...czyli jak legalnie pracowaæ w Europie

Transkrypt

1 ...czyli jak legalnie pracowaæ w Europie

2 SPIS TREŒCI 4 AUSTRIA 30 ISLANDIA 6 BELGIA 31 LUKSEMBURG 8 CYPR 32 NIEMCY 10 CZECHY 34 NORWEGIA 12 DANIA 36 PORTUGALIA Publikacja bezp³atna Opieka nad projektem Renata Sobolewska, dyrektor Programu M ODZIE Koordynator Wawrzyniec Pater Teksty i opracowanie graficzne Arp Studio Redakcja merytoryczna Monika Karpuk Druk Chromapress Sp. z o.o. Warszawa, kwiecieñ 2005 r ESTONIA, LITWA, OTWA FINLANDIA FRANCJA S OWACJA S OWENIA SZWAJCARIA Adres wydawcy Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Narodowa Agencja Programu M ODZIE Program Eurodesk ul. Mokotowska 43, Warszawa tel. (22) , fax (22) eurodesk@eurodesk.pl Publikacjê sfinansowano ze œrodków Komisji Europejskiej oraz Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu w ramach Programu M ODZIE. ISBN GRECJA MALTA HISZPANIA HOLANDIA IRLANDIA SZWECJA WÊGRY WIELKA BRYTANIA W OCHY

3 KOna (z wykszta³cenia po³o na) sprz¹ta³a asia i Wojtek pracowali w Holandii. mieszkania, on (technik budowlany) uk³ada³ kwiaty na gie³dzie. Oboje pracowali na czarno. Szans na legaln¹ pracê nie mieli adnych. Po kilku latach, gdy zarobili na samochód i mieszkanie, wrócili do Polski. Dziœ trochê a³uj¹... Teraz, gdy Polska jest ju w Unii Europejskiej, szanse na legalne zatrudnienie mieliby znacznie wiêksze. Po roku od naszego przyst¹pienia do Wspólnoty nawet te pañstwa, które najbardziej obawia³y siê nap³ywu taniej si³y roboczej z Polski zmieniaj¹ przepisy ograniczaj¹ce dostêp do swoich rynków pracy. Czarny scenariusz o Polakach zalewaj¹cych europejskie rynki pracy nie sprawdzi³ siê. Nie dla wszystkich warunki pracy na zachodzie s¹ a tak atrakcyjne, a niektóre bariery zw³aszcza jêzykowe okazuj¹ siê nie do pokonania. Pod koniec 2004 roku pracowa³o legalnie w UE 400 tys. Polaków. Coraz wiêcej pañstw decyduje siê na czêœciowe lub ca³kowite otwarcie swoich rynków pracy. Przepisy dotycz¹ce zatrudnienia polskich obywateli mog¹ siê wiêc zmieniæ z dnia na dzieñ (byæ mo e ju od pocz¹tku 2006 roku Polacy bêd¹ mogli legalnie pracowaæ we Francji, Hiszpanii, Portugalii, W³oszech, Grecji, Finlandii i Luksemburgu). Dlatego informacje zawarte w tej ksi¹ eczce zawsze warto zweryfikowaæ u pracowników ambasad i konsulatów lub konsultantów EURES. Wawrzyniec Pater 3

4 AUSTRIA w UE od 1995 roku Sezon narciarski to najlepszy okres, by zatrudniæ siê w Austrii na pó³ roku. W takim wypadku pracê dostaniesz ³atwo, trudniej natomiast bêdzie ci j¹ zdobyæ, jeœli chcesz zostaæ tu i pracowaæ na sta³e. Najwa niejsze formalnoœci Zgodê na pracê sezonow¹ na wniosek pracodawcy wydaje austriacki Urz¹d ds. Zatrudnienia. Uprawnia ona do pozostawania w Austrii przez 6 miesiêcy (wiêcej informacji na Natomiast pozwolenie na sta³e zatrudnienie otrzymasz jedynie wtedy, gdy na pracê nie bêdzie chêtnych Austriaków oraz innych obywateli dawnej piêtnastki i pod warunkiem, e nie bêd¹ wyczerpane roczne limity pozwoleñ (8% wszystkich zatrudnionych). Bilans zysków i strat Ile mo na zarobiæ? W sezonie 4-6 euro za godzinê, z napiwkami ok euro miesiêcznie. Œrednie roczne wynagrodzenie wynosi ok euro (nie istnieje tu pojêcie p³acy minimalnej). A ile trzeba wydaæ? Tylko tyle ile chcesz przeznaczyæ na rozrywki, bo pracodawcy zapewniaj¹ zakwaterowanie i wy ywienie, czêsto tak e skipass i sprzêt narciarski. 4

5 Info w sieci Serwis informacyjny: Austriackie poœrednictwo pracy: Oferty pracy: Praca dla studentów: oeh.jobfinder.at; oehwww.uibk.ac.at. Poszukiwany-Poszukiwana Naj³atwiej o pracê sezonow¹ w turystyce, hotelarstwie i gastronomii, przede wszystkim w górach w sezonie narciarskim. Austriacy poszukuj¹ kelnerów, barmanów, pokojówek, sprz¹taczek, instruktorów narciarstwa i snowboardu. Wymagana jest znajomoœæ jêzyka. 5

6 BELGIA Aby rozpocz¹æ tu pracê, musisz mieæ pozwolenie zarówno na zatrudnienie, jak i na pobyt. Postara siê o nie twój przysz³y szef. Najwa niejsze formalnoœci Twój pracodawca wystêpuje z wnioskiem do jednego z regionalnych urzêdów pracy. Jednak zgoda wydawana jest wy³¹cznie wtedy, gdy na okreœlone stanowisko nie mo na znaleÿæ w Belgii nikogo, kto mia³by odpowiednie kwalifikacje. A zatem legalne podejmowanie pracy w Belgii przez polskich obywateli ograniczone jest do nielicznych wypadków: - tzw. personelu kluczowego, czyli dyrektorów oddzia³ów firm z polskim kapita³em (warunek: minimalne wynagrodzenie roczne brutto euro), - wysoko wykwalifikowanych i odpowiednio wynagradzanych specjalistów (minimalne w UE od 1951 wynagrodzenie roczne brutto euro), - wyspecjalizowanych techników zatrudnionych na sta³e w Polsce i oddelegowanych do Belgii maksymalnie na 6 miesiêcy, - pracowników wys³anych do Belgii na szkolenie zawodowe. Jeœli nie nale ysz do adnej z tych grup, mo esz spróbowaæ za³o yæ w Belgii w³asn¹ firmê. W tym celu trzeba najpierw uzyskaæ wpis do rejestru handlowego w Guichet d entreprises i dostaæ roku 6

7 pozwolenie na pobyt (w urzêdzie gminy nale y przedstawiæ dokument rejestracji dzia³alnoœci gospodarczej). Wiêcej informacji: lub Vademecum de l entreprise (Vademecum przedsiêbiorstwa) publikowane przez belgijskie Ministerstwo Gospodarki Bilans zysków i strat Ile mo na zarobiæ? Minimalna p³aca wynosi 1233,54 euro. Pierwsze pensje wahaj¹ siê w granicach euro. A ile trzeba wydaæ? Wynajêcie pokoju w tzw. dzielnicy europejskiej Brukseli kosztuje ok. 400 euro, kawalerki euro, mieszkania dwupokojowego ok euro. W innych miastach jest taniej. Info w sieci Ambasada Polski w Belgii: Ambasada Belgii w Polsce: Polskie forum: Strona z og³oszeniami: ; Oferty pracy: ; Poszukiwany-Poszukiwana Pielêgniarki, pomoce pielêgniarek i opiekunki osób starszych, budowlañcy, kierowcy. Pracownicy instytucji unijnych nie s¹ zatrudniani przez belgijskich pracodawców a przez UE. 7

8 CYPR Cypryjczycy poszukuj¹ r¹k do pracy i chêtnie zatrudniaj¹ Polaków. w UE od 2004 roku Najwa niejsze formalnoœci Za³atwia je za ciebie pracodawca, a podpisana umowa o pracê upowa nia ciê do uzyskania prawa pobytu i otrzymania numeru ubezpieczenia spo³ecznego. Jeœli masz w³asn¹ firmê zajrzyj na: Tam znajdziesz informacje na temat zasad rejestracji i spraw zwi¹zanych z zak³adaniem dzia³alnoœci gospodarczej. Bilans zysków i strat Ile mo na zarobiæ? P³aca minimalna wynosi 345 funtów cypryjskich (367 po 6 miesi¹cach zatrudnienia). Przyk³adowe zarobki: szef kuchni 1200 funtów cypryjskich, kucharz 600, pomocnik kucharza 450, kelner 500 (napiwki do 15 funtów dziennie), barman 600, animator 450. A ile trzeba wydaæ? Mieszkanie i wy ywienie, w wypadku podjêcia pracy w gastronomii lub hotelarstwie, zazwyczaj zapewnia pracodawca (odlicza za to 25% wynagrodzenia). Ceny wiêkszoœci artyku³ów spo ywczych s¹ znacznie (o 20-60%) wy sze ni w Polsce. 8

9 Info w sieci Oficjalna strona Cypru: Wydzia³ Ekonomiczno-Handlowy Ambasady RP na Cyprze: Portal cypryjski: Oferty pracy: Poszukiwany-Poszukiwana! Naj³atwiej o pracê w bran y turystycznej, gastronomicznej i w budownictwie. Cypryjczycy poszukuj¹ kelnerów, kucharzy, pomocników kucharzy, pokojówek, recepcjonistek, murarzy, zbrojarzy, in ynierów i architektów, piekarzy, cukierników, sprzedawców, kierowców. Wymagania pracodawców: wiek lat, znajomoœæ angielskiego, zaœwiadczenie o niekaralnoœci. Oferty pracy na Cyprze znajdziesz w wojewódzkich urzêdach pracy. W przeciwieñstwie do prywatnych poœredników nie pobieraj¹ one op³at. 9

10 CZECHY w UE od 2004 krou Mo esz podejmowaæ tu pracê lub rejestrowaæ w³asn¹ firmê na takich samych zasadach jak Czesi. Najwa niejsze formalnoœci Polacy uprawnieni do prowadzenia dzia³alnoœci gospodarczej w Polsce mog¹ te same us³ugi œwiadczyæ czasowo na terenie Republiki Czeskiej bez koniecznoœci zdobywania dodatkowych pozwoleñ. Je eli jednak okres wykonywania us³ugi przekracza 3 miesi¹ce, trzeba zg³osiæ dzia³alnoœæ w Urzêdzie Rejestracji Przedsiêbiorców (Zivnostensky Urad). Jeœli chcesz przebywaæ w Czechach d³u ej ni przez 30 dni, powinieneœ na komisariacie policji zg³osiæ miejsce swojego zamieszkania. Natomiast mieszkaj¹c w Czechach d³u ej ni 3 miesi¹ce, mo esz wyst¹piæ o pozwolenie na pobyt czasowy (w czeskiej placówce konsularnej w Polsce lub Wydziale ds. Cudzoziemców Komendy Policji w Pradze). Nie jest to obowi¹zkowe, lecz umo liwia m.in. póÿniejsze ubieganie siê o pozwolenie na pobyt sta³y czy g³osowanie w wyborach do Parlamentu Europejskiego. Bilans zysków i strat Ile mo na zarobiæ? Œrednia p³aca brutto w czeskich przedsiêbiorstwach wynosi ponad koron miesiêcznie. Najlepiej zarabiaj¹ dyrektorzy œrednio koron. Kierownicy w fabrykach ok , lekarze 31000, robotnicy leœni jedynie P³aca minimalna wynosi 6700 koron. Najwy sze pensje s¹ w okolicach Pragi, Pilzna i centralnej Bohemii. 10

11 A ile trzeba wydaæ? Koszty mieszkania, wy ywienia oraz rozrywek w Czechach i w Polsce s¹ podobne. Info w sieci Wydzia³ Ekonomiczno-Handlowy Ambasady RP w Pradze: Czeski portal informacyjny: Ambasada Rzeczpospolitej Polskiej: Oferty pracy: Poszukiwany-Poszukiwana Pracê mo na znaleÿæ w przemyœle samochodowym, elektrotechnicznym, optycznym, gumowym i zwi¹zanym z obróbk¹ drewna. Poszukiwani s¹ hutnicy, specjaliœci obrabiania metali i górnicy. 11

12 DANIA w U Eod 1973 roku Musisz mieæ pozwolenie na pracê i na pobyt. To pierwsze mo esz dostaæ tylko wtedy, gdy na okreœlone stanowisko nie mo na znaleÿæ Duñczyka lub obywatela dawnej piêtnastki. Najwa niejsze formalnoœci Procedura ubiegania siê o pozwolenie na pracê trwa 2-3 miesi¹ce. Podanie wraz ze szczegó³ow¹ dokumentacj¹ sk³adasz w ambasadzie Danii w Warszawie, sk¹d jest ono przesy³ane do Urzêdu ds. Obcokrajowców w Kopenhadze, który podejmuje decyzjê o przyjêciu lub odrzuceniu twojej aplikacji. Zezwolenie kosztuje 420 z³. Bez pozwolenia Polacy mog¹ przebywaæ w Danii do 90 dni. Po up³ywie tego czasu zobowi¹zani s¹ ubiegaæ siê o zgodê na pobyt. Wiêcej informacji: lub praca sezonowa: Bilans zysków i strat Ile mo na zarobiæ? Zarobki pracowników sezonowych wynosz¹ 6-15 euro za godzinê przy zbiorze owoców i euro za pracê przy wiankach i drzewkach. A ile trzeba wydaæ? Mieszkanie mo na wynaj¹æ za 6000 koron miesiêcznie, dom za koron (plus op³aty). Pracownicy sezonowi od maja do wrzeœnia œpi¹ we w³asnych namiotach, póÿniej zakwaterowanie zapewnia im za drobn¹ op³at¹ pracodawca. 12

13 Info w sieci Ambasada Królestwa Danii w Warszawie: Praktyczne informacje: Informacje dla przedsiêbiorców: Duñskie poœrednictwo pracy: Oferty pracy: Poszukiwany-Poszukiwana Pracê znajd¹ lekarze, pielêgniarki, pracownicy opieki spo³ecznej, kucharze, kelnerzy i pracownicy sezonowi w rolnictwie zatrudnienie od marca do grudnia przy zbiorze truskawek, grochu, cebuli, kukurydzy, jab³ek, gruszek, w szkó³kach ogrodniczych, przy drzewkach bo onarodzeniowych lub adwentowych wiankach. Szansê na legaln¹ pracê w ramach praktyk maj¹ te absolwenci wy szych szkó³ rolniczych.!. Zwi¹zki zawodowe to w Dani prawdziwa si³a. Po yczaj¹ pracownikom pieni¹dze i pomagaj¹ w wyegzekwowaniu wynagrodzenia. 13

14 w UE od 2004 roku W tych krajach bez przeszkód mo esz podejmowaæ pracê. Naj³atwiej o zatrudnienie sezonowe. Najwa niejsze formalnoœci W Estonii mo esz pracowaæ do trzech miesiêcy bez koniecznoœci ubiegania siê o pozwolenie na pobyt. Wiêcej informacji na: lub Na Litwie pobyt d³u szy ni 90 dni tak e trzeba zalegalizowaæ. Wniosek nale y z³o yæ w litewskiej placówce w Polsce lub urzêdzie migracyjnym komisariatu policji na Litwie. Wiêcej informacji na: Podobnie jest na otwie. Aby pozostaæ w tym kraju d³u ej ni 3 miesi¹ce, nale y zarejestrowaæ siê w Urzêdzie ds. Obywatelstwa i Migracji ( lub Warto wiedzieæ, e najbardziej popularn¹ metod¹ poszukiwania pracy na otwie s¹ kontakty osobiste. Jedyn¹ internetow¹ agencj¹ pracy jest Working Day Latvia Pañstwowa Agencja Zatrudnienia pomaga bezrobotnym i wydaje publikacjê Darbodienia zamieszczaj¹c¹ informacje o poszukuj¹cych pracy i pracodawcach. Og³oszenia o wolnych miejscach mo na znaleÿæ w ogólno³otewskiej gazecie Latvijas Avize oraz Diena. Zawieranie umów o pracê jest okreœlone przez ³otewski Kodeks Pracy 14

15 Bilans zysków i strat Ile mo na zarobiæ? Œrednia pensja w Estonii wynosi 6748 koron miesiêcznie i 40,76 koron za godzinê (p³aca minimalna 172 euro miesiêcznie). Na Litwie zarabia siê œrednio 1100 litów miesiêcznie. (p³aca minimalna 116 euro miesiêcznie). Œrednia pensja na otwie to 192 ³atów miesiêcznie. (wynagrodzenie nie mo e byæ ni sze ni 145 euro miesiêcznie). A ile trzeba wydaæ? Ceny ywnoœci i zakwaterowania s¹ podobne do cen w Polsce. Info w sieci: Estonia: Ambasada Estonii w Polsce: Informacje o Estonii: Poradnik dla przedsiêbiorców: Oferty pracy: Litwa: Informacje dla przedsiêbiorców: Informacje na temat rynku pracy: Oferty pracy: otwa: Ambasada RP w Rydze: Informacje dla przedsiêbiorców: Pañstwowa Agencja Zatrudnienia: ; Oferty pracy: Poszukiwany-Poszukiwana Na otwie bez problemu znajd¹ pracê programiœci komputerowi, specjaliœci od marketingu i sprzeda y oraz budowlañcy stolarze, malarze, tynkarze itp. 15

16 FINLANDIA Na pracê tutaj potrzebne ci bêdzie pozwolenie. Wydaj¹ je miejscowe urzêdy zatrudnienia. Najwa niejsze formalnoœci Zgodê na pracê uzyskasz pod warunkiem, e na zg³oszony wakat nie mo na znaleÿæ pracownika na fiñskim rynku pracy, a warunki zatrudnienia s¹ zgodne z fiñskimi przepisami i uk³adami zbiorowymi. O pozwolenie mo esz wyst¹piæ przed lub po przyjeÿdzie do Finlandii. Wniosek wype³niasz na stronach internetowych Ministerstwa Pracy: i przesy³asz do Ambasady Finlandii w Polsce. Pozwolenia nie potrzebuj¹ osoby podejmuj¹ce pracê sezonow¹ w rolnictwie (do trzech miesiêcy). U³atwienia dotycz¹ zbioru runa leœnego, prac na plantacjach warzyw i owoców oraz farmach zwierz¹t futerkowych. Polacy mog¹ te bez przeszkód prowadziæ jednoosobow¹ firmê (na podstawie wpisu do rejestru handlowego koszt rejestracji 65 euro). Wiêcej informacji na: w UE od 1995 roku Bilans zysków i strat Ile mo na zarobiæ? Nie istnieje tu pojêcie p³acy minimalnej. Œrednie miesiêczne wynagrodzenie wynosi ok euro. Przyk³adowe zarobki: robotnik przemys³owy ok.12 euro za godzinê, elektryk ok. 14 euro, niewykwalifikowany robotnik budowlany co najmniej 6,6 euro. A ile trzeba wydaæ? Cena lunchu w restauracji wynosi ok. 9 euro. 16

17 Info w sieci Wydzia³ Ekonomiczno-Handlowy Ambasady RP w Republice Finlandii: Ambasada Finlandii w Polsce: ; Ministerstwo Pracy: Departament Imigracji: Informacje dla przedsiêbiorców: Oferty pracy: Poszukiwany-Poszukiwana! Naj³atwiej o pracê dla specjalistów w bran y IT (programiœci, specjaliœci obs³ugi sieci komputerowych czy eksperci w zakresie aplikacji komputerowych). Bardzo sprawnie dzia³aj¹ tu zwi¹zki zawodowe. Negocjuj¹ zbiorowe uk³ady pracy, pomagaj¹ w dochodzeniu praw pracowniczych, wyp³acaj¹ diety dla bezrobotnych (ok. 60% wynagrodzenia). 17

18 FRANCJA Chcesz tutaj pracowaæ? Potrzebna ci bêdzie karta pobytu i karta pracy. w UE od 1951 roku Najwa niejsze formalnoœci Zaczyna za³atwiaæ je twój przysz³y pracodawca: sk³ada wniosek w Dyrekcji Departamentu Pracy, Zatrudnienia i Szkolenia Zawodowego (DDTEEP) oraz ofertê zatrudnienia w Krajowej Agencji ds. Zatrudnienia (ANPE). ANPE wydaje opiniê, na podstawie której DDTEEP podejmuje decyzjê. Jeœli jest ona pozytywna, pracodawca uiszcza op³atê w Urzêdzie ds. Migracji Miêdzynarodowej (OMI), a ca³a dokumentacja jest przesy³ana do konsulatu francuskiego w Polsce, który wydaje wizê pobytow¹. Podobna procedura obowi¹zuje pracowników sezonowych. Pozwolenia na pracê nie potrzebuj¹ samozatrudnieni. Ciekaw¹ propozycj¹ s¹ sta e. Ka dego roku do Francji mo e wyjechaæ 1000 osób. Kryteria: wiek od 18 do 35 lat, znajomoœæ jêzyka francuskiego i co najmniej zawodowe wykszta³cenie. Sta trwa 3 miesi¹ce (z mo liwoœci¹ przed³u enia do 28 miesiêcy). Oferty pracy i sta y we Francji pojawiaj¹ siê w wojewódzkich urzêdach pracy. Przyszli sta yœci mog¹ te skontaktowaæ siê ze Stowarzyszeniem Rozwoju Wymiany Zawodowych Sta ystów w Europie ADESPE ( lub poszukaæ pracodawcy na w³asn¹ rêkê. 18

19 Bilans zysków i strat Ile mo na zarobiæ? Minimalna stawka to 7,19 euro za godzinê lub 1197 euro miesiêcznie. A ile trzeba wydaæ? Za najtañsze mieszkanie w Pary u zap³acisz najmniej 350 euro (na prowincji ok. 280 euro), co najmniej drugie tyle wydasz na jedzenie. Bilet miesiêczny to wydatek ok. 30 euro, rogalik maœlany kosztuje 1 euro. Info w sieci Ambasada Francji: Ambasada RP we Francji: Ministerstwo Pracy: Krajowa Agencja ds. Zatrudnienia: Oferty pracy: oferty dla pracowników sezonowych; Poszukiwany-Poszukiwana Najbardziej brakuje pielêgniarek, lekarzy i opiekunów osób starszych. Pracê znajd¹ te stoczniowcy, metalurdzy oraz specjaliœci w zakresie prac remontowo-budowlanych. W sezonie francuscy rolnicy chêtnie zatrudniaj¹ przy zbiorze winogron, jab³ek, borówek i oprawie warzyw. Wymagana jest znajomoœæ jêzyka francuskiego, choæby w stopniu podstawowym. 19

20 20 GRECJA Potrzebne jest pozwolenie na pobyt i pracê. Jednak to nie ty, ale pracodawca wype³nia wniosek i przesy³a go do greckiego wydzia³u spraw obywatelskich. Najwa niejsze formalnoœci Jeœli wyniki badañ greckiego rynku pracy wyka ¹, e na dane stanowisko nie ma chêtnych Greków, urz¹d wyrazi zgodê na zatrudnienie i przeœle dokumenty do konsulatu w Polsce. Tu podpisuje siê umowê i odbiera wizê (koszt ok. 120 z³). Uwaga! Nie mo na zalegalizowaæ pobytu i pracy na miejscu, w Grecji. Bilans zysków i strat Ile mo na zarobiæ? Dniówka w sezonie wynosi euro. Pensja minimalna to 668 euro miesiêcznie, ale np. marynarz zarobi ok euro na miesi¹c. A ile trzeba wydaæ? Wynajêcie kawalerki kosztuje euro miesiêcznie, najtañszy obiad w restauracji euro, souvlaki 1,5 euro, hamburger 2 euro. Info w sieci Ambasada RP w Grecji: Greckie poœrednictwo pracy: Oferty pracy: Poszukiwany-Poszukiwana Naj³atwiej znaleÿæ pracê w sezonie przy zbiorze owoców, a tak e na budowach oraz w hotelarstwie i gastronomii (wymagana jest dobra znajomoœæ jêzyka angielskiego i niemieckiego). Grecy ceni¹ te sobie polskich in ynierów, architektów i marynarzy.

21 MALTA Przez najbli szych 7 lat, eby znaleÿæ tu zatrudnienie bêdziesz potrzebowa³ pozwolenia. Takie przepisy obowi¹zuj¹ nie tylko Polaków, ale wszystkich obywateli UE. Najwa niejsze formalnoœci Twój pracodawca powinien udowodniæ, e oferowana praca nie zosta³a przyjêta przez Maltañczyków. Pozwolenie wydaje siê na rok lub na trzy lata i jest ono równoznaczne z uzyskaniem zgody na pobyt. Bilans zysków i strat Ile mo na zarobiæ? Miesiêczna p³aca minimalna wynosi 557 euro. A ile trzeba wydaæ? Bêdziesz potrzebowaæ ok. 300 euro na miesi¹c. Info w sieci Centrum Informacji Europejskiej na Malcie: Publiczne s³u by zatrudnienia: Oferty pracy: net/malta.html; Poszukiwany-Poszukiwana Naj³atwiej o pracê sezonow¹ w okresie wakacyjnym. Zatrudnienie znajd¹ te kelnerzy, barmani, kucharze, pomocnicy kuchenni, pokojówki, recepcjoniœci, kierowcy, stolarze i animatorzy kultury. Poszukiwani s¹ równie administratorzy sieci, programiœci i technicy komputerowi. 21

22 HISZPANIA w U E od 8195 krou Co roku ustalane s¹ tu tzw. kontyngenty decyduj¹ce o nap³ywie pracowników z zagranicy. Najwa niejsze formalnoœci Oferty pracy zg³aszane przez hiszpañskich pracodawców w ramach kontyngentu przesy³ane s¹ do polskiego Ministerstwa Pracy, a stamt¹d do wojewódzkich urzêdów. Informacje o nich mo na znaleÿæ pod adresem Chêtni do wyjazdu sk³adaj¹ dokumenty w lokalnym urzêdzie pracy. Potem nastêpuje rekrutacja, w której uczestnicz¹: przedstawiciel polskiego ministerstwa, przedstawiciel hiszpañskiej administracji i pracodawca hiszpañski. Uwaga! Teoretycznie mo na od razu wyjechaæ i szukaæ pracy na w³asn¹ rêkê na miejscu, ale za³atwianie formalnoœci w Hiszpanii jest Ÿle widziane przez miejscow¹ administracjê. Pracownicy zatrudnieni d³u ej ni 180 dni potrzebuj¹ wizy z prawem do pracy (wyj¹tkiem s¹ osoby pracuj¹ce na w³asny rachunek). Wiêcej informacji na Bilans zysków i strat Ile mo na zarobiæ? Minimalne wynagrodzenie to 15,35 euro na dzieñ. Osoby pracuj¹ce np. przy zbiorach truskawek zarobi¹ ok. 30 euro dziennie. Œrednia miesiêczna p³aca wynosi ok euro, a wynagrodzenie minimalne to 598 euro miesiêcznie. A ile trzeba wydaæ? Za kawalerkê w Barcelonie zap³acisz co najmniej 360 euro miesiêcznie. Pokój mo na wynaj¹æ za 22

23 ok. 200 euro. Na miesiêczne wy ywienie musisz przeznaczyæ ok. 300 euro, bilet miesiêczny na komunikacjê miejsk¹ kosztuje ok. 30 euro, a hamburger 2-5 euro. Info w sieci Ambasada RP w Hiszpanii: Krajowe poœrednictwo pracy: Oferty pracy: Praca sezonowa: Poszukiwany-Poszukiwana Pracownicy wykwalifikowani do sektora przemys³owego, budownictwa, kierowcy, operatorzy maszyn przemys³owych i drukarskich, rzeÿnicy, spawacze, monterzy konstrukcji, in ynierowie budownictwa, œlusarze, technicy bhp, mechanicy, informatycy oraz pracownicy sezonowi w rolnictwie. W paÿdzierniku i listopadzie organizowane s¹ nabory na zbiory truskawek (od stycznia do czerwca). 23

24 HOLANDIA Potrzebujesz pozwolenia na pracê. O tym czy, i jak szybko, je otrzymasz, decyduje twój zawód. Najwa niejsze formalnoœci W Holandii obowi¹zuje strategia sektorowego otwierania rynku pracy. Jeœli szukasz dla siebie miejsca w tej dziedzinie gospodarki, w której brakuje holenderskich pracowników, szybko uzyskasz zezwolenie i zostaniesz zatrudniony (procedura jest uproszczona, a rozpatrywanie podania trwa nie d³u ej ni 2 tygodnie). Informacje o tych przyjaznych cudzoziemcom specjalnych dziedzinach gospodarki mo na uzyskaæ u doradców EURES. Pozwolenia na pracê nie potrzebujesz natomiast w wypadku, gdy masz w³asn¹ firmê. Musisz jednak uzyskaæ zgodê na pobyt. Warunkiem jej otrzymania s¹ wystarczaj¹ce œrodki utrzymania oraz dokumenty (referencje, licencje itp.) pozwalaj¹ce ci udowodniæ, e mo esz uprawiaæ swój zawód w UE od 1951 roku lub prowadziæ firmê. Wiêcej informacji w jêzyku angielskim mo esz znaleÿæ na stronie internetowej Urzêdu Imigracji i Naturalizacji: Bilans zysków i strat Ile mo na zarobiæ? Minimalna pensja wynosi 1268 euro miesiêcznie, 291,90 euro tygodniowo i 58,38 euro dziennie. Pielêgniarki zarabiaj¹ 1,4-2 tys. euro miesiêcznie. Pracownicy sezonowi œrednio 25 z³ za godzinê. A ile trzeba wydaæ? Oferty mieszkañ do wynajêcia 24

25 znajdziesz w wydawanej w czwartki i wtorki gazecie ViaVia, a tak e na: oraz stronach z og³oszeniami Info w sieci Ambasada Królestwa Niderlandów: Krajowe poœrednictwo pracy: Oferty pracy: Poszukiwany-Poszukiwana Naj³atwiej o pracê sezonow¹ przy sortowaniu ryb, owoców i warzyw, w szkó³kach drzewek i krzewów ozdobnych oraz przy œcinaniu kwiatów lub pielêgnacji ogrodów. Zajêcie znajd¹ marynarze, kierowcy miêdzynarodowi, pracownicy s³u by zdrowia (asystenci operacyjni, laboranci, pielêgniarki) oraz pracownicy przetwórni. Wymagana znajomoœæ niderlandzkiego b¹dÿ angielskiego. 25

26

27 Co znajdziesz w EURES? Oferty pracy Zdecydowa³eœ siê na pracê zagranic¹ i szukasz odpowiedniej oferty? W EURES znajdziesz ich ponad 50 tys. ze wszystkich pañstw UE. Baza danych jest aktualizowana codziennie. Serwis posiada ³atwy w obs³udze interfejs internetowy. Mo esz wybraæ np. kraj, region, zawód, rodzaj umowy lub powi¹zaæ poszczególne kryteria. Baza CV Bierzesz pod uwagê zmianê pracy i chcesz sprawdziæ, ile warte jest twoje CV? W bazie CV EURES mo esz umieœciæ swój yciorys. Wystarczy wype³niæ odpowiedni formularz. Dostaniesz login i has³o dostêpu, dziêki którym bêdziesz móg³ zmieniaæ i aktualizowaæ swoje dane. Twoje CV bêdzie dostêpne dla wszystkich doradców EURES i pracodawców zarejestrowanych w serwisie. Praktyczne informacje Przygotowujesz siê do wyjazdu i potrzebujesz konkretnej wiedzy na temat ycia i warunków pracy zagranic¹? W EURES znajdziesz informacje dotycz¹ce trendów na rynkach pracy, zapoznasz siê z przepisami przejœciowymi dotycz¹cymi swobodnego przep³ywu pracowników oraz poznasz warunki ycia i pracy w innych pañstwach, w tym liczne szczegó³y dotycz¹ce takich kwestii jak znalezienie mieszkania, sprawy podatkowe, koszty ycia, ochrona zdrowia, przepisy socjalne i wiele innych.

28 IRLANDIA Rynek pracy jest tu otwarty. Mo esz zostaæ zatrudniony na takich samych zasadach jak inni obywatele. Jest jednak wyj¹tek prawo do œwiadczeñ socjalnych zyskujesz po 2 latach pobytu. w UE od 7193 roku Najwa niejsze formalnoœci Mo esz bez przeszkód prowadziæ dzia³alnoœæ gospodarcz¹ (formalnoœci za³atwiasz w tamtejszym ministerstwie sprawiedliwoœci). Pierwsze pozwolenie wydawane jest na 12 miesiêcy. Wiêcej informacji Zamierzasz pozostaæ w Irlandii d³u ej ni trzy miesi¹ce? Postaraj siê o residence permit. Zg³oœ siê do urzêdu imigracyjnego lub lokalnego posterunku policji i wype³nij stosowny formularz. Trzeba bêdzie przy tym udowodniæ, e pracujesz lub prowadzisz w³asn¹ firmê. Dokument jest wydawany zwykle na 5 lat. Bilans zysków i strat Ile mo na zarobiæ? Minimalna p³aca to 7 euro za godzinê lub 1183 euro miesiêcznie. Œrednie tygodniowe zarobki w przemyœle ok. 650 euro, w budownictwie 820 euro, a w sektorze publicznym 740 euro. A ile trzeba wydaæ? Najdro ej jest w Dublinie. Wynajêcie dwuosobowego pokoju to koszt co najmniej 300 euro na tydzieñ (na prowincji jest taniej). Wy ywienie to koszt ok. 12 euro dziennie. Lunch w barze kosztuje 6 euro, 7-dniowy bilet autobusowy 16 euro. 28

29 Info w sieci Strona rz¹dowa: Ministerstwo Przedsiêbiorczoœci, Handlu i Zatrudnienia: Irlandzkie s³u by zatrudnienia: Oferty pracy: Poszukiwany-Poszukiwana Ze znalezieniem pracy nie powinni mieæ problemu specjaliœci z zakresu budownictwa, informatycy, kierowcy, piekarze, rzeÿnicy oraz lekarze, pielêgniarki i farmaceuci. W sezonie ³atwo o posadê kelnera, barmana lub pracê przy sprz¹taniu. Podstawowym kryterium ubiegania siê o pracê jest bardzo dobra znajomoœæ angielskiego. Pracodawcy nadal poszukuj¹ wysoko wykwalifikowanych specjalistów w dziedzinie informatyki (programiœci), bankowoœci i finansów (ksiêgowi, analitycy finansowi). 29

30 30 ISLANDIA Tutaj równie konieczne jest zezwolenie na pracê i pobyt. W twoim imieniu ubiega siê o nie pracodawca. Najwa niejsze formalnoœci Wniosek o zezwolenie na zatrudnienie wraz z umow¹ o pracê i wnioskiem o pozwolenie na pobyt twój szef wysy³a do Dyrektoriatu ds. Migracji, który rozpatruje podanie i przekazuje je do Dyrektoriatu ds. Zatrudnienia. Uwaga! Pozwolenie na pobyt i pracê trzeba uzyskaæ przed przybyciem do kraju. Bilans zysków i strat Ile mo na zarobiæ? Minimalna p³aca w 2004 roku wynosi³a tu 1130 euro ( koron) miesiêcznie. Robotnicy zarabiaj¹ œrednio 1600 euro, a specjaliœci 4000 euro miesiêcznie. A ile trzeba wydaæ? Wynajêcie pokoju kosztuje koron, kawalerki ok Drugie tyle nale y przeznaczyæ na wy ywienie. Info w sieci Centrum Miêdzykulturowe: Dyrektoriat ds. Zatrudnienia: Dyrektoriat ds. Migracji: Oferty pracy: Poszukiwany-Poszukiwana Specjaliœci z zakresu budownictwa (in ynierowie i robotnicy wykwalifikowani), kierowcy, robotnicy do pracy na farmach i w hotelarstwie lub gastronomii.

31 ZnaleŸæ pracê w tym pañstwie nie jest ³atwo, dlatego na pocz¹tek warto rozwa yæ sta. Najwa niejsze formalnoœci Sta to propozycja dla ciebie, jeœli masz lat i co najmniej zawodowe wykszta³cenie. Ta forma zatrudnienia trwa 12 miesiêcy, a mo na przed³u yæ j¹ jeszcze o 6. Ka dego roku w charakterze sta ysty mo e pracowaæ w Luksemburgu 30 m³odych ludzi z Polski. Warunek? Trzeba samemu znaleÿæ pracodawcê. Jeœli natomiast chcesz znaleÿæ w Luksemburgu zatrudnienie na sta³e, potrzebujesz zezwolenia na pracê i pobyt. Za³atwienie formalnoœci le y w gestii pracodawcy. Bilans zysków i strat Ile mo na zarobiæ? P³aca minimalna wynosi 1467 euro i jest najwy sza w ca³ej UE. A ile trzeba wydaæ? Pokój wynajmiesz za euro, kawalerkê za 600 euro, dwupokojowe za euro. Wy ywienie jest znacznie tañsze. Obiad w restauracji zjesz ju za ok. 5 euro, hamburger kosztuje 1,65 euro. Info w sieci Oficjalny portal Rz¹du Wielkiego Ksiêstwa Luksemburga: Ministerstwo Pracy i Zatrudnienia: Oferty pracy: Poszukiwany-Poszukiwana Wysokiej klasy specjaliœci oraz personel pomocniczy do pracy w instytucjach unijnych. 31

32 NIEMCY Naj³atwiej jest o zatrudnienie sezonowe podczas zbioru owoców. Polacy mog¹ pracowaæ w ten sposób maksymalnie 4 miesi¹ce w roku kalendarzowym. Najwa niejsze formalnoœci Niemiecki pracodawca zg³asza chêæ zatrudnienia pracowników sezonowych do Centralnego Biura Poœrednictwa Pracy, a stamt¹d poprzez polskie ministerstwo oferty trafiaj¹ do wojewódzkich urzêdów pracy. Szczególnie ciekawe s¹ propozycje zatrudnienia na wakacje (idealne dla studentów). Oferty pojawiaj¹ siê na prze³omie paÿdziernika i listopada lub na pocz¹tku grudnia. Mog¹ z nich skorzystaæ studenci studiów dziennych (ale nie ostatniego roku), w wieku od 18 do 35 lat, znaj¹cy jêzyk niemiecki. Zwykle jest wiêcej chêtnych ni miejsc, dlatego o tym kto pojedzie, decyduje losowanie (w wakacje 2005 r. wyjedzie 700 polskich studentów). Wiêcej informacji: lub Bilans zysków i strat Ile mo na zarobiæ? Robotnicy sezonowi dostan¹ 4-6 euro za godzinê. Œrednie miesiêczne zarobki pracowników pe³noetatowych wynosz¹ ok euro w us³ugach i 2900 euro w handlu i przemyœle. A ile trzeba wydaæ? Pracownikom sezonowym mieszkanie i wy ywienie zapewniaj¹ zwykle pracodawcy. Wynajêcie pokoju kosztuje euro, kawalerki 32

33 euro. Za najtañszy obiad w restauracji zap³acisz ok. 10 euro, hamburger kosztuje 1 euro, czekolada 60 eurocentów. Jeœli gotujesz w domu, a ywnoœæ kupujesz w supermarkecie, to na miesiêczne utrzymanie musisz przeznaczyæ co najmniej 150 euro. Info w sieci Ambasada Niemiec w Warszawie: Federalna Agencja Zatrudnienia: Krajowe poœrednictwo pracy: Oferty pracy: Poszukiwany-Poszukiwana W sezonie najczêœciej zatrudniani s¹ pracownicy do zbioru owoców (jab³ek i truskawek) oraz warzyw (szparagi i pomidory). Niemcy potrzebuj¹ równie informatyków, lekarzy, pielêgniarek oraz opiekunek. 33

34 NORWEGIA w EFTA od 0169 oku Nie bêdzie ³atwo, ale jeœli ju uda ci siê tu zatrudniæ, nie powinieneœ narzekaæ. Na pocz¹tek potrzebujesz pozwolenia na pobyt i pracê. r Najwa niejsze formalnoœci Zezwolenie mo na za³atwiæ jeszcze przed wyjazdem, w Polsce w konsulatach Norwegii lub na norweskim posterunku policji (nale y wype³niæ formularz wniosku, do³¹czyæ potwierdzenie zatrudnienia i zdjêcie). Wszystkie te formalnoœci mo e te wzi¹æ na siebie twój pracodawca, pod warunkiem, e uzyska od ciebie upowa nienie. Niezbêdne formularze dostaniesz w ambasadzie Norwegii w Polsce lub na policji albo znajdziesz w internecie: Uwaga! Z³o enie wniosku jest bezp³atne. Wyj¹tek stanowi¹ kandydatki na au-pair, które p³ac¹ 800 koron. Pracê na wakacje mo na znaleÿæ w internecie pod adresem (w polu tekstowym nale y wpisaæ s³owo sommer). Og³oszenia takie pojawiaj¹ siê ju w lutym, nie warto wiêc czekaæ na ostatni¹ chwilê! Wiele przydatnych informacji dla osób zamierzaj¹cych rozpocz¹æ w³asn¹ dzia³alnoœæ gospodarcz¹ znajdziesz w internetowym serwisie informacyjnym dla firm na stronie 34 Bilans zysków i strat Ile mo na zarobiæ? Pensje s¹ negocjowane przez pracodawców i zwi¹zki zawodowe. Czêsto zawierane s¹ umowy zbiorowe dotycz¹ce wynagrodzenia. Œrednia miesiêczna p³aca wynosi obecnie ok koron. Wiêcej na ten temat na A ile trzeba wydaæ? Og³oszenia o mieszkaniach do wynajêcia mo na znaleÿæ w prasie lokalnej oraz w ogólnokrajowej

35 gazecie Aftenposten lub w internecie Wynajêcie ma³ego domku (70 m) kosztuje ok koron miesiêcznie. Bardzo drogie jest jedzenie: kilogram miêsa to 100 koron, czekolada 20 koron, hamburger 28 koron. Info w sieci Oficjalna strona Norwegii w Polsce (w jêz. polskim): Oficjalny serwis rz¹du Norwegii: Informacje o Norwegii: Portal zawieraj¹cy ³¹cza do wszystkich gazet norweskich: Informacja o warunkach ycia i pracy w Norwegii: Oferty pracy: Krajowa lista ofert pracy: Przegl¹darka stron internetowych zawieraj¹cych oferty pracy w Norwegii: Oferty pracy i informacje publikowane przez Norweski Urz¹d Zatrudnienia: Poszukiwany-Poszukiwana! Zatrudnienie znajd¹ in ynierowie i robotnicy chêtni do pracy na platformach wiertniczych, w budownictwie i przemyœle rybnym. W sezonie letnim (od maja do wrzeœnia) poszukiwani s¹ pracownicy w sektorze turystyki (kucharze, kelnerzy oraz personel niewykwalifikowany do sprz¹tania i pomocy w kuchni). Uwaga! Czêsto wymagana jest znajomoœæ norweskiego. Du e znaczenie odgrywaj¹ tu prywatne kontakty. Osoba znana ma wiêksze szanse na pracê. Dziêki znajomoœciom zyskuje siê dostêp do nieoficjalnego rynku wolnych posad. 35

36 PORTUGALIA 36 Mo esz tu pracowaæ, pod warunkiem e masz pozwolenie na pracê przyznane przez konsulat Portugalii w Polsce. Najwa niejsze formalnoœci Starania o przyznanie specjalnej wizy mog¹ potrwaæ kilka miesiêcy. Bilans zysków i strat Ile mo na zarobiæ? P³aca minimalna w us³ugach, rolnictwie i przemyœle wynosi 437 euro. A ile trzeba wydaæ? Wynajêcie pokoju kosztuje 200 euro, mieszkania euro Za najtañszy obiad w restauracji zap³acisz ok. 10 euro, hamburger kosztuje 3 euro. Jeœli bêdziesz gotowaæ samodzielnie, to na miesiêczne wy ywienie musisz przeznaczyæ co najmniej 200 euro. Pracownikom sezonowym zakwaterowanie i wy ywienie zapewnia zwykle pracodawca. Info w sieci Instytut Zatrudnienia i Szkolenia Zawodowego: Wysoka Intendentura ds. Migracji i Mniejszoœci Etnicznych: Oferty pracy: Poszukiwany-Poszukiwana Naj³atwiej znaleÿæ pracê w bran y budowlanej lub turystyce (w rejonie Algarve). Portugalczycy chêtnie zatrudniaj¹ murarzy, tynkarzy, kierowców, kelnerów i barmanów. W sezonie potrzebne s¹ osoby do zbioru owoców. Poszukiwani s¹ informatycy (ale zarobki du o ni sze ni w innych krajach UE).

37 Rynek pracy stoi przed tob¹ otworem. Najwa niejsze formalnoœci Jeœli chcesz pozostaæ w tym kraju d³u ej ni 90 dni, musisz na policji z³o yæ specjalny wniosek. Nale y do niego do³¹czyæ paszport, 3 fotografie oraz zaœwiadczenie o zatrudnieniu. Bilans zysków i strat Ile mo na zarobiæ? Minimalna pensja wynosi 167 euro. Œrednia ok. 300 euro miesiêcznie. W rejonie Bratys³awy wynagrodzenie jest wy sze o ok. 30% w porównaniu z reszt¹ kraju. A ile trzeba wydaæ? Ceny s¹ porównywalne z tymi w Polsce. Info w sieci Ambasada RP na S³owacji: Oferty pracy: Poszukiwany-Poszukiwana Pracê znajdziesz w us³ugach finansowych, handlu, nieruchomoœciach, hotelarstwie i opiece zdrowotnej. 37

38 38 Tak e w tym kraju bez przeszkód mo esz szukaæ sobie pracy. Najwa niejsze formalnoœci Wniosek o wydanie pozwolenia na pobyt nale y z³o yæ w administracji regionalnej w ci¹gu 3 miesiêcy od przyjazdu. Bilans zysków i strat Ile mo na zarobiæ? Minimalna miesiêczna pensja wynosi 490 euro. Dentysta dostaje ok euro miesiêcznie, in ynier mechanik 830 euro. Przydadz¹ siê choæby podstawy s³oweñskiego, ale dogadasz siê te po niemiecku lub angielsku. A ile trzeba wydaæ? Wynajêcie jednopokojowego mieszkania kosztuje euro miesiêcznie, pizza ok. 6 euro, bilet jednorazowy 1 euro, miesiêczny 29 euro. Info w sieci Ambasada RP w S³owenii: Oferty pracy: ; Krajowe s³u by zatrudnienia: Poszukiwany-Poszukiwana Dentyœci, in ynierowie-mechanicy i in ynierowie budownictwa.

39 SZWAJCARIA Najkorzystniej wyjechaæ tu na sta, o sta³¹ pracê znacznie trudniej. Najwa niejsze formalnoœci Po znalezieniu pracodawcy musisz uzyskaæ pozwolenie na pracê. Szwajcarska firma wystawia ci rekomendacjê i potwierdza chêæ zatrudnienia. A ty wysy³asz te dokumenty do Ambasady Szwajcarii w Polsce. Bilans zysków i strat Ile mo na zarobiæ? Œrednie miesiêczne wynagrodzenie wynosi franków w zale noœci od wykszta³cenia i stanowiska. A ile trzeba wydaæ? Wynajêcie pokoju kosztuje franków, dwupokojowego mieszkania Za najtañszy obiad w restauracji zap³acisz 20 franków, za hamburgera 10. Info w sieci Oferty pracy: wwwskitotal.com (praca w oœrodkach narciarskich). Poszukiwany-Poszukiwana! Naj³atwiej o pracê dla wysoko wykwalifikowanych specjalistów. Do Szwajcarii mo na wyjechaæ na sta. Trwa 12 miesiêcy, ale istnieje szansa przed³u enia go o 6. Ka dego roku w charakterze sta ystów pracuje tu 150 m³odych ludzi z Polski. 39

40 SZWECJA Obowi¹zuje tu zasada swobody przep³ywu pracowników. Jeœli planujesz zatrudniæ siê na krócej ni 3 miesi¹ce, nie potrzebujesz zezwolenia na pobyt. w UE od 1995 roku Najwa niejsze formalnoœci Jeœli jednak chcesz mieszkaæ tutaj d³u ej ni 90 dni, musisz wyst¹piæ o pozwolenie na pobyt. Wniosek wraz z paszportem i zaœwiadczeniem o zatrudnieniu sk³adasz w urzêdzie ds. migracji. Po otrzymaniu zezwolenia zg³aszasz siê do urzêdu podatkowego po numer personalny i kartê podatkow¹. Z prawem pobytu i numerem masz te same przywileje spo³eczne co Szwed. Wiêcej informacji: Natomiast w³asn¹ firmê rejestrujesz w urzêdzie patentowo-rejestrowym. A w urzêdzie podatkowym wystêpujesz o nadanie numeru VAT. Wiêcej informacji na temat tych procedur znajdziesz na Bilans zysków i strat Ile mo na zarobiæ? Œrednie miesiêczne wynagrodzenie wynosi koron. Lekarze i dentyœci zarobi¹ koron, informatyk 32000, sprz¹taczka Zbieracze runa leœnego mog¹ dostaæ od 160 do 800 koron dziennie. Za kilogram jagód w skupie p³ac¹ 8-10 koron, w ci¹gu dnia mo esz ich zebraæ kg. Kilogram borówek kosztuje 6 koron, a zrywa siê je 40

41 w takim samym tempie jak jagody. Natomiast kilogram malin bagiennych 55 koron mo na zebraæ w 30 min. A ile trzeba wydaæ? Jeœli jesteœ pracownikiem sezonowym (np. zbieraczem runa leœnego) mo esz zatrzymaæ siê na kempingu. Miejsce w domku kempingowym kosztuje koron za dobê. Wynajêcie pokoju to wydatek Dwupokojowe mieszkanie mo na wynaj¹æ za ok koron miesiêcznie, czteropokojowe na prowincji za koron (najdro sze mieszkania s¹ w centrum Sztokholmu). Ceny ywnoœci i koszty utrzymania w Szwecji s¹ bardzo wysokie. Wybieraj¹c siê do pracy sezonowej, mo na jednak zabraæ jedzenie ze sob¹. Mieszkaj¹c w Szwecji, wydasz na ywnoœæ ok koron tygodniowo, choæ podobno mo na te prze yæ i za 2000 koron miesiêcznie. cdn str

42 Info w sieci Informacje ogólne: Szwedzki Urz¹d Poœrednictwa Pracy: (oferty pracy i po yteczne informacje); Oferty pracy: (praca czasowa); Poszukiwany-Poszukiwana Pod koniec lipca zaczynaj¹ siê zbiory runa leœnego. Mo esz jechaæ na w³asn¹ rêkê lub skorzystaæ z firm poœrednicz¹cych. Wiele wskazówek znajdziesz na stronie Szwedzi potrzebuj¹ te lekarzy (jeœli masz doœwiadczenie, specjalizacjê, znasz jêzyk angielski lub niemiecki to pracê masz jak w banku), dentystów pielêgniarek i opiekunów osób starszych. Zatrudnienie znajd¹ te robotnicy budowlani, sprz¹taczki i opiekunki do dzieci. 42

43 WEGRY Nie napotkasz tu adnych ograniczeñ w podejmowaniu pracy. Najwa niejsze formalnoœci Rynek pracy jest otwarty. Polacy przebywaj¹cy na Wêgrzech d³u ej ni 3 miesi¹ce musz¹ jednak uzyskaæ pozwolenie na pobyt. Bilans zysków i strat Ile mo na zarobiæ? Œrednie miesiêczne wynagrodzenie wynosi ok. 500 euro, pensja minimalna 232 euro. A ile trzeba wydaæ? Wynajêcie mieszkania na miesi¹c kosztuje co najmniej 300 euro, jedzenie 150 euro, bilet miesiêczny 22 euro (1 euro = 242 forinty). Info w sieci Ambasada RP w Budapeszcie: Publiczne s³u by zatrudnienia: Oferty pracy: Poszukiwany-Poszukiwana Naj³atwiej o pracê w budownictwie, przemyœle przetwórczym i handlu. Brakuje te in ynierów i pielêgniarek. Znajomoœæ wêgierskiego jest przydatna, ale wystarczy dobrze mówiæ po angielsku. 43

44 WIELKA BRYTANIA Znalezienie pracy w Anglii nie jest problemem. Rz¹d brytyjski gwarantuje legalne zatrudnienie i ochronê przez tamtejsze prawo pracy. Jest tylko jeden warunek. W ci¹gu miesi¹ca od podjêcia zatrudnienia musisz wpisaæ siê do rejestru pracowników (WRS) prowadzonego przez Home Office. 44 Najwa niejsze formalnoœci Nale y wype³niæ formularz WRS (Worker Registration Scheme), do³¹czyæ do niego kopiê kontraktu lub potwierdzenie zatrudnienia, dwa zdjêcia, paszport lub dowód i potwierdzenie wp³aty 50 funtów. Wszystko wysy³asz listem potwierdzonym na adres: Home Office, Worker Registration Scheme, Walsall Road, Cannock, WS11 0WS. Wiêcej informacji i formularz znajdziesz na Decyzjê o tym, czy zosta³eœ zarejestrowany, czy nie, dostaniesz poczt¹. W praktyce b. nieliczne s¹ przypadki odmowy zarejestrowania. Nie musisz rejestrowaæ siê w Home Office, jeœli chcesz prowadziæ w³asn¹ dzia³alnoœæ gospodarcz¹. Wiêcej informacji na temat zak³adania firmy w Anglii: Bilans zysków i strat Ile mo na zarobiæ? Najni sze wynagrodzenie to 4,10 funta za godzinê (dla osób w wieku 18-21) lub 4,85 funta za godzinê (dla osób powy ej 22 lat). Minimalne stawki w rolnictwie wynosz¹ 4,5 funta za godzinê np. przy zbiorach owoców i 5,15 np. przy obs³udze w UE od 1973 roku

45 maszyn. Minimalna pensja miesiêczna to 1197 euro. Sk³adka na ubezpieczenie wynosi ok. 2 funtów tygodniowo. Natomiast zasadnicza stawka podatku od osób prawnych to 30%, ale istniej¹ liczne ulgi. Pracuj¹c tu legalnie, masz prawo do bezp³atnej opieki medycznej, zasi³ku chorobowego i macierzyñskiego. Przyk³adowe zarobki: murarz funtów tygodniowo, monter rusztowañ , pomywacz w kuchni 270. A ile trzeba wydaæ? Wynajêcie najtañszej kawalerki w Londynie kosztuje ok funtów na miesi¹c. Pokój mo na znaleÿæ za funtów tygodniowo (dwuosobowy) lub (jednoosobowy). Zazwyczaj przed wynajmem p³aci siê kaucjê w wysokoœci miesiêcznego czynszu. Mieszkania najlepiej poszukaæ jeszcze przed wyjazdem (mnóstwo ofert w internecie). A jeœli to siê nie uda, alternatyw¹ s¹ noclegi w schronisku studenckim (w Londynie 22 funty za dobê). cdn str

46 Na wy ywienie trzeba przeznaczyæ ok. 10 funtów dziennie. Najtañszy obiad w restauracji kosztuje 5 funtów, Big Mac 4 funty. Pojedynczy przejazd autobusem to koszt ok. 1 funta, ca³odzienny bilet autobusowy kupisz za 2,5 funta, tygodniowy za 10 funtów. Pamiêtaj o tym, e koszty utrzymania na Wyspach Brytyjskich s¹ naprawdê bardzo wysokie! Jeœli wybierasz siê tam nie maj¹c zagwarantowanej pracy ani mieszkania, musisz wzi¹æ ze sob¹ przynajmniej funtów. Info w sieci Ambasada Wielkiej Brytanii: Publiczne urzêdy zatrudnienia: Program Rejestracji pracowników: Opieka zdrowotna: Recruitment and Employment Confederation (brytyjskie agencje poœrednictwa pracy): Izby Handlowe w Wielkiej Brytanii Prawa wynikaj¹ce z umowy, warunki pracy, p³aca minimalna: Opodatkowanie i sk³adki na ubezpieczenie spo³eczne: Emerytury, zasi³ki, miêdzynarodowe ubezpieczenia spo³eczne: Gazety: Strona rz¹du szkockiego: Oferty pracy:

47 Poszukiwany-Poszukiwana Naj³atwiej o pracê w gastronomii, hotelarstwie i na farmach. Pracê w Anglii znajd¹ te nauczyciele, lekarze, stomatolodzy, pielêgniarki i opiekunowie osób starszych (ze znajomoœci¹ jêz. angielskiego). Wiele zarejestrowanych pracowników znalaz³o zatrudnienie w sektorze administracji, biznesu i zarz¹dzania. Anglicy chêtnie zatrudniaj¹ te polskich kierowców oraz specjalistów z zakresu budownictwa.! Poœrednictwo pracy w Anglii jest bezp³atne. Jeœli korzystasz z us³ug agencji, sprawdÿ, czy jest ona zarejestrowana Najlepiej poszukaæ zatrudnienia jeszcze przed przyjazdem na Wyspy Brytyjskie. Dobrym pomys³em jest przegl¹danie ofert zamieszczonych w internecie albo skorzystanie z publicznych s³u b zatrudnienia. Mo na te rozejrzeæ siê za prac¹ poza Londynem, który jest uwa any za jedno z najdro szych miejsc na œwiecie. 47

48 WLOCHY Czeka tu na Polaków a pozwoleñ na pracê. Obowi¹zuje zasada kto pierwszy ten lepszy. Najwa niejsze formalnoœci Dostêp do rynku pracy reguluje ustalany ka dego roku kontyngent. Formularz wniosku o wydanie pozwolenia na pracê mo esz znaleÿæ w internecie ( lub Do³¹cz do niego wstêpn¹ umowê o pracê i wyœlij do regionalnego urzêdu pracy listem poleconym z zaznaczon¹ na stemplu dok³adn¹ dat¹ i godzin¹ nadania. Po uzyskaniu zgody zg³oœ siê na policjê i z³ó wniosek o pozwolenie na pobyt. Limitom kontyngentowym nie podlegaj¹ niektóre zawody oraz osoby prowadz¹ce w³asn¹ dzia³alnoœæ gospodarcz¹. Bilans zysków i strat Ile mo na zarobiæ? Najczêœciej 4-5 euro za godzinê. Przyk³adowe zarobki: pomoc domowa, opiekunka osób starszych, opiekunka do dzieci euro miesiêcznie. A ile trzeba wydaæ? Najdro ej jest w Mediolanie, tu za kawalerkê trzeba zap³aciæ co najmniej 700 euro, w Rzymie 400 euro (dwupokojowe mieszkanie to miesiêczny koszt 1200 euro), w Kalabrii kawalerka kosztuje 350 euro, a mieszkanie dwupokojowe co najmniej 600 euro. Za sieciówkê na wszystkie œrodki komunikacji miejskiej zap³acisz 16 euro, a za najtañsz¹ pizzê 6 euro. 48

49 Info w sieci Ministerstwo Pracy, Gospodarki i Polityki Spo³ecznej; W³oskie ministerstwo pracy: Ambasada RP we W³oszech: Biuro ekonomiczno-handlowe RP we W³oszech: Zwi¹zek Polaków we W³oszech: Portal w³oski dla cudzoziemców we W³oszech: Og³oszenia prasowe z ofertami pracy: Oferty pracy: ; ; Poszukiwany-Poszukiwana Pielêgniarki, opiekunki osób starszych, pomoce domowe, in ynierowie budowlani, wykwalifikowani pracownicy budowlani, spawacze okrêtowi, pracownicy sezonowi do pracy w winnicach i na plantacjach (zbór jab³ek w paÿdzierniku, winogron w listopadzie). 49

50 Europaszport to piêæ przejrzystych dokumentów dziêki którym zaprezentujesz swoje osi¹gniêcia w sposób zrozumia³y dla przysz³ego pracodawcy. 1. EuroCV yciorys o jednakowym uk³adzie dla wszystkich. 2. Europaszport Jêzykowy formularz, w którym opiszesz swoj¹ znajomoœæ jêzyków. 3. Europaszport Mobilnoœci wykaz zagranicznych wyjazdów szkoleniowych, w których uczestniczy³eœ. 4. Uzupe³nienie Dyplomu Europaszportu dokument opisuj¹cy przebieg twojej nauki (wydawany jest wraz z dyplomem studiów wy szych). 5. Uzupe³nienie Œwiadectwa Europaszportu dokument. szczegó³owo przedstawiaj¹cy twoje kwalifikacje (wydawany jest ze œwiadectwem ukoñczenia szko³y zawodowej). Wiêcej informacji oraz formularze Euro CV i Paszportu Jêzykowego: (Krajowe Centrum Europaszportu)