s ystem zamawiania prac naukowych Marcina Zawickiego i Łukasza Mamicy pod redakcją
|
|
- Nina Witek
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 s ystem zamawiania prac naukowych pod redakcją Marcina Zawickiego i Łukasza Mamicy Małopolska Szkoła Administracji Publicznej Akademii Ekonomicznej w Krakowie Kraków 2006 Spis treści
2 Poradnik został sfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego i budżetu państwa w ramach projektu: SIEĆ TRANSFERU INNOWACJI POPRZEZ SYSTEM ZAMAWIANYCH PRAC MAGISTERSKICH I DOKTORSKICH Wydawca: Małopolska Szkoła Administracji Publicznej Akademii Ekonomicznej w Krakowie ul. Szewska 20/3, Kraków tel , msap@ae.krakow.pl Małopolska Szkoła Administracji Publicznej Akademii Ekonomicznej w Krakowie Recenzent: Prof. dr hab. inż. Józef Gawlik Redakcja językowa i korekta: Anna Szczepanik Opracowanie graficzne: Olison s Project Skład i korekta typograficzna: Studio F, Druk: Gryf s.c. ul. Nowosądecka 9, Kraków tel: ISBN: Spis treści
3 s ystem zamawiania prac naukowych Zespół autorski: Bohdan Achremowicz, Anna Pieciun: rozdz. 5.1 Henryk Kaciniel, Piotr Wójcik: rozdz. 5.2 Piotr Kopyciński: rozdz. 1.2, rozdz. 4.1, rozdz. 4.2, rozdz. 4.3 Piotr Kopyciński, Michał Kudłacz: rozdz. 3.4 Piotr Kopyciński, Łukasz Mamica: Wnioski końcowe i rekomendacje Małgorzata Kubat: rozdz. 5.3 Michał Kudłacz: rozdz. 2.2 Agata Machnik: rozdz. 3.2, rozdz. 3.5 Agata Machnik, Marcin Zawicki: rozdz. 3.1 Łukasz Mamica: rozdz. 2.1, rozdz. 2.3, rozdz. 2.4, Wnioski końcowe i rekomendacje Sylwia Tapek: rozdz. 3.3 Marcin Zawicki: rozdz. 1.1 Spis treści
4 Spis treści
5 1. Spis treści Rozdział 1. Podstawowe założenia systemu zamawiania prac naukowych 1. Cel i przedmiot poradnika Ogólne założenia projektu, stanowiące tło dla opracowania poradnika Rozdział 2. Gospodarka oparta na wiedzy a polityka rozwoju regionalnego 1. Znaczenie kapitału ludzkiego dla rozwoju gospodarczego regionu Rola metropolitalnego ośrodka naukowego w rozwoju regionu Bariery w rozwoju gospodarki opartej na wiedzy na przykładzie województwa małopolskiego Regionalna Strategia Innowacji jako instrument polityki innowacyjnej województwa Rozdział 3. Organizacja i funkcjonowanie systemu zamawiania prac naukowych 1. Koncepcja systemu zamawiania prac naukowych w szkołach wyższych Zakres działalności jednostki ds. zamawiania prac naukowych Promocja zamawiania prac naukowych w środowisku przedsiębiorców Poszukiwanie wykonawców zamówionych prac naukowych Zawarcie umów, rozpoczęcie prac, ich odbiór i przekazanie Rozdział 4. Prawne aspekty zamawiania prac naukowych 1. Rodzaje projektów wynalazczych i ich definicje Prawo autorskie a prawo własności przemysłowej Ochrona prawna rozwiązań innowacyjnych Umowy w transferze technologii i w systemie zamawiania prac naukowych Umowy w systemie zamawiania prac naukowych konkluzje Spis treści
6 Rozdział 5. Zamawiane prace magisterskie studia przypadku 1. Wpływ procesu technologicznego na jakość frytek ziemniaczanych Koncepcja zautomatyzowanego stanowiska do oczyszczania haków holowniczych Rzeczywista dostępność funduszy pomocowych Unii Europejskiej dla Firmy Handlowo-Usługowej Ślusarczyk w świetle potencjalnych szans i zagrożeń Wnioski końcowe i rekomendacje dla potencjalnych naśladowców Załączniki Literatura Spis treści
7 rozdział I P odstawowe założenia systemu zamawiania prac naukowych
8
9 1. Cel i przedmiot poradnika Niniejszy poradnik powstał w wyniku doświadczeń uzyskanych w latach w trakcie realizacji projektu badawczo-wdrożeniowego, noszącego tytuł Sieć transferu innowacji poprzez system zamawianych prac magisterskich i doktorskich. Wykonawcami projektu były: Małopolska Szkoła Administracji Publicznej Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Cech Rzemiosł Różnych w Kalwarii Zebrzydowskiej oraz Tarnowski Klaster Przemysłowy Plastikowa Dolina S.A. Celem, które instytucje zaangażowane w to przedsięwzięcie wyznaczyły, było zaprojektowanie i sprawdzenie w działaniu mechanizmów lepszego wykorzystania wiedzy, generowanej w szkołach wyższych w trakcie tworzenia prac naukowych magisterskich i doktorskich na rzecz rozwoju przedsiębiorstw. Testowanym instrumentem był zorganizowany system zamawiania w szkołach wyższych prac magisterskich i doktorskich, zawierających treści służące usprawnieniu funkcjonowania przedsiębiorstw zamawiających prace. Obecnie, kiedy projekt zbliża się ku końcowi, możliwe i celowe staje się rozpropagowanie wiedzy i doświadczeń zdobytych w trakcie jego realizacji. Doświadczenia te skłaniają do przedstawienia z myślą o upowszechnieniu koncepcji systemu zamawiania prac naukowych. Mianem systemu zamawiania prac naukowych będziemy określać organizację, działającą w szkole wyższej lub jej bliskim otoczeniu, mającą na celu nawiązywanie współpracy pomiędzy podmiotami gospodarczymi, instytucjami publicznymi i organizacjami pozarządowymi a studentami i pracownikami naukowymi uczelni. Przedmiotem tej współpracy są prace naukowe (licencjackie, magisterskie, doktorskie i inne), opracowywane przez studentów i pracowników naukowych na zlecenie podmiotów zewnętrznych. Idea przygotowania prezentowanej publikacji zrodziła się z przekonania jej autorów o potrzebie nieustannych poszukiwań skuteczniejszych sposobów łączenia wiedzy z praktyką gospodarczą. Doskonalenie sposo- Podstawowe założenia...
10 bów osiągania tego celu nie zawsze musi wiązać się z koniecznością opracowywania coraz to nowszych, spektakularnych przedsięwzięć organizacyjnych, które wymagają ponoszenia znacznych nakładów finansowych. Zdaniem autorów duże możliwości w dziedzinie rozwoju technologicznego tkwią w istniejących, choć nie najlepiej wykorzystywanych instytucjach. Do takich należy opracowywanie prac naukowych przez studentów i pracowników naukowych. Jeżeli weźmiemy pod uwagę liczbę szkół wyższych prowadzących w naszym kraju statutową działalność dydaktyczną i naukowo-badawczą oraz liczbę prac naukowych (m.in. licencjackich, magisterskich i doktorskich) powstających corocznie, otrzymamy informację o skali tego zjawiska. Przyjmując, że chociaż niewielki odsetek tych prac będzie zawierał treści bezpośrednio użyteczne dla podmiotów gospodarczych, instytucji publicznych czy organizacji pozarządowych, okaże się, że upowszechnienie proponowanego instrumentu może mieć niebagatelne znaczenie dla praktyki gospodarczej. Należy wyraźnie podkreślić, że od studentów, nawet współpracujących z doświadczonymi pracownikami nauki, nie oczekuje się przygotowania prac na najwyższym poziomie naukowym, a tym bardziej zawierających treści pionierskie, o znaczeniu przełomowym dla nauki i gospodarki. Koncepcja systemu zamawiania prac naukowych zakłada jedynie to, że w jego ramach możliwe jest przygotowywanie prac, które pozwolą nasycić wiedzą, postępem technicznym i innowacjami przede wszystkim dziedziny tradycyjne lub przedsiębiorstwa, instytucje publiczne, organizacje pozarządowe, które nie korzystają z ogólnodostępnych osiągnięć naukowych. Koncepcja systemu zamawiania prac naukowych dotyczy problematyki innowacji i transferu technologii. Zagadnienia te nabierają coraz większego znaczenia, o czym świadczy zwłaszcza rozprzestrzenianie się w praktyce gospodarczej instrumentarium stosowanego w celu stymulowania innowacji i transferu technologii, ale również rosnąca liczba prac naukowych poświęconych tej tematyce. Tendencje te nie są przypadkowe. Innowacje i transfer technologii są bowiem fundamentem modelu gospodarki XXI w., jakim jest gospodarka oparta na wiedzy. W gospodarce tej wiedza jest tworzona, przyswajana, przekazywana i wykorzystywana bardziej efektywnie przez przedsiębiorstwa, organizacje, osoby fizyczne i społeczności, sprzyjając szybkiemu rozwojowi gospodarki i społeczeństwa. W gospodarce opartej na wiedzy to nie tradycyjne czynniki produkcji, takie jak ziemia, praca czy kapitał, ale wiedza jest głównym motorem rozwoju gospodarczego, czynnikiem budowy przewagi konkurencyjnej. 10 Podstawowe założenia...
11 Pojęcie innowacji najczęściej rozumiane jest na dwa sposoby: innowacji jako rezultatu oraz innowacji jako procesu. W pierwszym znaczeniu innowacja odnosi się do wszelkich dóbr, usług lub pomysłów, postrzeganych przez odbiorców jako nowe 1. Z kolei, innowacja jako proces obejmuje również działania poprzedzające powstanie innowacji, a więc: powstanie pomysłu, prace badawczo-rozwojowe i projektowe, produkcję, marketing i upowszechnianie 2. Współczesne prace badawcze podejmujące problematykę praktyki innowacji kładą szczególny nacisk na rosnące znaczenie aspektu sieciowego procesu innowacji. Przemawia za tym dynamicznie rosnąca liczba porozumień w postaci aliansów strategicznych, związków kooperacyjnych w dziedzinie B+R oraz więzi pionowych między przedsiębiorstwami. Strategie rozwoju produktów akcentują szczególne miejsce relacji z jednostkami sektora B+R, dostawcami, użytkownikami i odbiorcami. Tempo i skuteczność wdrażania innowacji stały się bowiem jednym z najważniejszych czynników tworzenia przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstw. Transfer technologii rozumiany jest jako zasilanie rynku technologiami. Obejmuje on wszelkiego rodzaju formy dyfuzji innowacji. Transfer technologii jest najczęściej procesem rynkowym, w którym technologia jest kupowana i sprzedawana, czyli przenoszona do praktyki gospodarczej 3. Transfer dokonuje się głównie pomiędzy sektorem nauki i badań a gospodarką. W ujęciu tradycyjnym, jak i z uwzględnieniem zjawisk współczesnych, transfer technologii odbywa się poprzez: zamówienia na realizację prac B+R, zlecanych głównie przez duże przedsiębiorstwa, agencje i programy rządowe, inwestycje bezpośrednie, współpracę i fuzje firm, joint-ventures, rynek technologii obejmujący obrót patentami, licencjami, knowhow, zakup maszyn i urządzeń technicznych w celu modernizacji, proces dydaktyczny (przenoszenie wiedzy nabytej przez studentów w życie zawodowe), publikacje naukowe i popularnonaukowe, konferencje, seminaria i targi, nieformalne kontakty pracowników naukowych z praktykami skutkujące wymianą doświadczeń, wymianę pracowników będącą rodzajem informacyjnej dyfuzji, 1 J. Kotler, Marketing: Analiza, Planowanie, Wdrażanie, i Kontrola, Wydawnictwo Gebethner i Spółka, Warszawa 1994, s Green Paper on Innovation, European Commission, Brussels-Luxembourg J. Malecki, Technology and Economic Development; the Dynamics of Local, Regional and National Change, Longman Group UK LTD, London 1991, s Podstawowe założenia... 11
12 kontakty indywidualnych wynalazców z praktykami oraz naukowcami, kopiowanie obcych rozwiązań, doradztwo i pośrednictwo technologiczne, informacje o nowych technologiach, inicjowanie transferu, wspieranie przedsięwzięć innowacyjnych w małych i średnich przedsiębiorstwach, inicjowanie sieci współpracy i kooperacji, rozwój systemu wspierania przedsięwzięć innowacyjnych i przedsiębiorczości 4. Wśród wymienionych instrumentów transferu technologii znajduje się wiele bezpośrednio związanych z działalnością instytucji naukowych, w tym szkół wyższych, co potwierdza ogromną rolę, jaką uczelnie mogą odgrywać w dziedzinie transferu technologii. W ostatnich dziesięcioleciach zaobserwowano nasilanie się mało znanych wcześniej powiązań szkół wyższych z gospodarką. Zjawisko to określane jest mianem drugiej rewolucji akademickiej, a polega na uzupełnianiu przez uczelnie funkcji dydaktycznych i badawczych o komercjalizację wiedzy i umiejętności, zwłaszcza poprzez intensyfikację powiązań ze sferą gospodarczą. Rozwój nowych funkcji szkół wyższych jest szczególnie dynamiczny w grupie krajów, których gospodarki są utożsamiane z modelem gospodarki opartej na wiedzy. W ramach nowych funkcji uczelni wdrażane są również nowe mechanizmy finansowe. Istotą nowych funkcji jest to, że zarówno prowadzący badania, jak i wykorzystujący je są ekonomicznie zainteresowani powodzeniem przedsięwzięcia. Do nowych form współpracy uczelni z gospodarką, rozwijających się w ramach drugiej rewolucji akademickiej, zalicza się w szczególności: powstawanie małych i średnich przedsiębiorstw wdrażających technologie opracowane na uczelniach najczęściej w postaci przedsiębiorstw typu spin off lub na terenie parków technologicznych, wspólne programy przedsiębiorstw i uczelni programy mające na celu ułatwienie przepływu badań naukowych do praktyki gospodarczej, a w rezultacie przyczyniające się do wzbogacenia programów kształcenia w szkołach wyższych, relacje personalne mniej sformalizowane formy współpracy (z reguły bez oficjalnego udziału instytucji naukowych), 4 Instrumenty transferu technologii i pobudzania innowacji. Raport uzupełniający, Zespół Zadaniowy ds. Polityki Strukturalnej w Polsce, Warszawa 1997, s Podstawowe założenia...
13 centra zaawansowanych technologii zrzeszenia jednostek naukowych oraz innych podmiotów działających na rzecz badań naukowych, prac rozwojowych, innowacji, wdrożeń i komercjalizacji nowych technologii, punkty komercjalizacji (science shop) jednostki organizacyjne oferujące podmiotom gospodarczym projekty naukowe studentów i pracowników naukowych, organizowane przez uczelnie programy kształcenia ustawicznego (programy adresowane głównie do kadr i właścicieli przedsiębiorstw oraz nauczycieli), środowiskowe lub branżowe ośrodki dyfuzji technologii jednostki tworzone przez zróżnicowane spektrum partnerów interesariuszy procesu rozprzestrzeniania technologii 5. Prezentowana w niniejszym poradniku koncepcja systemu zamawiania prac naukowych stanowi przykład działań zmierzających w kierunku rozwoju nowych funkcji uczelni. Należy wyraźnie podkreślić, że system, o którym mowa dąży do wzmocnienia prawie wszystkich spośród wyżej przedstawionych nowych form współpracy uczelni z gospodarką, choć, oczywiście, idea ta jest najbliższa punktom komercjalizacji. Można zatem powiedzieć, że tworzenie systemów zamawiania prac naukowych stanowi przykład implementacji idei drugiej rewolucji akademickiej. Podstawową intencją autorów tego opracowania jest upowszechnienie zarówno koncepcji systemu zamawiania prac naukowych, jak i praktycznych procedur jego tworzenia i prowadzenia. Publikacja adresowana jest przede wszystkim do następujących grup odbiorców: publicznych i niepublicznych szkół wyższych, organizacji akademickich, administracji publicznej, instytucji otoczenia biznesu. Podstawową grupę adresatów poradnika stanowią publiczne i niepubliczne szkoły wyższe każdej specjalności. Uczelnie są najważniejszym ogniwem systemu zamawiania prac naukowych. W szkołach wyższych prowadzona jest działalność dydaktyczna, przygotowywane są prace licencjackie, magisterskie i doktorskie w ramach seminariów i studiów doktoranckich. Oczywiście, zorganizowanie systemu zamawiania prac naukowych w uczelniach wiąże się z koniecznością poniesienia określonych nakładów, które jednak są znikome w porównaniu z korzyściami, jakie może przynieść funkcjonowanie takiego systemu. Należy tu wymienić głównie możliwość doskonalenia programów kształcenia dzięki intensyfikacji współpracy pra- 5 Ibidem, s Podstawowe założenia... 13
14 cowników naukowych z praktyką gospodarczą. Współudział pracowników naukowych w rozwiązywaniu rzeczywistych problemów technicznych, organizacyjnych, systemowych konkretnych przedsiębiorstw (instytucji, organizacji) stwarza wiele możliwości do wzbogacania programów nauczania, np. o: analizy studiów przypadku, prezentacje projektów demonstracyjnych, omówienia success stories. Realizacja programów kształcenia, które umiejętnie integrują wiedzę teoretyczną z praktyką gospodarczą, stanowi ważny element kształtowania wizerunku i prestiżu danej uczelni, w tym również wzmacnia jej atrakcyjność wśród potencjalnych słuchaczy. Korzyści odnoszą także studenci autorzy lub współautorzy zamawianych prac naukowych. Udział studentów w pracach nad praktycznymi aspektami funkcjonowania przedsiębiorstwa, instytucji, organizacji stwarza możliwość zdobycia unikalnego doświadczenia. Wykłady akademickie, konwersatoria czy ćwiczenia laboratoryjne nie są w stanie zastąpić bezpośrednich kontaktów z przedsiębiorstwami (instytucjami). Kontakty te mogą przekładać się na dodatkowe kwalifikacje studentów, ale również stwarzają szansę na ich zatrudnienie. Do niewątpliwych korzyści, jakie mogą czerpać szkoły wyższe w związku z wdrożeniem systemu zamawiania prac naukowych, należą: stymulowanie rozwoju naukowego kadr akademickich oraz komercjalizacja badań naukowych. Udział pracowników naukowych w przygotowaniu prac badawczo-wdrożeniowych na zlecenie podmiotów zewnętrznych wzbogaca warsztat pracy naukowej i jednocześnie przyczynia się do przybliżania badań prowadzonych w szkołach wyższych w stronę ich praktycznego i komercyjnego wymiaru. Drugą wyróżnioną grupę odbiorców poradnika stanowią organizacje akademickie. Chodzi tu o wszelkiego rodzaju bardziej lub mniej sformalizowane organizacje działające w otoczeniu szkół wyższych, tj.: stowarzyszenia oraz fundacje akademickie i naukowe, inkubatory przedsiębiorczości, koła naukowe, centra aktywizacji zawodowej, centra kariery, itd. Organizacje te, działające bezpośrednio w środowiskach akademickich, posiadają walory ku temu, aby inicjować powstawanie systemów zamawiania prac naukowych bądź nimi zarządzać. Prezentowana publikacja jest adresowana również do administracji publicznej. W pierwszej kolejności mamy tu na uwadze samorząd województwa, który posiada szczególne kompetencje w dziedzinie promocji innowacyjności gospodarki oraz wspierania rozwoju instytucji transferu technologii. Wśród instrumentów będących w dyspozycji samorządu województwa znajdują się między innymi regionalne programy operacyjne 14 Podstawowe założenia...
15 opracowywane na lata oraz Regionalne Strategie Innowacji. Intencją autorów niniejszego poradnika jest zachęcenie samorządów województw do upowszechniania w regionalnych środowiskach naukowych instrumentu, jakim jest system zamawiania prac naukowych, poprzez zapewnienie wsparcia finansowego na ich tworzenie w ramach wdrażanych programów wojewódzkich. Jednostki administracji publicznej bywają również udziałowcami szkół wyższych. Funkcje właścicielskie predestynują je do wpływania na władze uczelni do tworzenia w ich strukturach systemów zamawiania prac naukowych. Czwartą grupę odbiorców stanowią instytucje otoczenia biznesu, których forma prawna i właścicielska bywa bardzo zróżnicowana. Uważamy, że instytucje te mogą odegrać znaczącą rolę zarówno w kwestii promocji tworzenia systemów zamawiania prac naukowych, jak również bezpośredniej współpracy z instytucjami je prowadzącymi, w zakresie pośredniczenia w kontaktach z przedsiębiorstwami. Autorzy opracowania wyrażają nadzieję, że idea, która jest w nim prezentowana, spotka się z życzliwym przyjęciem wszystkich Czytelników. Poradnik składa się z pięciu rozdziałów. W rozdziale pierwszym przedstawiono ogólną ideę systemu zamawiania prac naukowych oraz genezę opracowania koncepcji tego systemu. Rozdział drugi poświęcony jest problematyce relacji pomiędzy instytucjami transferu technologii a rozwojem gospodarczym. W szczególności akcent położono na aspekty regionalne i metropolitalne rozwoju gospodarczego i ich związki z budową gospodarki opartej na wiedzy, a także na kluczowe instrumenty polityki innowacyjnej województwa. Rozdział trzeci koncentruje się na zagadnieniach formalnoproceduralnych związanych z tworzeniem i funkcjonowaniem systemu zamawiania prac naukowych. Treści zawarte w tym rozdziale mają charakter instruktażowy. Problematyka prawnych aspektów zamawiania prac naukowych, w tym umów zawieranych między stronami uczestniczącymi w procesie opracowywania prac naukowych na zamówienie, stanowi istotę rozdziału czwartego. W rozdziale piątym prezentujemy studia przypadku opisy wybranych prac magisterskich, które powstały w trakcie realizacji projektu na zlecenie przedsiębiorstw. Wnioski końcowe i najważniejsze rekomendacje oraz wzory dokumentów zamykają rozważania na temat koncepcji systemu zamawiania prac naukowych. Podstawowe założenia... 15
16 2. Ogólne założenia projektu, stanowiące tło dla opracowania poradnika Najważniejszym celem projektu zatytułowanego Sieć transferu innowacji poprzez system zamawianych prac magisterskich i doktorskich, zrealizowanego w latach w ramach działania 2.6 Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, było utworzenie w województwie małopolskim sieci instytucji stymulujących rozwój współpracy pomiędzy gospodarką a nauką. Pilotażową sieć współpracy stworzyły: Małopolska Szkoła Administracji Publicznej Akademii Ekonomicznej w Krakowie (MSAP AE), Cech Rzemiosł Różnych w Kalwarii Zebrzydowskiej, Tarnowski Klaster Przemysłowy Plastikowa Dolina S.A., małopolskie szkoły wyższe, a także przedsiębiorstwa, głównie z rejonu Kalwarii Zebrzydowskiej, Tarnowa, Krakowa, Olkusza, Oświęcimia i Skawiny. Wspólnym zamierzeniem instytucji biorących udział w tym przedsięwzięciu było opracowanie blisko 50 prac magisterskich i doktorskich na zlecenie zamawiających je przedsiębiorstw. Do przygotowania prac zostali zaangażowani studenci i doktoranci Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Akademii Górniczo-Hutniczej, Akademii Rolniczej w Krakowie, Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie, Politechniki Krakowskiej oraz Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kluczowe, zaplanowane działania polegały na: aktywizowaniu przedsiębiorstw do zgłaszania zapotrzebowania na rozwiązania innowacyjne, stanowiące przedmiot przyszłych prac magisterskich i doktorskich, zachęcaniu studentów i promotorów do opracowania rozwiązań innowacyjnych w postaci prac magisterskich i doktorskich, m.in. z wykorzystaniem internetowej bazy tematów zamawianych prac, pośredniczeniu w nawiązaniu bezpośredniego kontaktu między studentami i promotorami a przedsiębiorstwami, organizacji bieżącej współpracy studentów i przedsiębiorstw w trakcie przygotowywania prac. Istotą tak zaprojektowanego mechanizmu współpracy było z jednej strony mobilizowanie przedsiębiorstw do zamawiania w szkołach wyż- 16 Podstawowe założenia...
17 szych projektów usprawniających prowadzenie działalności gospodarczej, z drugiej zaś wzbudzanie wśród studentów i promotorów zainteresowania tworzeniem prac magisterskich i doktorskich mających aspekt praktyczny. W rezultacie przygotowano blisko 50 projektów innowacyjnych, które miały przyczynić się do ograniczenia barier technicznych, projektowych, organizacyjnych i innych, towarzyszących działalności produkcyjnej, usługowej czy handlowej przedsiębiorstw zamawiających prace. Założono również, że nawiązanie kontaktów między przedsiębiorstwami a szkołami wyższymi może zaowocować stałą współpracą, dzięki czemu poprawi się dostęp przedsiębiorstw do rozwiązań innowacyjnych. Tak rozumiana kooperacja sfery gospodarczej i naukowej powinna przyczynić się do ograniczenia kosztów wdrożenia wyników prac naukowych oraz zwiększenia możliwości oceny użyteczności wyników badań. W szerszej perspektywie wdrożenie koncepcji systemu zamawiania prac naukowych miało przyczynić się do rozwoju innowacyjnej gospodarki regionu poprzez: poprawę dostępu przedsiębiorstw do innowacji generowanych w ośrodkach naukowo-badawczych, przełamanie braku nawyków współpracy między firmami a ośrodkami badawczymi w zakresie transferu technologii, poszukiwanie tanich sposobów wdrażania rozwiązań innowacyjnych w przedsiębiorstwach, wzmocnienie regionalnej sieci transferu innowacji, pełniejsze wykorzystanie potencjału krakowskiego ośrodka akademickiego, wsparcie wdrożenia Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Małopolskiego. Należy podkreślić, że omawiany projekt bezpośrednio wpisuje się w realizację Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Małopolskiego na lata , a dokładnie zadania C.I.5.1, zakładającego realizację programu zamawiania przez przedsiębiorstwa prac magisterskich i doktorskich. Podstawowe założenia... 17
18
19 G ospodarka oparta na wiedzy a polityka rozwoju regionalnego rozdział II
20
21 1. Znaczenie kapitału ludzkiego dla rozwoju gospodarczego regionu Idea projektu pt. Sieć transferu innowacji poprzez system zamawianych prac magisterskich i doktorskich opiera się na roli, jaka we współczesnych koncepcjach rozwoju przypisywana jest kapitałowi ludzkiemu. Przedstawienie podstawowych charakterystyk tego kapitału pozwala spojrzeć na omawiany projekt z szerszej perspektywy, uwzględniającej procesy rozwoju zachodzące w regionie, stymulowane zjawiskiem innowacyjności. W warunkach swobodnego przepływu kapitału finansowego, zwiększającej się otwartości rynków oraz łatwości transferu technologii, kapitał ludzki traktowany jest jako podstawowy czynnik tworzenia przewagi konkurencyjnej w dłuższym okresie czasu. Wartość pracownika w wymiarze gospodarczym związana jest nie tyle z posiadaną przez niego, dającą się opisać i łatwo podlegającą transferowi wiedzą skodyfikowaną, lecz zdolnością do zastosowania i modyfikacji tej wiedzy. Charakter kapitału ludzkiego zależy od zachodzących w jego ramach interakcji, zwłaszcza w wymiarze producent konsument. O takich relacjach możemy nawet mówić jako o specyficznym rodzaju nauki poprzez interakcje 6. Omawiany system zamawiania prac naukowych w wyraźny sposób tworzy i wzmacnia interakcje pomiędzy sektorami przedsiębiorstw i szkolnictwa wyższego. W ostatnich latach, analizując miejsce czynnika ludzkiego w procesach rozwoju społeczno-gospodarczego, coraz częściej sięga się do terminu kapitału społecznego, definiowanego m.in. poprzez stopień skłonności i zdolności do współpracy składających się na niego jednostek. Ważną rolę 6 B. Johnson, Institutional Learning [w:] National Systems of Innovation: Towards a Theory of Innovation and Interactive Learning, B. Å. Lundvall, Pinter Publishers, London Gospodarka oparta na wiedzy... 21
22 odgrywają w tym wypadku uwarunkowania społeczno-kulturowe, które mogą wzmacniać lub osłabiać proces poprawy jakości kapitału ludzkiego. Niebezpiecznym zjawiskiem może być, na przykład, zbyt wysoki poziom zaufania pomiędzy firmami działającymi w danym regionie. Ujednolicenie zachowań i oczekiwań podmiotów kooperujących ze sobą może bowiem opóźniać procesy kreatywnej destrukcji 7. A z doświadczenia wiadomo, iż w pewnych okolicznościach warunkiem rozwoju i zachowania przewagi konkurencyjnej jest konieczność radykalnego zastąpienia stosowanej technologii lub nawet całkowita zmiana charakteru produkcji. W takim przypadku podstawą zachowania przewagi konkurencyjnej staje się właśnie kapitał ludzki dysponujący wiedzą i doświadczeniem. Wzrost konkurencyjności gospodarki osiągany jest głównie poprzez zwiększanie wydajności oraz aktywizację zawodową ludzi, a zwłaszcza kobiet. Wzrost wydajności zachodzi m.in. w wyniku podniesienia kwalifikacji zawodowych czy większego zaangażowania zawodowego pracowników. Z kolei, wzrost aktywności zawodowej kobiet powoduje ograniczenie czasu wolnego, jaki kobiety poświęcają wychowywaniu dzieci. Obydwa zjawiska wpływają na obniżenie dzietności społeczeństw państw wysoko rozwiniętych, zwłaszcza europejskich. Jednocześnie następuje rozluźnienie tradycyjnych więzi społecznych. Zdaniem Lundvalla ( ) znalezienie sposobów na odnowienie kapitału o charakterze społecznym, zniszczonego przez proces globalizacji, stanowi obecnie podstawowe wyzwanie 8. W ten sposób zmniejsza się zasób dostępnego kapitału ludzkiego, następuje wzrost kosztów jego pozyskania, a w konsekwencji obniżenie pozycji konkurencyjnej gospodarki, w której te negatywne zjawiska mają miejsce. Warto również zauważyć, że wysoki poziom zaufania społecznego w danym regionie zmniejsza koszty transakcyjne współpracujących ze sobą firm i pozwala na wzrost ich konkurencyjności. Niekwestionowaną rolę w budowaniu zaufania pomiędzy poszczególnymi jednostkami pełni dobrze funkcjonująca rodzina, której istnienie nabiera w tym znaczeniu również wymiernej wartości dla procesów gospodarczych. Zdaniem Fukuyamy ( ) kapitał społeczny różni się od innych form kapitału ludzkiego tym, że jest tworzony i przekazywany za pośrednictwem mechanizmów kulturowych: religii, tradycji, historycznego nawyku 9. Rodzina natomiast w naturalny sposób zapewnia przekazywanie i rozwój tych wartości. 7 P. Cooke, K. Morgan, The Associational Economy, Firms, Regions, and Innovation, Oxford University Press, Oxford B. Johnson, Institutional Learning [w:] National Systems, B. Å. Lundvall, s F. Fukuyama, Zaufanie: kapitał społeczny a droga do dobrobytu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997, s Gospodarka oparta na wiedzy...
23 Kapitał ludzki stanowi istotny czynnik decydujący o atrakcyjności inwestycyjnej poszczególnych regionów. Jego wysoka jakość staje się podstawą tworzenia przewagi konkurencyjnej regionów 10. Kapitał ludzki nie może być postrzegany jedynie przez pryzmat kosztów zatrudnienia pracowników. Istotna jest również relacja jakości tego kapitału do nakładów, jakie muszą ponieść firmy w procesie rekrutacji i zatrudnienia. Wysokie koszty pracy (podatek dochodowy, ubezpieczenie emerytalne, rentowe i zdrowotne) zmniejszają skłonność pracowników do podejmowania legalnej pracy. Z kolei, obniżanie płac netto stanowi czynnik zachęcający pracowników do poszukiwania pracy za granicą. Dlatego też regiony, które zamierzają konkurować na rynku globalnym, muszą dążyć do zapewnienia warunków wystarczająco atrakcyjnych do zatrzymania, a nawet przyciągnięcia najbardziej wykwalifikowanych kadr. Walka o wysokiej jakości kapitał ludzki rozgrywa się także na poziomie międzynarodowym i jest związana ze zjawiskiem określanym mianem drenażu mózgów. W Kanadyjskiej Strategii Innowacji znalazł się wprost zapis o umożliwieniu uniwersytetom przyciągnięcia najlepszych i najbardziej inteligentnych naukowców z całego świata 11. Ponieważ proces powstawania kapitału ludzkiego jest kosztowny i długotrwały, ujemne saldo migracji najbardziej wykwalifikowanych kadr w regionie oznacza utratę przez niego szans na zachowanie oczekiwanej pozycji konkurencyjnej. O poziomie innowacyjności gospodarki nie decyduje jednak tylko występowanie na danym obszarze określonej liczby wykwalifikowanej siły roboczej równie ważne znaczenie ma jakość zachodzących w jej ramach kontaktów. Efektywne wykorzystanie kapitału ludzkiego zależy w dużym stopniu od posiadanej przez niego zdolności do komunikowania się, czego warunkiem jest opanowanie tych samych kodów pojęciowych. Istniejący w regionie kapitał ludzki przekłada się na poziom innowacyjności gospodarki, ale musi być odpowiednio ukierunkowany i wykorzystany. Zdaniem Portera powodzenie narodowe w dużym stopniu zależy od rodzaju wykształcenia wybieranego przez utalentowanych ludzi, od tego, gdzie zechcą pracować, od ich zaangażowania i wysiłków 12. Z punktu widzenia rozwoju regionu istotne znaczenie ma stworzenie systemu informacji i zachęt stymulujących najzdolniejsze jednostki do wyboru kierunków studiów związanych z dziedzinami uznanymi za strategiczne dla przyszłe- 10 Ilustracją tej tezy jest tworzenie w największych aglomeracjach Polski południowej przez zagraniczne koncerny miejsc pracy w branży informatycznej i finansowej. 11 Government of Canada, Achieving Excellence, Investing in People, Knowledge and Opportunity, Canada s Innovation Strategy, Canada 2001, s M. E. Porter, Porter o konkurencji, PWE, Warszawa 2001, s Gospodarka oparta na wiedzy... 23
24 go rozwoju tego obszaru. Szkolnictwo wyższe powinno dysponować pulą miejsc dla studentów skorelowaną z wizją rozwoju gospodarczego, a oferowany profil kształcenia musi uwzględniać podstawowe problemy gospodarki regionalnej. Specyfika kapitału ludzkiego powoduje, że podmioty które ponoszą nakłady na jego rozwój (np. państwo, samorząd terytorialny), z reguły nie mają gwarancji, że kapitał ten będzie wykorzystywany na obszarze aktywności podmiotu finansującego kształcenie. Podobny problem dotyczy również firm, które nie mają pewności, czy fundusze przeznaczone na wzrost kwalifikacji zawodowych danego pracownika przełożą się w przyszłości na korzyści związane z jego pracą na rzecz firmy, która zainwestowała w ten rozwój. W takich warunkach może wystąpić zjawisko zaobserwowane w gospodarce duńskiej, polegające na tym, iż firmy odczuwają pokusę zachowywania się jak gapowicze eksploatujący istniejące ludzkie zasoby, bez wkładu w ich rozwój 13. Upowszechnianie się tego typu podejścia do zasobów ludzkich może w konsekwencji prowadzić do obniżenia ich jakości i spadku konkurencyjności obszaru, na którym polityka tego rodzaju jest prowadzona. Zasadniczą rolę w powstawaniu wysokiej jakości kapitału ludzkiego odgrywa szkolnictwo wyższe. Przed uczelniami stawiane są zasadniczo dwa rodzaje zadań. Pierwsze dotyczy prowadzenia badań, w tym zwłaszcza o charakterze podstawowym, drugie natomiast wiąże się z przygotowaniem odpowiednich kadr zarówno dla sektora publicznego, jak i prywatnego. Oba z tych zadań z reguły wymagają finansowego wsparcia z budżetów publicznych. Szkolnictwo wyższe jest jednym z podstawowych odbiorców środków publicznych przeznaczanych w Polsce na badania i rozwój (w 2004 r. 32% nakładów na działalność sektora B+R w Polsce pochłonęło szkolnictwo wyższe). Poziom wydatków publicznych jest bezpośrednio związany z kondycją gospodarki, co skłania do bardziej efektywnego wykorzystania środków budżetowych z punktu widzenia korzyści dla gospodarki. Sprzyja temu zarówno dostosowywanie kierunków badań prowadzonych w szkołach wyższych do oczekiwań przedsiębiorstw, jak również profilowanie programów nauczania pod kątem potrzeb podmiotów gospodarczych. Opisywany w niniejszym poradniku system zamawiania prac naukowych stanowi próbę pozytywnego oddziaływania na jakość kapitału ludzkiego, który w omawianym kontekście stanowią przede wszystkim studenci i doktoranci. Są to również promotorzy prac magisterskich i doktorskich, 13 B. Å. Lundvall, Innovation, Growth and Social Cohesion, The Danish Model, Cheltenham UK, Northampton MA, Edward Elgar Publishing, USA 2002, s Gospodarka oparta na wiedzy...
25 od których zależy jakość kształcenia kadr oraz poziom badań naukowych oraz przedsiębiorcy, których postawy są kluczowe dla poziomu absorpcji w gospodarce nowych technologii. 2. Rola metropolitalnego ośrodka naukowego w rozwoju regionu Globalizacja gospodarki oraz zwiększona mobilność przestrzenna kapitału, towarów i ludzi w coraz większym stopniu wpływają na kształt oraz dynamikę procesów urbanizacji i metropolizacji. W metropoliach skupione są jednostki naukowo-badawcze oraz następuje szybszy rozwój cywilizacji technicznej, co sprawia, że potencjał innowacyjny metropolii jest znaczący. W ujęciu tradycyjnym mianem metropolizacji określa się stan nowoczesnego rozwoju miast i życia miejskiego na określonym poziomie danego obszaru 14. Miernikiem są tutaj wskaźniki metropolizacji, dzięki którym można ustalić stopień rozwoju i jakość zagospodarowania przestrzeni miejskiej, jej infrastruktury, a także innych czynników od demograficznych po kulturowe które są nie mniej ważne, gdyż decydują o ocenie stopnia metropolizacji ośrodka miejskiego. Metropolizacja przestrzeni publicznej stanowi swoistą odpowiedź systemu osadniczego na zjawisko globalizacji 15. Rozwój transportu i komunikacji sprawia, że dystans między metropoliami zmniejsza się. Dynamiczny wzrost liczby połączeń lotniczych, budowa szybkiej kolei, dróg ekspresowych i autostrad oraz światłowodowej łączności teleinformatycznej sprawiają, że wzajemna dostępność komunikacyjna metropolii jest coraz lepsza. Powstawanie tuneli komunikacyjnych powoduje zacieranie się granic państw oraz osłabianie więzi między metropolią a pozostałym terytorium państwa. Metropolie są obecnie główną bazą powiązań organizacyjnych przedsiębiorstw. Jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy jest delokalizacja produkcji na peryferia układów osadniczych lub do krajów słabiej rozwiniętych 14 W. Maik, Podstawy geografii miast, UMK, Toruń 1997, s T. Markowski, T. Marszał, Metropolie, obszary metropolitalne, metropolizacja, materiały konferencyjne, Łódź 2006 r., s. 9. Gospodarka oparta na wiedzy... 25
26 w poszukiwaniu tańszej siły roboczej. W ten sposób w krajach, w których wcześniej znajdowały się zakłady produkcyjne, rozwijają się funkcje zarządzania firmami działającymi w skali kontynentalnej lub nawet globalnej 16. Korporacje, które mają siedzibę główną w metropolii, poszukują możliwości rozszerzenia swojego rynku, tworząc filie głównie w innych metropoliach. Firmy te dostrzegają bowiem, że im większa i zasobniejsza jest metropolia, tym większy jest rynek zbytu na oferowane produkty. Współczesna praktyka lokalizacji opiera się na trzech głównych, powiązanych ze sobą kryteriach: terytorialnym, konkurencyjnym i sieciowym 17. Istotą pierwszego kryterium jest funkcjonowanie zgrupowanych na jednym, niewielkim obszarze licznych, szczególnie małych i średnich przedsiębiorstw, specjalizujących się w różnych segmentach tego samego działu produkcji lub stanowią zespoły komplementarnych kierunków aktywności społeczno-gospodarczych. Zgodnie z kryterium konkurencyjnym, firma usiłująca zdobyć możliwie największy udział w rynku stara się znaleźć takie rozwiązania organizacyjne, które pozwolą osiągnąć jej jak największe korzyści ekonomiczne. Polegają one głównie na rozlokowywaniu, zgodnie z warunkami konkurencji, jednostek organizacyjnych korporacji, wyspecjalizowanych pod względem realizowanych funkcji, w celu zapewnienia jak najwyższej efektywności korporacji jako całości (np. produkcja w Azji, księgowość w Europie Środkowo-Wschodniej, jednostki badawcze w Ameryce Północnej, centrala w Europie Zachodniej). Z kolei, według kryterium sieciowego, podstawową przesłanką lokalizacji przedsiębiorstw jest dostęp do innowacji niezbędnych dla ich rozwoju. Chodzi tu więc o takie miejsca, które gwarantują nawiązanie współpracy z innymi przedsiębiorstwami, jednostkami prowadzącymi badania nad rozwojem nowych produktów, zastosowaniem zaawansowanych technologii oraz innowacyjnych procesów wytwórczych. Aby miasto polskie można było określić mianem metropolii, powinno ono spełnić następujące kryteria: być stosunkowo duże (min. 0,5-1 milion mieszkańców), posiadać znaczący potencjał ekonomiczny oraz silnie rozwinięty sektor usług wyższego rzędu, charakteryzować się dużym potencjałem innowacyjnym (jednostki naukowe i badawczo-rozwojowe), 16 M.S. Szczepański, B. Jałowiecki, Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej, Scholar, Warszawa 2002, s B. Jałowiecki, Społeczna przestrzeń metropolii, Wydawnictwo Scholar, Warszawa 2000, s Gospodarka oparta na wiedzy...
27 pełnić funkcje o charakterze metropolitalnym, tj. funkcje centralne wysokiego rzędu hierarchicznego o zasięgu co najmniej krajowym, pełnić rolę węzła w systemie (sieci) powiązań komunikacyjnych, organizacyjnych i informacyjnych oraz charakteryzować się dużą dostępnością w różnych skalach przestrzennych, także w skali międzynarodowej, stymulować rozwój sieciowego modelu gospodarki i zarządzania 18. Należy wyraźnie zaznaczyć, że nie ma jednego modelu rozwoju obszarów metropolitalnych. Metropolie różnią się bowiem pod względem wielkości, intensywności funkcji metropolitalnych, w jakie są wyposażone, a ponadto, posiadają własne, specyficzne uwarunkowania geograficzne, gospodarcze i społeczne. Oznacza to, że także zasięg, siła i kierunek wpływu metropolii na rozwój regionu jest w każdym przypadku inny. W ośrodkach metropolitalnych świadczone są usługi najwyższego rzędu, zaliczane do tzw. czwartego sektora (polityczne, duchowe, administracyjne, kulturalne, naukowe, edukacyjne, turystyczne, gospodarcze, finansowe, komunikacyjne, informacyjne, itd.). Metropolie są też skupiskiem i generatorem innowacji. To w ośrodkach metropolitalnych działa bowiem najwięcej szkół wyższych, jednostek naukowo-badawczych, centrów transferu technologii, parków technologicznych czy przedsiębiorstw należących do branż przemysłu wysokich technologii. W ośrodkach tych podejmowane są prace badawcze, których wyniki wdrażane są w postaci innowacyjnych rozwiązań. Koncentracja w metropoliach ośrodków transferu technologii skutkuje rozwojem technologicznym nie tylko samej metropolii, ale również obszaru metropolitalnego, na który metropolia oddziałuje. Ważną rolę w zakresie wykorzystania potencjału innowacyjnego metropolii na rzecz rozwoju regionu odgrywają instytucje otoczenia biznesu. Ich zadaniem jest wspomaganie rozwoju przedsiębiorczości poprzez inicjowanie i realizowanie programów, tworzenie warunków do absorbowania osiągnięć nauki i techniki oraz przyciąganie inwestorów. Należy do nich zaliczyć głównie agencje i fundacje rozwoju regionalnego i lokalnego, działające na rzecz rozwoju danego obszaru, współpracujące z samorządem lokalnym lub regionalnym. Istotną rolę w procesie aktywizacji współpracy nauki i gospodarki mogą odegrać parki technologiczne, lokowane głównie na obszarze dużych miast. W granicach parków tworzy się warunki sprzyjające rozwojowi przedsiębiorczości zaawansowanych technologii oraz usprawnieniu procesu transferu technologii. Dzięki specjalnym pakietom pomocy publicznej 18 T. Markowski, T. Marszał, Metropolie, obszary metropolitalne..., s. 12. Gospodarka oparta na wiedzy... 27
28 i ulgom podatkowym parki technologiczne przyciągają firmy z branży nowoczesnych technologii. Metropolizacja oznacza nasilenie więzi między metropoliami. Z punktu widzenia władz publicznych w regionie ważne jest, aby te tendencje zostały w sposób umiejętny wykorzystane do rozwoju nie tylko metropolii, ale i całego regionu. Wydaje się, że możliwości tego rodzaju jest wiele. Z punktu widzenia rozwoju gospodarczego regionu, wiodącymi obszarami współpracy między metropoliami są: związki kooperacyjne między przedsiębiorstwami, wymiana handlowa, współpraca szkół wyższych i jednostek naukowo-badawczych oraz współpraca w ramach sieci instytucji transferu technologii. 3. Bariery w rozwoju gospodarki opartej na wiedzy na przykładzie województwa małopolskiego Określeniu barier w rozwoju gospodarki opartej na wiedzy w Małopolsce służyły badania ankietowe, którymi były objęte 253 firmy działające w regionie. Firmy zostały wyłonione losowo w sposób zapewniający reprezentatywność. Badania były przeprowadzone w 2006 r. przez Małopolską Szkołę Administracji Publicznej Akademii Ekonomicznej w Krakowie. W wyniku badań zdiagnozowano bariery, które można podzielić na dwie grupy pierwsza obejmuje bariery wewnętrzne w firmach, druga natomiast bariery zewnętrzne, tj. istniejące w otoczeniu przedsiębiorstw. Wśród barier wewnętrznych można wymienić ograniczony stopień posługiwania się przez pracowników technologiami informatycznymi. W ponad połowie badanych firm w Małopolsce odsetek pracowników korzystających z technologii informatycznych wahał się od 0 do 25% zatrudnionych. Ponad 75% ogółu pracowników badanych przedsiębiorstw, posiadających umiejętności w zakresie technologii informatycznych, zatrudnionych było w 20% ankietowanych firm. 28 Gospodarka oparta na wiedzy...
29 O możliwościach rozwoju gospodarki opartej na wiedzy decyduje także poziom znajomości języków obcych przez pracowników firm. Umiejętność ta wpływa na możliwość korzystania z najnowszej literatury fachowej, obcojęzycznych baz patentowych, udziału w międzynarodowych projektach o charakterze badawczo-wdrożeniowym czy też poszukiwania partnerów handlowych. Jak pokazały badania, stopień znajomości języków obcych w ankietowanych firmach jest relatywnie niski. Aż w 80% firm językiem obcym państw Unii Europejskiej posługiwało się zaledwie od 0 do 25% pracowników. Kolejną barierą o charakterze wewnętrznym, rzutującą na tempo wzrostu innowacyjności firm działających w sektorze gospodarki opartej o wiedzę, jest poziom wykształcenia zatrudnionych w nich pracowników. Badania przeprowadzone w Małopolsce wykazały, że w 40% ankietowanych firm liczba pracowników z wykształceniem wyższym mieściła się w przedziale od 0 do 5% ogółu zatrudnionych. Tylko w przypadku 11% firm, ponad 50% zatrudnionych w nich pracowników posiadało wykształcenie wyższe. Należy jednak pamiętać, że równie ważne jak wyższe wykształcenie jest jego zgodność z charakterem wykonywanej pracy. Obok formalnego wykształcenia, niebagatelne znaczenie ma również skłonność przedsiębiorstw do szkolenia i kształcenia ustawicznego pracowników w nich zatrudnionych. W badanej grupie firm ponad połowa z nich deklarowała, że prowadzi regularne szkolenia pracowników w związku z wdrażaniem nowych technologii lub zakupem maszyn i urządzeń. Rozwój gospodarki opartej na wiedzy jest determinowany m.in. aktywnością przedsiębiorstw w zakresie prowadzenia prac badawczo-rozwojowych, jak i wysokością przeznaczanych na nie środków finansowych. Jak pokazały badania, jedynie 3,2% ankietowanych firm w regionie prowadziło prace badawczo-rozwojowe. Należy jednakże pamiętać, że próba losowa analizowanych podmiotów gospodarczych odpowiadała strukturze firm w regionie, gdzie dominują firmy małe i mikro, a więc takie, które nie dysponują środkami na ten cel. W przypadku 66% ankietowanych firm ich profil działalności wyklucza stosowanie rozwiązań innowacyjnych i technologicznie zaawansowanych. Wśród firm, które zadeklarowały prowadzenie prac typu B+R, wydatki związane z tymi pracami w zdecydowanej większości (92% wskazań) mieściły się w przedziale od 0 do 25% kosztów funkcjonowania firmy. Tylko jedna z badanych firm zgłosiła, że przeznacza na ten cel wydatki w przedziale 26-50% całości kosztów swojego funkcjonowania. W badanych firmach znacznie korzystniej przedstawia się sytuacja w odniesieniu do zlecania wykonania badań podmiotom zewnętrznym Gospodarka oparta na wiedzy... 29
30 (szkołom wyższym, instytucjom badawczym, firmom). Zlecanie badań zadeklarowało bowiem 11% ankietowanych firm. Z kolei, znaczniej więcej, bo aż 44% firm, korzystało z usług doradczych i konsultingowych. Korzystanie z wiedzy, będącej ważnym czynnikiem rozwoju firmy, wymaga odpowiedniej świadomości w tym zakresie jej kadry zarządzającej. Niestety, jak pokazują wyniki badań ankietowych, poziom tej świadomości w przedsiębiorstwach małopolskich jest relatywnie niski. Oznacza to, że konieczna jest ciągła praca mająca na celu pobudzanie zainteresowania przedsiębiorców możliwościami, jakie dla rozwoju firm niosą osiągnięcia naukowe. Wśród barier zewnętrznych, decydujących o możliwościach rozwoju gospodarki opartej na wiedzy, znajdują się państwowe instrumenty polityki fiskalnej. Jak pokazały badania, głównym warunkiem zwiększenia konkurencyjności ankietowanych firm jest według ich kierownictwa zmniejszenie obciążeń podatkowych i składek ZUS (średnia ocen 4 w skali pięciostopniowej). Poza tym, istotne znaczenie dla rozwoju gospodarki opartej na wiedzy ma stosowanie zachęt o charakterze podatkowym, premiujących aktywność firm wdrażających wyniki prac badawczo-rozwojowych. Przykładem tego rodzaju instrumentu jest kredyt technologiczny, z którego mogą korzystać polskie firmy na podstawie ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej. Ustawa ta przewiduje również możliwość tworzenia centrów badawczo-rozwojowych przez przedsiębiorców spełniających określone kryteria. Rozwój gospodarki opartej na wiedzy wymaga umożliwienia firmom łatwego dostępu do informacji. Medium, które jest najczęściej wykorzystywane w tym celu, jest Internet. Jak pokazały przeprowadzone badania, ponad 96% ankietowanych firm dostęp taki posiada. Można więc stwierdzić, że firmy korzystają z Internetu, ale ciągle nierozwiązanym problemem pozostają jedne z najwyższych w Europie stawki za jego użytkowanie. Internet jest również powszechnie wykorzystywany przez firmy do innych celów. Blisko 2/3 ankietowanych podmiotów posiadało własną stronę internetową, a 80% korzysta z bankowości elektronicznej. Dostęp do wykwalifikowanej siły roboczej determinuje w dłuższym okresie czasu możliwość wzrostu innowacyjności firm. Małopolska, będąc jednym z ważniejszych ośrodków akademickich w kraju, zapewnia dla większości branż dostęp do odpowiedniej jakości kapitału ludzkiego. Rozwój firmy pociąga za sobą konieczność wzrostu zatrudnienia, dlatego też fakt, iż we wspomnianych badaniach ankietowych blisko połowa firm zatrudniła w 2005 r. absolwenta szkoły wyższej, świadczy o pozytywnych trendach zachodzących w gospodarce regionu. 30 Gospodarka oparta na wiedzy...
31 Prowadzenie prac o charakterze badawczo-rozwojowym wymaga ponoszenia nakładów finansowych, których okres zwrotu jest stosunkowo długi i obarczony wysokim ryzykiem niepowodzenia. Z tego też względu istotna dla firm jest możliwość korzystania z zewnętrznych źródeł finansowania. Analizując wyniki badań ankietowych można stwierdzić, że aż 35% firm przygotowało w 2005 r. wniosek o wsparcie ze środków unijnych. Stanowi to ponaddwukrotny wzrost w stosunku do wyników uzyskanych podczas badań przeprowadzonych w 2004 r. O efektywności tego źródła zasilania finansowego świadczy fakt, iż dla połowy złożonych wniosków wsparcie finansowe zostało przyznane. Innymi najczęściej wymienianymi programami wsparcia publicznego dla sektora MSP są staże i programy przygotowania zawodowego w miejscu pracy, oferowane przez Powiatowe Urzędy Pracy oraz ulgi w opłatach składek ZUS z tytułu zatrudnienia bezrobotnego. 4. Regionalna Strategia Innowacji jako instrument polityki innowacyjnej województwa Tak, jak wcześniej wspomniano, wdrażanie systemu zamawiania prac naukowych może stanowić istotny element realizacji Regionalnych Strategii Innowacji (RSI), których w Unii Europejskiej powstaje coraz więcej. Wzrost liczby opracowywanych RSI jest jedną z konsekwencji postrzegania przestrzennego wymiaru innowacji. Możliwość pozyskania na ten cel środków z Unii Europejskiej stanowi potwierdzenie podmiotowości układów terytorialnych w zakresie tworzenia własnych wizji rozwoju, opartych o założenia teorii uczących się regionów. Koncepcja ta odwołuje się do obserwowanego przesunięcia znaczenia pracy i kapitału na rzecz wiedzy jako czynnika wzrostu regionalnego, rozwoju w oparciu o proces uczenia się. Celem RSI jest stymulowanie czynników wzrostu gospodarczego, nie tyle bazujących na imporcie nowoczesnych technologii, ale zwiększających zdolność do ich powstawania w danym regionie. Intensyfikacja kontaktów Gospodarka oparta na wiedzy... 31
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka Cel główny: Rozwój polskiej gospodarki w oparciu o innowacyjne przedsiębiorstwa Cele szczegółowe: zwiększenie innowacyjności przedsiębiorstw, wzrost konkurencyjności
Bardziej szczegółowoProgram Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (IG)
Priorytet 1 - Badania i rozwój nowoczesnych technologii Działanie1.1. Wsparcie badań naukowych dla budowy gospodarki opartej na wiedzy Identyfikacja kierunków prac B+R mających na celu zdynamizowanie rozwoju
Bardziej szczegółowoAnaliza strategiczna SWOT innowacyjności gospodarki Małopolski. Kraków, 9 marca 2012 r.
Analiza strategiczna SWOT innowacyjności gospodarki Małopolski Kraków, 9 marca 2012 r. Etap diagnostyczny Diagnoza pogłębiona (załącznik do RSI WM 2012-2020) Synteza diagnozy część 2 dokumentu RSI Analiza
Bardziej szczegółowoKlastry- podstawy teoretyczne
Klastry- podstawy teoretyczne Dr inż. Anna Szerenos Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Produkcji Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego, Program Innet Plan prezentacji Koncepcja klastra
Bardziej szczegółowoŚrodki strukturalne na lata
Środki strukturalne na lata 2007-2013 Prof. Tadeusz Więckowski Prorektor ds. Badań Naukowych i Współpracy z Gospodarką Plan wystąpienia: Część I Charakterystyka ogólna Część II Finansowanie infrastruktury
Bardziej szczegółowoNauka- Biznes- Administracja
Nauka- Biznes- Administracja Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 2007-2013 Rozwój polskiej gospodarki w oparciu o innowacyjne przedsiębiorstwa Rozwój polskiej gospodarki w oparciu o innowacyjne przedsiębiorstwa
Bardziej szczegółowoWsparcie przedsiębiorców w latach 2014-2020 możliwości pozyskania dofinansowania w nowej perspektywie unijnej
Wsparcie przedsiębiorców w latach 2014-2020 możliwości pozyskania dofinansowania w nowej perspektywie unijnej Iwona Wendel Podsekretarz Stanu Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Warszawa, 22 maja 2014
Bardziej szczegółowoPartnerzy regionalni Wrocławskiego Parku Technologicznego w realizacji celów statutowych
WROCŁAWSKI PARK TECHNOLOGICZNY Partnerzy regionalni Wrocławskiego Parku Technologicznego w realizacji celów statutowych Marek Winkowski Wiceprezes WPT S.A. Anna Madera - Kierownik DAIP Gdańsk, 09.03.2009
Bardziej szczegółowoRegion i jego rozwój w warunkach globalizacji
Region i jego rozwój w warunkach globalizacji Jacek Chądzyński Aleksandra Nowakowska Zbigniew Przygodzki faktycznie żyjemy w dziwacznym kręgu, którego środek jest wszędzie, a obwód nigdzie (albo może na
Bardziej szczegółowoWspółpraca pracowników naukowych z parkami technologicznymi na przykładzie Finlandii - propozycja implementacji rozwiązań dla Polski
Współpraca pracowników naukowych z parkami technologicznymi na przykładzie Finlandii - propozycja implementacji rozwiązań dla Polski Dr inż. MBA Janusz Marszalec Centrum Edisona, Warszawa 8 kwietnia 2014
Bardziej szczegółowoStowarzyszenie Klaster Grupa Meblowa HORECA. Toruń, 28.04.2015 r.
Stowarzyszenie Klaster Grupa Meblowa HORECA Toruń, 28.04.2015 r. GRUPA MEBLOWA HORECA 9 firm produkcyjnych oraz WSZP/UMK 2 firmy z branży informatycznej Produkcja mebli w technologiach: drewno, płyty meblowe,
Bardziej szczegółowoAnna Ober Aleksandra Szcześniak 09.05.2014
Anna Ober Aleksandra Szcześniak 09.05.2014 http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/2014_2020/strony/ glowna.aspx 2 I Wsparcie prowadzenia prac B+R przez przedsiębiorstwa oraz konsorcja naukowoprzemysłowe
Bardziej szczegółowoCzym jest SIR? Cele szczegółowe SIR:
Czym jest SIR? Sieć na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich funkcjonuje w ramach Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich (podsieć KSOW) i ma charakter otwarty. Uczestnikami Sieci mogą być wszystkie
Bardziej szczegółowoDlaczego warto działać w klastrze? Klastry a rozwój lokalnej przedsiębiorczości
Dlaczego warto działać w klastrze? Klastry a rozwój lokalnej przedsiębiorczości DEFINICJE KLASTRA: Klastry to geograficzne skupiska wzajemnie powiązanych firm, wyspecjalizowanych dostawców, jednostek świadczących
Bardziej szczegółowoAnaliza strategiczna SWOT innowacyjności gospodarki Małopolski
Analiza strategiczna SWOT innowacyjności gospodarki Małopolski Kraków, 9 maja 2012 r. Tomasz Geodecki Piotr Kopyciński Łukasz Mamica Marcin Zawicki Etap diagnostyczny Diagnoza pogłębiona (załącznik do
Bardziej szczegółowoRozwój konkurencyjności polskiej gospodarki poprzez cyfryzację Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020.
Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020. Raport Społeczeństwo informacyjne w liczbach 2012 http://www.mac.gov.pl/raporty-i-dane/ 2 3% populacji firm w Polsce 1540 firm dużych Potencjał sektora
Bardziej szczegółowoWielkopolski klaster chemiczny jednostek naukowo-badawczych oraz przedsiębiorstw jest projektem realizowanym w ramach Działania 2.
Wielkopolski klaster chemiczny jednostek naukowo-badawczych oraz przedsiębiorstw jest projektem realizowanym w ramach Działania 2.6 Regionalne Strategie Innowacyjne i transfer wiedzy Zintegrowanego Programu
Bardziej szczegółowoFINANSOWANIE INNOWACJI REKOMENDACJE DLA DOLNEGO ŚLĄSKA
FINANSOWANIE INNOWACJI REKOMENDACJE DLA DOLNEGO ŚLĄSKA prof. nzw. dr hab. Beata Filipiak Unia Europejska stoi wobec konieczności wzmocnienia swojej międzynarodowej pozycji konkurencyjnej w obliczu zmieniających
Bardziej szczegółowoDofinansowanie na rozwój działalności i wdrożenie innowacji
RPO Lubuskie 2020 Oś Priorytetowa 1 Gospodarka i innowacje PI 3 c Zwiększone zastosowanie innowacji w przedsiębiorstwach sektora MŚP W ramach PI mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa mogą uzyskać wsparcie
Bardziej szczegółowoFundusze unijne dla przedsiębiorców wdrażane przez PARP, ze szczególnym uwzględnieniem dofinansowania na tworzenie i świadczenie e-usług
2009 Fundusze unijne dla przedsiębiorców wdrażane przez PARP, ze szczególnym uwzględnieniem dofinansowania na tworzenie i świadczenie e-usług Tomasz Czerwoniak Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości
Bardziej szczegółowodla badań i rozwoju: Osie Priorytetowe PO IG Osie Priorytetowe PO IG
Osie Priorytetowe PO IG Osie Priorytetowe PO IG dla badań i rozwoju: Oś Priorytetowa 1. - Badania i rozwój nowoczesnych technologii Oś Priorytetowa 2. Infrastruktura sfery B+R Oś Priorytetowa 3. Kapitał
Bardziej szczegółowoISBN (wersja online)
Magdalena Jasiniak Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Instytut Finansów, Zakład Finansów Korporacji, 90-214 Łódź, ul. Rewolucji 1905 r. nr 39 RECENZENT Włodzimierz Karaszewski SKŁAD
Bardziej szczegółowoAktywne formy kreowania współpracy
Projekt nr... Kształtowanie sieci współpracy na rzecz bezpieczeństwa energetycznego Dolnego Śląska ze szczególnym uwzględnieniem aspektów ekonomiczno społecznych Aktywne formy kreowania współpracy Dr inż.
Bardziej szczegółowoCO NOWEGO W RPO WK-P dla PRZEDSIĘBIORCÓW? Opracował: Lech Światły
CO NOWEGO W RPO WK-P dla PRZEDSIĘBIORCÓW? Opracował: Lech Światły URZĄD MARSZAŁKOWSKI WK-P zamierza uruchomić wsparcie m.in. na następujące projekty w ramach osi priorytetowej 1 Wzmocnienie innowacyjności
Bardziej szczegółowoJacek Szlachta. Panel 2 Rola współpracy transgranicznej dla rozwoju województwa podlaskiego. Białystok 20 luty 2014 roku
Jacek Szlachta Panel 2 Rola współpracy transgranicznej dla rozwoju województwa podlaskiego Białystok 20 luty 2014 roku 1 Struktura prezentacji 1. Zapisy strategii województwa podlaskiego do roku 2020 w
Bardziej szczegółowoPROGRAMY SEMINARIÓW. TEMAT A Innowacje w biznesie przegląd dobrych praktyk. Godziny spotkania: 10:00 13:00
PROGRAMY SEMINARIÓW TEMAT A Innowacje w biznesie przegląd dobrych praktyk 1. Pojęcia podstawowe z obszaru innowacyjnej przedsiębiorczości 2. Proces poszukiwania innowacyjności 3. Proces wprowadzania innowacji
Bardziej szczegółowoPriorytety ZWM w zakresie polityki regionalnej na rzecz rozwoju gospodarczego
XXXVI posiedzenie Komisji Wspólnej Samorządów Terytorialnych i Gospodarczych Małopolski Marek Sowa Marszałek Województwa Małopolskiego Kluczowe zadania dla Regionu: 1. Finalizacja pakietu planowania strategicznego
Bardziej szczegółowoLIWOŚCI FINANSOWANIA ROZWOJU INNOWACJI W LATACH 2008-2013
MOśLIWO LIWOŚCI FINANSOWANIA ROZWOJU INNOWACJI W LATACH 2008-2013 2013 Działalno alność PARP na rzecz wspierania rozwoju i innowacyjności ci polskich przedsiębiorstw Izabela WójtowiczW Dyrektor Zespołu
Bardziej szczegółowoZMIANY W KRYTERIACH WYBORU FINANSOWANYCH OPERACJI PO IG W RAMACH DZIAŁANIA 4.5
ZMIANY W KRYTERIACH WYBORU FINANSOWANYCH OPERACJI PO IG W RAMACH DZIAŁANIA 4.5 LP Działanie Dotychczasowe brzmienie w brzmieniu zaakceptowanym przez KM 1. 4.5 W projekcie przewidziano komponent B+R - (utworzenie
Bardziej szczegółowoNazwa Beneficjenta: Warmińsko-Mazurska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. w Olsztynie
Tytuł projektu: Oś 1 Przedsiębiorczość Działanie 1.1 Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw Poddziałanie 1.1.11 Regionalny System Wspierania Innowacji Nazwa Beneficjenta: Warmińsko-Mazurska Agencja Rozwoju
Bardziej szczegółowoO nas. Małopolski. Rys. Cele fundacji EKLASTER
EKLASTER O nas Fundacja eklaster powstała z inicjatywy środowisk reprezentujących MŚP oraz samorządowców i naukowców województwa małopolskiego. Duży i wciąż w niewielkim stopniu wykorzystany potencjał
Bardziej szczegółowoTransfer technologii z uczelni do przemysłu
Transfer technologii z uczelni do przemysłu Olaf Gajl Podsekretarz Stanu w MNiSW Krzysztof J. Kurzydłowski Podsekretarz Stanu w MNiSW Innowacyjna pozycja Polski (European Innovation Scoreboard 2006) 2005
Bardziej szczegółowoJerzy Majchrzak Dyrektor Departamentu Innowacji i Przemysłu
Jerzy Majchrzak Dyrektor Departamentu Innowacji i Przemysłu AUTOEVENT 2014 2 PRZEMYSŁ MOTORYZACYJNY Jeden z największych producentów samochodów i komponentów motoryzacyjnych w regionie Europy Środkowo-Wschodniej.
Bardziej szczegółowoInstrumenty wsparcia przedsiębiorstw w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego
Urząd d Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego Instrumenty wsparcia przedsiębiorstw w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata 2007 - Ostrowiec Świętokrzyski,
Bardziej szczegółowoPozycja mikroprzedsiębiorstw w regionalnych systemach innowacji
2010 Pozycja mikroprzedsiębiorstw w regionalnych systemach innowacji Paweł Czyż Warszawa, maj 2010 WPROWADZENIE Ewolucja teorii wzrostu gospodarczego i podejścia do innowacji Od podejścia neoklasycznego
Bardziej szczegółowoZałożenia Regionalnego Programu Operacyjnego na lata w kontekście wsparcia szkolnictwa wyższego oraz infrastruktury B+R
Założenia Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014-2020 w kontekście wsparcia szkolnictwa wyższego oraz infrastruktury B+R Gorzów Wielkopolski, 4 marca 2013 r. Plan prezentacji Strategia Rozwoju
Bardziej szczegółowoWZROST KONKURENCYJNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTW SEKTOROWY PROGRAM OPERACYJNY
Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej SEKTOROWY PROGRAM OPERACYJNY WZROST KONKURENCYJNOŚCI KONKURENCYJNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTW 2004-2006 Krzysztof Gulda p.o. Dyrektora Departament Innowacyjności
Bardziej szczegółowoNarodowe Strategiczne Ramy Odniesienia i wynikające z nich Programy Operacyjne. Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia i wynikające z nich Programy Operacyjne ze szczególnym uwzględnieniem Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka Warszawa, 28 stycznia 2007 1 Narodowe Strategiczne
Bardziej szczegółowoWSPARCIE FIRM TYPU START-UP I FIRM TYPU SPIN-OFF
WSPARCIE FIRM TYPU START-UP I FIRM TYPU SPIN-OFF ZARZĄDZANIE SIECIĄ WSPÓŁPRACY MŚP Łukasz Pytliński CEM Instytut Badań Rynku i Opinii Publicznej Wrzesień 2010 1 WSPARCIE FIRM TYPU START-UP I FIRM TYPU
Bardziej szczegółowoW jaki sposób park technologiczny może wspomóc transfer wiedzy na Mazowszu. Michał Dzierżawski Płocki Park Przemysłowo-Technologiczny S.A.
W jaki sposób park technologiczny może wspomóc transfer wiedzy na Mazowszu Michał Dzierżawski Płocki Park Przemysłowo-Technologiczny S.A. Rys historyczny: Koncepcja Parku Przemysłowo- Technologicznego
Bardziej szczegółowoFORMULARZ AUDITU TECHNOLOGICZNEGO
F7/8.2.1/8.5.10806 1/5 Załącznik nr 19b do SIWZ FORMULARZ AUDITU TECHNOLOGICZNEGO Auditorzy: Data auditu: Osoby zaangażowane w audit ze strony firmy: F7/8.2.1/8.5.10806 2/5 A. INFORMACJE OGÓLNE Firma:
Bardziej szczegółowoFUNDUSZE UE DLA PRZEDSIĘBIORCÓW PROGRAM OPERACYJNY INNOWACYJNA GOSPODARKA Działania realizowane przez PARP
FUNDUSZE UE DLA PRZEDSIĘBIORCÓW PROGRAM OPERACYJNY INNOWACYJNA GOSPODARKA Działania realizowane przez PARP Iwona Szendel Dyrektor Zespołu Instrumentów Inwestycyjnych Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości
Bardziej szczegółowoCel Działania: Podniesienie i dostosowanie kwalifikacji i umiejętności osób pracujących do potrzeb regionalnej gospodarki.
Priorytet VIII Regionalne kadry gospodarki Działanie 8.1 Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regionie Cel Działania: Podniesienie i dostosowanie kwalifikacji i umiejętności osób pracujących do potrzeb
Bardziej szczegółowoPB II Dyfuzja innowacji w sieciach przedsiębiorstw, procesy, struktury, formalizacja, uwarunkowania poprawiające zdolność do wprowadzania innowacji
PB II Dyfuzja innowacji w sieciach przedsiębiorstw, procesy, struktury, formalizacja, uwarunkowania poprawiające zdolność do wprowadzania innowacji Arkadiusz Borowiec Instytut Inżynierii Zarządzania Politechnika
Bardziej szczegółowoWsparcie dla przedsiębiorców w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny
Wsparcie dla przedsiębiorców w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój, 2014-2020 Marcin Łata Departament Konkurencyjności i Innowacyjności Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Katowice, 16 maja
Bardziej szczegółowoPodstawy procesu programowania perspektywy finansowej 2014-2020. Konsultacje społeczne Gliwice, 24 maja 2013 r.
Podstawy procesu programowania perspektywy finansowej 2014-2020 Konsultacje społeczne Gliwice, 24 maja 2013 r. Uwarunkowania programowe Unia Europejska Strategia Europa 2020 Pakiet legislacyjny dla Polityki
Bardziej szczegółowoNarodowe Centrum Badań i Rozwoju
Narodowe Centrum Badań i Rozwoju Program Badań Stosowanych Projekty Badawcze Rozwojowe Projekty Celowe Inicjatywa Technologiczna Innotech Program Badań Stosowanych PBS Program Badań Stosowanych Narodowego
Bardziej szczegółowoBadania podstawą działań PARP na rzecz przedsiębiorców
2011 Anna Tarnawa Kierownik Sekcji Badań i Analiz Departament Rozwoju Przedsiębiorczości i Innowacyjności Badania podstawą działań PARP na rzecz przedsiębiorców Warszawa, 22 listopada 2011 r. Działalność
Bardziej szczegółowoMAŁOPOLSKO PODKARPACKIEGO KLASTRA CZYSTEJ ENERGII. 03 czerwca 2008 r
Możliwości finansowania dla MAŁOPOLSKO PODKARPACKIEGO KLASTRA CZYSTEJ ENERGII 03 czerwca 2008 r OLGA WARZECHA CENTRUM TRANSFERU TECHNOLOGII AGH Dział Obsługi Funduszy Strukturalnych tel. 12 617 31 59 warzecha@agh.edu.pl
Bardziej szczegółowoInteligentne organizacje zarządzanie wiedzą i kompetencjami pracowników
2010 Inteligentne organizacje zarządzanie wiedzą i kompetencjami pracowników Paulina Zadura-Lichota Zespół Przedsiębiorczości Warszawa, styczeń 2010 r. Pojęcie inteligentnej organizacji Organizacja inteligentna
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp... 9 KOMUNIKACJA MARKETINGOWA UCZELNI WYŻSZEJ... 11 ZNACZENIE MARKI W KOMUNIKACJI MARKETINGOWEJ UCZELNI WYŻSZEJ...
Spis treści Wstęp... 9 Rozdział I KOMUNIKACJA MARKETINGOWA UCZELNI WYŻSZEJ... 11 Rozdział II ZNACZENIE MARKI W KOMUNIKACJI MARKETINGOWEJ UCZELNI WYŻSZEJ... 33 Rozdział III ROLA SERWISU INTERNETOWEGO UCZELNI
Bardziej szczegółowoWarsztaty dla początkujących czyli o co chodzi w Funduszach Europejskich?
Warsztaty dla początkujących czyli o co chodzi w Funduszach Europejskich? Program Operacyjny Inteligentny Rozwój Irena Romańczuk Departament Programów Regionalnych Główny Punkt Informacyjny Funduszy Europejskich
Bardziej szczegółowoOcena realizacji celu strategicznego RIS: Integracja środowisk społecznogospodarczych. Wanda M. Gaczek Józef Komorowski Rober Romanowski
Ocena realizacji celu strategicznego RIS: Integracja środowisk społecznogospodarczych regionu Wanda M. Gaczek Józef Komorowski Rober Romanowski Struktura opracowania 1. Źródła informacji, metoda oceny
Bardziej szczegółowoREGULAMIN CENTRUM PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I TRANSFERU TECHNOLOGII UNIWERSYTETU ZIELONOGÓRSKIEGO
Załącznik do uchwały nr 463 Senatu UZ z 29.04.2015r. REGULAMIN CENTRUM PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I TRANSFERU TECHNOLOGII UNIWERSYTETU ZIELONOGÓRSKIEGO 1. Centrum Przedsiębiorczości i Transferu Technologii Uniwersytetu
Bardziej szczegółowoBogusław Kotarba. Współpraca transgraniczna w świetle założeń umowy partnerstwa Polska Unia Europejska
Bogusław Kotarba Współpraca transgraniczna w świetle założeń umowy partnerstwa Polska Unia Europejska 2014-2020 Europejska współpraca terytorialna (EWT) EWT stanowi jeden z dwóch celów polityki spójności
Bardziej szczegółowoSTRATEGIA ROZWOJU WYDZIAŁU ZARZĄDZANIA GÓRNOŚLĄSKIEJ WYŻSZEJ SZKOŁY HANDLOWEJ im. WOJCIECHA KORFANTEGO w KATOWICACH założenia na lata
STRATEGIA ROZWOJU WYDZIAŁU ZARZĄDZANIA GÓRNOŚLĄSKIEJ WYŻSZEJ SZKOŁY HANDLOWEJ im. WOJCIECHA KORFANTEGO w KATOWICACH założenia na lata 2013 2020 Strategia rozwoju Wydziału Zarządzania GWSH wpisuje się ściśle
Bardziej szczegółowoStan realizacji Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Śląskiego na lata Katowice, 20 września 2005 r.
Stan realizacji Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Śląskiego na lata 2003-2013 Katowice, 20 września 2005 r. Misja i Wizja RSI Woj. Śląskiego Misja i Wizja RSI Woj. Śląskiego Wyobrażenia tworzą
Bardziej szczegółowoProjekt Europejski Wymiar Łodzi Wsparcie przedsiębiorców z Łodzi środkami Unii Europejskiej
Projekt Europejski Wymiar Łodzi Wsparcie przedsiębiorców z Łodzi środkami Unii Europejskiej Towarzystwo Inicjatyw Europejskich ul. Próchnika 1 lok. 303 90-408 Maj 2013 Operator Programu Wolontariatu Długoterminowego
Bardziej szczegółowoProwadzenie badań naukowych pod kątem skutecznej komercjalizacji wiedzy na dolnośląskich uczelniach wyższych
Prowadzenie badań naukowych pod kątem skutecznej komercjalizacji wiedzy na dolnośląskich uczelniach wyższych Rekomendacje z Rady Programową Dolnośląskiego Ośrodka Transferu Wiedzy i Technologii, która
Bardziej szczegółowoInnowacyjność jako obszar polityki rozwoju Małopolski STRATEGIA MAŁOPOLSKA 2020
Innowacyjność jako obszar polityki rozwoju Małopolski STRATEGIA MAŁOPOLSKA 2020 Konferencja Regionalna SMART+ Innowacje w małych i średnich przedsiębiorstwach oraz promocja badań i rozwoju technologicznego
Bardziej szczegółowoPROGRAM OPERACYJNY INTELIGENTNY ROZWÓJ
PROGRAM OPERACYJNY INTELIGENTNY ROZWÓJ Celem Programu jest promowanie inwestycji przedsiębiorstw w badania i innowacje oraz rozwijanie powiązań i synergii między przedsiębiorstwami, ośrodkami badawczo-rozwojowymi
Bardziej szczegółowoNowa perspektywa finansowa UE nowe uwarunkowania
Wydział Zarządzania Regionalnym Programem Operacyjnym Nowa perspektywa finansowa UE nowe uwarunkowania UNIA EUROPEJSKA EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO Rozporządzenie ogólne PE i Rady Ukierunkowanie
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ MECHANICZNY Instytut Technologii Maszyn i Automatyzacji. Wydatki strukturalne EWIDENCJONOWANIE I SPRAWOZDAWCZOŚĆ
WYDZIAŁ MECHANICZNY Instytut Technologii Maszyn i Automatyzacji Wydatki strukturalne EWIDENCJONOWANIE I SPRAWOZDAWCZOŚĆ 13 maja 2011 Wydatki strukturalne akty prawne Ustawa o finansach publicznych z dn.
Bardziej szczegółowoŹródła finansowania badań przemysłowych i prac rozwojowych oraz wdrożeń innowacji
Źródła finansowania badań przemysłowych i prac rozwojowych oraz wdrożeń innowacji Agnieszka Matuszak 1 Strona 0 ŹRÓDŁA FINANSOWANIA BADAŃ PRZEMYSŁOWYCH I PRAC ROZWOJOWYCH ORAZ WDROŻEŃ INNOWACJI Jednym
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XII/134/11 RADY MIASTA KRAKOWA. z dnia 13 kwietnia 2011 r.
UCHWAŁA NR XII/134/11 RADY MIASTA KRAKOWA z dnia 13 kwietnia 2011 r. w sprawie kierunków działania dla Prezydenta Miasta Krakowa w zakresie rozwoju gospodarczego i innowacji na terenie Gminy Miejskiej
Bardziej szczegółowoRegionalny E-KO-SYSTEM Innowacji Województwa Śląskiego
Regionalny E-KO-SYSTEM Innowacji Województwa Śląskiego Konferencja Regionalny Ekosystem Innowacji Wspólny rynek dla biznesu i nauki Chorzów, 10 października 2012 r. RSI komunikuje politykę innowacyjną
Bardziej szczegółowoIzba Przemysłowo-Handlowa w Tarnowskich Górach. Strategia Izby Przemysłowo-Handlowej w Tarnowskich Górach na lata 2007-2014
Izba Przemysłowo-Handlowa w Tarnowskich Górach Strategia Izby Przemysłowo-Handlowej w Tarnowskich Górach na lata 2007-2014 12 czerwca 2007 Misją Izby Przemysłowo-Handlowej w Tarnowskich Górach jest stworzenie
Bardziej szczegółowoPrzedsiębiorczość na wsi współczesne wyzwania i koncepcja rozwoju
Przedsiębiorczość na wsi współczesne wyzwania i koncepcja rozwoju Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Marcin Twardokus Departament Programów Regionalnych Główny Punkt
Bardziej szczegółowo2010 Kierunki i instrumenty wsparcia działalności innowacyjnej mikroprzedsiębiorstw. Dr Barbara Grzybowska. Warszawa, maj 2010
2010 Kierunki i instrumenty wsparcia działalności j mikroprzedsiębiorstw Dr Barbara Grzybowska Warszawa, maj 2010 PLAN WYSTĄPIENIA 1. Współpraca mikroprzedsiębiorstw z innymi podmiotami w zakresie realizacji
Bardziej szczegółowoInstrumenty II i III osi priorytetowej Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 2014-2020
Instrumenty II i III osi priorytetowej Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 2014-2020 Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020 Założeniem POIR jest wsparcie realizacji całego procesu powstawania
Bardziej szczegółowoRegionalne Centrum Transferu Innowacji Logistycznych. Piotr Nowak 28.04.2008, Poznań
Regionalne Centrum Transferu Innowacji Logistycznych Piotr Nowak 28.04.2008, Poznań DZIAŁALNOŚĆ INSTYTUTU Misja: Rozwijamy, promujemy i wdraŝamy w gospodarce innowacyjne rozwiązania w zakresie logistyki
Bardziej szczegółowoPolityka klastrowa i wsparcie inicjatyw klastrowych doświadczenia i perspektywa 2014-2020
2013 Joanna Podgórska Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości Polityka klastrowa i wsparcie inicjatyw klastrowych doświadczenia i perspektywa 2014-2020 Seminarium CATI Warszawa, 24 czerwca 2013 roku
Bardziej szczegółowoFUNDUSZE UNIJNE DLA PRZEDSIĘBIORCÓW. Joanna Pastuszuk. Zastępca Dyrektora Lubelskiej Agencji Wspierania Przedsiębiorczości w Lublinie
FUNDUSZE UNIJNE DLA PRZEDSIĘBIORCÓW Joanna Pastuszuk Zastępca Dyrektora Lubelskiej Agencji Wspierania Przedsiębiorczości w Lublinie HARMONOGRAM NABORU WNIOSKÓW Harmonogram przedstawia przybliżone terminy
Bardziej szczegółowoZarządzanie talentami w polskich przedsiębiorstwach - wyniki badań
Zarządzanie talentami w polskich przedsiębiorstwach - wyniki badań Informacja o badaniu Pomimo trudnej sytuacji na rynku pracy, zarówno polskie jak i międzynarodowe przedsiębiorstwa coraz częściej dostrzegają
Bardziej szczegółowoMożliwości wsparcia z funduszy UE. Zbigniew Krzewiński
Możliwości wsparcia z funduszy UE Zbigniew Krzewiński krzew@man.poznan.pl Plan prezentacji 1. Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny 2. 7. Program Ramowy 3. Program technostarterów WRPO Priorytety
Bardziej szczegółowo2016 CONSULTING DLA MŚP. Badanie zapotrzebowania na usługi doradcze
2016 CONSULTING DLA MŚP Badanie zapotrzebowania na usługi doradcze 1 O raporcie Wraz ze wzrostem świadomości polskich przedsiębiorców rośnie zapotrzebowanie na różnego rodzaju usługi doradcze. Jednakże
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Wprowadzenie... 9
SPIS TREŚCI Wprowadzenie... 9 ROZDZIAŁ I Teoretyczne ujęcie innowacji... 11 1. Innowacje-proces innowacyjny-konkurencyjność... 11 2. System innowacyjny na poziomie regionu... 15 3. System innowacyjny a
Bardziej szczegółowoW kontekście międzynarodowym Strategia wytycza zakres działań obejmujących:
Deklaracja Polityki Uczelni Erasmusa (Strategia) Proszę opisać strategię międzynarodową Uczelni (w kontekście europejskim i pozaeuropejskim). W opisie proszę odnieść się do: 1) wyboru partnerów, 2) obszarów
Bardziej szczegółowoBieżące wyzwania dla Ośrodków Transferu Technologii. dr Aleksander Bąkowski
Bieżące wyzwania dla Ośrodków Transferu Technologii dr Aleksander Bąkowski BIURO ZARZĄDU Ul. Baśniowa 3, pok.312, 02-349 Warszawa, tel./fax +48 22 465 84 16; E-mail: biuro@sooipp.org.pl; www.sooipp.org.pl;
Bardziej szczegółowoCzynniki sukcesu przy transakcjach fuzji i przejęć. Rynki Kapitałowe
Czynniki sukcesu przy transakcjach fuzji i przejęć Rynki Kapitałowe Warszawa, 24 września 2008 1 A. Bankowość Inwestycyjna BZWBK Obszar Rynków Kapitałowych B. Wybrane aspekty badania C. Wnioski i rekomendacje
Bardziej szczegółowoWspółpraca sektora MŚP z B+R pod kątem rozwoju potencjału innowacyjnego sektora MŚP w województwie mazowieckim. dr Michał Klepka
Współpraca sektora MŚP z B+R pod kątem rozwoju potencjału innowacyjnego sektora MŚP w województwie mazowieckim dr Michał Klepka Współpraca - formy Nieformalne spotkania Praktyki studenckie Zamawiane prace
Bardziej szczegółowoliwości finansowania branży y IT z funduszy UE
Możliwo liwości finansowania branży y IT z funduszy UE CO TO JEST DOTACJA? Dotacja jest bezzwrotną pomocą finansową W wielu przypadkach jest to refundacja kosztów, które przedsiębiorca poniósł. Dlatego
Bardziej szczegółowoZimowa Szkoła Leśna X Sesja. Współczesne problemy komunikacji społecznej i edukacji w leśnictwie WNIOSKI
Zimowa Szkoła Leśna X Sesja Współczesne problemy komunikacji społecznej i edukacji w leśnictwie WNIOSKI 1. Dynamiczne zmiany środowiskowe, gospodarcze i społeczne mają istotny wpływ na kształtowanie oczekiwań
Bardziej szczegółowoSzukanie wspólnej wartości (korzyści) w klastrze
Szukanie wspólnej wartości (korzyści) w klastrze Struktura klastrowa M. Porter - klastry to geograficzne koncentracje wzajemnie powiązanych przedsiębiorstw, wyspecjalizowanych dostawców (w tym dostawców
Bardziej szczegółowoInnowacje i Inteligentny Rozwój. Iwona Wendel Podsekretarz Stanu, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Szczecin, 10 czerwca 2015 r.
Innowacje i Inteligentny Rozwój Iwona Wendel Podsekretarz Stanu, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Szczecin, 10 czerwca 2015 r. Wsparcie innowacyjności w latach 2014-2020 W perspektywie 2014-2020 wsparcie
Bardziej szczegółowoProgramowanie perspektywy finansowej w Wielkopolsce. Oś Priorytetowa I- Innowacyjna i konkurencyjna gospodarka
1 Programowanie perspektywy finansowej 2014-2020 w Wielkopolsce Oś Priorytetowa I- Innowacyjna i konkurencyjna gospodarka 2 Alokacja środków na WRPO 2014+ WRPO 2014+ 2 450,2 mln euro (EFRR 1 760,9 mln
Bardziej szczegółowoZARYS STRATEGII ROZWOJU GOSPODARCZEGO LESZNA
Partnerstwo w ramach potrójnej spirali na rzecz strategii rozwoju gospodarczego ZARYS STRATEGII ROZWOJU GOSPODARCZEGO LESZNA Strategia rozwoju Leszna została opracowana w 1997r. W 2008r. Rada Miejska Leszna
Bardziej szczegółowoWIELKOPOLSKI REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY NA LATA Oś Priorytetowa I Innowacyjna i konkurencyjna gospodarka
WIELKOPOLSKI REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY NA LATA 2014-2020 Oś Priorytetowa I Innowacyjna i konkurencyjna gospodarka Alokacja środków na WRPO 2014+ WRPO 2014+ 2 450,2 mln euro (EFRR 1 760,9 mln euro;
Bardziej szczegółowoStrategia umiędzynarodowienia Uczelni na potrzeby wniosku programu Erasmus
Strategia umiędzynarodowienia Uczelni na potrzeby wniosku programu Erasmus WSZ E pretenduje do stania się nowoczesną placówką naukową, edukacyjną, badawczą i szkoleniową, wykorzystującą potencjał korporacji
Bardziej szczegółowoUchwała Nr 28/2013/IV Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 26 kwietnia 2013 r.
Uchwała Nr 28/2013/IV Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia efektów kształcenia dla studiów podyplomowych Zarządzanie Logistyką w Przedsiębiorstwie, prowadzonych
Bardziej szczegółowoŚrodki na projekty B+R i transfer technologii w RPO WM
Środki na projekty B+R i transfer technologii w RPO WM 2014-2020 Mazowiecka Jednostka Wdrażania Programów Unijnych Warszawa, 11 grudnia 2013 br. 1 Mazowiecka Jednostka Wdrażania Programów Unijnych MIR:
Bardziej szczegółowoStymulowanie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez klastry propozycja działań
2013 Joanna Podgórska Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości Stymulowanie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez klastry propozycja działań 2014-2020 II Forum Innowacji Transportowych
Bardziej szczegółowoFirmy rodzinne chcą zwiększać zyski i zatrudniać nowych pracowników [RAPORT]
Firmy rodzinne chcą zwiększać zyski i zatrudniać nowych pracowników [RAPORT] data aktualizacji: 2019.01.09 Wzrost zysków i przyciąganie nowych pracowników SĄ priorytetami polskich firm rodzinnych. To wyniki
Bardziej szczegółowoRegionalny Ośrodek Rozwoju Innowacyjności i Społeczeństwa Informacyjnego
URZĄD MARSZAŁKOWSKI KUJAWSKO-POMORSKIEGO WOJEWÓDZTWA Regionalny Ośrodek Rozwoju Innowacyjności i Społeczeństwa Informacyjnego DEPARTAMENT PLANOWANIA STRATEGICZNEGO I GOSPODARCZEGO Regionalny Ośrodka Rozwoju
Bardziej szczegółowoProgram Operacyjny Kapitał Ludzki na lata Dział Programów Międzynarodowych
Program Operacyjny Kapitał Ludzki na lata 2007-2013 priorytety centralne Priorytet I Priorytet II Priorytet III Priorytet IV Priorytet V Priorytet X priorytety regionalne Priorytet VI Priorytet VII Priorytet
Bardziej szczegółowoMANAGER INNOWACJI MODUŁY WARSZTATOWE
MANAGER INNOWACJI MODUŁY WARSZTATOWE WARSZTAT I-A PRAWNO-TEORETYCZNE PODSTAWY PROJEKTÓW INNOWACYJNYCH Czym jest innowacja? Możliwe źródła Wewnętrzne i zewnętrzne źródła informacji o innowacji w przedsiębiorstwie.
Bardziej szczegółowoStrategia rozwoju Politechniki Śląskiej na lata
Załącznik do uchwały Senatu nr IV/23/16/17 Strategia rozwoju Politechniki Śląskiej na lata 2016-2020 Gliwice, grudzień 2016 r. 5 1. WIZJA I MISJA POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ Misja Politechniki Śląskiej: Politechnika
Bardziej szczegółowoREGULAMIN AKADEMICKIEGO INKUBATORA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI WYŻSZEJ SZKOŁY EKONOMII I INNOWACJI W LUBLINIE
Załącznik do uchwały Senatu WSEI nr 5 z dnia 27.09.2006r. REGULAMIN AKADEMICKIEGO INKUBATORA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI WYŻSZEJ SZKOŁY EKONOMII I INNOWACJI W LUBLINIE Rozdział I Postanowienia ogólne 1 Akademicki
Bardziej szczegółowoJednostka Koordynująca Wdrażanie RIS. Śląska Rada Innowacji - Komisja Ekspertów ds. Programu Wykonawczego Ustalenia strategiczne
Jednostka Koordynująca Wdrażanie RIS Śląska Rada Innowacji - Komisja Ekspertów ds. Programu Wykonawczego 2009-2010 Ustalenia strategiczne Programu Wykonawczego 2009-2010 dla Regionalnej Strategii Innowacji
Bardziej szczegółowoRegionalna Strategia Innowacji dla Mazowsza cele i działania
Regionalna Strategia Innowacji dla Mazowsza cele i działania dr Marcin Wajda Dyrektor Departamentu Rozwoju Regionalnego i Funduszy Europejskich Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie
Bardziej szczegółowo