Odpowiedzialność za błąd. Ubezpieczenie oc. 3 rok aplikacji OIRP Katowice

Transkrypt

1 Ubezpieczenie oc. radca prawny Jędrzej Klatka Umowa o zastępstwo procesowe 1. Jakie przepisy kodeksu cywilnego znajdują zastosowanie do umowy o zastępstwo procesowe? Umowa o zastępstwo procesowe należy do kategorii umów o świadczenie, do których stosuje się odpowiednio, na podstawie odesłania zawartego w art. 750 k.c., przepisy o zleceniu, w zakresie nieuregulowanym przepisami dotyczącymi funkcjonowania adwokatów lub radców prawnych [wyrok SN z r. II CSK 219/12] Ubezpieczenie oc. 1

2 Odpowiedzialność za przegraną sprawę 2. Czy radca prawny odpowiada wobec klienta zawsze jeżeli przegra sprawę? Adwokat i radca prawny odpowiadają za szkody wyrządzone mocodawcy wskutek własnych zaniedbań i błędów prowadzących do przegrania sprawy, której wynik byłby korzystny dla strony, gdyby pełnomocnik zachował należytą staranność, ocenioną przy uwzględnieniu profesjonalnego charakteru ich działalności. [wyrok SN z r. II CSK 219/12] Odpowiedzialność za przegraną sprawę Pełnomocnik strony nie ponosi wobec mocodawcy odpowiedzialności za przegranie sprawy sądowej, a w szczególności za to, że obrane przez niego konstrukcje prawne nie zostały przyjęte przez sąd. Nie można mu również zarzucić wybrania określonej koncepcji prawnej prowadzenia sprawy swojego mocodawcy, jeżeli dopiero w trakcie trwania postępowania sądowego lub po jego zakończeniu koncepcja ta, wcześniej możliwa do obrony, została uznana w orzecznictwie lub w doktrynie za wadliwą, a pogląd taki został zaakceptowany i się ugruntował. [wyrok SN z r. I CSK 330/11] Ubezpieczenie oc. 2

3 Ciężar dowodu 3. Czy klient musi udowodnić, że radca prawny niewykonał lub nienależycie wykonał swoje obowiązki albo radca broniąc się musi udowodnić, że wykonał je należycie? Poszkodowany klient musi udowodnić niewykonanie lub nienależyte wykonanie pomocy prawnej, wysokość poniesionej z tego tytułu szkody oraz związek przyczynowy. [Andrzej Rościszewski, Odpowiedzialność cywilna adwokatów, Palestra ] Upoważnienie aplikanta a substytucja innego radcy 4. Czy radca prawny musi osobiście być na rozprawie? Przyjmujący zlecenie może powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej tylko wtedy, gdy to wynika z umowy lub ze zwyczaju albo gdy jest do tego zmuszony przez okoliczności [art k. c.] Ubezpieczenie oc. 3

4 Upoważnienie aplikanta a substytucja innego radcy c. d. 5. Czym różni się odpowiedzialność radcy prawnego za błąd popełniony przez aplikanta działającego na podstawie upoważnienia od odpowiedzialności za błąd innego radcy prawnego działającego na podstawie pełnomocnictwa substytucyjnego? Aplikant jest pomocnikiem działającym pod kierunkiem i nadzorem Radca prawny substytut jest zastępcą (art. 738 k. c.) Upoważnienie aplikanta a substytucja innego radcy c. d. Radca prawny odpowiada za aplikanta (pomocnika) jak za własne działania i zaniechania na zasadzie ryzyka, a więc niezależnie od winy Aplikant nie odpowiada wobec klienta Radca prawny nie odpowiada za innego radcę (substytuta, zastępcę) jeżeli zawiadomił klienta o osobie i adresie kancelarii substytuta Ubezpieczenie oc. 4

5 Upoważnienie aplikanta a substytucja innego radcy c. d. Gdy radca nie zawiadomił klienta o ustanowieniu substytuta (zastępcy) to odpowiada za substytuta jak za własne działania i zaniechania na zasadzie ryzyka. Odpowiedzialność obydwu radców jest solidarna. Należyta staranność 6. Jaki stopień staranności jest wymagany przy świadczeniu pomocy prawnej? Art. 355 kodeksu cywilnego: 1. Dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta staranność). 2. Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności. Ubezpieczenie oc. 5

6 Należyta staranność c. d. 7. Czy zawodowy charakter działalności profesjonalnego pełnomocnika oznacza że oceniając należytą staranność wymaga się od radcy prawnego ponadprzeciętnej wiedzy i umiejętności? adwokat nie musi legitymować się wiedzą (umiejętnościami) ponad średni poziom wśród adwokatów, nie ma zatem wykazywać dla zachowania należytej staranności, że ma wiedzę i umiejętności wybitne, ale jest nieodzowne, aby wykazał posiadanie kompetencji zawodowych w sprawach, których prowadzenia się podejmuje. [wyrok SN z r. I CSK 330/11] Należyta staranność c. d. Art k.c. nie wymaga wyższej staranności wobec przeciętnej (ogólnej) wymaganej w obrocie powszechnym, lecz o staranność zawodową, a więc inną niż powszechna, mającą wzorce konstruowane od razu z uwzględnieniem profesjonalności podmiotów, której dotyczy. [wyrok SN z r. I CSK 330/11] Ubezpieczenie oc. 6

7 Należyta staranność c. d. Radca prawny powinien się podejmować sporządzania opinii i reprezentowania strony w zakresie takich dziedzin prawa, które dobrze zna od strony normatywnej, teoretycznej i zastosowania w praktyce, zwłaszcza poprzez orzecznictwo, a także uwzględniając wystarczające doświadczenie zawodowe Należyta staranność c. d. Konieczność specjalizowania się w określonych dziedzinach prawa i wybiórczego przyjmowania zleceń albo zapewnienia współpracy ze specjalistą [art KERP] Konieczność doubezpieczenia się przy prowadzeniu procesów, w których wartość przedmiotu sporu przekracza posiadane ubezpieczenie obowiązkowe (brak doubezpieczenia = brak należytej staranności!) Ubezpieczenie oc. 7

8 Należyta staranność c. d. 8. Czy sporządzenie skargi kasacyjnej niespełniającej wymagań jest równoznaczne z niezachowaniem należytej staranności zawodowej? sporządzenie skargi kasacyjnej niespełniającej wymagań jest równoznaczne z niezachowaniem należytej staranności zawodowej [wyrok SN z V CSK 210/12] Odpowiedzialność za rozbieżność doktryny i orzecznictwa 9. Czy radca prawny odpowiada, jeżeli sąd orzekający w sprawie przyjął inny pogląd niż radca? Nie można zarzucić radcy prawnemu wybrania określonej koncepcji prawnej prowadzenia sprawy, jeżeli dopiero w trakcie trwania postępowania sądowego lub po jego zakończeniu koncepcja ta, wcześniej możliwa do obrony, została uznana w orzecznictwie lub w doktrynie za wadliwą, a pogląd taki został zaakceptowany i się ugruntował. Postępowanie pełnomocnika należy więc oceniać według stanu orzecznictwa i nauki prawa w czasie podejmowania przez niego decyzji materialnych i procesowych. [wyrok SN w r. I CSK 330/11] Ubezpieczenie oc. 8

9 Odpowiedzialność za rozbieżność doktryny i orzecznictwa c. d. Przyjęcie w konkretnym stanie faktycznym jednego z wariantów, przy braku w piśmiennictwie i orzecznictwie utrwalonej, jednolitej wykładni norm prawnych, nie może być uznane za niedołożenie należytej staranności, nawet tej podwyższonej, wymaganej w art k.c. [wyrok SN z r. V CSK 104/11] Zmniejszenie odszkodowania 9. Czy wysokość odszkodowania należnego klientowi może być zmniejszona jeżeli klient przyczynił się do powstania szkody podając radcy prawnemu błędną datę odebrania wyroku z uzasadnieniem? Art. 362 k. c. Jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron. Ubezpieczenie oc. 9

10 Ciężar dowodu wysokości szkody 10. Czy klient dochodzący odszkodowania od radcy prawnego musi udowodnić wysokość szkody? tak Kancelaria w formie spółki cywilnej 11. Czy Kancelaria Radców Prawnych prowadzona w formie spółki cywilnej może być stroną umowy o zastępstwo procesowe? Nie. Stroną umowy o zastępstwo procesowe są wszyscy radcowie prawni będący wspólnikami spółki cywilnej. Ubezpieczenie oc. 10

11 Kancelaria w formie spółki cywilnej c. d. 12. Czy klient może egzekwować zasądzone roszczenie od radcy prawnego będącego wspólnikiem spółki cywilnej nie czekając na wynik egzekucji z majątku Kancelarii prowadzonej w formie spółki cywilnej? Tak. Odpowiedzialność radcy prawnego będącego wspólnikiem spółki cywilnej jest odpowiedzialnością osobistą, nieograniczoną i pierwotną. Kancelaria w formie spółki jawnej 13. Czy klient może egzekwować zasądzone roszczenie od radcy prawnego będącego wspólnikiem spółki jawnej nie czekając na wynik egzekucji z majątku Kancelarii prowadzonej w formie spółki jawnej? Nie. Art k.s.h.:. Wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (subsydiarna odpowiedzialność wspólnika). Ubezpieczenie oc. 11

12 Kancelaria w formie spółki partnerskiej 14. Czy pomiędzy radcą prawnym będącym partnerem, który sporządza opinię prawną, a klientem Kancelarii prowadzonej w formie spółki partnerskiej istnieje jakikolwiek stosunek prawny? Nie. Żaden. Kancelaria w formie spółki partnerskiej 15. Czy może w jakikolwiek sposób uniknąć odpowiedzialności za konsekwencje uchybienia terminowi zawitemu partner, który w Kancelarii prowadzonej w formie spółki partnerskiej w ramach wewnętrznego podziału obowiązków odpowiadał za obsługę klienta, który doznał szkody? Tak, bo odpowiada ten partner, który swoim zachowaniem spowodował szkodę, niezależnie od tego, który z partnerów organizował obsługę poszkodowanego klienta. Ubezpieczenie oc. 12

13 Kancelaria w formie spółki partnerskiej Art k. s. h.: Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki. Kancelaria w formie spółki partnerskiej kierownictwo Partnera = nadzorowanie obsługi konkretnego zlecenia, przy wykonywaniu którego doszło do błędu Jak ustalić, który z Partnerów kierował, gdy pod nieobecność Partnerów sekretarka przyjęła zlecenie według obowiązującego w kancelarii cennika, a zatrudniony w Kancelarii radca prawny, który to zlecenie wykonał, popełnił błąd i wyrządził szkodę klientowi? Ubezpieczenie oc. 13

14 Kancelaria w formie spółki partnerskiej 16. Czy może się zdarzyć, że Partner kancelarii prowadzonej w formie spółki partnerskiej będzie odpowiadał swoim majątkiem za zobowiązania kancelarii pomimo, że nie ponosi odpowiedzialności za szkodę klienta? Tak. Za zobowiązania kancelarii wiążące się z jej funkcjonowaniem (czynsz, wypłaty dla pracowników itp.) Kancelaria w formie spółki komandytowej 17. Czy w celu ograniczenia odpowiedzialności radca prawny może wykonywać zawód będąc komandytariuszem w kancelarii prowadzonej w formie spółki komandytowej? Nie może. Radca prawny może wykonywać zawód w spółce komandytowej wyłącznie jako komplemantariusz. [stanowisko Prezydium KRRP z r. cyt. za: P. Magnuski, A. Tomaszek, Czy zawód adwokata i radcy prawnego może wykonywać komandytariusz? Palestra 2001 r. Nr 9-10] Ubezpieczenie oc. 14

15 Luźna współpraca z Kancelarią przez radcę prawnego nie będącego wspólnikiem ani pracownikiem Kancelarii 18. Czy Kancelaria może uniknąć odpowiedzialności za błędną opinię prawną sporządzoną przez podwykonawcę - radcę prawnego nie będącego wspólnikiem ani pracownikiem Kancelarii? Tak jeżeli kancelaria powiadomi klienta o osobie zastępcy i jego adresie. Podmiotowy zakres obowiązkowego oc 19. Czy wszyscy radcowie prawni wpisani na listę radców prawnych podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności zawodowych? Nie. Obowiązek ubezpieczenia nie dotyczy radców prawnych niewykonujących zawodu. [art ust. 3 ustawy o radcach prawnych] Ubezpieczenie oc. 15

16 Czasowy zakres obowiązkowego oc 20. Czy narusza prawo radca prawny, który zawiera umowę ubezpieczenia niezwłocznie po złożeniu ślubowania, tj. w dniu rozpoczęcia wykonywania zawodu? Tak. Obowiązek ubezpieczenia OC powstaje nie później niż w dniu poprzedzającym dzień rozpoczęcia wykonywania zawodu przez radcę prawnego. [ 3 Rozporządzenia Ministra Finansów z r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej radców prawnych] Przedmiotowy zakres obowiązkowego oc 21. Czy obowiązkowe oc obejmuje szkody wyrządzone wspólnikowi radcy prawnego, który razem z nim prowadzi kancelarię? Ubezpieczenie OC nie obejmuje szkód wyrządzonych przez ubezpieczonego innemu ubezpieczonemu będącemu wspólnikiem. [ 2 ust. 2 pkt. 1 Rozporządzenia Ministra Finansów z r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej radców prawnych] Ubezpieczenie oc. 16

17 Rażące niedbalstwo 22. Czy odszkodowanie należy się w razie rażącego niedbalstwa radcy prawnego? W razie rażącego niedbalstwa odszkodowanie nie należy się, chyba że umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia stanowią inaczej lub zapłata odszkodowania odpowiada w danych okolicznościach względom słuszności. [art k. c.] Rażące niedbalstwo c. d. Umowa ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej, o którym mowa w art. 4 pkt 1 i 2, obejmuje również szkody wyrządzone umyślnie lub w wyniku rażącego niedbalstwa ubezpieczającego lub osób, za które ponosi on odpowiedzialność. [art. 9 ust. 2 ustawy z r. o ubezpieczeniach obowiązkowych Dz. U r. poz. 392] Ubezpieczenie oc. 17

18 Rażące niedbalstwo c. d. Umowa obowiązkowego oc obejmuje również szkody wyrządzone umyślnie lub w wyniku rażącego niedbalstwa, bo art. 9 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych jest przepisem szczególnym w stosunku do art k. c. [K. Gulis, Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej radców prawnych w świetle zmian prawa ubezpieczeniowego. Radca Prawny 2004 r. Nr 4] Ubezpieczenie oc. 18

19 Rodzaje ubezpieczenia 1. Obowiązkowe 2. Dodatkowe 3. Nadwyżkowe a. Act commited b. Claims made Klient ubezpieczonym? 23. Czy klient radcy prawnego (potencjalny poszkodowany) może być ubezpieczonym? Poszkodowany nie jest osobą trzecią, na rzecz której można zawrzeć umowę ubezpieczenia (art. 808 k. c.) Ubezpieczenie oc. 19

20 Sumy gwarancyjne ubezpieczenia suma gwarancyjna OC obowiązkowego: EUR ( ,- zł) oraz dodatkowo EUR ( ,- zł) na koszty obrony, indywidualna suma gwarancyjna OC dodatkowego: EUR ( ,- zł) oraz dodatkowo EUR ( ,- zł) na koszty obrony, Każdy radca efektywnie jest chroniony do kwoty ,- zł! Odpowiedzialność za naruszenie dóbr osobistych 24. Czy radca prawny odpowiada za naruszenie dóbr osobistych przeciwnika swojego klienta jeżeli w dobrej wierze w piśmie procesowym użyje twierdzeń opierając się na informacjach swojego mocodawcy, które okażą się nieprawdziwe? Nie. Radca prawny przy wykonywaniu czynności zawodowych korzysta z wolności słowa i pisma w granicach określonych przepisami prawa i rzeczową potrzebą. [art. 11 ustawy o radcach prawnych] [wyrok SN z r. sygn. akt V CSK 255/11] Ubezpieczenie oc. 20

21 Literatura: 1. Krzysztof Gulis, Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej radców prawnych w świetle zmian prawa ubezpieczeniowego, Radca Prawny Andrzej Rościszewski, Odpowiedzialność cywilna adwokatów, Palestra Mariusz Mikołajewicz, Odpowiedzialność odszkodowawcza adwokata w zależności od formy wykonywanego zawodu. Stud.Iur.Torun t. 5 s Ubezpieczenie oc. 21

22 Dziękuję za uwagę radca prawny Jędrzej Klatka Linkedin: Jędrzej Klatka Ubezpieczenie oc. 22