Warszawa, 30 kwietnia 2010 r.
|
|
- Kamil Łukasik
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 towarzystwo obrotu energią RYNEK ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE - stan na 31 marca 2010 r. Raport TOE Warszawa, 30 kwietnia 2010 r. Towarzystwo Obrotu Energią ul. Czackiego 7/9/11, Warszawa tel. (22) , fax (22) , toe@toe.pl KRS Konto Pekao S.A. NRB:
2 SPIS TREŚCI: 1. Wprowadzenie Kluczowe działania (zrealizowane oraz planowane) na rynku energii elektrycznej w Polsce w okresie od 1 kwietnia 2009 r. do 31 marca 2010 r Utrzymanie obowiązku zatwierdzania przez Prezesa URE taryf (sprzedaży energii elektrycznej) w grupach taryfowych G Funkcjonowanie systemu umarzania świadectw pochodzenia (tzw. żółte, czerwone i zielone certyfikaty) Sposób i zasady udostępniania mocy w ramach wymiany międzysystemowej Zmiany w ramach mechanizmu bilansowania (na rynku bilansującym) Zakończenie prac dot. ujednolicenia generalnych umów dystrybucyjnych GUD (opracowanie i przyjęcie przez PTPiREE i TOE standardowego wzorca GUD) Dyrektywa 2009/28/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych, zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/72/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej i uchylająca dyrektywę 2003/54/WE Stan rynku energii elektrycznej w kontekście Decyzji Komisji Europejskiej dot. oceny polskiego rynku energii elektrycznej Przyjęcie przez Radę Ministrów Polityki energetycznej Polski do 2030 roku wraz z załącznikami Nowelizacja ustawy Prawo energetyczne ustawą z dnia 8 stycznia 2010 r Kierunki rozwoju konkurencji i ochrony konsumentów w polskim sektorze energetycznym - raport Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, marzec 2010 r Problemy z wdrożeniem ustawy o podatku akcyzowym Wdrożenie dyrektywy MiFID P1. Projekt ustawy o efektywności energetycznej P2. Prace nad nową ustawą Prawo energetyczne oraz nową architekturą rynku energii elektrycznej w Polsce P3. Zmiany zasad funkcjonowania rynku giełdowego w Polsce (w kontekście wejścia obliga giełdowego ) P4. Prace nad zagadnieniem zmian rozliczania różnicy bilansowej P5. Prace nad kodeksem dobrych praktyk oraz wzorcem umowy kompleksowej Kształtowanie się cen energii elektrycznej Rynek dnia następnego _raport_rynek_projekt_v16_final_pa.doc str. 2 z 60
3 3.2. Rynek terminowy Stan rynku energii elektrycznej w Polsce - PODSUMOWANIE Propozycje działań krótko- i długoterminowych Zastosowane skróty i oznaczenia Materiały źródłowe Zespół autorski Rozpowszechnianie Raportu, jak również przytaczanie jego fragmentów, dozwolone za wskazaniem źródła. Copyright Towarzystwo Obrotu Energią _raport_rynek_projekt_v16_final_pa.doc str. 3 z 60
4 1. WPROWADZENIE Raport RYNEK ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE - stan na 31 marca 2010 r., zwany dalej także Raportem TOE 2010, podsumowuje kluczowe zdarzenia, jakie miały miejsce na rynku energii elektrycznej w Polsce w okresie od 1 kwietnia 2009 r. do 31 marca 2010 r. Komentujemy także ogłoszone w tym okresie plany zmian na rynku energii elektrycznej. Podobnie jak w przypadku opracowanego pod koniec kwietnia 2009 roku poprzedniego raportu [34], zakres merytoryczny Raportu TOE 2010 koncentruje się głównie na obszarach charakterystycznych dla działalności Towarzystwa Obrotu Energią i jego członków, do których należą spółki obrotu (jako tzw. członkowie wspierający) oraz osoby fizyczne (tzw. członkowie zwyczajni). W roku 2009 oraz na początku 2010 zostało przyjętych kilka istotnych, zdaniem TOE, dokumentów formalno prawnych, które mają i w kolejnych latach będą miały znaczący wpływ na rynek energii elektrycznej w Polsce, w tym w szczególności na obszar obrotu energią elektryczną. Do czterech najważniejszych unijnych i polskich uwarunkowań formalno prawnych, mających wpływ na sektor energetyczny zespół autorski zaliczył: przyjęcie przez Parlament Europejski i Radę w dniu 13 lipca 2009 r. dyrektywy 2009/72/WE dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej i uchylającej dyrektywę 2003/54/WE [1]; przyjęcie przez Parlament Europejski i Radę w dniu 23 kwietnia 2009 r. dyrektywy 2009/28/WE w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniającej i w następstwie uchylającej dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE [4]; przyjęcie przez Sejm RP w dniu 8 stycznia 2010 r. ustawy o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz o zmianie niektórych innych ustaw [11]; przyjęcie przez Radę Ministrów w dniu 10 listopada 2009 r. Polityki energetycznej Polski do 2030 roku wraz załącznikami [29]. W Raporcie TOE 2010 zespół autorski przeanalizował m.in. możliwe konsekwencje wdrożenia oraz wejścia w życie czterech ww. dokumentów dla elektroenergetyki w Polsce, w tym w szczególności dla sektora obrotu energią elektryczną. Zespół wskazał na szanse i zagrożenia wynikające z ich wprowadzenia, a także opisał konieczne działania dostosowawcze, jakie należałoby podjąć, aby zrealizować wyznaczone w tych dokumentach cele. Oprócz ww. zagadnień Raport TOE 2010 obejmuje swoim zakresem elementy, które stanowią kontynuację tematyki poruszanej w ubiegłorocznym raporcie [34], jak również zagadnienia nowe, będące wynikiem działań i inicjatyw wewnętrznych oraz zewnętrznych podejmowanych od 1 kwietnia 2009 r. przez organy rządowe i inne instytucje działające w sektorze elektroenergetycznym (w tym TOE). Raport TOE 2010 został opracowany na podstawie danych oraz wiedzy zespołu autorskiego wg stanu na 31 marca 2010 r. Raport, zgodnie z ustaleniami z 2009 roku, ma charakter cykliczny i będzie publikowany corocznie w pierwszej połowie każdego roku kalendarzowego _raport_rynek_projekt_v16_final_pa.doc str. 4 z 60
5 2. KLUCZOWE DZIAŁANIA (ZREALIZOWANE ORAZ PLANOWANE) NA RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE W OKRESIE OD 1 KWIETNIA 2009 R. DO 31 MARCA 2010 R. Kluczowe działania (zrealizowane oraz planowane) na rynku energii elektrycznej w Polsce w okresie od 1 kwietnia 2009 r. do 31 marca 2010 r. przedstawiono w syntetycznym zestawieniu tabelarycznym poniżej. Analogicznie jak w przypadku Raportu TOE 2009 [34], zestawienie obejmuje głównie tematykę obrotu energią elektryczną w obszarze rynku hurtowego, rynku sprzedaży energii elektrycznej do odbiorców końcowych oraz wymiany międzysystemowej. W przypadku powiązań trzech ww. głównych obszarów z określonymi elementami całego łańcucha zakupu/sprzedaży energii elektrycznej starano się jednak w maksymalny możliwy sposób uwzględnić także uwarunkowania innych - powiązanych obszarów rynku oraz ich wpływ na pozostałe segmenty energetycznego łańcucha wartości: wytwarzanie, dystrybucję i obrót. W dalszej części rozdziału (za tabelą) przedstawiono krótką charakterystykę i ocenę poszczególnych działań _raport_rynek_projekt_v16_final_pa.doc str. 5 z 60
6 Tabela 1.Kluczowe działania (zrealizowane oraz planowane) na rynku energii elektrycznej w Polsce w okresie od 1 kwietnia 2009 roku do 31 marca 2010 r. Lp. Działanie [1 13]/plany [P1-P5] Wpływ na obszar rynku Data Wpływ na rozwój rynku Wytwarzanie Dystrybucja Obrót hurtowy Obrót detaliczny 1 Wymiana międzysystemowa Odbiorcy końcowi Strona: rozszerzenie zagadnienia Utrzymanie obowiązku zatwierdzania przez Prezesa URE taryf (sprzedaży energii elektrycznej) w grupach taryfowych G Funkcjonowanie systemu umarzania świadectw pochodzenia (tzw. czerwone, żółte i zielone certyfikaty) Sposób i zasady udostępniania mocy w ramach wymiany międzysystemowej Zmiany w ramach mechanizmu bilansowania (na rynku bilansującym) (decyzja ) N N N - N +/- 9 +/- + N N +/- N N - N N + + N Zakończenie prac dot. ujednolicenia generalnych umów dystrybucyjnych GUD (opracowanie i przyjęcie przez PTPiREE i TOE standardowego wzorca GUD) N + N + N sprzedaż energii do odbiorców końcowych _raport_rynek_projekt_v16_final_pa.doc str. 6 z 60
7 Lp Działanie [1 13]/plany [P1-P5] Wpływ na obszar rynku Dyrektywa 2009/28/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/72/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej i uchylająca dyrektywę 2003/54/WE Stan rynku energii elektrycznej w kontekście Decyzji Komisji Europejskiej dot. oceny polskiego rynku energii elektrycznej Data Wpływ na rozwój rynku Wytwarzanie Dystrybucja Obrót hurtowy Obrót detaliczny 1 Wymiana międzysystemowa Odbiorcy końcowi Strona: rozszerzenie zagadnienia (OZE) + N - N N /- N + + N Przyjęcie przez Radę Ministrów Polityki energetycznej Polski do 2030 roku wraz z załącznikami Nowelizacja ustawy Prawo energetyczne ustawą z dnia 8 stycznia 2010 r A zmiana art. 4j - nowe uwarunkowania umowne +/- N - N - N +/- 27 B art. 49a obligo giełdowe - - N +/- +/- N +/- 29 C art. 9o - obowiązek fioletowy (metanowy) +/- + (OZE) N N - N _ _raport_rynek_projekt_v16_final_pa.doc str. 7 z 60
8 Lp Działanie [1 13]/plany [P1-P5] Wpływ na obszar rynku Kierunki rozwoju konkurencji i ochrony konsumentów w polskim sektorze energetycznym - raport Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Problemy z wdrożeniem ustawy o podatku akcyzowym Data Wpływ na rozwój rynku Wytwarzanie Dystrybucja Obrót hurtowy Obrót detaliczny 1 Wymiana międzysystemowa Odbiorcy końcowi Strona: rozszerzenie zagadnienia N +/ N N - N Wdrożenie dyrektywy MIFiD +/- +/- N +/- +/- N N 34 P1 P2 P3 P4 P5 Legenda: Projekt ustawy o efektywności energetycznej + N N N - N +/- 37 Prace nad nową ustawą Prawo energetyczne oraz nową architekturą rynku energii elektrycznej w Polsce Zmiana zasad funkcjonowania rynku giełdowego w Polsce (w kontekście wejścia obliga giełdowego ) N - N N N 39 Prace nad zagadnieniem zmian rozliczania różnicy bilansowej +/- N + N - N N 41 Prace nad kodeksem dobrych praktyk oraz wzorcem umowy kompleksowej + N + N + N + 43 N neutralne -" negatywny wpływ + pozytywny wpływ +/- różny wpływ w zależności od przyjętej perspektywy czasowej lub podgrupy odbiorców kolorem czerwonym oznaczono działania będące kontynuacją zagadnień opisanych w Raporcie TOE 2009 kolorem niebieskim oznaczono propozycje/plany wprowadzenia określonych rozwiązań, które przedstawiono do kwietnia 2010 rok _raport_rynek_projekt_v16_final_pa.doc str. 8 z 60
9 1. Utrzymanie obowiązku zatwierdzania przez Prezesa URE taryf (sprzedaży energii elektrycznej) w grupach taryfowych G Rok 2009 był kolejnym rokiem, w którym Prezes URE utrzymał obowiązek zatwierdzania taryf sprzedaży energii elektrycznej dla gospodarstw domowych. Utrzymanie tego obowiązku, a co za tym idzie - regulacji cen energii elektrycznej, jest sprzeczne z nadrzędnym kierunkiem rozwoju rynku energii elektrycznej i jego liberalizacją. Jak pokazuje praktyka, regulacja wykonywana jest w sposób wysoce kontrowersyjny - zatwierdzanie cen w realiach 2009 roku odbywało się na poziomie poniżej kosztów nabycia energii elektrycznej na rynku hurtowym 2. Prezes URE oparł proces zatwierdzania taryf na przyjmowanych przez siebie wytycznych nie mających oparcia w realiach rynkowych. Przedsiębiorstwo obrotu, które we wniosku taryfowym zaryzykowałoby odstępstwo od tych wytycznych, naraża się na decyzję odmawiającą zatwierdzenia taryfy. Warto także podkreślić, że działania Prezesa URE budzą wątpliwości co do spójności z celami prawa wspólnotowego, co znalazło odzwierciedlenie w zarzutach Komisji Europejskiej w ramach postępowania [32] o niewłaściwą transpozycję dyrektywy 2003/54/WE [8] oraz rozporządzenia (WE) nr 1228/2003 [9]. Utrzymywanie cen dla odbiorców zużywających energię elektryczną na potrzeby gospodarstw domowych na poziomie niepokrywającym kosztów powoduje, że nie nadążają one za rynkowymi wskaźnikami cenowymi. Z uwagi na fakt, że dysproporcja ta pogłębia się z każdym rokiem, uwolnienie cen dla tego segmentu rynku będzie coraz trudniejsze. Skutki ewentualnej podwyżki, niezbędnej dla pokrycia poniesionych kosztów (nie wspominając już o zrekompensowaniu strat z poprzednich okresów) będą bowiem coraz większe. To z kolei skutkować może odkładaniem w czasie pełnego uwolnienia rynku, a zatem swoistym błędnym kołem utrzymującym obecną, patologiczną sytuację na rynku energii. Tylko ostateczne uwolnienie cen energii elektrycznej w grupie gospodarstw domowych doprowadzi do rzeczywistej konkurencji, rozwoju rynku i jego transparentności. Przykładem niech będzie segment odbiorców przemysłowych i biznesowych, dla którego ceny nie są regulowane od połowy 2007 r. Po półtora roku od momentu uwolnienia cen liczba odbiorców w tym segmencie, którzy zmienili sprzedawcę wzrosła z 85 na koniec 2008 r. do na koniec 2009 r., co oznacza wzrost o 18 razy. 2 Potwierdzeniem powyższych stwierdzeń jest relacja ceny zakupu energii elektrycznej konwencjonalnej uznanej przez Prezesa URE w zatwierdzonych dla sprzedawców z urzędu taryfach dla gospodarstw domowych w roku 2009, tj. 190,00 PLN/MWh - z akcyzą w wys. 20 PLN/MWh w okresie styczeń luty 2009 r. i 170,00 PLN/MWh w okresie marzec grudzień 2009 r., do ogłoszonej przez Prezesa URE średniej ceny sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym w całym 2009 r. w wysokości 197,21 PLN/MWh _raport_rynek_projekt_v16_final_pa.doc str. 9 z 60
10 Wniosek Utrzymywanie zatwierdzania taryf w grupach taryfowych G: stoi w sprzeczności z zasadniczym celem, jakim jest liberalizacja rynku energii elektrycznej; naraża Polskę na reperkusje za niewłaściwą transpozycję przepisów unijnych; powoduje uprzywilejowanie pozycji spółek, które nie ponoszą straty na sprzedaży energii elektrycznej do odbiorców końcowych w grupie gospodarstw domowych w porównaniu ze spółkami podlegającymi zatwierdzaniu taryf; wpływa na osłabienie konkurencyjności polskich przedsiębiorców, którzy muszą dofinansowywać społeczne taryfy dla gospodarstw domowych; może pośrednio wpłynąć na wzrost cen usług i towarów konsumpcyjnych; z roku na rok podwyższa pułap podwyżek, jakimi w końcu trzeba będzie obciążyć odbiorców indywidualnych w momencie zniesienia tych taryf. W związku z powyższym TOE podtrzymuje apel o jak najszybsze pełne uwolnienie rynku energii elektrycznej w Polsce, poprzez podjęcie ze strony Prezesa URE decyzji dotyczącej zwolnienia spółek obrotu z obowiązku przedkładania do zatwierdzania taryf w grupie gospodarstw domowych. 2. Funkcjonowanie systemu umarzania świadectw pochodzenia (tzw. żółte, czerwone i zielone certyfikaty) Z uwagi na realizowaną politykę ekologiczną Unii Europejskiej i wynikające z niej konsekwencje dla krajów członkowskich (w tym Polski), szczególnie ważne są odpowiednio zaprojektowane mechanizmy wspierające rozwój odnawialnych źródeł energii oraz źródeł produkujących energię elektryczną w kogeneracji (czyli w skojarzeniu z produkcją ciepła). W Polsce systemy wsparcia obu ww. źródeł wytwarzania oparte są na mechanizmie uzyskiwania, obrotu i umarzania świadectw pochodzenia dla OZE (tzw. zielone certyfikaty) oraz dla źródeł kogeneracyjnych (tzw. czerwone i żółte certyfikaty). Główne założenia i ideę wprowadzonego mechanizmu wsparcia TOE od początku oceniało [34] i dalej ocenia pozytywnie, natomiast ma zastrzeżenia do jego praktycznej realizacji. Na początku 2010 roku miała miejsce nowelizacja ustawy - Prawo energetyczne [11], która wprowadziła m.in. następujące zmiany w zakresie systemów wsparcia OZE i energii produkowanej w kogeneracji: _raport_rynek_projekt_v16_final_pa.doc str. 10 z 60
11 usankcjonowanie możliwości uzyskiwania świadectw pochodzenia dla energii odnawialnej jak i z wysokosprawnej kogeneracji przez tę samą jednostkę energii wytworzoną w kogeneracyjnym źródle odnawialnym; umożliwienie realizacji obowiązku OZE przez odbiorców końcowych kupujących energię elektryczną na rynku giełdowym i przy wykorzystaniu towarowych domów maklerskich;. wprowadzenie nowego obowiązku dot. energii z kogeneracji obowiązek zakupu świadectw pochodzenia lub uiszczenia opłaty zastępczej dla jednostki kogeneracyjnej opalanej metanem górniczym (tzw. obowiązek metanowy ), który wejdzie w życie 9 sierpnia 2010 r.; wprowadzenie świadectw pochodzenia biogazu rolniczego (jako potwierdzenie wytworzenia biogazu oraz wprowadzenia go do sieci dystrybucyjnej gazowej); świadectwa te są zaliczone do obowiązku OZE wejście w życie obowiązku nastąpi 1 stycznia 2011 r. Zdaniem TOE, praktyczna realizacja ww. systemów wsparcia posiada istotne mankamenty. Główne z nich zostały opisane poniżej: Nowelizacja ustawy - Prawo energetyczne [11] w zakresie obowiązku metanowego wchodzi w życie w trakcie roku kalendarzowego. Nowe obowiązki, oprócz ryzyka handlowego po stronie sprzedawców energii elektrycznej, generują dodatkowe koszty dla odbiorcy końcowego. W obecnie funkcjonującym systemie wsparcia OZE i kogeneracji koszt ten wynosi już ok. 36 PLN/MWh (netto), a od 9 sierpnia 2010 roku ze względu na nowy obowiązek metanowy może on wzrosnąć o dodatkowe ok. 1 PLN/MWh (netto). Biorąc pod uwagę potencjalny wzrost obowiązku w kolejnych latach, przy jednoczesnym utrzymywaniu obowiązujących zasad w zakresie certyfikatów zielonych, czerwonych i żółtych, będzie stanowić to kolejne, z roku na rok, rosnące obciążenie dla odbiorców końcowych. System wsparcia energii z OZE jest drogi dla odbiorców końcowych, a mało efektywny z punktu widzenia osiągania założonych celów. Świadczy o tym chociażby rosnąca z roku na rok wielkość przychodów Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej z tytułu opłat zastępczych. Według informacji NFOŚiGW przychody z tytułu opłat zastępczych, uzyskane w 2009 roku, wyniosły ok. 800 mln zł (dla porównania w roku 2008 było to ok. 370 mln zł), a planowane na rok 2010 mają osiągnąć poziom ok. 1 mld zł. Oznacza to, że: limity obowiązków wyznaczone są znacznie powyżej rzeczywistych możliwości wytwarzania energii z OZE; obowiązujący system wsparcia energii elektrycznej z OZE, czy raczej jego realizacja, nie przyczynia się do powstawania wystarczającej ilości nowych źródeł OZE _raport_rynek_projekt_v16_final_pa.doc str. 11 z 60
12 Naszym zdaniem należy zadbać o to, aby rosnące z roku na rok kwoty wpłacane do NFOŚiGW przez przedsiębiorstwa energetyczne były wydawane na rozwój nowych i modernizację istniejących źródeł OZE wraz z modernizacją sieci przesyłowej i dystrybucyjnej służącej przyłączaniu tych źródeł, gdyż jedynie wtedy uda się osiągnąć cel 15% udziału OZE w końcowym zużyciu energii w 2020 roku. System wsparcia energii z OZE najbardziej premiuje właścicieli istniejących źródeł, a nie sprzyja budowie nowych. Określenie jasnych zasad wsparcia OZE tylko do roku 2017 powoduje znaczne ryzyko dla działalności przedsiębiorstw energetycznych w dłuższej perspektywie czasu. Uważamy, że należy w sposób bardziej szczegółowy określić, jak system będzie działał od roku Zbyt krótki okres obowiązywania wsparcia stanowi zasadniczą przeszkodę przy planowaniu inwestycji w źródła energii odnawialnej, uniemożliwiając określenie podstawowych parametrów finansowych dla danego projektu. To przekłada się m.in. na utrudniony dostęp do źródeł finansowania. Cenę świadectw pochodzenia wyznacza wysokość jednostkowej opłaty zastępczej, która kilka lat temu została ustalona na poziomie 240,00 PLN/MWh i jest corocznie waloryzowana wskaźnikiem inflacji. Na rok 2010 wynosi ona 267,95 PLN/MWh. Należy stwierdzić, że jej poziom jest oderwany od realiów rynkowych, tj. ceny energii konwencjonalnej drugiego strumienia przychodu dla OZE. Uważamy, że system wsparcia powinien uwzględniać rynkowe ceny energii elektrycznej i być dostosowany do obecnej i oczekiwanej sytuacji na rynku hurtowym. Uwzględniając obecny i oczekiwany w horyzoncie średnioterminowym poziom cen energii elektrycznej na rynku hurtowym uważamy, że obecnie obowiązujący system wsparcia wysokosprawnej kogeneracji jest zbędny i zwiększa jedynie obciążenia finansowe końcowych odbiorców energii elektrycznej. Wsparcie kogeneracji w postaci świadectw pochodzenia wobec wprowadzenia nowego sposobu kalkulacji cen ciepła wytwarzanego w jednostkach kogeneracji jest obecnie iluzoryczne. Z punktu widzenia promocji ww. źródeł kluczowym problemem jest jednak umiejętne i właściwe skierowanie dodatkowego źródła przychodów (z certyfikatów) w sposób zapewniający nie tylko możliwość pracy istniejących źródeł, ale przede wszystkim rozwój nowych źródeł OZE i kogeneracji. Dotychczasowe doświadczenia wskazują jednak na umiarkowaną (zdaniem TOE niewystarczającą) komplementarność założeń z celem. Zgromadzone zarówno w NFOŚiGW, jak i u poszczególnych inwestorów środki nie są wykorzystywane do budowy nowych mocy. Wniosek Przyjęty w Polsce rynkowy system wsparcia OZE powinien pozytywnie wpływać na promowanie OZE i kogeneracji. Tak jednak nie jest. W związku z tym należałoby przeprowadzić analizę efektywności kosztowej obowiązujących mechanizmów wspierających rozwój OZE oraz kogeneracji, ze szczególnym uwzględnieniem formuł opłat zastępczych _raport_rynek_projekt_v16_final_pa.doc str. 12 z 60
13 Ręczne ustalenie przez Prezesa URE poziomu opłat zastępczych dla kogeneracji w zasadniczy sposób odbiega od warunków rynkowych. W przypadku OZE poziom opłat zastępczych w modelu nie uwzględnia zmian dotyczących drugiego źródła przychodów uzyskiwanych przez źródła OZE tj. przychodu ze sprzedaży energii elektrycznej oraz w największym stopniu premiuje właścicieli istniejących źródeł, a nie sprzyja budowie nowych. Ponadto, gromadzone w rezultacie funkcjonowania systemu środki, nie są w sposób właściwy przeznaczane na inwestycje. 3. Sposób i zasady udostępniania mocy w ramach wymiany międzysystemowej Jednym z celów polityki Unii Europejskiej jest stworzenie wspólnego rynku energii (single energy market). Kolejne dyrektywy unijne, w tym ta o bezpieczeństwie dostaw [5], traktują wymianę międzysystemową i rozwój połączeń międzysystemowych jako jedne z najważniejszych czynników rozwoju europejskiego rynku energii. Pozytywnie oceniamy udział Operatora System Przesyłowego w systemie skoordynowanych aukcji transgranicznych obejmującym obszar 5 operatorów systemów przesyłowych w Europie Środkowej. Zasady prowadzenia aukcji odpowiadają standardom powstałym na bardziej dojrzałych rynkach i potrzebom uczestników. Uruchomienie Centralnego Biura Alokacyjnego (Central Allocation Office/CAO) było kolejnym ważnym etapem w procesie koordynacji działań operatorów. Mimo pozytywnych efektów koordynacji, odrębnie należy ocenić próby wprowadzenia przez CAO tak zwanej metody flow based przy udostępnianiu mocy transgranicznych. Wprowadzenie tej metody było wielokrotnie odkładane na termin późniejszy ze względu na: braki w przygotowaniu metodologii, niejasności i zalecenia dotyczące wymagań technicznych po stronie uczestników rynku oraz kontrowersje co do skuteczności metody. Planowane wprowadzenie aukcji na zasadzie flow based może poprawić sytuację w wymianie międzysystemowej w regionie, ale brak wystarczającego doświadczenia z innych rynków nie pozwala na wiarygodną prognozę co do przyszłych wyników. Nadal negatywnie oceniamy procedury określania mocy transgranicznych dostępnych w przetargach. Od momentu, gdy uczestnicy rynku mogą obserwować działania w zakresie wymiany transgranicznej, a więc od momentu przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku, OSP traktuje wymianę transgraniczną jako element drugorzędny w stosunku do rynku krajowego. Takie czynniki jak: brak mocy przesyłowych w aukcjach rocznych w ostatnich trzech latach; wprowadzanie ograniczeń w oferowanych, a nawet już przyznanych mocach przesyłowych w przypadku perturbacji na rynku wewnętrznym; _raport_rynek_projekt_v16_final_pa.doc str. 13 z 60
14 brak wiarygodnego systemu prognoz w udostępnianiu mocy przesyłowych; jedynie symboliczne ilości mocy oferowanych dla importu energii do Polski, co przy obecnych cenach, które w Polsce często przewyższają te w krajach sąsiednich, istotnie ogranicza możliwości handlowe oraz ogranicza możliwości redukcji cen energii w Polsce (szczególnie w godzinach pozaszczytowych) mają istotny wpływ na poziom i przejrzystość wymiany transgranicznej. W najbliższych latach wpływ na wymianę międzysystemową może mieć dalsza integracja rynków Europy Środkowo-Wschodniej, czego wyrazem jest podpisane w lutym 2010 roku memorandum o współpracy pomiędzy TGE, giełdą czeską (PXE) i giełdą austriacką (EXAA) opartej o market coupling. Wniosek Dyskutowany i ujęty w Raporcie TOE 2010 okres, podobnie jak rok poprzedni, nie przyniósł istotnych zmian w obszarze wymiany międzysystemowej. Modelowe mechanizmy organizacyjno-techniczne wymiany międzysystemowej funkcjonowały sprawnie, jednak problemy z określaniem dostępnych mocy w ramach aukcji (zdaniem TOE poziom udostępnianych mocy był zbyt niski) w 2009 roku nadal nie zostały wyeliminowane. Ponadto, przygotowania nowych inwestycji związanych z rozwojem połączeń transgranicznych przebiegają zdecydowanie za wolno. 4. Zmiany w ramach mechanizmu bilansowania (na rynku bilansującym) Zmiana mechanizmu kształtowania cen na rynku bilansującym Po ponad roku od momentu wprowadzenia do IRiESP [27] zapisów, które w sposób zasadniczy zmieniły sposób prowadzenia rozliczeń na Rynku Bilansującym (RB), należy stwierdzić, że był to pozytywny kierunek rozwoju rynku energii elektrycznej w Polsce. Cena rozliczeniowa odchylenia CRO w danej godzinie równa jest najwyższej cenie ofertowej za wytwarzanie energii elektrycznej w planie BPKD swobodnie zbilansowanym, która domyka popyt na moc w tej godzinie. Inaczej, jest to cena krańcowa wytwarzania energii w planie BPKD swobodnie zbilansowanym. Ten sposób wyznaczania ceny jest w naszej ocenie rynkowym i obiektywnym sposobem odzwierciedlenia relacji popytu i podaży. Zastosowany mechanizm wyznaczania ceny rozliczeniowej na RB z punktu widzenia spółek obrotu jest korzystny, gdyż zmniejsza koszty ponoszone przez spółki na RB, wynikające z błędnych prognoz zapotrzebowania. Ilość energii na RB w odniesieniu do całkowitego zapotrzebowania na energię/moc z KSE w 2009 roku wyniosła ok. 2,6%. Jak widać udział ilości energii w ramach RB w całkowitym zapotrzebowaniu na energię z KSE jest niewielki _raport_rynek_projekt_v16_final_pa.doc str. 14 z 60
15 i wynika wyłącznie z błędów prognoz wykonywanych przez spółki obrotu na potrzeby swoich klientów. Nie można w tym przypadku mówić o celowych działaniach podmiotów w zakresie zajmowania określonej pozycji na RB. Ponadto, z dniem 1 stycznia 2010 r. z jednostek grafikowych spółek obrotu (sprzedawców z urzędu) wydzielone zostały jednostki grafikowe OSD (różnice bilansowe, w tym straty w sieci dystrybucyjnej), które wyznaczane są w oparciu o dane prognostyczne. Taki sposób wyznaczania ilości energii elektrycznej na terenie danego OSD skutkuje tym, że wprowadzenie B>0 na RB będzie automatycznie generowało powstawanie dodatkowych kosztów tych spółek obrotu (patrz także P4). Wniosek Wdrożone w Polsce zmiany mechanizmu bilansowania i rozliczeń za tzw. energię bilansującą należy ocenić pozytywnie. Cena rozliczeniowa odchylenia CRO w danej godzinie równa jest najwyższej cenie ofertowej za wytwarzanie energii elektrycznej w planie BPKD swobodnie zbilansowanym. Sposób wyznaczania ceny rozliczeniowej odchylenia CRO w danej godzinie, jako równej najwyższej cenie ofertowej za wytwarzanie energii elektrycznej w planie BPKD swobodnie zbilansowanym, jest w naszej ocenie rynkowym i obiektywnym sposobem wyznaczania tej ceny. Pozytywnie oceniamy także określenie wartości składnika B od 1 stycznia 2009 roku na poziomie 0 (co skutkuje zrównaniem cen CROs oraz CROz w danej godzinie na RB). Proponujemy pozostawienie B=0 w kolejnych latach. Rynek Dnia Bieżącego Pozytywnie należy ocenić działania PSE - Operator w zakresie wprowadzania mechanizmów poszerzających możliwości handlu dla doby handlowej n, czyli wprowadzenia od 1 grudnia 2009 roku tzw. Rynku Dnia Bieżącego, umożliwiającego korygowanie pozycji kontraktowych również w dniu dostawy energii. Jednakże z obecnej perspektywy widać, że długo oczekiwany przez uczestników Rynek Dnia Bieżącego w praktyce nie jest wykorzystywany. Jak dotąd dokonano jedynie kilku transakcji pomiędzy spółkami obrotu poza grupami skonsolidowanymi i niewiele więcej w grupach, na niewielkich wolumenach (w większości na poziomie 1 MW). Transakcje te były bardziej testem działania nowego rynku niż rzeczywistą potrzebą korekt pozycji handlowej. Wstępne analizy skłaniają do poglądu, że jedną z przyczyn tego stanu jest duża korelacja ceny CRO i cen z fixingów na RDN (na TGE i handlowych platformach obrotu), co w praktyce powoduje brak zainteresowania uczestników rynku dodatkowymi możliwościami domykania pozycji na RDB w sytuacji minimalnego ryzyka ukarania przez Rynek Bilansujący za niezbilansowanie portfela. Na rysunku 1 przedstawiono przykładowy wykres dla: podeek w korelacji z RB (korelacja 0,822931) _raport_rynek_projekt_v16_final_pa.doc str. 15 z 60
16 Rys. 1. Przykładowy wykres korelacji notowań podeek z RB (korelacja 0,822931) dla okresu Wniosek Pomimo krótkiej historii Rynku Dnia Bieżącego, powodującej, że jego ocena może mieć jedynie wstępny charakter, proponujemy prowadzenie bieżącego monitoringu opisanych korelacji cenowych, jak również przeprowadzenie po półroczu/roku jego funkcjonowania dodatkowych analiz, uwzględniających wpływ obecnego mechanizmu cenotwórczego w zakresie CRO na ten rynek. 5. Zakończenie prac dot. ujednolicenia generalnych umów dystrybucyjnych GUD (opracowanie i przyjęcie przez PTPiREE i TOE standardowego wzorca GUD) W trzecim kwartale 2009 roku zakończone zostały, prowadzone wspólnie przez zespół PTPiREE i TOE, prace nad opracowaniem jednolitego wzorca generalnej umowy dystrybucyjnej. Ze strony TOE wzorzec GUD został przyjęty przez Radę Zarządzająca TOE uchwałą w dniu 5 października 2009 r. jako rekomendowana podstawa regulowania stosunków pomiędzy sprzedawcą energii elektrycznej a operatorem systemu dystrybucyjnego. Po przyjęciu wzorca przez PTPiREE, na początku grudnia 2009 roku, oba towarzystwa branżowe (PTPiREE i TOE) wystosowały do Prezesa URE wspólne pismo _raport_rynek_projekt_v16_final_pa.doc str. 16 z 60
17 informujące o zakończeniu prac nad wzorcem GUD. W ślad za tym Prezes URE 14 grudnia 2009 r. opublikował na swoich stronach internetowych zarówno informację o tym fakcie, jak i przyjęty przez Towarzystwa wzór GUD. Projekt GUD został także udostępniony na stronach internetowych obu organizacji. Generalne umowy dystrybucyjne (GUD) stanowią podstawy (poza zapisami ustawy Prawo energetyczne i rozporządzeń wykonawczych oraz IRiESD) współpracy pomiędzy operatorami systemów dystrybucyjnych (OSD) oraz spółkami obrotu jako sprzedawcami energii elektrycznej do odbiorców końcowych. Określają one warunki funkcjonowania sprzedawcy na terenie OSD oraz jego współpracy z operatorem. Operatorzy poprzez zawierane umowy o świadczenie usług dystrybucji ze sprzedawcami dokonują doprecyzowania zasad korzystania z sieci i otwierają poszczególnym sprzedawcom drogę do działania na swoim obszarze. Podpisanie GUD między przedsiębiorstwami jest niezbędne, aby odbiorca energii mógł zmienić sprzedawcę. [19],[34] Niestety, mimo przyjęcia i rekomendowania do stosowania wypracowanego wspólnie wzorca GUD (jak wynika zarówno z kwietniowego komunikatu Prezesa URE [19], jak i z licznych informacji przekazywanych przez Członków TOE) spółki obrotu energią elektryczną zamierzające sprzedawać energię elektryczną na terenach poszczególnych OSD oraz mające zamiar podpisywać GUD wg wypracowanego wzorca napotykają na problemy. Część OSD uniemożliwia, a nawet odmawia podpisania wersji GUD wg wypracowanego wzorca. W swoim komunikacie [19] Prezes URE zaapelował do operatorów i sprzedawców energii elektrycznej o stosowanie wzorca GUD, wskazując m.in., że zgodnie z przeprowadzoną ankietą i badaniami w ramach monitoringu sytuacji: ogólna liczba zawartych generalnych umów dystrybucyjnych w porównaniu do roku 2008 wzrosła średnio o jedną trzecią (33%); na koniec grudnia 2009 roku największą liczbę zawartych generalnych umów dystrybucji (po 35 każdy) posiadało trzech operatorów ENERGA Operator Sp. z o.o., Vattenfall Distribution Poland S.A. oraz ENION S.A.; dziewięciu OSD otrzymało w sumie 14 zapytań ze strony sprzedawców o możliwość podpisania umowy generalnej wg wzorca GUD; tylko jeden operator - Energoserwis Kleszczów sp. z o.o. - podpisał generalną umowę dystrybucyjną wykorzystując wzorzec GUD, pozostali operatorzy odmówili podpisania takiego wzorca, jako przyczyny podając: - brak jego zatwierdzenia przez Zarząd spółki;, - konieczność wykonania dodatkowej analizy wzorca w celu możliwości jego zastosowania w świetle funkcjonalności posiadanego przez OSD systemu informatycznego wspierającego proces zmiany sprzedawcy i przekazywanie danych pomiarowych, _raport_rynek_projekt_v16_final_pa.doc str. 17 z 60
18 - (jeden z operatorów) traktowanie wzorca jako wytycznych dobrych praktyk, które wykorzystuje się w indywidualnych rozmowach i negocjacjach ze sprzedawcami; w tym samym okresie (grudzień - luty), operatorzy podpisali 50 nowych generalnych umów dystrybucyjnych na starych zasadach - bez wykorzystania wzorca. Przeprowadzona wśród członków TOE w połowie kwietnia 2010 roku ankieta dot. wdrożenia wzorca GUD potwierdza niestety kłopoty w obszarze jego praktycznego wdrażania. Wniosek Brak praktycznego wdrożenia wzorca GUD, zdaniem TOE poddaje pod wątpliwość, a nawet uniemożliwia podjęcie kolejnych kroków w zakresie liberalizacji rynku energii elektrycznej w Polsce, w tym m.in.: opracowania wzorca GUD umożliwiającego zawieranie umów kompleksowych (tzw. GUD kompleksowy), opracowanie wzorca GUD na pełnienie funkcji podmiotu odpowiedzialnego za bilansowania handlowe (POzBH), a także związanych z tym kolejnych zmian IRiESD, wynikających z konieczności dostosowania Instrukcji do realiów zawieranych umów generalnych. Brak dalszej, praktycznej implementacji wzorca GUD do stosunków umownych pomiędzy OSD i sprzedawcami może negatywnie rzutować zarówno na rozwój zasady TPA, jak i dalsze plany dotyczące przygotowania kolejnych dokumentów formalno prawnych. Stosowanie jednolitego wzorca GUD przez OSD jest zbieżne zarówno z celami styczniowej nowelizacji ustawy Prawo energetyczne [11], polityką regulacyjną Prezesa URE [29], jak i określonymi w prawodawstwie unijnym (w tym [1], [8]) wymaganiami równego traktowania wszystkich sprzedawców przez OSD. Wzorzec GUD powinien także stanowić jedną z podstaw rozstrzygania przez Prezesa URE ewentualnych sporów pomiędzy spółkami obrotu a OSD w obszarze umów dystrybucyjnych. 6. Dyrektywa 2009/28/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych, zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE Z dniem 25 czerwca 2009 r. weszła w życie nowa Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych, zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE. Dyrektywa zakłada, że krajowe prawodawstwo zostanie dostosowane do jej postanowień w terminie do dnia 5 grudnia 2010 roku _raport_rynek_projekt_v16_final_pa.doc str. 18 z 60
19 Do głównych założeń dyrektywy można zaliczyć: 1) zobligowanie Państwa Członkowskiego do promowania, zachęcania i wspierania inwestycji i rozwoju na rynku odnawialnych źródeł energii. Dyrektywa również wymaga usprawnienia i ułatwienia procedur administracyjnych w odniesieniu do realizacji inwestycji w źródła energii odnawialnej; 2) osiągnięcie 20% udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto w UE w 2020 roku, przy czym cel ten został przełożony na cele indywidualne dla poszczególnych państw członkowskich i w przypadku Polski wynosi 15%; 3) określenie tzw. celu łatwiejszego osiągnięcia" opartego na promowaniu i zachęcaniu do wprowadzania zasad służących wydajności i oszczędności energetycznej. Obecnie w Ministerstwie Gospodarki prowadzone są prace nad założeniami do zmian w polskim porządku prawnym w celu wdrożenia przedmiotowej Dyrektywy, polegające m.in. na przygotowaniu projektu ustawy o odnawialnych źródłach energii. Należy podkreślić, że zgodnie z postanowieniem art. 4 ust. 3 przedmiotowej dyrektywy, w styczniu 2010 roku Polska przekazała Komisji Europejskiej prognozę obejmującą szacowaną nadwyżkę energii ze źródeł odnawialnych w odniesieniu do orientacyjnego kursu, która mogłaby zostać przekazana innym państwom członkowskim, zgodnie z art dyrektywy. Prognozę przytoczono w tabeli 2 poniżej. Zgodnie z informacją przekazaną Komisji Wartości wskazane w prognozie oparte są na posiadanych obecnie danych i mogą być przedmiotem ewentualnych zmian i aktualizacji w ramach sprawozdań wynikających z dyrektywy 2009/28/WE, a jej precyzja szacowana jest na ± 0,5 punktu procentowego. Przyjęta w dniu 29 stycznia 2010 roku przez Komitet do Spraw Europejskich i przekazana Komisji prognoza poprzedza przekazanie Komisji, zgodnie z wymaganiami dyrektywy, w połowie 2010 roku Krajowego Planu Działań (tzw. Action Planu) w zakresie energii ze źródeł odnawialnych _raport_rynek_projekt_v16_final_pa.doc str. 19 z 60
20 Tabela 2. Przewidywany udział energii ze źródeł odnawialnych (OZE) w końcowym zużyciu energii w latach oraz nadwyżka produkcji energii z OZE Lp. Pozycja Zakładane końcowe zużycie energii [ktoe] Zakładane końcowe zużycie energii pochodzącej z OZE [ktoe] Zakładany udział energii pochodzącej z OZE [%] Min. udział energii z OZE wymagany w dyrekt. [%] ,13 9,60 10,15 10,66 11,17 11,72 12,50 13,20 13,95 14,70 15,48 8,76 8,76 9,54 9,54 10,71 10,71 12,27 12, Zakładana nadwyżka 0,84 1,39 1,12 1,63 1,01 1,79 0,93 1,68 0,48 Wniosek Mimo grudniowego terminu wdrożenia do prawodawstwa polskiego dyrektywy już dziś widać, że przyjęte przez Polskę obowiązki (w obszarze OZE) w dużej części zostaną przeniesione na sektor elektroenergetyczny. Następstwem tego będzie wzrost wymagań co do wielkości udziału OZE w sprzedaży energii elektrycznej do odbiorców końcowych. Szersza ocena konsekwencji wdrożenia ww. dyrektywy będzie możliwa po przygotowaniu projektu ustawy o odnawialnych źródłach energii. Zdaniem TOE, biorąc pod uwagę konieczność wdrożenia dyrektywy do końca roku, widzimy konieczność przyspieszenia prac legislacyjnych dotyczących tego obszaru prawodawstwa _raport_rynek_projekt_v16_final_pa.doc str. 20 z 60
21 7. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/72/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej i uchylająca dyrektywę 2003/54/WE Unia Europejska od wielu lat podejmuje działania na rzecz liberalizacji krajowych rynków energii elektrycznej i gazu oraz zmierza do utworzenia wspólnego rynku europejskiego. W tym celu Unia Europejska przyjęła jak dotąd trzy pakiety dyrektyw mających zreformować krajowe rynki energii elektrycznej i gazu oraz przybliżyć Europę do osiągnięcia ww. celów. Ich przegląd pokazano na rysunku Dyrektywa 96/92/WE Dyrektywa 2003/54/WE Dyrektywa 2009/72/WE Unbundling rachunkowy Dostęp do rynku w formule negocjowanego TPA lub Single Buyer Prawo wyboru sprzedawcy dla odbiorców zużywających > 40 GWh rocznie w obrębie całej UE Obowiązek wyznaczenia operatorów sieci przesyłowej (OSP) Bardzo ogólne wymagania dotyczące organu regulacyjnego, ograniczające się w zasadzie do wskazania potrzeby utworzenia takiego organu w Państwach Członkowskich Unbundling prawny obowiązek organizacyjnego wydzielenia OSD z podmiotów zintegrowanych Zapewnienie niezależności OSP i OSD Dostęp do rynku w formule regulowanego TPA Prawo wyboru sprzedawcy dla odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi od oraz od dla wszystkich odbiorców Wprowadzenie instytucji Sprzedawcy Ostatniej Szansy Obowiązek wyznaczenia jednego lub więcej organów pełniących funkcję regulatora oraz enumeratywne wyliczenie kompetencji tych organów Obowiązek zapewnienia niezależności organom regulacyjnym oraz zwiększenie zakresu kompetencji tych organów - m.in. w zakresie obowiązków dot. budowania wspólnotowego rynku energii Zaostrzenie kryteriów unbundlingu OSP rozdział własnościowy albo ISO albo ITO (niezależny OSP z bardzo restrykcyjnymi kryteriami jego niezależności) Obowiązek zapewnienia tzw. usługi powszechnej Położenie nacisku na prawa konsumentów Czas trwania procedury zmiany sprzedawcy max. 3 tyg. Inteligentne liczniki energii u 80% odbiorców w okresie do 2020 Utworzenie ENTSO (Agencja ds. współpracy operatorów) Utworzenie ACER (Agencja ds. współpracy organów regulacyjnych) Rys. 2. Przegląd dyrektyw w sprawie rynku energii. Komisja Europejska przedstawiła we wrześniu 2007 roku propozycję III-go pakietu liberalizacyjnego, proponując szereg środków uzupełniających dotychczasowe przepisy w zakresie rynku wewnętrznego, m.in. dotyczące rozdziału działalności przedsiębiorstw związanych z wytwarzaniem energii od jej przesyłu; wzmocnienie roli regulatorów rynku energii; wzmocnienie infrastruktury sieci energetycznych, w szczególności połączeń transgranicznych, jak również wzmocnienie pozycji konsumentów energii. Ostatecznie akty prawne tworzące pakiet uzgodniono w marcu 2009 roku, a ich oficjalna publikacja nastąpiła w lipcu 2009 roku. Przyjęto wówczas m.in.: _raport_rynek_projekt_v16_final_pa.doc str. 21 z 60
22 (i) Dyrektywę 2009/72/WE z 13 lipca 2009 r. dotyczącą wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej [1]; (ii) Rozporządzenie ustanawiające Agencję ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki [2]; (iii) Rozporządzenie w sprawie warunków dostępu do sieci służącej do transgranicznej wymiany energii elektrycznej [3]; (iv) Ponadto w skład pakietu weszły także przepisy dotyczące rynku gazu. Oczekuje się, że szybka i pełna implementacja dyrektywy 2009/72/WE przyniesie istotny postęp w liberalizacji i integracji rynków. Implementacja dyrektyw III-go pakietu liberalizacyjnego będzie ważnym wyzwaniem także dla Polski. Państwa Członkowskie mają czas na wdrożenie dyrektywy 2009/72/WE do dnia 3 marca 2011 r. za wyjątkiem art. 11, dotyczącego zagadnień certyfikacji w odniesieniu do krajów trzecich, który należy implementować do dnia 3 marca 2013 r. Oznacza to, że w najbliższym czasie należałoby spodziewać się propozycji polskich aktów prawnych wdrażających przepisy wspólnotowe. Skutki wdrożenia III-go pakietu liberalizacyjnego obejmą także polską energetykę i odbiorców energii. Efektem wprowadzanej reformy ma być usunięcie granic wewnętrznych w Unii Europejskiej dla swobodnego przepływu energii elektrycznej między państwami Wspólnoty podobnie jak ma to miejsce w przypadku towarów i usług czy kapitału. Oznacza to większą konkurencję między przedsiębiorstwami energetycznymi w poprawianiu swojej efektywności oraz w zabieganiu o klienta. Klient zostanie wyposażony w nowe instrumenty ochrony swoich praw po to, aby być pełnoprawnym uczestnikiem rynku energii. Nowe zapisy mają chronić także najuboższych odbiorców energii. Przede wszystkim zobowiązuje się państwa członkowskie do zapewnienia wysokiego poziomu ochrony konsumenta poprzez zagwarantowanie przejrzystych warunków zawieranych umów, rozstrzygania sporów oraz łatwego dostępu do informacji na temat dostarczanej energii, w tym w szczególności poprzez utworzenie kompleksowych punktów kontaktowych. Znacząco zmieni się ranga i rola Regulatora, który powinien mieć zagwarantowaną niezależność podejmowania decyzji, między innymi przez wprowadzenie kadencji. Ponadto, do zadań tego urzędu zostaną dodane nowe zadania to ten organ będzie współodpowiedzialny za znoszenie barier rozwoju rynku wspólnotowego. Wzmocniona zostanie współpraca operatora systemu przesyłowego z jego odpowiednikami w innych krajach, co ma pomóc w technicznej rozbudowie sieci przesyłowych. Konieczność wdrożenia niezależnego mechanizmu ochrony w postaci rzecznika praw odbiorców energii lub organu ochrony konsumentów mobilizuje do wdrożenia odpowiednich narzędzi prawnych niezbędnych do urzeczywistnienia faktycznej ochrony konsumenta energii elektrycznej w kraju. Polska musi się przygotować do wdrożenia przepisów pakietu, co stanowi doskonałą okazję do pogłębionej dyskusji o polskiej ustawie - Prawo energetyczne, dotychczas nowelizowanej kilkadziesiąt razy. Zdecydowanie, zdaniem TOE, nadszedł czas opracowania nowej ustawy _raport_rynek_projekt_v16_final_pa.doc str. 22 z 60
23 Prawo energetyczne w pełni uwzględniającej prawodawstwo unijne i możliwość rozwoju konkurencji na rynku energii. Wniosek Wdrożenie III-go pakietu liberalizacyjnego spowoduje konieczność przeprowadzenia zmian dostosowawczych w obecnych regulacjach dotyczących zasad funkcjonowania rynku energii elektrycznej w Polsce. Biorąc pod uwagę istotę, rozmiar proponowanych zmian, a także ograniczony czas na wdrożenie pakietu, zdaniem TOE, należy jak najszybciej rozpocząć prace przygotowawcze do implementacji w Polsce zapisów poszczególnych dokumentów składających się na III pakiet liberalizacyjny. 8. Stan rynku energii elektrycznej w kontekście Decyzji Komisji Europejskiej dot. oceny polskiego rynku energii elektrycznej Prawo Unii Europejskiej ([1],[10], [8],[36],) określa minimalne wymogi, jakie musi spełniać państwo członkowskie, aby można było powiedzieć, że rynek tego kraju jest rynkiem konkurencyjnym. W zakresie sprzedaży energii elektrycznej są to głównie: możliwość zmiany sprzedawcy w oparciu o racjonalne, niskie koszty i łatwe procedury; unbundling działalności sieciowej od działalności związanej z produkcją i dostawami/sprzedażą; brak wyraźnej dominacji spółki na danym rynku oraz brak naturalnych monopoli; stosowanie przejrzystych zasad zakupu i sprzedaży energii poprzez odpowiednie ich procedowanie; nie nadużywanie swojej pozycji przez przedsiębiorstwa dominujące na danym rynku. Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku [29] przyjęta przez Radę Ministrów 10 listopada 2009 r. określa ponownie jako jeden z głównych celów polskiej energetyki rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii. Pomimo wielu pozytywnych zmian na rynku w ostatnim czasie, które można uznać za prokonkurencyjne, Polityka [29] określa polski rynek energii elektrycznej jako nie działający w pełni prawidłowo. Decyzja Komisji Europejskiej z dnia 11 września 2008 r. (patrz [34]) warunkuje uznanie danego rynku energii za konkurencyjny w szczególności w przypadku domniemania nieograniczonego dostępu do tego rynku w sytuacji, gdy państwo to implementowało i stosuje przepisy dyrektywy 2003/54/WE [8]. Nowa dyrektywa 2009/72/WE z dnia 13 lipca 2009r. zmieniająca dyrektywę 2003/54/WE (patrz wcześniejszy rozdział Raportu TOE 2010) _raport_rynek_projekt_v16_final_pa.doc str. 23 z 60
24 nie została jeszcze w zakresie tych zmian implementowana do polskiego prawa, w związku z czym pod znakiem zapytania pozostaje powołana w decyzji wykładnia. Ponadto, w 2009 roku polski rynek energii uległ wielu zmianom. Przykładowo zmiany dotyczące mechanizmu bilansowania i wprowadzenie rynku dnia bieżącego (patrz też wcześniejsze punkty rozdziału) w ocenie wydawanych przez Komisję Europejską Decyzji mogą mieć znaczący wpływ na zmianę oceny polskiego rynku sprzedaży energii elektrycznej. Należy zauważyć, że od czasu wydania decyzji uległa zmianie również liczba odbiorców końcowych zmieniających sprzedawcę. Zgodnie z danymi URE liczby te przedstawiają się następująco (grupy taryfowe A, B i C): na koniec 2008 roku: 85 odbiorców; na koniec 2009 roku: 1599 odbiorców. Komisja Europejska przygotowywała ocenę w oparciu o dane za 2006 rok, gdzie - zgodnie z przywołanym źródłem - zmiany sprzedawcy w grupach taryfowych A, B i C dokonało jedynie 61 odbiorców. Ostatnia nowelizacja Prawa energetycznego [11] wprowadza szereg zmian, które zdaniem ustawodawcy mogą w przyszłości zwiększyć transparentność rynku energii elektrycznej, a co za tym idzie - mogą doprowadzić do zmiany poglądu Komisji Europejskiej na temat charakteru polskiego sektora energii elektrycznej. Wniosek Biorąc pod uwagę przesłanki oceny polskiego rynku energii elektrycznej w ramach decyzji Komisji Europejskiej z dnia 11 września 2008 r. i jednocześnie mając na uwadze zmiany, które miały miejsce na rynku energii elektrycznej w Polsce w 2009 roku, w niedalekiej przyszłości konieczne będzie rozważenie ponownego złożenia wniosku o ocenę polskiego sektora energii elektrycznej przez Komisję Europejską. W tym kontekście niezwykle ważne będą kolejne decyzje Regulatora, mające na celu stworzenie pełnej konkurencyjności na rynku elektroenergetycznym, a w szczególności decyzja o uwolnieniu rynku energii elektrycznej. Priorytetem powinno być także zwiększanie działalności promocyjnej i informacyjnej w zakresie zmiany sprzedawcy przez gospodarstwa domowe. 9. Przyjęcie przez Radę Ministrów Polityki energetycznej Polski do 2030 roku wraz z załącznikami W dniu 10 listopada 2009 r. Rada Ministrów przyjęła Politykę energetyczną Polski do 2030 roku (dalej zwaną też Polityką) z jednej strony przedstawiającą strategię państwa, mającą odpowiedzieć na najważniejsze wyzwania stojące przed polską energetyką, zarówno _raport_rynek_projekt_v16_final_pa.doc str. 24 z 60
25 w perspektywie krótkoterminowej, jak i w perspektywie do 2030 roku, z drugiej - opisującą otoczenie zewnętrzne, wewnętrzne, w tym regulacyjne, w jakim przyjdzie działać spółkom obrotu w perspektywie najbliższych lat. Dokument wraz z czterema załącznikami opisuje proponowane do realizacji plany oraz działania ministerstw i Prezesa URE zmierzające do rozwoju energetyki polskiej. Podstawowe kierunki polskiej polityki energetycznej wynikające z przyjętego dokumentu dla rynku energii to: poprawa efektywności energetycznej; wzrost bezpieczeństwa dostaw energii; dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej; rozwój wykorzystania OZE, w tym biopaliw; rozwój konkurencyjnego rynku energii; ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko. Szczegółowe zadania ujęte w Polityce, których realizacja przypada na okres do roku 2012 zostały opisane w Załączniku nr 3 pt. Program działań wykonawczych na lata Najważniejsze zadania z punktu widzenia rozwoju polskiego rynku energii elektrycznej (zarówno hurtowego jak i detalicznego) w horyzoncie krótkoterminowym są następujące: ułatwienie zmiany sprzedawcy energii, m.in. poprzez opracowanie dobrych praktyk w zakresie sprzedaży i umów, opracowanie standardów umów obowiązujących na rynku, upowszechnienie stosowania elektronicznych liczników energii elektrycznej, wprowadzenie zasady, że operator dla wszystkich odbiorców jest właścicielem liczników; wdrożenie nowego modelu rynku energii elektrycznej, polegającego m.in. na wprowadzeniu cenotwórstwa węzłowego, rynku dnia bieżącego, rynków: rezerw mocy, praw przesyłowych oraz zdolności wytwórczych, jak również mechanizmu zarządzania usługami systemowymi i generacją wymuszoną systemu; utrzymanie mechanizmów wsparcia dla producentów energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, np. poprzez system świadectw pochodzenia, w tym dokonanie analizy efektywności kosztowej mechanizmu wsparcia, ze szczególnym uwzględnieniem formuły opłaty zastępczej, przy funkcjonującego mechanizmu; jednoczesnym zagwarantowaniu stabilności stworzenie warunków umożliwiających kreowanie cen referencyjnych energii elektrycznej na rynku; zmiana mechanizmów regulacji na rynku ciepła poprzez wprowadzenie metod kształtowania cen ciepła z zastosowaniem cen referencyjnych oraz bodźców do optymalizacji kosztów zaopatrzenia w ciepło; możliwy jest wpływ tego mechanizmu _raport_rynek_projekt_v16_final_pa.doc str. 25 z 60
Marek Kulesa dyrektor biura TOE
Wpływ nowych strategii produktowych sprzedawców na rozwój rynku energii elektrycznej w Polsce oraz zachowania odbiorców końcowych Marek Kulesa dyrektor biura TOE Jachranka, 21.10.2010 r. 1. Wybrane uwarunkowania
Bardziej szczegółowoRYNEK ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE - stan na 31 marca 2012 r. Raport TOE
RYNEK ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE - stan na 31 marca 2012 r. Raport TOE Prezentacja TOE na posiedzenie Podkomisji ds. Energetyki Warszawa, 24.05.2012 r. ZAKRES RAPORTU TOE 2012. SPIS TREŚCI I. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoMarek Kulesa dyrektor biura TOE. Warszawa, 18 października 2007 r.
REALIA RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ PO 1 LIPCA 2007 R. Nowe rozwiązania w ustawie, rozporządzeniach oraz instrukcjach ruchu i eksploatacji sieci - wpływ na realizację zasady TPA w roku 2008 Warszawa, 18
Bardziej szczegółowoRYNEK ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE - stan na 31 marca 2012 r. Raport TOE
RYNEK ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE - stan na 31 marca 2012 r. Raport TOE Prezentacja wprowadzająca. PANEL: Rynek energii w Polsce Marek Kulesa dyrektor biura TOE Katowice, 16.05.2012 r. ZAKRES RAPORTU
Bardziej szczegółowoRYNEK ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE - stan na 31 marca 2013 r. Raport TOE
RYNEK ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE - stan na 31 marca 2013 r. Raport TOE Marek Kulesa dyrektor biura TOE Warszawa 22 maj 2013 r. ZAKRES RAPORTU TOE 2013. SPIS TREŚCI I. Wprowadzenie (1 str.) II. III.
Bardziej szczegółowoRynek energii elektrycznej w Polsce w 2009 roku i latach następnych
Rynek energii elektrycznej w Polsce w 2009 roku i latach następnych VI Targi Energii Marek Kulesa dyrektor biura TOE Jachranka, 22.10.2009 r. 1. Wprowadzenie 2. Uwarunkowania handlu energią elektryczną
Bardziej szczegółowoDEBATA: Konkurencyjność na rynku energii
DEBATA: Konkurencyjność na rynku energii 17 listopada 2011 r. Warszawa Marek Kulesa dyrektor biura TOE Wprowadzenie KRAJOWA PRODUKCJA I ZUŻYCIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ W LATACH 1988-2010 ŚREDNIOROCZNE ZMIANY
Bardziej szczegółowoNowe uwarunkowania na rynku energii elektrycznej w 2012 roku szanse i zagrożenia dla uczestników rynku
Nowe uwarunkowania na rynku energii elektrycznej w 2012 roku szanse i zagrożenia dla uczestników rynku SESJA PLENARNA II, 9 maja 2012 r XVIII Konferencja Naukowo-Techniczna RYNEK ENERGII ELEKTRYCZNEJ:
Bardziej szczegółowoJAK POPRAWIĆ KONKURENCYJNOŚĆ RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE
JAK POPRAWIĆ KONKURENCYJNOŚĆ RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE Grzegorz Onichimowski Prezes Zarządu NEUF 2007 Nowa Energia- User Friendly październik 2007, Warszawa Konkurencja na REE czy da się konkurować
Bardziej szczegółowoDEBATA: Konkurencyjność na rynku energii
DEBATA: Konkurencyjność na rynku energii 17 listopada 2011 r. Warszawa Marek Kulesa dyrektor biura TOE Wprowadzenie KRAJOWA PRODUKCJA I ZUŻYCIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ W LATACH 1988-2010 ŚREDNIOROCZNE ZMIANY
Bardziej szczegółowoUwarunkowania formalno prawne rynku energii elektrycznej w II połowie 2011 r. oraz latach następnych
Uwarunkowania formalno prawne rynku energii elektrycznej w II połowie 2011 r. oraz latach następnych Jachranka, 19.09.2011 r. Marek Kulesa dyrektor biura TOE Unijna perspektywa zmian na rynku energii elektrycznej
Bardziej szczegółowoRYNEK ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE - stan na 31 marca 2011 r. Raport TOE
RYNEK ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE - stan na 31 marca 2011 r. Raport TOE Prezentacja na III Europejski Kongres Gospodarczy Marek Kulesa dyrektor biura TOE Katowice, 18.05.2011 r. ZAKRES RAPORTU TOE 2011.
Bardziej szczegółowoZmiany na rynku energii elektrycznej w Polsce 2013/2014
Zmiany na rynku energii elektrycznej w Polsce 2013/2014 Coroczne spotkanie przedstawicieli Towarzystwa Rozwoju Małych Elektrowni Wodnych Marek Kulesa dyrektor biura TOE Ślesin, 29 listopada 2013 r. Zakres
Bardziej szczegółowoRola i zadania Prezesa URE na konkurencyjnym rynku energii elektrycznej
Departament Promowania Konkurencji Rola i zadania Prezesa URE na konkurencyjnym rynku energii elektrycznej Warszawa, 18 października 2007 r. Adres: ul. Chłodna 64, 00-872 Warszawa e mail: dpk@ure.gov.pl
Bardziej szczegółowoEnergetyka rewolucja na rynku?
Energetyka rewolucja na rynku? Forum Zmieniamy Polski Przemysł 17 lutego 2014 r. Marek Kulesa dyrektor biura Warszawa Czy rok 2014 przyniesie przełom na rynku energii elektrycznej? KORZYSTANIE Z PRAWA
Bardziej szczegółowoLiberalizacja rynku energii w realiach 2007 roku i lat następnych
Liberalizacja rynku energii w realiach 2007 roku i lat następnych FORUM ENERGETYCZNO PALIWOWE Marek Kulesa dyrektor biura TOE Warszawa, 14-15.11.2007 r. ZAKRES PREZENTACJI 1 2 3 4 Wybrane zmiany rynku
Bardziej szczegółowoKonferencja Naukowa Ochrona konkurencji i konsumentów w prawie sektorów infrastrukturalnych Kraków, r. mgr Maciej M. Sokołowski WPiA UW
Konferencja Naukowa Ochrona konkurencji i konsumentów w prawie sektorów infrastrukturalnych Kraków, 14.04.2012 r. mgr Maciej M. Sokołowski WPiA UW Probierz Probierz 1. miernik służący za podstawę oceny
Bardziej szczegółowoNowe zadania i nowe wyzwania w warunkach deficytu mocy i niedoboru uprawnień do emisji CO2 Jan Noworyta Doradca Zarządu
Rola giełdy na rynku energii elektrycznej. Nowe zadania i nowe wyzwania w warunkach deficytu mocy i niedoboru uprawnień do emisji CO2 Jan Noworyta Doradca Zarządu Warszawa, 25 kwietnia 2008 Międzynarodowa
Bardziej szczegółowoRYNEK ENERGII. Jak optymalizować cenę energii elektrycznej?
RYNEK ENERGII. Jak optymalizować cenę energii elektrycznej? Marek Kulesa dyrektor biura TOE Bełchatów, 2.09.2009 r. Uwarunkowania handlu energią elektryczną Źródło: Platts, 2007 XI Sympozjum Naukowo -Techniczne,
Bardziej szczegółowoPrace nad nowym Prawem energetycznym Jachranka
Prace nad nowym Prawem energetycznym Jachranka 19.09.2011 2 Prace nad nowym Prawem energetycznym 1. Nowa ustawa Prawo energetyczne 1. Cele 2. Zakres 3. Nowe instytucje 4. Harmonogram prac 2. Ostatnio przyjęte
Bardziej szczegółowoRYNEK BILANSUJĄCY - RYNEK CZY MECHANIZM?
RYNEK BILANSUJĄCY - RYNEK CZY MECHANIZM? KONFERENCJA: Wydzielenie OSD - praktyczne przykłady wdrożenia Dyrektywy 54 Marek Kulesa Marek Kulesa dyrektor biura TOE Warszawa, 21.11.2006 r. Zakres prezentacji
Bardziej szczegółowoLiberalizacja rynku gazu w Polsce Postulaty odbiorców przemysłowych. Warszawa, 29 październik 2014r.
Liberalizacja rynku gazu w Polsce Postulaty odbiorców przemysłowych. Warszawa, 29 październik 2014r. Polski rynek gazu - cechy. Jak dotąd większość polskiego rynku gazu objęta jest regulacją, prawie wszyscy
Bardziej szczegółowoMinisterstwo Gospodarki Departament Energetyki. Perspektywy rozwoju systemu inteligentnego opomiarowania w Polsce
Departament Energetyki Perspektywy rozwoju systemu inteligentnego opomiarowania w Polsce Zakres tematów Uregulowania unijne Regulacje krajowe Cele i Perspektywy Podsumowanie Uregulowania unijne Dyrektywa
Bardziej szczegółowoZadania regulatora w obszarze utrzymania bezpieczeństwa dostaw energii
Zadania regulatora w obszarze utrzymania bezpieczeństwa dostaw energii Sławomir Siejko Konferencja Gospodarka jutra Energia Rozwój - Środowisko Wrocław 20 stycznia 2016 r. Prezes Rady Ministrów Regulator
Bardziej szczegółowoRola Regulatora na konkurencyjnym rynku
Departament Promowania Konkurencji Rola Regulatora na konkurencyjnym rynku Warszawa, 18 października 2007 r. Adres: ul. Chłodna 64, 00-872 Warszawa e mail: dpk@ure.gov.pl tel. (+48 22) 661 62 33, fax (+48
Bardziej szczegółowoCENY ENERGII ELEKTRYCZNEJ w II półroczu 2009 roku
CENY ENERGII ELEKTRYCZNEJ w II półroczu 2009 roku KONFERENCJA PRASOWA SEP Marek Kulesa dyrektor biura TOE Warszawa, PAP 08.06.2009 r. Uwarunkowania handlu energią elektryczną Źródło: Platts, 2007 < 2 >
Bardziej szczegółowoDEBATA: Klient na rynku energii forum odbiorców energii. M.Kulesa, TOE (www.toe.pl), Warszawa, 2006.02.06
WYBRANE ZAGADNIENIA PROBLEMOWE konkurencja w elektroenergetyce liberalny rynek energii elektrycznej w Polsce zasada TPA jak korzystać z możliwości wyboru dostawy? oczekiwania i problemy klientów spory
Bardziej szczegółowoRynek energii. Podmioty rynku energii elektrycznej w Polsce
4 Rynek energii Podmioty rynku energii elektrycznej w Polsce Energia elektryczna jako towar Jak każdy inny towar, energia elektryczna jest wytwarzana przez jej wytwórców, kupowana przez pośredników, a
Bardziej szczegółowoWspólne zasady rynku energii (cz. III)
Wspólne zasady rynku energii (cz. III) Autor: Włodzimierz Lewandowski - PGE Polska Grupa Energetyczna SA ( Pod Parasolem styczeń 2011) Trzeci Pakiet Energetyczny stanowi kolejny krok w kierunku rozwoju
Bardziej szczegółowoNowe produkty na rynku energii elektrycznej jako rozszerzenie oferty Operatorów Telekomunikacyjnych wybrane zagadnienie
Nowe produkty na rynku energii elektrycznej jako rozszerzenie oferty Operatorów Telekomunikacyjnych wybrane zagadnienie Konferencja SANT Wasko SA Warszawa, 17.06.2015 r. Marek Kulesa dyrektor biura TOE
Bardziej szczegółowoKONSEKWENCJA ZMIAN W POLSKIM PRAWODAWSTWIE, SPOJRZENIE PODMIOTU ZOBLIGOWANEGO
KONSEKWENCJA ZMIAN W POLSKIM PRAWODAWSTWIE, SPOJRZENIE PODMIOTU ZOBLIGOWANEGO Konferencja: ZRÓWNOWAŻONA ENERGIA NOWYM SPOJRZENIEM NA STRATEGIĘ ENERGETYKI Marek Kulesa dyrektor biura TOE Sesja IV - KOGENERACJA
Bardziej szczegółowoObrót energią elektryczną i gazem w Polsce - wybrane uwarunkowania, wpływ MiFID II na uczestników rynków
Obrót energią elektryczną i gazem w Polsce - wybrane uwarunkowania, wpływ MiFID II na uczestników rynków DEBATA TGE i TOE: Uwarunkowania dyrektywy MiFID II i jej wpływ na rynki towarowo-finansowe w Polsce
Bardziej szczegółowoZakłady Chemiczne "POLICE" S.A.
Strona / stron 1 /7 Spis treści: A. POSTANOWIENIA OGÓLNE 2 B. PODSTAWY PRAWNE OPRACOWANIA IRiESD 4 C. ZAKRES PRZEDMIOTOWY I PODMIOTOWY IRiESD ORAZ STRUKTURA IRiESD 5 D. WEJŚCIE W ŻYCIE IRiESD ORAZ TRYB
Bardziej szczegółowoMarek Kulesa dyrektor biura TOE
MODELE BIZNESOWE ENERGETYKI ROZPROSZONEJ OPARTE NA ZNOWELIZOWANYCH USTAWACH ENERGETYCZNYCH Telekomunikacja-Internet-Media-Elektronika 5 Forum Smart Grids & Telekomunikacja Marek Kulesa dyrektor biura TOE
Bardziej szczegółowoStruktura rynku energii w Polsce rola i zadania spółek obrotu w sektorze przedsiębiorstw energetycznych
Struktura rynku energii w Polsce rola i zadania spółek obrotu w sektorze przedsiębiorstw energetycznych KONFERENCJA: Rynek energetyczny w nowej perspektywie Marek Kulesa dyrektor biura TOE Poznań, 25 kwietnia
Bardziej szczegółowoNowe rozwiązania rynkowe w instrukcjach ruchu i eksploatacji sieci i ich wpływ na zasadę TPA.
Nowe rozwiązania rynkowe w instrukcjach ruchu i eksploatacji sieci i ich wpływ na zasadę TPA. Jachranka, 19.10.2006 r. Marek Kulesa dyrektor biura TOE Zakres prezentacji 1 2 3 4 Uwarunkowania formalno
Bardziej szczegółowoLiberalizacja rynku gazu w Polsce
Liberalizacja rynku gazu w Polsce stan obecny i perspektywy Warsztaty dla uczestników rynku gazu 16 października 2014 r. Warszawa, 2014 Stan obecny Rynek gazu w Polsce struktura rynku Odbiorcy końcowi:
Bardziej szczegółowoKogeneracja w Polsce: obecny stan i perspektywy rozwoju
Kogeneracja w Polsce: obecny stan i perspektywy rozwoju Wytwarzanie energii w elektrowni systemowej strata 0.3 tony K kocioł. T turbina. G - generator Węgiel 2 tony K rzeczywiste wykorzystanie T G 0.8
Bardziej szczegółowoHandel energią. Hurtowy zakup energii. Marek Kulesa dyrektor biura TOE. II PANEL: Handel energią. Czeladź, 14 marca 2013 r.
Handel energią. Hurtowy zakup energii II PANEL: Handel energią. Hurtowy zakup energii Marek Kulesa dyrektor biura TOE Czeladź, 14 marca 2013 r. Zakres prezentacji 1. Wprowadzenie 2. Wybrane uwarunkowania
Bardziej szczegółowoWykorzystanie potencjału źródeł kogeneracyjnych w bilansie energetycznym i w podniesieniu bezpieczeństwa energetycznego Polski
Wykorzystanie potencjału źródeł kogeneracyjnych w bilansie energetycznym i w podniesieniu bezpieczeństwa energetycznego Polski dr inż. Janusz Ryk Podkomisja stała do spraw energetyki Sejm RP Warszawa,
Bardziej szczegółowoTrójpak Energetyczny oczami sprzedawców
Trójpak Energetyczny oczami sprzedawców Marcin Ludwicki Wiceprezes Zarządu ENERGA OBRÓT SA Gdańsk, dd.mm.2008r. Prawo energe tyczne GAZ OZE Trójpak Energetyczny Zapowiedź nowej ustawy dotyczącej OZE Projekt
Bardziej szczegółowoNowe (planowane) uwarunkowania funkcjonowania rynku energii elektrycznej w Polsce krok ku przyszłości
Nowe (planowane) uwarunkowania funkcjonowania rynku energii elektrycznej w Polsce krok ku przyszłości Marek Kulesa dyrektor biura TOE Jachranka, 27.09.2012 r. ZAKRES PREZENTACJI 1. Wprowadzenie - wybrane
Bardziej szczegółowoDobre Praktyki Sprzedawców Energii Elektrycznej - czyli czego Klient może oczekiwać od rzetelnego Sprzedawcy prace TOE nad Katalogiem dobrych praktyk
Dobre Praktyki Sprzedawców Energii Elektrycznej - czyli czego Klient może oczekiwać od rzetelnego Sprzedawcy prace TOE nad Katalogiem dobrych praktyk Konferencja naukowa Pozycja konsumenta na rynku energii
Bardziej szczegółowo5 sierpnia 2013 r. Szanowni Państwo,
Szanowni Państwo, W związku z licznymi pytaniami dot. świadectw pochodzenia i opartych na nich prawa majątkowych, które otrzymaliśmy po publikacji wyników za II kw. 2013 r., prezentujemy rozszerzony materiał
Bardziej szczegółowoProblemy rynku energii elektrycznej w Polsce w 2008 roku i latach następnych, wpływ na sytuację odbiorców
Problemy rynku energii elektrycznej w Polsce w 2008 roku i latach następnych, wpływ na sytuację odbiorców Posiedzenie Podkomisji Stałej ds. Energetyki Ireneusz Perkowski Członek Rady Zarządzającej TOE
Bardziej szczegółowoŚwietlana przyszłość?
Świetlana przyszłość? IV Międzynarodowa Konferencja POWER RING 2008 Zintegrowana Energia Europy SESJA 1. Europejski rynek energii Marek Kulesa dyrektor biura TOE 9 grudnia 2008 r. Warszawa 1. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoW kierunku pełnej liberalizacji rynku energii elektrycznej dla odbiorców w gospodarstwach domowych. Warszawa, 2 lipca 2013 r.
W kierunku pełnej liberalizacji rynku energii elektrycznej dla odbiorców w gospodarstwach Warszawa, 2 lipca 2013 r. W kierunku liberalizacji rynku dla gospodarstw Wszyscy odbiorcy zyskują prawo do zmiany
Bardziej szczegółowoPerspektywa rynków energii a unia energetyczna. DEBATA r.
Perspektywa rynków energii a unia energetyczna DEBATA 20.05.2015 r. Unia Energetyczna - dokumenty Dokumenty Komunikat Komisji Europejskiej: Strategia ramowa na rzecz stabilnej unii energetycznej opartej
Bardziej szczegółowoGeneralna Umowa Dystrybucji dla usługi kompleksowej
Generalna Umowa Dystrybucji dla usługi kompleksowej tezy, działania TOE Urząd Regulacji Energetyki Warszawa, 19.06.2013 r. Kalendarium 5 kwietnia 2013 r. uzgodnienie pomiędzy TOE i PTPiREE zmian GUD-kompleksowego
Bardziej szczegółowoZainwestuj w odnawialne źródła energii w Twoim Regionie: województwo warmińsko mazurskie
Zainwestuj w odnawialne źródła energii w Twoim Regionie: województwo warmińsko mazurskie Uwarunkowania rynkowe: wejście na rynek, ceny energii i certy4atów zielonych, brązowych, żółtych, czerwonych i fioletowych
Bardziej szczegółowoJak usprawnić funkcjonowanie hurtowego rynku energii? Marek Chodorowski Prezes Zarządu ELNORD S.A.
Jak usprawnić funkcjonowanie hurtowego rynku energii? Marek Chodorowski Prezes Zarządu ELNORD S.A. Jak poprawić funkcjonowanie hurtowego rynku energii? Rozwiązanie KDT Transparentność rynku Przejrzystość
Bardziej szczegółowoOdpowiedzi na pytania
Znak sprawy ZP.272.06.2012 Kościan, dnia 05.03.2012 r. Do wszystkich wykonawców, którzy pobrali SIWZ Dot. Przetargu nieograniczonego na zakup energii elektrycznej Odpowiedzi na pytania W załączeniu Wójt
Bardziej szczegółowoPrawo Energetyczne I Inne Ustawy Dotyczące Energetyki Kogeneracja Skuteczność Nowelizacji I Konieczność
Prawo Energetyczne I Inne Ustawy Dotyczące Energetyki Kogeneracja Skuteczność Nowelizacji I Konieczność dr inż. Janusz Ryk Polskie Towarzystwo Elektrociepłowni Zawodowych II Ogólnopolska Konferencja Polska
Bardziej szczegółowoWnioski Prezesa URE z analizy uwag do Programu Uwalniania Gazu (wprowadzenie do dyskusji)
Wnioski Prezesa URE z analizy uwag do Programu Uwalniania Gazu (wprowadzenie do dyskusji) Warsztaty ws. Programu Uwalniania Gazu Warszawa, 28 maja 2012 r. Oczekiwania uczestników rynku gazu Stworzenie
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA RUCHU I EKSPLOATACJI SIECI DYSTRYBUCYJNEJ
INSTRUKCJA RUCHU I EKSPLOATACJI SIECI DYSTRYBUCYJNEJ Część ogólna Tekst obowiązujący od dnia. SPIS TREŚCI I.A. Postanowienia ogólne... 3 I.B. Podstawy prawne opracowania IRiESD... 5 I.C. Zakres przedmiotowy
Bardziej szczegółowoElektroenergetyka polska Wybrane wyniki i wstępne porównania wyników podmiotów gospodarczych elektroenergetyki za 2009 rok1)
Elektroenergetyka polska 2010. Wybrane wyniki i wstępne porównania wyników podmiotów gospodarczych elektroenergetyki za 2009 rok1) Autor: Herbert Leopold Gabryś ( Energetyka kwiecień 2010) Wprawdzie pełnej
Bardziej szczegółowoWsparcie Odnawialnych Źródeł Energii
Wsparcie Odnawialnych Źródeł Energii mgr inż. Robert Niewadzik główny specjalista Północno Zachodniego Oddziału Terenowego Urzędu Regulacji Energetyki w Szczecinie Szczecin, 2012 2020 = 3 x 20% Podstawowe
Bardziej szczegółowoMiejska Energetyka Cieplna w Ostrowcu Św. Sp. z o.o.
MECSp. z o.o. Instrukcją Ruchu i Eksploatacji Sieci Dystrybucyjnej Miejska Energetyka Cieplna w Ostrowcu Św. Sp. z o.o. w OSTROWCU ul. SIENKIEWICZA 91 Instrukcja Ruchu l Eksploatacji Sieci Dystrybucyjnej
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA RUCHU I EKSPLOATACJI SIECI DYSTRYBUCYJNEJ
Korporacja Budowlana FADOM S.A. INSTRUKCJA RUCHU I EKSPLOATACJI SIECI DYSTRYBUCYJNEJ Część ogólna Tekst obowiązujący od dnia 1 luty 2014 r. Spis treści I.A. Postanowienia ogólne...3 I.B. Podstawy prawne
Bardziej szczegółowoPolski system wspierania efektywności energetycznej i białe certyfikaty
Polski system wspierania efektywności energetycznej i białe certyfikaty Magdalena Rogulska Szwedzko-Polska Platforma Zrównoważonej Energetyki POLEKO, 8 października 2013 r. Cele polityki energetycznej
Bardziej szczegółowoPolityka energetyczna Polski do 2030 roku. Henryk Majchrzak Dyrektor Departamentu Energetyki Ministerstwo Gospodarki
Polityka energetyczna Polski do 2030 roku Henryk Majchrzak Dyrektor Departamentu Energetyki Ministerstwo Gospodarki Uwarunkowania PEP do 2030 Polityka energetyczna Unii Europejskiej: Pakiet klimatyczny-
Bardziej szczegółowoTECHNICZNE I PRAWNE OGRANICZENIA DLA ODBIORCÓW CHCĄCYCH SKORZYSTAĆ Z ZASADY TPA
TECHNICZNE I PRAWNE OGRANICZENIA DLA ODBIORCÓW CHCĄCYCH SKORZYSTAĆ Z ZASADY TPA III Krajowe Forum Odbiorców Energii Marek Kulesa Marek Kulesa dyrektor biura TOE Warszawa, 21.11.2006 r. Zakres prezentacji
Bardziej szczegółowoPraktyczne kroki do zmiany sprzedawcy. Przewodnik TPA Andrzej Wołosz PKP Energetyka spółka z o.o.
Praktyczne kroki do zmiany sprzedawcy. Przewodnik TPA Andrzej Wołosz PKP Energetyka spółka z o.o. a.wolosz@pkpenergetyka.pl 21 października 2006/ 1 Akty prawne wyznaczające kształt REE Prawo energetyczne
Bardziej szczegółowoSpis treści Wykaz skrótów Bibliografia Wprowadzenie Wstęp Rozdział I. Specyfika podsektora elektroenergetycznego (elektroenergetyki)
Wykaz skrótów... Bibliografia... Wprowadzenie... XI XVII Wstęp... 1 Rozdział I. Specyfika podsektora elektroenergetycznego (elektroenergetyki)... 17 1. Specyfika energii elektrycznej jako dobra... 17 2.
Bardziej szczegółowoNadzieje związane z nowym obszarem rynku energii Ustawa o efektywności energetycznej
Nadzieje związane z nowym obszarem rynku energii Ustawa o efektywności energetycznej Roman Warchoł, TAURON Sprzedaż Forum Polska Efektywna Energetycznie, Gdańsk, 6 marca 2012r. Unijne cele 3x20% Unia Europejska
Bardziej szczegółowoUstawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii
Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii PROSUMENT PRZYSZŁOŚĆ ENERGETYCZNA SPOŁECZNOŚCI LOKALANYCH Maciej Kapalski, Departament Energii Odnawialnej Słupsk - sierpień 2015 2 Ustawa
Bardziej szczegółowoUstawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii. Janusz Pilitowski, Departament Energii Odnawialnej
Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii Janusz Pilitowski, Departament Energii Odnawialnej Marzec 2015 2 Ustawa OZE Cel uchwalenia ustawy o odnawialnych źródłach energii 1. Celem
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA RUCHU I EKSPLOATACJI SIECI DYSTRYBUCYJNEJ
Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Końskich sp. z o.o. INSTRUKCJA RUCHU I EKSPLOATACJI SIECI DYSTRYBUCYJNEJ Cześć ogólna Tekst obowiązujący od dnia: 26.05.2017r. IRiESD Część ogólna data: Wersja: zatwierdzona
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIKI. wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady. w sprawie wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 23.2.2017 r. COM(2016) 864 final ANNEXES 1 to 5 ZAŁĄCZNIKI do wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnych zasad rynku wewnętrznego
Bardziej szczegółowoDOSTĘP P STRON TRZECICH DO SIECI
DOSTĘP P STRON TRZECICH DO SIECI teoria i praktyka z punktu widzenia uczestników w rynku energii elektrycznej w Polsce Marek KULESA Dyrektor Biura Towarzystwo Obrotu Energią Zakres prezentacji 1 2 Wstęp
Bardziej szczegółowoBoryszew S.A. Oddział Nowoczesne Produkty Aluminiowe Skawina INSTRUKCJA RUCHU I EKSPLOATACJI SIECI DYSTRYBUCYJNEJ. Część ogólna
Boryszew S.A. Oddział Nowoczesne Produkty Aluminiowe Skawina INSTRUKCJA RUCHU I EKSPLOATACJI SIECI DYSTRYBUCYJNEJ Część ogólna Tekst zatwierdzony Uchwałą Zarządu nr.. z dnia.. Tekst obowiązujący od dnia.
Bardziej szczegółowoNowa dyrektywa o efektywności energetycznej: szansa czy zagrożenie dla firm?
Nowa dyrektywa o efektywności energetycznej: szansa czy zagrożenie dla firm? Daria Kulczycka Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan Konferencja InE, 10 grudnia 2012 PKPP Lewiatan Członkowie
Bardziej szczegółowoZAPRASZA NA PRAKTYCZNE WARSZTATY
ZAPRASZA NA PRAKTYCZNE WARSZTATY UMOWY W ENERGETYCE Termin: 29-30 marca 2011 Miejsce: Centrum Szkolenia Gazownictwa, ul. Kasprzaka 25, Warszawa www.onpromotion.pl GRUPA DOCELOWA WARSZTATÓW: Warsztaty są
Bardziej szczegółowoS t a n r y n k u. Warszawa, 1 września 2009 r.
Warszawa, 1 września 2009 r. Informacja uzupełniająca Prezesa URE w sprawie warunków i perspektyw zwolnienia przedsiębiorstw obrotu z obowiązku zatwierdzania taryf na obrót energią elektryczną dla odbiorców
Bardziej szczegółowoNadzieje związane z nowym obszarem rynku energii Ustawa o efektywności energetycznej
Nadzieje związane z nowym obszarem rynku energii Ustawa o efektywności energetycznej Rafał Soja, TAURON Sprzedaż Forum Polska Efektywna Energetycznie, Wrocław, 22 luty 2012r. Unijne cele 3x20% Unia Europejska
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA RUCHU I EKSPLOATACJI SIECI DYSTRYBUCYJNEJ
SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ w Chorzowie; Aleja Różana 2; 41-501 Chorzów INSTRUKCJA RUCHU I EKSPLOATACJI SIECI DYSTRYBUCYJNEJ Część ogólna Tekst obowiązujący od dnia 2014 roku SPIS TREŚCI I.A.
Bardziej szczegółowoRynek Energii Kierunki Rozwoju
Rynek Energii Kierunki Rozwoju Grupa Bilansująca Bełchatów, 5-6 czerwca 2014 Rynek Energii Kierunki Rozwoju Andrzej Śmiechowicz PGE S.A. Harmonogram prezentacji Grupa bilansująca - historia Zasady działania
Bardziej szczegółowoEfektywność energetyczna w Polsce w świetle Polityki energetycznej Polski do 2030 r. MINISTERSTWO GOSPODARKI Departament Energetyki
Efektywność energetyczna w Polsce w świetle Polityki energetycznej Polski do 2030 r. MINISTERSTWO GOSPODARKI Departament Energetyki Priorytety PEP 2030 Poprawa efektywności energetycznej Wzrost bezpieczeństwa
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA RUCHU I EKSPLOATACJI SIECI DYSTRYBUCYJNEJ
INSTRUKCJA RUCHU I EKSPLOATACJI SIECI DYSTRYBUCYJNEJ Część ogólna Tekst zatwierdzony Uchwałą Zarządu nr.. z dnia.. Tekst obowiązujący od dnia. SPIS TREŚCI I.A. POSTANOWIENIA OGÓLNE... 3 I.B. PODSTAWY PRAWNE
Bardziej szczegółowoTerawat Dystrybucja Sp. z o.o. INSTRUKCJA RUCHU I EKSPLOATACJI SIECI DYSTRYBUCYJNEJ. Część ogólna
INSTRUKCJA RUCHU I EKSPLOATACJI SIECI DYSTRYBUCYJNEJ Część ogólna Tekst zatwierdzony Uchwałą Zarządu nr.. z dnia.. Tekst obowiązujący od dnia. Bytom, styczeń 2014 r. SPIS TREŚCI I.A. Postanowienia ogólne...
Bardziej szczegółowoPREZES URZĘDU REGULACJI ENERGETYKI
PREZES URZĘDU REGULACJI ENERGETYKI Informacja (nr 21/2012) w sprawie sposobu wykorzystania przez operatora elektroenergetycznego systemu przesyłowego środków uzyskanych z udostępniania transgranicznych
Bardziej szczegółowoPrezentacja grupy kapitałowej Towarowej Giełdy Energii. TGE S.A. Jacek A. Goszczyński - Wiceprezes Zarządu
Prezentacja grupy kapitałowej Towarowej Giełdy Energii TGE S.A. Jacek A. Goszczyński - Wiceprezes Zarządu IRGIT S.A. Ireneusz Łazor - Prezes Zarządu Warszawa 07.02.2012 RYNEK ENERGII W POLSCE KLUCZOWE
Bardziej szczegółowotowarzystwo obrotu energią
Uwagi i komentarze Towarzystwa Obrotu Energią do projektu Stanowiska Rządu wobec Komunikatu Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów
Bardziej szczegółowoNowe otwarcie przedsiębiorstw sektora gazownictwa warunki funkcjonowania w jednolitym wewnętrznym rynku gazu ziemnego Unii Europejskiej
Nowe otwarcie przedsiębiorstw sektora gazownictwa warunki funkcjonowania w jednolitym wewnętrznym rynku gazu ziemnego Unii Europejskiej HES II Marek Foltynowicz Kluczowe czynniki kształtujące rynek Członkostwo
Bardziej szczegółowoWchodzi w życie nowelizacja ustawy Prawo energetyczne
Wchodzi w życie nowelizacja ustawy Prawo energetyczne Autor: Urząd Regulacji Energetyki W dniu 11 września wchodzi w życie nowelizacja ustawy Prawo energetyczne zwana małym trójpakiem energetycznym. Zasadniczym
Bardziej szczegółowoTreść zapytania nr 2 do przetargu wraz z wyjaśnieniami
Włodawa, 15.04.2011 r. Treść zapytania nr 2 do przetargu wraz z wyjaśnieniami Nr sprawy: ZP/PN-1/11 Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. we Włodawie zawiadamia, że w postępowaniu
Bardziej szczegółowoEuropejski rynek energii elektrycznej europejskie spojrzenie na sieci energetyczne
Europejski rynek energii elektrycznej europejskie spojrzenie na sieci energetyczne Konferencja «Power Ring bezpieczeństwo europejskiego rynku energii» Warszawa, Polska, 31 listopada 2006 Dr Wolfgang Kerner,
Bardziej szczegółowoMarek Kulesa dyrektor biura TOE
Opis modelu rynkowego, w tym rozliczeń w relacji prosument i sprzedawca w warunkach obecnie obowiązującego prawa oraz w świetle przygotowywanych regulacji ustawy o OZE Warsztaty Rynku Energetycznego Zespół
Bardziej szczegółowoalność gospodarcza w zakresie wytwarzania energii elektrycznej w kogeneracji Koncesjonowana działalno
Koncesjonowana działalno alność gospodarcza w zakresie wytwarzania energii elektrycznej w kogeneracji Waldemar Fiedorowicz ekspert, Rekons Sesja warsztatowa pt.: Zasady koncesjonowania działalno alności
Bardziej szczegółowoEuropejskie i krajowe regulacje rynku energii
Europejskie i krajowe regulacje rynku energii Warszawa, 24.10.2012 2 Regulacje i instrumenty UE (1/3) 1. III pakiet liberalizacyjny a) Dyrektywa 2009/72/WE dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego
Bardziej szczegółowoPolityka energetyczna Polski do 2050 roku rola sektora ciepłownictwa i kogeneracji
Polityka energetyczna Polski do 2050 roku rola sektora ciepłownictwa i kogeneracji Tomasz Dąbrowski Dyrektor Departamentu Energetyki Warszawa, 22 października 2015 r. 2 Polityka energetyczna Polski elementy
Bardziej szczegółowoKierunki działań zwiększające elastyczność KSE
Kierunki działań zwiększające elastyczność KSE Krzysztof Madajewski Instytut Energetyki Oddział Gdańsk Elastyczność KSE. Zmiany na rynku energii. Konferencja 6.06.2018 r. Plan prezentacji Elastyczność
Bardziej szczegółowoPolityka energetyczna Polski do 2050 roku. Warszawa, sierpień 2014 r.
Polityka energetyczna Polski do 2050 roku Warszawa, sierpień 2014 r. 2 Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko Strategia BEiŚ: została przyjęta przez Radę Ministrów 15 kwietnia 2014 r. (rozpoczęcie prac
Bardziej szczegółowoPerspektywy rozwoju energetyki wodnej w Polsce. Konferencja STREAM MAP, Warszawa, 27 października 2011 r.
Perspektywy rozwoju energetyki wodnej w Polsce Konferencja STREAM MAP, Warszawa, 27 października 2011 r. 2 Polityka Rządu w zakresie OZE Odnawialne źródła energii w Polsce (dane historyczne) 8 7 6 5 4
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA RUCHU I EKSPLOATACJI SIECI DYSTRYBUCYJNEJ
PCC Rokita Spółka Akcyjna INSTRUKCJA RUCHU I EKSPLOATACJI SIECI DYSTRYBUCYJNEJ Część ogólna Tekst zatwierdzony Uchwałą Zarządu nr.. z dnia.. Tekst obowiązujący od dnia. SPIS TREŚCI I.A. POSTANOWIENIA OGÓLNE...
Bardziej szczegółowoSTANDARDY OBSŁUGI ODBIORCÓW W ENERGII gaz, energia elektryczna i cieplna
STANDARDY OBSŁUGI ODBIORCÓW W ENERGII gaz, energia elektryczna i cieplna Warszawa, 27 września 2013r. Marek Kulesa Marek Kulesa dyrektor biura TOE STANDARDY OBSŁUGI ODBIORCÓW ENERGII gaz, energia elektryczna
Bardziej szczegółowoKonsultacje projektu Karty aktualizacji IRiESD
Konsultacje projektu Karty aktualizacji IRiESD Zespół PTPiREE ds. IRiESD Warszawa, 24 maja 2018 r. Agenda spotkania godz. 11.00 Otwarcie seminarium godz. 11.10 Prezentacja zmian IRiESD godz. 13.00 Przerwa
Bardziej szczegółowoOdpowiedź na zapytania Oferenta
Przetarg nieograniczony na:.: Kompleksowa dostawa gazu ziemnego (sprzedaż oraz dystrybucja) dla Zakład Usług Technicznych Sp. z o.o. w Zagórzu Numer ogłoszenia: 97903-2016; data zamieszczenia: 22.06.2016
Bardziej szczegółowoPrzewrotny rynek zielonych certyfikatów
Przewrotny rynek zielonych certyfikatów Autor: Maciej Flakowicz, Agencja Rynku Energii, Warszawa ( Czysta Energia nr 4/2013) Niestabilne ceny praw majątkowych do świadectw pochodzenia OZE dowodzą, że polski
Bardziej szczegółowo