W Y S T A W A P L A S T Y K Ó W AMATORÓW I N I K I F O R A L U B L I N 1956

Transkrypt

1 W Y S T A W A PLASTYKÓW I N I K I F O R A L U B L I N 1956

2 WOJEWÓDZKA RADA ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH ZWIĄZEK POLSKICH ART. PLASTYKÓW OKR. LUBLIN W Y S T A W A PLASTYKÓW A M A T O R Ó W I N I K I F O R A ODWROCIE REPRODUKCJA AKWARELI 67. Jadwiga Chmielewska: Kompozycja LUBLIN 1956

3 KOMITET ORGANIZACYJNY W S T Ę P DO KATALOGU PIOTR KLIMEK Przewodniczący WRZZ STANISŁAW BRODZIAK Prezes ZPAP Okręg Lublin MGR IRENA ISKRZYCKA Dyrektor Muzeum JERZY CHYLAK Kierownik Zespołu K.O. WRZZ JURY JADWIGA GROSSMANÓWNA. Członek Komisji Kultury WRN IRENA SZCZEPOWSKA Instruktor Art. WRZZ LESZEK SIEMION Redaktor Sztandaru Ludu MGR TADEUSZ CHABROS Redaktor Życia Lubelskiego MGR JERZY LUDWlNSKI Historyk Sztuki Przedstawiciel Redakcji Kameny JANUSZ ŚWIEŻY Członek Komisji Artystycznej ZPAP Lublin MGR HENRYK ZWOLAKIEWICZ Wiceprezes ZPAP Lublin WIKTOR ZIÓŁKOWSKI Członek Komisji Artystycznej ZPAP Lublin Przewodniczący Jury KOMISARZ WYSTAWY: JULIAN KOT Wiele czynników wskazuje na to, że zorganizowana obecnie w Lublinie Wystawa Plastyków Amatorów odegra poważną rolę w rozwoju ruchu amatorskiego na terenie tutejszego województwa. Jej przełomowy charakter polega przede wszystkim na próbie zastosowania nowych kryteriów, pozwalających wybrać z dość znacznej liczby, ponad 700, nadesłanych prac pozycje najbardziej interesujące. Dotychczasowe wystawy tego typu nie zawsze zdawały egzamin: zamiast wartościowej twórczości pokazywały amatorszczyzną" i dyletanctwo produkty schyłkowej, komercjalnej kultury burżuazyjnej; bardzo często zamiast wychowywać społeczeństwo w sensie plastycznym, stawały się po prostu szkołą złego gustu. Zakres twórczości amatorskiej jest niesłychanie szeroki. Według Aleksandra Jackowskiego obejmuje rozległą dziedzinę od prymitywu aż po osiągnięcia o dużym ciężarze gatunkowym, od dyletantyzmu aż po zupełną dojrzałość artystyczną i warsztatową". 3

4 Jury obecnej wystawy, amatorów miało bardzo trudne zadanie wobec dużej różnorodności nadesłanych prac plastycznych. Niestety tak zwane) twórczości samorodnej (prymitywy, naiwny realizm) nie nadesłano prawie wcale. Wobec tego jury zdecydowało się programowo pokazać na wystawie również prace Nikifora w celu popularyzacji tego rodzaju sztuki amatorskiej. W przeważającej większości prac dało się zaobserwować jakiś stosunek do tak zwanej sztuki uczonej. W wielu wypadkach było to niestety naśladownictwo różnego rodzaju oleodruków, sentymentalnych landszaftów", pocztówek, fotografii, lub też złego naturalistycznego i gadatliwego malarstwa ubiegłych wieków. Najbardziej z tego wszystkiego przykre, że w gronie tych naśladowców znalazły się między innymi również i jednostki utalentowane. Prace należące do wyżej wymienionej grupy zostawały z reguły odrzucane. Nie znaczy to jednak, że prace, dla których na wystawie zabrakło miejsca, były złe. Protokół zajęć jury podaje, że zbiórka prac dała niewątpliwie bardzo ciekawy i dosyć różnorodny materiał, w pełni nadający się do wielokrotnego nawet wykorzystania dla szeregu zestawów odpowiednich do opublikowania równocześnie z wystawą w Lublinie i w innych miastach i miasteczkach Lubelszczyzny". Znamienny był pozytywny stosunek jury do twórczości będącej pod wpływem sztuki nowo- 4 czesne) w wypadkach, gdy również nie zachodziło zjawisko naśladownictwa lub też jaskrawej nieudolności. W gruncie rzeczy twórczość amatorska nie koniecznie musi pozostawać w tyle za sztuką zawodową; nie rzadko zdarzało się przecież, że wielcy artyści - amatorzy należeli do światowej awangardy, tworzącej wciąż nowe, nieznane przedtem, widzenia świata. Obecne kryteria artystyczne są szczególnie czułe na samodzielność artysty, gwarantującą stały postęp. Artysta musi po swojemu patrzeć na świat, po swojemu go rozumieć. Takim artystą jest nie tylko van Gogh i Picasso, takim artystą jest również Nikifor, którego nikt nie uczył malarstwa, tacy są prymitywiści i naiwni realiści. Wszyscy oni są artystami bez względu na stopień ich zaradności technicznej, nie może zaś być artystą ten, kto kopiuje lotogratie i pocztówki. Między Nikiforem a twórcami współczesnej awangardy plastycznej nie ma dużych różnic stylowych. tak jak nie ma ich w rzeczywistości między sztuką zawodowców 1 amatorów. Sztuka jest jedna. Wydaje się, że korzystanie amatorów z nowych wartości plastyki uczone) jest zjawiskiem zdrowym i pożądanym, byle by tylko te wartości zostały dobrze zrozumiane. Jeżeli przy tym plastyk amator zachowa swój indywidualny, ciekawy styl, z pewnością będziemy wtedy mieli do czynienia z prawdziwym artystą. 5

5 Jednym z zadań ruchu amatorskiego jest wykrywanie takich właśnie interesujących talentów i w miarę potrzeby opieka nad nimi. Najważniejszym jednak celem tego ruchu jest wzajemne zbliżenie twórców i odbiorców przez bezpośrednie zetknięcie się tych ostatnich z samym procesem twórczym, wychowanie społeczeństwa w duchu nowej przodującej kultury i sztuki na rozumnego i wrażliwego odbiorcę. Można mieć nadzieję, że wystawa lubelska przynajmniej w części przyczyni się do spełnienia tego doniosłego zadania. 6 Jerzy Ludwiński SPIS PRAC A M A T O R Ó W OLEJE*) KAZIMIERZ BOGUSŁAWSKI 1. Żniwa 18 x 24 RYSZARD CYC 2. Jesień 45 x Zima 45x54 STANISŁAW DOMIN 4. Autoportret 66 x Głowa dziewczynki 48x40 OLGIERD IWASZKIEWICZ 6. Lublin Podwale 60 x 45 MIROSŁAW KOMENDECKI 7. Bomba H 57x56 RYSZARD KOMAJDA 8. Portret uczennicy 50 x Portret Władka 41x31 MARIA KRUPIANKA 01. Z Estrady 58x44 JERZY MAREK 11. Kompozycja I 74x Kompozycja II 65x Martwa natura 44 x Pejzaż 56x74 JACEK MARGAT 15. Portret 61x46 ) Wymiary w cm. 7

6 WACŁAW MAZUR 16 Kwiaty 40x36 HENRYK MĄCZKOWSKI 17. Park jesienią 70 x Pejzaż z mostkiem... 49x Przystań wodna 64 x Uliczka w małym miasteczku... 41x28 MARIAN PAMAR 21. Martwa natura I 38x Martwa natura II 40x50 23 Martwa natura III 39x49 MICHAŁ SADŁEJ 24. Martwa natura z pejzażem 74 x Martwa natura ze światłocieniem 59 x Portret potrójny 90x70 CZESŁAW STUDZIŃSKI 27. Czytająca 71 x Martwa natura 46x Martwa natura ze skrzypcami x 34 KONRAD SZUROWSKI 30. Martwa natura 46x36 MARIAN SZYMONA 31. Pejzaż 24x34 TEMPERY JADWIGA CHMIELEWSKA 32. Elżunia 35x Martwa natura z cytryną 28x Okno 31x25 MIROSŁAW KOMENDECKI.35. Autoportret 33x Drzewo 33x Kompozycja 24x Krajobraz fantastyczny 24 x Leżąca 35x Odaliska 23x Pejzaż 24x33 42 Studium 30x Wojna 58x48 GWASZE STANISŁAW MICHALCZUK 44. Dachy 33x Ulica 33x24 TADEUSZ SIUDA 46.: Helenka 42x Portret dziecka 39x Portret matki 42x Tereska 42x30 PASTELE KAZIMIERZ BOGUSŁAWSKI 50. Ogrodnik 65x50 WANDA CHEŁMICKA 51. Portret pani K 42x31 RYSZARD KIWERSKI 52. Wnętrze 42x30 MIROSŁAW KOMENDECKI 53. Kompozycja 29x41 8

7 AKWARELE WANDA CHEŁMICKA 54. Kwiaty I 55. Kwiaty II W JADWIGA CHMIELEWSKA 56. Chłopiec siedzący 57. Kompozycja 58. Martwa natura. 59. Pejzaż 60. Pejzaż z okna. 61. Wnętrze pracowni I 62. Wnętrze pracowni II HALINA CYGAN 63. Stare miasto STEFAN DOMIŃSKI 64. Opadające liście TYTUS DZIEDUSZYCKI 65 Jesień z okna 66. Krakowskie Przedmieście w nocy, MIROSŁAW KOMENDECKI 67. Martwa natura Pejzaż jesienny Uliczka w Tarnowie 70. Widok z okna Wnętrze LESZEK KOSIŃSKI 72. Pejzaż 73. Pejzaż jesienny... ZOFIA KWAPISZEWSKA 74. Las w Garbatce Pejzaż 76. Radków x X 15 32x27 17x21 24 x 25 23x36 28x21 21x28 27x20 30x41 24x33 42x30 42x30 24x33 24x33 41x29 41x29 33X24 21x29 25x35 38x27 24x17 I5>^22 STANISŁAW MICHALCZUK 77 Kompozycja JANINA SKRZECZEWSKA 78 Martwa natura (anilina) JANA STASIAKOWNA 79. Okno 80. Stół CZESŁAW STUDZIŃSKI 81..Głowa kobiety 82. Lolobrigida 83. Martwa natura 84. Pejzaż 85. Portret dziewczyny 86. Portret Kryśki 87. Robotnica NORBERT SZOSTAK 88. Konie Na postoju KONRAD SZUROWSKI 90 Konie JOZEF TARŁOWSKI 91. Izba 92. Sad 93. Wnętrze szopy ZYGMUNT ZADURSKI 94. Zimowy zachód KAZIMIERZ ZNAMIEROWSKI 95. Przełęcz Przesiecka...

8 BOGUSŁAW CIEĆKO 96. Polowanie RYSUNKI TYTUS DZIEDUSZYCKI 97. Chłopska fura Chory w szpitalu 99. Kaczki 100. Przy ognisku MARIA DZIUBIŃSKA 101. Chatka 102 Czechów 103. Domek 104. Fragment lubelskiego podwórka 105 Most nad Łabuńką 106. Rynek w Zamościu ANTONI FALKIEWICZ 107. Ex libris Kazimierza Góry Ex libris Marii Szeleźniakowej 109. Ex libris O. Sylwestra HENRYK GŁAZOWSKI 110 Lublin w 1954 roku 111. Szkic do kompozycji RYSZARD KIWERSKI 112. Iwaszkiewicz 113. Trucizna zabija powoli LESZEK KOSIŃSKI 114. Autoportret 115. Głowa chłopa KRZYSZTOF KURZĄTKOWSKI 116. Lasocin 117. Szewc 118. Ulica 119- Zima 2 30x42 30x42 24x33 30x21 33x24 17x24 17x25 14x18 11x16 15x20 16x24 11 x 6 15 x 8 25 x x 26 20x28 30x21 42x30 32x22 15x10 27x37 34X23 29x41 33x25 STANISŁAW MICHALCZUK 120. Deszcz 30x Kaktusy i owoce 30x Wrony 30x21 LUCJAN OCIAS 123- Drzewo 25x Szkic 25x33 LEOKADIA KOSINIAK-RYCERZ 125. Akt kobiecy 29x Koleżanka 29x Malarka w pracowni 29x Siedząca ;... 29x21 JACEK SIEDLECKI 129. Rysunek 30x21 JANINA SKRZECZEWSKA 130. Głowa I 30x Głowa II 32x Szkic głowy 32x27 CZESŁAW STUDZIŃSKI 133. Chuligani 42x Gwiazda filmowa 42x30 TERESA SZAŁOWSKA 135. Chełmiana Stanisława Skibińskiego 7x Ex libris Witolda Odrowąża Mieszkowskiego 8x Z księgozbioru Teresy Szałowskiej 7 x 14 KONRAD SZUROWSKI 138. Martwa natura 29x Na wybiegu 29x Stary dom 21 x 29 13

9 JÓZEF TARŁOWSKI 141. Aleja w Saskim Ogrodzie 33x Chałupy wiejskie (Konopnica)... 17x Chata 22x Sad 18x Kumy 21 x Młocka I 19x Młocka II 17x Pejzaż I 18x Poddasze w słońcu 23x Portret Króla 24 x Pszczoły przy pracy 20x Ryby 23x Siano w stodole x Szkic krowy, 22 x Waga 17x Widok ze strychu 20x Wierzby... 19x Wnętrze obory 25x Wnętrze szopy 23x30 KAZIMIERZ ZNAMIEROWSKI 160- Dziewczyna z warkoczami 50 x 34 GRAFIKA RYSZARD KIWERSKI 161- Bożek hawajski 27x Głowa kobieca 28x Kompozycja 28x22 JERZY MAREK 164- Głowa (sucha igła) 14 x Kompozycja I (sucha igła) 21x Kompozycja II (akwatinta z akwafortą) 12 x 11 JERZY MAREK 167- Pejzaż (akwatinta z akwafortą)... 11x Święty»... 15x Martwa natura,, 6x4 RZEŹBA STANISŁAW MICHALCZUK 170. Atom I (kreda) wys Atom II (gips) Dziadek (kreda)» Głowa (gips) Pies (kreda) Podżegacz wojenny (kreda) > 5 A K W A R E L E N I K I F O R A SERIA PARYSKA sprzed 1937 (Zbiory prywatne poznańskie) 176. Pan Stefan 21,6 x 15, Kraków. Szpital (z kinkietami) 16,5x Tarnów. Piwiarnia 15,5 x 22, Tarnów. U szewca (sklep i warsztat) 15 x 22, Lwów. Autoportret na tle kościoła 24 x 15, Autoportret w kapie, malowany w poniedziałek 23,6 x 15, Krajobraz miejski 20,6x Chrystus z krzyżem 32 x 21,a OKOŁO 1937 (Zbiory prywatne warszawskie) 184. Krajobraz miejski z kościołem 39,2 x 29, Wnętrze koścjołą 23,2x17,4 14

10 KRYNICA około 1950 (Zbiory prywatne lubelskie) 186. Autoportret ze świecznikami x 16,2 KRYNICA, STYCZEŃ 1952 (Zbiory j. w.) 187. Autoportret na tle krajobrazu... 25,4 x 15, Autoportret z profilu 20 x 16, Autoportret. Tło: krajobraz ze śniegiem i architekturą k 14, Wieś 22 x Krynica. Willa Białej Róży... 20,7x22, Ulica we wsi 19,3 x 19,3 KRYNICA, LISTOPAD 1954 (Zbiory j. w.) 193 Święci 7,5x13, Święci: Tryptyk 9,3x19,3 KRYNICA, około 1955 (Zbiory j. w.) 195- Pejzaż z kościołem 16,8 x 13,5 KRYNICA, SIERPIEŃ 1954 (Zbiory j. w.) 198 Seło" 11 x 13,5 OKOŁO 1950 (Zbiory prywatne puławskie) Malarz k wsi krakowski Krynica sobota (autoportret) 23,5 x 16,1 OBYWATEL NIKIFOR ZWANY MATEJKO", jest synem głuchoniemej o. niewiadomym nazwisku ur. rzekomo w Krynicy w r wg jego zapodania, zamieszkuje w Krynicy od małego dziecka" (z zaświadczenia tamtejszego Prezydium MRN) KRYNICA, LUTY 1956 (Zbiory j. w.) 196. Krajobraz krakowski 16 x Wieś seło" x

11 ARTYKUŁY O TWÓRCZOŚCI NIKIFORA ZEBRANE NA OBECNEJ WYSTAWIE I O NIM Jerzy Wolff: Malarze naiwnego realizmu w Polsce. Nikifor. Arkady 1938, nr 3, str Andrzej Banach: O Nikiforze. Przekrój 1949, nr 219 (z reprodukcją). Antoni Grudzień: Nikifor z pasją maluje! Przekrój 1951, nr 345, str. 6. Juliusz Kydryński: Dzień powszedni Nikifora. Życie literackie 1955, nr 174, str. 5. Juliusz Kydryński: O Nikiforze. Przekrój 1955, nr 538, str Andrzej Banach: Nikifor Matejko maluje obrazy, pamiątki z Krynicy. Polska Sztuka Ludowa 1955, nr 3, str Aleksander Jackowski: Z problematyki współczesnej amatorskiej twórczości ludowej. Polska Sztuka Ludowa 1955, nr 5, str (również o twórczości Nikifora i repr. prac). Nikifor w Warszawie. Przekrój 1956, nr 564, str. 10 R E P R O D U K C J E A K W A R E L A N I K I F O R A 176. PAN STEFAN wyra. 21,6 X 15,5 18

12 7..Mirosław Komendecki: Bomba H 13. Jerzy Marek: Martwa natura

13 126. Leokadia Kosiniak-Rycerz: Koleżanka 11?. Ryszard Kiwerski: Trucizna zabija powoli

14 70. Mirosław Komendecki: Widok z okna 121. Stanisław Michalczuk: Kaktusy i owoce

15 23. Marian Pamar: Martwa natura III 26. Michał Sadlęj: Portret potrójny

16 134. Czesław Studziński: Gwiazda filmowa 49. Tadeusz Siuda: Tereska

17 ZDJĘCIA FOTOGRAFICZNE WYKONAŁ ANATOLIUSZ CZEREPINSKI Dobór akwarel Nikifora z Krynicy oraz układ katalogu dokonany został przez Wiktora Ziółkowskiego ZBIORY PUBLICZNE I PRYWATNE BIORĄCE UDZIAŁ W WYSTAWIE Biblioteka wojew. i miejska im. H. Łopacińskiego, Lublin; Zbiory graficzne Biblioteki KUL, Lublin; Stanisław Brodziak, Lublin; Janina Dobrzyńska, Warszawa; Maria Gonczarow, Lublin; Józef Tom, Warszawa; Tadeusz Witkowski, Lublin; Piotr Wollenberg, Puławy; Gustaw Wolff, Poznań; Wiktor Ziółkowski, Lublin 156. Józef T.arłowski.: Widok ze strychu Prace umieszczone w katalogu pod Nr Nr: 3, 5 8, 16, 17, 31, 39, 55, 72, 74, 75, 79, 81, 92, 100, ; 101, 104, 106, , 115, 125, 130, 133, 138, 139, 143, 160, 161 nie są eksponowane na wystawie na skutek trudności technicznych.

18

19 Pri 2. Zam A