RAPORT Z BADANIA. zrealizowanego w ramach projektu: MAPPTIPE Innowacyjne narzędzie do tworzenia multimedialnych materiałów edukacyjnych.

Transkrypt

1 RAPORT Z BADANIA Nowoczesne i atrakcyjne formy przekazu treści edukacyjnych, czyli rola i znaczenie multimedialnych materiałów edukacyjnych w szkole gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej zrealizowanego w ramach projektu: MAPPTIPE Innowacyjne narzędzie do tworzenia multimedialnych materiałów edukacyjnych Opracowany przez: Enhorabuena s.c. Warszawa, lipiec 2011 r. Strona1

2 Spis treści: Wstęp... 3 Raport końcowy... 6 Moduł 1:... 6 Moduł 2:... 6 Moduł Moduł 4: Wnioski i rekomendacje wynikające z przeprowadzonych badań Załącznik nr 1 do Raportu z badania Moduł 1: Strona2

3 Wstęp Niniejszy raport zawiera wyniki badań przeprowadzonych w ramach projektu: MAPPTIPE Innowacyjne narzędzie do tworzenia multimedialnych materiałów edukacyjnych realizowanego przez Fundację Nauka i Wiedza, współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego. Celem ww. projektu jest zwiększenie zainteresowania naukami o kluczowym znaczeniu dla gospodarki opartej na wiedzy 1000 uczniów i uczennic ze szkół gimnazjalnych i szkół ponadgimnazjalnych z całej Polski zarejestrowanych na portalu edukator.pl, prowadzonym przez Fundację Nauka i Wiedza. Głównym celem przeprowadzonego badania była diagnoza potrzeb nauczycieli i uczniów w zakresie nowych metod i narzędzi edukacyjnych oraz zasadności tworzenia multimedialnych materiałów dydaktycznych na potrzeby nauczania przedmiotów: matematyka, fizyka, chemia, biologia, informatyka, przedsiębiorczość w szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Cel główny badania został dookreślony poprzez następujące szczegółowe cele badawcze: 1) ocena stopnia przygotowania szkół, nauczycieli i uczniów do wykorzystania multimedialnych materiałów dydaktycznych w procesie nauczania; 2) ocena potrzeb szkół, nauczycieli i uczniów w zakresie pozyskiwania multimedialnych materiałów dydaktycznych; 3) diagnoza gotowości nauczycieli i uczniów do wykorzystywania multimedialnych materiałów edukacyjnych procesie nauczania i uczenia się; 4) diagnoza gotowości uczniów do wykorzystywania multimedialnych materiałów edukacyjnych, wspomagających proces przyswajania wiedzy oraz ich gotowości do samodzielnego i zespołowego tworzenia materiałów multimedialnych (metoda projektowa); 5) diagnoza gotowości dyrektorów szkół do wykorzystywania nowoczesnych technologii ICT w procesie dydaktycznym i ocena wpływu wykorzystywania nowoczesnych technologii ICT w budowaniu pozycji konkurencyjnej szkoły i jej uczniów; 6) ocena przedstawicieli otoczenia instytucjonalnego szkół (tj. eksperci ds. edukacji, kuratorzy, metodycy) skali potrzeb i możliwości wykorzystywania nowoczesnych form przekazu treści edukacyjnych w procesie nauczania; W celu zgromadzenia informacji niezbędnych do sformułowania odpowiedzi na określone szczegółowe cele badawcze zostały przeprowadzone cztery komplementarne moduły badawcze. Moduł 1: Badanie otoczenia instytucjonalnego szkół poprzez przeprowadzenie pogłębionych wywiadów indywidualnych (IDI) z ekspertami z zakresu edukacji; Moduł 2: Ogólnopolskie badanie uczniów wybranych szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, zarejestrowanych na portalu edukator.pl; Strona3

4 Moduł 3: Ogólnopolskie badanie nauczycieli wybranych szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, zarejestrowanych na portalu edukator.pl; Moduł 4: Ogólnopolskie badanie dyrektorów wybranych szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, zarejestrowanych na portalu edukator.pl; Badanie zostało przeprowadzone na grupie respondentów i respondentek zarejestrowanych na portalu edukator.pl co jest zgodne z założeniami wniosku o dofinansowanie projektu. Portal edukator.pl prowadzony jest przez Fundację Nauka i Wiedza od 2000 roku. Jest jednym z największych portali środowiska oświaty w Polsce. Zasoby portalu szacowane są na ok. 22 tys. stron treści edukacyjnych, w tym ok. 30 tys. grafik. Portal przez ponad 10 lat swojego istnienia oparł się komercjalizacji rynku edukacyjnego w internecie, był i jest utrzymywany ze środków statutowych Fundacji. Obecnie portal dysponuje bazą ponad 30 tys. szkół z całej Polski. Na portalu zarejestrowanych jest ok. 60 tys. użytkowników. Edukator.pl jest internetową platformą dla wielu ogólnopolskich akcji edukacyjnych. Do najważniejszych należy zaliczyć: 1. 3 edycje konkursu Podstawowe pojęcia ekonomiczne, organizowanego wspólnie z Narodowym Bankiem Polskim; 4-ta edycja rozpocznie się we wrześniu 2011 r. 2. Internetowe wsparcie dodatku historycznego Władcy Polski, we współpracy z dziennikiem Rzeczpospolita. 3. Również z Rzeczpospolitą portal wydał i promował zbiór multimedialnych wydawnictw (dysków CD) pod nazwą Rzeczpospolita maturalna ; był to zestaw poradników dla maturzystów 4. Na zlecenie Ministerstwa Finansów RP portal zorganizował i przeprowadził konkurs na scenariusz filmu animowanego o tematyce ekonomicznej 5. Na zlecenie Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP zespół portalu napisał scenariusz i wyprodukował multimedialną lekcję pt. Prezydencja Polski w Radzie Unii Europejskiej Pomimo braku treści popularnych czy komercyjnych portal co miesiąc notuje ok. 150 tys. unikatowych wizyt osób poszukujących rzetelnych informacji i treści edukacyjnych. Innowacyjne podejście do badania przejawiało się w zorganizowaniu i przeprowadzeniu w dniu 28 kwietnia 2011 roku panelu ekspertów i praktyków z obszaru edukacji, których opinie posłużyły do udoskonalenia dedykowanego badania i ocenie zaproponowanych narzędzi badawczych. Ocena ekspertów wniosła dodatkową wartość, rozszerzyła kontekst badawczy, zapewniła lepsze zrozumienie potrzeb, wiarygodność badań oraz zaangażowanie interesariuszy w kontekst innowacyjnego narzędzia dla oświaty. Niniejszy raport składa się z analizy przeprowadzonych badań w zakresie 4 modułów oraz rekomendacji, dotyczących potrzeb uczniów i nauczycieli, w zakresie nowych metod i narzędzi edukacyjnych oraz zasadności Strona4

5 tworzenia multimedialnych materiałów dydaktycznych na potrzeby nauczania przedmiotów: matematyka, fizyka, chemia, biologia, informatyka, przedsiębiorczość w szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Strona5

6 Raport końcowy Moduł 1: Badanie otoczenia instytucjonalnego szkół poprzez przeprowadzenie pogłębionych wywiadów indywidualnych (IDI) Indywidualne wywiady pogłębione z ekspertami z obszaru edukacji zostały przeprowadzone przez Fundację Nauka i Wiedza. Wyznaczono następujące szczegółowe cele badawcze modułu 1: 1) ocena przedstawicieli otoczenia instytucjonalnego szkół (tj. eksperci z zakresu edukacji, metodycy) dotycząca skali potrzeb i możliwości wykorzystywania nowoczesnych form przekazu treści edukacyjnych w procesie nauczania; 2) ocena potrzeb systemu edukacji w zakresie pozyskiwania multimedialnych materiałów dydaktycznych; Do badania zaproszono 10 ekspertów z zakresu edukacji: nauczycieli, metodyków - przedstawicieli otoczenia instytucjonalnego szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Indywidualne Wywiady Pogłębione (IDI) zostały przeprowadzone w okresie maj lipiec 2011 r. Wnioski i rekomendacje z badania zostały zaprezentowane w załączniku nr 1 do niniejszego raportu. Moduł 2: Ogólnopolskie badanie uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych Badaniem objęci zostali uczniowie szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z obszaru całej Polski, użytkownicy portalu edukator.pl. Zdefiniowane cele szczegółowe modułu badawczego to: 1) ocena stopnia przygotowania uczniów do wykorzystania multimedialnych materiałów dydaktycznych w procesie uczenia się; 2) ocena potrzeb uczniów w zakresie pozyskiwania multimedialnych materiałów; 3) diagnoza opinii uczniów na temat wykorzystania multimedialnych materiałów edukacyjnych w szkołach oraz ich gotowości do samodzielnego i zespołowego tworzenia materiałów multimedialnych (metoda projektowa). Badanie w okresie r r. przeprowadzono metodą CAWI (Computer Assisted Web Interviews). Na potrzeby projektu MAPPTIPE Innowacyjne narzędzie do tworzenia multimedialnych materiałów edukacyjnych i prowadzonego badania przygotowano, a następnie skonsultowano z udziałem interesariuszy (panel ekspertów), dedykowany grupie badawczej internetowy kwestionariusz ankietowy. Strona6

7 Zgodnie z przyjętą metodologią badaniem CAWI objęto grupę uczniów i uczennic szkół gimanzjalnych i ponadgimnazjalnych z obszaru całej Polski, użytkowników portalu edukator.pl. Kwestionariusz ankietowy został rozesłany do wytypowanych 1000 uczniów i uczennic szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych (w tym do: 583 uczniów i uczennic szkół gimnazjalnych i 417 uczniów i uczennic szkół ponadgimnazjalnych), zarejestrowanych na portalu. Ponadto, bezpośrednio do uczniów i uczennic wybranych do badania szkół rozesłano list przewodni, którego celem było zachęcenie uczniów i uczennic do udziału w badaniu. Kwestionariusz ankietowy dostępny był na portalu edukator.pl. Wybór grupy badawczej, jej liczebność został dokonany na podstawie stopnia aktywności szkół, w których respondenci są uczniami/ uczennicami. Aktywność była weryfikowana poprzez udział szkół w organizowanych przez projektodawcę projektach i konkursach edukacyjnych. Wybrana metoda badawcza pozwoliła na zebranie materiału badawczego w stosunkowo krótkim czasie, dodatkowo dzięki systemowi on-line umożliwiła dostęp do podglądu wyników przez cały czas trwania badania. Stopa zwrotu w badanej populacji (n=193) na poziomie 19,3 % pozwoliła na zebranie obszernego materiału badawczego. Metoda CAWI zapewnia respondentom zdecydowanie wyższe poczucie anonimowości, niż w przypadku zastosowania tradycyjnych technik badawczych. Zostaje wyeliminowany tzw. efekt ankietera, czyli wpływ osoby prowadzącej badanie, na udzielane odpowiedzi przez respondenta. Szkoły, do których uczęszczają badani, ze względu na typ przedstawia poniższy diagram: 4% Typ szkoły 31% 65% gimnazjum szkoła ponadgimnazjalna inna Rozkład respondentów, którzy wzięli udział w badaniu według województwa zamieszkania przedstawia się następująco: Strona7

8 3% 10% Respondenci - miesjce zamieszkania 3% 3% 3% 5% 5% 11% 5% 5% 7% 11% 10% 5% 11% 1% dolnośląśkie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie Największą grupę respondentów reprezentowali uczniowie - mieszkańcy województwa opolskiego, warmińskomazurskiego, pomorskiego (11% respondentów, z każdego wymienionego województwa) oraz mazowieckiego, małopolskiego (10% respondentów, z każdego wymienionego województwa). Najmniej liczną grupę stanowią uczennice i uczniowie województwa podlaskiego (1% wszystkich respondentów). Respondenci zamieszkują w większości miejscowości małe, do 50 tys. mieszkańców (łącznie 73% respondentów). Zjawisko to może świadczyć o większym znaczeniu portalu edukator.pl w mniejszych społecznościach i tym samym mieć większy wpływ na mobilizację odbiorców działań edukator.pl do udziału w badaniu. Strona8

9 Respondenci - miesjce zamieszkania 8% 10% 9% 46% poniżej 10 tyś. do 50 tyś. do 100 tyś. 27% do 500 tyś. powyżej 500 tyś. Respondenci głównie korzystają z dostępu do Internetu w domu i w szkole. Dostęp do Internetu 6% w domu i w szkole tylko w szkole 94% Respondenci wskazali, że zajęcia z przedmiotów uznawanych za ścisłe należą do ich ulubionych. Niemniej jednak o ile matematyka wskazywana jest przez 15% respondentów jako przedmiot ulubiony to już zainteresowanie innymi przedmiotami zaliczanymi do tzw. ścisłych: informatyką, przedsiębiorczością, chemią spada do poziomu 6-8%. Zainteresowanie przedmiotem fizyka kształtuje się tylko na poziomie 4%, zaś przyroda na poziomie 2%, w porównaniu np. z przedmiotem nauka j. obcego, który preferuje 11% badanych,czy historią z WOSem, które wskazało 12% ankietowanych. Strona9

10 6% 7% Z jakiego przedmiotu zajęcia lubisz najbardziej (zaznacz trzy najważniejsze pozycje)? 5% 0% 8% 8% 2% 3% 4% 10% 6% 4% 11% 15% 7% 5% języka polskiego języka obcego historii WOS-u matematyki fizyki biologii przyrody chemii geografii przedsiębiorczołci informatyki religii etyki wychowanie do życia w rodzinie innego przedmiotu (jakiego?) (OTWARTA) To, co decyduje o poziomie zainteresowania, określa preferencje i uzasadnia wybór respondentów to przede wszystkim sposób prowadzenia zajęć przez nauczyciela i wysoki poziom sympatii do nauczyciela. Te czynniki jako istotne wskazało 48% badanych. Z kolei poziom zainteresowania tematyką przedmiotu kształtuje się już tylko na poziomie 37%. Nie bez znaczenia na preferencje respondentów ma również stosunkowo mały udział wykorzystania na zajęciach lekcyjnych tzw. materiałów dodatkowych ten element jako wpływający na zainteresowanie przedmiotem wskazało jedynie 10% badanych. Nauczyciele badanych uczniów i uczennic najczęściej wykorzystują na zajęciach lekcyjnych zdjęcia i ilustracje oraz tzw. handouty - czyli pojedyncze kartki do wypełnienia z ćwiczeniami lub z wiedzą (43% wskazań). Zdecydowanie rzadziej przeprowadzają na zajęciach doświadczenia tylko 12%. Z kolei prezentacje multimedialne rozumiane przez respondentów bardzo szeroko, na co wskazują odpowiedzi w pytaniu: co rozumiesz pod pojęciem multimedia - są wykorzystywane tylko przez 1/5 nauczycieli na zajęciach. Strona10

11 Najczęściej wykorzystywane na zajęciach dodatkowe materiały 5% handout y, zdjęcia, ilustracje 20% 12% 43% prezentacje multimedialne filmy, nagrania itp. 20% przeprowadzane na zajęciach doświadczenia inne Respondenci postrzegają swoją szkołę jako raczej nowoczesną (48%), jednakże jeśli zapytać badanych czy szkoła posiada nowoczesny sprzęt, który jest wykorzystywany, a nauczyciele odwołują się do najnowszej wiedzy to poziom wskazań kształtuje się już tylko na poziomie 16%, z kolei 36% respondentów wskazuje, iż szkoła nie dysponuje sprzętem, a zajęcia odbywają się w oparciu o podręczniki, nie są wykorzystywane dodatkowe materiały. Moja szkoła jest: raczej nowoczesna 36% 48% bardzo nowoczesna, posiada nowoczesny sprzęt, który jest wykorzystywany, a nauczyciele odwołują się do najnowszej wiedzy 16% raczej nie jest nowoczesna, nie dysponuje sprzętem, zajęcia odbywają się w oparciu o przypisane podręczniki, nie korzystamy z dodatkowych materiałów Dla respondentów multimedia to: media, stanowiące połączenie kilku różnych form przekazu informacji, są to np.: prezentacje w których można zastosować różne formy przekazu informacji (dźwięk, obraz, tekst, wideo, czy też animacje), multimedia to środki łączące ze sobą przekaz zdjęć, filmów i dźwięków jednocześnie, informacje wyświetlane przez komputer lub inne urządzenie elektryczne, wszystko co obejmuje korzystanie z wielu rodzajów nośników do przekazywania wiedzy, jest to forma przekazu w celu dostarczenia wiedzy, Strona11

12 wszelkie elektroniczne formy przekazy informacji, technicznie przystosowane urządzenia wykorzystujące dźwięk i obraz w najnowszym,najwyższym poziomie zaawansowanej technologii medialnej, multimedia to wszelkiego rodzaju aplikacje, filmy, ćwiczenia, będące zapisane w formie cyfrowej i możliwe do wyświetlania (często też edytowania) na komputerze, bądź innym sprzęcie multimedialnym (DVD, smartfon itp.). Dla większości respondentów (46%) multimedia to kombinacja: materiałów filmowych, zdjęć, materiałów dźwiękowych, animacji oraz gier. Materiały multimedialne to: 6% 5% 46% 10% 8% materiały filmowe zdjęcia materiały dzwiękowe 25% animacje gry kombinacja wszystkich pozycji Respondenci korzystają z dostępnych w Internecie lub w innych miejscach multimedialnych materiałów, gdyż pomagają im one w zrozumieniu treści edukacyjnych przekazywanych w szkole oraz są użyteczne gdy respondenci chcę poszerzyć swoją wiedzę na dany temat tak twierdzi aż 92% ankietowanych. Jako niepotrzebne, materiały multimedialne postrzega jedynie 8% uczniów i uczennic. Strona12

13 Jaką rolę pełnią materiały multimedialne? 41% 8% 51% pomagają mi w zrozumieniu tego, o czym uczę się w szkole korzystam, gdy chcę dowiedzieć się więcej są niepotrzebne W opinii badanych, częstotliwość korzystania w trakcie nauki z dostępnych materiałów multimedialnych jest duża, gdyż ułatwiają one proces uczenia się. Korzystanie z multimedialnych materiałów jest jednak uzależnione od tego, czy są one w stanie zainteresować ucznia/uczennicę. Wykorzystanie materiałów multimedialnych warunkuje również czas jaki musi respondent poświęcić na znalezienie potrzebnych mu materiałów. Częstotliwość korzystania z dostępnych materiałów multimedialnych 7% 4% często, bo to ułatwia naukę 47% od czasu do czasu, jeśli znajdę coś interesującego 42% rzadko, ponieważ znalezienie potrzebnych materiałów zajmuje mi dużo czasu nie korzystam, nie wnoszą nic nowego O zainteresowaniu samodzielnym tworzeniem własnych materiałów multimedialnych na lekcjach w szkole świadczy odsetek osób, które chciałyby mieć taką możliwość aż 78% badanych uważa, że lekcje byłyby przez to ciekawsze. Tylko 22% respondentów ocenia tego typu aktywność za nieinteresującą i nieciekawą. Strona13

14 Zainteresowanie samodzielnym tworzeniem multimedialnych materiałów 13% 9% chciałabym mieć taką możliwość, lekcje byłby ciekawsze nie, nie interesuje mnie to 78% raczej nie, nie wydaje mi się to ciekawe; Przeprowadzone badanie wskazuje, że uczniowie są gotowi i chętni do wykorzystywania multimedialnych materiałów dydaktycznych w procesie uczenia się. W sposób bezbłędny definiują pojecie materiałów multimedialnych, korzystają z nich pozyskując z różnych źródeł. Warunkują wykorzystanie tego typu materiałów od czasu niezbędnego do ich pozyskania. Uczniowie w zdecydowanej większości stwierdzili, iż chcieliby mieć możliwość samodzielnego tworzenia materiałów multimedialnych. Moduł 3 Ogólnopolskie badanie nauczycieli szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych Badaniem zostali objęci nauczyciele przedmiotów: matematyka, fizyka, chemia, biologia, informatyka, przedsiębiorczość szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z obszaru całej Polski, użytkownicy portalu edukator.pl. Zdefiniowane cele szczegółowe modułu badawczego to: 1) ocena stopnia przygotowania nauczycieli do wykorzystania multimedialnych materiałów dydaktycznych w procesie nauczania; 2) ocena potrzeb nauczycieli w zakresie pozyskiwania multimedialnych materiałów dydaktycznych; 3) diagnoza ocen i opinii nauczycieli na temat przydatności multimedialnych materiałów edukacyjnych w procesie przekazywania treści edukacyjnych; Badanie w okresie r przeprowadzono metodą CAWI (Computer Assisted Web Interviews). Na potrzeby projektu MAPPTIPE Innowacyjne narzędzie do tworzenia multimedialnych Strona14

15 materiałów edukacyjnych i prowadzonego badania przygotowano a następnie skonsultowano z udziałem interesariuszy (panel ekspertów), dedykowany grupie badawczej internetowy kwestionariusz ankietowy. Zgodnie z przyjętą metodologią badaniem CAWI objęto grupę nauczycieli i nauczycielek szkół gimanzjalnych i ponadgimnazjalnych z obszaru całej Polski, użytkowników portalu edukator.pl. Kwestionariusz ankietowy został rozesłany do wytypowanych 600 nauczycieli i nauczycielek szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych (w tym do: 384 nauczycieli i nauczycielek szkół gimnazjalnych i 216 nauczycieli i nauczycielek szkół ponadgimnazjalnych), zarejestrowanych na portalu. Ponadto, bezpośrednio do nauczycieli i nauczycielek wybranych do badania szkół rozesłano list przewodni, którego celem było zachęcenie nauczycieli i nauczycielek do udziału w badaniu. Kwestionariusz ankietowy dostępny był na portalu edukator.pl. Wybór grupy badawczej, jej liczebność został dokonany na podstawie stopnia aktywności szkół, w których respondenci są nauczycielami/ nauczycielkami. Aktywność była weryfikowana poprzez udział szkół w organizowanych przez projektodawcę projektach i konkursach edukacyjnych. Wybrana metoda badawcza pozwoliła na zebranie materiału badawczego w stosunkowo krótkim czasie, dodatkowo dzięki systemowi on-line umożliwiła dostęp do podglądu wyników przez cały czas trwania badania. Stopa zwrotu w badanej populacji (n=49) na poziomie 8,2 % pozwoliła na zebranie wartościowego materiału badawczego. Metoda CAWI zapewnia respondentom zdecydowanie wyższe poczucie anonimowości, niż w przypadku zastosowania tradycyjnych technik badawczych. Zostaje wyeliminowany tzw. efekt ankietera, czyli wpływ osoby prowadzącej badanie, na udzielane odpowiedzi przez respondenta. Szkoły, w których uczą respondenci, ze względu na typ przedstawia poniższy diagram: Typ szkoły 22% 26% gimnazjum szkoła ponadgimnazjalna 52% inne Rozkład respondentów, którzy wzięli udział w badaniu według województwa zamieszkania przedstawia się następująco: Strona15

16 Respondenci - miesjce zamieszkania 8% 10% 4% 8% 4% 8% 2% 10% 14% 4% 2% 8% 2% 10% 4% dolnośląskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie Badaniu wzięli udział nauczyciele z całego kraju (reprezentanci, każdego z 16 województw). Największą grupę respondentów reprezentowali mieszkańcy województwa mazowieckiego (14%), następnie mieszkańcy województwa dolnośląskiego i łódzkiego (10% respondentów, z każdego wymienionego województwa). Najmniej liczną grupę stanowili nauczyciele z województw podlaskiego, lubuskiego i kujawsko-pomorskiego (2%) respondentów, z każdego wymienionego województwa). Respondenci zamieszkują w większości miejscowości małe, do 50 tys. mieszkańców (łącznie 64% respondentów). Zjawisko to może świadczyć o większym znaczeniu portalu edukator.pl w mniejszych społecznościach i tym samym mieć większy wpływ na mobilizację odbiorców działań edukator.pl do udziału w badaniu. Strona16

17 Respondenci - miesjce zamieszkania <10 tys. mieszkańców; 8% 10% 18% 28% 10 tys. do 50 tys. mieszkańców; 50 tys tys. mieszkańców; 100 tys tys.mieszkańców; 36% >500 tys. mieszkańców; W przeprowadzonym badaniu wzięli udział nauczyciele przedmiotów: matematyka, fizyka, chemia, biologia, informatyka i przedsiębiorczość. Najliczniejszą grupę respondentów stanowili nauczyciele przedsiębiorczości (39%), w dalszej kolejności nauczyciele informatyki (20%) i matematyki (17%). Najmniejsza reprezentację stanowili nauczyciele biologii (3%). Respondenci - nauczyciele przedmiotów: 17% matematyka 39% 14% fizyka 20% 7% 3% chemia biologia informatyka przedsiębiorczość W opinii respondentów przedmioty, których uczą postrzegane są przez uczniów jako interesujące i wciągające (28%) oraz jako przyszłościowe, zapewniające lepszy start w przyszłości, ale trudne (27%). Kwestia postrzegania przedmiotów: matematyki, fizyki, chemii, biologii, informatyki, przedsiębiorczości jako trudnych i skomplikowanych pojawia się we wskazaniach 30% respondentów. Strona17

18 8% respondentów twierdzi, że przedmioty których naucza postrzegane są przez uczniów jako te zarezerwowane dla uczniów najzdolniejszych lub tych postrzeganych jako umysł ścisły. To stereotypowe postrzeganie w pewnym stopniu niweluje odsetek wskazujący, że uczniowie postrzegają przedmioty matematykę, fizykę, chemię, biologię, informatykę, przedsiębiorczość jako interesujące i wciągające, co wskazuje na coraz mniejsza siłę oddziaływania stereotypu nauk ścisłych jako nauk trudnych i dedykowanych najzdolniejszym. Jak przedmiot/przedmioty, których Pani/Pan naucza są postrzegane przez uczniów? są postrzegane jako interesujące i wciągające; 8% 4% 3% 28% są postrzegane jako przyszłościowe /zapewniające lepszy start w przyszłości, ale trudne; są postrzegane jako trudne i skomplikowane; 30% 27% są postrzegane jako te zarezerwowane dla uczniów najzdolniejszych lub tych postrzeganych jako umysł ścisły; tak jak pozostałe przedmioty-bez różnicy; inne Respondenci są świadomi możliwych metod pobudzania zainteresowania uczniów prowadzonymi zajęciami. Nauczyciele, w większości wskazują (26%), iż praktyczne zdobywanie wiedzy ( pokazać, iż poznawane przedmioty, zjawiska, procesy staja się namacalne ) oraz poprzez wykorzystanie efektu synergi przy pracy zespołowej /projektowej uczniów (20%) najbardziej przyczynia się do pobudzenia zaangażowania. Inne metody wskazane przez większość respondentów (20%), angażujące ucznia w temat lekcji to zajęcia w terenie (np. wyjazdy, wyjścia poza teren szkoły). Strona18

19 W jaki sposób pobudzić zainteresowanie uczniów oraz uatrakcyjnić materiał na lekcjach? 18% 3% 26% pokazać, iż poznawane przedmioty, zjawiska i procesy stają się namacalne zwiększyć zaangażowanie uczniów w przygotowanie elementu lekcji; 20% 18% 15% zwiększyć zaangażowanie uczniów w pracę na lekcji; wprowadzić elementy pracy zespołowej/projektowej; zajęcia w terenie (np.:wyjazdy, wyjścia poza teren szkoły); inne Strona19

20 Respondenci wskazują cechy, jakie powinny mieć materiały edukacyjne wykorzystywane na lekcjach. Materiały powinny pobudzać wyobraźnię i ciekawość ucznia (18%), angażować jego zainteresowanie (14%), powinny być atrakcyjne dźwiękowo i graficznie (13%), zawierać treści edukacyjne z elementami zabawy i oceny (edutainment) (11%), wywoływać pozytywne emocje, które wzmagają zainteresowanie nauką (10%). Jakie cechy (treść i forma przekazu) powinny mieć materiały edukacyjne wykorzystywane na lekcjach? pobudzają wyobraźnię i ciekawość ucznia; 7% 14% 8% 10% 8% 11% 18% 13% 11% są poprawne pod względem rzeczowym i merytorycznym; są atrakcyjne dźwiękowo i graficznie; zawierają treści edukacyjne z elementami zabawy i oceny (edutainment); wywołują pozytywne emocje, które wzmagają zainteresowanie nauką; są dla ucznia angażujące; są wymagające, zawierają wiele ćwiczeń i elementów powtórzeniowych; zawierają element testowy, egzekwujący wiedzę; są łatwe do zmodyfikowania i powielenia; To, co przede wszystkim przeszkadza respondentom przygotowywać/oferować atrakcyjne zajęcia to brak środków finansowych na zakup ciekawych materiałów dydaktycznych (25%) oraz brak czasu na atrakcyjne przekazywanie treści dydaktycznych, spowodowane koniecznością realizacji programu edukacyjnego (22%), co powoduje brak czasu nauczyciela na przygotowanie lekcji w innej niż standardowa formie (10%). Respondenci upatrują przeszkód w podniesieniu atrakcyjności prowadzonych lekcji w stereotypowym postrzeganiu przedmiotów przez uczniów jako trudnych i skomplikowanych (17%) oraz braku możliwości pokazania zjawisk trudnych w sposób inny niż książkowy, przemawiający do wyobraźni ucznia (15%). Strona20

21 Co jest główną przeszkodą w podniesieniu atrakcyjnościl lekcji stereotypowe postrzeganie tych przedmiotów przez uczniów, jako trudnych i skomplikowanych; 25% 3% 17% brak możliwości pokazania zjawisk trudnych w sposób inny niż książkowy, przemawiający do wyobraźni uczniów; 15% brak zainteresowania uczniów przedmiotem; 10% 22% 8% brak czasu na lekcji na atrakcyjne przekazanie treści dydaktycznych (potrzeba realizacji programu edukacyjnego); brak czasu nauczyciela na przygotowanie lekcji w innej formie; brak środków finansowych na zakup ciekawych materiałów dydaktycznych; 60% respondentów wskazuje, że często przygotowując się do lekcji korzysta z dostępnych multimedialnych materiałów, które jednak są rozumiane bardzo szeroko na co wskazują odpowiedzi na pytanie: jak pan/ pani rozumie pojęcie multimedialne materiały edukacyjne?. Strona21

22 Jak często, przygotowując się do zajęć z uczniami Pani/Pan korzysta z dostępnych w Internecie lub w innych miejscach multimedialnych materiałów? 5% 2% często 33% 60% od czasu do czasu, jeśli znajdę coś interesującego rzadko, ponieważ są drogie rzadko, ponieważ znalezienie potrzebnych zajmuje mi dużo czasu Zdecydowana większość respondentów wskazuje, że chciałaby mieć możliwość samodzielnego tworzenia własnych materiałów multimedialnych na przygotowywane lekcje (93%). Tylko 3% respondentów wyraża brak zainteresowania. Czy chciałaby Pani /chciałby Pan mieć możliwość samodzielnego tworzenia własnych materiałów multimedialnych na przygotowywane lekcje? 35% 3% 4% 58% Tak, chciałabym/chciałbym mieć taka możliwość. Lekcje byłby ciekawsze. Raczej tak, chciałabym/chciałbym mieć taka możliwość. Raczej nie, nie wydaje mi się to ciekawe. Nie, nie interesuje mnie to. inne 91% respondentów wskazuje, iż ma dostęp do Internetu w domu i w szkole, w której pracują. Zaledwie 9% wskazuje, iż posiada taki dostęp tylko w domu. Strona22

23 Dostęp do Internetu 9% tylko w domu 91% w domu i szkole Odpowiedzi, na pytanie otwarte, czy w opinii respondentów płeć ucznia determinuje predyspozycje do uczenia się przedmiotów otrzymano informacje, wskazujące na silną wciąż obecność stereotypowego myślenia i przypisywania różnych predyspozycji uczniom i uczennicom. Respondenci odpowiadali: chłopcy mają większe zdolności, ale są bardziej leniwi, dziewczęta mają w większości inne zainteresowania niż chłopcy (są również wyjątki), chłopcy są bardziej wnikliwi i zainteresowani gospodarką, to nawet nie stereotyp tylko ponad trzydziestoletnie obserwacje zawodowe. Są przedmioty neutralne płciowo, ale są tez wyraźnie nakierowane zainteresowaniami na dziewczyny (chemia, biologia), zaś fizyka np. bardziej nakierowana na chłopców, chłopcy potrafią logicznie myśleć bardziej niż dziewczęta, większość z nich ukierunkowana jest na przedmioty ścisłe, lepiej sobie radzą z informatyką, dziewczęta bardziej systematyczne, preferują naukę pamięciową łatwiej opanowują wiedzę z biologii, uważam że przedmioty ścisłe są łatwiejsze dla chłopców, chłopcy maja częściej umysły ścisłe, chłopcy łatwiej posługują się rozumowaniem abstrakcyjnym choć oczywiście wśród dziewcząt też zdarzają się takie jednostki, chłopcy mają bardziej precyzyjny i obrazowy sposób myślenia. Strona23

24 Jak Pani/Pan rozumie pojęcie multimedialne materiały edukacyjne? materiały filmowe; 42% 13% 8% 10% materiały graficzne (np.zdjęcia); materiały dźwiękowe (np.nagrania, wywiady, koncerty); interaktywne ankiety, quizy; 12% 15% animacje; kombinacja wszystkich powyższych; Dla większości respondentów (42%) multimedia to kombinacja: materiałów filmowych, graficznych, dźwiękowych i animacji. Zdecydowana większość respondentów wskazuje także, że wykorzystuje w swej pracy często lub od czasu do czasu materiały edukacyjne w formie multimediów (90%) Czy wykorzystuje Pani/ Pan w swojej pracy/ w trakcie zajęć lekcyjnych materiały edukacyjne w formie multimediów? 4% 6% tak, często 43% tak, od czasu do czasu 47% rzadko, ponieważ są drogie rzadko, ponieważ znalezienie wartościowych jest czasochłonne; Najczęściej wykorzystywane przez respondentów materiały multimedialne to materiały pozyskane z Internetu (28%), nagrania na płytach CD (19%), materiały komputerowe dostępne na rynku, tj. edurom (18%), filmy dokumentalne lub ich fragmenty (13%). Wśród innych materiałów respondenci (4%) wymienili Strona24

25 prezentacje własne, innych uczniów i nauczycieli, pakiety edukacyjne, animacje, symulacje, opracowania przygotowane przez wydawnictwa edukacyjne. Jakie multimedialne materiały edukacyjne dotychczas wykorzystywała Pani/Pan podczas zajęć z uczniami? programy komputerowe dostępne na rynku (np.edurom); materiały pozyskane z Internetu; 2% 19% 4% 18% filmy dokumentalne (lub ich fragmenty); 1% filmy fabularne (lub ich fragmenty); 6% 9% 13% 28% audycje telewizyjne; audycje radiowe; nagrania na taśmach magnetycznych; nagrania na płytach CD; inne Wskazane powyżej materiały multimedialne: pozyskane z Internetu (28%), nagrania na płytach CD (19%), materiały komputerowe dostępne na rynku, tj. edurom (18%), filmy dokumentalne lub ich fragmenty (13%) wykorzystywane są co najmniej raz w miesiącu, materiały wykorzystywane częściej co najmniej raz w tygodniu to te, pozyskane z Internetu. Najrzadziej i przez najmniejsza grupę respondentów wykorzystywane są nagrania na płytach winylowych, audycje radiowe, nagrania na taśmach magnetycznych (postęp cywilizacyjny). Strona25

26 3% 1% 14% Jakie materiały multimedialne poleca Pani/Pan swoim uczniom jako element rozszerzenia treści zajęć? 1% 2% 18% programy komputerowe dostępne na rynku (np.edurom); materiały pozyskane z Internetu; filmy dokumentalne (lub ich fragmenty); filmy fabularne (lub ich fragmenty); 11% audycje telewizyjne; 10% 11% 29% audycje radiowe; nagrania na taśmach magnetycznych; nagrania na płytach CD; nagrania na płytach winylowych; inne Najczęściej wykorzystywane przez respondentów materiały multimedialne: materiały pozyskane z Internetu, nagrania na płytach CD, materiały komputerowe dostępne na rynku, tj. edurom stanowią także grupę materiałów polecanych przez respondentów uczniom jako element rozszerzania treści zajęć szkolnych (61% polecanych materiałów). Materiały multimedialne wykorzystywane są przez respondentów w czasie lekcji, na których wprowadzany jest nowy materiał (24%), na lekcjach powtórzeniowych (21%), kołach przedmiotowych (17%), lekcjach zastępczych i na koniec roku (14%). Wśród innych typów zajęć przez respondentów znalazły się projekty szkolne i lekcje na platformie e-learnigowej. Wyniki te wskazują, że materiały multimedialne wykorzystywane są przede wszystkim jako uzupełnienie u uatrakcyjnienie zajęć, nie zaś jako podstawowe narzędzie edukacyjne. Strona26

27 Kiedy wykorzystuje Pani/Pan materiały multimedialne (typy lekcji)? 2% 1% lekcje, na których wprowadzany jest nowy materiał; lekcje powtórzeniowe; 14% 17% 14% 7% 24% 21% lekcje, na których sprawdzana jest wiedza; lekcje zastępcze, lekcje na koniec roku; lekcje dodatkowe; koła przedmiotowe; przedstawienia szkolne; inne Zdecydowana większość respondentów, wskazuje, że materiały multimedialne pozytywne odbierane są przez uczniów. Wskazywane odpowiedzi to: wzbudza ich ciekawość (58%) oraz pobudza chęć samodzielnych poszukiwań informacji na dany temat (40%). Tylko 1% respondentów, stwierdza, że wykorzystywanie materiałów multimedialnych działa jak każda inna metoda i nie ma istotnej różnicy w odbiorze przez uczniów. Strona27

28 Jak wykorzystanie multimedialnych materiałów edukacyjnych na zajęciach lekcyjnych jako forma przekazu wiedzy odbierana jest przez Pani/Pana uczniów? 1% 1% wzbudza ich ciekawość; 40% 58% pobudza chęć samodzielnych poszukiwań informacji na dany temat; działa, jak każda inna metoda, nie ma istotnej różnicy; inne Główne źródła pozyskiwania multimedialnych materiałów edukacyjnych to Internet (44%). Drugie źródło pozyskiwania tego typu materiałów przez nauczycieli to zbiory własne (32%). Inne źródła wskazywane to biblioteka szkolna (12%) i inne miejsca (12%), wśród nich przede wszystkim portale internetowe: nbportal.pl, edukator.pl, akademia PARP, strony olimpiad przedmiotowych, CKE egzaminzawodowy.info, wydawnictwa edukacyjne, profesor.pl, wikipedia, regiopedia; Jakie jest źródło, z którego Pani/Pan korzysta wybierając multimedialne materiały edukacyjne? 12% 32% 12% 44% internet; zbiory własne; biblioteka szkolna; inne Strona28

29 Podstawowe bariery dla nauczycieli w zakresie pozyskiwania i wykorzystywania materiałów multimedialnych w pracy przez nauczycieli mają dwojaki charakter. Z jednej strony jest to kwestia dostępności materiałów multimedialnych dla nauczycieli (23%) dobrej jakości edukacyjnej i technicznej i zbyt wysoka cena tych materiałów (36%), Z drugiej zaś strony bariery stanowią: brak odpowiedniego sprzętu, dostępnego w szkole (22%). Jeśli występują bariery związane z wykorzystaniem materiałów multimedialnych to jaka jest ich przyczyna? 1% brak dostępności; 22% 6% 23% zbyt wysoka cena; niska jakość edukacyjna; 5% niska jakość techniczna; 7% 36% brak odpowiedniego sprzętu dostępnego w szkole; brak recenzji materiałów dostępnych w Internecie; inne Rola multimedialnych materiałów edukacyjnych w procesie nauczania, według respondentów to przede wszystkim źródło inspiracji. Materiały multimedialne w procesie nauczania pobudzają wyobraźnię i ciekawość ucznia (29%), są angażujące (21%), wywołują pozytywne emocje, które wzmagają zainteresowanie nauką (18%). Strona29

30 Jaka w Pani/Pana opinii jest rola multimedialnych materiałów edukacyjnych w procesie nauczania? 1% pobudzają wyobraźnię i ciekawość ucznia; 21% 29% są atrakcyjne dźwiękowo i graficznie; 18% 14% 17% zawierają treści edukacyjne z elementami zabawy i oceny (edutainment); wywołują pozytywne emocje, które wzmagają zainteresowanie nauką; są dla ucznia angażujące; inne W zdecydowanej większości (95%), na pytanie o możliwość udziału w bezpłatnych kursach w zakresie tworzenia multimedialnych materiałów edukacyjnych, respondenci odpowiedzieli pozytywie. Zaledwie 5% respondentów nie byłaby zainteresowana. Respondenci też nie mieli wątpliwości co do zainteresowania uczniów możliwością samodzielnego tworzenia multimediów. W opinii respondentów, możliwość samodzielnego tworzenia materiałów multimedialnych przez uczniów byłoby dla nich wartościowym doświadczeniem, ponieważ wzmacnia proces learning by doing nauka przez doświadczenie oraz byłoby do zadanie bezpośrednio angażujące uczniów i przez to bardziej interesujące w porównaniu z tradycyjnymi metodami edukacyjnymi. Żaden z respondentów nie stwierdził, iż byłoby to w jego ocenie stratą czasu. Strona30

31 Ocena możliwości samodzielnego tworzenia własnych materiałów multimedialnych przez uczniów byłoby to wartościowe doświadczenie, ponieważ wzmacnia proces "learning by doing" - nauka przez doświadczenie 12% 0% 2% 43% byłoby to zadanie bezpośrednio angażujące uczniów i przez to bardziej interesujące w porównaniu z tradycyjnymi metodami edukacyjnymi trudno powiedzieć czy uczniowie byliby tym zainteresowani 43% byłoby to stratą czasu dla nauczyciela inne Wszyscy respondenci zgodnie oceniają, że wiedza z zakresu nowoczesnych narzędzi multimedialnych na wczesnym etapie edukacji może wpływać na decyzję ucznia o wyborze dalszej ścieżki kształcenia. Przeprowadzone badanie wskazuje, że nauczyciele szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych nauczyciele są gotowi do wykorzystywania multimedialnych materiałów dydaktycznych w procesie uczenia. Już w tej chwili pozyskują różnego rodzaju materiałów z zasobów Internetu. Zdiagnozowana potrzeba nauczycieli przejawia się przede wszystkim w dostępie do wartościowych i dobrych jakościowo materiałów, które mogliby wykorzystywać w czasie swoich lekcji. Tu, głównie wskazywana bariera: to brak środków finansowych na zakup tego typu materiałów, gdyż w dostępne bezpłatnie nie spełniają ich oczekiwań. Nauczyciele także warunkują wykorzystanie tego typu materiałów od czasu, jakim dysponują w przekazywaniu wymaganej podstawie programowej wiedzy. Diagnoza wskazuje, że w tej chwili materiały multimedialne nie są wykorzystywane jako podstawowa metoda uczenia, ale raczej jako dodatkowa metoda uczenia, metoda utrwalania wiedzy i poszerzenia informacji / wiedzy wynikającej z podstawy programowej. Nauczyciele w zdecydowanej większości stwierdzili, iż chcieliby mieć możliwość samodzielnego tworzenia materiałów multimedialnych. Strona31

32 Moduł 4: Badanie dyrektorów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Badaniem objęci zostali panie i panowie dyrektorzy szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z obszaru całej Polski, użytkownicy portalu edukator.pl. Zdefiniowane cele szczegółowe modułu badawczego to: 1) ocena stopnia przygotowania szkół do wykorzystania multimedialnych materiałów dydaktycznych w procesie nauczania (zasoby ludzkie oraz techniczne); 2) ocena potrzeb szkół w zakresie pozyskiwania multimedialnych materiałów dydaktycznych; 3) diagnoza gotowości dyrektorów szkół do wykorzystywania nowoczesnych technologii ICT w procesie dydaktycznym i ich ocena wpływu wykorzystywania nowoczesnych technologii ICT w budowaniu pozycji konkurencyjnej szkoły i jej uczniów. Badanie w okresie r przeprowadzono metodą CAWI (Computer Assisted Web Interviews). Na potrzeby projektu MAPPTIPE Innowacyjne narzędzie do tworzenia multimedialnych materiałów edukacyjnych i prowadzonego badania przygotowano a następnie skonsultowano z udziałem interesariuszy (panel ekspertów) dedykowany dla grupy badawczej internetowy kwestionariusz ankietowy. Zgodnie z przyjętą metodologią badaniem CAWI objęto grupę dyrektorów szkół gimanzjalnych i ponadgimnazjalnych z obszaru całej Polski, użytkowników portalu edukator.pl. Kwestionariusz ankietowy został rozesłany do wybranych 68 dyrektorów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych (w tym do: 22 dyrektorów szkół gimnazjalnych i 46 dyrektorów szkół ponadgimnazjalnych) z całej Polski, zarejestrowanych na portalu edukator.pl. Wybór grupy badawczej, jej liczebność został dokonany na podstawie stopnia aktywności szkół, w których respondenci są dyrektorami. Aktywność była weryfikowana poprzez udział szkół w organizowanych przez projektodawcę projektach i konkursach edukacyjnych. Ponadto, bezpośrednio do pań i panów dyrektorów wybranych do badania szkół rozesłano list przewodni, którego celem było przedstawienie kontekstu prowadzonego badania i zachęcenie dyrektorów do aktywnego udziału w badaniu. Kwestionariusz ankietowy dostępny był na portalu edukator.pl. Wybrana metoda badawcza pozwoliła na zebranie materiału badawczego w stosunkowo krótkim czasie, dodatkowo dzięki systemowi on-line umożliwiła dostęp do podglądu wyników przez cały czas trwania badania. Stopa zwrotu w badanej populacji (n=30) na poziomie 47 % pozwoliła na zebranie wartościowego materiału badawczego. Metoda CAWI zapewnia respondentom zdecydowanie wyższe poczucie anonimowości, niż w przypadku zastosowania tradycyjnych technik badawczych. Zostaje wyeliminowany tzw. efekt ankietera, czyli wpływ osoby prowadzącej badanie, na udzielane odpowiedzi przez respondenta. Strona32

33 Szkoły, w których uczą respondenci, ze względu na typ przedstawia poniższy diagram: Typ szkoły 43% szkoła ponadgimnazjalna 57% gminazjum gimnazjum Rozkład respondentów, którzy wzięli udział w badaniu według województwa zamieszkania przedstawia się następująco: Respondenci - miejsce zamieszkania 13% 13% 38% 13% 25% łódzkie mazowieckie podlaskie śląskie wielkopolskie Strona33

34 Badaniu wzięli udział dyrektorzy szkół z województwa śląskiego (38%), mazowieckiego (25%) oraz łódzkiego, podlaskiego i wielkopolskiego (13% respondentów, z każdego wymienionego województwa). Respondenci zamieszkują w większości miejscowości małe, do 50 tys. mieszkańców (łącznie 64% respondentów). Zjawisko to może świadczyć o większym znaczeniu portalu edukator.pl w mniejszych społecznościach i tym samym mieć większy wpływ na mobilizację odbiorców działań edukator.pl do udziału w badaniu. Respondenci - miejsce zamieszkania 14% 15% 14% 10 tys. do 50 tys. mieszkańców; 50 tys tys. mieszkańców; 57% 100 tys tys.mieszkańców; >500 tys. mieszkańców; Wyniki badań wskazują, że nauczyciele z badanych szkół, w opinii ich przełożonych w średnim stopniu - w przedziale 11% 30% czasu wykorzystują w trakcie zajęć lekcyjnych materiały edukacyjne w formie multimediów. Warto zauważyć, że wskazany przedział % oznacza miedzy 8 a 22 godziny lekcyjne pracy nauczyciela miesięcznie. Strona34

35 Jaki procent nauczycieli w Pani/ Pana szkole wykorzystuje w swojej pracy/ w trakcie zajęć lekcyjnych materiały edukacyjne w formie multimediów? 0% 25% 25% "0-10" "11-30" "31-50" ">50" 50% Odpowiedzi, dotyczące rodzaju materiałów multimedialnych najczęściej wykorzystywanych i dostępne w szkole multimediów to materiały pozyskane z Internetu (31%), nagrania na płytach CD (19%), programy komputerowe dostępne na rynku (np. edurom 15%). Inne multimedia wykorzystywane w szkołach maja charakter tradycyjny i są to programy telewizyjne (12%), filmy fabularne lub ich fragmenty (11%), prezentacje w MsPowerPoint (8%). Jakie materiały multimedialne są wykorzystywane? 19% 0% 8% 15% programy komputerowe dostępne na rynku (np. edurom); materiały pozyskane z internetu; 0% 4% 12% 11% 31% filmy fabularne (lub ich fragmenty); audycje telewizyjne; audycje radiowe; Strona35

36 Dyrektorzy szkół wysoko oceniają częstotliwość wykorzystywania multimediów w szkole. Wskazane materiały multimedialne to pozyskane z Internetu, nagrania na płytach CD, materiały komputerowe dostępne na rynku, tj. edurom, filmy dokumentalne lub ich fragmenty (15% wskazań dla każdego z typu materiału), wykorzystywane są co najmniej raz w miesiącu, materiały wykorzystywane częściej co najmniej raz w tygodniu to te, pozyskane z Internetu. Najrzadziej i przez najmniejsza grupę respondentów wykorzystywane są nagrania na płytach winylowych, audycje radiowe, nagrania na taśmach magnetycznych (postęp cywilizacyjny). Średnia częstotliwość wykorzystywania materiałów multimedialnych przez nauczycieli 4% 4% 2% programy komputerowe dostępne na rynku (np. edurom) materiały pozyskane z Internetu 15% 15% 15% 15% 15% 15% filmy dokumentalne (lub ich fragmenty) filmy fabularne (lub ich fragmenty) audycje telewizyjne audycje radiowe nagrania na taśmach magnetycznych nagrania na płytach CD nagrania na płytach winylowych Wszyscy respondenci wskazali, że szkoła dysponuje odpowiednim sprzętem umożliwiającym wykorzystanie materiałów multimedialnych. Wszyscy respondenci zgodnie stwierdzają, że posiadany w szkole sprzęt odtwarza płyty dołączane do podręczników, co świadczy o tym, że posiadany sprzęt posiada uaktualne i nowe oprogramowanie. 62% respondentów wskazuje, że upgrade (uaktualnienie, wprowadzenie nowych funkcji, uaktualnianie oprogramowania) sprzętu komputerowego jest dokonywane co rok. 38% respondentów nie pamięta procedury obowiązującej. Respondenci wymieniają posiadany sprzęt w postaci projektora (34 %), laptopa (33%) oraz tablicy multimedialnej (33%). Inne to pracownie komputerowe. Strona36

37 Dysponwanie sprzętem pozwalającym na wykorzystanie multimedialnych materiałów dydaktycznych 33% 34% projektor laptop tablica multimedialna 33% W opinii 50% respondentów szkoła, w której pracują jest bardzo dobrze przygotowana do wdrażania nowoczesnych metod nauczania z wykorzystaniem materiałów multimedialnych, posiada niezbędne zasoby techniczne i kadrowe, aby w pełni wykorzystać nowe technologie i narzędzia pracy z uczniem. 20% respondentów wskazuje, że szkoła jest bardzo dobrze przygotowana posiada niezbędne zasoby techniczne, ale brak jest zainteresowania nauczycieli wykorzystywaniem tego sprzętu do prowadzenia lekcji z innych przedmiotów niż informatyka. 1/5 badanych stwierdza, że szkoła raczej nie jest dobrze przygotowana, brakuje sprzętu w stosunku do potrzeb zgłaszanych przez nauczycieli. Strona37

38 Jak Pan/Pani ocenia gotowość szkoły i posiadane zasoby zarówno techniczne jak i kadrowe do wdrażania nowoczesnych metod nauczania z wykorzystaniem materiałów multimedialnych? 10% szkoła jest bardzo dobrze przygotowana, posiada niezbędne zasoby techniczne i kadrowe aby w pełni wykorzystywać nowe technologie i narzędzia pracy z uczniem; 20% 20% 50% szkoła jest bardzo dobrze przygotowana posiada niezbędne zasoby techniczne ale brak jest zainteresowania nauczycieli wykorzystywaniem tego sprzętu do prowadzenia lekcji z innych przedmiotów niż informatyka; szkoła raczej nie jest dobrze przygotowana brakuje sprzętu w stosunku do potrzeb zgłaszanych przez nauczycieli; inne W opinii respondentów multimedia wywołują pozytywne emocje uczniów, wzmagają ich zainteresowanie nauką (26%), zawierają treści edukacyjne z elementami zabawy i oceny (26%) pobudzają wyobraźnię i ciekawość ucznia (22%). Strona38

39 Jaka w Pani/ Pana opinii jest rola multimedialnych materiałów edukacyjnych w procesie nauczania? multimedia pobudzają wyobraźnię i ciekawość ucznia; 26% 22% są atrakcyjne dźwiękowo i graficznie; 26% 26% zawierają treści edukacyjne z elementami zabawy i oceny (edutainment); wywołują pozytywne emocje które wzmagają zainteresowanie nauką; są dla ucznia angażujące; W opinii respondentów (80%) korzystanie przez nauczycieli podczas prowadzonych zajęć z materiałów i narzędzi multimedialnych może wpłynąć na przełamanie niechęci lub uprzedzeń uczniów do nauki przedmiotów ścisłych. Przywoływane przez respondentów uzasadnienie odpowiedzi to wizualizacja problemów jest kluczem do rozwijania zainteresowań uczniów, pobudzają zainteresowanie; ukazują nauki ścisłe w ich przełożeniu na technologię. Strona39

40 Wpływ materiałów multimedialnych na przełamanie niechęci lub uprzedzeń uczniów do nauki przedmiotów ścisłych 20% 40% 40% tak raczej tak raczej nie W opinii respondentów (80%) umiejętności i wiedza w zakresie wykorzystania narzędzi multimedialnych może wpłynąć na sytuację uczniów przyszłych absolwentów na rynku pracy. Przywoływane przez respondentów uzasadnienie odpowiedzi to: oczywiście, jeśli uczniowie zainteresują się przedmiotami ścisłymi i wybiorą ten kierunek, to będzie im na rynku pracy łatwiej znaleźć miejsce, ale nie rozumiem dlaczego to przedmioty ścisłe są jako jedyne promowane przez fundusze UE, oczywiście, jeśli multimedia pozwalają na rozbudzenie zainteresowań naukami ścisłymi, to te z kolei pozwalają na znalezienie lepiej płatnej pracy. Czy umiejętności i wiedza w zakresie wykorzystania narzędzi multimedialnych może wpłynąć na sytuację uczniów przyszłych absolwentów - na rynku pracy 20% 40% tak raczej tak 40% raczej nie Strona40

41 Respondenci, na pytanie jakie działania zostały przez nich podjęte lub planują podjąć na rzecz podniesienia atrakcyjności oferty edukacyjnej szkoły wymieniają: zakup lepszych komputerów i oprogramowania, promowanie inicjatyw uczniowskich; organizowanie konkursów; promowanie olimpiad przedmiotowych; poszerzenie nauczania języków obcych, wyposażenie pracowni informatycznej w nowy sprzęt, zakup nowego sprzętu; uruchomienie wifi w szkole, zakup sprzętu multimedialnego projektor, zakup tablicy multimedialnej, mamy zamówione pełne wyposażenie sali multimedialnej; w tym roku udało nam się wygospodarować odrębne pomieszczenie o powierzchni ok. 50 m. kw.. Przeprowadzone badanie wskazuje, że w opinii dyrektorów szkoły są gotowe do wykorzystywania multimedialnych materiałów dydaktycznych w procesie uczenia. Nauczyciele wykorzystują już tego typu materiały. W małej skali barierą jest wyposażenie szkoły w odpowiedni sprzęt. W opinii respondentów wykorzystywanie nowoczesnych technologii ICT w procesie uczenia przyczyni się do lepszego przygotowania uczniów do wejścia na rynek pracy i tym samym przyczyni się do budowania pozycji konkurencyjnej szkoły. Strona41

42 Wnioski i rekomendacje wynikające z przeprowadzonych badań. Głównym celem przeprowadzonego badania była diagnoza potrzeb nauczycieli i uczniów w zakresie nowych metod i narzędzi edukacyjnych oraz zasadności tworzenia multimedialnych materiałów dydaktycznych na potrzeby nauczania przedmiotów: matematyka, fizyka, chemia, biologia, informatyka, przedsiębiorczość w szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Cel główny badania został dookreślony poprzez następujące szczegółowe cele badawcze: 1) ocena stopnia przygotowania szkół, nauczycieli i uczniów do wykorzystania multimedialnych materiałów dydaktycznych w procesie nauczania; 2) ocena potrzeb szkół, nauczycieli i uczniów w zakresie pozyskiwania multimedialnych materiałów dydaktycznych; 3) diagnoza gotowości nauczycieli i uczniów do wykorzystywania multimedialnych materiałów edukacyjnych procesie nauczania i uczenia się; 4) diagnoza gotowości uczniów do wykorzystywania multimedialnych materiałów edukacyjnych, wspomagających proces przyswajania wiedzy oraz ich gotowości do samodzielnego i zespołowego tworzenia materiałów multimedialnych (metoda projektowa); 5) diagnoza gotowości dyrektorów szkół do wykorzystywania nowoczesnych technologii ICT w procesie dydaktycznym i ocena wpływu wykorzystywania nowoczesnych technologii ICT w budowaniu pozycji konkurencyjnej szkoły i jej uczniów; 6) ocena przedstawicieli otoczenia instytucjonalnego szkół (tj. eksperci ds. edukacji, kuratorzy, metodycy) skali potrzeb i możliwości wykorzystywania nowoczesnych form przekazu treści edukacyjnych w procesie nauczania; Przeprowadzone badanie wskazuje, że uczniowie są gotowi i chętni do wykorzystywania multimedialnych materiałów dydaktycznych w procesie uczenia się. W sposób bezbłędny definiują pojecie materiałów multimedialnych, korzystają z nich pozyskując z różnych źródeł. Warunkują wykorzystanie tego typu materiałów od czasu niezbędnego do ich zdobycia. Uczniowie w zdecydowanej większości stwierdzili, iż chcieliby mieć możliwość samodzielnego tworzenia materiałów multimedialnych. Przeprowadzone badanie wskazuje, że także nauczyciele szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych są gotowi do wykorzystywania multimedialnych materiałów dydaktycznych w procesie uczenia. Już w tej chwili pozyskują różnego rodzaju materiałów z zasobów Internetu. Zdiagnozowana potrzeba nauczycieli przejawia się przede wszystkim w dostępie do wartościowych i dobrych jakościowo materiałów, które mogliby wykorzystywać w czasie swoich lekcji. Tu, głównie wskazywana bariera: to brak środków finansowych na zakup tego typu materiałów, gdyż te, dostępne bezpłatnie nie spełniają ich oczekiwań. Nauczyciele także warunkują wykorzystanie tego typu materiałów od czasu, jakim dysponują w przekazywaniu wymaganej w podstawie programowej wiedzy. Diagnoza wskazuje, że obecnie materiały multimedialne nie są wykorzystywane jako podstawowa metoda uczenia, ale raczej jako dodatkowa metoda utrwalania wiedzy i poszerzenia informacji/ wiedzy wymaganej Strona42