CZYTANIE PODSTAWY PROGRAMOWEJ - ANALIZA ZMIAN. Andrzej Peć Europejskie Centrum Szkoleniowe (materiał wewnętrzny/szkoleniowy)

Transkrypt

1 CZYTANIE PODSTAWY PROGRAMOWEJ - ANALIZA ZMIAN Andrzej Peć Europejskie Centrum Szkoleniowe (materiał wewnętrzny/szkoleniowy)

2 KSZTAŁCENIE PODSTAWA PROGRAMOWA PROGRAM MATERIAŁ DYDAKTYCZNY

3 Jak problem został rozwiązany w innych krajach, w szczególności krajach członkowskich OECD/UE? Państwa europejskie mają odmienne podejścia do edukacji przedszkolnej, zarówno w kwestii organizacji, jak i podejścia programowego. W Europie wyróżnia się dwa podejścia do edukacji przedszkolnej: szkolne i pedagogiczne. Podejście szkolne stosowane jest we Francji i krajach anglojęzycznych przedszkola, poprzez rozwijanie umiejętności związanych z czytaniem, pisaniem i matematyką, przygotowują dzieci do nauki w szkole. Podejście pedagogiczne kładzie nacisk na ogólny rozwój społeczno-emocjonalny dziecka i jest pierwszym etapem promowanej przez UE koncepcji lifelong-learning. Dziecka nie uczy się konkretnych zagadnień, lecz stwarza mu się warunki i możliwości do rozwoju. Nauczyciel jest przewodnikiem po otaczającym świecie jego zadaniem jest zachęcanie dziecka do podejmowania nowych wyzwań. Stosowane jest w krajach skandynawskich, we Włoszech i w Niemczech. W niektórych krajach stosowane jest mieszane podejście do edukacji przedszkolnej, łączące elementy podejścia szkolnego z pedagogicznym. Nie można jednoznacznie stwierdzić, które podejście do edukacji przedszkolnej jest bardziej efektywne, mimo to pewnym konsensusem jest stanowisko, że w przypadku młodszych dzieci (3-4 lata) najważniejsze jest stymulowanie rozwoju społeczno-emocjonalnego, natomiast w przypadku starszych dzieci (5-6 lat) stopniowe przygotowywanie ich do zajęć szkolnych (Źródło: A. Sobotka, Edukacja przedszkolna w wybranych krajach europejskich. Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2011 r., s ). (źródło: OCENA SKUTKÓW REGULACJI)

4 PODSTAWA PROGRAMOWA Zgodnie z definicją zawartą w ustawie o systemie oświaty podstawa programowa (wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego) to obowiązkowe zestawy celów i treści nauczania, w tym umiejętności, opisane w formie ogólnych i szczegółowych wymagań dotyczących wiedzy i umiejętności, które powinien posiadać uczeń po zakończeniu określonego etapu edukacyjnego, oraz zadania wychowawcze szkoły, uwzględniane odpowiednio w programach wychowania przedszkolnego i programach nauczania oraz umożliwiające ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych

5 PODSTAWA PROGRAMOWA Podstawa programowa to zapis tego, czego państwo zobowiązuje się nauczyć PRZECIĘTNIE UZDOLNIONEGO UCZNIA! Podstawa programowa opisuje efekty kształcenia po każdym etapie edukacji. Efekty kształcenia wyrażone są w języku wymagań na koniec każdego etapu edukacyjnego: - Wymagania ogólne opisują cele kształcenia, - Wymagania szczegółowe opisują treści kształcenia. Podstawa programowa stanowi fundamentalny dokument w procesie edukacyjnym.

6 PODSTAWA PROGRAMOWA Planowanie i projektowanie przez nauczyciela pracy dydaktycznowychowawczej Programy wychowania przedszkolnego i programy kształcenia ogólnego (wybór, modyfikacja, program autorski) Monitorowanie realizacji podstawy programowej (nadzór pedagogiczny) Ewaluacja

7 PODSTAWA PROGRAMOWA Na podstawie: - Materiały szkoleniowe. Monitorowanie realizacji podstawy programowej w przedszkolu i szkole podstawowej (I etap). ORE, P. Kaja, A. Peć, Materiały szkoleniowe: Konstruowanie i modyfikowanie programów nauczania - szkolenie dla konsultantów i doradców metodycznych kształcenia zintegrowanego. ORE, 2011.

8 ZMIANY Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 czerwca 2016 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Poz. 895) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 czerwca 2016 r. zmieniające rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (896)

9 DLACZEGO ZMIANY? Dostosowanie podstawy programowej do zmian w systemie oświaty dotyczących przywrócenia obowiązku szkolnego dla dzieci siedmioletnich. Objęcie dzieci sześcioletnich obowiązkowym rocznym wychowaniem przedszkolnym wymaga uwzględniania w podstawie programowej wychowania przedszkolnego umiejętności z zakresu czytania i przygotowania dzieci do nabywania umiejętności pisania, a także umiejętności matematycznych niezbędnych do podjęcia nauki w szkole. W związku z proponowanymi zmianami w podstawie programowej wychowania przedszkolnego stosownym modyfikacjom muszą ulec również zalecane warunki realizacji podstawy programowej edukacji wczesnoszkolnej w zakresie edukacji polonistycznej i edukacji matematycznej.

10 Wychowanie Przedszkolne ( ) 2. Podstawę programową wychowania przedszkolnego dla przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego, określoną w załączniku nr 1 do rozporządzenia zmienianego w 1, w brzmieniu nadanym niniejszym rozporządzeniem, stosuje się począwszy od roku szkolnego 2016/2017.

11 Wychowanie Przedszkolne zmiany: Do celów ogólnych wychowania przedszkolnego został dopisany kolejny kształtowanie u dzieci umiejętności czytania i przygotowanie dzieci do nabywania umiejętności pisania. Zaproponowano również zmiany porządkujące, które uwzględniają dostosowanie wymagań w zakresie poszczególnych wiadomości i umiejętności do możliwości psychofizycznych i komunikacyjnych oraz tempa rozwoju psychofizycznego dzieci niepełnosprawnych, w tym ograniczeń wynikających z niepełnosprawności. W obszarze 3. Wspomaganie rozwoju mowy oraz innych umiejętności komunikacyjnych dzieci dodano w wymaganiu 1 treść, iż dziecko odpowiednio mówi ( ) lub komunikuje się w inny zrozumiały sposób, w tym m.in. z wykorzystaniem alternatywnych metod komunikacji lub języka migowego. Zaproponowana zmiana jest odpowiedzią na potrzeby dzieci z różnymi rodzajami niepełnosprawności, które nie komunikują się werbalnie lub mają problemy z formułowaniem poprawnych wypowiedzi słownych wynikające z ich niepełnosprawności. Najwięcej zmian zostało dokonanych w obszarze: Wspomaganie rozwoju intelektualnego dzieci wraz z edukacją matematyczną, Tworzenie warunków do doświadczeń językowych i komunikacyjnych w zakresie reprezentatywnej i komunikatywnej funkcji języka (ze szczególnym uwzględnieniem nabywania umiejętności czytania).

12 Cele ogólne: 12) przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym poprzez rozbudzanie ich świadomości językowej i wrażliwości kulturowej oraz budowanie pozytywnej motywacji do nauki języków obcych na dalszych etapach edukacyjnych, z tym że z realizacji tego celu zwolnione są: a) dzieci posiadające orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym lub znacznym, oraz dzieci posiadające orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na niepełnosprawności sprzężone jeżeli jedną z niepełnosprawności jest upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym lub znacznym, lub b) dzieci posiadające orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na inne niż wymienione w lit. a rodzaje niepełnosprawności, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 71b ust. 7 pkt 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2015 r. poz oraz z 2016 r. poz. 35, 64 i 195), oraz u których taka potrzeba wynika z indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego;

13 Wychowanie Przedszkolne proponowane zmiany: Zaproponowana zmiana wychodzi naprzeciw postulatom i oczekiwaniom zgłaszanym przez dyrektorów i nauczycieli przedszkoli, w tym przedszkoli specjalnych oraz w szczególności rodziców dzieci z niepełnosprawnością (w szczególności z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, z autyzmem, z niepełnosprawnościami sprzężonymi), którzy wskazują na znaczne trudności lub wręcz niemożność realizacji przygotowania do posługiwania się językiem obcym nowożytnym przez ich dzieci np. niektóre dzieci z autyzmem lub dzieci z niepełnosprawnościami sprzężonymi, pomimo że ich możliwości intelektualne kształtują się na poziomie normy intelektualnej albo niepełnosprawności intelektualnej w stopniu lekkim.

14 13. Wspomaganie rozwoju intelektualnego dzieci wraz z edukacją matematyczną. Dziecko kończące wychowanie przedszkolne: 1) liczy obiekty i odróżnia błędne liczenie od poprawnego; 2) dodaje i odejmuje w zakresie 10, pomagając sobie liczeniem na palcach lub na innych zbiorach zastępczych; 3) porównuje szacunkowo liczebności zbiorów; rozróżnia zbiory równoliczne i nierównoliczne; 4) zna cyfry od 0 do 9 i tworzy z nich liczby od 0 do 10 i więcej; 5) rozróżnia stronę lewą i prawą, określa kierunki i ustala położenie obiektów w stosunku do własnej osoby, a także w odniesieniu do innych obiektów; 6) wie, na czym polega pomiar długości i zna proste sposoby mierzenia: krokami, stopa za stopą; 7) zna stałe następstwo dni i nocy, pór roku, dni tygodnia, miesięcy w roku; 8) rozróżnia przedmioty, obiekty, kolory, podstawowe figury geometryczne i porównuje ich wielkości.

15 13. Wspomaganie rozwoju intelektualnego dzieci wraz z edukacją matematyczną. Wprowadzono wyraźne rozróżnienie cyfr i liczb Rozpoznawanie podstawowych figur geometrycznych i porównywanie ich wielkości

16 14. Tworzenie warunków do doświadczeń językowych i komunikacyjnych w zakresie reprezentatywnej i komunikatywnej funkcji języka (ze szczególnym uwzględnieniem nabywania umiejętności czytania) Dziecko kończące wychowanie przedszkolne: ( ) 4) słucha lub odbiera w dostępnej dla siebie formie komunikacji treść np. opowiadań, baśni i rozmawia o nich lub komunikuje się w inny, zrozumiały sposób, m.in. z wykorzystaniem alternatywnych metod komunikacji lub języka migowego; interesuje się książkami; ( ) 7) zna drukowane małe i wielkie litery (z wyłączeniem dwuznaków, zmiękczeń i liter oznaczających w języku polskim samogłoski nosowe); 8) interesuje się czytaniem; układa proste wyrazy z liter i potrafi je przeczytać; 9) interesuje się pisaniem; kreśli znaki literopodobne i podejmuje próby pisania; 10) rozumie znaczenie umiejętności czytania i pisania.

17 14. Tworzenie warunków do doświadczeń językowych i komunikacyjnych w zakresie reprezentatywnej i komunikatywnej funkcji języka (ze szczególnym uwzględnieniem nabywania umiejętności czytania) W wyraźny sposób widać różnicę pomiędzy umiejętnością pisania i czytania. Dzięki temu mamy spójność treści z celami podstawy. W przedszkolu starsze dzieci przede wszystkim powinny rozpocząć naukę czytania i w zależności od indywidualnych umiejętności przygotowywać się do nauki pisania (podejmowanie prób pisania). Nauka pisania, jako umiejętność znacznie trudniejsza dla dziecka, powinna być domeną edukacji szkolnej.

18 Zalecane warunki i sposób realizacji: Zmiana zapisu dotyczącego zalecanego zagospodarowania czasu przebywania w przedszkolu. Ze sformułowania, że najwyżej jedną piątą czasu zajmują różnego typu zajęcia dydaktyczne, realizowane według programu wychowania przedszkolnego otrzymujemy stwierdzenie, że jedna piąta czasu to minimum dla dzieci starszych, a dla dzieci młodszych do maksimum. Rozszerzono także zapis związany z kształtowaniem u dzieci świadomości zdrowotnej oraz nawyków dbania o własne zdrowie w codziennych sytuacjach w przedszkolu i w domu o kształtowanie właściwych nawyków żywieniowych, we współpracy w tym zakresie z rodzicami. Nie doprecyzowano jednak co oznacza pojęcie dzieci młodsze i dzieci starsze. Rolą nauczyciela wychowania przedszkolnego jest przygotowanie dziecka do nauki w klasie I szkoły podstawowej, z uwzględnieniem potrzeb dziecka w tym potrzebę ruchu. W całej podstawie bardzo silnie zostają podkreślone potrzeby i możliwości dzieci niepełnosprawnych co sprawia, że podstawa jest możliwa do zrealizowania także z dziećmi ze specjalnymi potrzebami kształcenia.

19 Podstawa programowa kształcenia ogólnego w klasach I III ( ) 6. Podstawę programową kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych, określoną w załączniku nr 2 do rozporządzenia zmienianego w 1, w brzmieniu nadanym niniejszym rozporządzeniem, stosuje się począwszy od roku szkolnego 2017/2018.

20 Podstawa programowa kształcenia ogólnego w klasach I III W związku ze zmianami w podstawie programowej wychowania przedszkolnego stosownym modyfikacjom musiały ulec również zalecane warunki realizacji podstawy programowej edukacji wczesnoszkolnej w zakresie edukacji polonistycznej i edukacji matematycznej. Edukacja polonistyczna - usunięto zapis W początkowym okresie nauki jest kontynuowany rozpoczęty w przedszkolu proces kształtowania dojrzałości dzieci do nauki czytania i pisania.. Wykreślono także zapis W klasie I szkoły podstawowej około połowy czasu przeznaczono na edukację polonistyczną, uczniowie mogą zajmować się rysowaniem i pisaniem, siedząc przy stolikach. Trzeba też pamiętać o tym, że klasa I jest pierwszym etapem nauki czytania i pisania, a umiejętności te są intensywnie kształtowane w klasie II i III.. Edukacja matematyczna: - usunięto fragment Następnie dba się o budowanie w umysłach dzieci pojęć liczbowych, sprawności rachunkowych i pojęć geometrycznych. W klasie I szkoły podstawowej uczniowie około jednej trzeciej czasu przeznaczonego na edukację matematyczną mogą zajmować się rysowaniem i pisaniem, siedząc przy stolikach. W klasach II i III szkoły podstawowej czas poświęcany na pisanie i rysowanie może być stopniowo wydłużany; nie powinien jednak w całości wypełniać czasu przeznaczonego na edukację matematyczną.

21 Podstawa programowa kształcenia ogólnego w klasach I III Nie wprowadzono żadnych zmian na poziomie treści nauczania i wymagań szczegółowych. Nie ma więc konieczności zmiany rządowego podręcznika.

22 GENERALNA ZASADA DOPUSZCANIA PROGRAMÓW Ustawa z dnia 19 marca 2009 r. znowelizowała przepisy art. 22a ustawy o systemie oświaty, wprowadzając generalną zasadę dopuszczania programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania do użytku w danej szkole przez dyrektora szkoły, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej.

23 Programy wychowania przedszkolnego i programy nauczania Jak osiągnąć cel? Dzięki podstawie każdy, planujący proces edukacyjny nauczyciel, zna cel kształcenia i treści nauczania, nie ma jednak w podstawie informacji o sposobach dojścia do celu, czyli brak w niej odpowiedzi na pytanie, jak osiągnąć założone cele. Na to pytanie odpowiedź powinien dawać program nauczania. W programie muszą się znaleźć informacje o sposobie organizacji procesu nauczania. Nauczyciel jest prawdziwym autorem realizowanego programu nauczania i wie, jak zorganizować proces nauczania w swojej klasie. Nowe regulacje prawne oddają w ręce nauczyciela zadanie przedstawienia tej koncepcji dyrektorowi. Nauczyciel może posiłkować znanymi programami, ale przede wszystkim musi poznać podstawę programową, przemyśleć ją i zaplanować własny sposób realizacji.

24 STRUKTURA PROGRAMU WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO zawiera: - szczegółowe cele kształcenia i wychowania, - treści zgodne z treściami nauczania zawartymi w podstawie programowej wychowania przedszkolnego, -sposoby osiągania celów kształcenia i wychowania, z uwzględnieniem możliwości indywidualizacji pracy w zależności od potrzeb i możliwości dzieci, - metody przeprowadzania analizy gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole (diagnoza przedszkolna) Piotr Kaja, Andrzej Peć: Sześciolatek w szkole. Konstruowanie i modyfikowanie programów wychowania przedszkolnego.

25 PROGRAM PODSTAWOWE KRYTERIUM JAKOŚCI PROGRAMU: -zgodność z podstawą -poprawność merytoryczna -poprawność dydaktyczna

26 ZADANIA Nauczyciel może: opracować program samodzielnie bądź we współpracy z innymi nauczycielami; albo przedstawić dyrektorowi szkoły program opracowany przez innego autora (autorów), np. może wybrać program nauczania spośród programów dostępnych na rynku, jeśli uważa, że taki właśnie program najlepiej odpowiada potrzebom jego uczniów i warunkom, w jakich pracuje; albo przedstawić program opracowany przez innego autora (autorów) wraz z dokonanymi przez siebie modyfikacjami, wskazując zakres proponowanych zmian z uzasadnieniem, dlaczego je proponuje.

27 ZADANIA NAUCZYCIEL (nauczyciele): - sprawdza zgodność programu nauczania z podstawą programową, - sprawdza dostosowanie programu do warunków w jakich pracuje oraz do potrzeb i możliwości uczniów -wnioskuje o dopuszczenie do użytku w danej szkole programu nauczania, - odpowiada za wybór programu lub za program własny. DYREKTOR: -dopuszcza do użytku w danym przedszkolu program nauczania. przed dopuszczeniem dyrektor może zasięgnąć opinii: 1) nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego, posiadającego wykształcenie wyższe i kwalifikacje wymagane do prowadzenia zajęć edukacyjnych, dla których program jest przeznaczony, lub 2) konsultanta lub doradcy metodycznego, lub 3) zespołu nauczycielskiego, zespołu przedmiotowego lub innego zespołu problemowozadaniowego, o których mowa w przepisach w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół. - Dyrektor szkoły jest odpowiedzialny za uwzględnienie w zestawie programów wychowania przedszkolnego i szkolnym zestawie programów nauczania całości podstawy programowej odpowiednio do wychowania przedszkolnego i podstawy programowej kształcenia ogólnego ustalonej dla danego etapu edukacyjnego, -?

28 RADA PEDAGOGICZNA 2. Nauczyciel przedstawia dyrektorowi szkoły program wychowania przedszkolnego lub program nauczania. Dyrektor szkoły, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej, dopuszcza do użytku w danej szkole zaproponowany przez nauczyciela program wychowania przedszkolnego lub program nauczania. Rozdział 3 Zarządzanie szkołami i placówkami publicznymi USTAWA z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty

29 MODTFIKACJA PROGRAMU WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO Program wych.

30 PODSUMOWANIE Program jest bardziej dziej praktycznym a mniej teoretycznym dokumentem. Szkolny zestaw programów nauczania, program wychowawczy szkoły oraz program profilaktyki tworzą spójną całość i muszą uwzględniać wszystkie wymagania opisane w podstawie programowej. Ich przygotowanie i realizacja są zadaniem zarówno całej szkoły, jak i każdego nauczyciela.

31 Etapy procedury dopuszczenia programu wychowania do użytku w danym przedszkolu 1) Nauczyciel przedstawia dyrektorowi szkoły program wychowania (wniosek). 1) Dyrektor szkoły może zasięgnąć opinii nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego, doradcy metodycznego, konsultanta lub zespołu o zaproponowanym przez nauczyciela programie nauczania. (fakultatywnie) 3) Dyrektor szkoły zasięga opinii rady pedagogicznej (np. Uchwała Rady Pedagogicznej) (obligatoryjnie) 4) Dyrektor szkoły dopuszcza program do użytku w danym przedszkolu. (Dopuszczenie może być udokumentowane poprzez odpowiednią adnotację na programie lub poprzez prowadzenie wykazu programów dopuszczonych do użytku w danym przedszkolu)

32 MONITOROWANIE Monitorowanie to zorganizowany sposób obserwacji, zwykle ciągły i długoterminowy. Monitorowanie należy przez to rozumieć działania prowadzone w szkole lub placówce obejmujące zbieranie i analizę informacji o działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki (Dz.U. z 2013 r., poz. 560). Monitorowanie podstawy programowej przez nauczycieli bądź dyrektora przedszkola/szkoły to przejaw autokontroli i kontroli oraz bieżąca analiza realizacji treści kształcenia (programu kształcenia) w kontekście osiągnięć edukacyjnych dzieci w przedszkolu i uczniów w szkole

33 Monitorowanie to możliwość uzyskania odpowiedzi na następujące pytania: 1. Czy nauczyciel zaplanował realizację zajęć zgodną z podstawą programową (z wybranym i adekwatnym do podstawy programem nauczania i wychowania)? 2. Czy i w jakim zakresie nauczyciele przestrzegają zaleceń realizacji podstawy programowej? 3. Jakie efekty edukacyjne (postępy) daje realizacja podstawy programowej w zakresie uogólnionym (cała grupa), a jakie w ujęciu indywidualnym (jednostkowym)? 4. Jakie sposoby wspierania dziecka/ucznia w rozwoju stosują nauczyciele? Jaka jest skuteczność stosowanych sposobów wsparcia w praktyce pedagogicznej? 5. O jakie treści należałoby wzbogacić podstawę programową, uszczegółowić, by stanowiła precyzyjne i zgodne z osiągnięciami nowoczesnej dydaktyki źródło wiedzy o efektach kształcenia?

34 DIAGNOZA

35

36

37 DZIĘKUJĘ