W poszukiwaniu tożsamości OSD. Elektryczna 7/2014. Kolejka. Ograniczanie emisji przemysłowych, a co z niską emisją? Pomiar rozkładu temperatury

Transkrypt

1 PRZESY Elektryczna Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej Z działalności Towarzystwa Paragraf w sieci Kolejka do sieci Ograniczanie emisji przemysłowych, a co z niską emisją? Pomiar rozkładu temperatury Wyznaczanie obciążeń maksymalnych w sieciach nn Drony w służbie energetyki Robert Świerzyński: W poszukiwaniu tożsamości OSD Wydarzenia w branży 7/2014 DYSTRYBUCJA ISSN Biuletyn Branżowy KLIENT

2 Konferencja INTELIGENTNE SIECI KONSUMENT, RYNEK I ŚRODOWISKO 24 września 2014 r., Hotel Mercure Warszawa Centrum, ul. Złota 48/54, Warszawa ozwój inteligentnych sieci energetycznych w Polsce możliwości R i ograniczenia, zamierzenia i dokonania Możliwości racjonalnego użytkowania energii przy wykorzystaniu rozwiązań smart Współczesny klient co wie i czego oczekuje od smart metering? Świadomy i aktywny odbiorca ważnym ogniwem wdrożenia sieci inteligentnej Prezentacja wyników badań ogólnopolskich dotyczących poziomu wiedzy i świadomości użytkowników energii w kontekście rozwiązań smart Panel dyskusyjny Inteligentne sieci a konsument energii Udział w konferencji jest bezpłatny. Liczba miejsc ograniczona. Do udziału w konferencji szczególnie zapraszamy przedstawicieli branży, środowisk akademickich, przedstawicieli instytucji centralnych i samorządowych, organizacji konsumenckich i mediów. Patronat: Organizator: Konferencja dofinansowana ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Partnerzy kampanii: WRE Warsztaty Rynku Energetycznego Konferencja odbywa się w ramach ogólnopolskiej kampanii informacyjno-edukacyjnej Inteligentne sieci dla domu, środowiska i gospodarki, skierowanej do użytkowników energii elektrycznej. Celem kampanii jest edukacja konsumentów w zakresie sposobów racjonalnego użytkowania energii, szczególnie przy wykorzystaniu technologii inteligentnego opomiarowania, w tym narzędzi udostępnionych przez poszczególnych Operatorów Systemów Dystrybucyjnych. Głównym organizatorem kampanii jest Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej (PTPiREE). Partnerami strategicznymi są podmioty skupione w ramach Warsztatów Rynku Energetycznego WRE: Operatorzy Systemów Dystrybucyjnych, Operator Systemu Przesyłowego, Towarzystwo Obrotu Energią i Urząd Regulacji Energetyki. Pełna lista partnerów kampanii dostępna jest na stronie: Więcej informacji w terminarzu na oraz na stronie:

3 W NUMERZE Zdjęcie: Julia Sheveloff Szanowni Państwo! Wakacje to czas, w którym powinniśmy mieć możliwość spojrzenia na nasze codzienne działania z dystansem. Biorąc oddech po miesiącach pracy, mamy szansę na zastanowienie się, w którym miejscu naszej zawodowej drogi jesteśmy i czy na pewno podążamy w dobrym kierunku. Przerywając codzienny bieg za sprawami ważnymi i tymi, które nieustannie nas rozpraszają, możemy spojrzeć na realizowane przedsięwzięcia, plany i zamierzenia z szerszej perspektywy. Dla zapewnienia wyższej jakości naszych przemyśleń, warto byśmy raz na jakiś czas postawili sobie pytania najważniejsze dla każdego, zarówno w wymiarze osobistym jak i zawodowym: kim jesteśmy, co odróżnia nas od innych, co jest dla nas najważniejsze dziś i do czego dążymy w przyszłości? Słowem, istotne jest, byśmy zadali sobie pytanie o to, co stanowi naszą tożsamość. O tożsamości właśnie, a więc o wszystkim, co najważniejsze dla branży dystrybucyjnej rozmawiamy z naszym gościem Robertem Świerzyńskim, wiceprezesem Energa-Operator SA. Punkt wyjścia dyskusji stanowi pytanie o to, co odróżnia OSD od pozostałych uczestników rynku energii elektrycznej oraz w jaki sposób postrzegają nas klienci. Rozwijając ten temat, gość Rozmowy miesiąca kreśli precyzyjny obraz sytuacji OSD w naszym kraju, pokazując szanse i zagrożenia dla tego segmentu rynku. W kolejnych działach bieżącego wydania miesięcznika przyglądamy się bliżej sprawom dotyczącym OSD zarówno w wymiarze organizacji, legislacji, jak i techniki. W artykule Ireneusza Chojnackiego opisujemy żywiołowy proces wprowadzenia do sieci dystrybucyjnej energii elektrycznej uzyskiwanej z energii odnawialnej. Przedstawione wnioski, wypływające również ze zorganizowanej przez PTPiREE IV Konferencji Przyłączenie i współpraca OZE z systemem elektroenergetycznym nie w pełni odpowiadają oczekiwaniom. W części poświęconej regulacjom prawnym Piotr Begier, w kontekście zmian ustawy Prawo ochrony środowiska, zwraca uwagę na potrzebę ograniczania niskiej emisji. Swój udział w projekcie poświęconym ograniczeniu zanieczyszczeń powietrza ma również nasze Towarzystwo, które już kilka lat temu włączyło się do akcji STOP dla niskiej emisji. W dziale Technika i technologie zajmujemy się m.in. aspektami teoretycznymi i praktycznymi wyznaczania obciążeń maksymalnych w sieciach nn, wykorzystaniem bezzałogowych statków latających (tzw. dronów) w energetyce oraz pomiarem rozkładu temperatury w kablach WN. W dziale Wydarzenia publikujemy m.in. relacje z organizowanych przez PTPiREE konferencji marketingowej oraz poświęconej stratom energii w sieciach. Naszym Czytelnikom, którzy planują wakacyjny wypoczynek, życzymy udanego urlopu, tym którzy go kończą łagodnego wejścia w zawodową codzienność, a wszystkim bez wyjątku dobrej lektury Energii Elektrycznej! Biuletyn Branżowy Energia Elektryczna miesięcznik Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej Redaguje zespół: Andrzej Pazda (redaktor naczelny), Piotr Begier (zastępca redaktora naczelnego), Małgorzata Władczyk (sekretarz redakcji), Aleksandra Rakowska (redaktor dział techniczny), Sebastian Brzozowski, Marzanna Kierzkowska Adres redakcji: ul. Wołyńska 22, Poznań, tel , faks , redakcja@e-elektryczna.pl Wydawca: Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej, Andrzej Pazda (dyrektor Biura PTPiREE), ul. Wołyńska 22, Poznań, tel , faks , ptpiree@ptpiree.pl, ISSN Opracowanie graficzne, skład, łamanie i druk: Media i Rynek, ul. Polna 20/204, Kalisz Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń. Redakcja nie zwraca nadesłanych materiałów oraz zastrzega sobie prawo skracania i adiustacji tekstów oraz zmianę ich tytułów. Nakład: 1000 egzemplarzy Data zamknięcia numeru: 7 lipca 2014 r. 4 INFORMACJE ZE SPÓŁEK 6 ROZMOWA MIESIĄCA Wywiad z Robertem Świerzyńskim, wiceprezesem Energa-Operator SA 9 Z DZIAŁALNOŚCI PTPiREE RYNEK I REGULACJE 11 Kolejka do sieci 14 Ograniczanie emisji przemysłowych, a co z niską emisją? 16 Paragraf w sieci TECHNIKA I TECHNOLOGIE 17 Wyznaczanie obciążeń maksymalnych w sieciach nn 21 Drony w służbie energetyki 24 Pomiar rozkładu temperatury WYDARZENIA 26 Wydarzenia w branży 27 Inteligentne liczniki inteligentna komunikacja 28 Straty energii w sieciach 30 FELIETON 31 TERMINARZ Zdjęcie: Energa-Operator SA Kolejka do sieci KLIENT DYSTRYBUCJA PRZESY Elektryczna Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej Z działalności Towarzystwa Ograniczanie emisji przemysłowych, a co z niską emisją? Pomiar rozkładu temperatury Wyznaczanie obciążeń maksymalnych w sieciach nn Drony w służbie energetyki Paragraf w sieci Robert Świerzyński: W poszukiwaniu tożsamości OSD ISSN Biuletyn Branżowy Wydarzenia w branży Na okładce: Robert Świerzyński, wiceprezes Energa-Operator SA 7/2014 lipiec 2014 ENERGIA elektryczna l 3

4 INFORMACJE ZE SPÓŁEK Tauron nagradza Najlepsze prace magisterskie 10 tys. zł to nagroda dla zwycięzcy konkursu na najlepszą pracę magisterską. Współzawodnictwo ogłosił Tauron Dystrybucja. Mogą do niego przystąpić studenci uczelni technicznych, którzy pisali na temat: Inteligentne systemy dostawy energii elektrycznej nowe wyzwania dla sieci dystrybucyjnej. Do udziału w konkursie zaproszeni są absolwenci 6 uczelni technicznych: Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie oraz politechnik: częstochowskiej, opolskiej, śląskiej, warszawskiej i wrocławskiej. Celem przedsięwzięcia jest przede wszystkim poszerzenie współpracy Tauron Dystrybucja z technicznymi uczelniami wyższymi, które kształcą kadry i specjalistów z zakresu energetyki. Termin składania zgłoszeń mija z końcem września br. Grupa Kapitałowa PSE Inkorporacja spółek 30 czerwca 2014 r. nastąpiło połączenie Polskich Sieci Elektroenergetycznych SA z siedzibą w Konstancinie-Jeziornie, jako spółką przejmującą, a PSE Centrum SA, PSE Północ SA, PSE Południe SA, PSE Zachód SA oraz PSE Wschód SA, jako spółkami przejmowanymi. Zadania realizowane dotychczas przez spółki obszarowe od 1 lipca br. przejmą oddziały PSE SA: w Warszawie, Bydgoszczy, Katowicach, Poznaniu i Radomiu. Proces ten wiąże się z wdrożeniem uproszczonej struktury zarządczej wraz ze wskazaniem jednolitego właścicielstwa danego obszaru funkcjonalnego w skali centrali i oddziałów spółki oraz z osiągnięciem efektów synergii w nowym modelu organizacyjnym. Usprawni to podejmowanie decyzji oraz spowoduje, że będą one bardziej jednolite i spójne w całej spółce. RWE partnerem konferencji Smart w miastach Konferencja Europolis. Inteligentne miasta przyszłości odbyła się 13 czerwca br. w Centrum Nauki Kopernik w Warszawie. Omawiano wyzwania, z którymi zmierzą się aglomeracje jutra. Organizatorami spotkania były Fundacja Schumana oraz stołeczny Ratusz, a partnerem wydarzenia koncern RWE. Konferencja towarzyszyła szczytowi stowarzyszenia EUROCITIES, zrzeszającego 130 największych europejskich miast. Głównym tematem debaty było zarządzanie aglomeracją z zastosowaniem inteligentnych rozwiązań. Transformacja współczesnych miast w organizmy bardziej inteligentne, efektywne i przyjazne dla mieszkańców jest dla naszych klientów niezwykle istotna. RWE dostarcza prąd i gaz 23 milionom gospodarstw domowych w Europie. Coraz Enea Operator podpisała umowę patronacką z Zespołem Szkół Elektryczno-Elektronicznych w Szczecinie. Uczniowie otrzymają wsparcie w postaci praktyk i warsztatów prowadzonych przez specjalistów oraz zapoznają się ze współczesnymi kierunkami rozwoju energetyki. Będą też mogli doskonalić warsztat zawodowy w terenie przy usuwaniu awarii oraz podczas prac eksploatacyjnych. Patronat obejmuje także dodatkowe wyposażenie szkoły więcej naszych klientów mieszka w miastach i uważamy, że do 2050 r. ich udział wzrośnie do 85 proc. z 70% obecnie mówi Filip Thon, prezes RWE Polska, członek zarządu RWE Retail. Już teraz RWE wprowadza innowacyjne rozwiązania, poprzez stymulowanie rozwoju odnawialnych źródeł energii i wytwarzania rozproszonego. Dodatkowo jesteśmy zaangażowani w rozwój inteligentnych sieci dystrybucyjnych, rozwiązań dla domów przyszłości, magazynowania energii, zeroemisyjnych budynków i transportu elektrycznego (e-mobility). Zmieniające się oczekiwania i zachowania ludzi oraz większa cyfryzacja skłaniają nas do opracowywania nowoczesnych usług, dostępnych dla naszych klientów za pośrednictwem urządzeń mobilnych dodaje prezes Thon. Enea Operator Patron przyszłych energetyków Zdjęcie: Enea Operator Umowę podpisali Prezes Zarządu Enea Operator Michał Jarczyński i dyrektor ZSEE Beata Miętus w nowoczesny sprzęt do praktycznej nauki zawodu. Celem tego przedsięwzięcia jest przygotowanie absolwentów do pracy w nowoczesnej firmie energetycznej. Nie chcemy, aby szkoła uczyła na sprzęcie sprzed lat, a potem młody człowiek zaczynał pracę w firmie, gdzie spotyka się z zupełnie innymi urządzeniami mówi Michał Jarczyński, prezes Enea Operator. 4 l ENERGIA elektryczna lipiec 2014

5 INFORMACJE ZE SPÓŁEK Tauron Dystrybucja Stop dla nielegalnego poboru energii Wcelu ograniczenia nielegalnego poboru energii elektrycznej, Tauron Dystrybucja prowadzi kampanię społeczną Włącz stop dla nielegalnego poboru energii elektrycznej. W ramach akcji spółka uruchomiła specjalny telefon ( ), pod którym można zgłaszać podejrzenie kradzieży prądu. Dodatkowe informacje będzie można znaleźć na plakatach, które zawisną w budynkach mieszkalnych i urzędach. Wszystkie zgłoszenia będą sprawdzane, a osoby zgłaszające mogą liczyć na pełną anonimowość. Na początku kampania będzie prowadzona w powiatach będzińskim Zdanych Energa-Opeartor wynika, że zastosowanie sieci inteligentnych ma znaczny wpływ na ograniczenia strat handlowych i technicznych. Spółka w Kaliszu sondowała możliwość ograniczenia różnicy bilansowej, a na Półwyspie Helskim możliwość redukcji strat technicznych. Trwające rok badania w Kaliszu pokazały możliwość redukcji różnicy bilansowej o 10 proc. w skali roku. Poprzez różnicę bilansową należy rozumieć straty techniczne, będące skutkiem zjawisk fizycznych, towarzyszących przepływowi energii przez sieć lub napięciu w sieci oraz straty handlowe. Na ograniczenie różnicy bilansowej wpływ miało wiele czynników, m.in. ograniczenie nielegalnego poboru energii, ograniczenie ilości energii zużywanej przez system pomiarowy, wzrost skutecznie uzyskanych poprawnych odczytów licznika czy ograniczenie strat technicznych. i zawierciańskim oraz w Jaworznie. Docelowo ma objąć cały obszar działania Tauron Dystrybucja, czyli województwa: dolnośląskie, opolskie, śląskie i małopolskie. Nielegalny pobór energii jest przestępstwem zagrożonym karą od 3 miesięcy do 5 lat więzienia. A jego skutki obarczają wszystkich legalnych odbiorców prądu oraz mogą zagrozić ludzkiemu życiu bądź zdrowiu. Energa-Opeartor Ograniczenie różnicy bilansowej Prowadzone równolegle z doświadczeniami kaliskimi badania na Półwyspie Helskim wykazały możliwość redukcji strat sieciowych o 9 proc. Wynik taki udało się uzyskać tylko i wyłącznie dzięki optymalizacji układu pracy sieci. Większa obserwowalność i automatyzacja sieci są jednymi z głównych cech rozwiązań smart grid. Nowe funkcjonalności i rozwiązania z tego obszaru będą w przyszłości bardzo ważnym elementem efektywnie i optymalnie zarządzanej sieci dystrybucyjnej. Nasze badania pokazują, że wdrażane systemy informatyczne w ramach technologii inteligentnych sieci pozwalają również na skuteczne ograniczenie różnicy bilansowej. Mamy mocne podstawy, by zakładać, że otrzymane, bardzo obiecujące wyniki są powtarzalne mówi dr inż. Adam Olszewski, dyrektor Departamentu Innowacji w Energa-Operator PGE Dystrybucja Zintegrowane zarządzanie pracą elektromon terów PGE Dystrybucja, w ramach Programu Poprawy Efektywności Operacyjnej, wprowadza zintegrowane zarządzanie pracą elektromonterów. Projekt pilotażowy został zrealizowany w Rejonie Energetycznym Jeziorna, a obecnie wdrażany jest w pozostałych rejonach oddziału Warszawa oraz rejonach energetycznych: Radom, Staszów, Biała Podlaska, Zamość, Suwałki i Bełchatów. Celem programu jest możliwość dynamicznego przydzielania zadań wszystkim elektromonterom w ciągu jednej zmiany w danym rejonie energetycznym. Spółka do jego realizacji wykorzystuje mobilną aplikację. Przedstawiciel dozoru koordynujący pracę elektromonterów wprowadza do aplikacji zadania do wykonania na dany dzień, określając jednocześnie ich hierarchię ważności. Elektromonterzy, po wykonaniu danej pracy w terenie, potwierdzają ten fakt w aplikacji mobilnej w smartfonie, co znajduje swoje odzwierciedlenie w systemie. Rejestracja prowadzona jest bezpośrednio przy wykonywaniu prac, dzięki czemu można obserwować ich postęp, racjonalnie je koordynować lub w razie potrzeby dynamicznie zmienić przydział zadań w ciągu jednej zmiany. Wprowadzenie zintegrowanego zarządzania pracą elektromonterów pozwoli na lepsze wykorzystanie ich umiejętności i potencjału, a co za tym idzie obniżenie poziomu przerw w dostawach prądu do klientów. Informacje ze spółek opracowała Marzanna Kierzkowska lipiec 2014 ENERGIA elektryczna l 5

6 ROZMOWA MIESIĄCA Niezawodność, możliwie niskie ceny, inteligentne sieci W poszukiwaniu tożsamości OSD Wywiad z wiceprezesem Energa-Operatora SA (EOP), Robertem Świerzyńskim. Branża dystrybucyjna od lat mierzy się z problemem swojej tożsamości w oczach klientów i mylenia jej ze spółkami obrotowymi lub całymi grupami energetycznymi. W jaki sposób Pana zdaniem operatorzy systemów dystrybucyjnych (OSD) powinni kształtować swój wizerunek? Kwestia tożsamości OSD to istotny problem. Rola OSD na rynku energii i w relacji z klientem jest stosunkowo czytelnie wyznaczona przez regulacje prawne. OSD odpowiadają za przyłączenie klientów do sieci, niezawodność dostaw energii i jej jakość. Problem w tym, że rynek energii elektrycznej wciąż nie został jeszcze dobrze poukładany. Klient cały czas przychodzi do elektrowni, czyli właściwie do OSD. OSD z kolei w wielu wypadkach m.in. ze względu na program zgodności nie może klientom pomóc. To duży problem dla pracowników OSD, którzy wysłuchują od nich słusznych skarg. Uważam, że ta sytuacja jest wynikiem niedojrzałości rynku sprzedaży i z definicji ma charakter przejściowy. Dlaczego uważa Pan, że rynek sprzedaży energii jest niedojrzały? Przecież z roku na rok obserwujemy wzrost liczby zmian sprzedawców. Robią to nawet klienci indywidualni. Rzeczywiście, liczba zmian sprzedawców zwiększa się w Polsce z roku na rok coraz dynamiczniej. Według raportu URE, liczba odbiorców TPA z grupy taryfowej A, B, C (stan na koniec lutego br.) wzrosła w stosunku od końca 2013 r. o 13,3 proc., a z grupy taryfowej G o 16,2. Oceniam jednak, że rynek sprzedaży jest niedojrzały, bo sprzedawcy nie przejęli jeszcze 100 proc. odpowiedzialności za obsługę klienta i nie są tym specjalnie zainteresowani. Dzisiaj przede wszystkim chcą podpisać z klientem umowę sprzedaży energii. Są mniej zainteresowani obsługą okołosprzedażową. Klient wciąż z częścią reklamacji, zmian warunków świadczenia usługi dzwoni czy przychodzi bezpośrednio do OSD. Sprzedawcy nie przejmują tych kontaktów, bo konkurencja pomiędzy nimi wciąż jest niewielka. Myślę, że będzie to się zmieniać m.in. w wyniku działań regulatora. Sygnałem takich zmian było wprowadzenie dla taryfy G możliwości zawierania umów kompleksowych w procesie zmiany sprzedawcy. Dzisiaj jest to możliwość, a powinna to być zasada. W ten sam sposób powinni być traktowani również odbiorcy w taryfie C1. To uporządkuje rynek. Czy to oznacza, że OSD nie mają wyzwań w obszarze relacji z klientami? Mają i to olbrzymie. Po pierwsze, jak pokazują niemal wszystkie badania, istotne czynniki, poprzez które klienci oceniają funkcjonowanie rynku energii elektrycznej, czyli niezawodność jej dostaw oraz jakość procesu przyłączeniowego, zależą w dużej mierze od OSD. W tym zakresie OSD, zwłaszcza na tle Europy, mają sporo do zrobienia. Proces przyłączeniowy w Polsce jest długi, a niezawodność dostaw energii, szczególnie na terenach wiejskich, ale i w miastach powiatowych, pozostawia sporo do życzenia. Jeszcze cena, ale ona kształtowana jest przez wielu uczestników rynku energii i przez regulatora. Chcę tylko powiedzieć, że rola OSD będzie dla klienta bardziej czytelna wtedy, gdy rynek energii elektrycznej zostanie uporządkowany, a sprzedawcy zaczną ze sobą konkurować i przejmą odpowiedzialność za kontakty z klientem, także te techniczne. To sprzedawcy powinni zapewniać kontakt klienta z OSD. Jaki wizerunek powinny mieć OSD w oczach swoich klientów? Jak określić obecnie tożsamość OSD? Podstawową kwestią jest niezawodność dostaw energii elektrycznej. To nie ulega wątpliwości. To trudna misja, bo niezawodność oznacza, że klient nie wie, że istniejemy. Awarie, przerwy planowe w zasilaniu to sytuacje, gdy OSD staje się zawodne. W EOP zrozumieliśmy to kilka lat temu, dlatego nasz program inwestycyjnych jest konsekwentnie ukierunkowany na poprawę niezawodności sieci, a 87 proc. prac na niskim napięciu wykonywanych jest pod napięciem. Teraz wdrażamy w spółce technologie prac pod napięciem na SN. Myślę, że na taką skalę technologii prac pod napięciem nie stosuje obecnie nikt w kraju. Drugą istotną kwestią jest, według mnie, nowoczesność. OSD uchodzą trochę za firmy z poprzedniej epoki, za 6 l ENERGIA elektryczna lipiec 2014

7 ROZMOWA MIESIĄCA firmy konserwatywne, w których większość prac wykonywanych jest ręcznie, a to nieprawda. Niezawodność przecież osiąga się nie poprzez szybkie usuwanie awarii, ale dużo wcześniej. To system zarządzania siecią musi być niezawodny. A tego nie da się osiągnąć bez nowoczesnych technologii i inwestycji w sieć. Czy mógłby Pan sprecyzować, o czym Pan myśli? Czy chodzi o sieci inteligentne? Tak, ale nie tylko. W 2009 r. w EOP, aby poprawić sprawność zarządzania ruchem sieci, scentralizowaliśmy służby dyspozytorskie. Z 46 zakładowych i rejonowych dyspozycji ruchu utworzyliśmy jedną Centralną Dyspozycję Mocy (zarządza ruchem sieci na napięciu 110 kv) oraz osiem Regionalnych Dyspozycji Ruchu (zarządzają ruchem na nn i SN). Aby takie rozwiązanie organizacyjne mogło sprawnie funkcjonować, stworzyliśmy bardzo zaawansowaną technicznie i bezpieczną sieć teletransmisyjną TAN (Technical Area Network), w całości opartą na protokołach IP. Sieć ta jest dzisiaj oddzielona fizycznie i logicznie od sieci biurowej (korporacyjnej), w pełni redundantna i ma tylko dwa punkty styku z sieciami korporacyjnymi. To rozwiązanie rzadko spotykane w Europie. Aby trafniej podejmować decyzje inwestycyjne i eksploatacyjne związane z pracami na majątku, musieliśmy przeprowadzić paszportyzację sieci i wdrożyć system zarządzania majątkiem sieciowym, oparty o rozwiązania typu GIS. Aktualnie korzystamy w tym obszarze z rozwiązań na poziomie światowym. Myślę, że za jakiś czas nasi koledzy z zagranicy do których dzisiaj jeździmy, aby się uczyć będą przyjeżdżali do Olsztyna, Torunia, Koszalina, Gdańska, Kalisza, Płocka po to, aby nas podpatrywać. EOP prowadzi bardzo zaawansowane prace, także badawcze, w zakresie budowy smart grid i wykorzystania smart meteringu. Jak wyglądają wnioski z tych badań? W zakresie smart meteringu prowadzimy wręcz zaawansowany projekt wdrożeniowy. Dzisiaj na naszej sieci funkcjonuje prawie 399 tys. liczników. To Zdjęcie: Energa-Operator Robert Świerzyński, wiceprezes Energa-Operator SA (EOP) blisko 13,5 proc. wszystkich naszych klientów. To, czym zajmujemy się w tej chwili w tym obszarze od strony analitycznej to poszukiwanie coraz sprawniejszych rozwiązań komunikacyjnych w technologii PLC. Przede wszystkim chodzi o standard PRIME, który wydaje się być dla nas docelowy, ze względu na jego zaawansowanie techniczne i dostępność dla potencjalnych producentów. Przez ostatnie miesiące, wspólnie z Instytutem Energetyki Oddział Gdańsk, testowaliśmy interoperacyjność tej technologii. Wyniki są bardzo pozytywne. Jeżeli chodzi o sieci inteligentne, to traktujemy to podejście jako szansę na poprawę jakości i niezawodność dostaw energii. Na to wskazują nasze doświadczenia z prac badawczych na Półwyspie Helskim. Dzięki montażowi systemów monitorowania parametrów pracy sieci w stacjach SN/nn i na liniach napowietrznych SN oraz dzięki wykorzystaniu informacji z liczników inteligentnych, montowanych na sieci nn, wiemy o naszej sieci elektroenergetycznej w tym obszarze bardzo dużo. Chodzi zarówno o parametry jakości energii elektrycznej u klienta, jak i zdarzenia awaryjne. Dzięki systemom IT i automatyzacji sieci, informacje te potrafimy wykorzystać zarówno do zarządzania lipiec 2014 ENERGIA elektryczna l 7

8 ROZMOWA MIESIĄCA zdarzeniami awaryjnymi, do automatycznej izolacji uszkodzonych odcinków i rekonfiguracji sieci, jak też do optymalizacji układu pracy sieci. Dzisiaj w EOP dyskutujemy o tym, jak technologie tradycyjne i smart przełożyć na niezawodność przy maksymalnie niskich kosztach. No właśnie. Poszukując tożsamości OSD, nie możemy zapominać o cenie. Wszystkie badania i sondaże pokazują, że cena energii elektrycznej jest istotnym elementem oceny funkcjonowania rynku energii. A wszystkie te rozwiązania kosztują. To prawda. Ale trzeba mieć świadomość, że dzisiaj OSD przeżywają pewnego rodzaju rewolucję. I nie ma od niej odwrotu. Dostępne technologie IT i telekomunikacyjne zmieniają podejście do zarządzania siecią, tak jak maszyna parowa i maszyna tkacka zmieniły w XVIII wieku angielskie rzemiosło w przemysł. W następstwie wdrażania takich technologii jak inteligentne opomiarowanie i smart grid zmieniają się OSD. Moim zdaniem, zmieniają się na lepsze, bo jednocześnie towarzyszy temu poprawa niezawodności dostaw energii i redukcja kosztów działania. Przykładem może być EOP. W tym roku, po raz pierwszy w ramach aktualnej perspektywy regulacyjnej, rzeczywiste koszty funkcjonowania EOP są niemal zgodne z kosztami uzasadnionymi określonymi przez URE, a uzyskane przez nas wskaźniki ciągłości zasilania SAIDI i strat sieciowych są najniższe w Polsce. Jestem przekonany, że było to możliwe dzięki uruchomienia szeregu inicjatyw technicznych. Wdrażaniu nowych technologii w OSD musi jednak towarzyszyć przebudowa modelu działania, także redukcja kosztów i restrukturyzacja zatrudnienia. Taki proces EOP przeszedł w latach Chciałbym podkreślić: dążenie do racjonalnej ceny usługi dystrybucyjnej jest istotnym elementem tożsamości OSD. OSD mogą to osiągnąć przede wszystkim przez optymalizację kosztów i jednostkowych nakładów inwestycyjnych. Ale mimo to ceny energii elektrycznej wciąż rosną. Dzisiaj coraz więcej Polaków ma kłopoty z opłaceniem rachunków za energię? To prawda. W Wielkiej Brytanii jest taki termin jak ubóstwo energetyczne. Uznaje się, że ubóstwem energetycznych są zagrożone gospodarstwa domowe, które muszą przeznaczyć na zakup nośników energii (prądu, gazu, ciepła) więcej niż 10 proc. swoich miesięcznych wydatków. Analizy Federacji Konsumentów pokazują, że w Polsce ten wskaźnik wynosi ok. 12 proc. Szczególnie zagrożeni są renciści i emeryci. W tych grupach wzmiankowany wskaźnik wynosi proc. Z tego właśnie powodu OSD muszą się restrukturyzować, ograniczać koszty, ale także wdrażać rozwiązania, które stwarzają szanse na nowy sposób świadczenia usług także dla klientów niezamożnych. Taką szansę stwarza m.in. smart metering. Dzięki inteligentnym licznikom, OSD są w stanie zmniejszyć koszty odczytów, niemal bezkosztowo stosować rozwiązania typu prepaid lub usługi związane z ograniczeniem mocy, po to, aby klienci zalegający z rachunkami nie byli natychmiast wyłączani. Temu wszystkiemu muszą jeszcze towarzyszyć zmiany w zakresie taryf. Przede wszystkim wprowadzenie taryf strefowych o dużym zróżnicowaniu ceny pomiędzy strefami, tak aby zachęcać klientów do korzystania z energii elektrycznej wtedy, gdy jej koszt produkcji i przesyłu jest najmniejszy. Badania prowadzone przez nas w Kaliszu pokazują, że jest to możliwe. Jak na sytuację OSD mogą wpłynąć zmiany na rynku energii elektryczne związane np. z wdrożeniem rynku mocy? Powiedziałem, że elementem tożsamość OSD jest niezawodność, dbałość o możliwie niskie ceny usługi dystrybucyjnej oraz nowoczesność. Jeśli w taki sposób zdefiniujemy tożsamość OSD, to odpowiedź na to pytanie jest prosta. Dzisiaj ok. 50 proc. rachunku klienta za energię elektryczną stanowi opłata za przesył i dystrybucję energii elektrycznej. Można powiedzieć, że na rynku energii zachowana jest pewnego rodzaju równowaga cenowa pomiędzy przesyłem i dystrybucją a sprzedażą i wytwarzaniem. Trzeba jasno stwierdzić, że wprowadzenie rynku mocy oznacza przekierowanie większego strumienia przychodów do wytwórców i powiązanych z nimi kopalń. Oznacza to, że wytwarzanie energii elektrycznej z węgla będzie tak samo wspierane przez państwo jak OZE. Zresztą niedawno mieliśmy dokładnie ten sam model, bo czym były słynne KDT-y? Ale przecież głośno mówi się, że bloki energetyczne w Polsce starzeją się, że potrzebujemy nowych źródeł wytwórczych, po to, by zaspokoić zapotrzebowanie na moc w okresach szczytu? To prawda, ale jak pokazał przykład np. Niemiec czy Hiszpanii decyzje o silnym wspieraniu przez państwo jednej z gałęzi energetyki (w tym przypadku OZE) nie pozostaje bez wpływu na cały system. Rachunki za energię elektryczną nie mogą przecież rosnąć w nieskończoność. Jakiś sektor rynku będzie musiał stracić. W Niemczech tracą elektrownie oparte na wytwarzaniu węglowym, w Hiszpanii OSD. Rynek mocy z perspektywy OSD to model rynku, w którym dominuje wytwarzanie skupione w elektrowniach zawodowych wykorzystujących jako paliwo węgiel. Dodatkowo wspierane będzie wytwarzanie w OZE, kogeneracja W konsekwencji OSD będą przeznaczać mniej pieniędzy na rozwój i modernizację sieci. Trudno będzie nam poprawić jakość procesu przyłączeniowego oraz zasilania na terenach wiejskich i w małych miastach. Dzisiaj standardy europejskie spełniamy tylko w dużych aglomeracjach. Powiedziałem wcześniej, że OSD muszą wdrażać nowoczesne technologie i jednocześnie restrukturyzować się w interesie swoich klientów. Wiele OSD w Polsce podjęło to wyzwanie. Obawiam się, że rynek mocy osłabi efekty tych wysiłków. Korzyści, które klienci mogliby uzyskać dzięki rozwojowi OSD, zostaną skonsumowane w innym sektorze rynku. Dziękuję za rozmowę. Rozmawiała Marzanna Kierzkowska 8 l ENERGIA elektryczna lipiec 2014

9 Z DZIAŁALNOŚCI PTPiREE Spotkanie seniorów PTPiREE Zdjęcie: PTPiREE 21 seniorów w przeszłości związanych aktywnie z naszym Towarzystwem nie tylko wspominało i rozmawiało o przeszłości, ale i o współczesnej elektroenergetyce na spotkaniu w Warszawie 25 i 26 czerwca br. Seniorzy wzięli udział w panelu dyskusyjnym konferencji poświęconej odnawialnym źródłom energii, rozmawiali o aktualnościach z Prezesem PTPiREE Robertem Stelmaszczykiem. Zwiedzano także Centrum Nauki Kopernik, a spotkanie zakończono wizytą w siedzibie RWE Polska SA. Zespół ds. transformatorów Posiedzenie Zarządu PTPiREE Standardowe profile obciążenia W Kołobrzegu 9 i 10 czerwca br. odbyło się spotkanie Zespołu PTPiREE ds. Transformatorów. Dyskutowano m.in. na następujące tematy: Analiza techniczna i ekonomiczna transformatorów rozdzielczych z uzwojeniami aluminiowymi w porównaniu z uzwojeniami miedzianymi; Kryterium ceny skapitalizowanej w ocenie ofert w postępowaniu przetargowym; Europejska regulacja efektywności transformatorów grupy I i II; Przyjęcie trybu pracy nad opracowaniem wymagań technicznych do SIWZ na zakup transformatorów; Nowa norma PN-EN : Transformatory Część 3. Poziomy izolacji, próby wytrzymałości elektrycznej i zewnętrzne odstępy izolacyjne w powietrzu. 27 czerwca w Warszawie miało miejsce kolejne posiedzenie Zarządu Towarzystwa. Zgodnie z przyjętym trybem pracy, zagadnienia merytoryczne omawiano przy udziale koordynatorów Rad Dyrektorów. Głównymi tematami obrad były: opomiarowanie stacji SN/nn i związane z jego realizacją przewidywane zakłócenia w dostawie energii odbiorcom, audyt OSD pod kątem wskaźników SAIFI i SAIDI, kształtowanie taryf w oparciu o jakość dostaw, badania satysfakcji klientów, postęp w pracach przy wdrażaniu systemów liczników smart. Wśród kwestii organizacyjnych wymienić należy ustalenia w sprawach współpracy podsektora z organizacjami międzynarodowymi: EURELECTRIC, EDSO, GEODE oraz COFEED. Zakończono prace zawiązane z opracowaniem standardowych profili obciążenia grup odbiorców o mocy przyłączeniowej nie większej niż 40 kw. 3 lipca br. odbyło się spotkanie Zespołu PTPiREE ds. Krzywych Obciążenia poświęcone omówieniu wyników raportu z badań przeprowadzonych na podstawie danych z 2013 r. ENTSO-E kodeksy sieciowe ENTSO-E pracuje obecnie nad 9 kodeksami sieciowymi, których zadaniem ma być harmonizacja zasad funkcjonowania krajowych OSP w kontekście tworzenia europejskiego rynku energii elektrycznej. Kodeksy można podzielić na trzy grupy: przyłączeniowe: wymagania dla wytwórców, przyłączanie odbiorców i sieci, połączenia stałoprądowe wysokiego napięcia; lipiec 2014 ENERGIA elektryczna l 9

10 Z DZIAŁALNOŚCI PTPiREE n operacyjne: l b ezpieczeństwo operacyjne, l p lanowanie pracy sieci, l k ontrola częstotliwości i zarządzanie rezerwami mocy; n rynkowe: l a lokacja zdolności przesyłowych i zarządzanie ograniczeniami, l a lokacja zdolności przesyłowych na rynku forward, l bilansowanie. Najbardziej zaawansowane, istotne z punktu widzenia OSD to kodeksy przyłączeniowe wytwórców (RfG), odbiorców i sieci (DCC). Kodeks wymagania dla wytwórców zawiera m.in. charakterystyki, jakie muszą spełniać wytwórcy podzieleni na cztery grupy ABCD (A o mocy powyżej 800 W, D duże elektrownie systemowe). Kodeks przyłączanie odbiorców i sieci (DCC) zawiera wymagania w stosunku do: n wielkich odbiorców przyłączonych do sieci przesyłowych, n OSD przyłączonych do sieci OSP, n użytkowników sieci świadczących usługę sterowania popytem, n innych użytkowników sieci i operatorów systemów. Zgodnie z informacją zawartą w oficjalnych publikatorach ENTSO-E, kodeksy przyłączeniowe wytwórców, odbiorców i sieci weszły w fazę uzgodnień dokonywanych przez Komisję Europejską (KE) z państwami członkowskimi UE. Jednakże zarówno wybory do Parlamentu Europejskiego, jak i problemy prawne związane z pierwszymi kodeksami poddanymi procesowi uzgodnień międzynarodowych spowodowały opóźnienie w kalendarzu założonym przez KE oraz ACER (europejskie stowarzyszenie regulatorów). Przewiduje się, że konsultacje pierwszych dwóch kodeksów istotnych z punktu widzenia działalności sieciowej (przyłączeniowych: wytwórców i odbiorców) nie zakończą się w tym roku (najbardziej prawdopodobny jest pierwszy kwartał 2015 r.). Moc bierna Dobiegają końca działania związane z II etapem pracy pt. Optymalizacja gospodarki mocą bierną w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym. Na lipca 2014 r. w Bełchatowie zaplanowano spotkanie Zespołu PTPiREE ds. Strat Technicznych i Mocy Biernej poświęcone ocenie jego wyników. n Zdjęcie: stocklib.com Rola OSD w transformacji energetyki europejskiej Cztery największe organizacje zrzeszające europejskich dystrybutorów energii elektrycznej: CEDEC, EDSO for Smart Grids Eurelectric i GEODE ogłosiły deklarację, związaną z rolą dystrybutorów energii w tworzeniu europejskiego rynku energii elektrycznej. W dokumencie zarysowano perspektywy aktywnego uczestniczenia firm w rozwoju rynku i konkurencji oraz postawiono pytanie o wyzwania, przed jakimi stoi sieć dystrybucyjna i firmy nią zarządzające wobec zmiany charakteru sieci z tradycyjnej, dostawczej na dostawczo-odbiorczą. W deklaracji podkreśla się fundamentalną rolę niezależności operatorów systemu oraz nadzór nad ich funkcjonowaniem ze strony administracji regulacyjnej. Zawarto w niej uwagę, że proste zakopywanie miedzi w ziemi musi zostać zastąpione używaniem nowoczesnych narzędzi zarządzania siecią i mocno 10 l ENERGIA elektryczna lipiec 2014 zdecentralizowaną generacją oraz wykorzystywaniem potencjału regulacyjnego odbiorców energii, których aktywne zachowanie to jeden z fundamentów nowoczesnego rynku energii. W dokumencie podkreśla się, że aktywny udział OSD w tworzeniu rynku energii wymaga zmian w otoczeniu regulacyjnym i prawnym. Stawiane cele nie będą mogły być osiągnięte bez znaczących inwestycji w sieć dystrybucyjną. W konsekwencji, najbardziej obecnie potrzebne jest zapewnienie odpowiedniego zwrotu z inwestycji oraz stworzenie długoterminowej i stabilnej wizji regulacji połączonej ze wspomaganiem finansowym badań i rozwoju w obszarze techniki dystrybucyjnej. Wspiera się także jednoznacznie tworzenie rynku mocy deklarując, że tylko takie podejście umożliwia w dłuższym czasie uniknięcie subsydiowania jednych grup odbiorców przez innych. n

11 RYNEK I REGULACJE Kolejka do sieci Podpisane umowy przyłączeniowe i wydane warunki przyłączenia farm wiatrowych przekroczyły 19 tys. MW, ale o nowe jest już bardzo trudno. W zeszłym roku operatorzy odmówili przyłączenia blisko 10 tys. MW, z czego większość dotyczyła energetyki wiatrowej. Odmowy przyłączenia odbiorców były sporadyczne. Ireneusz Chojnacki Wprowadzanie OZE do polskiego systemu elektroenergetycznego przebiegało i przebiega nadal stosunkowo żywiołowo. Początkowo zupełnie bez zwracania uwagi na to, czy rozwój sieci będzie w stanie obiektywnie nadążyć za potrzebami zgłaszanymi przez inwestorów i ile to będzie kosztowało odbiorców energii elektrycznej (taryfy). Nie mówiąc już o tym, których odbiorców. Dopiero w 2010 r., gdy realne możliwości przyłączeniowe i zgłaszane na papierze zamiary inwestorów OZE kompletnie się rozjechały, wskutek zaostrzonych uregulowań doszło do weryfikacji projektów OZE. Wiele z nich wypadło z obiegu gospodarczego, ale kilka lat później okazało się, że nadal dużo pozostało i ciągle blokują dostęp do sieci dojrzałym pomysłom. W efekcie w 2013 r. pojawiło się w prawie kolejne sito regulacyjne, mające odsiać nierealizowane projekty OZE, a są takie, które sięgają korzeniami czasów sprzed konsolidacji energetyki. Na razie rezultaty tych regulacji są nader ograniczone, a jak pokazała zorganizowana przez Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej IV Konferencja Przyłączanie i współpraca OZE z systemem elektroenergetycznym, momentami dość zaskakujące. Wielki apetyt na wiatr Uczestnicy konferencji starali się ocenić, co w gruncie rzeczy dały przepisy tzw. małego trójpaku energetycznego z września 2013 r., mające na celu m.in. eliminację projektów OZE, które nie są realizowane i blokują możliwości przyłączania do sieci źródeł planowanych przez inwestorów chcących i mających za co je budować. Konkretnie chodziło o skuteczność rozwiązań nakazujących dostosowanie w ciągu 6 miesięcy zawartych już umów przyłączeniowych do nowych wymagań, czyli m.in. wprowadzenie do tych umów harmonogramów przyłączeń. W skali kraju operacja weryfikacji umów przyłączeniowych przyniosła dosyć niespodziewane rezultaty. Dyrektor Adam Oleksy z Polskich Sieci Elektroenergetycznych podał, że w Polsce wydane warunki przyłączenia i zawarte umowy przyłączeniowe dotyczące farm wiatrowych opiewają na ok. 19,6 tys. MW. Z tego dla ok. 13,4 tys. MW zawarte były umowy przyłączeniowe, a na pozostałe ok. 6,2 tys. MW wydano warunki przyłączenia. Zaskakująca nie jest bynajmniej skala apetytu inwestorów na przyłączenia, a to kiedy chcieliby się przyłączyć. Przynajmniej na razie raczej niewiele z tego wyszło. Przykładowo Enea Operator miała do dostosowania do nowego prawa ok. 250 umów przyłączeniowych. Spółka wysłała do inwestorów odpowiednie kwestionariusze i na ich podstawie, a zwrot był prawie 100-procentowy, przygotowała aneksy do umów przyłączeniowych uwzględniające terminy przyłączeń wskazane przez inwestorów. W efekcie 93 proc. umów zostało aneksowanych zgodnie z przepisami Prawa energetycznego. Co z tej weryfikacji wynika? Praktycznie do 2017 r. powinniśmy przyłączyć instalacje z 75 proc. tych umów, które zostały aneksowane. Myślę, że to informacja dobra. Natomiast cel, jakim było zlikwidowanie tzw. umówśpiochów, na dzisiaj fizycznie nie został zrealizowany. Eliminacja mocy, które potencjalnie blokują nam system nastąpi w wyniku weryfikacji terminów harmonogramów podanych przez samych inwestorów mówił Marek Szymankiewicz, wiceprezes zarządu Enea Operator. Dyrektor Grzegorz Widelski informował, że Energa-Operator dysponuje łącznie 99 umowami przyłączeniowymi do sieci 110 kv. Z tego 32 miały już harmonogramy przyłączeń zanim powstał obowiązek dostosowawczy, a do 67, które opiewają na łącznie 2812 MW, należało wprowadzić takie harmonogramy. Zostały wprowadzone w 37 przypadkach, w 27 negocjacje zmierzały do pozytywnego końca, a w 3 utknęły. I trwają analizy, czy te umowy można bezpiecznie rozwiązać. Jeśli to się stanie, to 180 MW mocy przyłączeniowych zostanie szybko zwolnionych, czyli to jest kropla w morzu ocenił dyrektor Widelski. lipiec 2014 ENERGIA elektryczna l 11

12 RYNEK I REGULACJE Moc zainstalowana OZE w Polsce * Elektrownie na biogaz Elektrownie na biomasę W skali kraju operacja weryfikacji umów przyłączeniowych przyniosła zaś dosyć chyba niespodziewane rezultaty. Dyrektor Adam Oleksy z Polskich Sieci Elektroenergetycznych (PSE) podał, że w Polsce wydane warunki przyłączenia i zawarte umowy przyłączeniowe dotyczące farm wiatrowych opiewają na ok. 19,6 tys. MW. Z tego dla ok. 13,4 tys. MW zawarte były umowy przyłączeniowe, a na pozostałe ok. 6,2 tys. MW wydano warunki przyłączenia. Zaskakująca nie jest bynajmniej skala apetytu inwestorów na przyłączenia, a to kiedy chcieliby się przyłączyć. Informacja, którą dostaliśmy od operatorów systemów dystrybucyjnych po weryfikacji harmonogramów przyłączeń i po nałożeniu na nią naszych danych wcisnęła nas w fotel, bo według tych harmonogramów w 2014 r. powinniśmy mieć przyłączonych dodatkowo ok MW na wiatr, w 2015 r. dodatkowo ok MW, a w 2016 prawie 4000 MW. Jeśli zsumować te dane, to wynika, że na koniec 2014 r. będzie ok MW na wiatr, na koniec 2015 ok MW i na koniec 2016 ok MW. Niech państwo sami sobie odpowiedzą na pytanie, czy te harmonogramy są wiarygodne? podsumował dyrektor Oleksy. Energetyka wiatrowa spieszy się z uruchamianiem inwestycji. Po to, żeby zdążyć przed zmianą systemu wsparcia OZE. Inwestorzy uważają system zielonych certyfikatów za stosunkowo korzystny wobec systemu aukcyjnego, w którym ,972 45,699 70, , , ,79 255,39 252,49 409,68 986,873 Fotowoltaika 0 0 0,001 1,125 1,901 Elektrownie wiatrowe Elektrownie wodne 83,28 287, , , ,54 852, , ,21 951,39 970,128 Razem 1157, , , , ,68 * dane w MW Źródło: URE tylko wygranie aukcji będzie gwarantowało uzyskanie wsparcia. Nadejdzie fala mikroinstalacji? Ograniczone możliwości przyłączeniowe, wespół z częściową ich blokadą przez nierealizowane od lat projekty OZE, to problem zarówno dla OSD, Ograniczone możliwości przyłączeniowe, wespół z częściową ich blokadą przez nierealizowane od lat projekty OZE, to problem zarówno dla OSD, jak i inwestorów. Według raportu firmy TPA Horwath z listopada 2013 r., trudności z uzyskaniem przyłączenia do sieci były według inwestorów drugą z kolei najistotniejszą barierą rozwoju energetyki wiatrowej (na pierwszym miejscu plasował się brak regulacji dotyczący nowego systemu wsparcia OZE). jak i inwestorów. Według raportu firmy TPA Horwath z listopada 2013 r., trudności z uzyskaniem przyłączenia do sieci były według inwestorów drugą z kolei najistotniejszą barierą rozwoju energetyki wiatrowej (na pierwszym miejscu plasował się brak regulacji dotyczący nowego systemu wsparcia OZE). Mimo że na sieci wydawane są rocznie miliardy złotych. Mieliśmy spore zapóźnienia, jeśli chodzi o jakość sieci, o sumaryczną długość przerw na jednego odbiorcę w minutach na rok. Inwestujemy dużo w poprawę jakości zasilania, w sieci, które będą tańsze w eksploatacji. Cały czas są to olbrzymie pieniądze. Sumaryczne nakłady pięciu dużych OSD i operatora systemu przesyłowego na 2014 r. uzgodnione do taryfy to 6312 mln zł. To są ogromne pieniądze, tym niemniej nie starcza na wszystko, co chcielibyśmy zrobić podkreśla Robert Stelmaszczyk, prezes PTPiREE, podczas wspomnianej wcześniej konferencji. W 2013 r. moc zainstalowana źródeł OZE w naszym kraju wzrosła o blisko 1100 MW. Liczba wykonanych przyłączy wyniosła prawie 120 tys., ich długość ponad 4 tys. km, a ilość podpisanych umów o przyłączenia nowych odbiorców ponad 143 tys. sztuk. Niemniej potrzeby przyłączeniowe są olbrzymie, a miejsca w sieci zaczyna ewidentnie brakować. Według danych Urzędu Regulacji Energetyki, operatorzy sieci elektroenergetycznych w 2013 r. odmówili przyłączenia w znakomitej większości wydania warunków przyłączenia na ok. 9,8 tys. MW (głównie dla odnawialnych źródeł energii). Odmowy w podziale na źródła wyglądały w zaokrągleniu tak: ok. 33 proc. energetyka wiatrowa na morzu, ok. 33 proc. energetyka wiatrowa na lądzie, ok. 32 proc. elektrownie słoneczne, ok. 1,5 proc. źródła konwencjonalne i ok. 0,5 proc. biogazownie rolnicze. Odmowy wydania warunków przyłączenia odbiorcom energii zdarzały się bardzo rzadko, a planujący budowę elektrowni nie dostawali warunków przyłączenia w większości z powodów technicznych. Lata miną zanim ta sytuacja się unormuje, ale nie da się wykluczyć, że się jeszcze skomplikuje. W szczególnej 12 l ENERGIA elektryczna lipiec 2014

13 RYNEK I REGULACJE Zdjęcie: stocklib.com Energetyka wiatrowa spieszy się z uru chamianiem inwestycji. Po to, żeby zdą żyć przed zmianą systemu wsparcia OZE sytuacji są bowiem mikroinstalacje, bo można je przyłączać na zgłoszenie. Na razie wiele ich nie ma. Na wzmiankowanej konferencji np. Tauron Dystrybucja informował, że w jego sieci pracowało 67 mikroinstalacji o mocy przyłączeniowej 0,4 MW. Dość powszechna jest opinia, że mikroinstalacji jest mało, bo przy obecnych regulacjach zwrot z inwestycji jest długi. Projekt ustawy o OZE przewiduje jednak rozliczenia mikroinstalcji na zasadzie tzw. licznika netto (net metering). Wielu w tym upatruje szansy na poprawę rentowności inwestycji w mikroinstalacje. Mecenas Przemysław Kałek z Kancelarii Chadbourne & Park, omawiając podczas konferencji PTPiREE projekt ustawy OZE ocenił, że zapisy o net meteringu, czyli rozliczaniu różnicy pomiędzy ilością energii elektrycznej pobranej z sieci a ilością energii elektrycznej wprowadzonej do sieci, dotyczą nie tylko energii elektrycznej, ale i usługi dystrybucji. Z opinią, że projektowane przepisy o net meteringu oznaczają rozliczanie netto zarówno kosztów zakupu energii elektrycznej, jak i usługi dystrybucji W 2013 r. moc zainstalowana źródeł OZE w naszym kraju wzrosła o blisko 1100 MW. Liczba wykonanych przyłączy wyniosła prawie 120 tys., ich długość ponad 4 tys. km, a ilość podpisanych umów o przyłączenia nowych odbiorców ponad 143 tys. sztuk. Niemniej potrzeby przyłączeniowe są olbrzymie, a miejsca w sieci zaczyna ewidentnie brakować. Według danych Urzędu Regulacji Energetyki, operatorzy sieci elektroenergetycznych w 2013 r. odmówili przyłączenia w znakomitej większości wydania warunków przyłączenia na ok. 9,8 tys. MW. polemizował Adam Dobrowolski, dyrektor Departamentu Rynków Energii Elektrycznej i Ciepła URE. Pozwolę sobie nie zgodzić się z panem mecenasem, że net metering będzie obejmował wszystko. W mojej ocenie, ten zapis na dzisiaj jest tak sformułowany, że dotyczy tylko ceny za energię, czyli tylko obrotu stwierdził dyrektor Dobrowolski. Podobne stanowisko, jak przedstawiciel URE, w sprawie interpretacji projektowanych zapisów o net meteringu zaprezentował Sebastian Stępnicki, główny specjalista Departamentu Energii Odnawialnej w Ministerstwie Gospodarki. Ocenił, że o ile przepisy projektu ustawy o OZE z lutego br. można było interpretować tak, jak wskazywał mec. Kałek, to interpretacja właściwego artykułu na podstawie projektu ustawy o OZE z 8 kwietnia br., który przyjęła Rada Ministrów i powiązanie go z Prawem energetycznym wskazuje, że kompensowana będzie jedynie energia aktywna. Autor jest dziennikarzem miesięcznika Nowy Przemysł i portalu wnp.pl lipiec 2014 ENERGIA elektryczna l 13

14 RYNEK I REGULACJE Ograniczanie emisji przemysłowych, a co z niską emisją? Kochasz dzieci, nie pal śmieci (hasło Fundacji Ekologicznej,,Arka ) Rada Ministrów przyjęła w styczniu projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw. Obecnie zajmują się nim sejmowe komisje: ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa oraz nadzwyczajna do spraw energetyki i surowców energetycznych. Piotr Begier BIURO PTPIREE Konieczność zmiany niektórych przepisów wynika z dyrektywy Unii Europejskiej z 24 listopada 2010 r. w sprawie emisji przemysłowych, zwanej dyrektywą IED. Wprowadza ona m.in., od 1 stycznia 2016 r., bardziej rygorystyczne standardy emisji takich gazów, jak: dwutlenek siarki, tlenki azotu oraz pyły pochodzących z dużych zakładów przemysłowych. Przepisy projektowanej ustawy tworzą m.in. ramy prawne dla wprowadzenia mechanizmów elastycznych, umożliwiających firmom czasowe odstępstwa od zaostrzonych od 1 stycznia 2016 r. wymagań emisyjnych. Dyrektywa przewiduje możliwość zastosowania takiego rozwiązania. Jest nim Przejściowy Plan Krajowy (PPK). Pozwala on na przesunięcie terminu obowiązywania zaostrzonych standardów emisyjnych do połowy 2020 r. Jednak coraz czystsze powietrze jest nadal nieprzejrzyste i, mówiąc niezbyt elegancko, śmierdzące. Przebywanie w okolicy elektrowni, cementowni czy huty nie rodzi często tak negatywnych odczuć, jakie towarzyszą nawet niezbyt długiemu przejazdowi przez małe miejscowości Emisja pyłów i szkodliwych gazów pochodzących z domowych palenisk i pieców grzewczych oraz lokalnych kotłowni węglowych, w których spalanie odbywa się w wysoce nieefektywny sposób, nazywane jest niską emisją. W emitowanych z takich palenisk spalinach bardzo duży udział mają szkodliwe dwutlenki siarki i azotu oraz pyły. Dotyczy to zarówno dużych, jak i małych miast, nierzadko miejscowości uzdrowiskowych, gdzie dominuje ogrzewanie węglem. i wsie. Ograniczający widoczność na drodze, szarobury i prowokujący do kaszlu dym potrafi skutecznie zepsuć humor. I prowokuje do refleksji nad skutecznością walki o czyste powietrze. A w tle jest jeszcze zagadnienie efektywności energetycznej. Obserwacje potwierdzają dane statystyczne. Emisja pyłów i szkodliwych gazów pochodzących z domowych palenisk i pieców grzewczych oraz lokalnych kotłowni węglowych, w których spalanie odbywa się w wysoce nieefektywny sposób, nazywane jest niską emisją. W emitowanych z takich palenisk spalinach bardzo duży udział mają szkodliwe dwutlenki siarki i azotu oraz pyły. Dotyczy to zarówno dużych, jak i małych miast, nierzadko miejscowości uzdrowiskowych, gdzie dominuje ogrzewanie węglem. Używaniu w paleniskach węgla, zazwyczaj niskiej jakości, bardzo często towarzyszy spalanie rozmaitych odpadów. Szczególnie dokuczliwe jest spalanie wszelkiego rodzaju plastików i gum. Ale nawet odpady leśne lepiej, gdy spalane są w przystosowanych do tego wydajnych paleniskach energetycznych. 14 l ENERGIA elektryczna lipiec 2014

15 RYNEK I REGULACJE Całkowita emisja dwutlenku siarki, tlenków azotu i pyłów wg źródeł zanieczyszczeń Dwutlenek siarki Tlenki azotu Pyły WYSZCZEGÓLNIENIE w tys. ton Ogółem w tym: energetyka zawodowa energetyka przemysłowa technologie przemysłowe inne źródła stacjonarne* źródła mobilne * kotłownie lokalne, paleniska domowe, rolnictwo i inne (na podstawie Małego Rocznika Statystycznego Polski 2013, str. 110) Niska emisja jest szczególnie uciążliwa w tzw. okresie grzewczym. Zanieczyszczenia pochodzące ze źródeł niskiej emisji są poważnym problemem ekologicznym, ekonomicznym, zdrowotnym i społecznym. Od 1990 r. w Polsce systematycznie spada ilość zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza. Jest to rezultatem restrukturyzacji w gospodarce i obniżenia aktywności branż energochłonnych oraz działań restrukturyzacyjnych, modernizacyjnych i kontrolnych. Jednak zadowalającej poprawy jakości powietrza jeszcze nie uzyskano. Znaczącą przeszkodą w poprawie parametrów powietrza jest właśnie niska emisja. Istnieje wiele ograniczeń, które utrudniają jej zwalczanie. Wśród nich najpoważniejszymi wydaje się brak funduszy na zmianę niekorzystnej sytuacji i niewystarczający poziom wiedzy, zarówno o zagrożeniach spowodowanych niską emisją, jak i o proekologicznych rozwiązaniach grzewczych. Poprawę w tej dziedzinie utrudnia także obserwowany dość powszechnie brak postaw obywatelskich i egoistyczne podejście do realizacji swoich potrzeb. Jeszcze wiele zadań z tego zakresu przed decydentami na wszystkich szczeblach organizacji państwowej, przed mediami i przed organizacjami społecznymi. W ostatnich tygodniach przedstawiciele Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej podpisali z miastami: Łódź, Bydgoszcz, Ełk i Puławy oraz z gminą Wyry w powiecie mikołowskim umowy na dofinansowanie przygotowania programów gospodarki niskoemisyjnej. Samorządowe plany mają powstać do 2015 r. i muszą uwzględniać inwestycje oraz przedsięwzięcia redukujące emisję gazów cieplarnianych, zmniejszające zużycie energii, zwiększające udział jej odnawialnych źródeł czy poprawiające jakość powietrza na obszarach, gdzie odnotowuje Do akcji zmniejszenia zanieczyszczeń z niskiej emisji włączyło się Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej. Opracowano i przeprowadzono projekt STOP dla niskiej emisji promocja dobrych praktyk i proekologicznych zachowań wśród samorządów terytorialnych i emitentów niskich emisji. W jego ramach odbywały się seminaria poświęcone problemowi niskiej emisji i sposobom jego rozwiązania. Uczestniczyli w nich przedstawiciele władz lokalnych, organizacji pozarządowych, instytucji finansujących inwestycje proekologiczne, projektanci oraz przedstawiciele społeczności lokalnych. się przekroczenia dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń w powietrzu. Gminy będą przede wszystkim inwestowały w termomodernizację budynków, energooszczędne oświetlenie ulic, ekologiczny transport czy likwidację przydomowych kotłów węglowych. Do akcji zmniejszenia zanieczyszczeń z niskiej emisji włączyło się również Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej. Opracowano i przeprowadzono projekt STOP dla niskiej emisji promocja dobrych praktyk i proekologicznych zachowań wśród samorządów terytorialnych i emitentów niskich emisji. W jego ramach odbywały się seminaria poświęcone problemowi niskiej emisji i sposobom jego rozwiązania. Uczestniczyli w nich przedstawiciele władz lokalnych, organizacji pozarządowych, instytucji finansujących inwestycje proekologiczne, projektanci oraz przedstawiciele społeczności lokalnych. Warto kontynuować nagłaśnianie problemu niskiej emisji. Bowiem, wśród wielu czynników wpływających na zmiany, sfera psychologiczna, w której znaczącą rolę odgrywa edukacja, ma podstawowe znaczenie. Proponuje się, aby oprócz programów skierowanych do środowisk samorządowych przeprowadzać dedykowane szeroko rozumianemu społeczeństwu, czyli konsumentom wszelkich form energii, kampanie informacyjne, uświadamiające zagrożenia związane z niską emisją. lipiec 2014 ENERGIA elektryczna l 15