ROCZNIK STRATEGICZNY 2011/12

Transkrypt

1 ROCZNIK STRATEGICZNY 2011/12

2 FUNDACJA STUDIÓW MIĘDZYNARODOWYCH FOUNDATION OF INTERNATIONAL STUDIES STRATEGIC YEARBOOK 2011/12 A REVIEW OF POLITICAL, ECONOMIC AND MILITARY DEVELOPMENTS IN POLAND S INTERNATIONAL ENVIRONMENT SEVENTEENTH EDITION The STRATEGIC YEARBOOK presents and analyzes main developments and tendencies in international relations of the passing year. Key political and security issues in the Euroatlantic area are reviewed from the Polish and Central European perspective. SCHOLAR Scientific Publishers Warsaw 2012

3 FUNDACJA STUDIÓW MIĘDZYNARODOWYCH FOUNDATION OF INTERNATIONAL STUDIES ROCZNIK STRATEGICZNY 2011/12 PRZEGLĄD SYTUACJI POLITYCZNEJ, GOSPODARCZEJ I WOJSKOWEJ W ŚRODOWISKU MIĘDZYNARODOWYM POLSKI EDYCJA SIEDEMNASTA Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR Warszawa 2012

4 RADA REDAKCYJNA Bolesław BALCEROWICZ Edward HALIŻAK Roman KUŹNIAR Dariusz POPŁAWSKI Henryk SZLAJFER ZESPÓŁ AUTORSKI Bolesław Balcerowicz, Agnieszka Bieńczyk-Missala, Paweł J. Borkowski, Anna Dudek, Patrycja Grzebyk (sekretarz), Edward Haliżak, Aleksandra Jarczewska, Tytus Jaskułowski, Piotr R. Kozłowski, Robert Kupiecki, Wiesław Lizak, Marek Madej, Marek Menkiszak, Kamila Pronińska, Andrzej Szeptycki, Marek Tabor, Marcin Terlikowski, Anna Wojciuk Roman Kuźniar redaktor naczelny Tytuł dotowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego Copyright by Edward Haliżak, Roman Kuźniar, Dariusz Popławski 2012 ISBN ISBN X Redaktor prowadząca: Anna Raciborska Redakcja i korekta: Anna Kaniewska Projekt okładki: Krzysztof Szczepanik Opinie zawarte w Roczniku Strategicznym odzwierciedlają wyłącznie stanowisko Autorów i Wydawcy Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o. ul. Krakowskie Przedmieście 62, Warszawa tel./fax , , dział handlowy: jw. w. 105, info@scholar.com.pl; Rocznik Strategiczny wydawany jest od 1995 r. Edycja siedemnasta Skład i łamanie WN Scholar (Stanisław Beczek) Druk: Drukarnia Wojskowa Spółka z o.o., Łódź, objętość 31,5 a.w.

5 Spis treści Wprowadzenie Gość rocznika Robert Kupiecki Współczesne pojmowanie zwycięstwa nowy (stary) problem studiów strategicznych I. Przegląd sytuacji strategicznej aspekty globalne i regionalne NATO zabija Kaddafiego, lecz krwawi w Afganistanie (36); USA przewodzą słabo, Chiny ani myślą (44); Europa wielu kryzysów (49); Mniej Europy w Europie Wschodniej (60). II. Gospodarka światowa: na zwolnionych obrotach Problem strukturalny gospodarki światowej w 2011 r. (65); Stany Zjednoczone zadłużone mocarstwo globalne (74); Unia Europejska test dla strefy euro (77); Chiny nowy biegun w gospodarce światowej (79). III. Unia Europejska groźba implozji Kryzys euro ciąg dalszy nastąpił (84); Problem przywództwa w Europie diabły, anioły i Angela M. (93); Polska prezydencja a jednak się kręci (100). IV. Stany Zjednoczone supermocarstwo w opałach (wewnętrznych) Sytuacja wewnętrzna wzburzony Waszyngton i oburzona Wall Street (107); Polityka zagraniczna reorientacja na Azję i arabska wiosna (116); Azja Miejsce Ameryki jest tutaj (118); Szeroki Bliski Wschód oraz Afryka Północna stare problemy i nowe wyzwania (122); Rosja ponowny reset? (126); Stosunki transatlantyckie na Zachodzie bez zmian (127); Ameryka Łacińska próba rewitalizacji stosunków na tle bieżących problemów (129). V. Obszar WNP: więcej niestabilności Rosja: kryzys putinizmu (133); Ukraina: sprawa Julii Tymoszenko (148); Białoruś, Mołdowa, Kaukaz Południowy i Azja Centralna: więcej autorytaryzmu i niestabilności (156). VI. Niemcy: Lider mimo woli? Polityka wewnętrzna koalicja formalnie na półmetku (166); Polityka zagraniczna jaka jest cena przywództwa? (169); Polityka europejska dwie prędkości coraz bliżej (169); Polityka bezpieczeństwa zastój (170); Stosunki polsko-niemieckie: dwadzieścia lat minęło jak jeden dzień. A co dalej? (172). VII. Przemiany na Bliskim Wschodzie ciągłość czy zmiana? Izrael Palestyna geopolityka w natarciu (173); Iran zimna wojna z Zachodem (180); Wiosna Arabów (185). VIII. Region Azji i Pacyfiku początek nowej ery pod znakiem orła i smoka Korea w centrum uwagi (192); Proces demokratyzacji Birmy (195); Wietnam wychodzi z cienia (197); Chiny obchody rocznicowe (199); Instytucje regionu Azji i Pacyfiku w 2011 r. (207). IX. Polska Prezydencja w Unii Europejskiej w cieniu kryzysu O więcej Europy w Unii Europejskiej (211); Polityka bezpieczeństwa (218); Wobec Wschodu niemoc (220); Bez polityki pozaeuropejskiej (225).

6 6 Obserwatorium bezpieczeństwa NATO kolejny ciężki rok Operacja w Libii sukces wbrew przewidywaniom (231); Afganistan jest źle, będzie gorzej, więc wychodzimy zgodnie z planem? (235); Reformy i transformacja Sojuszu szklanka w połowie pełna (albo pusta) (239); Stosunki z partnerami globalny rozwój, europejski regres (242). Wspólna Polityka Bezpieczeństwa i Obrony UE lepiej już było? Uwarunkowania gospodarcze i polityczne WPBiO im dalej w las, tym więcej drzew (247); Rozwój wojskowych i cywilnych zasobów WPBiO impas trwa (253); Operacje WPBiO libijska kompromitacja, somalijskie sukcesiki (260). ONZ w polibijskim impasie Państwa i regiony specjalnej troski (269); Gorące tematy (279); Operacje pokojowe (283). Porozumienia w sprawie kontroli zbrojeń i rozbrojenia to co najważniejsze w 2011 r Nowy START i broń substrategiczna (taktyczna) (293); Zakaz prób jądrowych i nierozprzestrzenianie broni jądrowej (299); Zakaz broni biologicznej i chemicznej (303); Nieformalne reżimy nieproliferacji broni masowej zagłady (307); Kontrola zbrojeń konwencjonalnych oraz środki budowy zaufania i bezpieczeństwa (CSBMs) (308). Konflikty zbrojne Irak koniec (?) wojny (311); Afganistan faza wyplątywania się z wojny wojsk Zachodu (313); Pakistan (316); Libia wojna domowa; umiędzynarodowiony konflikt zbrojny (318); Konflikty w Somalii i Afryce subsaharyjskiej (321); Ameryka Łacińska konflikt kolumbijski i peruwiański (329); Najważniejsze konflikty w Azji Południowej i Południowo-Wschodniej (330). Geopolityka surowców energetycznych roku rewolucji arabskich trendy globalne i regionalne Światowy rynek energetyczny pod wpływem arabskiej wiosny i katastrofy nuklearnej (334); Uruchomienie Nord Stream rosyjska gra i konsekwencje dla bezpieczeństwa energetycznego krajów Europy Środkowej i Wschodniej (340); Ofensywa energetyczna krajów Europy Środkowej budowa połączeń infrastrukturalnych i zintegrowanego rynku energetycznego (344); Budowa zewnętrznego wymiaru polityki energetycznej UE w roku prezydencji węgierskiej i polskiej (351). Panorama Rocznika Przegląd światowej literatury strategicznej Eseje (361); Artykuły naukowe (367). Kalendarium wydarzeń międzynarodowych 2011 roku Aneks: Państwa świata wybrane dane i wskaźniki Skorowidz Zespół Rocznika

7 TABLE OF CONTENTS INTRODUCTION The Yearbook s guest Robert Kupiecki the contemporary meaning of victory a new (old) problem of strategic studies 21 I. AN OVERVIEW OF THE STRATEGIC SITUATION GLOBAL AND REGIONAL ASPECTS NATO kills Gaddafi but bleeds out in Afghanistan (36); The US may be a poor leader, but China refuses to lead at all (44); A Europe of many crises (49); Less Europe in Eastern Europe (60). II. World Economy: losing speed The structural problem of the world economy in 2011 (65); The US a global superpower in debt (74); The European Union a test for the euro zone (77); China a new pole in the world economy (79). III. European Union the threat of implosion The crisis of the euro continues (84); The problem of leadership in Europe devils, angels and Angela M. (93); The Polish presidency and yet it moves (100). IV. The United states a superpower in (internal) trouble Internal affairs an outraged Washington and an indignant Wall Street (107); Foreign affairs focus on Asia and the Arab Spring (116); Asia America s place is here (118); The broader Near East and North Africa old problems and new challenges (122); Russia another reset? (126); Trans-Atlantic relations all quiet on the Western front (127); Latin America an attempt to revitalize the relations despite the current problems (129). V. THE CIS REGION: More instability Russia: The crisis of putinism (133); Ukraine: The case of Yulia Tymoshenko (148); Belarus, Moldova, Southern Caucasus and Central Asia: increasingly authoritarian and unstable (156). VI. Germany: the unwilling Leader? Internal affairs the coalition formally halfway there (166); Foreign affairs what is the price of leadership? (169); European politics two speeds looming closer (169); Security policy a standstill (170); Polish-German relations: twenty years have passed like a day. What should we do now? (172). VII. The transformation of the Near east continuation or change? 173 Israel Palestine geopolitics attacks (173); Iran a cold war with the West (180); The Arab Spring (185). VIII. The Asia Pacific Region a beginning of a new Eagle and Dragon era Korea takes centre stage (192); Democratization process in Burma (195); Vietnam comes out of the shadows (197); China anniversary celebrations (199); The institutions of Asia Pacific in 2011 (207). IX. the polish presidency of the european union overshadowed by the crisis For more Europe in the European Union (211); Security policy (218); Impotence in the relations with the East (220); No extra-european policy (225).

8 8 The observatory of security NATO another tough year The operation in Libya an unforeseen success (231); Afghanistan things are going badly and they are likely to get worse, so do we leave as planned? (235); Reforms and transformations of the Alliance the glass is half full (or half empty) (239); Relations with partners global progress, European regression (242). Common security and defense policy of the eu does the future look bleak? Economic and political aspects of the CSDP the further we go, the more complicated it gets (247); The development of military and civilian resources of the CSDP still in impasse (253); CSDP operations a failure in Libya, tiny successes in Somalia (260). the un in a post-libyan impasse Special needs states and regions (269); Hot topics (279); Peace operations (283). agreements on arms control and disarmament the highlights of The new START and sub-strategic (tactical) weapons (293); Nuclear test ban and nonproliferation of nuclear weapons (299); Biological and chemical weapons ban (303); Informal regimes of non-proliferation of weapons of mass destruction (307); Conventional arms control and confidence- and security-building measures (CSBMs) (308). Armed conflicts Iraq the end (?) of the war (311); Afghanistan the Western armies trying to disentangle themselves from the war (313); Pakistan (316); Libya civil war; an internationalized armed conflict (318); Conflicts in Somalia and Sub-Saharan Africa (321); Latin America the Columbian and Peruvian conflict (329); The most important conflicts in Southern and South- Eastern Asia (330). The geopolitics of energy resources in the year of the arab revolutions global and regional trends The world energy market faced with the Arab Spring and a nuclear accident (334); The launch of the Nord Stream project the Russian game and its consequences for the energy security of the Central and Eastern European states (340); The energy initiative of the Central European countries building infrastructural links and an integrated energy market (344); Building an external dimension of the EU energy policy in the year of the Hungarian and Polish presidencies (351). Yearbook Panorama a review of world strategic literature Essays (361); Scientific papers (367). CHRONOLOGY OF INTERNATIONAL EVENTS IN APPENDIX: STATES OF THE WORLD SELECTED DATA AND INDICES INDEX YEARBOOK EDITORIAL TEAM