuowanie się organu kolegialnego. W zależności od punktu widzenia może to być np. zarówno wybór pełnego składu organu, jego pierwsze posiedzenie, jak i dopiero ustalenie jego wewnętrznej struktury; trudno byłoby się jednak z tym zgodzić. Jest to zatem znów pole do niezbędnych rozstrzygnięć statutowych (art. 17). Jako minimum przez ukonstytuowanie się organu kolegialnego należałoby z pewnością rozumieć wybór tylu jego członków, aby mógł on skutecznie podejmować uchwały oczywiście nie wcześniej niż od rozpoczęcia kadencji. 41 Art Funkcji organu jednoosobowego uczelni lub jego zastępcy nie może pełnić osoba pełniąca funkcję organu jednoosobowego w innej uczelni albo będąca założycielem innej uczelni niepublicznej. 38 Izdebski H., Zieliński J. M.: Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, s Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz pod red. W. Sanetry i M. Wierzbowskiego, s Izdebski H., Zieliński J. M.: Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, s Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz pod red. W. Sanetry i M. Wierzbowskiego, s

15 2. Statut może zakazać łączenia funkcji członka organu kolegialnego uczelni z funkcją organu jednoosobowego innej uczelni, ze statusem założyciela innej uczelni niepublicznej będącego osobą fizyczną albo ze statusem członka organu osoby prawnej będącej założycielem innej uczelni niepublicznej. Wybrane komentarze: 1. Przepis ust. 1 jednoznacznie określa, że nie można jednocześnie pełnić funkcji organu jednoosobowego (zob. uwagi do art. 60) lub zastępcy (najczęściej rektora lub prorektora i dziekana lub prodziekana) w dwóch uczelniach tak publicznych, jak i niepublicznych. Nie można także pełnić funkcji organu jednoosobowego uczelni, tak publicznej, jak i niepublicznej, jeżeli jest się założycielem uczelni niepublicznej. W ust. 1 in fine nie jest jasne, do czego ma się odnosić zwrot innej uczelni niepublicznej, bowiem jeżeli chciano przez taki zwrot zasugerować, że w uczelni niepublicznej, której jest się założycielem, można pełnić funkcję organu jednoosobowego, to normy tej nie dokończono, a tym samym taki wniosek jest nieuzasadniony. 2. Przepis ust. 1 oznacza, że nie można być ani rektorem w dwóch uczelniach, ani rektorem w jednej, a kierownikiem podstawowej jednostki organizacyjnej w drugiej uczelni (i odwrotnie), ani też w podobnej konfiguracji organem jednoosobowym innym niż wcześniej wymienione, określonym przez statut uczelni niepublicznej, zgodnie z art. 60 ust Konflikt, o którym mowa w ust. 2, ma miejsce przy członkostwie jakiegokolwiek organu osoby prawnej będącej założycielem uczelni niepublicznej, jak również przy posiadaniu statusu wspólnika jednej ze spółek, jeśli spółka taka jest założycielem. 4. Z zestawienia ust. 1 i ust. 2 może wynikać, że funkcję organu jednoosobowego może pełnić członek organu osoby prawnej będącej założycielem, lecz nie miałby on takiej możliwości, gdyby chciał piastować mandat członka np. rady wydziału. 5. Nie ma, co do zasady, konfliktu pomiędzy pełnieniem funkcji rektora (prorektora) lub dziekana (prodziekana) na jednej uczelni a pełnieniem funkcji prorektora bądź prodziekana na innej uczelni. Zob. komentarz do art Statut uczelni zarówno publicznej, jak i niepublicznej może zakazać łączenia określonych w ust. 2 funkcji oraz funkcji z określonym w nim statusem. Redakcja ust. 2 może sugerować, że wymienia się w nim jedyne zakazy, jakie statut może przewidywać; statut jednakże może przewidywać inne jeszcze zakazy łączenia funkcji i stanowisk Prawodawca nie wskazuje szczególnych skutków naruszenia zasady określonej w ust. 1. Zgodnie z art. 17 stosowna procedura powinna być zatem uregulowana w statucie, zaś jej skutkiem powinno być przez oczywistą analogię do art. 129 ust. 7 9 wygaśnięcie mandatu. Brak takich procedur w statucie daje podstawy do odwołania osoby naruszającej analizowany zakaz, w tym (gdy chodzi o rektora) do zastosowania przez ministra środka nadzoru przewidzianego w art. 38 ust. 5. Jeśli natomiast, pomimo istnienia statutowych procedur wygaśnięcia mandatu, odpowiednie organy uczelni nie podejmują stosownych działań, minister może zastosować środek nadzoru przewidziany w art Izdebski H., Zieliński J. M.: Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, s Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz pod red. W. Sanetry i M. Wierzbowskiego, s Izdebski H., Zieliński J. M.: Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, s Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz pod red. W. Sanetry i M. Wierzbowskiego, s