Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi przedmiotu historia i społeczeństwo dla klasy 4 szkoły podstawowej

Transkrypt

1 Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi przedmiotu historia i społeczeństwo dla klasy 4 szkoły podstawowej Temat (rozumiany jako lekcja) Wymagania na ocenę dopuszczającą Uczeń: I. Wkraczamy w świat historii 1. Czym jest historia? pojęciami: historia, przeszłość, badacz dziejów 2. Bogactwo źródeł historycznych. określa przedmiot badań historycznych pojęciami: źródło historyczne, archeologia, prahistoria, nauka pomocnicza historii, wykopalisko archeologiczne, pismo Wymagania na ocenę dostateczną Uczeń: wynalazku pisma dla badania procesu dziejowego dokonuje podziału źródeł na pisane i niepisane (materialne) przykłady źródeł historycznych obu typów niektóre nauki pomocnicze historii (chronologia, genealogia) Wymagania na ocenę dobrą Uczeń: pytania, jakie stawiają sobie historycy w procesie rekonstruowania dziejów dziedziny wiedzy pomocne w pracy historyka i wyjaśnia ich znaczenie wyjaśnia, jaką rolę w badaniach historycznych odgrywają źródła historyczne wyjaśnia, czym różni się historia od archeologii Wymagania na ocenę bardzo dobrą Uczeń: wyjaśnia związek między historią opisaną w podręcznikach a dziejami własnej rodziny lub miejsca zamieszkania wyjaśnia na wybranych przykładach sposób odtwarzania przez historyków procesu dziejowego na podstawie źródeł historycznych Wymagania na ocenę celującą Uczeń opanował wymagania na ocenę bardzo dobrą, a ponadto: powiedzenia: Historia jest nauczycielką życia wyjaśnia, jakie znaczenie dla historyka ma prawdziwość przekazu źródłowego 1

2 wyjaśnia, na czym polegają badania archeologiczne 3. Jak mierzymy czas w historii? pojęciami: godzina, dzień, rok, wiek, millenium, zegar słoneczny, kalendarz, rok przestępny, era, rachuba czasu pomiaru czasu chronologii w badaniach historycznych na podstawie daty rocznej zdarzenia, określa wiek, w którym miało ono miejsce cyframi rzymskimi dla oznaczenia wieku pojęciami: epoka historyczna, kalendarz juliański, gregoriański osią czasową potrafi prawidłowo umiejscowić na osi czasowej wydarzenia mające miejsce w okresie przed narodzinami Chrystusa i po nich chronologicznie epoki historyczne, określając ogólnie ich daty skrajne (podając wiek) przedstawia ogólnie genezę kalendarza inne niż chrześcijańska rachuby czasu (rzymską, muzułmańską, żydowską) i ogólnie wyjaśnia ich genezę narodzin Chrystusa dla współczesnej rachuby lat skrótami dotyczącymi chronologii przełomowe zdarzenia stanowiące początek epok źródeł audiowizualnych dla poznania historii najnowszej 4. Do czego historykowi potrzebne są mapy? pojęciami: mapa, kartograf, kartografia, mapa fizyczna, mapa historyczna, atlas, plan, skala, legenda wyjaśnia ogólne map historycznych dla warsztatu historyka wyjaśnia, na czym polega różnica w zastosowaniu mapy i wykorzystania dawnych map jako źródeł historycznych, jakie ma skala i legenda dla właściwego wskazuje elementy różniące dawną mapę od współczesnej (na podstawie map zamieszczonych w podręczniku) wyjaśnia przyczyny różnic w wyglądzie i treści między dawnymi mapami a współczesnymi 2

3 zastosowanie map planu zrozumienia treści mapy lub planu 5. Muzea i zabytki. pojęciami: zabytek, pomnik przyrody, dziedzictwo narodowe, muzeum, eksponat, kolekcja, renowacja, skansen, kultura ludowa, konserwacja, pracownia konserwatorska wyjaśnia cel istnienia muzeum dokonuje uproszczonej klasyfikacji muzeów wyjaśnia przyczyny stworzenia Listy Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego przedstawia cele działalności UNESCO egzemplifikuje poszczególne typy muzeów niektóre z zabytków polskich wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego zabytki znajdujące się w jego najbliższym otoczeniu ogólnie przedstawia dzieje wybranych polskich zabytków umieszczonych na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Społecznego wyjaśnia, jakiego typu informacji można poszukiwać w określonym typie muzeum wyjaśnia konserwatorskie i dydaktyczne funkcje spełniane przez muzea zabytków w procesie poznawania przeszłości wyjaśnia genezę pojęcia muzeum wyjaśnia rolę muzeów w popularyzowaniu wiedzy historycznej cywilizacyjnokulturowe ochrony zabytków Wkraczamy w świat historii powtórzenie 3

4 Wkraczamy w świat historii sprawdzian II. Żyję wśród ludzi 1. Rodzina klucz do mojej historii. pojęciami: rodzina, ród, pokolenie, genealogia, drzewo genealogiczne, po kądzieli, po mieczu, władza rodzicielska wyjaśnia, na czym polegają obowiązki rodziców wobec dzieci źródła wiedzy na temat swojej rodziny sporządza drzewo genealogiczne swojej rodziny pojęciami: krewny, powinowaty, Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy wyjaśnia ogólnie bądź na wybranych przykładach nazw własnych genezę nazwisk 2. Moje role w życiu. Ja i inni. podstawowe prawa przysługujące dziecku prawidłowo posługuje się pojęciami: godność, prawo, prawa dziecka, Rzecznik Praw Dziecka, konstytucja wyjaśnia różnicę między uprawnieniem a obowiązkiem poszanowania godności ludzkiej podstawowe prawa przysługujące człowiekowi najważniejsze akty prawne i instytucje stojące na straży praw pojęciami: indywidualizm, prawa wyjaśnia, na czym polega indywidualizm istnienia w prawie polskim i międzynarodowym aktów prawnych chroniących prawa dziecka wyjaśnia z pomocą nauczyciela treść konstytucyjnego zapisu dotyczącego ochrony praw dziecka 3. Moja szkoła. pojęciami: szkoła, klasa szkolna, norma, prawa i prawa i obowiązki ucznia wyjaśnia ogólnie genezę szkoły wartości wspólne dla całej klasy norm dla funkcjonowania 4

5 obowiązki ucznia, dyscyplina, samorząd szkolny, samorząd klasowy główne zadania samorządu szkolnego wyjaśnia cel istnienia szkoły wyjaśnia zasady uczniowskiego współżycia i współpracy wyjaśnia rolę samorządu uczniowskiego w życiu szkoły społeczności uczniowskiej wyjaśnia wpływ samorządu na kształtowanie postaw społecznych uczniów 4. Społeczeństwo i Ty. pojęciami: grupa społeczna, warstwa społeczna, inteligencja, robotnicy, chłopi, rzemieślnicy, podział pracy przedstawia podstawowy podział społeczeństwa na grupy społeczne wyjaśnia na przykładach, na czym polega podział pracy wyjaśnia genezę poszczególnych grup społecznych oraz ich rolę w przeszłości i obecnie rozumie wartość pracy w życiu każdego Żyję wśród ludzi powtórzenie Żyję wśród ludzi sprawdzian III. Polska moją ojczyzną 1. Moja mała ojczyzna. określa na mapie położenie swojej miejscowości podstawowe informacje dotyczące opisuje dzieje rodzinnej miejscowości źródła informacji o swojej miejscowości pojęciem mała ojczyzna wyjaśnia związek między środowiskiem przyrodniczogeograficznym a zajęciami ludności prezentuje rodzinną miejscowość, wskazując na jej historię i związane z nią zabytki 5

6 historii rodzinnej miejscowości 2. Poznajemy regionalne tradycje i zwyczaje. pojęciami: kraina historyczna, region kulturalny, obyczaj, gwara, tradycja krainy historyczne Polski przykłady symboli tradycji przykłady tradycyjnych obyczajów tradycyjne obyczaje rodzinnego regionu krainy historyczne Polski największe ośrodki miejskie położone na obszarze poszczególnych krain historycznych Polski wyjaśnia na wybranych przykładach znaczenie tradycyjnych obyczajów opisuje tradycyjne obyczaje rodzinnego regionu wyjaśnia rolę tradycji w jednoczeniu narodu 3. Kto ty jesteś? Polak mały polskie symbole narodowe pojęciami: symbol narodowy, hymn, godło, ojczyzna, patriotyzm, mniejszość narodowa, Polonia zna słowa hymnu polskiego wyjaśnia genezę i znaczenie polskich symboli narodowych wyjaśnia, jak zachować się wobec ojczystych symboli narodowych wyjaśnia, w jakich sytuacjach i w jakim celu powinno wykorzystywać się symbole narodowe czynniki łączące Polaków prawa mniejszości narodowych gwarantowane przez prawo polskie Polski największe skupiska mniejszości narodowych państwa, w których znajdują się duże skupiska Polaków wyjaśnia rolę, jaką odegrały symbole narodowe w historii państwa polskiego wyjaśnia rolę odgrywaną przez symbole narodowe we współczesnym społeczeństwie polskim patriotyzmu wyjaśnia, w jaki sposób należy okazywać patriotyzm wyjaśnia, dlaczego mniejszościom narodowym należy zapewnić możliwość pielęgnowania języka ojczystego i tradycji narodowych wyjaśnia ogólnie przyczyny emigracji w przeszłości i współcześnie 4. Jak urządzone jest pojęciami: republika stolicę Polski oraz zna wybrane prawa i opisuje struktury władz centralnych i nazwiska osób pełniących 6

7 państwo polskie demokratyczna, obywatel, konstytucja, parlament, Sejm, Senat, prezydent, rząd, premier, minister, sąd, gmina, powiat, województwo województwo, w którym mieszk obowiązki obywateli terenowych w Polsce najważniejsze funkcje w państwie 5. Polska i Europa pojęciami: Unia Europejska, państwo członkowskie, motto, wspólna waluta datę dzienną Dnia Europy symbole Unii Europejskiej zna datę wstąpienia Polski do Unii Europejskiej (1 maja 2004 r.) opisuje symbole Unii Europejskiej Dnia Europy wyjaśnia ogólnie polityczne przyczyny powstania Unii Europejskiej państwa członkowskie Unii Europejskiej państwa sąsiadujące z Polską wyjaśnia korzyści płynące z członkostwa Polski w Unii Europejskiej wyjaśnia, na czym polega wspólne dziedzictwo cywilizacyjne państw Unii wyjaśnia symbolikę flagi europejskiej wyjaśnia na podstawie motta Unii cel jej powstania i istnienia Polska moją ojczyzną powtórzenie Polska moją ojczyzną sprawdzian IV. Życie ludzi wczoraj i dziś 7

8 1. Zmagania ludzi pierwotnych. pojęciami: prahistoria, wykopaliska, myślistwo, zbieractwo, rybołówstwo, koczowniczy (wędrowny) tryb życia materiały, z których ludzie pierwotni wykonywali swe narzędzia opanowania przez technik rozniecania ognia wynalazku pisma dla badań nad przeszłością wyjaśnia przedmiot badań, którym zajmuje się archeologia grupowego bytowania ludzi pierwotnych 2. Pierwsi rolnicy. pojęciami: osiadły tryb życia, epoka żelaza, hodowla, rolnictwo, rzemiosło, tkactwo, garncarstwo, udomowienie, handel podaje przybliżoną datę porzucenia przez gospodarki przyswajającej na rzecz gospodarki wytwórczej Biskupin jako przykład prehistorycznej osady, jakie dla ludzi miało wynalezienie techniki uprawy roli (rewolucja neolityczna) rolnictwa dla porzucenia przez koczowniczego trybu życia porzucenia przez koczowniczego trybu życia dla jego ewolucji jako istoty społecznej 3. Rycerze i zamki. pojęciami: zamek, mur obronny, wieża obronna, fosa, rycerz, turniej rycerski, paź, giermek, pasowanie na rycerza, kodeks rycerski, zbroja, przyłbica, kopia, ostrogi opisuje czynniki decydujące o lokalizacji zamków funkcje spełniane w przeszłości przez zamki etapy drogi, jaką musiał przejść kandydat na rycerza funkcje opisuje strukturę zamku z uwzględnieniem funkcji poszczególnych elementów jego architektury wyjaśnia funkcje, jakie spełniały zamki opisuje etapy drogi, jaką musiał przebyć kandydat na rycerza wyjaśnia symbolikę ceremonii pasowania na rycerza wyjaśnia funkcje spełniane przez rycerstwo w średniowiecznym społeczeństwie wyjaśnia, na czym polegał etos rycerza i opisuje elementy etosu rycerskiego, które zachowały swoją aktualność do dzisiaj 8

9 spełniane przez rycerstwo w średniowiecznym społeczeństwie opisuje zbroję rycerską najważniejsze cechy rycerza elementy uzbrojenia rycerza najważniejsze zasady należące do kodeksu rycerskiego 4. W średniowiecznym klasztorze. pojęciami: klasztor, zakon, mnich, zakonnik, skryptorium, skryba, reguła zakonna, refektarz, manuskrypt, habit opisuje życie i zajęcia zakonników żyjących w klasztorach nazwy najpopularniejszych zakonów zna datę przyjęcia chrztu przez Polskę (966 r.) wyjaśnia, jaką rolę w życiu religijnym odgrywały niegdyś klasztory wyjaśnia, dlaczego życie zakonników zostało ściśle podporządkowane surowym regułom zakonnym religii w życiu społeczeństwa średniowiecznego wyjaśnia przyczyny powstania zakonów i klasztorów wyjaśnia funkcje społeczne i gospodarcze odgrywane przez średniowieczne klasztory 5. Wieś wczoraj i dziś. pojęciami: trójpolówka, zboża jare, zboża ozime, ugór, lokacja wsi, sołtys, danina, opisuje główne etapy rozwoju techniki uprawy roli na ziemiach polskich (gospodarka wypaleniskowa, opisuje powinności i obowiązki chłopów wobec państwa, instytucji kościelnych i wyjaśnia, na czym polegał postęp w technice upraw i zastosowaniu narzędzi wyjaśnia pozycję społeczną zajmowaną w przeszłości przez chłopów 9

10 dziesięcina, pańszczyzna, dyby trójpolówka, płodozmian) opisuje proces lokowania wsi narzędzia rolnicze, którymi posługiwano się w różnych okresach historycznych właścicieli ziemi opisuje czynniki wyznaczające w przeszłości rytm życia na wsi lokalizację najbliższego skansenu ludowego w rolnictwie samodzielnie wyszukuje informacje dotyczące najbliższych skansenów ludowych porównuje charakter pracy w rolnictwie w okresie przed rewolucją przemysłową i po niej 6. Średniowieczne miasto. pojęciami: rada miejska, ratusz, cech, rynek, targ, getto miejsca lokalizacji miast funkcje spełniane przez miasta opisuje zajęcia ludności miejskiej opisuje ogólny plan miasta lokacyjnego wyjaśnia prerogatywy władzy miejskiej opisuje strukturę społeczną mieszczaństwa opisuje wybrane aspekty życia w mieście wyjaśnia genezę współczesnych starówek miejskich wyjaśnia czynniki decydujące o lokalizacji miast wyjaśnia społeczne i gospodarcze znaczenie rozwoju miast wyjaśnia prawnopubliczne status gmin miejskich w danych społeczeństwach wyjaśnia czynniki wpływające na rozwój gospodarczy miast 7. W drukarni Jana Gutenberga. pojęciami: manuskrypt, druk, ruchoma czcionka, papirus, pergamin, pismo klinowe, pismo obrazkowe (hieroglify), pismo alfabetyczne, materiały pisarskie używane przez ludzi na przestrzeni dziejów opisuje proces powstawania książek w okresie przed i opisuje wybrane, stosowane w przeszłości, rodzaje pisma wyjaśnia istotę wynalazku, jakim była ruchoma czcionka wynalezienia druku i zastosowania ruchomej czcionki drukarskiej wyjaśnia doniosłość wynalazku pisma alfabetycznego 10

11 alfabet wynalezieniem druku drukarska opisuje metody zapisywania informacji stosowane przez ludzi na przestrzeni dziejów 8. Mikołaj Kopernik i jego odkrycie. pojęciami: uniwersytet, astronomia, teoria geocentryczna, teoria heliocentryczna opisuje okoliczności założenia Akademii Krakowskiej zna datę założenia Akademii Krakowskiej (1364 r.) opisuje sposoby, w jaki upamiętniono Mikołaja Kopernika i jego dzieła wyjaśnia istotę odkrycia naukowego Mikołaja Kopernika, ujętą w słowach: Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię powstania uniwersytetu w Krakowie odkrycia naukowego Mikołaja Kopernika dla rozwoju nauki odkrycia kopernikańskiego dla rozwoju cywilizacyjnego ludzkości wyjaśnia ogólnie istotę teorii geocentrycznej 9. W gospodarstwie szlacheckim. pojęciami: szlachta, folwark, pańszczyzna, spław zboża, flisak opisuje proces przekształcania się rycerstwa w szlachtę charakteryzuje organizację pracy na folwarku Gdańska dla XVIwiecznej Rzeczypospolitej szlachty dla życia gospodarczego Rzeczypospolitej 10. Życie dworskie na Wawelu w XVI wieku. pojęciami: unia, Jagiellonowie, fresk, krużganek, arras, opisuje życie na dworze wawelskim w XVI wieku Wawelu jako centrum życia politycznego, kulturalnego i towarzyskiego kraju w wyjaśnia przyczyny zmiany stylu życia w XVI-wiecznej Rzeczypospolitej ocenia znaczenie rządów Władysława Jagiełły, Zygmunta Starego, królowej Bony i Zygmunta Augusta dla 11

12 magnateria XVI wieku Rzeczypospolitej 11. W wieku pary i elektryczności. pojęciami: rewolucja przemysłowa, maszyna parowa, telegraf najważniejsze wynalazki z okresu rewolucji przemysłowej opisuje zmiany, jakie zaszły w życiu ludzi na skutek rewolucji przemysłowej wyjaśnia, w jaki sposób wynalazki okresu rewolucji przemysłowej wpłynęły na zmianę stylu życia ludzi i na postęp cywilizacyjny wyjaśnia, dlaczego wiek XIX nazwano wiekiem pary i elektryczności wskazuje, których z wynalazków używamy do dnia dzisiejszego 12. W XIX-wiecznej Łodzi. pojęciami: miasto przemysłowe, fabryka, fabrykant, robotnik, uprzemysłowienie opisuje warunki życia robotników i fabrykantów wskazuje rozwój przemysłu jako główny czynnik rozwoju miast w XIX wieku wskazuje Łódź jako przykład polskiego wielkiego miasta przemysłowego wyjaśnia różnice między miastem średniowiecznym a miastem przemysłowym XIX wieku wyjaśnia związek między rozwojem przemysłu a rozwojem miast 13. Nasz świat w XXI wieku. prawidłowo posługuje się pojęciami: informatyka, internet, edukacja ekologiczna opisuje przejawy postępu naukowotechnicznego we współczesnym świecie charakteryzuje zagrożenia wynikające z zanieczyszczenia środowiska umie opisać i scharakteryzować zmiany zachodzące w życiu ludzi pod wpływem postępu naukowo-technicznego wykorzystuje internet do wyszukiwania informacji potrzebnych na zajęciach Życie ludzi wczoraj i dziś powtórzenie Życie ludzi wczoraj i dziś sprawdzian 12

13 13