DUSZOCHWAT ZMARŁ KS. KARD. ADAM KOZŁOWIECKI SJ WIZYTACJA KANONICZNA NABOŻEŃSTWO RÓŻAŃCOWE. w dni powszednie o godz. 17,30 w niedziele o godz.

Transkrypt

1 DUSZOCHWAT NUMER 20/PAŹDZIERNIK 2007 CENA - CO ŁASKA Miesięcznik Parafii p.w. Św. Andrzeja Boboli w Bydgoszczy ZMARŁ KS. KARD. ADAM KOZŁOWIECKI SJ W szpitalu w Lusace zmarł 28 września 2007 roku Ks. Kard. Adam Kozłowiecki SJ, od ponad 60 lat misjonarz w Zambii. Miał 96 lat. Po jego śmierci kolegium kardynalskie liczy 180 członków, w tym 104 mających prawo wyboru papieża. Adam Kozłowiecki urodził się l kwietnia 1911 roku w Hucie Komorowskiej k. Kolbuszowej. Po zakończeniu nauki w jezuickich gimnazjach i uzyskaniu świadectwa dojrzałości w 1929 roku wstąpił do Towarzystwa Jezusowego. Studiował filozofię w Krakowie, potem teologię w Chyrowie, gdzie pracował z młodzieżą. Święcenia kapłańskie przyjął dnia 24 czerwca 1937 roku w Lublinie z rąk bp. Karola Niemiry. Ostatnie stadium formacji, czyli studium duchowości i prawa zakonnego, tzw. trzecią probację, odbył w roku akademickim 1938/39 we Lwowie. Wojna zastała go w Chyrowie, który opuścił 9 września 1939 roku. 26 października dotarł do Krakowa, gdzie został mianowany ministrem, czyli odpowiedzialnym za sprawy gospodarcze, kolegium jezuitów. Już 10 listopada został jednak aresztowany przez hitlerowców i był więziony na Montelupich, potem w Wiśniczu, od 20 czerwca 1940 r. w Oświęcimiu, a od 11 grudnia w Dachau. Wspomnienia z tego okresu spisał po wojnie na polecenie przełożonych; wydane zostały w 1967 roku z poważnymi skreśleniami cenzury państwowej pt. "Ucisk i strapienie. Pamiętnik więźnia ". Wznowiono je w całości w 1995 roku. W Pullach, gdzie przebywał po uwolnieniu go z obozu 29 kwietnia 1945 r., otrzymał propozycję wyjazdu na misje do Rodezji Północnej, obecnej Zambii. 15 lipca 1945 r. złożył ostatnie śluby zakonne, a 29 stycznia 1946 r. wyjechał do Afryki. Sytuacja polskiej misji w Rodezji była opłakana - wskutek zerwanych kontaktów z krajem i śmierci kilku misjonarzy brakowało personelu misyjnego. Odnawiał więc zerwane więzi stacji misyjnych z pobliskimi wioskami, zakładał w nich szkoły, budował wiejskie kaplice i domy dla nauczycieli. Od 1948 r. pełnił obowiązki przełożonego, czyli superiora ważnej stacji misyjnej w Kasisi w pobliżu Lusaki, która obejmowała swoim zasięgiem ponad 300 wiosek. Kierował tam budową miejscowego kościoła. Misja rodezyjska była poważnym wkładem Kościoła polskiego w misje zagraniczne. WIZYTACJA KANONICZNA W niedzielę, 9 września 2007 roku, w naszej parafii miała miejsce wizytacja kanoniczna, którą przeprowadził J. Eksc. Ks. Biskup Jan Tyrawa, Ordynariusz Diecezji Bydgoskiej. Sprawozdanie duszpasterskie O. Proboszcza z okazji wizytacji kanonicznej, publikujemy na str Galeria zdjęć z wizytacji w kolorowej wkładce do Duszochwata. NABOŻEŃSTWO RÓŻAŃCOWE w dni powszednie o godz. 17,30 w niedziele o godz. 18,30 (ciąg dalszy s. 5) STR. 1

2 NASZA PARAFIA PARAFIA RZYMSKOKATOLICKA pw. Św. Andrzeja Boboli Plac Kościeleckich 7, Bydgoszcz tel. 052/ , Parafia należy do Diecezji Bydgoskiej i znajduje się w dekanacie Bydgoszcz II Śródmieście. Duszpasterstwo prowadzą Ojcowie Jezuici. OJCOWIE PEŁNIĄ TEŻ POSŁUGĘ W: DOMU REKOLEKCYJNYM OAZA Sucha na Pomorzu 124, tel. 052/ SZPITALU ZAKAŹNYM Bydgoszcz, ul. Św. Floriana 12 WAŻNIEJSZE DATY: Odpust: 16 maja Wieczysta Adoracja: 15 maja, 13 grudnia. Data erygowania parafii: r. Księgi metrykalne: ochrzczonych, małżeństw, zmarłych od 1967 r. KANCELARIA PARAFIALNA poniedziałek, środa, piątek godz. 10,00 12,00 i 17,00 18,00 tel. 052/ KIOSK PARAFIALNY LOYOLA dni powszednie: 8,30-18,30 sobota: 8,30-12,00 i 15,00-18,30 niedziela: 7,30-13,30 i 15,30-20,00 WPŁATY NA KONTO na rzecz Parafii lub Parafialnego Zespołu Caritas: Księża Jezuici z dopiskiem Parafia lub Caritas na rzecz Domu Rekolekcyjnego w Suchej: Dom Zakonny Towarzystwa Jezusowego w Bydgoszczy z dopiskiem Sucha DUSZPASTERZE O. ŁUSIAK MIECZYSŁAW SJ Superior, odpowiedzialny za Dom Rekolekcyjny w Suchej, duszpasterz małżeństw niesakramentalnych, prezes Bydgoskiego Ośrodka Solidarności Społecznej tel. 052/ O. GONSKA BERNARD SJ Proboszcz, minister Domu Zakonnego, duszpasterz dzieci, prefekt ministrantów, przygotowanie młodzieży do Sakramentu Bierzmowania tel. 052/ O. CHABIELSKI CZESŁAW SJ Odpowiedzialny za Odnowę w Duchu Świętym i KIK, spowiednik tel. 052/ O. DZIĘGLEWSKI BOGUMIŁ SJ Kaznodzieja, spowiednik, promotor kultu Najświętszego Serca Pana Jezusa i Niepokalanego Serca Maryi tel. 052/ O. MARCIN GRYZ SJ Duszpasterz akademicki, spowiednik tel. 052/ JEŻELI CHCESZ POROZMAWIAĆ I SZUKASZ POMOCY O. TERESZCZUK JANUSZ SJ Misjonarz, rekolekcjonista I WIDZISZ PROBLEM: tel. 052/ O. ŻEGLARSKI MARCIN SJ Spowiednik, kaznodzieja, kapelan Szpitala Zakaźnego tel. 052/ BR. GRZELAK MACIEJ SJ Pomocnik administratora Domu Rekolekcyjnego w Suchej, terapeuta duchowy uzależnień i współuzależnień tel. 052/ STR. 2 Z ALKOHOLEM UZALEŻNIENIEM WSPÓŁUZALEŻNIENIEM CIERPIENIEM TO ZAPRASZAM NA ROZMOWĘ W DOMU ZAKONNYM BRAT MACIEJ GRZELAK SJ PONIEDZIAŁEK W GODZ POMIESZCZENIE OBOK KANCELARII PARAFIALNEJ

3 WYBRANE ŚWIĘTA I UROCZYSTOŚCI W LITURGII KOŚCIOŁA W MIESIĄCU PAŹDZIERNIKU 13 października - Błogosławionego Honorata Koźmińskiego, kapłana Wacław Koźmiński urodził się 16 października 1829 r. w Białej Podlaskiej, w rodzinie inteligenckiej. Będąc w gimnazjum zaniechał praktyk religijnych, a w czasie studiów zupełnie stracił wiarę. W 1846 r. został aresztowany pod zarzutem udziału w spisku i osadzony w X pawilonie Cytadeli Warszawskiej. Wówczas ciężko zachorował; powracając do zdrowia, przemyślał dokładnie swoje życie i nawrócił się. Uwolniony z więzienia po blisko roku, podjął dalsze studia, a jednocześnie prowadził bardzo surowy tryb życia. Po ukończeniu studiów, 8 grudnia 1848 r. wstąpił do klasztoru kapucynów. Pierwszą profesję złożył rok później. Chociaż pragnął być bratem zakonnym, przełożeni polecili mu, aby przygotowywał się do kapłaństwa. Święcenia kapłańskie przyjął 27 listopada 1852 r. Zasłynął w Warszawie jako znakomity rekolekcjonista i misjonarz ludowy. Około 1889 r. zwrócił się do Stolicy Świętej o zatwierdzenie zgromadzeń bezhabitowych. W tym samym roku uzyskał aprobatę. Dzięki temu powstało 26 stowarzyszeń tercjarskich, z których na przestrzeni lat uformowało się 16 zgromadzeń zakonnych. Ojciec Honorat stał się odnowicielem życia zakonnego i twórcą jego nowej formy zbliżonej do dzisiejszych instytutów świeckich. Do dziś istnieją trzy zgromadzenia habitowe: felicjanki, serafitki, kapucynki, i czternaście bezhabitowych. Zgromadzenia o. Honorata podejmowały prace charytatywne i apostolskie m. in. wśród młodzieży szkolnej i rzemieślniczej, w fabrykach, wśród ludu wiejskiego, w przytułkach dla ludzi starych i upośledzonych. Gdy w 1908 r. biskupi zreorganizowali jego zgromadzenia, a ich postanowienie zatwierdził Watykan, zalecając o. Honoratowi powstrzymanie się od dalszego kierowania nimi, przyjął to z pokorą i posłuszeństwem. Ostatecznie osiadł w Nowym Mieście nad Pilicą. W 1895 r. został komisarzem generalnym polskiej prowincji kapucynów. Jednocześnie prowadził intensywną pracę pisarską. Wiele godzin spędzał w konfesjonale. Praktykował surowe umartwienia, sporo czasu spędzał na modlitwie. Pozbawiony słuchu i cierpiący fizycznie resztę lat spędził na modlitwie i kontemplacji. Wyczerpany pracą apostolską, zmarł w opinii świętości 16 grudnia 1916 r. 16 października 1988 r., w 10. rocznicę swego pontyfikatu, beatyfikował go Jan Paweł II. 20 października - Świętego Jana Kantego, kapłana Jan urodził się 23 czerwca 1390 r. w Kętach (ok. 30 km od Oświęcimia). W dokumentach podpisywał się najczęściej jako Jan z Kęt. Po ukończeniu szkoły w Kętach, która musiała stać na wysokim poziomie, zapisał się w 1413 r. na Uniwersytet Jagielloński. Jako student i kapłan doszedł w 1418 r. do stopnia magistra filozofii. Objął wówczas funkcję wykładowcy. W 1421 r. Akademia Krakowska wysłała Jana Kantego w charakterze kierownika do tamtejszej szkoły klasztornej. Spędził tam osiem lat ( ). W roku 1429 zwolniło się miejsce w jednym z kolegiów. Przyjaciele na Akademii Krakowskiej natychmiast zawiadomili o tym Jana i sprowadzili go do Krakowa. Gdy tylko Jan wrócił do Krakowa, objął wykłady na wydziale filozoficznym. Równocześnie jednak zaczął studiować teologię. W roku 1443 uzyskał tytuł magistra teologii, który był wówczas jednoznaczny z doktoratem. Po uzyskaniu stopnia magistra (mistrza) teologii w roku 1443 Jan Kanty poświęcił się do końca życia wykładom z tej dziedziny. Pośród tych rozlicznych zajęć Jan znajdował jeszcze czas na przepisywanie manuskryptów. Jego rękopisy liczą łącznie ponad stron. Biblioteka Jagiellońska przechowuje je w 15 grubych tomach. Pielgrzymował wiele razy do Rzymu, aby w ten sposób okazać swoje przywiązanie do Kościoła i uzyskać odpusty. Był człowiekiem żywej wiary i głębokiej pobożności. Słynął z wielkiego miłosierdzia. Pomimo bardzo pracowitego i pokutnego życia, jakie Jan prowadził, dożył 83 lat. Zmarł w Krakowie 24 grudnia 1473 r. Istniało tak powszechne przekonanie o jego świętości, że od razu pochowano go w kościele św. Anny pod amboną. Kanonizowano go 16 lipca 1767 r. Jest on czczony przede wszystkim jako patron uczącej się i studiującej młodzieży. 16 października - Świętej Jadwigi Śląskiej Pochodząca z Bawarii św. Jadwiga Śląska (ur. między 1178 a 1180 zm. przed 14 października 1243). Była córką Bertolda IV, hrabiego Diessen-Andechs. Wychowanie chrześcijańskie i formację intelektualną otrzymała w klasztorze benedyktynek w Kitzingen koło Würzburga. Wtedy to zetknęła się też bezpośrednio z pobożnością benedyktyńską. Św. Jadwiga najchętniej pozostałaby w klasztorze oddając się życiu zakonnemu ale około 1190 roku została wysłana do Wrocławia, gdzie poślubiła księcia Henryka I Brodatego, z którym miała później siedmioro dzieci. Była popularyzatorką życia zakonnego i fundatorką m.in. klasztoru cysterek w Trzebnicy. Surowe życie pokutne, praktyki ascetyczne i działalność dobroczynna uczyniły ją postacią popularną wśród poddanych. Własne dobra przeznaczyła na zorganizowanie wędrownego szpitala dworskiego dla ubogich, na szpital dla trędowatych w Środzie Śląskiej, a także na urządzenie hospicjum dworskiego. W swoich posiadłościach obniżała daniny chłopskie i gromadziła zapasy żywności wykorzystane następnie w czasach głodu i powodzi. Trudne wydarzenia z jej życia kolejne zgony dzieci, banicja braci, skrytobójcza śmierć siostry Gertrudy, królowej Węgier wpłynęły na pogłębienie jej życia religijnego i decyzję poświęcenia się dziełom miłosierdzia. Po około 20 latach małżeństwa złożyła wraz z mężem ślub czystości, a po owdowieniu zamieszkała w klasztorze cysterek w Trzebnicy. Pod wpływem duchowości franciszkańskiej mnożyła praktyki pokutne, opiekowała się chorymi, dbała o los więźniów i ubogich. Żywiła szczególną cześć dla Matki Bożej. Wyczerpana surową ascezą i pracą zmarła w opinii świętości w 1243 roku w Trzebnicy i została pochowana w tamtejszym kościele. Należy do najpopularniejszych świętych w Polsce, zwłaszcza na Śląsku. Znana jest jako popularyzatorka życia zakonnego, fundatorka klasztoru cysterek w Trzebnicy, do końca życia oddana dziełom miłosierdzia. Czczona jako patronka Śląska i Polski, małżeństw i chrześcijańskich rodzin. Została też uznana za patronkę pojednania polsko-niemieckiego. opracowała Eulalia Ryszkowska INAUGURACJA VII BYDGOSKICH WIECZORÓW ORGANOWYCH U OJCÓW JEZUITÓW WTOREK, 16 PAŹDZIERNIKA 2007 ROKU PROGRAM: godz. 18,00 - Msza św. o rychłą beatyfikację Sługi Bożego Jana Pawła II w 29. rocznicę wyboru na Stolicę Piotrową. godz. 19,00 - Koncert organowy. Przy organach: Karol Hilla - organy (Gdańsk). ZAPRASZAMY. WSTĘP WOLNY Dyr. artystyczny: Ewa Polska STR. 3

4 PORZĄDEK NABOŻEŃSTW OGŁOSZENIA DUSZPASTERSKIE NA MIESIĄC PAŹDZIERNIK MSZE ŚWIĘTE: w niedziele: godz.: 7.00, 8.00, 9.30, 11.00, 12.30, i godz w Szpitalu Zakaźnym w dni powszednie: godz.: 7.00, 8.00, 9.00, i MSZE ŚWIĘTE I NABOŻEŃSTWA COTYGODNIOWE: - środa godz. 8,00 - Msza św. w intencji dobroczyńców kościoła i domu zakonnego po Mszy św. o godz. 8,00 nabożeństwo ku czci Św. Józefa Intencje Apostolstwa Modlitwy na październik: ogólna: Aby chrześcijanie, którzy są w sytuacji mniejszości, znaleźli siły i odwagę do życia wiarą i nie ustawali w dawaniu świadectwa. Misyjna: Aby światowy Dzień Misyjny był odpowiednią okazją do wzbudzenia w każdym ochrzczonym coraz głębszej świadomości misyjnej. - czwartek po Mszy św. o godz. 8,00 nabożeństwo ku czci Św. Andrzeja Boboli po Mszy św. o godz. 15,30 koronka do Miłosierdzia Bożego - piątek po Mszy św. o godz. 15,30 do godz. 18,00 Adoracja Najświętszego Sakramentu MSZE ŚWIĘTE I NABOŻEŃSTWA COMIESIĘCZNE - pierwszy poniedziałek miesiąca godz. 15,30 - Msza św. w intencji Radia Maryja - pierwszy czwartek miesiąca po Mszy św. o godz. 18,00 nabożeństwo ku czci Św. Stanisława Kostki - pierwszy piątek miesiąca po Mszy św. o godz. 8,00 - modlitwy do Najświętszego Serca Pana Jezusa - pierwsza sobota miesiąca godz.15,00 nabożeństwo ku czci Niepokalanego Serca Maryi - pierwsza niedziela miesiąca po Mszy św. o godz. 16,00 - Adoracja Najświętszego Sakramentu zakończona nabożeństwem do Najśw. Serca Pana Jezusa o godzinie 18,30 godz. 17,00 - Msza św. dla małżeństw niesakramentalnych i ich rodzin w kaplicy Matki Bożej - 13 dzień miesiąca godz. 18,00 - Msza św. w intencji Ojczyzny Gdy 13 dzień miesiąca przypada w niedzielę Msza św. jest odprawiana o godz. 12,30 - ostatnia środa miesiąca godz. 18,00 - Msza św. o uzdrowienie w Oratorium 1 października, wspomnienie Św. Teresy od Dzieciątka Jezus, dziewicy i Doktora Kościoła. 2 października, wspomnienie Św. Aniołów Stróżów. 3 października, wspomnienie Św. Franciszka Borgiasza, kapłana. 4 października, I czwartek miesiąca. Wspomnienie Św. Franciszka z Asyżu. Msza św. w intencji powołań kapłańskich i zakonnych oraz Liturgicznej Służby Ołtarza i ich rodzin o godzinie 18,00; na zakończenie nabożeństwo do Św. Stanisława Kostki. 5 października, I piątek miesiąca. Wspomnienie Św. Faustyny Kowalskiej, dziewicy. Msza św. wynagradzająca Najświętszemu Sercu Pana Jezusa o godzinie 15,30, a po niej adoracja Najświętszego Sakramentu. 6 października, I sobota miesiąca. Nabożeństwo I-sobotnie o godzinie 15,00, a po nim Msza św. wynagradzająca Niepokalanemu Sercu NMP o godzinie 15,30. 7 października, 27 niedziela zwykła w ciągu roku. I niedziela miesiąca. Po Mszy św. o godzinie 16,00 adoracja Najświętszego Sakramentu, a o godzinie 18,30 nabożeństwo wynagradzające Najświętszemu Sercu Pana Jezusa października TYDZIEŃ MIŁOSIERDZIA 9 października, wspomnienie Bł. Wincentego Kadłubka, biskupa. 10 października, wspomnienie Bł. Marii Angeli Truszkowskiej, dziewicy. 12 października, wspomnienie Bł. Jana Beyzyma, kapłana. 13 października, wspomnienie Bł. Honorata Koźmińskiego, kapłana. 14 października, 28 niedziela zwykła w ciągu roku. DZIEŃ PAPIESKI. 15 października, wspomnienie Św. Teresy od Jezusa, dziewicy i Doktora Kościoła. 16 października, wspomnienie Św. Jadwigi Śląskiej, zakonnicy. 17 października, wspomnienie Św. Ignacego Antiocheńskiego, biskupa i męczennika. 18 października, święto Św. Łukasza Ewangelisty. 19 października, wspomnienie Św. Jana de Brebeufa, Izaaka Joguesa, kapłanów i towarzyszy, męczenników. 20 października, wspomnienie Św. Jana Kantego, kapłana. 21 października, 29 niedziela zwykła w ciągu roku. Światowa Niedziela i Tydzień Misyjny. 28 października, 30 niedziela zwykła w ciągu roku. Uroczystość rocznicy poświęcenia własnego kościoła. 31 października, wspomnienie Św. Alfonsa Rodrigueza, zakonnika. inne Msze św. wspólnotowe na następnej stronie SAKRAMENTY KLUB INTELIGENCJI KATOLICKIEJ ZAPRASZA: SAKRAMENT POKUTY I POJEDNANIA godz. 18,00 - Msza św. i Katechizm Kościoła Katolickiego - spotkanie prowadzi Regina Grochal - przed i na początku każdej Mszy Świętej - w pierwszy piątek miesiąca: godz. 7,00-9,30 i 15,00-18,30 SAKRAMENT NAMASZCZENIA CHORYCH na wezwanie POGRZEBY zgłaszamy w kancelarii parafialnej lub bezpośrednio u O. Proboszcza SAKRAMENTY: CHRZTU ŚWIĘTEGO, I KOMUNII ŚWIĘTEJ, BIERZMOWANIA I ŚLUBY omawiamy w kancelarii parafialnej z O. Proboszczem INTENCJE MSZALNE można zamawiać w zakrystii lub kancelarii parafialnej. STR godz Msza św. i spotkanie uczestników pielgrzymki oraz spotkanie klubowe (wybrane informacje z prasy katolickiej) godz W ramach obchodów VII Dnia Papieskiego: Msza św. w intencji wyniesienia na ołtarze Ojca Świętego Jana Pawła II Lek. med. Tadeusz Bermański - Rozważanie treści encykliki Jana Pawła II Evangelium vitae (c.d.) godz Msza św. Lek. med. Roman Graczykowski - wykład z cyklu Wiara a ewolucja Ewolucja a godność człowieka Spotkania odbywają się w lokalu klubowym (Dom Zakonny Ojców Jezuitów). Msze św. odprawiane są w kaplicy Matki Bożej kościoła p.w. św. Andrzeja Boboli (OO. Jezuitów). Dyżur członków Zarządu KIK w godzinach w dniu zebrania Zarządu.

5 ZMARŁ KS. KARD. ADAM KOZŁOWIECKI SJ (dokończenie ze s. 1) Gdy więc Stolica Apostolska zdecydowała ostatecznie o podniesieniu prefektury apostolskiej Lusaka do rangi wikariatu apostolskiego, na urząd wikariusza apostolskiego powołano 15 lipca 1950 roku ks. Adama Kozłowieckiego. Za jego rządów wiele budowano, zarówno w miastach jak i w buszu, sprowadzano różne zgromadzenia zakonne męskie i żeńskie, zakładano szkoły i szpitale. Dzięki staraniom ks. Kozłowieckiego do szeregów misjonarzy włączyli się Czesi, Słowacy, Chorwaci oraz Amerykanie polskiego pochodzenia. Udało mu się też otworzyć w 1952 roku niższe seminarium duchowne w Mimie, które w 1963 roku przekazał w ręce Amerykanów. Pierwszy kapłan wychowany w tym seminarium otrzymał święcenia kapłańskie dopiero w 1968 r., ale seminarium wychowało całe zastępy katolickiej młodzieży. W 1973 roku seminarium w Mimie przekształcono ostatecznie w krajowe wyższe seminarium duchowne. W 1955 roku ks. Adam Kozłowiecki został pierwszym biskupem Lusaki. Sakrę biskupią przyjął 11 września tegoż roku. Był gorącym zwolennikiem równouprawnienia ras. Już w 1956 roku wiele rozgłosu nabrała jego decyzja przyjęcia dziewczyny hinduskiej do szkoły przeznaczonej dla białych, a prowadzonej przez siostry dominikanki. W 1958 r. zredagował w imieniu episkopatu Północnej Rodezji list pasterski, w którym stanął zdecydowanie w obronie równości rasowej i sprawiedliwości społecznej, opublikowany później w zbiorze dokumentów Kongregacji Rozkrzewiania Wiary (obecnie Ewangelizacji Narodów). Brał też czynny udział w redagowaniu przyjętego z entuzjazmem Memorandum Episkopatu Federacji Rodezji i Nyasalandu z 31 października 1959 roku, broniącego praw Afrykanów w wyborze ustroju państwowego i udziału w rządach. Gdy papież Jan XXIII w 1959 roku ustanowił w Północnej Rodezji niezależną prowincję kościelną, z siedzibą w Lusace, obejmującej siedem diecezji sufraganalnych, bp Adam Kozłowiecki został 12 lipca 1959 roku podniesiony do godności arcybiskupa metropolity Lusaki. Sprowadził do Zambii kilka dalszych zgromadzeń zakonnych, męskich i żeńskich. Sam powołał do życia afrykańskie zgromadzenie zakonne na prawach diecezjalnych. W tym czasie abp Kozłowiecki brał aktywny udział w Soborze Watykańskim II, gdzie zabierał głos w sprawach misyjnego zaangażowania Kościoła. Odegrał też dużą rolę w okresie uzyskiwania przez Zambię pełnej suwerenności, co dokonało się 24 października 1964 roku. Od tej chwili corocznie składał swoją rezygnację ze stanowiska arcybiskupa metropolity. Chciał, aby na tym stanowisku zastąpił go rodowity Zambijczyk, co nastąpiło w 1969 roku. Od chwili rezygnacji z urzędu, kierowany był na placówki misyjne jako duszpasterz w Chingombe ( i ), Mumbwie ( ), Chikuni ( ), Lusace ( ), Mulungushi ( ). Ostatnio pracował w Mpunde. W uznaniu za wieloletnią pracę misyjną Jan Paweł II kreował go w 1985 roku kardynałem. W 1997 roku z okazji 60-lecia swego kapłaństwa przybył do kraju ojczystego i uczestniczył we Mszy św. koncelebrowanej z Janem Pawłem II w Legnicy i innych miastach. Odznaczony został wieloma orderami zambijskimi, był żywym symbolem przemian dokonanych na czarnym kontynencie. Przez wiele lat był również członkiem Kongregacji Ewangelizacji Narodów, a w samej Zambii kierował Papieskimi Dziełami Misyjnymi. 25 lipca 2007 roku kard. Kozłowiecki odebrał w Mpunde doktorat honoris causa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego i Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski. Doktorat honorowy z nauk teologicznych przyznano mu za "wieloletnią pracę misyjną na kontynencie afrykańskim". Laudacja głosiła, że laureat jest niestrudzonym świadkiem Chrystusowej prawdy, człowiekiem, który "wydatnie przyczynił się do niepodległości Zambii i poszanowania praw człowieka w tym kraju", a mimo sędziwego wieku charakteryzuje go "promieniująca na wszystkich radość". (na podstawie informacji Katolickiej Agencji Informacyjnej) Relacja i galeria zdjęć z pielgrzymki do Włoch ukaże się w listopadowym numerze Duszochwata. Papież Benedykt XVI przy grobie Sługi Bożego Jana Pawła II w podziemiach Bazyliki Św. Piotra w Rzymie. W MIESIĄCU WRZEŚNIU 2007 ROKU W NASZEJ PARAFII: Przez Sakrament Chrztu Świętego do wspólnoty Kościoła zostali przyjęci: r. - Wiktor Jan Patrynas r. - Zuzanna Mądraszewska Laura Maria Mądraszewska Patryk Roman Mądraszewski Matylda Liwia Moskal r. - Zuzanna Marta Chyżewska r. - Tenguem Sophre Martine Przez Sakrament Małżeństwa wspólnotę małżeńską i rodzinną założyli: r. - Łukasz Zygmunt Machnacz i Anna Sucholas r. - Marcin Chyżewski i Justyna Szaramska r. - Wojciech Tadeusz Durałek i Marlena Przybylska r. - Przemysław Łukasz Orłowski i Magdalena Kapłanowska r. - Piotr Gronczyński i Beata Madajczyk CHCĘ ZAPYTAĆ, CHCĘ POWIEDZIEĆ Chcielibyśmy, aby "Duszochwat" był nie tylko gazetką parafii, ale także parafian. Wspomaganie się wzajemne tworzy prawdziwą wspólnotę. W rubryce "Chcę zapytać, chcę powiedzieć" będziemy zamieszczać wypowiedzi czytelników "Duszochwata". Można zadawać pytania w sprawach duchowych lub związanych z parafią. Będziemy starali się odpowiadać w miarę możliwości. Mogą to być też krótkie, nawet jednozdaniowe, opinie lub dłuższe wypowiedzi na tematy związane z parafią (wspomnienia, uwagi) czy społeczne (takie jak np. zamieszczone już w "Duszochwacie artykuły pt. "Zastanówmy się do tworzenia jakiej kultury jesteśmy powołani: picia czy trzeźwości..." nr (12/2007); "Czym jest praca?" (15 /2007). Można też dzielić się uwagami na temat naszego miesięcznika. Jeśli ktoś ma ciekawe pomysły i chęć do współpracy - zapraszamy! Zastrzegamy sobie prawo do skracania artykułów, zmiany tytułów. Na życzenie imię i nazwisko autora pozostawiamy do wiadomości redakcji. Osoby zainteresowane mogą zgłaszać się w siedzibie redakcji, której adres podano w stopce redakcyjnej, na ostatniej stronie "Duszochwata". STR. 5

6 WSPÓLNOTY DUSZPASTERSTWO AKADEMICKIE ARKA Spotkania poniedziałek, środa, sobota godz. 19,00 LITURGICZNA SŁUŻBA OŁTARZA Spotkania w czwartki godz. 17,00 Msza św. w pierwszy czwartek miesiąca o godz. 18,00 RUCH ŚWIATŁO ŻYCIE Msza św. w czwartek godz. 18,00 ODNOWA W DUCHU ŚWIĘTYM Msza św. w środę o godz. 18,00 w Kaplicy Matki Bożej KOŁO PRZYJACIÓŁ RADIA MARYJA czwartek godz. 16,00-18,00 w salce KIK-u DUSZPASTERSTWO MAŁŻEŃSTW NIESAKRAMENTALNYCH Msza św. w pierwszą niedzielę miesiąca godz. 17,00 w Kaplicy Matki Bożej KLUB INTELIGENCJI KATOLICKIEJ wtorek godz. 18,00 Msza św. i spotkanie ANONIMOWI ALKOHOLICY (AA) poniedziałek godz. 18,00 w salce KIK-u DOROSŁE DZIECI ALKOHOLIKÓW (DDA) wtorek godz. 18,00 w salce KIK-u WSPÓLNOTA CHRZEŚCIJAŃSKICH PSYCHOLOGÓW Msza św. i spotkanie w drugi wtorek miesiąca godz. 19,00 w Kaplicy Matki Bożej JEZUSOWA WSPÓLNOTA SERC Msza św. w ostatnią niedzielę miesiąca o godz. 16,00 spotkanie w I sobotę miesiąca godz. 16,30 BRACTWO WIĘZIENNE kontakt: Anna Stranz, tel PORADNIE I ORGANIZACJE PORADNICTWO PRAWNE środa, godz. 17,00-18,00 PORADNIA TRZEŹWOŚCIOWA poniedziałek, godz. 17,30-18,00 SPRAWOZDANIE DUSZPASTERSKIE Z OKAZJI WIZYTACJI KANONICZNEJ J. EKSC. KS. BISKUPA JANA TYRAWY, ORDYNARIUSZA DIECEZJI BYDGOSKIEJ, W DNIU 9 WRZEŚNIA 2007 ROKU, PRZEDSTAWIONE PRZEZ O. PROBOSZCZA BERNARDA GONSKĘ SJ. JEGO EKSCELENCJO, KSIĘŻE BISKUPIE JANIE! W imieniu własnym i Ojców Jezuitów, duszpasterzy parafii Św. Andrzeja Boboli oraz Parafian i wiernych, którzy gromadzą się w naszej świątyni, aby modlić się i wspólnie oddawać cześć Panu Bogu, pragnę gorąco przywitać Ks. Biskupa, który w dniu dzisiejszym przeprowadza wizytację kanoniczną naszej parafii. Serdecznie witam również Przewielebnych Księży Proboszczów naszego dekanatu z Ks. Dziekanem na czele. Zadaniem proboszcza podczas kanonicznej wizytacji parafii przez Biskupa jest złożenie Jemu i wiernym sprawozdania z działalności duszpasterskiej w kierowanej przez niego wspólnoty, zapoznając Ks. Biskupa z prowadzoną pracą duszpasterską, dzieląc się również radościami i troskami. Krótki rys historyczny kościoła i parafii. Kościół p.w. Św. Andrzeja Boboli został zbudowany przez wyznawców gminy ewangelicko-augsburskiej w latach i nadano mu tytuł Krzyża Świętego. Gminie tej służył do 1945 roku. W tymże roku na mocy umowy między Gminą ewangelicko-augsburską, a Kościołem Rzymskokatolickim, budynek wraz z posesją został przekazany Kościołowi Rzymskokatolickiemu. Mieszkańcy Bydgoszczy i władze kościelne pomni na chlubną tradycję działalności jezuitów przed wiekami oraz roli kościoła p.w. Św. Ignacego Loyoli na Starym Rynku (rozebranego przez władze hitlerowskie w styczniu 1940 roku), zwrócili się do władz zakonnych Towarzystwa Jezusowego o ich powrót do Bydgoszczy. W październiku 1946 roku Ks. kard. August Hlond, Metropolita Gnieźnieński, przekazał kościół poewangelicki Św. Krzyża na wieczystą własność Towarzystwu Jezusowemu. Jezuici nadali kościołowi tytuł p.w. Św. Andrzeja Boboli, który 7 lat wcześniej - w Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego, 17 kwietnia 1938 roku, został kanonizowany w Rzymie. Kościół do 1967 roku był kościołem rektoralnym ówczesnej bydgoskiej Fary. W 1967 roku z braku zgody władz komunistycznych na utworzenie przy naszym kościele parafii Ks. Kard. Stefan Wyszyński, Prymas Polski, utworzył Ośrodek Duszpasterski z prawem prowadzenia ksiąg parafialnych. Cztery lata później, 3 maja 1971 roku, władze wyraziły zgodę na utworzenie parafii. Wówczas do Parafii Św. Andrzeja Boboli należało prawie wiernych. Z biegiem lat liczba ta systematycznie malała na skutek powstania Parafii Św. Jadwigi Królowej oraz burzenia budynków mieszkalnych na terenie Parafii. PARAFIALNY ZESPÓŁ CHARYTATYWNY wydawanie żywności: wtorek, godz. 10,00-12,00 czwartek, godz. 16,00-18,00 wydawanie odzieży: środa i piątek, godz. 12,00-14,00 ŚWIETLICA ŚRODOWISKOWA KUBUSIA PUCHATKA poniedziałek czwartek, w godz. 15,30-18,00 (zajęcia wznowione od 20 września) PORADNIA PSYCHOLOGICZNA wtorek, godz. 19,00-20,00 PORADNICTWO W SPRAWACH WAD ROZWOJOWYCH PŁODÓW I NOWORODKÓW prof. Olgierd Sarrazin wtorek, godz. 18,30-19,30 CENTRUM WOLONTARIATU W BYDGOSZCZY sobota, godz kontakt: Artur Pik, tel BYDGOSKIE WIECZORY ORGANOWE U OJCÓW JEZUITÓW kontakt: Ewa Polska tel STOWARZYSZENIE DROGA DO DOMU kontakt: Małgorzata Osette tel SPOŁECZNE STOWARZYSZENIE UWŁASZCZENIOWE spotkania w pierwszą niedzielę miesiąca po Mszy św. o 12,30 w kaplicy Matki Bożej BYDGOSKI OŚRODEK SOLIDARNOŚCI SPOŁECZNEJ ul. Wełniany Rynek 5, tel. (052) STR. 6 Aktualna sytuacja religijna i duszpasterska. Obecnie Parafia p.w. Św. Andrzeja Boboli liczy zaledwie wiernych i należy do tych parafii, w której większość stanowią ludzie starsi. Posługę duszpasterską w Parafii pełni obecnie 6 Ojców. W każdą niedzielę sprawujemy 7 Mszy św., a w dni powszednie 5 Mszy św. W obliczu zmniejszonej od tego roku liczby kapłanów oraz ze względu na Msze św. sprawowane w ciągu tygodnia w różnych wspólnotach, zmuszeni jesteśmy od stycznia przyszłego roku zredukować w dni powszednie jedną Mszę św. przed południem. Frekwencja na niedzielnych Mszach św. wynosi ok osób, choć faktem jest, że część Parafian uczęszcza na Mszę św. do kościoła garnizonowego, zwłaszcza w okresie zimowym. Troszczymy się o to, aby zapewniona była okazja do spowiedzi przed i podczas każdej Mszy świętej. W każdy wtorek - przez cały rok - służymy posługą w konfesjonale w bydgoskiej Katedrze. Ze szczególnym zaangażowaniem O. Bogumiła Dzięglewskiego SJ odprawiane są nabożeństwa I-piątkowe, I-sobotnie, a w czwartki po Mszy św. o godzinie 15,30 śpiewana koronka do Bożego Miłosierdzia. W każdy piątek przez cały rok - po Mszy św. o godzinie 15,30 odbywa się adoracja Najświętszego Sakramentu, odprawiane są tradycyjne nabożeństwa majowe, czerwcowe, październikowe, Droga Krzyżowa w kościele i raz w Wielkim Poście ulicami Parafii, w każdą środę po Mszy św. o godzinie 8,00 nabożeństwo do Św. Józefa, a w czwartek do Św. Andrzeja Boboli. W I czwartek miesiąca na Mszy św. o godzinie 18,00 gromadzą się ministranci i ich rodziny, aby modlić się o powołania kapłańskie i zakonne, a po niej nabożeństwo do Św. Stanisława Kostki. Widocznie słabo się modlimy, gdyż w ciągu ostatnich 5 lat nie było żadnych powołań z naszej Parafii! W okresie Wielkiego Postu organizowane są dwie serie rekolekcji. Każdego 13 dnia miesiąca nieprzerwanie od prawie 26 lat odprawiamy Mszę św. w intencji Ojczyzny, gromadząca głównie osoby związane z NSZZ Solidarność. Jej kapelanem od 6 lat jest O. Superior Mieczysław Łusiak SJ. Od 35 lat z inicjatywy O. Czesława Chabielskiego SJ Ojcowie Jezuici prowadzą Ośrodek Rekolekcyjny w Suchej na Pomorzu, w którym w okresie wakacyjnym prowadzone są rekolekcje oazowe różnych stopni, a przez cały rok rekolekcje ignacjańskie oraz skupienia weekendowe dla grup i wspólnot. Obecnie Ośrodkiem zarządza O. Mieczysław Łusiak SJ.

7 Życie sakramentalne Grupy i wspólnoty W ciągu ostatnich 5 lat - czyli od ostatniej kanonicznej wizytacji naszej Parafii, którą w dniach maja 2002 roku przeprowadził Ks. Biskup Bogdan Wojtuś - udzielono: Duszpasterstwo parafialne proponuje pozostałym grupom wiekowym następujące wspólnoty działające przy naszej Parafii: 279 osobom Sakramentu Chrztu Świętego; 141 osobom Sakramentu Bierzmowania; 173 osobom I Komunii Świętej; pobłogosławiono 137 małżeństw. na wieczny spoczynek odprowadziliśmy 161 parafian. Duszpasterstwo dzieci Jeśli chodzi o duszpasterstwo dzieci i młodzieży w Parafii należy przyznać, iż jest ona znikoma. Powodem tego stanu jest brak bezpośredniego kontaktu duszpasterzy z dziećmi, co przez wiele lat ułatwiała katecheza w salkach katechetycznych, a od 1990 roku w szkołach. W sierpniu 2005 roku zlikwidowano z ponad 100-letnią tradycją - jedyną na terenie Parafii Szkołę Podstawową nr 8. Wraz z likwidacją tej placówki oświatowej urwał się bezpośredni kontakt duszpasterzy z dziećmi. Była podjęta próba katechizacji dzieci z naszej Parafii, które w większości przeniosły się do Szkoły Podstawowej nr 41 przy ul. Traugutta, ale po roku nie przedłużono katechecie umowę o pracę. Pozostała nam więc powstała przy kościele świetlica środowiskowa, która skupia niewielką liczbę dzieci oraz coniedzielne Msze św. dla dzieci o godzinie 11,00, w której uczestniczy w zależności od niedzieli od 40 do 100 dzieci. Nie można zatem twierdzić, iż duszpasterze prowadzą systematyczną pracę katechetyczną i duszpasterską z dziećmi naszej Parafii. Wyjątkiem są jedynie comiesięczne spotkania O. Proboszcza z dziećmi przygotowującymi się do przyjęcia I Komunii Św. w ramach tzw. Mszy inicjacyjnych. Duszpasterstwo młodzieży Podobnie przedstawia się duszpasterstwo wśród młodzieży. Istniejący od lat 70-tych ubiegłego wieku przy parafii Ruch Światło-Życie ( oaza ), skupia obecnie zaledwie kilkanaście osób; podobnie Liturgiczna Służba Ołtarza (ok. 40 osób). Istniejąca jedyna szkoła na terenie parafii (Zespół Szkół Drzewnych przy ul. Toruńskiej 44), skupia nieliczną grupę młodzieży z naszej parafii. Do sierpnia bieżącego roku spośród 3 katechetów nauczających religii, zawsze jeden był jezuitą. Obecnie nie jesteśmy w stanie wydelegować katechetę-jezuitę ze względu na uszczuplony skład personalny placówki zakonnej. Od przyszłego roku jest nadzieja, że jezuitakatecheta powróci do szkoły, przynajmniej w klasach maturalnych. Mimo, że niedzielna Msza św. o godzinie 9,30 jest adresowana do młodzieży, znikomy procent młodzieży bierze w niej udział. Pozostało nam na razie przygotowanie młodzieży gimnazjalnej do Sakramentu Bierzmowania w cyklu dwóch spotkań w miesiącu przez okres 9 miesięcy. Miejmy nadzieję, iż zalecenie Komisji Wychowania Katolickiego i Rady do Spraw Rodziny Konferencji Episkopatu Polski o wprowadzeniu od tego roku katechetycznego katechezy parafialnej młodzieży szkół ponadgimnazjalnych przyczyni się do przynajmniej częściowego rozwiązania problemu duszpasterstwa młodzieży. Klub Inteligencji Katolickiej od 26 lat Odnowa w Duchu Świętym od lat 70-tych Duszpasterstwo Małżeństw Niesakramentalnych od 3 lat Jezusowa Wspólnota Serc od kilku miesięcy Akademia Szczęśliwego Życia od roku grupy AA i DDA Koło Przyjaciół Radia Maryja Działalność charytatywna Kolejnym, bardzo istotnym polem działalności duszpasterskiej Parafii, jest działalność charytatywna. Od początku powstania Parafii, a właściwie od przejęcia kościoła na własność w 1946 roku, działał i nadal działa Zespół Charytatywny (od ubiegłego roku przeobrażony w Parafialny Ośrodek Caritas im. Bł. Matki Teresy z Kalkuty). Dzięki współpracy z Bankiem Żywności w Poznaniu pozyskana żywność jest rozdawana osobom potrzebujących z Parafii, całej Bydgoszczy, bezdomnym oraz kilku rodzinom spoza Bydgoszczy. Z okazji świąt Bożego Narodzenia i Wielkanocy organizowana jest zbiórka żywności w kilku marketach, z której robione są paczki świąteczne. Podobnie ma się rzecz z punktem odzieżowym. Z tego punktu korzystają głównie rodziny wielodzietne i osoby bezdomne. W ramach działalności pomocowej została kilka lat temu otwarta świetlica środowiskowa Kubusia Puchatka, ponadto w zależności od rosnących wyzwań utworzono poradnię prawną i psychologiczną, poradnictwo w sprawach wad rozwojowych płodów i noworodków, Centrum Wolontariatu, Stowarzyszenie Droga do Domu, poradnię trzeźwościową, Wspólnotę Chrześcijańskich Psychologów oraz - od lat 70-tych - Poradnię Rodzinną. Wszystkie wymienione punkty, dzięki ofiarności wielu osób świeckich, służą fachową i konkretną pomocą. Statystyk udzielanej pomocy nie prowadzimy. Bóg sam to widzi i w swoim czasie nagrodzi pracę rzeszy miłosiernych Samarytan przy Parafii Św. Andrzeja Boboli przy Pl. Kościeleckich 7 w Bydgoszczy. A ja w tym miejscu wszystkim zaangażowanym składam gorące Bóg zapłać! Duszpasterstwo Chorych Wielką troską i opieką duchową otoczony jest Szpital Zakaźny przy ul. Floriana. Codzienny trud O. Marcina Żeglarskiego SJ, kapelana od 7 lat, oraz Msze św. sprawowane dla chorych są ogromnym wsparciem nie tylko dla chorych i umierających, ale również dla ich rodzin. W Szpitalu O. Marcin prowadzi również regularną katechezę dzieci przebywających aktualnie na leczeniu. Ponadto nawiedzamy chorych w ich domach z Komunią Świętą w I piątki miesiąca obejmując opieką duchową i sakramentalną ok. 50 chorych. Z okazji święta Matki Bożej z Lourdes (12 lutego) oraz w Tygodniu Miłosierdzia (w październiku) organizujemy Mszę św. dla chorych i udzielamy Sakramentu Namaszczenia Chorych. Działalność kulturalna Duszpasterstwo Akademickie Studenci i młodzież pracująca skupia się w Duszpasterstwie Akademickim Arka, która w poszczególnych diakoniach modli się i pomaga ratować życie dziecku poczętemu i nienarodzonemu, a któremu zagraża zabicie przez aborcję. Dzięki pracy tej diakonii w ciągu kilku lat zostało uratowanych kilkanaście istnień ludzkich. Rokrocznie w okresie Adwentu organizowane są rekolekcje adwentowe dla studentów i środowisk akademickich oraz organizowane są rekolekcje ignacjańskie w domach rekolekcyjnych. Z Duszpasterstwa Akademickiego Arka zrodziły się 3 powołania do zakonów żeńskich. Kilka tygodni temu nastąpiła zmiana duszpasterza akademickiego: O. Piotra Idziaka SJ, który posługiwał w DA ARKA przez ostatnich 6 lat, zastąpił O. Marcin Gryz SJ. Przed siedmiu laty z inicjatywy p. Ewy Polskiej, organistki w naszym kościele do lipca b.r. oraz O. Superiora Mieczysława Łusiaka SJ i O. Krzysztofa Haptasia SJ rozpoczęły swoją działalność Bydgoskie Wieczory Organowe u Ojców Jezuitów, które skupiają miłośników muzyki organowej. BWO wpisały się bardzo chlubnie w działalność kulturalną miasta Bydgoszczy. Koncerty organowe odbywają się raz w miesiącu od października do czerwca. Dzięki naszym 48 głosowym organom często gościmy w naszym kościele inne zespoły, chóry i artystów. (ciąg dalszy strona 8) STR. 7

8 Miesięcznik Parafialny Duszochwat i Kiosk Parafialny Loyola W celu przybliżenia wiernym wydarzeń parafialnych, wymiany informacji oraz formacji religijnej i liturgicznej, w marcu 2006 roku rozpoczęliśmy redagować miesięcznik Parafii Św. Andrzeja Boboli Duszochwat, rozchodzący się w ok. 700 egzemplarzach miesięcznie. Ponadto przed trzema laty został otwarty kiosk parafialny Loyola, aby był łatwiejszy dostęp wiernych do prasy katolickiej, dewocjonalii i książek religijnych. Sprawy materialne kościoła W ciągu ostatnich 5 lat dokonano następujących prac w kościele: wzmocniono 2 filary pod chórem; odrestaurowano obraz Matki Bożej Miłosierdzia i obraz Św. Andrzeja Boboli; ufundowano obraz Św. Stanisława Kostki; w niszach pod obrazami Świętych Jezuitów, Patronów Polski, umieszczono relikwie Świętych i wota ofiarowane przez wiernych; dokonano niewielkiej prezbiterium; nie tak dawno jak wczoraj dokonano naprawy dachu kościoła i od zewnątrz umyto witraż Św. Andrzeja Boboli, pochodzący z początku lat 60-tych ubiegłego wieku. w miejsce zniszczonych podczas II wojny światowej witraży, rozpoczęliśmy systematycznie wstawiać nowe witraże. Pierwszy witraż ufundowany przez Bydgoski Zarząd NSZZ Solidarność został poświęcony 2 kwietnia b.r. w II rocznicę śmierci Sługi Bożego Jana Pawła II. Projekty pozostałych witraży są już wykonane, ale z montażem musimy się wstrzymać ze względów finansowych. Mają one kolejno przedstawiać: Sługę Bożego Ks. kard. Stefana Wyszyńskiego, Sługę Bożego ks. Jerzego Popiełuszkę, Bł. Michała Kozala Patrona Diecezji Bydgoskiej, Św. Ignacego Loyolę, Św. Stanisława Kostkę, Św. Melchiora Grodzieckiego i Bł. Jana Beyzyma. W nawie lewej pod chórem niebawem zostanie umieszczony pierwszy z 4 witraży poświęcony dogmatowi Macierzyństwu NMP. Jest to Dar Ołtarza dzieci I-komunijnych i młodzieży bierzmowanej w tym roku. W dalszej perspektywie przewidziane są kolejne trzy dogmaty maryjne: Dziewictwo NMP, Niepokalane Poczęcie i Wniebowzięcie, zaś po przeciwnej stronie zostaną umieszczone witraże poświęcone 12 Apostołom. kolejną ważną sprawą jest konieczność wyrównania i wymiany posadzki podłogowej, założenia ogrzewania podłogowego, przebudowy prezbiterium, ocieplenia sufitu. Są to prace, które wymagają ogromnych nakładów finansowych. Parafii nie stać na to, aby te prace wykonać, mimo składanych ofiar na prace remontowe ze strony wiernych w każdą III niedzielę miesiąca. Wprawdzie są podejmowane próby uzyskiwania funduszy z różnych źródeł, ale są to żmudne zabiegi, które wymagają wielkiej cierpliwości i czasu. przebudowy głównej ściany Na koniec pragnę podziękować Panu Bogu za wszelkie Jego łaski, którymi nas obdarza, przeprosić za to, co mogliśmy na Jego większą Chwałę uczynić, a nie uczyniliśmy, i prosić o dalsze błogosławieństwo. Proszę teraz Jego Ekscelencję o przewodniczenie Mszy św., o pokrzepiające słowo pasterskie i zachęcające nas do większej gorliwości w służbie Kościołowi, który jest w Bydgoszczy oraz o udzielenie nam pasterskiego błogosławieństwa. Opracował - O. Proboszcz Bernard Gonska SJ STR. 8 POZNAJEMY BYDGOSZCZ W ramach poznawania historii miasta Bydgoszczy w obecnym numerze Duszochwata prezentujemy kościół p.w. Wniebowzięcia NMP (Klaryski). Kościół p.w. Wniebowzięcia NMP (Klaryski) jest najmniejszym, ale zapewne najpiękniejszym gotyckorenesansowym zabytkiem pośród najstarszych świątyń bydgoskich. Mieści się przy ul. Gdańskiej 2. Zbudowany został z cegły (dzisiejsze prezbiterium ze sklepieniem siatkowym) w latach na miejscu drewnianej kaplicy p.w. Św. Ducha, istniejącej tu od 1449 roku przy przytułku dla ubogich i nędzarzy. W pierwszej połowie XVII w., po objęciu kościoła przez klaryski, dobudowano do niego nawę z polichromowym stropem kasetonowym oraz kaplicę z renesansową attyką, ufundowaną w 1646 roku przez Wojciecha Łochowskiego. Na skutek kasacji klasztoru klarysek w 1835 roku, kościół przeznaczony został na magazyn, później (1875) na remizę strażacką i magazyn zabytków muzealnych (1890). Po okresie zaborów, zrekonstruowany i odnowiony, oddany został z powrotem na cele religijne (konsekracja w 1922 roku) jako kościół filialny fary. Wówczas też wykonano (Jakub Job) portal zachodni według projektu Stefana Cybichowskiego. Dalsze prace rekonstrukcyjne i konserwatorskie przeprowadzono w latach Później jeszcze umieszczono witraże w oknach prezbiterium (1957) i kaplicy (1959). Wykonał je Edward Kwiatkowski. Cenniejsze przedmioty we wnętrzu kościoła to: (oprócz stropu kasetonowego oraz fragmentów polichromii z pierwszej połowy XVII w. i malowanych krzyży konsekracyjnych, tzw. zacheuszek z XVI w., odkrytych przy pracach remontowych), mosiężny pająk gotycki z XV w. z postacią Matki Boskiej z Dzieciątkiem i herbami niderlandzkimi, tablica fundacyjna Stanisława Mołżewskiego (Ukrzyżowanie) z 1595 roku, ołtarz główny z 1636 roku, fundacji Anny Modlibogowej z Kruszyna, żelazna krata klauzurowa z 1651 roku i druga - w kaplicy - też z XVII w., tablica nagrobna Zofii Anny z Rozrażewa Smoszewskiej z 1661 roku, oraz obraz św. Stanisława Kostki, namalowany przez Leona Wyczółkowskiego. Klasztor Klarysek zbudowany został w latach przy kościele św. Ducha tuż po sprowadzeniu się pierwszych zakonnic w 1615 roku z Poznania. Jest to skrzydło południowe dzisiejszego - od 1946 roku - Muzeum im. Leona Wyczółkowskiego przy ul. Gdańskiej 4. W późniejszych latach klasztor rozbudowano do stanu obecnego.

9 Dawny Klasztor Klarysek (obecnie Muzeum im. Leona Wyczółkowskiego przy ul. Gdańskiej 4) Już około połowy XVIII w. nastąpiła jednak przebudowa okien, a w drugiej połowie XIX w. (1878) i w XX w. - gruntowna przebudowa całego budynku (służącego wówczas za szpital), tak że dziś już trudno odtworzyć jego dawny wygląd. Klasztor połączony był z kościołem dwoma krużgankami (na chór przy prezbiterium i do nawy), tworząc od strony zachodniej jednolitą fasadę, zamkniętą od południa bryłą kościoła z wieżą, a od północy - podobnym architektonicznie szczytem południowego skrzydła klasztoru, z analogiczną wieżą. Krużganki te dziś już nie istnieją. Na froncie znajduje się tablica pamiątkowa zaprojektowana przez Piotra Trieblera, a wmurowana w 1930 roku, z okazji 10-lecia wyzwolenia Bydgoszczy spod zaboru pruskiego. DUSZPASTERSTWO AKADEMICKIE ARKA ZAPRASZA: 2.10 wtorek godz. 19,00 - Msza Św. i spotkanie grup komórkowych środa godz. 19,00 - Msza Św. inaugurująca nowy rok akademickiego sobota godz. 19,00 - adoracja na początek roku (Kaplica Matki Bożej) niedziela godz. 19,00 - Msza Św. przebłagalna za grzech dzieciobójstwa w naszym narodzie SPOTKANIA MAŁŻEŃSKIE (na Piaskach) - zapisy u Oli i Piotra Brody. tel. (0-52) , olagwiazda@poczta.onet.pl Wieczory dla Zakochanych na Piaskach zapisy jak wyżej sobota godz procesja różańcowa z Bazyliki do Katedry sobota - ZABAWA bezalkoholowa z Wodzirejem wtorek godz. 19,00 - Msza Św. ZA TEGO KTÓRY GINIE. Poniedziałki godz. 19,00 - spotkania absolwentów. Środy godz. 19,00 - spotkania studentów. Niedziele godz. 19,00 - Msza Św. akademicka. Obecny Klasztor Gdańskiej 56) Klarysek (przy ul. W następnym numerze Duszochwata poznamy kościół garnizonowy. STR. 9

10 CASTEL GANDOLFO - WATYKAN NUMER 2 Castel Gandolfo to małe miasteczko położone 24 kilometry od Rzymu w części Włoch o nazwie Castelli Romani (Zamki Rzymskie), znane jest przede wszystkim z letniej rezydencji papieskiej. Jan Paweł II bardzo często przybywał tu, by odpocząć i dlatego też nazwał Castel Gandolfo drugim Watykanem". Papieska posiadłość i letnia rezydencja położone są częściowo na terenie jednej ze starożytnych osad Lacium - Alba Longa. W średniowieczu rządziła tu rodzina Gandolfich. Stolica Apostolska przejęła jej posiadłość pod koniec XVI wieku, ale nazwa, związana ze starym włoskim rodem, pozostała. W 1625 r. Urban VII rozpoczął tu budowę pałacu. Lorenzo Bernini, autor kolumnady prowadzącej do Bazyliki św. Piotra, zbudował tu kościół na planie krzyża greckiego. Po traktatach laterańskich (1929 r.) posiadłość została uznana za eksterytorialną własność Watykanu. Castel Gandolfo stało się bardziej znane dzięki organizowanym przez Jana Pawła II sympozjom. Papież zapraszał na nie filozofów, przedstawicieli nauk przyrodniczych, socjologów, religioznawców, ludzi świeckich i duchownych. Castel Gandolfo bogate było w polskie akcenty, jeszcze zanim pojawił się tu Papież Polak. W latach dwudziestych ubiegłego wieku prywatną kaplicę ozdobił polski malarz Jan Henryk Rosen. Przed wojną umieszczono w niej także kopię obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. Z inicjatywy Piusa XI w Castel Gandolfo znalazły się dwa freski upamiętniające wydarzenia z historii Polski: Obrona Jasnej Góry i Cud nad Wisłą. Papież ten był nuncjuszem apostolskim w Polsce podczas Bitwy Warszawskiej w 1920 r. i jako jedyny przedstawiciel korpusu dyplomatycznego nie opuścił wówczas miasta. Willa papieska na przestrzeni lat uległa rekonstrukcji i unowocześnieniu. Aktualnie zajmuje 70 hektarów, na którą składają się: Pałac Apostolski, ogrody, obserwatorium astronomiczne, willa Barberinich i kościół Świętego Tomasza z XVII wieku, którym opiekują się polscy księża salezjanie. W okresie letnim Castel Gandolfo zapełnia się pielgrzymami i pątnikami każdy chce z okna Pałacu Apostolskiego otrzymać błogosławieństwo na wakacyjną wędrówkę. Chwila modlitwy brewiarzowej w alejach parku w Castel Gandolfo. STR. 10

11 BŁ. O. STANISŁAW OD JEZUSA I MARYI PAPCZYŃSKI, ZAŁOŻYCIEL ZGROMADZENIA KSIĘŻY MARIANÓW BEATYFIKACJA ODBYŁA SIĘ W LICHENIU 16 WRZEŚNIA 2007 ROKU, O GODZINIE 12,00. KALENDARIUM ŻYCIA BŁ. O. STANISŁAWA PAPCZYŃSKIEGO maja - przychodzi na świat w Podegrodziu z rodziców: Tomasza Papki i Zofii z domu Tacikowska pobiera naukę gramatyki w szkole parafialnej w Podegrodziu, którą w 1643 roku kończy w zakresie I klasy kontynuuje szkołę w Nowym Sączu w zakresie II klasy gramatyki przez kilka tygodni kontynuuje naukę w kolegium jezuitów w Jarosławiu udaje się do kolegium jezuitów we Lwowie, gdzie nie zostaje przyjęty; zarobkowo podejmuje korepetycje, a z czasem zapada na ciężką chorobę; cudownie uleczony w 1649, wraca do Podegrodzia pobiera naukę w kolegium pijarów w Podolińcu i kończy III klasę gramatyki kształci się w kolegium jezuitów we Lwowie, gdzie kończy poetykę i rozpoczyna retorykę; opuszcza jednak miasto na skutek wojny kontynuuje naukę w kolegium jezuitów w Rawie Mazowieckiej, gdzie ukończył retoryk i zarazem szkołę średnią oraz odbył 2 lata studiów filozoficznych Okres pijarski lipca - wstępuje do nowicjatu pijarów w Podolińcu na Słowacji w drugim roku nowicjatu studiuje teologię u Franciszkanów Reformatów w Warszawie lipca - składa pierwsze śluby proste w zakonie pijarów naucza retoryki w kolegium pijarów w Podolińcu marca - w Brzozowie k. Rzeszowa otrzymuje święcenia kapłańskie z rąk biskupa przemyskiego Stanisława Tarnowskiego naucza retoryki w kolegium pijarów w Rzeszowie w Warszawie jest nauczycielem, kaznodzieją, spowiednikiem, moderatorem bractwa Matki Bożej Łaskawej, prefektem w kolegium, dwukrotnie czasowym zastępcą rektora w domu zakonnym września - na wezwanie przełożonego generalnego udaje się do Rzymu z Rzymu zostaje wysłany przez generała do Nikolsburga (Mikulov, Czechy) we wrześniu udaje się do rezydencji pijarów na Kazimierzu w Krakowie w styczniu zostaje uwięziony najpierw w domu zakonnym w Podolińcu, a później w Prievidzy (Słowacja); po 3 miesiącach 22 marca zwolniony, wraca na Kazimierz i oddaje się pod opiekę biskupa Założyciel Zakonu Marianów grudnia - z rąk wiceprowincjała M. Krausa otrzymuje dyspensę papieską i odchodzi od pijarów, jednocześnie w obecności tych samych osób dokonuje aktu oblatio z zamiarem założenia Zakonu Marianów od Niepokalanego Poczęcia NMP jest kapelanem u Karskich w Luboczy; tu przywdziewa biały habit za radą o. Franciszka Wilgi, kameduły, i za zgodą biskupa ordynariusza Stefana Wierzbowskiego, o. Papczyński przybywa 30 września do Puszczy Korabiewskiej, gdzie zostaje przełożonym wspólnoty pustelników; bp Jacek Święcicki, archidiakon i oficjał warszawski, podczas wizytacji 24 października zatwierdza dekretem pierwszy klasztor Zakonu Marianów aprobata fundacji instytutu Księży Eremitów Marianów w Puszczy Korabiewskiej przez Sejm Rzeczypospolitej marianie otrzymują Wieczernik Pański w Nowej Jerozolimie (Góra Kalwaria), dokąd bp Stefan Wierzbowski przenosi o. S. Papczyńskiego z Puszczy Mariańskiej kwietnia - kanoniczna erekcja Zakonu Marianów przez bpa Stefana Wierzbowskiego w Nowej Jerozolimie w czerwcu Założyciel zwołuje w Puszczy Korabiewskiej pierwszą kapitułę generalną udaje się do Rzymu w celu uzyskania aprobaty papieskiej dla mariańskiego instytutu, choruje i powraca, nie osiągnąwszy celu jesienią wysyła do Rzymu o. Joachima Kozłowskiego w celu uzyskania aprobaty papieskiej dla mariańskiego instytutu września - uzyskanie aprobaty Zakonu Marianów przez Stolicę Apostolską, które po przyjęciu Reguły Dziesięciu Cnót NMP i agregację do zakonu Braci Mniejszych staje się zakonem o ślubach uroczystych października - objęcie trzeciej fundacji w Goźlinie Innocenty XII wysyła list (breve) do nuncjusza apostolskiego w Rzeczypospolitej nakazujący mu przyjęcie ślubów od marianów czerwca - Założyciel składa uroczyste śluby na ręce nuncjusza apostolskiego Franciszka Pignatellego w Warszawie; 5 lipca przyjmuje profesję zakonną swoich współbraci w Wieczerniku września - o. S. Papczyński umiera w Górze Kalwarii, gdzie też w kościele Wieczerzy Pańskiej zostaje pochowany. MODLITWA O SZCZEGÓLNĄ ŁASKĘ ZA PRZYCZYNĄ BŁ. O. PAPCZYŃSKIEGO O Boże, Ojcze Miłosierdzia, któryś w sercu sługi Twego Stanisława wzbudził tak wielki zapał w spełnianiu uczynków miłosierdzia względem ciała i duszy, racz mi udzielić za jego przyczyną i wstawiennictwem łaskę, o którą Cię proszę. Przez Chrystusa Pana naszego. Amen. Ojcze nasz, Zdrowaś Maryjo, Chwała Ojcu STR. 11

12 DUCHOWA TERAPIA UZALEŻNIEŃ...w głębi każdego człowieka mężczyzny, kobiety lub dziecka tkwi fundamentalne pojęcie Boga. Może zostać ono przyćmione przez tragedię, pychę lub gloryfikowanie spraw materialnych, ale w takiej czy innej formie jest ono w nas. Wiara w Boga i cudowne przejawy tej wiary w ludzkim istnieniu to fakty istniejące tak dawno, jak dawno istnieje człowiek. O uzależnieniach i współuzależnieniach każdy ma jakąś wiedzę, coś słyszał, mniej lub więcej. Zazwyczaj mniej. Wyrobił sobie też opinie o pijakach i narkomanach, tytułując ich w różny sposób, nie zawsze kulturalny. Jeszcze mniej osób słyszało o współuzależnieniach. Najbardziej dotykają one osób blisko przebywających z narkomanem, alkoholikiem lub innym rodzajem uzależnień a jest ich kilka. Różne są też formy terapii, warsztatów, konferencji i spotkań. Trzeba wybrać i poszukiwać to, co najbardziej będzie na dany moment pomagało i najlepiej skorzystać z pomocy osób, które orientują się jak pomóc i nie zaszkodzić. Pierwszy krok na drodze do zdrowienia, to dojście do stanu, kiedy musimy przede wszystkim upewnić się i przekonać samych siebie, że jesteśmy alkoholikami. Musimy pozbyć się złudnej wiary, że jesteśmy tacy sami jak inni. My, alkoholicy, zarówno mężczyźni, jak i kobiety, jesteśmy ludźmi, którzy utracili możność kontroli nad swoim piciem alkoholu. Wiemy, że żaden alkoholik NIGDY nie odzyska tej kontroli. Kilku młodych ludzi piło tylko przez pięć lat i stwierdzili oni, że są tak samo bezsilni wobec alkoholu jak ci, którzy pili przez dwadzieścia lat. My, którzy znamy objawy choroby, widzimy wszędzie wielu młodych ludzi, będących potencjalnymi alkoholikami. Ale spróbuj ich o tym przekonać! Jeżeli ktoś jest alkoholikiem i potrafi nie pić przez rok, to nie znaczy, że nie ma tej choroby. Powraca do picia i to zazwyczaj do picia bardziej destrukcyjnego. Ale prawdziwy lub potencjalny alkoholik nie jest absolutnie w stanie przestać pić na podstawie uświadomienia sobie swojego stanu i w oparciu o własną siłę woli. Jest to fakt, który należy stale podkreślać, aby rozwiać iluzje naszych czytelników. Przywołałem kilka cytatów z Wielkiej Księgi AA, aby pokazać, jak sami alkoholicy po latach trzeźwienia i życia bez alkoholu patrzą na swoją dramatyczną chorobę. Stali się ofiarami obsesji umysłowej. Perfidnej potęgi alkoholu nie jest zdolna przełamać najbardziej wytężona siła ludzkiej woli. Czują się bezsilni wobec alkoholu i wobec wielu spraw; pozostają nadzy, bez narzędzi do trzeźwego życia. Alkohol zastępował im wszystko, nawet Boga próbowali uciszyć. Ale to się nie udało. Tęsknota za życiem i za Bogiem jest przeogromna, bo człowiek należy do Boga; został stworzony na obraz i podobieństwo Boże. Osoba uzależniona i współuzależniona potrzebuje pomocy z zewnątrz. Silna wola jednostki (której nie ma) nie wsparta pomocą innych nie może pokonać przymusu picia. Wrażliwość na alkohol określa się jako rodzaj alergii, którą trzeba leczyć. Oprócz psychoterapii, terapii zamkniętej i różnych warsztatów na temat choroby, bardzo dużą rolę w alkoholizmie odgrywa terapia duchowa. Choroba alkoholowa i każde inne uzależnienie jest chorobą duszy i niezrealizowaną tęsknotą za Kimś Wyższym, Nienazwanym, Niewysłowionym, za Tym, KTÓRY JEST, i ma tyle imion i twarzy, ale jest jeden, za Bogiem. Osoby powracające do zdrowia potrzebują pokarmu duchowego. Nie mają silnej woli,ale mogą odbudować wiarę i zaufanie. Uczą się zgody na życie w przebaczeniu i pojednaniu. Powrót do życia bez chemicznych namiastek jest trudny, długi i bolesny. Długoletnia destrukcja zniszczyła psychikę, organizm i zaciemniła duszę. Jeszcze trudniej, kiedy osoba wkroczyła w dorosłe życie z dziecinnymi uczuciami i prymitywnymi metodami radzenia sobie ze stresem, lękiem, złością. Po drodze Bóg paciorków od Pierwszej Komunii Świętej stał się nieaktualny, ponieważ nie odpowiadał na bieżące i naglące potrzeby. Następnie konflikt moralnych zasad z praktyką dnia codziennego jeszcze bardziej namalował obraz życia bez Boga lub z Bogiem fikcyjnym, który jakby nie istniał, a skoro już musi istnieć, to Jego sprawa. STR. 12 Powrót do Boga i ukończona terapia jest warunkiem trzeźwego życia. Bez Boga osoba uzależniona nawet gdy nie pije jest karykaturą człowieka. Brak miłości, szczęścia i sensu życia wprowadza nieustanną gonitwę i walkę o przyszłość w teraźniejszości. Osoba wierząca buduje swoją teraźniejszość w Bogu i drugim człowieku dzieląc chleb powszedni codziennych trosk, problemów i radości. Każdy nowy dzień ma sens, ponieważ zrodzony jest z bezsilności i kruchości losu. To z bezsilności płynie moc, która pozwala poszukiwać Siły Wyższej. Tym Kimś jest Bóg. Obyś znalazł Go jak najprędzej zachęcają się Anonimowi Alkoholicy. To Jezus mówi: Wstań i chodź, i nie grzesz więcej, aby cię coś gorszego nie spotkało (por J 5,1-15). Każdemu z nas potrzeba Boga i człowieka. O wiele bardziej potrzebuje go alkoholik i każda osoba z jego rodziny. Oni są jak paralitycy, którzy leżą i nie ma człowieka, który poda rękę, pokaże kierunek uzdrowienia. Jezus uzdrawia. Dokonuje tych cudów wśród nas. Takich cudów są tysiące. Może tego nie widzimy ale czy chcemy zobaczyć ludzi, którzy powracają do zdrowia? Jezus uzdrawia dając nam ludzi. Takie uzdrowienia dokonują się w terapii duchowej, gdzie wszystko można i trzeba rozpocząć od nowa. To żmudna i długa droga. To nowa droga zmagań z sobą i Bogiem. To walka o życie, wiarę i miłość. Uzdrowienie, przebaczenie i pojednanie w ludzkim sercu, aby stać się nowym stworzeniem na obraz i podobieństwo Boga. Wielkiej modlitwy i wytrwałości potrzeba, aby przyglądać się jak Bóg hojnie udziela swoich łask. Stać się chrześcijaninem oznacza BYĆ WSPÓŁSKRZESZONYM Z MARTWYCH z Jezusem Chrystusem. Nas, którzy byliśmy umarłymi wskutek naszych grzechów, ożywił Bóg wespół z Chrystusem, wraz z Nim wskrzesił nas z martwych. (Ef 2,5) Zdolność postępowania według Ewangelii nie bierze się z powietrza, nie można też jej sobie wypracować. Ona dana jest człowiekowi przez Boga w darze. To Bóg swoją wszechmocą jeszcze raz stwarza, odradza i wskrzesza z martwych. Tak rodzi się Jezusowy styl życia - przez uzdrowienie. Towarzyszę ludziom, którzy na różne możliwe sposoby pokancerowali swoje i najbliższych życie. Którzy różne imiona przypisywali Bogu; nie zawsze grzeczne i kulturalne. Są w różnym wieku, mają różne zawody, dzieciństwo, rodziców itd. Dla Boga zawsze są bardzo miłymi przyjaciółmi. Często się nie mogą zgodzić na taki kredyt zaufania, że jeszcze nic nie zrobili, a już otrzymali. To ludzie, którzy przeżyli piekło i nie chcą tam wracać. Tam gdzie byli, nie było miłości i nadziei. Znaleźli się teraz na innej płaszczyźnie. Z profanum przechodzą do sacrum. Mają szanse zakochać się w Bogu i w człowieku i szukają swojej drogi. Terapia duchowa wprowadza na drogi prowadzące do Boga. Są one różne, ale zawsze mają ten sam cel. Celem życia jest Bóg i szczęście wieczne. Oni chcą tego doświadczyć już tutaj na ziemi - chociaż trochę i zazwyczaj spełnia się ich tęsknota. Być dzieckiem Boga i czuć się na nowo przygarniętym, kochanym, z szansą na dar nowego życia to wielka radość okupiona bólem, cierpieniem i łzami. Zapraszam wszystkich, aby towarzyszyli ludziom cierpiącym, pokazywali swoim życiem, że jest piękne choć trudne. Nie przechodźcie obojętnie wobec dramatu drugiego człowieka. Wiem, że często nie można nic zrobić i sam tyle razy tego doświadczam w mojej pracy. Ale nie poddawajcie się! Modlitwa czyni cuda. Zawsze można i trzeba poszukiwać pomocy. To nasz ludzki obowiązek pomagać innym. Terapia duchowa i choroba alkoholowa oraz to wszystko co jej towarzyszy, to bardzo skomplikowany ludzki dramat domagający się profesjonalnej pomocy. Bóg jest wspaniałym nauczycielem i posyła nam ludzi jak radzić sobie w trudnościach psychologów, terapeutów, duchownych. Każdy z nas przeżywa trudności. Nie ma człowieka, który ich nie ma. Są tylko ludzie, którzy się wstydzą pokazać słabość i kruchość naszego ludzkiego istnienia. Ci są najdalej Boga, bo Go nie potrzebują. Dajmy sobie szanse na godne i szczęśliwe życie i nie wstydźmy się samych siebie. opracował Brat Maciej Grzelak SJ

13 Świadkowie minionej epoki Prosimy Boga o nadzieję! Nadszedł miesiąc październik, miesiąc jesiennej zadumy, krótszych dni, nowego roku akademickiego. Ale jest to również miesiąc bolesny dla ludzi Solidarności lat osiemdziesiątych i ludzi Solidarności, którzy tę ideę pielęgnują w swych sercach. W tym miesiącu bowiem został w sposób okrutny zamordowany ich duszpasterz, człowiek, który ich nigdy nie opuścił, ks. Jerzy Popiełuszko. Ksiądz Jerzy Popiełuszko - syn Marianny i Władysława - urodził się w rodzinie rolniczej 14 września 1947 roku we wsi Okopy koło Suchowoli na Podlasiu. Od dzieciństwa był ministrantem. W latach szkolnych mama ks. Jerzego, została wezwana, przez nauczycielkę do szkoły. Na miejscu usłyszała skargę od jego nauczycielki, że jej syn często się modli w kościele na różańcu i z tego powodu jest gotowa obniżyć mu stopień ze sprawowania. Na te zarzuty Pani Marianna odpowiedziała, ( )że jest przecież wolność wyznania( ). Od 1961 roku Jerzy uczy się w liceum w Suchowoli. W szkole nauczyciele charakteryzowali Go jako ucznia przeciętnie zdolnego, ale ambitnego. Typ samotnika. Po maturze w 1965 roku wstępuje do Wyższego Seminarium Duchownego w Warszawie. Na początku drugiego roku studiów został wcielony do wojska. W latach odbył zasadniczą służbę wojskową w specjalnej jednostce dla kleryków w Bartoszycach. Wcielanie kleryków do wojska (wbrew umowie państwa z Kościołem z 1950 r.) było w owych czasach szykaną władz komunistycznych wobec Kościoła i niepokornych biskupów. Planowano, że poprzez przemyślny system indoktrynacji prowadzonej przez wyselekcjonowaną kadrę oficerów uda się skłonić kleryków do porzucenia studiów w seminariach. Kleryk - żołnierz Jerzy Popiełuszko wyróżniał się wielką odwagą w obronie swoich przekonań, co powodowało różne szykany. Odbiły się jednak one dość boleśnie na jego zdrowiu. Po powrocie z wojska kleryk Jerzy ciężko zachorował. Odtąd do końca życia będzie borykał się z kłopotami zdrowotnymi. 28 maja 1972 r. został kapłanem, przyjąwszy święcenia z rąk Księdza Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Na obrazku prymicyjnym zapisał znamienne słowa: "Posyła mnie Bóg, abym głosił Ewangelię i leczył rany zbolałych serc". Ks. Jerzy pełnił posługę kapłańską w parafiach: p.w. Św. Trójcy w Ząbkach i p.w. Matki Bożej Królowej Polski w Aninie oraz p.w. Dzieciątka Jezus na Żoliborzu. Z końcem roku 1978 Ks. Jerzy został mianowany duszpasterzem średniego personelu medycznego. Odtąd co miesiąc odprawiał Mszę Św. w kaplicy Res Sacra Miser. Stworzył wspólnotę formacyjną łączącą bardzo wielu ludzi, szczególnie pielęgniarki. To oni między innymi organizowali - w 1979 r. - ochotniczą służbę medyczną w czasie I Pielgrzymki Ojca Świętego do Ojczyzny. Ostatnim miejscem pracy ks. Jerzego, od 20 maja 1980 r., była parafia p.w. Św. Stanisława Kostki. Jako rezydent prowadził duszpasterstwo średniego personelu medycznego, a od sierpnia 1980 r. zaangażował się w powstające Duszpasterstwo Ludzi Pracy. W październiku 1981 r. został mianowany diecezjalnym duszpasterzem służby zdrowia i kapelanem Domu Zasłużonego Pracownika Służby Zdrowia przy ul. Elekcyjnej 37. Czasem przełomu w życiu Ks. Jerzego stało się lato 1980 r. Niedziela 31 sierpnia... Delegacja strajkujących hutników prosi Księdza Kardynała Wyszyńskiego o przybycie księdza do huty. Kapelan Księdza Prymasa przyjechał do kościoła Św. Stanisława Kostki. W zakrystii zwrócił się z prośbą do ks. Czarnoty, który przygotowywał się do odprawiania Mszy Św. Wtedy zgłosił się ks. Popiełuszko. Oto jak sam Ks. Jerzy wspomina wydarzenia tego dnia: "Tego dnia i tej Mszy św. nie zapomnę do końca życia. Szedłem z ogromną tremą. Już sama sytuacja była zupełnie nowa. Co zastanę? Jak mnie przyjmą? Czy będzie gdzie odprawiać? Kto będzie czytał teksty? Śpiewał? Takie, dziś może naiwnie brzmiące pytania, nurtowały mnie w drodze do fabryki. I wtedy przy bramie przeżyłem pierwsze wielkie zdumienie. Gęsty szpaler ludzi uśmiechniętych i spłakanych jednocześnie. I oklaski. Myślałem, że ktoś ważny idzie za mną. Ale to były oklaski na powitanie pierwszego w historii tego zakładu księdza przekraczającego jego bramy. Tak sobie wtedy pomyślałem - oklaski dla Kościoła, który przez trzydzieści lat wytrwale pukał do fabrycznych bram. Niepotrzebne były moje obawy - wszystko było przygotowane: ołtarz na środku placu fabrycznego i krzyż, który potem został wkopany przy wejściu, przetrwał ciężkie dni i stoi do dzisiaj otoczony ciągle świeżymi kwiatami, i nawet prowizoryczny konfesjonał. Od tego spotkania przy ołtarzu rozpoczęła się duchowa przyjaźń hutników z Ks. Jerzym. O godz. 10,00, co niedziela, odprawiał dla nich Mszę Św. Spotykał się z nimi regularnie, co miesiąc. Zorganizował swoistą "szkołę" dla robotników. Prowadził dla nich katechezę, ale także poprzez cykle wykładów chciał pomóc im zdobyć wiedzę z różnych dziedzin historii Polski i literatury, społecznej nauki Kościoła, prawa, ekonomii, a nawet technik negocjacyjnych. Do ich prowadzenia zapraszał specjalistów. Uczestnicy tych niezwykłych zajęć robotnicy z największych warszawskich fabryk - mieli specjalne indeksy, a nawet zdawali kolokwia. Po wprowadzeniu stanu wojennego Ks. Popiełuszko organizuje liczne działania charytatywne. Wspomaga ludzi prześladowanych i skrzywdzonych. Uczestniczy w procesach tych, którzy byli aresztowani za przeciwstawianie się prawu stanu wojennego. Organizuje również rozdział darów, które są przywożone z zagranicy. Od 28 lutego 1982 r. celebruje Msze Św. za Ojczyznę i wygłasza kazania patriotyczno - religijne (było ich razem 26). Głosi w nich, m. in, ( ) proces nad Chrystusem trwa. Uczestniczą w nim ci wszyscy, którzy zadają ból i cierpienie braciom swoim, ci, którzy walczą z tym, za co Chrystus umierał na krzyżu. Uczestniczą w nim ci wszyscy, którzy usiłują budować na kłamstwie, fałszu i półprawdach, którzy poniżają godność ludzką, godność dziecka Bożego, którzy zabierają współrodakom wartość tak bardzo szanowaną przez samego Boga, zabierają i ograniczają wolność. (...) (fragment kazania z dnia 26 IX 1982) Człowiek, który daje świadectwo prawdzie, jest człowiekiem wolnym, nawet w warunkach zewnętrznego zniewolenia, nawet w obozie czy więzieniu. ( ), gdyby ( ) większość nie zapominała, co było dla niej prawdą jeszcze przed niespełna rokiem, stalibyśmy się narodem wolnym duchowo już teraz. A wolność zewnętrzna czy polityczna musiałaby przyjść prędzej czy później jako konsekwencja tej wolności ducha i wierności prawdzie (24 IV 1983). W dużej mierze sami jesteśmy winni naszemu zniewoleniu, gdy ze strachu albo dla wygodnictwa akceptujemy zło (27 V 1984). Ówczesne władze nieustannie wysyłały pisma urzędowe do hierarchów Kościoła z zarzutami, że kazania głoszone w kościele p. w. Św. Stanisława Kostki "godzą w interesy PRL". Działalność Księdza Jerzego sprawia, że staje się On celem niewybrednych ataków. Mnożą się zdarzenia, mające służyć zastraszeniu powszechnie szanowanego kapłana, także poprzez powodowanie zagrożenia jego życia. Dwukrotnie włamano się do Jego mieszkania, nieustannie śledzono, niszczono samochód, nieznani sprawcy wrzucili do mieszkania ładunek wybuchowy. Dwukrotnie Ksiądz Popiełuszko uczestniczył w wypadkach samochodowych, które sprawiały wrażenie wcześniej przygotowanych. (ciąg dalszy s. 14) STR. 13

14 (dokończenie ze s. 13) We wrześniu 1983 r. wiceprokurator wojewódzki Anna Jackowska wszczęła śledztwo w sprawie nadużywania wolności sumienia i wyznania na szkodę PRL, a 12 grudnia - postawiono Ks. Jerzemu zarzuty. To rozpoczęło wyjątkowo trudny czas w Jego życiu. Od stycznia do czerwca 1984 roku był przesłuchiwany 13 razy. Raz aresztowany, uwolniony po interwencji Kościoła. Został oskarżony, ale uwolniony od kary na mocy amnestii z 1984 r. Przez wszystkie te dni towarzyszyła Mu modlitwa i pomoc Ks. Teofila Boguckiego, biskupów warszawskich, przyjaciół i parafian. Szczególnie brutalne ataki były związane z oszczerczą kampanią prowadzoną przez ówczesnego rzecznika prasowego rządu Jerzego Urbana (pod pseudonimem Jana Rema). Jesienią roku 1984 r. sytuacja Ks. Jerzego była bardzo trudna. Wierzył w sens swej posługi, ale czuł się zmęczony ciągłymi atakami, czuł, że grozi mu śmierć. Kłopoty ze zdrowiem i ciągłe napięcie psychiczne przemawiało za tym, aby pomyśleć o jakimś wypoczynku. Stąd pomysł wyjazdu na studia do Rzymu. Ksiądz Prymas pozostawił tę decyzję Ks. Jerzemu. Ten nigdy do końca nie podjął jej. Pozostał w Warszawie. 19 października 1984 roku Ks. Jerzy był zaproszony do Bydgoszczy, do parafii p.w. Świętych Polskich Braci Męczenników, na spotkanie modlitewne w Duszpasterstwie Ludzi Pracy. Celebrował Mszę Św., ostatnią - jak się potem okazało - w swoim życiu. Na drodze do Torunia, niedaleko miejscowości Górsk, samochód Księdza Popiełuszki, prowadzony przez Waldemara Chrostowskiego, został zatrzymany przez umundurowanych milicjantów ruchu drogowego (w rzeczywistości funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa). Na podstawie oględzin ciała (relacja księdza prałata Grzegorza Kalwarczyka) i dowodów zbrodni, z łatwością można odtworzyć, jakim torturom poddawany był ks. Jerzy. Brutalnie bity. Związany w ten sposób, aby przy jakimkolwiek ruchu pętla zaciskała się na szyi. Gdy zabójcy wrzucali ciało ks. Jerzego do Wisły, do nóg przywiązali worek wypełniony kamieniami o wadze 11 kg. Twarz ks. Popiełuszki była tak zmasakrowana, że trudno było Go rozpoznać. Relacja ks. Grzegorza Kalwarczyka odtwarza przerażające szczegóły. Między innymi ks. Kalwarczyk przytacza fragment wypowiedzi lekarza: "Stwierdził, że w swojej praktyce lekarskiej nigdy nie dokonywał sekcji zwłok, które wewnętrznie byłyby tak uszkodzone, jak było to w przypadku wnętrza ciała Księdza Jerzego". W kościele Św. Stanisława Kostki od chwili ogłoszenia wiadomości o zaginięciu ks. Jerzego, zebrało się kilka tysięcy ludzi różnych środowisk, aby się modlić. Jeszcze tego samego wieczoru odprawiono Mszę Św. w intencji uratowania Księdza. Odtąd modlitewne czuwanie będzie trwać dzień i noc, aż do dramatycznej chwili poznania prawdy Trumnę ze zwłokami przewieziono do Kościoła p.w. Św. Stanisława Kostki wieczorem 2 listopada. Następnego dnia odbył się pogrzeb, w którym wzięło udział ponad 500 tysięcy warszawiaków i delegacji z całej Polski. 8 lutego 1997 r. rozpoczął się proces beatyfikacyjny ks. Jerzego Popiełuszki na etapie diecezjalnym. Zakończył się 8 lutego 2001 roku. opracował Tomasz Szulc STR. 14 Z KSIĘGARSKIEJ PÓŁKI s. Mary Usha SND: Przebaczenie : Boskie lekarstwo (Ośrodek Odnowy w Duchu Świętym, Łódź 2007) Przebaczenie jest nierozerwalnie związane z chrześcijaństwem. Tylko człowiek, który potrafi przebaczyć może nazwać się w pełni chrześcijaninem. Wśród ksiąg Nowego Testamentu szczególnie Ewangelia św. Mateusza wysuwa na pierwszy plan sprawę braterskiego przebaczenia jako warunek konieczny do zjednoczenia z Bogiem. "Bo jeśli przebaczycie ludziom ich przewinienia i wam przebaczy wasz Ojciec niebieski. A jeśli ludziom nie przebaczycie i wasz Ojciec nie przebaczy waszych przewinień." (Mt 6, 14-15) W tej samej Ewangelii czytamy także: "Jeżeli więc składasz ofiarę na ołtarzu, a tam przypomnisz sobie, że twój brat ma coś przeciwko tobie, zostaw twoją ofiarę tam przed ołtarzem, a idź pojednać się najpierw z bratem. A potem wróć i złóż swoją ofiarę." (Mt 5, 23-24) Mimo, że powinniśmy przebaczać, należy upomnieć się o naprawienie wyrządzonych nam krzywd.. Zło nie może przecież zostać bezkarne. Ten sam ewangelista mówi też jak postąpić z człowiekiem, który nie chce się pojednać. "Gdy brat twój zgrzeszy przeciw tobie, - mówi św. Mateusz - idź upomnij go w cztery oczy. Jeśli cię usłucha, pozyskasz swego brata. Jeśli zaś nie usłucha, weź ze sobą jednego lub dwóch świadków... Jeśli i tych nie usłucha, donieś Kościołowi. A jeśli nawet Kościoła nie posłucha, niech ci będzie jak poganin i celnik."(mt 18, 1517). Wynika z tego, że nie naprawione krzywdy mogą być przyczyną wykluczenia krzywdziciela ze społeczności Kościoła. Autorka jednoznacznie daje nam do zrozumienia, ze prawdziwe pojednanie może nastąpić tylko w imię Jezusa Chrystusa. Jej słowa oparte są na własnym, opisanym w książce doświadczeniu, przez co zyskują na wiarygodności. W zakończeniu notki od wydawcy napisano: "Chcesz wyzdrowieć, uwolnić się od urazów, naprawić swoje relacje z innymi? Przeczytaj tę książkę i zastosuj opisaną w niej metodę przebaczania w obecności Jezusa Chrystusa. A potem zobacz jak Twoje życie zacznie się zmieniać..." Książkę tę można nabyć w kiosku parafialnym Loyola w kościele Ojców Jezuitów w Bydgoszczy. opracowała Eulalia Ryszkowska KRZYŻÓWKA DLA DZIECI Należy rozwiązać krzyżówkę, wyciąć ją z gazetki, a następnie włożyć w kopertę, kopertę podpisać i przynieść na Mszę św. na godz. 11,00 w dniu 14 października 2007 r. Po Mszy św. rozlosujemy nagrody.

15 SAKRAMENTY ŚWIĘTE - CHRZEST Chrzest zapewnia nam tożsamość wiary, wita nas w społeczności wierzących i włącza w rodzinę Jezusa. [...] We wczesnym Kościele ktoś, kto chciał zostać chrześcijaninem, deklarował wiarę w Chrystusa i zostawał ochrzczony. Kiedy chrześcijaństwo stało się oficjalną religią Imperium Rzymskiego (IV wiek), Kościół zaczął wymagać okresu przygotowawczego od tych, którzy chcieli zostać jego członkami. Katechumenat, bo o nim tu mowa, był to okres nauczania o chrześcijańskim sposobie życia, dający możliwość sprawdzenia absolutnej szczerości decyzji kandydata. Ponieważ chrzest oznaczał umieranie z Jezusem, obrzęd polegał na tym, iż osoby schodziły do wody i były w niej zanurzane. Aby zaś zaznaczyć zmartwychwstanie z Chrystusem, osoby te po chwili się wynurzały i wchodziły po trzech stopniach na podest, gdzie ubierano je w białe szaty. W miarę wzrostu Kościoła rozwinęły się prostsze praktyki inicjacji i normą stał się chrzest dzieci. [...] Sobór Trydencki potwierdził potrzebę chrztu. Ponieważ istoty ludzkie rodzą się w grzechu pierworodnym, dzieci powinny być chrzczone jak najszybciej. Obyczaj ten trwał aż do odnowy Soboru Watykańskiego II, który wprowadził nowe kierunki w praktykach i rytuałach chrzcielnych. W świetle tej odnowy chrzest jest zobowiązaniem wobec Chrystusa, a nie tylko obmyciem z grzechu pierworodnego. Jedna z najbardziej znaczących zmian wprowadzonych przez Sobór dotyczy przyjmowania do Kościoła dorosłych. Przywrócono katechumenat, ordo initiationis christianae adultorum ( obrzęd chrześcijańskiego wtajemniczenia dorosłych"), jako normę dla dorosłych wstępujących do Kościoła. W chrzcie dzieci również nastąpiło przesunięcie akcentów. Dzisiaj kładzie się nacisk nie tyle na działanie chrztu na duszę dziecka, ile na praktykowanie wiary przez rodziców. Nie jest dobrze, gdy ochrzczone dziecko wzrasta bez ciepła i troskliwej opieki wspólnoty wiernych. Ewangelizacja rodziców jest dzisiaj głównym akcentem towarzyszącym inicjacji religijnej dziecka. [...] Chociaż programy wychowania religijnego w szkołach lub parafiach katolickich przewidują formalne nauczanie wiary, ma ono niewielkie zastosowanie, jeśli zaleceniom religijnym przeciwstawia się negatywne nastawienie rodziców i brak życia religijnego w domu. [...] Dla katolików w kołysce" obrzęd chrztu koncentruje się raczej na rodzicach niż na dziecku. Kiedy rodzice proszą o chrzest dla swojego dziecka, oczekuje się od nich zrozumienia poważnej odpowiedzialności, którą podejmują. Rodzice i rodzina są pierwszym Kościołem. [...] Chrztu dokonuje się albo przez trzykrotne zanurzenie w wodzie chrzcielnej, albo przez trzykrotne polanie wodą głowy i wypowiedzenie słów: N..., ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego". To trzykrotne zanurzenie albo polanie głowy wodą i wypowiedziane słowa są nieodzowne w obrzędzie chrztu. [...] W przypadkach nagłych każdy może udzielić chrztu, ale właściwymi osobami są: biskup, ksiądz lub diakon. Ponieważ chrzest naznacza nas jako chrześcijan na całe życie i umożliwia nam przyjęcie innych sakramentów, można go przyjąć tylko raz. Fakt ten musi być starannie odnotowany w dokumentacji parafialnej. Przy chrzcie wymagana jest obecność co najmniej jednego rodzica chrzestnego. Od pierwszych dni Kościoła było częścią tradycji, że rodzice chrzestni poświadczali szczerość intencji wchodzącego do Kościoła. W wiekach średnich przeciętnie ludzie żyli krócej i prawdopodobieństwo utraty naturalnych rodziców było większe. Wówczas rodzice chrzestni często bywali rodzicami zastępczymi. Dzisiaj rola rodziców chrzestnych polega raczej na związku duchowym, na reprezentowaniu społeczności wierzących, a także na wspieraniu rodziców biologicznych. Dorośli, którzy mają być ochrzczeni, również muszą mieć rodziców chrzestnych, działających jako przewodnicy duchowi i świadkowie chrztu. Osoba mająca być rodzicem chrzestnym musi być praktykującym katolikiem i po przyjęciu Sakramentu Bierzmowania. Wiadomości do tego cyklu zaczerpnięte zostały z książki Charlene Altemose MC pt. "Co powinieneś wiedzieć o sakramantach?" (Wydawnictwo Misjonarzy Klaretynów PALABRA, Warszawa 2003). opracowała - Eulalia Ryszkowska KĄCIK POETYCKI Zaklęta furta Zap ł aka ł wrzesień szar ą s ł ot ą Dziwne jak szybko przesz ł o lato Bór nawlek ł ig ł ę na ni ć z ł ot ą I moknie psina z szarą ł at ą Otworzy ł wrzesień furt ę jesieni Odlatujących g ęsi kluczem Świerszcz schowa ł skrzypce do kieszeni Ciągnie tornister strapiony uczeń I chyba nudno by ł oby w roku bez kasztanowych ludzi bez peleryny Pana pó ł mroku dudnienia deszczu gdy dzwoni budzik. - Hanna Piekut STR. 15

16 BŁOGOSŁAWIONY OJCIEC JAN BEYZYM SJ Błogosławiony Ojciec Jan Beyzym SJ urodził się 15 maja 1850 roku w Beyzymach Wielkich na Wołyniu. W wieku 22 lat wstąpił do zakonu jezuitów w Starej Wsi koto Brzozowa. Po święceniach kapłańskich pracował przez 10 lat jako wychowawca i opiekun młodzieży w gimnazjum chyrowskim, a w 48 roku życia wyjechał na Madagaskar do obsługi trędowatych". Trędowaci, do których dotarł, żyli w skrajnej nędzy materialnej i moralnej, pozbawieni przez kolonialny rząd i większość społeczeństwa prawa do życia godnego człowieka. Ojciec Beyzym oddał zarażonym Malgaszom wszystkie swoje siły, zdolności i serce. Nie mając ani grosza przy sobie, ufny w opiekę Matki Bożej i ofiarną pomoc Rodaków, powziął śmiałą myśl wybudowania dla trędowatych w Maranie nowoczesnego szpitala, w którym mogliby żyć godnie, mając zapewnioną stałą opiekę lekarską i duchową. W krótkim czasie zebrał potrzebne fundusze, głównie od Polaków, i mimo ogromnych trudności zdołał szpital ukończyć i wprowadzić pierwszych pensjonariuszy 16 sierpnia 1911 roku. Szpital ten, pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej, w dalszym ciągu rozbudowywany, istnieje i działa do dnia dzisiejszego. Ojciec Beyzym zmarł z niedożywienia, osłabienia i wyczerpania organizmu częstymi atakami febry 2 października 1912 roku. Po zgonie Polaka miejscowa prasa napisała: Najpiękniejszą pochwałą tego człowieka jest to, że z miłości do Chrystusa zabiegał, by zawsze być posługaczem trędowatych i otrzymał na to pozwolenie. Są to takie przymusowe prace, na jakie nawet zbrodniarzy się nie skazuje, a o. Beyzym pokochał je całym sercem". cyfrowe studio fotograficzne ul. Podwale 12 tel.(052) APTEKA WSPÓŁCZESNA ul. Podwale 15 czynna: poniedziałek - piątek: 7,30-21,00 sobota: 8,00 15,00 ZAKŁAD USŁUG POGRZEBOWYCH D Y L E W S C Y Plac Piastowski 9, Bydgoszcz Kompleksowe Usługi Krajowe i Zagraniczne telefony całodobowe: (052) lub KIOSK PARAFIALNY LOYOLA w kruchcie Kościoła Ojców Jezuitów Pl. Kościeleckich 7, Bydgoszczy czynny: Relikwie Bł. Jana Beyzyma w Bazylice Najśw. Serca Pana Jezusa w Krakowie. Fot. O. Beranrd Gonska SJ MODLITWA ZA WSTAWIENNICTWEM błogosławionego Jana Beyzyma SJ Boże miłosierdzia i Ojcze wszelkiej pociechy! Ty przez sługę swego Jana Beyzyma okazywałeś miłosierdzie i pocieszenie najnieszczęśliwszym spośród nieszczęśliwych, opuszczonym i odepchniętym, odgrodzonym od społeczności ludzkiej murem lęku i pogardy. W Twym wielkim miłosierdziu i przez jego wstawiennictwo uczyń nas narzędziem Twojej Opatrzności, dobroci i pocieszenia dla wszystkich, którzy tego potrzebują. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen. MIESIĘCZNIK PARAFIALNY DUSZOCHWAT Zespół redakcyjny: O. Bernard Gonska SJ, Eulalia Ryszkowska, Tomasz Szulc Artur Pik, Zygfryd Szukaj, Henia Miłoch, Beata Kurzyna. W sprawach współpracy, reklam, artykułów i innych opinii prosimy o kontakt z redakcją lub o. Proboszczem. STR. 16 SPONSORZY BIULETYNU dni powszednie: 8,30-18,30 soboty: 8,30-12,00 i 15,00-18,30 niedziele: 7,30-13,30 i 15,30-20,00 prasa katolicka, dewocjonalia, książki, pamiątki... KWIACIARNIA LJM przy rondzie Jagiellonów (róg Konarskiego i Jagiellońskiej) pon-pt 7-19 sobota 8-14 niedziela 9-13 tel STOPKA REDAKCYJNA adres redakcji: Centrum Wolontariatu, Plac Kościeleckich 7, Bydgoszcz dyżur - środa godz. 16,00-20,00 gazetka@wolontariat.bydgoszcz.pl tel. 052 / (w godzinach urzędowania) lub (cały czas) Nakład 500 sztuk + dodruk

17

18

19