Klienci Taurona na 70. Tour de Pologne. Wiatr od morza, energia na lądzie. Nawet 6 mld zł z obligacji. Odpowiedzialna turystyka.

Transkrypt

1 Nr 8 (58) sierpień 2013 magazyn grupy tauron ISSN wywiad Wiatr od morza, energia na lądzie wydarzenia Nawet 6 mld zł z obligacji raport Odpowiedzialna turystyka wydarzenia Klienci Taurona na 70. Tour de Pologne

2 wydarzenia Nawet 6 mld zł z obligacji Tauron Polska Energia podpisał 31 lipca dwie umowy dotyczące emisji obligacji. Pierwsza z ING Bankiem Śląskim, Bankiem Polska Kasa Opieki i BRE Bankiem jest porozumieniem programowym do maksymalnej kwoty 5 mld zł, druga dotycząca organizacji i gwarantowania emisji obligacji z Bankiem Gospodarstwa Krajowego opiewa na kwotę 1 mld zł Celem emisji obligacji jest finansowanie wydatków inwestycyjnych wynikających z realizacji strategii rozwoju Grupy Tauron do roku Trzyletni program Umowa programowa z ING Bankiem Śląskim, Bankiem Polska Kasa Opieki i BRE Bankiem została zawarta na trzy lata, i w jej ramach Tauron, przy udziale banków pełniących rolę organizatorów emisji i dealerów, będzie emitować obligacje do wybranych inwestorów. Umowa programowa nie gwarantuje emisji obligacji, co oznacza, że ostateczna wartość emisji i ustalenie jej warunków nastąpi po procedurze zbierania zapisów na obligacje. Zgodnie z zapisami umowy obligacje będą miały charakter niezabezpieczony i będą mogły być dematerializowane w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych i notowane w Alternatywnym Systemie Obrotu organizowanym przez Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie lub BondSpot. Porozumienie z BGK Umowa zawarta z Bankiem Gospodarstwa Krajowego jest pierwszym tego typu porozumieniem z tą instytucją do tej pory finansowanie projektów było zabezpieczane ze wsparciem banków komercyjnych oraz instytucji multilateralnych, takich jak Europejski Bank Inwestycyjny i Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju. Portfel instytucji finansowych współpracujących z Grupą Tauron poszerzył się o kolejny istotny podmiot poinformował Dariusz Lubera, prezes zarządu Tauron Polska Energia. Środki pozyskane z emisji obligacji zostaną przeznaczone na realizację długofalowej strategii rozwoju Grupy. W jej ramach planujemy Prezes zarządu Tauron Polska Energia Dariusz Lubera i p.o. prezesa zarządu Banku Gospodarstwa Krajowego Dariusz Kacprzyk podpisali umowę dotyczącą organizacji i gwarantowania emisji obligacji przeprowadzenie inwestycji związanych m.in. z budową nowych mocy wytwórczych, modernizacją i odtwarzaniem sieci dystrybucyjnej oraz zwiększaniem zdolności produkcyjnych naszych zakładów górniczych dodał. Dzisiejsza umowa jest przykładem tego, jak Bank Gospodarstwa Krajowego przyczynia się do pobudzenia gospodarki powiedział Dariusz Kacprzyk, p.o. prezesa zarządu BGK. Emisja obligacji dla spółki Tauron Polska Energia jest bezprecedensowa pod względem skali zaangażowania BGK. Finansując jedną z kluczowych spółek sektora energetycznego, realizujemy program Inwestycje Polskie, którego celem jest utrzymanie poziomu dynamiki inwestycji w kraju dodaje. Obligacje objęte będą gwarancją emisji, tj. zobowiązaniem gwaranta programu (Banku Gospodarstwa Krajowego) do nabywania obligacji emitowanych przez spółkę, a maksymalny termin zapadalności będzie wynosił piętnaście lat. Struktura finansowania przewiduje emisję w seriach w latach , a wykupy w równych ratach od 2019 do 2028 r. Bank Gospodarstwa Krajowego pełni w tym przedsięwzięciu rolę organizatora, gwaranta programu i depozytariusza. Zgodnie z modelem biznesowym Grupy emitent jest odpowiedzialny za pozyskiwanie finansowania dla spółek z Grupy Tauron. Kolejny rok emisji obligacji Program emisji obligacji realizowany jest przez Grupę Tauron od 2010 r. W jego ramach w grudniu 2010 r. Tauron podpisał z grupą banków umowę na emisję obligacji o wartości 1,3 mld zł (w celu refinansowania zobowiązań spółek z Grupy Tauron pozyskania środków na finansowanie ogólnych potrzeb korporacyjnych spółki), a rok później podwyższył wartość programu do 4,3 mld zł, z przeznaczeniem na finansowanie nabycia Górnośląskiego Zakładu Elektroenergetycznego (2011 r.). W 2012 r. spółka podwyższyła wartości programu emisji obligacji o kolejne 2,75 mld z przeznaczeniem na finansowanie programu inwestycyjnego i ogólne potrzeby korporacyjne. (RuM, MS) Krzysztof Zawadzki, wiceprezes zarządu ds. ekonomiczno-finansowych Tauron Polska Energia Dzięki podpisanym porozumieniom spółka będzie miała możliwość dokonywania wielokrotnych emisji obligacji, dopasowując termin i wysokość pozyskiwanych środków pieniężnych do faktycznego zapotrzebowania oraz sytuacji panującej na rynku finansowym. Pozwoli to na optymalizację kosztów finansowania zewnętrznego, a także dywersyfikację jego źródeł. Dłuższy od obecnie posiadanych okres finansowania jest bardzo korzystny i dopasowany do potrzeb Grupy. foto: mat. prasowe bgk foto: arc 2

3 W NUMERZE 2 wydarzenia Nawet 6 mld zł z obligacji 3 EDYTORIAL Gorące lato niskich cen 4 Wywiad Wiatr od morza, energia na lądzie 6 Flesz O krok bliżej interwencji na unijnym rynku CO 2 Wspólny rynek Świat potrzebuje więcej energii Największe gospodarki o ochronie klimatu W czerwcu większe zużycie prądu niż rok wcześniej Mały trójpak zatwierdzony przez Sejm i Senat 8 biznes Energia dla biznesu w pigułce Sezon podwójnych korzyści Zapraszamy do internetowego biura obsługi 9 Notowania Przesilenie cen 10 wydarzenia Wielki wyścig Szlakiem atrakcji Taurona 12 grupa Promujemy polski węgiel Przebudowa stacji Brzegowa 13 grupa Farma wiatrowa Marszewo na finiszu Pocztówki z wakacji Kolejni klienci w Cieple 16 Wydarzenia Tauron inwestuje 18 w unii Drugie podejście do backloadingu 20 raport Odpowiedzialna turystyka 22 wynalazcy Volta w nauce 24 promocja Lato z Tauronem: Awangardowe Katowice Jack Strong sfilmowany Bohaterowie w Jaworznie 26 perły taurona Energetyczna stulatka 28 ENERGIA INACZEJ Duński eksperyment 30 felieton Czekając na nowoczesne jutro foto: arc od redakcji Gorące lato niskich cen Magdalena Rusinek Redaktor naczelna Lato w Polsce trwa w najlepsze, a dobra pogoda zachęca do odwiedzania kurortów. Na spędzających wakacje nad morzem lub w górach czekają letnie atrakcje przygotowane przez Taurona. Ze strefy dobrej energii można korzystać np. w Sopocie, gdzie przygotowano konkursy m.in. z nagrodami finansowymi, mogącymi zasilić wakacyjny budżet. Działania te są związane z promocją nowej oferty dla klientów indywidualnych Od wakacji niskie ceny prądu. Szczegóły znajdą Państwo na str. 10. Tegoroczne sportowe lato zdominował jubileuszowy 70. Tour de Pologne. To już po raz czwarty Tauron dodawał energii startującej w tym prestiżowym wyścigu kolarskiej elicie. O tym wydarzeniu piszemy na str. 11. Mimo letniej aury w Grupie Tauron wiele się dzieje. 31 lipca Tauron Polska Energia podpisał dwie umowy na emisję obligacji o łącznej wartości do 6 mld zł (szczegóły na stronie obok). Zakończyła się też budowa bloku ciepłowniczego w Zespole Elektrociepłowni Bielsko-Biała. To inwestycja warta ponad 600 mln zł. Z kolei Tauron Ciepło podpisał umowę na budowę turbogeneratora o mocy 50 MW dla Zakładu Wytwarzania Nowa w Dąbrowie Górniczej. Jak podkreślał obecny przy podpisywaniu umowy prezes Taurona, Dariusz Lubera, to kolejny dowód na to, że Grupa sprawnie realizuje plan inwestycyjny (więcej na str ). Tych z Państwa, którzy czytają nasze pismo w wersjach na tablety, być może najbardziej ucieszy wiadomość o nowej ofercie dla klientów Taurona, czyli usłudze ebok. Daje ona możliwość wglądu do podstawowych informacji o zawartych umowach, płatnościach za rachunki oraz zapewnia dostęp do wzorów niezbędnych dokumentów (więcej na str. 8). W kolejnej części cyklu Wynalazcy wzięliśmy pod lupę historię Alessandra Volty. Wsławił się on wynalezieniem pierwszej baterii elektrycznej, a także obaleniem teorii o elektryczności zwierzęcej Galvaniego. Co ciekawe, z początku był on dla Volty wzorem. Co się stało, że Volta przeszedł do historii jako ten, który pogrzebał odkrycia Galvaniego? Odpowiedź na to pytanie znajdą Państwo na str Zapraszam do lektury! Wydawca: Tauron Polska Energia SA, Departament Komunikacji Rynkowej i PR dyrektor: Paweł Gniadek, pawel.gniadek@tauron-pe.pl, tel Redakcja: Polska Energia, ul. ks. Piotra Ściegiennego 3, Katowice, fax , redakcja@tauron-pe.pl Redaktor naczelna: Magdalena Rusinek, magdalena.rusinek@tauron-pe.pl, tel Zastępca red. naczelnej: Marcin Lauer, marcin.lauer@tauron-pe.pl, tel Zespół redakcyjny: Marietta Stefaniak, marietta.stefaniak@tauron-pe.pl, tel ; Jacek Sakrejda, jacek.sakrejda@tauron-pe.pl, tel ; Południowy Koncern Węglowy SA: Zofia Mrożek, zmrozek@pkwsa.pl, tel ; Tauron Wytwarzanie SA: Bartosz Nowak, bartosz.nowak@tauron-wytwarzanie.pl, tel ; Tauron Dystrybucja SA: Marcin Marzyński, marcin.marzynski@tauron-dystrybucja.pl, tel ; Tauron Ciepło SA: Karolina Kmon, kkmon@ tauron-cieplo.pl, tel ; Tauron Sprzedaż sp. z o.o.: Elżbieta Bukowiec, elzbieta.bukowiec@tauron-pe.pl, tel ; Tauron Obsługa Klienta: Katarzyna Sierszuła, katarzyna.sierszula@tauron-pe.pl, tel ; Tauron Ekoenergia: Monika Meinhart-Burzyńska, monika.meinhart-burzynska@tauron-ekoenergia.pl, tel Realizacja wydawnicza: Direct Publishing Group, ul. Genewska 37, Warszawa Wydawca nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń. Redakcja nie zwraca materiałów oraz zastrzega sobie prawo ich redagowania i skracania. Zdjęcie na okładce: Radosław Każmierczak. Numer zamknięto 7 sierpnia 2013 r. Archiwum PE dowiedz się więcej! 3

4 wywiad Wiatr od morza, energia na lądzie Wywiad z Anne-Bénédicte Genachte, specjalistką od technologii offshore (czyli morskich elektrowni wiatrowych) z Europejskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej Stawiam żagle i jestem gotowy do wypłynięcia na morze, gdy nagle zderzam się z wiatrakiem! Czy taka wizja może w ciągu kilku lat stać się rzeczywistością? Czy to realna perspektywa dla polskiego wybrzeża? To zabawna historia, ale oczywiście odpowiedź brzmi: nie. Wystarczy spojrzeć na mapę farm wiatrowych typu offshore, zarówno tych istniejących, jak i tych w fazie inwestycji. Widać, że jest ich na Bałtyku bardzo mało. Co do polskiego wybrzeża, ledwo można je dostrzec. Podobnie jest na Morzu Północnym, w kanale La Manche czy na belgijskim i niemieckim wybrzeżu. Jeśli są już jakieś farmy, to daleko od brzegu. I nie zmieniłoby się to przy wysoko rozwiniętym sektorze energetyki offshore. Nawet gdyby zbudować farmy wiatrowe, które dostarczałyby 180 GW energii elektrycznej jedną czwartą zapotrzebowania całej Unii Europejskiej to takie instalacje zajęłyby ledwie ok. 3 proc. powierzchni Morza Północnego (czyli 18 tys. km 2 przyp. red.). foto: arc W Polsce jest wyraźny sprzeciw wobec energetyki wiatrowej. Narosło wokół niej sporo mitów. Można się spodziewać, że polscy rybacy będą protestować także przeciwko budowie morskich elektrowni wiatrowych? Nie spotkałam się jeszcze z przypadkiem, by jakiś polski rybak poniósł straty przez offshore. Podobnie sytuacja wygląda w Niemczech, a tam technologia ta jest przecież o wiele bardziej rozwinięta niż w Polsce. Gdyby jednak któryś z polskich rybaków miał wątpliwości, to polecam zapoznanie się z najnowszymi badaniami naukowymi. Poddano obserwacji Anne-Bénédicte Genachte Doradca ds. prawnych offshore w Europejskim Stowarzyszeniu Energetyki Wiatrowej w Brukseli. Jest odpowiedzialna za konsultację i promocję rozwiązań prawnych dla offhsore, zarówno na poziomie Unii Europejskiej, jak i poszczególnych krajów członkowskich. Ukończyła University of St. Thomas w USA oraz Brussels School of International Studies. Mówi biegle po francusku, hiszpańsku i angielsku. 4

5 Jednym z czołowych producentów morskiej energii są Chiny na zdjęciu jedna z chińskich farm wiatrowych tereny wokół paru istniejących morskich farm wiatrowych (m.in. położonych niedaleko szwedzkiego wybrzeża Yttre Stengrund i Utgrunden) i okazało się, że wokół nich populacja ryb nie tylko nie jest mniejsza niż na innych, ale wręcz przeciwnie znacząco większa. A jakie są perspektywy rozwoju sektora offshore w Europie? Europa jest światowym liderem we wdrażaniu tej technologii energetycznej. Moc zainstalowana w obiektach wynosi 5 GW. Jesteśmy jednak dopiero na początku drogi. Do 2020 r. z nowo wybudowanych farm ma popłynąć 40 GW energii elektrycznej, co pokryje 4 proc. zapotrzebowania UE. Ale i tak tempo nie spadnie, bo do 2030 r. farmy mają wytwarzać 150 GW 14 proc. przewidywanego zapotrzebowania energetycznego Unii. Offshore może mieć także kluczowe znaczenie w walce z bezrobociem. Obecnie wydajemy miliardy euro na zakup paliwa od OPEC (Organization of Petroleum Exporting Countries, czyli Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową przyp. red.) i innych krajów wydobywających gaz i ropę. Offshore oznacza, że możemy sami produkować energię, a przez to znaleźć zatrudnienie dla wielu ludzi. Obecnie off- shore daje pracę dla 35 tys. osób. Do końca tej dekady ich liczba wzrośnie do 170 tys., a w 2030 r. aż do 300 tys. Jest to wielka szansa na nowe inwestycje przemysłowe i walkę z bezrobociem dla wielu nadbrzeżnych terenów europejskich zwłaszcza tych, w które uderzył odpływ zamówień na budowę statków z europejskich stoczni. To optymistyczna wizja. Może jednak Pani wskazać potencjalne problemy związane z rozwojem offshore? W niektórych krajach, np. w Niemczech, Holandii i Wielkiej Brytanii, da się zauważyć pewną niepokojącą tendencję. U waszych zachodnich sąsiadów trwa obecnie debata nad kosztami i możliwymi cięciami finansowania nowych projektów. To przeszli już Holendrzy, którzy zdecydowali się zatrzymać wszystkie prace nad offshore i zobaczyć, czy da się pozyskać tanią energię z innych źródeł. Wydaje się, że za rzadko stawia się pytanie, jakie są koszty społeczne pozostawienia samych sobie byłych pracowników przemysłu stoczniowego bez dania im możliwości zdobycia zatrudnienia. 40 GW tyle energii chce pozyskiwać UE z instalacji offshore do 2020 r. Może Pani przybliżyć czytelnikom, które kraje są liderami budowy morskich elektrowni wiatrowych? I co zyskują ich gospodarki? W Europie mówimy o stanie na koniec 2012 r. największa liczba farm wiatrowych znajduje się w Wielkiej Brytanii. Ich całkowita moc to 3 GW 60 proc. możliwości produkcyjnych wszystkich unijnych instalacji. Druga w rankingu Dania wytwarza 0,9 GW energii morskiej. Na świecie ważnym producentem są Chiny, ale z 260 MW daleko im do Brytyjczyków. Tyle że Chińczycy planują poważne inwestycje w offshore i już za dwa lata chcą wytwarzać 5 GW, a do 2020 r. aż 30 GW. Ich sąsiedzi Koreańczycy z południa planują wytwarzanie na poziomie 2,5 GW. Za to offshore w Japonii jest na razie w powijakach, podobnie jak w USA, Kanadzie, Tajwanie i Indiach. Morskie farmy wiatrowe mogą być motorem rozwoju wielu branż, nie tylko producentów turbin. Skorzystać na nich mogą producenci sprzętu elektronicznego, sektor IT, stocznie oraz finansiści. Spójrzmy na ubiegły rok 293 podłączone do sieci turbiny na 17 farmach kosztowały ok. 3,4-4,6 mld euro. Jeśli założymy, że w 2020 r. farm ma być niemal 10 razy więcej, mamy pojęcie o ekonomicznej skali przedsięwzięcia. Z jakimi osobliwymi opiniami trzeba najczęściej polemizować na temat offshore? Najdziwniejsza była zdecydowanie kłótnia o to, że transport morski nie będzie możliwy, bo turbiny wyrosną jak grzyby po deszczu. To prawdziwy nonsens, bo farmy są budowane poza morskimi strefami ruchu. Dodatkowo została zgromadzona potężna liczba danych z GPS statków, by znaleźć jak najlepsze lokalizacje dla farm. Najbardziej jednak śmiałam się, gdy usłyszałam, że żeglarze będą rozbijać się o farmy zaraz po wyjściu z portu o czym pan wspomniał na początku rozmowy. Jakby bardziej niebezpieczne nie były ogromne transportowce, które już pływają po naszych wodach (śmiech). Ma Pani jakieś porady dla Polski w sprawie morskich farm wiatrowych? Jest coś, na co powinniśmy zwrócić szczególną uwagę? Nad offshore pracują największe europejskie gospodarki. W ciągu dwóch ostatnich dekad ceny ropy, gazu i benzyny wzrosły niebotycznie. Połączcie te dwa fakty, a zobaczycie, że trzeba wsiąść do tego pociągu. R foto: shutterstock rozmawiał Hubert Orzechowski 5

6 flesz O krok bliżej interwencji na unijnym rynku CO 2 Parlament Europejski przyjął 3 lipca propozycję Komisji Europejskiej dotyczącą tzw. backloadingu, czyli zawieszenia sprzedaży 900 mln pozwoleń na emisję CO 2 po 2013 r. Za przedstawionymi przez KE rozwiązaniami głosowało 344 europosłów, 311 było przeciw. Parlament Europejski przyjął jednocześnie poprawkę, która określa, że usunięcie 900 milionów pozwoleń będzie jednorazową interwencją. To wbrew oczekiwaniom Komisji, która liczyła na nieograniczoną władzę w tym zakresie. KE dąży do interwencji na rynku CO 2, ponieważ ceny uprawnień są o wiele niższe niż szacowano, budując europejski system handlu emisjami (ETS). Głosowanie Europarlamentu tylko chwilowo podbiło koszty uprawnień na europejskich giełdach, a po kilku dniach cena spadła. foto: shutterstock W drugiej połowie lipca kształtowała się w granicach 4 euro za tonę emisji. Działania Komisji Europejskiej niepotrzebnie odwracają naszą uwagę od znacznie istotniejszych reform strukturalnych potrzebnych do 2020 r. Inwestorzy potrzebują przede wszystkim pewności, że raz ustanowiony system będzie trwał przez określony na początku czas. A my poświęcamy zbyt dużo uwagi backloadingowi, zamiast dyskutować, czym należy go zastąpić po 2020 r. powiedziała europosłanka Lena Kolarska-Bobińska. Kolejnym etapem prac nad wprowadzeniem interwencji będzie zatwierdzenie jej przez Radę Ministrów UE. Komentarz na str Wspólny rynek Czechy, Polska, Rumunia, Słowacja i Węgry podpisały porozumienie w sprawie przyłączenia Polski i Rumunii do zintegrowanego mechanizmu market coupling Jest to forma łączenia rynków energii elektrycznej z udziałem giełd energii. Market coupling opiera się na łączeniu ofert sprzedaży i kupna z dwóch lub więcej rynków, z uwzględnieniem zdolności przesyłowej dostępnej na łączących je liniach transgranicznych. Cena energii elektrycznej jest później wyznaczana w oparciu o wspólny algorytm. Mechanizm ten z powodzeniem działa od 11 września 2012 r. na rynku dnia następnego energii elektrycznej w Czechach, Słowacji i na Węgrzech. Polska i Rumunia, chcąc przyczynić się do rozwoju jednolitego europejskiego rynku energii elektrycznej, a także uzyskać korzyści z integracji rynków, zdecydowały się na przystąpienie do projektu. W opublikowanym przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne komunikacie podano, że połączenie krajowych rynków energii elektrycznej powinno skutkować efektywniejszym wykorzystaniem transgranicznych zdolności przesyłowych, większą płynnością rynku, rozwojem konkurencji, bardziej harmonijną organizacją rynku, a także stabilniejszymi hurtowymi cenami energii elektrycznej. Wspólny pięciostronny projekt Czech, Polski, Rumunii, Słowacji i Węgier został nazwany 5M Market Coupling (5M MC). Pod koniec 2010 r. analogiczny mechanizm połączył Towarową Giełdę Energii i skandynawską giełdę energii Nord Pool Spot. Świat potrzebuje więcej energii Globalne zużycie energii zwiększy się do 2040 r. o ponad połowę ocenia amerykańska agencja Energy Information Administration (EIA) Według jej szacunków wzrost konsumpcji energii w ciągu najbliższych 30 lat zwiększy się o 56 proc. i będzie przede wszystkim wynikał z rosnącego zapotrzebowania wśród rozwijających się, coraz zamożniejszych krajów głównie Indii i Chin. Mimo wzrostu udziału w rynku energii jądrowej i odnawialnych źródeł energii wciąż podstawą Według prognoz Amerykanów wzrost konsumpcji energii w ciągu najbliższych 30 lat zwiększy się o 56 proc. funkcjonowania światowej energetyki będą paliwa kopalne. Energia odnawialna i nuklearna staną się najszybciej rozwijającymi się źródłami energii na świecie. Ich udział w rynku będzie rosnąć o 2,5 proc. rocznie. Jednak to paliwa kopalne nadal będą zaspokajać prawie 80 proc. światowego zużycia energii. Gaz ziemny będzie najszybciej rozwijającym się paliwem kopalnym dzięki eksploatacji gazu zaciśniętego, gazu łupkowego i metanu z pokładów węgla. foto: shutterstock 6

7 Największe gospodarki o ochronie klimatu W czerwcu większe zużycie prądu niż rok wcześniej W Krakowie spotkali się przedstawiciele państw grupy G20 odpowiedzialni za sprawy środowiska i klimatu Forum Głównych Gospodarek Świata obradowało 18 lipca na temat sposobów globalnego ograniczenia emisji dwutlenku węgla do atmo- sfery. Spotkaniu współprzewodniczył minister środowiska Marcin Korolec jako prezydent nadchodzącej Konferencji Klimatycznej ONZ COP19 w Warszawie. Po raz pierwszy w historii przedstawiciele najważniejszych gospodarek świata obradują w Polsce. To duże uznanie dla naszego kraju i jego wysiłków redukcyjnych. Dzisiejsze spotkanie jest ważnym krokiem na drodze do listopadowej konferencji klimatycznej. To znakomita okazja do wypracowania wspólnego stanowiska z przyszłymi kluczowymi negocjatorami światowego porozumienia o ochronie klimatu powiedział minister Korolec. Kraje, które wzięły udział w obradach, są odpowiedzialne za 75 proc. światowej emisji CO 2. G20 to grupa największych gospodarek świata. Kraje UE pod wspólną reprezentacją są liczone jako jeden członek grupy. foto: shutterstock Zużycie energii elektrycznej w Polsce wzrosło w czerwcu o 1,4 proc. w porównaniu z tym samym miesiącem 2012 r. Krajowa produkcja w ujęciu rok do roku spadła o 2,34 proc. Najbardziej, bo blisko o 25 proc., ograniczono wytwarzanie w jednostkach gazowych. Wzrosty odnotowały natomiast odnawialne źródła energii wykorzystujące wodę oraz wiatr. W całym pierwszym półroczu 2013 r. krajowe zużycie energii elektrycznej zmalało o niespełna 1 proc., a jej produkcja o 0,4 proc. Nieznacznie rosło jednak wytwarzanie w elektrowniach na węglu kamiennym oraz w farmach wiatrowych. Średnia cena sprzedaży energii elektrycznej w Polsce w II kwartale 2013 r. wyniosła 194,77 zł/mwh. Dla porównania w I kw r. stawka ta wyniosła 195,52 zł/mwh. Mały trójpak zatwierdzony przez Sejm i Senat Parlament w ostatnich dniach lipca uchwalił zmiany w prawie energetycznym zawarte w tzw. małym trójpaku Jego głównymi założeniami są m.in. liberalizacja rynku gazu, wsparcie dla energochłonnych firm przemysłowych oraz ułatwienia w rozwoju energetyki prosumenckiej. Nowelizacja zakłada rozwój właścicielski przesyłu i obrotu gazem oraz obowiązek sprzedaży gazu przez giełdę. Kwestii tych domagała się Komisja Europejska, która w związku z opóźnieniami we wdrażaniu dyrektyw Unii Europejskiej w tym obszarze zgłosiła Polskę do Trybunału Sprawiedliwości UE. Rząd w toku prac legislacyjnych wniósł dodatkowo poprawkę dotyczącą zwolnienia z obowiązku prowadzenia działalności gospodarczej prosumentów właścicieli mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii (OZE) produkujących energię. Zmiana ta ustala też warunki sprzedaży tej energii do sieci. Do jej odkupienia zobowiązany jest sprze- dawca z urzędu, a cena zakupu wynosi 80 proc. średniej ceny sprzedaży energii elektrycznej w kraju odnotowanej we wcześniejszym roku kalendarzowym. Nowelizacja wprowadza też m.in. definicję odbiorcy wrażliwego, któremu przysługiwać będzie dofinansowanie do zakupów energii. Zgodnie z ustawową definicją odbiorca wrażliwy to osoba spełniająca kryteria uzyskania dodatku mieszkaniowego. W zakresie zakupów gazu odbiorcą wrażliwym jest konsument, któremu przyznano ryczałt na kupno opału. Wprowadzenie tych zapisów to jeden z warunków, od których Urząd Regulacji Energetyki uzależnia przyszłą decyzję o uwolnieniu cen energii dla odbiorców indywidualnych. Odbiorcy przemysłowi, wykorzystujący ponad 100 GWh energii rocznie zostaną częściowo zwolnieni z obowiązku przedstawiania do umorzenia przez URE świadectw pochodzenia energii ze źródeł odnawialnych. Dzięki uchwalonej nowelizacji możliwe będzie uwolnienie przez URE cen energii dla klientów indywidualnych Kolumnę opracowała Hanna Bogdańska foto: shutterstock 7

8 biznes Energia dla biznesu w pigułce Nowa wersja strony Tauron Biznes, czyli serwisu dedykowanego klientom biznesowym, działa już od lipca wszystkie niezbędne informacje, włącznie z tą, jak zostać klientem Taurona. Poza ujednoliceniem szaty graficznej udoskonalono na niej również funkcjonalność i sposób przedstawienia treści. Rozbudowano serwis obsługi klienta, w którym znajdują się Można tam teraz znaleźć wszelkie niezbędne dokumenty związane z zawarciem umowy z Tauronem, a także poradnik energetyczny oraz informacje na temat wyłączeń i awarii. Nie zabrakło oczywiście aktualnej oferty produktowej, obejmującej rozwiązania dla każdego klienta. Ma on obecnie możliwość skorzystania z osobnej części serwisu z dedykowanymi danemu typowi firmy rozwiązaniami. Dobrze widoczna zakładka Kontakt zawiera czytelny formularz, umożliwiający wybór sposobu, w jaki obecny lub potencjalny klient chce się kontaktować z Tauronem. Nowoczesny i bardziej czytelny layout to zapowiedź dalszych zmian. Pojawiają się one w odpowiedzi na rosnące potrzeby klientów biznesowych. Zachęcamy do zapoznania się z nowym serwisem pod adresem: (MS) Zapraszamy do internetowego biura obsługi Nowa wersja strony zawiera także informacje o naszych produktach skierowanych do klientów zainteresowanych zakupem energii ekologicznej. Tauron Eko Biznes i Tauron Eko Premium zostały stworzone we współpracy z Polskim Towarzystwem Certyfikacji Energii. Dodatkowo Tauron Eko Premium zdobył nagrodę Polskiej Izby Ekologii Sezon podwójnych korzyści Klienci Taurona z Górnego Śląska mogą teraz bez wychodzenia z domu załatwić większość spraw, które dotychczas wymagały wizyty w punkcie obsługi lub kontaktu z infolinią. Działa już elektroniczny system obsługi towe, które zapewnia klientom Tau- rona dostęp do informacji o zawartych umowach, Elektroniczne biuro obsługi klienta to innowacyjne narzędzie interne- płaconych rachunkach czy wzory niezbędnych dokumentów. Dzięki zintegrowanej skrzynce pocztowej będą otrzymywać informacje dotyczące obsługi, wiadomości o atrakcyjnych promocjach, a także ofertę sklepu internetowego. Klienci, dostający dotychczas fakturę elektroniczną na swoją skrzynkę pocztową, teraz będą mogli odbierać ją również za pośrednictwem serwisu. ebok dostępny jest w dwóch pakietach: Standard oraz Komfort. Rozszerzona wersja serwisu, czyli pakiet Komfort, adresowana jest do klientów, którzy zdecydowali się na produkt z gwarancją ceny. Wśród dodatkowych funkcji pakietu znajdują się: możliwość przedłużenia umowy przez internet, historia odczytów licznika oraz wykresy zużycia energii. Dzięki dodatkowym informacjom oraz poradom klienci będą mogli łatwiej kontrolować poziom zużycia energii oraz zarządzać płatnościami. System pozwala dokonywać szybkich e-płatności oraz posiada moduł powiadamiania owego o zbliżającym się terminie zapłaty. Wygraj nagrody Aby zachęcić klientów do zapoznania się z nowym narzędziem, przygotowano dwa konkursy o tematyce wakacyjnej. Nagrodą są skutery kultowej marki Vespa, rowery Kross oraz firmowe leżaki Taurona. Warunkiem uczestnictwa jest oczywiście posiadanie aktywnego konta ebok. Aktualnie dostęp do serwisu mają klienci z terenu Górnego Śląska oraz okolic. Trwają prace nad udostępnieniem platformy klientom Taurona z pozostałych terenów. Agnieszka Żur Usługa Twoja Bezpieczna Firma jest od lipca bezpłatna dla klientów z segmentu małych i średnich firm, którzy zdecydują się na produkt Pakiet Oszczędny osobistych takich jak laptop, klucze czy telefon Ten specjalny wakacyjny dodatek daje klientom Taurona możliwość zabezpieczenia cennych rzeczy na wypadek ich utraty. Pakiet Oszczędny cieszy się naprawdę ogromnym zainteresowaniem wśród klientów. Dotychczas z tej oferty skorzystało już ponad 4,5 tysiąca firm. Usługa Twoja Bezpieczna Firma jest bezpłatna, a jej aktywacja to tylko trzy bardzo proste kroki. Równie prosta jest także zasada jej działania. Po aktywacji usługi klienci otrzymują specjalne naklejki i brelok do kluczy. Wystarczy umieścić je na przedmiotach, które mają być chronione. Usługa, razem z produktem Pakiet Oszczędny, jest sprzedawana do końca sierpnia. (MG) 8

9 notowania Przesilenie cen W lipcu bieżącego roku średnia temperatura w Polsce wyniosła 19,73 C, a miesiąc mimo że upalny był średnio o 0,4 C chłodniejszy niż w roku Z drugiej jednak strony poprawiające się dane makro, jak choćby wskaźnik PMI, który wzrósł do 51,1 pkt., tłumaczą wzrost zapotrzebowania na moc w KSE. Licząc rok do roku, zwiększyło się ono o ok. 3,2 proc. (wg wstępnych danych PSE). Średnia cena na RDN TGE wyniosła 155,27 zł/mwh (36,30 /MWh) i była o ponad 5 zł wyższa niż w czerwcu. Również rynek bilansujący zachowywał się bardziej zmiennie i zanotował kilka dni, kiedy ceny znacznie wzrosły w stosunku do rynku spot. Jednym z nich był jak dotąd najcieplejszy dzień roku 29 lipca, w którym cena CRO wyniosła średnio 204,53 zł/mwh. W ciągu całego miesiąca średnia cena CRO ukształtowała się na poziomie 159,48 zł/mwh, czyli o 4,21 zł wyżej niż na TGE. W drugiej połowie miesiąca przez całą Europę przetoczyła się fala upałów, które wraz z wieloma opóźnieniami uruchomień bloków elektrowni jądrowych po corocznych remontach spowodowały znaczne podwyżki cen energii. Średnia cena na niemieckim EPEX spot wyniosła 36,42 /MWh, czyli o 8,60 więcej niż w czerwcu. Podobnie było w Czechach, gdzie indeks OTE osiągnął 36,78 /MWh, a silnie uzależniony od sytuacji hydrologicznej rynek NordPool spot ze względu na ciepłą i suchą pogodę kosztował średnio 33,81 /MWh, a więc o 147 proc. więcej niż rok wcześniej. Na rynku terminowym energii elektrycznej większość notowanych kontraktów wciąż spadała, osiągając historyczne minima w połowie lipca, po czym wraz ze wzrostami cen spot wszystkie produkty zaczęły szybko zyskiwać na wartości. Referencyjny kontrakt na przyszły rok Base Y-14 od minimum 145,15 zł/mwh w kilka dni zdrożał do 148,50 zł/mwh. Peak Y-14 od minimów zyskał 5 zł, kosztując 174,00 zł/mwh. Największe ruchy obserwowaliśmy na kontraktach z dostawą w sierpniu, gdzie Base M zdrożał w ciągu lipca ze 148 do 155,50 zł/mwh. Z kolei niemiecki kontrakt Base Y-14 notowany na EEX zachowywał się zupełnie inaczej i przez cały lipiec tracił, osiągając 36,61 /MWh. Mimo to na koniec miesiąca nadal był droższy od swojego polskiego odpowiednika o 1,87. Jedną z przyczyn spadków cen energii w Niemczech były niskie ceny węgla w Europie, które w kontraktach na przyszły rok osiągnęły 4-letnie minima 84,70 $/t. Dodatkowo ceny uprawnień do emisji CO 2, od momentu pozytywnego rozstrzygnięcia głosowania nad backloadingiem 3 lipca i ustanowieniu tego dnia maksimów na poziomie 4,68 /t, także szybko zaczęły tracić na wartości, spadając do 4,04 /t. Wszystko dlatego, że na finalne decyzje będziemy jednak musieli poczekać aż do niemieckich wyborów parlamentarnych, które odbędą się pod koniec września. W drugiej części lipca ceny CO 2 wróciły w okolice 4,30 /t, na co oprócz taniejącego węgla mogła mieć wpływ informacja, iż przydział darmowych uprawnień dla instalacji objętych EU ETS odbędzie się dopiero we wrześniu. Rafał Barchanowski Biuro Analiz Operacyjnych Taurona W lipcu ceny ropy Brent wzrosły od 101 do ponad 109 $/bbl, by następnie na skutek słabszych odczytów z chińskiej gospodarki powrócić w okolice 106 $/bbl. Po niespodziewanych spadkach zapasów ropy w USA ceny kontraktów WTI przez chwilę po raz pierwszy od trzech lat kosztowały więcej niż Brent. Wkrótce ciekawy wpływ na rynki mogą mieć zarządzający Rezerwami Federalnymi w USA, którzy zdecydują, czy przedłużyć wydane w 2003 r. pozwolenie umożliwiające bankom handel surowcami z dostawą fizyczną. Nie czekając na decyzję, JP Morgan już zapowiedział wycofanie się z tego rynku i sprzedaż wszystkich powiązanych aktywów. Średnie ceny i wolumeny energii elektrycznej na TGE i rynku bilansującym W lipcu 2013 r. PORÓWNANIE cen kontraktów terminowych dla energii i CO 2 W lipcu 2013 r. Średnie ceny energii w kontraktach spot na rynkach europejskich W lipcu 2013 r. 9

10 wydarzenia Szlakiem atrakcji Taurona Tego lata Tauron przygotował dla swoich klientów wiele miłych niespodzianek związanych z kampanią sprzedażową Od wakacji niskie ceny prądu Wakacje to czas podróży. Letnie wojaże z Tauronem po Polsce rozpoczęliśmy od jednego z najpopularniejszych nadmorskich kurortów. Nad Bałtykiem W okresie wakacyjnym Sopot cieszy się bardzo dużą popularnością szacuje się, że rocznie odwiedza go ponad dwa miliony turystów. Nasi klienci mają w Sopocie zapewnione dwa miesiące nieprzerwanych atrakcji. Każdy dzień pełen jest konkursów, gier interaktywnych rozgrywanych w strefie dobrej energii oraz zabaw. Co tydzień można wygrać tysiąc złotych na wakacyjne szaleństwa. Żeby je zdobyć, wystarczy odpowiedzieć na proste pytanie: Co dodaje ci energii podczas urlopu? Dodatkowo trzy pierwsze weekendy sierpnia to moc wrażeń podczas Sopot Molo Jazz Festival, Sopot Art & Fashion Week oraz Sopot Match Race, które również odbędą się z udziałem Taurona. Tauronek prezentuje kajak, którym zwycięzcy konkursu mogą wyruszyć na wakacyjną wyprawę Wodne szaleństwa Znad morza warto przenieść się na południe Polski. W lekkiej letniej atmosferze Tauron zaprasza na wodne szaleństwa do największych kąpielisk otwartych, basenów i parków wodnych. Tego lata Tauron zawita do takich miejscowości jak: Białka Tatrzańska, Wrocław, Strzegom, Opole, Częstochowa, Gliwice, Jastrzębie-Zdrój, Muszyna. Wśród atrakcji są m.in. rozgrywki koszykówki wodnej, zorbing wodny, czyli chodzenie w kuli po wodzie oraz pojedynki na pistolety wodne. Do zabawy włączy się Tauronek, a profesjonalny fotograf uwieczni chwile radości na zdjęciach. Co weekend do wygrania jest wysokiej jakości pompowany kajak (wraz z wyposażeniem), którym zwycięzcy mogą wyruszyć na emocjonującą wakacyjną wyprawę. We współpracy z ratownikami WOPR organizowane są również pokazy i zajęcia z zakresu udzielania pierwszej pomocy, a także pogadanki na temat bezpiecznego przebywania nad wodą. Górskie uroki Bezpieczeństwo na wakacjach to również motyw przewodni kolejnej akcji wakacyjnej, którą wspiera Tauron Bezpiecznego Lata W jej ramach ratownicy GOPR opowiadają o tym, jak bezpiecznie podróżować po górach oraz uczą zasad bezpiecznych zachowań podczas uprawiania turystyki górskiej i sportów letnich (jazdy na rowerze, wspinaczki i trekkingu). Podczas imprezy odbywają się konkursy i zabawy. Każdy chętny może również zasmakować waty cukrowej lub wziąć swoją pociechę do kącika Tauron, gdzie odbywa się malowanie dziecięcych buziek i wielkie kolorowanie pod hasłem Bezpiecznie na szlaku z Tauronkiem. Wraz z GOPR Tauron w lipcu pojawił się już na Gubałówce i w Krynicy; w sierpniu natomiast zaprasza na spotkanie na zamku w Ogrodzieńcu i w Szklarskiej Porębie. Monika Gałaś W tym roku Tauron zawitał m.in. do kompleksu basenów termalnych w Białce Tatrzańskiej. Prawdziwym hitem był zorbing wodny w wykonaniu Tauronka Aktualny harmonogram wydarzeń z udziałem Taurona znajduje się na stronie: Tam również zamieszczane są relacje z poszczególnych wydarzeń, najciekawsze hasła konkursowe oraz galerie zdjęć 10

11 Dzięki Tauronowi TdP to nie tylko wyścig, lecz przede wszystkim dobra zabawa Tomaszowi Marczyńskiemu, zwycięzcy klasyfikacji Najlepszy góral Tauron, towarzyszyli na podium prezes zarządu Tauron Polska Energia Dariusz Lubera (z prawej) i dyrektor Tour de Pologne Czesław Lang Wielki wyścig Jubileuszowy 70. Tour de Pologne już za nami. Tę prestiżową imprezę tradycyjnie wspierał Tauron, który w trakcie kolarskich zmagań przygotował dla swoich klientów wiele atrakcji Najmłodsi kibice mogli spróbować waty cukrowej w energetycznych barwach Tauron już po raz czwarty dodawał energii startującej w TdP kolarskiej elicie oraz swoim klientom dopingującym zawodników. Tour de Pologne to nasz kluczowy projekt sponsoringowy. Dzięki niemu promujemy markę Tauron i jej produkty mówi Dariusz Lubera, prezes zarządu Tauron Polska Energia. Czwórka okazała się znacząca również dla najlepszego polskiego uczestnika wyścigu Rafała Majki. Może trochę szkoda, że nie znalazłem się w pierwszej trójce klasyfikacji generalnej, ale czwarte miejsce to dobry wynik powiedział dziennikarzom. Najwięk- szymi zwycięzcami TdP jak zawsze okazali się klienci Taurona, którzy w trakcie wyścigu bawili się znakomicie. Na końcu każdego etapu na kibiców kolarstwa czekał kolorowy namiot pełen dobrej energii. Wśród atrakcji był m.in. rowerowy tor przeszkód dla najmłodszych, symulator dachowania podczas wypadku oraz konkurs, w którym do wygrania był markowy rower. Na właścicieli dwóch kółek czekała akcja Tuning Bike, dzięki której rowery zmieniały się nie do poznania. W tym roku można było również wesprzeć inicjatywę Fundacji Tauron i wygrać dla wybranej przez siebie szkoły odblaskowe gadżety. (MG) Tabela wyników Zawodnik numer team czas strata 1 Pieter Weening 136 OGE 31 h Jon Izaguirre Insausti 122 EUS 31 h Christophe Riblon 176 ALM 31 h Rafał Majka 55 TST 31 h Sergio Luis Henao Montoya 31 SKY 31 h Eros Capecchi 111 MOV 31 h Domenico Pozzovivo 175 ALM 31 h Na energorowerze można było wytworzyć prawdziwą energię i dzięki niej przyrządzić koktajl np. z bananów 8 Ivan Basso 61 CAN 31 h Tanel Kangert 4 AST 32 h Chris Anker Sorensen 52 TST 32 h

12 grupa Promujemy polski węgiel Południowy Koncern Węglowy rozpoczął kampanię promującą sprzedaż polskiego węgla pod hasłem Polski węgiel dla Ciebie Foto: ARC PKW Nowa strategia marketingowa spółki zakłada działania zachęcające klientów do kupowania polskiego węgla, szczególnie w kontekście rosnącej konkurencyjności tego rynku. Wynikają one również z inicjatyw podejmowanych przez Ministerstwo Gospodarki, a także Izbę Gospodarczą Sprzedawców Polskiego Węgla. Koncern wymienił już nośniki reklamowe znajdujące się na składach węglowych, które należą do sieci handlowej spółki. Teraz zawierają one nowe hasło reklamowe Polski węgiel dla Ciebie. Slogan ten będzie również przewodnim hasłem reklamy medialnej firmy. Koncernu Węglowego szczególne znaczenie ze względów biznesowych. Sprzedaż węgla na rynek pozaenergetyczny (zarówno ten detaliczny, jak i biznesowy) ma dla Południowego Aktualnie sieć handlowa Południowego Koncernu Węglowego jest bardzo rozwinięta i liczy prawie 60 firm oraz dysponuje niemal 150 punktami sprzedaży zlokalizowanymi na terenie całego kraju. Flagi i bannery z nowym hasłem stanęły przy składach węglowych (PP) Przebudowa stacji Brzegowa Rusza przebudowa Głównego Punktu Zasilania (GPZ) Brzegowa w Głogowie. Dzięki temu legnicki oddział Tauron Dystrybucja będzie mieć już drugą stację w izolacji gazowej DYSTRYBUCJA Technologia wykorzystująca gaz zamiast powietrza zyskuje na popularności, a infrastruktura Tauron Dystrybucja wzbogaci się o nowoczesny i ekologiczny obiekt. Wybudowana w latach 60. ubiegłego wieku stacja elektroenergetyczna Brzegowa jest jednym z trzech Głównych Punktów Zasilania 70-tysięcznego Głogowa. Po remoncie stacja będzie wyposażona w technologię GIS (Gas Insulated Switchgear). Istotą tego rozwiązania jest zastąpienie w urządzeniach rozdzielających energię elektryczną tradycyjnie wykorzystywanego w tym celu powietrza gazem. Ma on trzykrotnie lepsze od powietrza właściwości izolacyjne i dobrze gasi łuk elektryczny (samoistne wyładowanie charakteryzujące się dużą gęstością prądu). Dzięki jego zastosowaniu w rozdzielniach wysokiego napięcia możliwe będzie zdecydowane zmniejszenie wielkości stacji. Dodatkowo rozdzielnice gazowe budowane są w taki sposób, że urządzenia są zamknięte w stałej obudowie wykonanej ze stopu aluminium. To sprawia, że mają nieznaczny wpływ na otoczenie. Jest to szczególna zaleta ze względu na teren, na którym znajduje się stacja. Są to bowiem obszary ochrony przyrody, tzw. Łęgi Odrzańskie, czyli korytarz ekologiczny dolin Odry. Widok na GPZ Brzegowa z Rejonu Dystrybucji w Głogowie fot. Jacek Biniarz Oprócz modernizacji stacji dodatkowo zostanie wybudowana dwutorowa linia napowietrzna. Nowy odcinek będzie miał długość 1,6 km i przebiegnie przez Odrę oraz jej odnogi i kanały. Tor prawy będzie prowadził do Wschowy (woj. lubuskie), natomiast lewy do Huty Miedzi Głogów. Modernizację stacji elektroenergetycznej Brzegowa przeprowadzi spółka Contrast z Ostrowa Wielkopolskiego. Prace powinny się zakończyć do jesieni 2014 r. Na czas przebudowy GPZ Brzegowa zostanie wyłączony, a jego zadania przejmą stacje Żarków i Brzostów. R renata Stanisławska-Bąk 12

13 grupa Usiane wiatrakami pola to efekt inwestycji Taurona w Marszewie Farma wiatrowa Marszewo na finiszu Dobiega końca największa inwestycja spółki Tauron Ekoenergia, która zapewni 82 MW energii elektrycznej EKOENERGIA Po wielu miesiącach pracy powstało 41 turbin wiatrowych Vestas o łącznej mocy 82 MW. Uruchomienie elektrowni planowane jest już we wrześniu. Farma wiatrowa Marszewo znajduje się w województwie zachodniopomorskim, w powiecie sławieńskim, w gminie Postomino. W jej skład wchodzi 41 turbin o mocy 2 MW każda. Innymi słowy, energia wyprodukowana na farmie wiatrowej Marszewo wystarczy do zasilenia ok. 84 tysięcy gospodarstw domowych. Wykonawcą inwestycji jest konsorcjum złożone z Iberdrola Engineering and Construction Poland (lider konsorcjum) i Iberdrola Ingenieria y Construccion (partner konsorcjum). Inżynierem kontraktu jest Tractebel Engineering. Prace budowlane rozpoczęły się w kwietniu 2012 r. Specyficzne warunki gruntowe wielokrotnie wymagały wymiany warstwy pod fundamenty, a nieoczekiwane pojawienie się wody na jednej z lokalizacji spowodowało opóźnienia w konstrukcji. Dużym wyzwaniem okazał się także transport turbin na farmę. Nie bez znaczenia były również niezbyt łaskawe warunki pogodowe. O ile długa i pogodna jesień trwająca niemal do końca listopada 2012 r. pozwoliła przyspieszyć prace, to już sroga zima je spowolniła. Obecnie budowa wchodzi w fazę końcową. Dzięki podaniu napięcia do stacji GPO Marszewo możliwe było zakończenie jej testów. Do 11 czerwca 2013 r. trwał odbiór turbin po montażu mecha- nicznym przez inżyniera kontraktu. Sprawdzał on instalację połączeń i kompletność wyposażenia. W czerwcu rozpoczęto podanie napięcia na poszczególne obwody turbin. Ostatnie poprawki Następnie uruchomione zostały same turbiny. Rozruch wiatraków umożliwił przeprowadzenie procedury tzw. testu 120-godzinnego, podczas którego sprawdzana była m.in. poprawność funkcjonowania podzespołów oraz kompletność Turbiny z Marszewa od środka. Ich producentem jest hiszpańska firma Vestas sygnałów generowanych na potrzeby zdalnej kontroli i monitoringu funkcjonowania farmy. Kolejną fazą był przegląd przeprowadzony przez zespół przedstawiciela producenta turbin, wykonawcy i inżyniera kontraktu. Wszystkie turbiny zostały w pełni przetestowane, a następnie uruchomione. Do zakończenia inwestycji pozostało jeszcze tylko wyremontowanie dróg, uporządkowanie terenu i dopełnienie niezbędnych formalności. Kolejny etap inwestycji to odbiór techniczny farmy planowany zgodnie z przyjętym harmonogramem na wrzesień. Krzysztof Markiewicz Foto: ARC Foto: ARC 13

14 grupa Pocztówki z wakacji Spółki Grupy Tauron wspomagają akcje edukacyjne. Dzięki Obsłudze Klienta, Sprzedaży oraz Dystrybucji najmłodsi wziąć udział w wyjątkowych półkoloniach. Tymczasem w Wytwarzaniu Elektrowni Łaziska, tysiące osób uczestniczyły Dzieci mogły wcielić się w przedstawicieli różnych zawodów i poznać specyfikę ich branż Wesołą atmosferę podczas zajęć w namiocie Taurona zapewniały pełne pozytywnej energii byczki Tauronki GRUPA Na początku lipca w podwrocławskim zamku Topacz około tysiąca dzieci w wieku od sześciu do szesnastu lat tworzyło wyjątkowe miasto. Uczestnicy półkolonii każdego dnia wcielali się w urzędników, budowniczych, policjantów, ratowników i przedstawicieli wielu innych zawodów. Nie zabrakło również młodych energetyków. Na stanowisku spółek z Grupy Tauron dzieci pod okiem wykładowców z Politechniki Wrocławskiej przeprowadzały eksperymenty pokazujące, jak wytwarzana jest energia i w jaki sposób powstaje prąd elektryczny. Mali energetycy dowiedzieli się m.in., jak działa elektrownia wodna oraz na własne oczy przekonali się, że ziemniak to źródło energii. Na chętnych czekała także przejażdżka poduszkowcem. Akcja Topacz Miasto Dzieci połączyła przyjemne z pożytecznym, czyli zabawę z nauką. To właśnie walory edukacyjne zadecydowały o udziale spółek Grupy Tauron w projekcie. Uczestnicy półkolonii dowiedzieli się, jak funkcjonuje miasto od podszewki. Nauczyli się współdziałania, poznali specyfikę różnych branż. Za swoją pracę w poszczególnych zawodach otrzymywali zapłatę w przygotowanej przez Tauron i BZ WBK walucie tauronkach. Za zarobione pieniądze mogli m.in. kupić potrzebne im pomoce szkolne, sprzęt spor- Foto: ARC towy i zabawki. To od nich samych zależało, kiedy i na co chcą wydać tauronki. Dzięki temu mogli poznać wartość pieniędzy i nauczyć się, jak odpowiednio nimi gospodarować. Mali energetycy, dzięki eksperymentom przeprowadzanym wspólnie z wykładowcami Politechniki Wrocławskiej, mogli lepiej zrozumieć zagadnienia związane z energią elektryczną Foto: ARC Akcję zorganizowały Towarzystwo Automobilowe Topacz, Urząd Miasta Wrocławia i Urząd Gminy Kobierzyce, a wsparły spółki Grupy: Tauron Obsługa Klienta, Tauron Sprzedaż i Tauron Dystrybucja. Foto: ARC 14

15 grupa z wymagających wsparcia rodzin z Dolnego Śląska mogli w imprezach zorganizowanych w ramach IV Industriady Wcześniej, 8 czerwca, odbyła się już czwarta edycja Święta Szlaku Zabytków Techniki. Organizatorzy policzyli, że we wszystkich industriadowych wydarzeniach wzięło udział około 75 tys. osób, czyli o 13 tys. więcej niż w ubiegłym roku. Tegoroczne Święto Szlaku skupiło 271 wydarzeń, na które złożyło się 350 godzin atrakcji rozrzuconych aż w 42 lokalizacjach. Miejscem jak zawsze licznie odwiedzanym była Elektrownia Łaziska wraz ze znajdującym się na jej terenie Muzeum Energetyki. Ekspozycja w Muzeum Energetyki w Łaziskach zapoznaje zwiedzających z historią elektryczności Nagradzane przez ekspertów Osiedle Park Chopina w Mysłowicach to jeden z klientów Tauron Ciepło Kolejni klienci w Cieple Foto: Martyna Mykietyn-Syćko W tym roku Tauron Ciepło planuje przyrost zamówionej mocy o 29 MW. W ostatnich tygodniach spółka podpisała umowy przyłączenia nowych budynków do sieci ciepłowniczej Foto: ARC W ramach tegorocznej Industriady w Łaziskach Górnych na gości czekało wiele atrakcji, zarówno na terenie samego Muzeum Energetyki, jak i na placu przed nim. Organizatorzy proponowali nie tylko zwiedzanie ekspozycji muzealnej, ale także udział w wielu konkursach, grach, zabawach i pokazach. Na licznych stanowiskach demonstracyjnych w muzeum można było obserwować np. autentycznych rozmiarów lokomotywę, czyli element prezentacji pod hasłem Energia w nowoczesnej komunikacji oraz zagrać na cewkach Tesli. Impreza w Łaziskach rozpoczęła się tradycyjnie od koncertu Zakładowej Orkiestry Dętej Elektrowni Łaziska. Przed muzeum ustawili swoje maszyny kolekcjonerzy starych motocykli. Obok, na torach, królowała energia nowoczesnej komunikacji lokomotywa i wagon PKP Cargo. W salach muzeum, oprócz wielu ciekawych eksponatów i pokazów, czynna była wystawa fotograficzna pt. Jak powstawała fabryka energii?. Był też koncert zespołu Stowarzyszenia Krystyn występującego w ogromnych, białych kapeluszach. (AC, MR) CIEPŁO Jedną z większych inwestycji Tauron Ciepło jest pełnoprofilowy szpital w Siemianowicach Śląskich. Zawarto już umowę teraz rozpoczynają się prace nad przyłączeniem obiektu do sieci. Będzie to pierwsza i jedyna pod względem zakresu usług taka placówka medyczna w Polsce, świadcząca usługi m.in. diagnostyki radiologicznej, posiadająca izbę przyjęć, oddział internistyczny, chirurgii ogólnej, ginekologii i położnictwa, neonatologii i ortopedii oraz oddział neurologiczny wraz z częścią udarową. Obok części medycznej pojawi się infrastruktura w postaci apteki, laboratorium, części socjalnej, biur i administracji. Nowy budynek będzie miał 10 kondygnacji i powierzchnię ok. 10 tys. m². Inwestycja w Siemianowicach Śląskich to dla Tauron Ciepło przyrost mocy zamówionej o ponad 1,1 MW. Sieć ciepłownicza spółki jest również wykorzystywana przez nowe budynki wielorodzinne w Mysłowicach. Ogrzewane od ubiegłego roku przez Tauron Ciepło osiedle Park Chopina zostało laureatem konkursu Budowa Roku 2012 organizowanego przez Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa. Inwestycja to nowoczesny kompleks złożony z ośmiu dwupiętrowych budynków. W najbliższych tygodniach spółka rozpocznie prace budowlano-montażowe związane z przyłączeniem do sieci budynków z drugiego etapu inwestycji. Powstają one w bezpośrednim sąsiedztwie już istniejących domów. Cała inwestycja oznacza dla Tauron Ciepło zwiększenie wartości mocy zamówionej na poziomie ponad 0,6 MW. (KK) 15

16 Tauron in wydarzenia W Zespole Elektrociepłowni Bielsko-Biała (Tauron Wytwarzanie) zakończyła się budowa opalanego węglem kamien umowę z Control Process na budowę turbogeneratora 50 MW. Zadania te łącznie o wartości b Bielska jednostka rozpocznie regularną pracę jesienią wraz z rozpoczęciem sezonu grzewczego foto: arc Inwestycja w Bielsku-Białej o wartości ponad 617 mln zł rozpoczęła się pod koniec 2011 r. Jej realizacja ma kluczowe znaczenie dla systemu ciepłowniczego miasta. Elektrociepłownia pokrywa prawie 100 proc. zapotrzebowania jego mieszkańców i okolic na ciepło i energię elektryczną. Moc bloku została zaprojektowana adekwatnie do lokalnych potrzeb. Bielski blok zaopatrzony jest w kocioł parowy fluidalny o wydajności ok. 220 t/h oraz turbinę przeciwprężną o mocy ciepłowniczej 106 MW t i mocy elektrycznej 50 MW e. Dla skompensowania dobowych wahań obciążeń, szczególnie w okresie przejściowym sezonu grzewczego, wybudowano akumulator ciepła o pojemności użytkowej ok. 20 tys. m sześc. Dodatkowo, dla zaspokojenia kulminacyjnych potrzeb ciepłowniczych, zostały zamontowane dwa kotły szczytowe opalane olejem o łącznej mocy ok. 80 MW t. Blok węglowy o mocy 50 MW, z kompletną infrastrukturą oraz ze wszystkimi urządzeniami pomocniczymi i przyłączami, stanowi główny element podstawowego źródła nowa jakość Stanisław Tokarski, prezes zarządu Tauron Wytwarzanie Jednostka dzięki wprowadzeniu wysokosprawnych techno logii wytwarzania energii elektrycznej i ciepła zastąpi wyeksploatowane, nieekologiczne moce wytwórcze systemu ciepłowniczego funkcjonującego na obszarze Bielska-Białej i będzie wyko rzystywany do zaspokajania podstawowych potrzeb miasta w sezonie grzewczym. Odbiorcą wyprodukowanej energii cieplnej jest Przedsiębiorstwo Komunalne Therma, z którym Tauron Wytwarzanie zawarł długoterminową umowę na dostawy ciepła. Instalacja charakteryzuje się wysokimi parametrami sprawnościowymi przy znacznie obniżonym oddziaływaniu na środowisko naturalne. W porównaniu z jednostkami dotychczas pracującymi w Bielsku-Białej, blok będzie emitował o 90 proc. mniej dwutlenku siarki i prawie o 25 proc. mniej dwutlenku węgla. Oprócz tego ponad 17-krotnie zmniejszy się emisja pyłu, a trzykrotnie tlenków azotu. Jednostka rozpocznie regularną pracę jesienią wraz z rozpoczęciem sezonu grzewczego. Będzie pracować ze zmiennym obciążeniem zależnym od zapotrzebowania na ciepło. Dzięki zamontowanemu akumulatorowi wyprodukowane ciepło będzie można również magazynować. 16

17 westuje nym bloku ciepłowniczego o mocy 50 MW e i 106 MW t z akumulatorem ciepła. Z kolei 9 lipca Tauron Ciepło podpisał lisko 740 mln zł to tylko część projektów inwestycyjnych realizowanych przez Grupę Tauron Inwestycja Tauron Ciepło w zakładzie Nowa (w Dąbrowie Górniczej), obejmuje zaprojektowanie, dostawę, montaż, rozruch i przekazanie do eksploatacji kompletnego turbogeneratora upustowo-kondensacyjnego wraz z urządzeniami pomocniczymi i układem wyprowadzenia mocy. Zostanie oddana do eksploatacji w 2015 r. Zakład Wytwarzania Nowa jest elektrociepłownią powiązaną technologicznie z hutą należącą do ArcelorMittal Poland. Elektrociepłownia dostarcza media energetyczne niezbędne do działania huty (ok. 85 proc. ogólnej produkcji ZW Nowa, m.in. energia elektryczna, dmuch wielkopiecowy, sprężone powietrze oraz ciepło). Z kolei huta jest największym dostawcą gazu dla elektro ciepłowni ok. 60 proc. paliwa zużywanego w zakładzie pochodzi z procesów metalurgicznych huty. ZW Nowa wytwarza także energię elektryczną na potrzeby klientów przemysłowych zlokalizowanych w Katowickiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej oraz ciepło dla klientów z Dąbrowy Górniczej. Nowy turbogenerator zapewni również efektywne wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła przez cały rok, przy dużym udziale energii wytworzonej w wysokosprawnej kogeneracji. (MS, RuM) realizacja planu Dariusz Lubera, prezes zarządu Tauron Polska Energia Inwestycja w Bielsku-Białej jest kolejnym projektem, który Grupa Tauron zakończyła w 2013 r. W I i II kwartale tego roku oddaliśmy do eksploatacji bloki biomasowe w Jaworznie (50 MW), Stalowej Woli (20 MW) i Tychach (40 MW). 20 czerwca podpisaliśmy umowę na budowę kogeneracyjnego bloku węglowego o mocy 50 MW w Tychach, a 12 lipca zawarliśmy kolejny kontrakt na budowę turbogeneratora o mocy 50 MW w Dąbrowie Górniczej. Przed nami kolejne decyzje foto: arc Umowę na budowę turbogeneratora podpisali: z ramienia Control Process prezes zarządu Marian Wiatr, a z ramienia Tauron Ciepło prezes zarządu Henryk Borczyk (z prawej) efektywność Henryk Borczyk, prezes zarządu Tauron Ciepło Inwestycja pozwoli na zwiększenie udziału w strukturze paliw i efektywniejsze wykorzystanie gazu wielkopiecowego, który musi być spalany w całości. Nadwyżki gazu wielkopiecowego są przeważnie spalane bezproduktywnie i powodują emisję gazów cieplarnianych. Możliwość pełnego zagospodarowania nadwyżek będzie korzystna zarówno dla nas, jak i dostawcy paliwa oraz środowiska 17

18 w unii foto: shutterstock Drugie podejście do backloadingu Lipcowa sesja plenarna Parlamentu Europejskiego zapadnie na długo w pamięci osób zajmujących się branżą energetyczną. Odbyło się kolejne głosowanie nad propozycją tzw. backloadingu Posłowie byli bardzo podzieleni w swoich opiniach i do ostatniej chwili nie było wiadomo, jaką decyzję podejmą. Sytuację dodatkowo komplikował fakt, że tego typu procedura nie miała dotychczas precedensu w pracach Parlamentu Europejskiego. Ostatecznie nieznaczną większością głosów została przyjęta poprawka dopuszczająca jednorazową interwencję Komisji Europejskiej w harmonogram trzeciego okresu rozliczeniowego unijnego systemu handlu emisjami. Propozycja backloadingu Według Komisji Europejskiej cena uprawnień do emisji gazów cieplarnianych jest obecnie zbyt niska z powodu ich nadwyżki na rynku. Choć wypowiedzi o nadwyżce są absolutnie nieuprawnione (wszak na taką ilość wszyscy wcześ- niej się zgodzili, a Unia wyprzedza w zmniejszaniu emisji przyjętą przez siebie ścieżkę redukcji), Komisja przedłożyła w lipcu ubiegłego roku propozycję tzw. back loadingu. Chodzi o wycofanie z pierwszych trzech lat obecnego okresu rozliczeniowego (przedział czasowy ) 900 mln uprawnień do emisji dwutlenku węgla i udostępnienie ich w ostatnich trzech latach tego okresu. Dzięki takiemu zabiegowi możliwe byłoby podbicie obecnego poziomu cen uprawnień, pomimo że w żadnych wzajemnych uzgodnieniach nigdy nie przyjmowano jako celu samego w sobie, aby ceny te miały być wysokie. Wręcz przeciwnie, unijny system został wprowadzony po to, aby obniżać emisję Stanisław Tokarski prezes zarządu Tauron Wytwarzanie Jerzy Janikowski szef Biura Regulacji i Współpracy Międzynarodowej Taurona w jak najmniej kosztowny sposób, o czym mowa jest w preambule do dyrektywy o handlu emisjami. Pierwsza propozycja upadła Zwolennicy propozycji przedstawionej przez KE mający większość w parlamentarnej komisji ENVI (Środowisko, Zdrowie Publiczne i Bezpieczeństwo Żywności) po raz pierwszy przedłożyli ją na sesji plenarnej Parlamentu Europejskiego 16 kwietnia. Ku ich wielkiemu zdumieniu posłowie przyjęli poprawkę odrzucającą backloading. Nie udało się jednak zamknąć pierwszego czytania. Dokument trafił do ponownego rozpatrzenia w komisji ENVI. Tymczasem wystarczyłoby 16 kwietnia przegłosować rezolucję odrzucającą całkowicie tę propozycję, a trafiłaby ona wówczas do kosza. Zawiłości procedury Backloading pozostał zatem zawieszony na etapie pierwszego czytania. Zawiłość procedury, której wcześniej nie stosowano w praktyce, wprowadzała dodatkowo wiele zamieszania. Treść sprawozdania Parlamentu Europejskiego może się zmieniać w trakcie procedowania poprzez wprowadzenie stanowiska posła sprawozdawcy, stanowiska komisji parlamentarnej bądź stanowiska plenarnego. Na tym etapie nie ma już natomiast miejsca na debatę nad dokumentem w Parlamencie. Zgłoszenie poprawek poprzez komisję ENVI do odrzuconej propozycji backloadingu, 18

19 na które w dobrych intencjach zdecydowało się wiele grup politycznych, spowodowało, że propozycja ta ponownie otrzymała szansę na zaakceptowanie, co było intencją posła sprawozdawcy (był nim socjalista Matthias Groote). Zakładał on, że zmiana frekwencji bądź przeciągnięcie na swoją stronę niezdecydowanych doprowadzi do odwrócenia wcześniejszej decyzji Parlamentu Europejskiego. Powrót do głosowania Temat backloadingu wrócił zatem pod wznowione pierwsze czytanie na sesji plenarnej Parlamentu 3 lipca w Strasburgu. Jednak posłowie byli w dalszym ciągu podzieleni. Ze zgłoszonych poprawek niewielką większością głosów przyjęta została tylko jedna, o następującej treści: Jeżeli ocena skutków dla poszczególnych sektorów przemysłu wskazuje, że nie należy spodziewać się znaczącego wpływu na sektory lub podsektory narażone na wysokie ryzyko ucieczki emisji, Komisja może w wyjątkowych okolicznościach dostosować harmonogram okresu, o którym mowa w art. 13 ust. 1, rozpoczynającego się 1 stycznia 2013 r. w taki sposób, aby zapewnić prawidłowe funkcjonowanie rynku. Komisja dokonuje tylko jednego dostosowania tego typu na maksymalną liczbę 900 milionów uprawnień. Spowodowało to, że możliwość implementacji backloadingu została wstępnie dopuszczona. Poseł Groote nie chciał ryzykować głosowania nad rezolucją legislacyjną, bo mogłoby się okazać, że zabraknie mu potrzebnej liczby głosów. W zamian złożył wniosek o zawieszenie tego głosowania i powołując się na zapisy regulaminu, poprosił o udzielenie mu mandatu do wynegocjowania kompromisowych zapisów z Radą Unii Europejskiej, na co uzyskał zgodę. Co dalej? Formalnie zatem backloadingu jeszcze nie ma i musi się nań zgodzić Rada UE, a potem zatwierdzić Parlament Europejski. Dyskusje w tej sprawie będą odbywały się w ciągu najbliższych tygodni. Dopiero potem zapadnie ostateczna decyzja. Trzeba także pamiętać, że Polska za pośrednictwem Ministra Środowiska oraz Ministra Spraw Zagranicznych ma możliwość 900 mln uprawnień do emisji dwutlenku węgla ma zostać wycofanych z pierwszych trzech lat obecnego okresu rozliczeniowego wyrażenia w Radzie UE swojego głosu. Tym razem bez wątpienia decyzję Parlamentu będą nagłaśniać zwolennicy zmian w unijnym systemie handlu uprawnieniami. Dla Connie Hedegaard, unijnej komisarz do działań w sprawie zmian klimatu, będzie to czymś w rodzaju zielonego światła do zgłaszania propozycji kolejnych ograniczeń. Zresztą z jej wypowiedzi wyraźnie wynika, że ma już gotowe propozycje i chce je jak najszybciej przedstawić, aby zmiany strukturalne w systemie ETS wprowadzić najwcześniej jak to możliwe. Propozycje te będą kluczowe zarówno dla polskiej energetyki, jak i dla całej gospodarki. W tym momencie najważniejszą rolę będzie odgrywała polska administracja rządowa oraz nasze służby dyplomatyczne, bo propozycje Komisji muszą być uzgodnione z krajami członkowskimi. Dalsze procedowanie zarówno w sprawie back loadingu, jak też potencjalnych i niezwykle niebezpiecznych planów zmian w systemie ETS odbywać się będzie z udziałem rządów państw Unii Europejskiej. Polska musi dołożyć starań, aby nie stracić realnego wpływu na zapobieżenie planowanemu w Brukseli zaostrzeniu Pakietu Klimatycznego. Oznacza on dla naszej gospodarki ogromne wydatki oraz grozi utratą konkurencyjności krajowego przemysłu, a co za tym idzie utratą tysięcy miejsc pracy. To niezwykle ważna kwestia, której nie może przysłonić wewnętrzna dyskusja o odpowiedzialności za decyzje sprzed sześciu lat, której świadkami byliśmy ostatnio. Należy wyciągnąć z niej wnioski i dołożyć wszelkich starań, aby sugerowany nowy Pakiet Klimatyczny nie wszedł w życie, a obowiązujące regulacje nareszcie uwzględniły specyfikę Polski i nie ograniczały jej możliwości rozwoju. Podobnie zresztą problem ten odnosi się do gospodarki całej UE, która na światowym rynku konkuruje ze Stanami Zjednoczonymi, Koreą, Japonią czy krajami BRICS (Brazylia, Rosja, Indie, Chiny, Południowa Afryka), gdzie ceny energii są dwu-, a nawet trzykrotnie niższe. Pochopne, nieprzemyślane i niepoparte solidnymi analizami ekonomicznymi decyzje polityczne mogą doprowadzić do utraty ogromnej liczby miejsc pracy w Europie. Trzeba o tym bezwzględnie pamiętać przy dalszym procedowaniu nad backloadingiem. If you accept backloading, will you give me a job? (Jeśli akceptujesz backloading, czy zapewnisz mi pracę?) brzmiało hasło w materiałach informacyjnych Krajowej Izby Gospodarczej skierowanych do europosłów 19

20 raport Typowy hotel to prawdziwy pożeracz energii. Dzięki działającemu od kilku lat wspólnemu programowi Komisji Europejskiej i ONZ hotelarze mogą dowiedzieć się, jak efektywnie oszczędzać energię Odpowiedzialna turystyka Na wakacje wyjeżdżamy z mocnym postanowieniem, że nie pozwolimy, by cokolwiek przeszkodziło nam w relaksie. W efekcie często niestety stajemy się przyjezdnymi egoistami, zapatrzonymi w czubek swojego nosa foto: shutterstock Nic w tym dziwnego ani zdrożnego. Dla wielu z nas te dwa tygodnie (albo i mniej) to jedyny odpoczynek w roku od ciężkiej, angażującej pracy. Dlatego zdarza się, że nie zwracamy uwagi na otoczenie, w którym przyszło nam spędzić urlop. Nawet spotykanych miejscowych traktujemy tylko jako element krajobrazu. Równie ulotny jak cały nasz wakacyjny czas bo wiadomo, że prędzej czy później wrócimy do pracy (czytaj: rzeczywistości), a pozostaną nam co najwyżej zdjęcia. To błąd, który często prowadzi nas do nieodpowiedzialnych zachowań. Z której strony by patrzeć, zawsze zostanie po nas jakiś ślad. Choćby w postaci śmieci, które wyprodukowaliśmy. Ale to odnosi się również do energii i jej konsumpcji. Ale po kolei. Najpierw ustalmy fakty. Te dla przeciętnego zjadacza chleba mogą być miażdżące. Żyjemy w czasach masowej turystyki. Obecnie odpowiada ona za 5 proc. światowego PKB i około 7 proc. zatrudnienia. Dla 60 krajów na świecie stanowi ona główne źródło dochodu a eksperci z Organizacji Narodów Zjednoczonych podkreślają, że dla wielu państw trzeciego świata rozwój turystyki jest najbardziej obiecującym sposobem na wyjście z biedy. Globtroterów ci u nas dostatek Zaraz, zaraz odezwie się duża część czytających przecież co roku, mniej więcej przed wakacjami, jesteśmy karmieni informacjami, że większość Polaków wakacje spędzi w domu, a tylko niewielka część za granicą. Ale to tylko wycinek z globalnego obrazu. Dane są imponujące. O ile w 1950 r. w podróż za granicę udało się 25 mln osób, to w 2011 r. turystów było już 940 mln. Według ONZ, w ciągu pierwszych czterech miesięcy tego roku w podróż do innego kraju udało się 298 mln ludzi, tj. 12 mln więcej, niż wynosiły prognozy. Według tych samych obliczeń w momencie, kiedy czytają Państwo ten tekst, wypoczywa z dala od domu 435 mln ludzi Światowa turystyka jest więc nie tylko szansą, ale coraz bardziej palącym problemem na wielu szczeblach: ekonomicznym, politycznym, ekologicznym i środowiskowym. Pierwszą próbę zmierzenia się z nim powzięto na Szczycie Ziemi w Kapsztadzie w 2002 r. Delegaci przyjęli wtedy deklarację (Responsible Tourism in Destinations 2002), która wytyczała podstawowe zachowania każdego odpowiedzialnego turysty. Według dokumentu odpowiedzialna turystyka to taka, która: zminimalizuje negatywne skutki gospodarcze, środowiskowe i społeczne; zgeneruje większe korzyści ekonomiczne dla miejscowej ludności i zwiększa dobrobyt lokalnych społeczności; zpolepsza warunki pracy i daje do niej dostęp; zbierze pod uwagę postawy i przekonania mieszkańców; zma pozytywny wkład w ochronę dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego; zwzbogaca doświadczenia turystów, pozwalając na głębszy kontakt z lokalną społecznością i lepsze zrozumienie lokalnych problemów kulturowych, społecznych i środowiskowych; zumożliwia aktywność osób niepełnosprawnych; zjest wrażliwa kulturowo: kreuje postawę wzajemnego szacunku turystów do gospodarzy, podtrzymuje, buduje lokalną dumę i pewność siebie. 20