Wizyta Ministra Rolnictwa w Białymstoku. Fot. Macebo XVI Walne Zgromadzenie PIR

Transkrypt

1 ISSN Egzemplarz bezpłatny Nr 1 (59) styczeń-luty Wizyta Ministra Rolnictwa w Białymstoku Fot. Macebo 5 XVI Walne Zgromadzenie PIR

2 PROSPERITA Sp. z o.o. ul. Lipowa 30/110, Bia ystok jest w 100% w asno ci Podlaskiej Izby Rolniczej i prowadzi dzia alno gospodarcz od 2000 roku. Spó ka dzia a na terenie wszystkich powiatów województwa podlaskiego maj c swoje punkty sprzeda y w Biurach Podlaskiej Izby Rolniczej. Nasza oferta: kolczyki niska cena, szybki czas realizacji produkty rmy EM Greenland efektywne mikroorganizmy towary wspomagaj i hodowl zwierz t ce chów wype nianie wniosków o dop aty bezpo rednie oraz rolno rodowiskowe Adresy siedzib Biur Powiatowych Podlaskiej Izby Rolniczej POWIAT ADRES TELEFON augustowski ul. Przemys owa 6B, Augustów bia ostocki Poros y 36D, Choroszcz bia ostocki ul. Lipowa 30 lok. 110, Bia ystok (wej cie od ul. Przejazd) bielski ul. Bia owieska 107, Bielsk Podlaski grajewski ul. Fabryczna 4 pok. 102, Grajewo hajnowski ul. Pi sudskiego 10 pok. 1, II pi tro, Hajnówka kolne ski ul. 11-go listopada 1 pok. 004, Kolno om y ski ul. Nowa 2, pok. 2B, om a moniecki ul. Bia ostocka 49 obok BG, Mo ki sejne ski ul. Pi sudskiego 2 (siedziba ODR), Sejny siemiatycki ul. Ks. ciegiennego 1, Siemiatycze sokólski ul. Pi sudskiego 8 pok. 24, Sokó ka suwalski ul. Sportowa 20 pok. 2, Suwa ki wysokomazowiecki ul. Ludowa 11 pok. 2, Wysokie Mazowieckie zambrowski Al. Wojska Polskiego 27, Zambrów Nasienie buhajów amerykańskich Czołówka TPI Wyłaczny przedstawiciel CRI w Polsce Top Gen Sp. z o.o. ul. B. Chrobrego 23, G ubczyce tel. (77) w 102, kom , , biuro@topgen.pl

3 stycze -luty SPIS TRE CI Wizyta Ministra Rolnictwa w Bia ymstoku... 4 Spotkanie w sprawie trudnej sytuacji w rolnictwie... 4 XVI Walne Zgromadzenie PIR... 5 Wyst pienia Podlaskiej Izby Rolniczej... 5 Wybory do Walnych Zgromadze Izb Rolniczych... 6 Ani mróz, co szczypie w uszy, ani nieg, co w oczy prószy, ani wiatr, co czo o ch odzi, nic zabawie nie zaszkodzi... 7 P odno córek = wa ne kryterium przy wyborze buhaja!!!!... 8 Posiedzenia Rad Powiatowych PIR... 9 Delegaci... 9 Wywiad ze Stanis awem Rogalskim Grupa producentów rolnych obowi zki cz onków. Cze I P atno ci bezpo rednie w Polsce w latach Dop aty do materia u siewnego w 2015 r Obowi zek rejestracji produkcji pierwotnej Czy b dzie wykup ziemi przez obcokrajowców? Badanie i zawarto próchnicy w glebie Azot mineralny w glebie w okresie wiosny.. 16 Wa ne dla osób wykonuj cych umowy agencyjne, umowy zlecenia Rozliczenie podatku dochodowego emeryta lub rencisty KRUS za 2014 r Zasady stosowania nawozów naturalnych.. 19 Rady i Porady - soda oczyszczona nie tylko w kuchni K cik kulinarny Og oszenia Efektywna gnojowica z Technologi EM Stanowisko producentów trzody chlewnej na spotkaniu w dniu 23 stycznia 2015r. My ni ej podpisani producenci trzody chlewnej, którzy spotkali my si w Krajowej Radzie Izb Rolniczych w dniu 23 stycznie br. (lista w za czeniu), wnioskujemy do Pana Ministra o podj cie nast puj cych dzia a : I. Bezwzgl dnie nale y powo a rz dow komisj ds. likwidacji ASF pod przewodnictwem Pani Premier Ewy Kopacz, w sk ad której wchodziliby przedstawiciele Ministerstwa Skarbu Pa stwa, Ministerstwa rodowiska, Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Polskiego Zwi zku owieckiego, G ównego Lekarza Weterynarii i Krajowej Rady Izb Rolniczych. 1. Celem Komisji by oby opracowanie programu likwidacji ASF w Polsce, w ramach którego nale a oby podj natychmiastowe dzia anie w zakresie wykupu trzody w gospodarstwach województwa podlaskiego (strefa zagro ona) niespe niaj cych zasad programu bioasekuracji i natychmiastowej wyp aty odszkodowa za wygaszenie produkcji za trzy lata. 2. Koniecznie nale y dokona odstrza u ca ej populacji dzików ze strefy czerwonej i ó tej oraz w uzgodnieniu z my liwymi wyznaczy dodatkow stref ochronn, na terenie której równie nale a oby dokona znacznej redukcji populacji dzików. Z ok. 400 tys. dzików terenie Polski nale y dokona odstrza u 3/4 populacji. 3. W celu ochrony przed wirusem ASF nale y wstrzyma przemieszczanie pozyskanych dzików do przetwórstwa do innych województw ni zagro one i przetwarza dziki na miejscu. W chwili obecnej dziki s przewo one np. do Brodnicy. II. W ramach uregulowa ekonomicznych produkcji trzody chlewnej nale y: 1. Uporz dkowa obrót warchlakami cznie z systemem nak adczym. Zak ady mi sne poprzez system nak adczy powoduj zmniejszenie niezale nej rodzimej produkcji, gdy zak ady mi sne stosuj nieuczciwe praktyki rozliczaj c swoje tuczniki z systemu nak adczego po kosztach produkcji a rolnikom proponuj cen du o ni sz. 2. da, aby ka de przedsi biorstwo produkuj ce w systemie nak adczym mia o obowi zek zg aszania do rejestru stad pod w asnym numerem, a nie pod numerem rolnika. 3. Uruchomi s u by weterynaryjne w celu przeprowadzenie pe nej kontroli weterynaryjnej z spoza terenu Polski na rynek krajowy ywca i pó tusz. W razie wykrycie nieprawid owo ci kosztami przeprowadzenia bada nale y obci y podmioty wprowadzaj ce ywiec i pó tusze na rynek a nie Skarb Pa stwa. 4. Wyja ni przyczyny ró ni w cenach wieprzowiny niemieckiej, czy du skiej na gie dach w UE a cenach sprowadzanych do Polski - czy nie s dumpingowe? 5. Wynegocjowa uruchomienie przez KE instrumentów kryzysowych mo liwych na rynku wieprzowiny. III. damy zmiany PROW w zakresie: 1. Dzia ania w ramach, którego b dzie do nansowana odbudowa produkcji prosi t. Znie górny limit produkcji dost pno ci w PROW 200 tys. euro na gospodarstwo. 2. Wprowadzenia do nowego PROW-u wsparcia inwestycji zwi zanych z budow lokalnych rze ni i ubojni przez grupy producentów rolnych. IV. damy spotkania z Panem Ministrem w ci gu miesi ca od dzisiejszego przedstawienia postulatów w celu uzyskania informacji na temat realizacji przedstawionych postulatów. Zespół redakcyjny MARTA KRUPI SKA Wydawca: Podlaska Izba Rolnicza, ul. Poros y 36D, Choroszcz, tel./fax: , bialystok@pirol.pl, Redaktor naczelny Marta Krupi ska. Zespó redakcyjny pracownicy Podlaskiej Izby Rolniczej. Biuro reklamy Ewa empicka, tel , ; prosperita@pirol.pl Nak ad: 5000 egz. Redakcja nie odpowiada za tre og osze i reklamy oraz zastrzega sobie prawo do dokonywania przeróbek i skrótów w tekstach. Materia ów nie zamówionych redakcja nie zwraca. Przygotowanie do druku: Studio FBI, ul. Murarska 17, Suwa ki, tel , Druk: Drukarnia HELIOS, ul. Lipowa 41A, Suwa ki, tel ,

4 4 WIESCI Z IZBY Wizyta Ministra Rolnictwa w Bialymstoku Wobec bardzo trudnej sytuacji w rolnictwie i wci nawarstwiaj cych si w nim problemów Podlaska Izba Rolnicza w dniu 2 lutego 2015r. zorganizowa a konferencj z udzia em Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Marka Sawickiego, Piotra Otawskiego Podsekretarza Stanu, G ównego Konser watora Przyrody w Ministerstwie rodowiska, Marka Piersztuka G ównego Lekarza Weterynarii. W konferencji wzi udzia równie Wojewoda Podlaski Andrzej Meyer, Wicewojewoda Podlaski Wojciech Dzierzgowski oraz Prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych Wiktor Szmulewicz. Debata mia a bardzo burzliwy przebieg. Podlaskie to jak dot d ` Przemawia Grzegorz Leszczy ski - Prezes PIR Przemawia Marek Sawicki - Minister Rolnictwa jedyny region w Polsce, gdzie wyst pi wirus Afryka skiego Pomoru wi (ASF). Dotychczas odnotowano tu 31 przypadków u dzików i trzy u wi. Minister Rolnictwa Marek Sawicki zapowiedzia, e we wtorek ( r.) z o y na posiedzeniu Rady Ministrów wniosek o depopulacj, czyli wybicie wszystkich dzików w województwie podlaskim. Poinformowa równie, e jest szansa, i rolnicy, którzy maj p aci kary za przekroczenie kwot mlecznych, b d je mieli Uczestnicy konferencji rozk adane na raty. Na spotkaniu mówi, e chodzi o roz o enie nale no ci na 3-5 lat. B dziemy si ubiegali w Komisji Europejskiej o derogacje w zakresie udzielenia pomocy na obs ug kredytu na ten cel - powiedzia na konferencji prasowej Sawicki. Agnieszka Artemiuk PIR Poros y Spotkanie w sprawie trudnej sytuacji w rolnictwie 20 stycznia 2015r. w siedzibie Podlaskiej Izby Rolniczej odby o si spotkanie z przedstawicielami zwi zków bran owych i zawodowych oraz z przewodnicz cymi Rad Powiatowych Izby. Spotkanie mia o na celu omówienie strategii dalszych dzia a w kontek cie zwrócenia uwagi dla Ministerstwa Rolnictwa na problemy z jakimi w obecnej sytuacji borykaj si rolnicy. W spotkaniu wzi li udzia : Cz onkowie Zarz du PIR, delegaci Izby oraz zaproszeni go cie: Krzysztof Banach Prezes Podlaskiego Zwi zku Hodowców Byd a i Producentów Mleka w Bia ymstoku, Bo ena Jelska - Jaro Prezes Podlaskiego Zwi zku Hodowców Trzody Chlewnej, Krzysztof Lipski Prezes Polskiego Zwi zku Zrzesze Hodowców I Producentów Drobiu, Niewi ski Marek- Dyrektor Biura Wojewódzkiego Zwi zku Hodowców Koni w Bia ymstoku, Mieczys aw Raczkowski Prezes Regionalnego Zwi zku Hodowców Owiec i Kóz, Wojciech Tryzyna- Prezes Podlaskiego Zwi zku Pszczelarzy w Bia ymstoku, Grzegorz Prze dziecki- przedstawiciel Zwi zku Zawodowego Centrum Przemawia Grzegorz Leszczy ski - Prezes PIR Narodowe M odych Rolników, Marianna Bonda przedstawiciel Wojewódzkiego Zwi zku Rolników, Kó ek i Organizacji Rolniczych. Agnieszka Artemiuk PIR Poros y

5 ` WIESCI Z IZBY XVI Walne Zgromadzenie PIR 19 grudnia 2014r. odby o si XVI Walne Zgromadzenie Podlaskiej Izby Rolniczej. W spotkaniu wzi o udzia 24 delegatów oraz zaproszeni go cie: Jerzy Leszczy ski cz onek Zarz du Województwa Podlaskiego, Stefan Krajewski- Dyrektor Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Barbara So omiewicz Dyrektor KRUS-u Bia ystok, Wojciech Kasjanowicz Dyrektor Agencji Rynku Rolnego, Jacek Jasi ski p.o. Dyrektora Departamentu Rolnictwa i Obszarów Rybackich Podlaskiego Urz du Wojewódzkiego, Miros aw Czech - Wojewódzki Inspektor Weterynaryjny ds. zdrowia zwierz t i zwalczania chorób zaka nych zwierz t. 5 Delegaci Walnego Zgromadzenia PIR Cz onkowie Walnego Zgromadzenia przyj li uchwa w sprawie uchwalenia bud etu na 2015r., uchwa w sprawie rekompensaty kosztów podró y cz onkom komisji wyborczych, uchwa w przedmiocie tekstu jednolitego Statutu Podlaskiej Izby Rolniczej oraz sprawozdanie z dzia alno ci statutowej Podlaskiej Izby Rolniczej za IV kwarta 2014r. Przyj te zosta o równie Stanowisko PIR w sprawie dramatycznej sytuacji na rynku mi sa wieprzowego. Op atek XVI Walne Zgromadzenie PIR zosta o zako czone spotkaniem op atkowym, na którym byli obecni ks. Andrzej Gniedziejko Duszpasterz Rolników oraz Ks. Jan Troc Proboszcz Para i Prawos awnej p.w. Za ni cia Naj wi tszej Marii Panny. Agnieszka Artemiuk PIR Poros y Wystapienia, Podlaskiej Izby Rolniczej - Podlaska Izba Rolnicza wyst pi a z wnioskiem do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi o wparcie dzia a w celu wykupienia przez dzier awców powiatu augustowskiego gruntów na w asno we wsi Kolnica za po rednictwem Agencji Nieruchomo ci Rolnych w Suwa kach. - W zwi zku z nap ywaj cymi sygna ami do Podlaskiej Izby Rolniczej o wykryciu niebezpiecznego gronkowca MRSA w mi sie wieprzowym pochodz cym z Danii i Niemiec Izba wyst pi a do G ównego Lekarza Weterynarii z zapytaniem jakie zosta y podj te dzia ania maj ce na celu ograniczenie nap ywu mi sa importowego z Danii i Niemiec. - Wyst pienie do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa o wydanie jednoznacznej interpretacji zarz dzenia stosowanego w przypadku zawieszenia przez bank, na wniosek kredytobiorcy, sp aty rat kapita u kredytu w zwi zku z wprowadzeniem np. ogranicze handlowych. - PIR w pe ni popar a Stanowisko Zwi zku Gmin Wiejskich Województwa Podlaskiego dotycz cego utworzenia specjalnego Podlaskiego wojewódzkiego programu budowy i modernizacji dróg rolniczych. - Wyst pienie do Ministra Rolnictwa w sprawie szybkiego uruchomienia rodków nansowych i wyrównania p atno ci bezpo rednich za 2014 r. dla rolników. - Podlaska Izba Rolnicza zg osi a u Ministra Rolnictwa potrzeb utworzenia specjalnego funduszu na rzecz rolnictwa. - Zarz d PIR zwróci si w imieniu rolników o wyja nienie, jakiego dokumentu potwierdzaj cego wysoko limitów produkcyjnych b dzie da a Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ci g dalszy na str. 6

6 6 ` WIESCI Z IZBY ci g dalszy ze str. 5 od bene cjentów po 1 kwietnia 2015 r. sk adaj cych wniosek o p atno dzia ania 121 Modernizacja gospodarstw rolnych dla wniosków o przyznanie pomocy na realizacj operacji dotycz cych priorytetu rodki towarzysz ce restrukturyzacji sektora mleczarskiego. - Wniosek Rady PIR w Hajnówce do Przewodnicz cego Zarz du Okr gowego w Bia ymstoku Polskiego Zwi zku owieckiego z pro b o podj cie dzia a w zakresie stworzenia realnej wyceny rekultywacji 1 hektara trwa ych u ytków zielonych. Wyst pienia w sprawie problemów rolników powsta ych w zwi zku z wyst pieniem choroby afryka skiego pomoru wi u dzików: - Pismo Podlaskiej Izby Rolniczej do Pani Ewy Kopacz Premier Rz du RP dotycz ce problemów wynikaj cych z afryka skiego pomoru wi. - W zwi zku z pojawiaj cymi si w mediach informacjami dotycz cymi zanieczyszczeniami ziarna kukurydzy wirusem afryka skiego pomoru wi ASF Podlaska Izba Rolnicza zwróci a si do Wojewody Podlaskiego o podj cie zdecydowanych i natychmiastowych dzia a. - Na wniosek rolników z obszarów dotkni tych wirusem ASF Podlaska Izba Rolnicza wyst pi a z wnioskiem do Krajowej Rady Izb Rolniczych o interpretacj zarz dzenia stosowanego w przypadku zawieszenia przez bank na wniosek kredytobiorcy sp aty rat kapita u kredytowego w zwi zku z wprowadzeniem np. ogranicze handlowych. - Podlaska Izba Rolnicza wyst pi a z pismem do Ministerstwa rodowiska G ównego Konserwatora Przyrody o podj cie systemowych rozwi za dzia a w sprawie ASF. - W zwi zku z posiedzeniem Sejmowych Komisji Administracji i Cyfryzacji, Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Spraw Wewn trznych w dniu 16 grudnia 2014 r. w Sejmie RP, Podlaska Izba Rolnicza zwróci a si do Wojewody Podlaskiego o wsparcie w posiedzeniu. - Mimo podejmowanych wielu rozwi za zarówno na szczeblu wojewódzkim jak ministerialnym, spory pomi dzy rolnikami a ko ami owieckimi zaostrzy y si. Dlatego PIR wyst pi a do Ministra rodowiska o ponowne wsparcie dotycz ce gospodarki owieckiej zwi zanej z pojawieniem si afryka skiego pomoru wi u dzików. - W zwi zku z analizowanym na wspólnym posiedzeniu trzech Komisji Sejmowych (Administracji i Cyfryzacji, Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Spraw Wewn trznych) i brakiem reakcji rz du na wniosek rolników oraz Wojewody Podlaskiego odno nie wprowadzenia przez Rad Ministrów stanu kl ski ywio owej na wskazanych obszarach województwa podlaskiego, Podlaska Izba Rolnicza zwróci a si z wnioskiem o og oszenie stanu kl ski ywio owej do Wicewojewody Podlaskiego oraz Przewodnicz cego Sejmowej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. - Stanowisko Walnego Zgromadzenia Podlaskiej Izby Rolniczej w sprawie dramatycznej sytuacji na rynku mi sa wieprzowego. Opiniowali my nast puj ce akty prawne: projekt rozporz dzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie nabywania uprawnie przez inspektora rolnictwa ekologicznego, projekt ustawy Prawo owieckie, projekt ustawy o szkodach owieckich, ubezpieczeniach obowi zkowych od szkód owieckich, owieckim Funduszu Odszkodowawczym oraz o zmianie niektórych ustaw, projekt ustawy o Prawie wodnym, projekt ustawy o p atno ciach w ramach systemów wsparcia bezpo redniego, projekt w sprawie stawek dop at do 1 ha powierzchni gruntów ornych obsianych lub obsadzonych materia em siewnym kategorii elitarny lub kwali kowany. Wybory do Walnych Zgromadzen Izb Rolniczych Krajowa Rada Izb Rolniczych uchwa nr 9/2014 z dnia 25 listopada 2014 r. zarz dzi a wybory do walnych zgromadze izb rolniczych, w tym Podlaskiej Izby Rolniczej. Dzie wyborów zosta wyznaczony na niedziel 31 maja 2015 r. Cz onkami samorz du rolniczego z mocy prawa s osoby zyczne i prawne, b d ce podatnikami podatku rolnego, podatku dochodowego z dzia ów specjalnych produkcji rolnej oraz cz onkowie rolniczych spó dzielni produkcyjnych posiadaj cy w tych spó dzielniach wk ady gruntowe. Podatnikiem podatku rolnego s jedynie w a ciciele, posiadacze samoistni, u ytkownicy wieczy ci lub posiadacze gospodarstw rolnych, tj. gruntów o cznej powierzchni przekraczaj cej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy (art.2 ust.1 ustawy o podatku rolnym). W gminie, w której powierzchnia u ytków rolnych nie przekracza 4 tys. ha (okr g jednomandatowy) do rady powiatowej izby wybiera si jednego cz onka, a gdy przekracza 4 tys. ha (okr g dwumandatowy) wybiera si dwóch cz onków. W okr gu wyborczym stanowi cym obszar miasta na prawach powiatu, wybiera si tylko jednego przedstawiciela. W ka dym powiecie zostanie utworzona rada powiatowa izby rolniczej. W jej sk ad wejd rolnicy, którzy w wyborach do tego Iwona Denisiuk PIR Poros y organu, otrzymaj najwi ksz ilo wa nie oddanych g osów. Rada powiatowa wybiera, ze swego sk adu Przewodnicz cego Ray Powiatowej oraz delegata do Walnego Zgromadzenia Izby Rolniczej, której kadencja trwa 4 lata. Rolnik ubiegaj cy si o mandat cz onka Rady Powiatowej musi wype ni i z o y nast puj ce dokumenty: zg oszenie kandydata, o wiadczenie o zgodzie na kandydowanie oraz list cz onków zawieraj ca co najmniej 50 podpisów poparcia osób uprawnionych, posiadaj cych prawo wyborcze. Druki te oraz wszystkie niezb dne informacj mo na b dzie otrzyma w biurach powiatowych Podlaskiej Izby Rolniczej lub pobra ze strony internetowej Czytelnie wype nione dokumenty nale y z o y w nieprzekraczalnym terminie do 11 maja 2015 r. do Okr gowej Komisji Wyborczej w siedzibie Gminy. Spis cz onków izby rolniczej uprawnionych do g osowania, zostanie udost pniony do wgl du w siedzibie urz du gminy/miasta najpó niej w 14 dniu przed dniem wyborów, tj. 17 maja 2015 r. Ka dy rolnik, mo e sprawdzi czy zosta w nim uj ty i wnie w tej sprawie za alenie. ci g dalszy na str. 7

7 ` WIESCI Z IZBY ci g dalszy ze str. 6 TERMINARZ WYKONANIA POSZCZEGÓLNYCH CZYNNO CI ZWI ZANYCH Z PRZEPROWADZENIEM WYBORÓW DO WALNYCH ZGROMADZE IZB ROLNICZYCH 7 Ani mróz, co szczypie w uszy, ani snieg, co w oczy prószy, ani wiatr, co czoło chłodzi, nic zabawie nie zaszkodzi Przysz a zima a my czekaj c z ut sknieniem na lato w okresie ferii organizujemy dla dzieci i m odzie y do 16 roku ycia z województwa podlaskiego, których przynajmniej jedno z rodziców jest ubezpieczone w pe nym zakresie lub jedno z rodziców jest uprawnione do wiadcze z Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Spo ecznego wyjazd na zimowisko. W tym roku dzieci po raz drugi z rz du wyjecha y na zimowisko do miejscowo ci Tle po o onej w samym sercu Wdeckiego Parku Krajobrazowego w Borach Tucholskich, drugim co do wielko ci kompleksie le nym w Polsce. Tle usytuowany jest nad rzek Wd i pi knym jeziorem urskim. To miejscowo bogata w liczne szlaki turystyczne i wzniesienia rodem z krajobrazu górskiego, zach caj ce do zimowych spacerów i wycieczek. Jest wprost stworzony do nie nych zabaw i stanowi doskona e miejsce do uprawiania sportów zimowych. Na zimowisko wyjecha o 21 dzieci z powiatów: bia ostockiego, monieckiego, zambrowskiego, wysokomazowieckiego, hajnowskiego i augustowskiego. Zakwaterowanie mia y w O rodku Patria w Tleniu w pokojach 3-6 osobowych i azienk. W O rodku dzieci mia y do swojej dyspozycji wietlic wyposa on w sprz t muzyczny i sportowy. Nie zabrak o wycieczek: do kompleksu rekreacyjnego Fojutowo wraz z wej ciem na basen, do kompleksu róde termalnych w Grudzi dzu i na zamek Krzy acki w Kwidzyniu oraz do Torunia, gdzie dzieci zwiedza y Starówk, Muzeum Kopernika oraz za ywa y k pieli w parku wodnym Oleander. Tegoroczn atrakcj dla dzieci by a nauka jazdy konno z której bardzo ch tnie korzysta y. Podczas wypoczynku zimowego nie zabrak o zaj sportowych wraz z Olimpiad Sportow (sanki, lodowisko, hala sportowa oraz nornic-walking), ognisk z pieczeniem kie basek, wieczorów artystycznych oraz dyskotek i konkursów wiedzy oraz quizów. Radosne i wypocz te dzieci wróci y do swoich domów 6 lutego br. Agnieszka Artemiuk PIR Poros y

8 8 ARTYKUL SPONSOROWANY P odno córek = wa ne kryterium przy wyborze buhaja!!!! W ostatnich latach hodowcy byd a mlecznego wyra aj du e zaniepokojenie narastaj cymi trudno ciami w osi gni ciu po danego poziomu p odno ci stada. Indeks p odno ci córek (DPR) uwzgl dniono po raz pierwszy jako o cjalnie ocenian cech do ameryka skiego systemu wyceny w lutym 2003 roku. Krótko po tym, w sierpniu 2003 indeks p odno ci córek uwzgl dniono po raz pierwszy w indeksie Lifetime Net Merit (LNM), co udowodni o jak istotne jest poprawianie tej cechy w wiecie hodowlanym. Nacisk na p odno córek wzrós dodatkowo w ci gu ostatniej dekady i w aktualnym indeksie LNM ma warto 11% w porównaniu do 7% w 2003 roku. P odno córek pozwala producentom okre li jak szybko krowa zacieli si ponownie po wycieleniu. Wska nik ten okre la procent niecielnych krów, które zaciel si w ci gu pierwszych 21dni. Ka dy wzrost p odno ci córek o 1% oznacza 4-dniowy spadek liczby dni okresu mi dzywycieleniowego (dni otwartych), a dni otwarte mo na okre li w przybli eniu jako p odno córek pomno on przez -4. W zwi zku z tym buhaj z warto ci +2.0 to odpowiednik -8 dni otwartych. Genetyczna korelacja pomi dzy liczb dni otwartych, a wska nikiem cielno ci jest niezwykle wysoka (0,99). St d jednym ze sposobów zredukowania dni otwartych jest szybkie zacielenia krów. Jak wi c zmieni a si sytuacja p odno ci w stadach w Stanach Zjednoczonych po po o eniu nacisku na dodan cech w programach genetycznych? W 2003 roku rednia liczba dni otwartych dla rasy Holszty skiej wynosi a 426. W 2010 redni okres mi dzywycieleniowy to ju 409 dni. Tabela 1 podaje okres mi dzywycieleniowy w dniach dla rasy Holszty skiej oraz Jersey w roz o eniu na lata. W okresie krótszym ni 10 lat okres mi dzywycieleniowy skróci si o 17 dni!! Od strony ekonomicznej post p genetyczny wygl da nast puj co: zak adaj c nawet zachowawczo warto 10 z na dzie otwarty, rasa Holszty ska przynosi rednie oszcz dno ci w wysoko ci 170 z na krow. W przypadku rasy Jersey okres mi dzywycieleniowy równie skróci si o 17 dni. Tabela 1. redni Okres Mi dzywycieleniowy (Dni) wg ras. Hodowcy, którzy wybierali buhaje na podstawie p odno ci córek zauwa yli zmian +0,9 w rasie Holszty skiej w tych samych latach od warto ci -0,18 do +0,72. Ukierunkowanie na p odno w programie genetycznym sprawdzi o si!! Pami tajmy jednak, e p odno naszych stad ma jeszcze wiele innych sk adowych, takich jak: ywienie (odpowiedni bilans bia ka i energii w paszy), dobrostan zwierz t (np. odpowiednie na wietlenie pomieszcze inwentarskich), zachowanie odpowiednich zasad post powania z nasieniem podczas zabiegu inseminacji. Po skrupulatnym zachowaniu tych zasad, pozostaje nam najwa niejsza i podstawowa czynno jak nale y wykona, a mianowicie obserwacja stada, im cz stsza, tym wy szy poziom p odno ci stada!! Zainteresowanych doradztwem w tym zakresie zapraszam do kontaktu ze mn pod nr. tel ( ród o: CRI Int.) Pawe Sztukowski Koordynator regionu pó nocno-wschodniego Top Gen sp. z o. o.

9 ` WIESCI Z IZBY/ DELEGACI Posiedzenia Rad Powiatowych PIR 9 W miesi cu grudniu 2014 r. odby o si pi posiedze Rad Powiatowych Podlaskiej Izby Rolniczej. W dniu 2 grudnia 2014 r. odby o si posiedzenie Rady PIR powiatu wysokomazowieckiego, 17 grudnia obradowa y Rady Powiatowe w Augustowie oraz Grajewie, 29 grudnia ub.r. odby o si posiedzenie Rady powiatu zambrowskiego, a 30 grudnia ub.r. odby o si posiedzenie Rady Powiatowej w Suwa kach. G ównymi tematami poruszanymi na posiedzeniach Rad Powiatowych by a aktualna sytuacja na rynku mleka sprawa kar za przekroczenie kwot mlecznych, aktualny stopie wyp aty p atno ci bezpo rednich, sprawa afryka skiego pomoru wi oraz innych chorób zaka nych u byd a i trzody chlewnej, kszta t p atno ci bezpo rednich w Polsce w latach Dyskutowano równie na temat uboju rytualnego, bioasekuracji oraz o ptasiej grypie. Podj to dyskusj na temat szkód w uprawach spowodowanych przez dziki. Poruszono tak e temat Spó ek Wodnych w powiecie augustowskim. red. Piotr Filimoniuk Delegat Podlaskiej Izby Rolniczej w powiecie hajnowskim z gminy Czy e. Ma 39 lat, dwójk dzieci. Pan Piotr jest radnym powiatu hajnowskiego, gdzie jest przewodnicz cym Komisji Bud etowej. Ponadto by so tysem wsi Kuraszewo oraz radnym Gminy Czy e w kadencji Pan Filimoniuk posiada wykszta cenie rednie pe ne-mechanik pojazdów samochodowych. Gospodarstwo rolne prowadzi od Pocz tkowo zajmowa si chowem byd a mlecznego, ale od 2009 ze wzgl du na trudn sytuacj na rynku mleka, przekwali kowa gos- podarstwo na produkcj ro linn. Obecnie gospodaruje na 50 hektarach. Od 1998 roku zajmuje si równie inseminacj. Pan Piotr jest aktywnym dzia aczem spo ecznym uczestnicz c w yciu Podlaskiej Izby Rolniczej, wystawach i spotkaniach zwi zanych z rolnictwem. Chcia by w dalszym ci gu wspó pracowa z PIR oraz reprezentowa i wspiera rolników swojej gminy. Magdalena Kowalska PIR Hajnówka

10 10 WYWIAD Wywiad ze Stanisławem Rogalskim 1. Jest Pan rolnikiem, aktywnie uczestniczy Pan w ubieg o- rocznym prote cie pod Podlaskim Urz dem Wojewódzkim, czy nast puj ce obecnie zmiany s satysfakcjonuj ce? Projekt Prawa owieckiego przygotowany przez Ministerstwo rodowiska jest samo w sobie dobr zmian. Jednak zbyt ma o mówi si w nim o rekompensatach za szkody owieckie wyrz dzone przez zwierzyn dzik w uprawach rolnych. G os rolników dochodzi jednak na szcz cie do parlamentarzystów, jest projekt ustawy o szkodach owieckich. W tym projekcie po raz pierwszy znalaz si zapis, w którym Skarb Pa stwa, w a ciciel zwierzyny ownej, mia by partycypowa nansowo w szkodach. Ju samo to jest sukcesem ale wiele zapisów tego projektu jest b dnych i nansowo szkodliwych dla rolników. My rozumiemy, e rolnicy musz wspó pracowa z my liwymi w celu ograniczenia szkód ale nikt nie mo e wymaga od Nas wygradzania swoich pól. W wyniku naszego protestu, jesieni, pojawi y si dodatkowe ch odnie oraz ponad 600 rolników skorzysta o z pomocy de minimis. Obecnie rz d obieca kolejne, ponad, 6 mln z na t pomoc ale o sukcesie absolutnie nie mo na mówi. Podlaska Izba Rolnicza od dawna apelowa a o zmiany. Cz z nich ju nast puje ale o wiele z nich wci zabiegamy. Rz dz cy nie musieli czeka na fal protestów aby je przeprowadzi. Stanis aw Rogalski - cz onek zarz du PIR 2. Szkody owieckie i brak satysfakcjonuj cych odszkodowa to nie jedyne zmory podlaskich rolników. Co Pan, jako producent mleka, s dzi o karach, które zap ac mleczarze za nadprodukcj? Z chwil podj cia decyzji o likwidacji kwot mlecznych Unia Europejska uchwali a pakiet mleczny, który gwarantowa producentom mleka tzw mi kkie l dowanie poprzez rekompensat z kasy unijnej. Francuzi czy Niemcy dostali 2-3 centy do litra mleka. Polscy producenci nie dostali nic, wszystko wrzucone zosta o w dop aty bezpo rednie, które otrzymuj nie tylko mleczarze. Gdyby tra o to tam gdzie powinno to jedni zrekompensowaliby sobie kary, inni ograniczenie produkcji. Uwolnienie kwot mlecznych spowoduje obni enie cen surowca gdy poda b dzie du o wi ksza ni w okresie kwotowania. Ka da z otówka zainwestowana w podlaskie mleko nakr ca rozwój rm w regionie. Rolnicy nie chomikuj pieni dzy w rajach podatkowych i bankach szwajcarskich, ka da nadwy ka jest inwestowana w gospodarstwo. W ostatnich miesi cach nie ma nadwy ek co skutkuje zastojem w gospodarce i problemami podlaskich rm. Nadziej na pozytywne zmiany s powo ane w lutym zespo y, w tym zajmuj cy si kwesti p atno ci (kar) za przekroczenie kwot w sektorze mleka Na marcowej radzie ministrów rolnictwa w Brukseli zg oszony b dzie wniosek o roz o enie kar za nadprodukcj mleka przez polskich rolników.je li Komisja Europejska zgodzi si na propozycj Ministra Marka Sawickiego i kary zostan roz o one na 5 lat w formie nieoprocentowanego kredytu b dzie to jak ulg dla mleczarzy, cho liczyli my na znacznie wi cej. 3. Pan ma wysok wydajno w stadzie. Podzieli si Pan recept na sukces? Wydajno mojego stada oscyluje wokó litrów, uda o si to dzi ki równowa eniu tradycji i nowoczesno ci w gospodarstwie. Wraz z on Gra yn prowadz gospodarstwo rodzinne. Osi ga ono satysfakcjonuj ce Nas rezultaty tak e dzi ki 3 doros ym synom, na pomoc których zawsze mog liczy. Wysoka wydajno to tak e zas uga wieloletniej wspó pracy ze SHiUZ oraz w a ciwego ywienia. W pe noporcjówki zaopatruj si w Agrocentrum, to dobry regionalny producent pasz. Staram si maksymalnie wykorzysta potencja w asnego gospodarstwa w ywieniu, bardzo w tym pomagaj popularne EM-y Kiszonki z ich Zakiszaczem, dodatek bokashi do paszy tre ciwej i probiotyk dla ciel t bo naprawd zdrowiej rosn. (Greenland Technologia EM- przyp. redakcji prosz pyta w Biurach Podlaskiej Izby Rolniczej). 4. Czy hodowla trzody, w województwie podlaskim jest skazana na pora k? Rozwój rolnictwa na naszym terenie nieodzownie wi e si z produkcj zwierz c. Mamy zbyt s abe ziemie by konkurowa z rolnikami z innych województw. Do urodzaju na polach potrzebujemy obornika i gnojowicy. redniej wielko ci rodzinne gospodarstwo nie utrzyma si z samej produkcji ro linnej, do tego s potrzebne setki hektarów. Hodowla trzody w województwie podlaskim ma swoje tradycje, s gminy o du ym nat eniu chlewni, rolnicy pod tym k tem produkcji modernizowali swoje gospodarstwa. Nie mo na pozwoli na to, by wirus ASF u dzików i embargo rosyjskie doprowadzi y do bankructwa tych ludzi. Przez ponad rok odnotowano niewiele ponad 30 przypadków wirusa ASF u dzików, zara one winie by y w ma ych, ródle nych gospodarstwach. Obostrzenia jakim podlegaj hodowcy trzody s zbyt du e, a proponowanych kosztów bioasekuracji nie ud wignie redniej wielko ci gospodarstwo. Podlaska Izba Rolnicza wci, wszystkimi dost pnymi sobie rodkami, zabiega w rz dzie, parlamencie i weterynarii o lepszy los hodowców trzody. Ci ko by silnym pa stwem, gdy nie decyduje si w 100% o sobie. Przez ponad 40 lat byli my pod jarzmem Zwi zku Radzieckiego, teraz min o 10 lat kurateli Unii Europejskiej. Wiele obostrze to nie nasze widzi mi si tylko rozporz dzenia unijne, do których musimy si dostosowa. Unia Europejska zbyt srogo potraktowa a województwo podlaskie po wykryciu pierwszego przypadku ASF. Weterynaria niepotrzebnie, praktycznie zamrozi a polowanie na dziki. Przypadki wirusa nieuchronnie zmierzaj w stron powiatu hajnowskiego, ó ta strefa si rozszerza a obawy hodowców rosn. Mo na mie tylko nadziej, e przeprowadzony ostatnimi czasy odstrza dzików zablokuje rozprzestrzenianie si wirusa ASF. 5. Czy nie nale y wzmocni pozycji rolników now ustaw o Izbach Rolniczych? Podlaska Izba Rolnicza robi wi cej ni wymaga tego od Nas ustawa czy Statut. Bol czk samorz du rolniczego jest to, e opinie wydawane przez Izby nie s wi ce. Reagujemy na problemy w rolnictwie szybko - posi kujemy si do wiadczeniami zwi zków bran owych z przedstawicielami, z którymi spotykamy si regularnie. Gdyby rz dz cy zechcieli reagowa na nasze sygna y o nachodz cych problemach (jak np. tych zwi zanych z ASF) nie by oby tak du ego spo ecznego niezadowolenia. Problemu z nadmiern populacj dzików i zwi zanych z tym szkód w uprawach nie by oby, gdyby ws uchano si w sygna y PIR p yn ce ju w 2013 roku, gdy wirus ASF pojawi si u naszych s siadów. Ustawy o Izbach rolniczych nie nowelizowa y kolejne rz dy, chyba nie ma nadziei na w a ciwe uregulowanie pozycji samorz du rolniczego w naszym systemie prawnym. Z Panem Stanis awem Rogalskim - cz onkiem Zarz du PIR rozmawia a Ewa empicka

11 Grupa producentów rolnych obowiazki członków. Czesc I Wraz z coraz wi ksz konkurencj w sektorze rolniczym, problemami ze znalezieniem nowych rynku zbytu towarów rolnospo ywczych, na o onymi embargami przez pa stwa o cienne, wobec producentów rolnych stawiane s coraz wi ksze wymagania. Potencjalni kontrahenci, których coraz trudniej pozyska, oczekuj od producentów rolnych nie tylko tego aby kupowany towar by jak najwy szej jako ci, lecz tak e dostarczenia jego w wi kszej ilo ci w czasie jednej dostawy( redukcja kosztów transportu) oraz jak najni szej ceny towaru. Aby wyj naprzeciw stawianym oczekiwaniom, warto zastanowi si nad bardziej sformalizowan form prowadzenia dzia alno ci rolniczej, któr s grupy producentów rolnych. Niew tpliwie taka forma prowadzenia gospodarstwa rolnego wymaga od jego w a ciciela spe nienia wielu warunków. Przede wszystkim podkre lenia wymaga, i osoba chc ca za o y grup producentów rolnych musi zdawa sobie spraw z ca kowitej zmiany formy prawnej prowadzenia dzia alno ci rolniczej. Bowiem z dniem za o enia grupy, rolnicy b d cy jej cz onkami staj si w wietle prawa przedsi biorc maj cym osobowo prawn, wraz ze wszystkim konsekwencjami w sferze administracyjno - prawnej, podatkowej czy ksi gowej. A zatem, je eli zdecydujemy si na prowadzenie dzia alno ci rolniczej w formie grupy producentów rolnych, godzimy si by w okre lonym zakresie instytucje takie jak Urz d Skarbowy, Agencja Modernizacji i Restrukturyzacji Rolnictwa, Urz d Marsza kowski itp. postrzega y nas nie jako Jana Kowalskiego, lecz jako grup producentów rolnych X w sk ad którego wchodzi mi dzy innymi Pan Kowalski. Obowi zki na o one na grup producentów rolnych spe nia musi ka dy z jej cz onków. Powy sze jest o tyle istotne, bowiem zak adaj c grup producentów rolnych musimy mie pewno, i osoby które b d z nami j wspó - tworzy s godne zaufania, maj takie same cele gospodarcze a wspó praca z nimi nie b dzie k opotliwa. O powy szym tj. o pewnego rodzaju odpowiedzialno ci zbiorowej cz onków grupy, rolnicy skuszeni do nansowaniami pieni nymi cz sto zapominaj. Zaczynaj c wspó prac, nie tworz szczegó owego planu dzia ania, podzia u obowi zków, zasad reprezentacji grupy i zasad podejmowania decyzji czy nie okre laj rodków nacisku w przypadku niekonsekwencji jednego z jej cz onków - konsekwencj czego s spory s dowe w zakresie odpowiedzialno ci cz onków grupy. Przed szczegó ow analiz prawn instytucji grup producentów rolnych nale y zastanowi si, nad celem za o enia grupy producentów rolnych. Posi kuj c si danymi uzyskanymi z Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, wskazuj i g ówne cele prowadzenia dzia alno ci rolniczej w formie grupy producentów rolnych to mi dzy innymi dostosowanie produkcji rolnej do warunków rynkowych, poprawa efektywno ci gospodarowania, planowanie produkcji ze szczególnym uwzgl dnieniem jej ilo ci i jako ci, koncentracja poda y, organizowanie sprzeda y produktów rolnych oraz ochrona rodowiska naturalnego. Korzy ci wynikaj ce z przynale no ci do grupy producentów rolnych to przede wszystkim ograniczenie liczby po redników, wy sze jednostkowe przychody cz onków (ta sze dla grupy: nawozy, rodki ochrony ro lin, transport), lepsze ceny za jednolity, dobry jako ciowo produkt, dostarczony w terminie, wspólne inwestycje (kapita, kredyty, maszyny, magazyny i ch odnie), wspólne przygotowanie odpowiednich partii produktów (magazynowanie, suszenie, konfekcjonowanie, pakowanie i oznakowanie), harmonogram dostaw, wspólna promocja produktów, silniejsze PORADY PRAWNE 11 partnerstwo powoduj ce wzmocnienie dominacji na rynku i jego lepszy monitoring (dost p do informacji), oraz roz o enie ryzyka na wszystkich cz onków grupy i wspólne rozwi zywanie problemów oraz korzystanie z doradztwa. W zwi zku z powy szym, je eli chcesz sformalizowa prowadzon przez siebie dzia alno rolnicz aby w oczach potencjalnych kontrahentów sta si bardziej wiarygodnym podmiotem i masz jednocze nie grono zaufanych osób pro-dukuj cych ten sam towar niniejszy artyku jest dla Ciebie. Zaczynaj c prawn analiz tematu grup producentów rolnych wskaza nale y, i dzia aj one na podstawie przepisów ustawy z 15 wrze nia 2000 r. o grupach producentów rolnych i ich zwi zkach oraz o zmianie innych ustaw (Dz. U. Nr 88, poz. 983 z pó n. zm.). Ustawa okre la, e cz onkami grupy mog by : 1. osoby zyczne, 2. jednostki organizacyjne nieposiadaj ce osobowo ci prawnej 3. osoby prawne - prowadz ce gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym lub prowadz ce dzia alno rolnicz w zakresie dzia ów specjalnych produkcji rolnej. Powy sze podmioty, chc c dokona rejestracji grupy producentów rolnych musz dokona poni szych czynno ci ( obowi zków): 1. wybra w a ciw form prawn dzia alno ci, 2. stworzy plan dzia ania grupy, 3. dokona rejestracji grupy w Krajowym Rejestrze S dowym, 4. uzyska numer identy kacji krajowego rejestru urz dowego podmiotów gospodarki narodowej REGON, 5. uzyska numer identy kacji podatkowej NIP, 6. wyrobi piecz tk, 7. za o y rachunek bankowy, 8. powiadomi w ci gu 14 dni od dnia rozpocz cia dzia alno ci w a ciwego inspektora pracy i w a ciwego pa stwowego inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej dzia alno ci oraz o przewidywanej liczbie pracowników, 9. zarejestrowa grup producentów rolnych w Urz dzie Marsza kowskim Nawi zuj c do powy szego, jednym z najbardziej istotnych wymogów stawianym nowemu podmiotowi jest wybór formy prawnej grupy. Zgodnie z art. 3. ustawy o grupach producentów rolnych, grupa dzia a jako przedsi biorca (prowadzi dzia alno gospodarcz ), posiadaj cy osobowo prawn. Przedsi biorca jest zobowi zany zapozna si ze wszystkimi warunkami prowadzenia dzia alno ci gospodarczej, wynikaj cymi z obowi zuj cych przepisów oraz stosowa si do nich w trakcie jej wykonywania. Na dzie dzisiejszy grupa producentów rolnych mo e dzia a w formie: spó dzielni, spó ki z o. o., stowarzyszenia, zrzeszenia. Wybór w a ciwej formy prawnej w szczególno ci uzale niony jest od warunków produkcji produktu rolnego, ilo ci cz onków grupy, ustalonych warunków rozlicze i wielu innych czynników. W ka dym indywidualnym przypadku wybór ten powinien by skonsultowany z prawnikiem czy doradc rolnym. Jak wskazuje praktyka, najbardziej popularn form prowadzenia dzia alno ci gospodarczej jest spó ka zo.o., spó dzielnia oraz zrzeszenie. Ponadto, zgodnie z ustaw o grupach producentów rolnych - grupy producentów rolnych prowadz dzia alno gospodarcz jako przedsi biorcy posiadaj cy osobowo prawn, pod warunkiem, e: ci g dalszy na str. 12

12 12 ci g dalszy ze str. 11 PORADY PRAWNE/ INFORMACJE 1. zosta y utworzone przez producentów jednego produktu rolnego lub grupy produktów; 2. dzia aj na podstawie statutu lub umowy (aktu za o y- cielskiego); 3. sk adaj si z cz onków, udzia owców lub akcjonariuszy ( aden z nich nie mo e posiada wi cej ni 20% g osów na walnym zgromadzeniu lub zgromadzeniu wspólników); 4. przychody ze sprzeda y produktów lub grup produktów wytworzonych w gospodarstwach cz onków grupy stanowi wi cej ni po ow przychodów grupy ze sprzeda y produktów lub grup produktów, dla których grupa zosta a utworzona; 5. okre l obowi zuj ce cz onków grupy zasady, dotycz ce jako ci i ilo ci dostarczanych grupie produktów lub grup produktów oraz sposoby przygotowania produktów do sprzeda y uj te w formie aktu za o ycielskiego. Powy sze wytyczne stanowi drugi z najbardziej istotnych obowi zków, których potencjalny cz onek grupy powinien spe ni w procesie tworzenia grupy producentów rolnych. Mog one by przypisane jako elementy konstrukcyjne planu dzia ania grupy. Jednak e, ze wzgl du na szeroki zakres opisywanego tematu, w tym przede wszystkim ch szczegó owego opisania plusów i minusów ka dej z form prawnych, szczegó owy opis pozosta ych obowi zków cz onków grupy a tak e opisanie pomocy nansowej udzielanej grupie informacje te zostan opisane w cz ci II i III artyku u. Radca prawny Gra yna Wyszkowska Płatnosci bezposrednie w Polsce w latach Nowy sezon sk adania wniosków o p atno ci unijne zbli a si wielkimi krokami. Mimo, i obecny PROW powinien si rozpocz (jak mo na by by o wywnioskowa z nazwy) ju w 2014 roku, nowy system p atno ci b dzie obowi zywa dopiero od roku bie cego. Niestety nawet teraz (w lutym) nie s znane ostateczne wersje najwa niejszych ustaw i rozporz dze, na podstawie których mo na by by o pozna wszystkie kryteria owych p atno ci. Wszystkie dokumenty s niestety na etapie projektowania, a ostateczne wersje wejd w ycie 15 marca. Jak ju nie raz informowano we wszystkich mediach, system p atno ci si zmieni do radykalnie, wi c albo nale a oby przyswoi szereg dokumentów i próbowa samemu si wzi za wniosek, albo powierzy gospodarstwo w r ce fachowców. Istotn informacj jest to, i mo na taki wniosek wype ni i wys a drog internetow (samemu b d z pomoc zaufanego doradcy). Unia Europejska wr cz k adzie na to nacisk. W roku 2018 wszystkie wnioski b d sk adane tylko i wy czni drog internetow. Nale a oby zacz od tego, kto mo e si ubiega o p atno ci bezpo rednie. Rolnik, któremu zosta nadany numer identy kacyjny oraz którego czna powierzchnia gruntów obj tych obszarem zatwierdzonym b d cych w posiadaniu tego rolnika jest nie mniejsza ni 1 ha. Wszystkie grunty musz by w posiadaniu rolnika w dniu 31 maja roku, w którym zosta z o ony wniosek, a poszczególne dzia ki rolne nie mog by mniejsze ni 0,1 ha. I tu pojawi a si furtka dla tych, którzy maj nieco mniej ni 1 ha. P atno ci bezpo rednie b d przyznawane, je eli rolnik spe nia warunki do przyznania p atno ci zwi zanych do zwierz t i z o y wniosek o przyznanie tych p atno ci oraz gdy czna kwota p atno ci bezpo rednich wynosi co najmniej równowarto w z otych kwoty 200 euro. Jedn z p atno ci, która b dzie kontynuowana wzorem lat poprzednich, b dzie jednolita p atno obszarowa ( JPO). Szacowana stawka owej p atno ci b dzie wynosi a oko o 107 EUR/ha. Nowo ci w przypadku JPO b dzie fakt, i p atno ta b dzie równie przys ugiwa a rolnikom, którzy zalesili swoje grunty w ramach PROW po roku 2008 lub w ramach PROW Kolejna p atno bezpo rednia to p atno za zazielenienie. Zazielenienie jest obowi zkiem rolnika z tytu u praktyk rolniczych korzystnych dla klimatu i rodowiska. Realizowane ma by poprzez dywersy kacj upraw, utrzymanie trwa ych u ytków zielonych oraz utrzymanie obszarów proekologicznych. W zale no ci od ilo ci posiadanych w gospodarstwie gruntów ornych oraz udzia u trwa ych u ytków zielonych, rolnicy b d zobowi zani do realizacji jednej, dwóch lub trzech praktyk. Szacowana stawka p atno ci b dzie wynosi a 74 EUR/ha. Dywersy kacja dotyczy gospodarstw rolnych, których powierzchnia gruntów ornych przekracza 10 ha i zobowi zuje rolników do prowadzenia co najmniej 2 ró nych upraw na gruntach ornych (pow. 30 ha trzy ró ne uprawy). Utrzymanie trwa ych u ytków zielonych dotyczy g ównie rolników gospodaruj cych na obszarach NATURA B dzie ich obowi zywa zakaz przekszta cania i zaorywania trwa ych u ytków zielonych. Ponadto powierzchnia TUZ w skali kraju nie mo e si zmniejszy wi cej ni o 5% w stosunku do 2015 roku. Utrzymanie obszarów proekologicznych to ostatni z elementów zazielenienia. B dzie dotyczy o gospodarstw posiadaj cych ponad 15 ha gruntów ornych. Gospodarstwa takie b d zobowi zane do wyznaczenia 5% gruntów ornych na cele proekologiczne. B d si tu zalicza y: grunty ugorowane, elementy krajobrazu (pomniki przyrody, oczka wodne do 100 m2, rowy do 2 m, ywop oty i pasy zadrzewie, drzewa wolnostoj ce, miedze ródpolne i zagajniki ródpolne), strefy buforowe, pasy gruntów kwali kuj cych si do p atno ci wzd u obrze y lasu, zagajniki o krótkiej rotacji, obszary zalesione po 2008 roku, mi dzyplony i pokrywa zielona oraz uprawy wi ce azot. Istnieje mo liwo wspólnej realizacji utrzymania obszarów proekologicznych przez kilku rolników. Nowo ci w ród p atno ci bezpo rednich jest p atno dla m odych rolników. P atno przyznawana na okres maksymalnie 5 lat, przy czym okres ten skracany b dzie o liczb lat, które up yn y mi dzy rozpocz ciem dzia alno ci rolniczej przez m odego rolnika, a pierwszym z o eniem wniosku o p atno dla m odych rolników. Wiek w pierwszym roku sk adania tego wniosku nie mo e przekroczy 40 lat (nie uko czony 41 rok ycia w pierwszym roku sk adania wniosku o przyznanie JPO w okresie ). P atno ta przys uguje maksymalnie do 50 ha, a szacunkowa stawka p atno ci wynosi oko o 60 EUR/ha. Odpowiednikiem starej p atno ci uzupe niaj cej ma by p atno dodatkowa (redystrybucyjna) o szacowanej wielko ci 40 EUR/ha. Wsparcie te jest skierowane do ma ych i rednich gospodarstw, ale przys uguje wszystkim rolnikom do gruntów mieszcz cych si w przedziale od 3,01 do 30,00 ha. Jedynym zaostrzeniem jest to, e przys uguje rolnikom którzy nie podzielili gospodarstwa po r. w celu uzyskania tej p atno ci. Now i bardzo interesuj c p atno ci jest p atno zwi zana z produkcj (do powierzchni upraw i do zwierz t). Wysoko pomocy jest uzale niona od sektora produkcji. P atno do byd a przys uguje rolnikowi do byd a obu p ci ci g dalszy na str. 13

13 ci g dalszy ze str. 12 w wieku do 24 miesi cy (tj. urodzone w okresie od 16 maja 2013 r. do 15 maja 2015 r. w cznie), wpisane do rejestru zwierz t gospodarskich i oznakowanych. Warunkiem jest posiadanie minimum 3 sztuk w tym przedziale wiekowym. Zwierz ta musz pozosta w posiadaniu rolnika, przez okres od dnia z o enia wniosku do 30 czerwca roku z o enia wniosku i nie krócej ni do dnia, w którym zwierz osi gnie wiek 6 miesi cy. Pomoc przys uguje od 1 do 30 sztuki. Szacowana stawka p atno ci to oko o 70 EUR/sztuk. P atno do krów. Przys uguje rolnikowi do krów, niezale nie od kierunku u ytkowania, których wiek w dniu 15 maja roku z o enia wniosku o przyznanie tej p atno ci, przekracza 24 miesi ce (tj. urodzone do dnia 15 maja 2013 r. ), b d cych w posiadaniu rolnika, przez okres od dnia z o enia wniosku do 30 czerwca roku z o enia wniosku, wpisane do rejestru zwierz t gospodarskich i oznakowanych. Warunkiem jest posiadanie minimum 3 sztuk w tym przedziale wiekowym. Szacowana stawka p atno ci to oko o 70 EUR/sztuk. P atno do owiec przys uguje rolnikowi do samic gatunku owca domowa, który posiada co najmniej 10 sztuk samic, których wiek w dniu 15 maja, roku w którym zosta z o ony wniosek o przyznanie tej p atno ci wynosi co najmniej 12 miesi cy (tj. urodzone do dnia 15 maja 2014 r. w cznie). Warunkiem jest dodatkowo pozostanie tych sztuk w stadzie przez okres od 20 pa dziernika do 20 listopada roku z o enia wniosku. Szacowana stawka p atno ci to oko o 25 EUR/sztuk. P atno do kóz przys uguje rolnikowi do samic kóz, których wiek w dniu 15 maja roku, w którym zosta z o ony wniosek o przyznanie tej p atno ci wynosi co najmniej 12 miesi cy (tj. urodzone do dnia 15 maja 2014 r. w cznie). Minimalna liczba posiadanych samic w tym przedziale wiekowym to 5 sztuk. Dodatkowym warunkiem jest pozostanie tych sztuk w stadzie przez okres od dnia z o enia wniosku do 30 czerwca roku z o enia wniosku. Szacowana stawka p atno ci to oko o 15 EUR/sztuk. Dodatkowo do wniosku o przyznanie p atno ci zwi zanych do zwierz t trzeba b dzie do czy O wiadczenie o zwierz tach z adeklarowanych do p atno ci. Ka de zwierz, w razie nieprzewidzianych okoliczno ci mo na zast pi, ale nale y pami ta o 7-dniowym okresie zg oszenia zast pienia. P atno do powierzchni upraw ro lin wysokobia kowych przys uguje rolnikowi, który prowadzi w plonie g ównym upraw ro lin wysokobia kowych obj te wsparciem (bobowate drobnoi grubonasienne). Istnieje mo liwo tworzenia mieszanek tych ro lin, a w przypadku wyki, siew wraz z ro lin podporow (np. yto). Niestety w przypadku tej p atno ci limit pomocy wynosi 75 ha, a minimalna powierzchnia dzia ki rolnej to 0,1 ha. Szacowana stawka p atno ci to oko o 240 EUR/ha. P atno do powierzchni uprawy ziemniaków skrobiowych, buraków cukrowych, pomidorów jest p atno ci do powierzchni uprawy obj tej umow. Umowa zawiera zobowi zanie rolnika do wytworzenia i dostarczenia odbiorcy oznaczonej ilo ci produktów rolnych z oznaczonej powierzchni gruntów oraz zobowi zanie odbiorcy do odbioru produktów w umówionym terminie i zap aty umówionej ceny. Ziemniaki z przeznaczeniem na skrobi, a buraki cukrowe na produkcj cukru. Minimalna powierzchnia dzia ki rolnej obj tej t p atno ci to 0,1 ha, a szacowane stawki p atno ci dla wszystkich trzech upraw wynosi b dzie oko o 400 EUR/ha. P atno do powierzchni uprawy chmielu przys uguje do plantacji zaj tych przez konstrukcj no n i ograniczonych lini jej zewn trznych odci gów kotwicznych, obsadzonych z g sto ci wynosz c co najmniej sadzonek na hektar, na obszarze kwali kuj cym si do przyznania jednolitej p atno ci obszarowej. Nie jest wymagane zawarcie umowy jednak przys uguj tylko i wy cznie rolnikom gospodaruj cym w wyznaczonych rejonach uprawy: INFORMACJE 13 lubelskim, wielkopolskim oraz dolno l skim. Szacowana stawka p atno ci oko o 480 EUR/ha. P atno do powierzchni upraw owoców mi kkich (truskawki i maliny) oraz p atno do powierzchni uprawy lnu przys uguje do upraw na obszarze kwali kuj cym si do przyznania JPO o powierzchni minimum 0,1 ha. Nie s wymagane umowy kontraktacyjne. Szacowane stawki p atno ci to oko o 250 EUR/ha owoce mi kkie oraz oko o 200 EUR/ha len. P atno do powierzchni uprawy konopi w óknistych przys uguje do upraw na obszarze kwali kuj cym si do przyznania JPO o powierzchni minimum 0,1 ha, je eli uprawa ta jest prowadzona na podstawie zezwolenia wydanego na podstawie art. 47 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdzia aniu narkomanii (Dz. U. z 2012 r. poz. 124 oraz z 2011 r. Nr 117, poz. 678), do powierzchni nie wi kszej ni powierzchnia obj ta ww. zezwoleniem. Warunkiem jest konieczno stosowania odmian zawieraj cych maksymalnie 0,2% tetrahydrokanabinolu (THC) w suchej masie ro liny. Nie s wymagane umowy kontraktacyjne. Do wniosku o przyznanie p atno ci nale y do czy O wiadczenie o uprawie konopi i etykiety stosowane na opakowaniach nasion konopi. Szacowana stawka p atno ci to oko o 200 EUR/ha. W ramach systemu p atno ci bezpo rednich rolnikom równie przys uguje p atno niezwi zana do tytoniu. Warunkiem jest spe nianie warunków do przyznania JPO oraz to, i rolnik w dniu 14 marca 2012 r. by wpisany do rejestru, którym mowa w ustawie o organizacji rynków, prowadzonego przez Agencj Rynku Rolnego. Wsparcie przyznawane b dzie na identycznych warunkach, które obowi zywa y dla przyznawania tych p atno ci w roku Szacowana stawka dla p atno ci niezwi zanej do tytoniu w roku 2015 dla tytoniu odmiany Virginia wynios aby ok. 4,31 z /kg, a dla pozosta ych grup 3,01 z /kg. Ostatni z p atno ci w ramach systemu wsparcia bezpo redniego jest system p atno ci dla ma ych gospodarstw. Do tego systemu b dzie móg przyst pi ka dy rolnik, bez wzgl du na powierzchni gospodarstwa. Jednak rolnik u którego kwota p atno ci bezpo rednich w 2015 roku wyniesie nie wi cej ni równowarto w z otych kwoty euro zostanie w czony do systemu dla ma ych gospodarstw automatycznie. W przypadku gdy rolnik nie chce nale e do tego systemu p atno ci musi do 9 czerwca tego roku z o y stosowne o wiadczenie. W kolejnych lata termin ten up ywa 30 wrze nia roku, w którym rolnik ma wyst pi z owego systemu p atno ci. P atno ta przys ugiwa b dzie tylko tym rolnikom, którzy nie podzielili gospodarstwa po r. Rolnicy uczestnicz cy w tym systemie b d mieli wiele przywilejów. B d zwolnieni z obowi zkowych praktyk zazielenienia bez utraty prawa do uzyskania tej p atno ci, z kontroli w ramach zasad wzajemnej zgodno ci (cross compilance) oraz z kar administracyjnych z tytu u tzw. niezg oszenia wszystkich dzia ek rolnych w gospodarstwie. Nazwisko takiego rolnika nie b dzie równie publikowane w informacjach o bene cjentach p atno ci w ramach przepisów o przejrzysto ci wsparcia unijnego. Bardzo wa na informacja!!! Ka da dzia ka rolna musi by oznaczona na za czniku gra cznym, nawet taka, na któr rolnik sk ada wniosek po raz pierwszy. Nie wystarczy ju o wiadczenie, jak to mia o miejsce w poprzednich latach. Dodatkowo wszystkie za czniki gra czne, o wiadczenia i wniosek musi by czytelnie podpisany przez bene cjenta. Brak podpisu = dokument niewa ny. ród o: Projekt Ustawy o p atno ciach w ramach systemów wsparcia bezpo redniego oraz Magdalena Kowalska Biuro Powiatowe PIR w Hajnówce

14 14 INFORMACJE Dopłaty do materiału siewnego w 2015 r. Mo na ubiega si o dop aty z tytu u zu ytego do siewu lub sadzenia materia u siewnego kategorii elitarny lub kwali kowany maj cej charakter pomocy de minimis w rolnictwie. Wnioski b d przyjmowane w okresie od 15 stycznia do 25 czerwca 2015 r. Agencja Rynku Rolnego przypomina, e w 2015 r. obowi zuje NOWY WZÓR WNIOSKU o przyznanie dop aty. czna kwota pomocy de minimis w rolnictwie przyznana, bez wzgl du na form i jej cel, jednemu producentowi rolnemu w okresie 3 lat podatkowych (tj. w roku, w którym zosta z o ony wniosek oraz w ci gu dwóch poprzedzaj cych go lat podatkowych) nie mo e przekroczy euro. Dla przypomnienia, dop aty do materia u siewnego przys uguj do nast puj cych gatunków ro lin uprawnych oraz minimalne ilo ci wysiewu: 1) w przypadku zbó : j czmie 130 kg, owies nagi 120 kg, owies szorstki 80kg, owies zwyczajny 150 kg, pszenica twarda 150 kg, pszenica zwyczajna 150 kg odmiany populacyjnej, 70 kg odmiany miesza cowej, pszen yto 150 kg, yto 90 kg odmiany populacyjnej, 80 kg odmiany syntetycznej, 60 kg odmiany miesza cowej, mieszanek zbo owych lub mieszanek pastewnych sporz dzonych z materia u siewnego kg, 2) w przypadku ro lin str czkowych: bobik 270 kg, groch siewny (odmiany ro lin rolniczych) 200 kg, ubin bia y 150 kg, ubin w skolistny 150 kg, ubin ó ty 150 kg, soja 120 kg, wyka siewna 80 kg, ziemniak 2000 kg. W przypadku, gdy przyznanie wnioskowanej kwoty dop aty przekroczy limit euro to do takiego wniosku nie b dzie udzielona dop ata. W nowym projekcie rozporz dzenia Rady Ministrów w sprawie stawek dop at do 1 ha powierzchni gruntów ornych obsianych lub obsadzonych materia em siewnym kategorii elitarny lub kwali kowany jest propozycja zmniejszenia stawek dop at, które dla materia u w kategorii elitarny lub kwali kowany maj by nast puj ce: - dop ata do 1 ha zbó i mieszanek ma by zmniejszona ze 100 do 80 z, - dop ata do 1 ha ro lin str czkowych ma by zmniejszona ze 160 do 130 z, - dop ata do 1 ha sadzeniaków ziemniaka ma by zmniejszona z 500 do 400 z. O przyznanie dop aty mo e ubiega si producent rolny, który posiada dzia ki rolne, na których uprawia ro liny obj te dop atami, o cznej powierzchni nie mniejszej ni 1 ha. Za dzia k roln uwa a si zwarty obszar gruntu rolnego, na którym jest prowadzona uprawa, o powierzchni nie mniejszej ni 0,1 ha, wchodz cy w sk ad gospodarstwa rolnego. Obowiazek rejestracji produkcji pierwotnej Podlaska Izba Rolnicza informuje, e podmioty prowadz ce produkcj pierwotn pochodzenia ro linnego oraz podmioty prowadz ce sprzeda bezpo redni tych produktów obowi zane s z o y wniosek o wpis do rejestru zak adów podlegaj cych urz dowej kontroli organów Pa stwowej Inspekcji Sanitarnej zgodnie z art. 61 i art. 63 ust. 2 i 3 ustawy bezpiecze stwie dnia 25 sierpnia 2006r. o bezpiecze stwie ywno ci i ywienia (Dz.U. z 2010r. nr 136 poz. 914 ze z zm.) w terminie co najmniej na 14 dni przed dniem rozpocz cia planowanej dzia alno ci. Wzór wniosku o wpis do rejestru zak adów podlegaj cych urz dowej kontroli organów Pa stwowej Inspekcji Sanitarnej mo na pobra w siedzibie stacji. El bieta Bartnicka PIR Augustów ród o: We wniosku nale y poda zakres i wielko produkcji, rodzaj produktów pochodzenia ro linnego wraz z do czonym za wiadczeniem o wpisie do ewidencji gospodarstw rolnych. Prowadzenie dzia alno ci bez z o enia wniosku o wpis do rejestru zak adów b dzie skutkowa o wymierzeniem kary pieni nej zgodnie z art. 103 ust.1 i art. 104 ust. ww. ustawy. Wniosek do pobrania: p/wniosek%20o%20wpis%20zak%c5%82adu%20do%20rejestru%20zak%c5 %82ad%C3%B3w.pdf red.

15 INFORMACJE 15 Czy bedzie wykup ziemi przez obcokrajowców? W 2016 roku up ywa dwunastoletni okres ochronny na obrót gruntami rolnymi w Polsce. Wst puj c do Unii Europejskiej zobowi zali my si, e od 1 maja 2016 r. zapewnimy dost p do sprzeda y gruntów rolnych innym obywatelom UE. Od 2014 r. coraz bardziej o ywia si dyskusja w naszym kraju - jak ustrzec si przed wykupem ziemi przez innych obywateli Unii Europejskiej? Nie da si bowiem ukry, e nawet przy blisko 200 procentowym wzro cie cen ziemi rolnej w Polsce od czasu wst pienia do UE - jej warto daleko odbiega od cen Europejskich. rednia cena ziemi w Polsce wed ug danych GUS kszta tuje si na poziomie 6 tys. euro i stanowi po ow redniej unijnej. Dzieli nas prawdziwa przepa szczególnie od tych pa stwa, które maj tzw. g ód ziemi, s to Holandia, Belgia czy Dania. Cena ziemi w Holandii to 38 tys. euro za hektar, a w Belgii czy Danii oko o 23 tys. euro. W Niemczech rednia cena 1 hektara ziemi wynosi ponad 13 tys. euro. Zasoby Agencji Nieruchomo ci Rolnej s jeszcze znaczne - z 4,7 mln hektarów /pod koniec lat 90/ do po owy 2014 r. pozosta o 1,6 mln ha gruntów, z czego 1,1 mln ha jest w dzier awie. Rolnicy obawiaj si przep ywu ziemi w r ce obcego kapita u. Czy uda si przygotowa rozwi zania prawne ograniczaj ce swobod obrotu ziemi rolnicz? Czy stworzymy warunki prawne do wspierania rodzinnych gospodarstw rolnych, które chc produkowa i powi ksza gospodarstwa rolne o grunty swoich s siadów? Oto pytania ale tak e i obawy, które rodz si w ród rolników. W Polsce na przestrzeni lat zawsze by o silne przywi zanie rolnika do ziemi bo jest ona w asno ci rodziny i cz ci ojcowizny. Dlatego zasady obrotu ziemi oraz kszta towanie ustroju rolnego najpowa niejsze i strategiczne zadania stoj ce przed Rz dem i Sejmem RP. Kiedy prywatyzowa si rynek bankowy, spo ecze stwo uspakajano, e nie ma zagro e, e kapita nie ma narodowo ci dzi wida, e pa stwo, które nie ma swoich banków, ma znacznie mniej do powiedzenia. S nowe pa stwa Unii Europejskiej, które otworzy y ju swój rynek ziemi. Od 1 stycznia 2014 r. uczyni a to Rumunia i wed ug ostatnich o cjalnych informacji rumu skiego Ministerstwa Rolnictwa s oni w a cicielami ponad 700 tys. ha ziemi rolnej, czyli 8,5 proc. ogólnego area u gruntów. Prawie po owa gruntów przypada na inwestorów z W och, Niemiec i krajów arabskich. Ale tak e od maja 2014 r. uwolni y sprzeda ziemi - S owacja, W gry, Litwa i otwa. Dla przyk adu w S owacji zgodnie z nowymi przepisami do nabywania gruntów rolnych uprawnione s osoby zyczne, które przed zakupem nieruchomo ci rolnej prowadzi y dzia alno rolnicz co najmniej przez trzy lata. Z obowi zku tego zwolnieni s m odzi rolnicy ale oni maj warunek, e w ci gu trzech lat nie sprzedadz ziemi. Ka dy kto chce kupi ziemi musi legitymowa si sta ym pobytem na S owacji od co najmniej dziesi ciu lat. Natomiast na W grzech podmiotami uprawnionymi do nabycia gruntów rolnych s osoby zyczne, ko cio y, samorz dy lokalne oraz pa stwo (narodowy fundusz ziemi). Pozosta e osoby prawne mog u ytkowa grunty rolne na zasadzie dzier awy. Nabywca gruntów musi posiada kwali kacje rolnicze lub prowadzi co najmniej od trzech lat dzia alno rolnicz lub by cz onkiem rolniczej spó dzielni produkcyjnej. Osoby, które nie to spe niaj tych warunków mog naby do 1 ha gruntów rolnych. Maksymalny obszar gruntów rolnych posiadanych przez osob zyczn wynosi na W grzech 300 ha. W krajach dawnej UE ziemia rolnicza jest trudno dost pna. W wi kszo ci pa stw teoretycznie istnieje wolny handel ziemi i równe prawa dla wszystkich obywateli Unii, ale w rzeczywisto ci kupi ziemi rolnicz jest bardzo trudno, a dla cudzoziemca w zasadzie jest to niemo liwe. Przyk adem wieci tutaj Francja, gdzie celem polityki rolnej jest utrzymanie maksymalnej liczby gospodarstw rolnych z dochodami zapewniaj cymi ekonomiczn ywotno gospodarstwa. Dlatego obrót nieruchomo ciami rolnymi podlega kontroli administracyjnej na szczeblu departamentów (prefektur), których w kraju jest 96. Podstawowym instrumentem, przy pomocy którego Francja kszta tuje polityk strukturaln, s Spó ki Urz dze i Osadnictwa Rolnego (SAFER), których celem nie jest osi ganie zysku. Nadrz dnym zadaniem SAFER jest rozwój i powi kszanie gospodarstw rodzinnych poprzez nabywanie gruntów rolnych, a nast pnie ich redystrybucj. Praktyka pokazuje, i najcz ciej dzia alno SAFER sprowadza si do nabywania wielkich posiad o ci ziemskich, a nast pnie ich podzia na kilka gospodarstw o charakterze rodzinnym. Wa nym elementem wp ywaj cym na popraw przep ywu ziemi do gospodarstw rolnych we Francji jest dobrze zorganizowany system dzier aw. Istnieje tak e prawo pierwokupu dla w a cicieli s siednich gruntów, ale jest wymóg osobistego u ytkowania zakupionej ziemi przez 15 lat oraz zakaz jej wydzier awiania. Krótko mówi c francusk ziemi rolnicz praktycznie mo e kupi tylko prawdziwy francuski rolnik. Nie kupi jej aden cudzoziemiec, ani nawet aden francuski pseudorolnik z Pary a. Nasze prawo równie powinno wprowadzi restrykcyjne zasady nabywania ziemi rolnej i le nej na wzór np.: francuski tak aby teoretycznie by równy dla wszystkich, ale w praktyce ziemie móg kupi tylko polski rolnik. Bogumi a Roszczyk-Parzych PIR Poros y wnioski o zwrot akcyzy zawartej w cenie paliwa rolniczego termin op acenia I raty podatku rolnego za rok maja wnioski o przyznanie dop at bezpo rednich, ONW oraz p atno ci z Programu rolno rodowiskowego

16 16 INFORMACJE Badanie i zawartosc próchnicy w glebie Zawarto materii organicznej w glebie jest bardzo wa nym wska nikiem oceny ich jako ci. Od jej ilo ci oraz tempa przemian w próchnic zale y zdolno gleby do: tworzenia struktury gruze - kowatej, sorpcji (zatrzymywania sk adników w glebie w zasi gu systemu korzeniowego), tempa ogrzewania si gleby po zimie, zatrzymywania wody, aktywno ci biologicznej gleby, unieruchamiania metali ci kich oraz toksycznych form glinu (w praktyce wa ne na glebach kwa nych). Ponadto materia organiczna jest znacz cym ród em sk adników pokarmowych dla ro lin. Du a zawarto materii organicznej i powstaj cej z niej próchnicy jest czynnikiem stabilizuj cym struktur gleby, zmniejsza jej podatno na zag szczenie oraz degradacj w wyniku erozji wodnej i wietrznej. Powy sze, skrótowe omówienie roli substancji organicznej i nast pnie powstaj cej z niej próchnicy w glebie wskazuj na potrzeb stara rolników o jak najwy szy poziom próchnicy w glebie poprzez: Odpowiednie nast pstwo ro lin (dobór ro lin, zmianowanie) oraz wsiewki i poplony; W a ciwy system gospodarowania plonami ubocznymi i resztkami po niwnymi (wywóz z pola czy przyoranie); Nawo enie nawozami naturalnymi i organicznymi (dawki, cz stotliwo i terminy); D enie do poprawnego odczynu gleby. Przyjmuje si, e optymalne ph gleby dla organizmów efektywnie mineralizuj cych resztki ro linne wynosi od 6,6, przy czym tempo mineralizacji znacz co zwi ksza si przy dodaniu do gleby azotu - (20 30kg azotu na s om przy jej przyorywaniu). Natomiast przy odczynie lekko kwa nym i kwa nym przewa aj procesy humi kacji = konserwacji materii organicznej. Zawarto próchnicy zale y równie od sk adu granulometrycznego gleb, po o enia w terenie oraz od stosunków wodnych. Gleby lekkie wyst puj ce na obszarach wy ej po o onych, o niskim poziomie wód gruntowych maj nisk naturaln zawarto próchnicy, a ponadto dostarczana do nich materia organiczna szybciej podlega mineralizacji. Natomiast gleby zwi z e i o poprawnym poziomie wody zazwyczaj charakteryzuj si wy sz naturaln zawarto ci próchnicy. Najwi ksz zawarto ci substancji organicznej charakteryzuj si gleby powsta e w rodowiskach wodnych s to czarne ziemie oraz gleby torfowe. Wyniki bada próchnicy w glebie wykonanych w latach w OSChR w Bia ymstoku: Wyszczególnienie Zawarto próchnicy w mg/100g gleby/* Liczba prób niska (<1%) rednia (1-2%) wysoka (2-3%) b. wysoka (>3%) szt. % szt. % szt. % szt. % Woj. podlaskie Pozosta y teren Razem /* Podzia u na klasy zwarto ci dokonano na podstawie monogra i pt. Udzia polskiego rolnictwa w emisji zwi zków azotu i fosforu do Ba tyku praca zbiorowa wydania przez IUNG-PIB w 2009r. Wyniki bada zawarto ci próchnicy w glebie w terenie obs ugiwanym przez OSChR w Bia ymstoku wskazuj, e zw aszcza w województwie podlaskim, ze wzgl du na du y udzia u ytków zielonych i wysok obsad zwierz t, stan zawarto ci próchnicy ma warunki do kszta towania si na poziomie wy szym ni rednio w Polsce. Badanie zawarto ci w gla organicznego i w odpowiednim przeliczeniu próchnicy w glebie zostaje wprowadzone jako obowi zkowe w PROW na lata w pakiecie Rolnictwo zrównowa one. Odpowiedni zapis brzmi: Dwukrotna chemiczna analiza gleby (ph, P, K, Mg i w giel organiczny) wykonana w pierwszym (lub poprzedzaj cym) i w pi tym (lub poprzedzaj cym) roku realizacji pakietu. Uwzgl dniaj c powy sze zapraszamy do bada. Obecne warunki atmosferyczne pozwalaj na pobranie próbek i przekazanie ich do bada. Szczegó owe zasady pobierania, dokumentowania, op aty za badania i kontakty znajduj si na naszej stronie internetowej: Jan Grabowski OSChR w Bia ymstoku Azot mineralny w glebie w okresie wiosny Zawarto azotu mineralnego w glebie w okresie wczesnej wiosny jest podstawowym czynnikiem decyduj cym o dawkach azotu dla zbó ozimych oraz dla wszystkich upraw jarych. Korzy ci ekonomicznie to dostosowanie nawo enia azotem do warunków konkretnego pola, w tym zaoszcz dzenie ilo ci wysiewanego nawozu w dawkach przekraczaj cych potrzeby nawozowe upraw. Za skutki przyjazne dla rodowiska osi gniemy poprzez zmniejszenie ilo ci azotanów przedostaj cych si do wód glebowych. Do ustalenia zawarto ci azotu mineralnego w glebie i do oceny potrzeb nawo enia w okresie wiosny, konieczne jest wykonanie bada laboratoryjnych próbek z dwóch poziomów gleby: 0 30 i 30-60cm. Badania te wykonuje si na przedwio niu, przed lub najpó niej w okresie ruszenia wegetacji ozimin oraz przed wysiewem ro lin jarych. W ostatnich latach odnotowuje si wzrost zainteresowania rolników tymi badaniami w Okr gowej Stacji Chemiczno-Rolniczej w Bia ymstoku. Poni ej prezentuj wyniki bada z 2014 roku. Z bada tych wynika, e na terenie woj. podlaskiego 57% badanych pól charakteryzowa o si bardzo nisk i nisk zasobno ci w azot mineralny. Na tych polach azot by czynnikiem wymuszaj cym zwi kszone nawo enie tym sk adnikiem. W roku bie cym, po ci g dalszy na str. 17

17 ci g dalszy ze str. 16 nietypowej zimie, mo na spodziewa si pogorszenia stanu zasobno ci gleb w azot. Krótkotrwa e okresy zamarzni cia gleby powoduj, znacznie wi ksze ni w latach poprzednich, przemycie mineralnych form azotu w g b gleby, cz sto (zw aszcza na glebach l ejszych) poza zasi g systemu korzeniowego. Wyniki bada Nmin w glebie z poziomów 0-30 i cm wykonanych dla potrzeb doradztwa nawozowego w 2014r. w OSChR w Bia ymstoku: Wyszczególnienie Ilo badanych pól Zawarto Nmin w kg/ha gleby b. niska niska rednia wysoka b. wysoka szt. % szt. % szt. % szt. % szt. % Woj. podlaskie Pozosta y teren Razem INFORMACJE 17 wykonanie tylko bada laboratoryjnych z wyliczeniem zawarto ci azotu w kg/ha w badanym pro lu glebowym i jej ocen rolnicz - w cenie 36,87z /pole (sprz t nieodp atnie udost pni nasz specjalista terenowy oraz odbierze próbki do bada ), dodatkowo mo na zleci ustalenie ca orocznej dawki azotu i jej podzia na dawki w poszczególnych terminach nawo enia - w cenie 8,75z /pole. Ponadto, uwzgl dniaj c rol siarki w od ywieniu ro lin i jej korelacj z pobieraniem azotu ju od pocz tku wiosny w oziminach oraz stan zasobno ci w siark siarczanow na terenie obs ugiwanym przez nasz oschr (dotychczasowe wyniki bada na naszej stronie internetowej), cz rolników zleca badanie siarki z poziomu 0-30cm z próbek pobieranych do bada azotu na przedwio niu i dostosowuje nawo enie do jej zawarto ci w glebie. Badanie azotu mineralnego w glebie wykonuje Okr gowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Bia ymstoku. Dysponujemy niezb dnym sprz tem do pobrania próbek oraz s u b terenow zabezpieczaj c potrzeby rolników w tym zakresie. Ka dy zainteresowany rolnik mo e zleci : pobranie próbek z poziomów 0-30 i 31-60cm wraz z badaniami laboratoryjnymi i z wyliczeniem i ocen zawarto ci azotu w badanym pro lu glebowym - w cenie 74,36 z /pole, lub Us ugi te mo na zleci kontaktuj c si bezpo rednio z Stacj lub z naszymi specjalistami terenowymi. Kontakty: na naszej stronie internetowej: Jan Grabowski OSChR w Bia ymstoku

18 18 INFORMACJE Wazne dla osób wykonujacych umowy agencyjne, umowy zlecenia Obowi zuj ce od 1 stycznia 2015 r. znowelizowane przepisy w zakresie ubezpieczenia spo ecznego rolników przewiduj dla rolników i domowników mo liwo : obj cia ubezpieczeniem spo ecznym rolników - za okresy przypadaj ce przed dniem 1 stycznia 2015 r., w których zostali wy czeni z tego ubezpieczenia lub nie zostali obj ci tym ubezpieczeniem w zwi zku z podleganiem ubezpieczeniu spo ecznemu w ZUS z tytu u wykonywania umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o wiadczenie us ug, do której stosuje si przepisy dotycz ce zlecenia pod warunkiem, e: - z o w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Spo ecznego do dnia 30 czerwca 2015 r. wniosek o obj cie ubezpieczeniem spo ecznym rolników w okresie wykonywania tych umów; - warto przychodu osi ganego z powy szych umów w rozliczeniu miesi cznym za lata minione nie przekracza kwoty równej po owie minimalnego wynagrodzenia za prac obowi zuj cego w danym okresie; - bezpo rednio przed dniem rozpocz cia wykonywania wy ej wymienionych umów podlegali ubezpieczeniu spo ecznemu rolników w pe nym zakresie z mocy ustawy (z gospodarstw powy ej 1 ha przeliczeniowego lub dzia u specjalnego produkcji rolnej). Wysoko kwot minimalnego wynagrodzenia dost pna jest na stronie internetowej Ministerstwa Pracy i Polityki Spo ecznej pod adresem: dalszego podlegania ubezpieczeniu spo ecznemu rolników, w okresie obj cia ubezpieczeniem spo ecznym w ZUS z tytu u wykonywania wy ej wymienionych umów lub powo ania do rady nadzorczej, pod warunkiem, e: - warto przychodu osi ganego z tych tytu ów w rozliczeniu miesi cznym nie przekracza kwoty równej po owie minimalnego wynagrodzenia za prac, - bezpo rednio przed dniem rozpocz cia wykonywania powy szych umów lub powo ania do rady nadzorczej podlegaj ubezpieczeniu spo ecznemu rolników w pe nym zakresie z mocy ustawy. Wa ne! Fakt podj cia wy ej wymienionych aktywno ci nale y zg osi Kasie, gdy mo e to mie wp yw na prawo do wiadcze z ubezpieczenia zdrowotnego osoby zainteresowanej, jak i cz o- nków jej rodziny zg oszonych przez ni do tego ubezpieczenia. Niezg oszenie tego faktu na bie co mo e skutkowa ustaniem tego ubezpieczenia z okresem wstecznym oraz poniesieniem kosztów leczenia. Rolnicy i domownicy, spe niaj cy omówione wy ej warunki, mog w ka dym czasie odst pi od ubezpieczenia spo ecznego rolników, sk adaj c w Kasie o wiadczenie w tej sprawie. Ubezpieczenie to ustaje jednak nie wcze niej ni od dnia, w którym o wiadczenie o odst pieniu od ubezpieczenia zosta o z o one w Kasie. Rolnicy i domownicy w okresie podlegania ubezpieczeniu spo ecznemu rolników przy jednoczesnym podleganiu ubezpieczeniu spo ecznemu w ZUS, nie maj mo liwo ci skorzystania z prawa do nansowania ze rodków bud etu pa stwa sk adek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe w zwi zku ze sprawowaniem opieki nad dzieckiem. Szczegó owych informacji w tym zakresie, udzielaj jednostki KRUS w a ciwe dla miejsca po o enia gospodarstwa rolnego. Adresy j e dnostek d o s t p n e s n a s t r o nie inter n e t o w e j K RU S : PIR za KRUS Rozliczenie podatku dochodowego emeryta lub rencisty KRUS za 2014 r. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Spo ecznego Oddzia Regionalny w Bia ymstoku informuje, e w terminie do ko ca lutego 2015 roku przeka e emerytom i rencistom formularz PIT-40A (roczne obliczenie podatku przez organ rentowy) lub PIT-11A (informacj o dochodach uzyskanych od organu rentowego). W a ciwe jednostki KRUS co miesi c pobieraj zaliczki na podatek dochodowy od wyp acanych emerytur i rent rolniczych, zgodnie z art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób zycznych (Dz.U. z 2012r, poz. 361 z pó n. zm.) - w 2014 r. KRUS potr ca a zaliczki na podatek dochodowy w kwocie równej 18% dochodu uzyskanego przez emeryta lub rencist w danym miesi cu (je eli dochód z emerytury lub renty rolniczej uzyskanej w 2014 r. nie przekroczy kwoty z ) minus kwota 46,33 z (miesi czna kwota zmniejszaj ca zaliczk na podatek). KRUS jako organ rentowy, zgodnie z art. 34 ust. 7 ww. ustawy, po up ywie ka dego roku podatkowego, w terminie do ko ca lutego sporz dza i przekazuje emerytom/rencistom stosowny formularz PIT. Dane podatkowe emerytów/rencistów zawarte na formularzach PIT, KRUS przekazuje na no nikach cyfrowych równie do urz du skarbowego w a ciwego wg miejsca zamieszkania emeryta/rencisty, a w przypadku osób mieszkaj cych za granic do urz du skarbowego w a ciwego w sprawach opodatkowania osób zagranicznych. W zdecydowanej wi kszo ci przypadków KRUS rozliczy podatek dochodowy za emeryta lub rencist, wystawiaj c formularz PIT-40A. ci g dalszy na str. 19

19 ci g dalszy ze str. 18 Je eli emeryt/rencista otrzyma z KRUS PIT-40 i poza emerytur lub rent wyp acan z tego organu rentowego w 2014 r. nie osi gn innego przychodu, który zgodnie z ustaw podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób zycznych (dochód z gospodarstwa rolnego nie wchodzi do tego przychodu), to emeryt lub rencista nie ma obowi zku sk adania w urz dzie skarbowym dodatkowego zeznania podatkowego. Podatek o b l i c z o ny p r z e z K R U S b d z i e p o d atkiem n a l e ny m emeryta/rencisty za rok Roczne obliczenie podatku dochodowego przez KRUS (otrzymanie formularza podatkowego PIT-40A) nie oznacza, e emeryt/rencista nie mo e rozliczy podatku sam w urz dzie skarbowym. Je eli emeryt/rencista stwierdzi, e korzystniejsze dla niego b dzie rozliczenie podatku z ma onkiem lub dzieckiem (w przypadku osób samotnych) sam sk ada zeznanie podatkowe (formularz PIT-36 lub PIT-37) we w a ciwym urz dzie skarbowym w terminie do 30 kwietnia 2015 r. Zeznania takie sk adaj równie emeryci/renci ci, którzy: - chc skorzysta z ulg podatkowych okre lonych w ustawie (np. z tytu u wychowywania dzieci, z tytu u poniesienia wydatków na cele rehabilitacyjne, z tytu u dokonania darowizny pieni nej na rzecz organizacji po ytku publicznego) lub - chc wnioskowa o przekazanie 1% podatku nale nego na rzecz INFORMACJE 19 wybranej organizacji po ytku publicznego. Ponadto informujemy, e KRUS nie rozliczy podatku dochodowego emeryta/rencisty za 2014 r. m.in., gdy: - emerytur /rent wyp aca a w ci gu 2014 r. wi cej ni jedna jednostka organizacyjna KRUS (np. emeryt/rencista zmieni miejsce zamieszkania i wyp at emerytury/renty podj a inna jednostka organizacyjna KRUS), - emerytur lub rent wyp aca a jednostka organizacyjna KRUS, a nast pnie jednostka organizacyjna ZUS lub odwrotnie, - realizowano w danym roku podatkowym ulg podatkow udzielon przez urz d skarbowy, - obni ano w danym roku podatkowym wysoko miesi cznych zaliczek na podatek dochodowy w zwi zku ze z o onym przez emeryta/rencist o wiadczeniem o wspólnym opodatkowaniu dochodów z ma onkiem lub w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowuj cych dzieci (chyba, e o wiadczenie takie emeryt/rencista wycofa w danym roku podatkowym). osób Jednocze nie zwracamy uwag, e podatku dochodowego od zycznych za 2014 r. nie p ac osoby (w tym emeryci/ renci ci), których roczny przychód podlegaj cy opodatkowaniu nie przekroczy z. Danuta Walesiuk Kierownik Samodzielnego Referatu Wyp at OR KRUS w Bia ymstoku Zasady stosowania nawozów naturalnych Nawo enie gruntów rolnych stosuje si w okresach i w warunkach, gdy nie ma zagro enia, e zawarte w nich sk adniki mineralne, szczególnie zwi zki azotu b d wymywane do wód gruntowych lub zmywane do wód powierzchniowych. Nawozy naturalne i organiczne, w postaci sta ej lub p ynnej stosuje si w okresie od dnia 1 marca do dnia 30 listopada, z wyj tkiem nawozów stosowanych pod uprawy pod os onami (szklarnie, inspekty, namioty foliowe). Ilo zastosowanych w ci gu roku nawozów naturalnych nie mo e przekroczy dawki 170 kg azotu (N) w czystym sk adniku na 1 ha u ytków rolnych. Nie stosuje si te nawozów w postaci p ynnej (gnojowicy i gnojówki) na glebach bez okrywy ro linnej, po o onych na stokach o nachyleniu wi kszym ni 10 % oraz podczas wegetacji ro lin przeznaczonych do bezpo redniego spo ycia przez ludzi. Nawozy naturalne i organiczne, w postaci sta ej, mog by stosowane podczas wegetacji ro lin (pog ównie) tylko na u ytkach zielonych i na wieloletnich uprawach polowych ro lin nieprzeznaczonych do bezpo redniego spo ycia przez ludzi. Nawozy naturalne przykrywa si lub miesza z gleb nie pó niej ni nast pnego dnia po ich zastosowaniu, z wyj tkiem nawozów stosowanych w lasach oraz na u ytkach zielonych. Nawozy na gruntach rolnych stosuje si w odleg o ci co najmniej 5 m a w przypadku gnojowicy w odleg o ci co najmniej 10 m od brzegu: 1) jezior i zbiorników wodnych o powierzchni do 50 ha; 2) cieków wodnych; 3) rowów, z wy czeniem rowów o szeroko ci do 5 m liczonej na wysoko ci górnej kraw dzi brzegu rowu; 4) kana ów Nawo enie nawozem naturalnym Nie stosuje si adnych nawozów na gruntach rolnych w odlego ci co najmniej 20 m od: 1) brzegu jezior i zbiorników wodnych o powierzchni powy ej 50 ha; 2) uj wody, je eli nie ustanowiono strefy ochronnej na podstawie przepisów ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne; 3) obszarów morskiego pasa nadbrze nego. Gnojówk i gnojowic przechowuje si w szczelnych zbiornikach o pojemno ci umo liwiaj cej gromadzenie co najmniej 4-miesi cznej produkcji tego nawozu a w przypadku obszarów szczególnie ci g dalszy na str. 20

20 20 INFORMACJE ci g dalszy ze str. 19 nara onych na zanieczyszczenia azotanami pochodzenia rolniczego (OSN) o pojemno ci umo liwiaj cej przechowywanie tych nawozów przez okres co najmniej 6 miesi cy (w przypadku OSN rolnik ma czas na dostosowanie powierzchni miejsc do przechowywania obornika lub pojemno ci zbiorników do przechowywania gnojówki i gnojowicy do ostatniego dnia obowi zywania Programu dzia a ). Rolnicy, których gospodarstwa rolne lub ich cz s po o one na obszarze szczególnie nara onym na zanieczyszczenia azotanami pochodzenia rolniczego (OSN) zobowi zani s do przestrzegania wymaga z Programów dzia a, maj cych na celu ograniczenie odp ywu azotu ze róde rolniczych. Program dzia a obliguje wszystkich rolników prowadz cych dzia alno rolnicz na obszarach OSN do gospodarowania zgodnie z okre lonymi wymogami, które dotycz w szczególno ci przestrzegania okre lonych terminów, dawek nawo enia oraz prowadzenia dokumentacji wszystkich zabiegów agrotechnicznych zwi zanych z nawo eniem, przechowywaniem nawozów a tak e pasz soczystych. Na OSN stosuje si dodatkowo nast puj ce zasady nawo enia: 1) nawozy naturalne i organiczne na gruntach ornych stosuje si w okresie od dnia 1 marca do dnia 15 listopada; (termin 15 listopada, nie dotyczy producentów buraków, kukurydzy, którzy zawarli umow kontraktacyjn na dostaw buraków, kukurydzy po dniu 15 listopada. Dla nich jesienny termin graniczny stosowania nawozów azotowych mineralnych oblicza si dodaj c 14 dni do terminu dostawy produktów rolnych obj tych umow kontraktacyjn jednak nie pó niej ni po zako czeniu okresu wegetacyjnego w danym regionie.) 2) nawozy p ynne naturalne na kach trwa ych i pastwiskach trwa ych stosuje si od dnia 1 marca do dnia 15 sierpnia; 3) nawozy sta e naturalne stosuje si : - na kach trwa ych od dnia 1 marca do dnia 30 listopada; - na pastwiskach trwa ych od dnia 1 marca do dnia 15 kwietnia i od dnia 15 pa dziernika do dnia 30 listopada; 4) nawo enia nie stosuje si przez ca y rok na glebach nieuprawianych, w tym na ugorach. Przy u ytkowaniu zmiennym (ko no-pastwiskowym) i przy wypasie kwaterowym stosuje si obni on dawk azotu w ilo ci do 85 kg N/ha/rok z nawozów p ynnych naturalnych, bezpo rednio po pokosie/wypasie, ale nie pó niej ni do dnia 15 sierpnia. El bieta Makowska PIR Grajewo ród o: Rozporz dzenie MRiRW z 16 kwietnia 2008 r w sprawie szczegó owego sposobu stosowania nawozów oraz prowadzenia szkole z zakresu ich stosowania, Ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawo eniu, Rozporz dzenie Nr 3/2013 Dyrektora Regionalnego Zarz du Gospodarki Wodnej w Warszawie z dnia 25 lutego 2013 r. w sprawie wprowadzenia programu dzia a maj cych na celu ograniczenie odp ywu azotu ze róde rolniczych dla obszarów szczególnie nara onych Dop ywy Narwi od Lizy do liny i Jab onka, ARiMR. Rady i Porady - soda oczyszczona nie tylko w kuchni Soda to jeden z najpopularniejszych dodatków do wypieków, ale ma jeszcze wiele innych zastosowa. Jest nie tylko tania, ale i ekologiczna. Trudno uwierzy, ale ma e opakowanie bia ego proszku mo e z powodzeniem zast pi ca pó k detergentów, zadba o cia o i w osy. Zdrowie: Warto j mie w domowej apteczce. Pozwoli pozby si zgagi, z agodzi ból brzucha i wyleczy niestrawno (pi y eczk sody ze szklank ciep ej wody). Kiedy boli gard o si gnijmy tez po p ukank z sody oczyszczonej z kropl cytryny. Uroda: Sod mo na stosowa zamiast myd a. Nie tylko skutecznie oczy ci brudne d onie, ale i pozwoli si pozby nieprzyjemnego zapach (np. po krojeniu cebuli). Dodana do k pieli mo e sprawdzi si lepiej ni niejeden el pod prysznic. Neutralizuje kwasy i usuwa ój. Nadaje si równie do piel gnacji stóp (2-3 y ki sody dodane do ciep ej wody zmi kcz skór i pomog usun stwardnienia i martwy naskórek). Kuchnia: T uste naczynia, przypalone garnki, brudny piekarnik - z tym pozwoli upora si soda oczyszczona. Posypa nawil on g bk i bez problemu usuwa si brud. Soda oczyszczona azienka: Zamiast toksycznych rodków do czyszczenia azienki mo na u y sody. Suchy proszek usunie brud z umywalki, wanny lub toalety. Sod mo na przeczy ci zlewy i sedes. Wsypa 1/2 szklanki sody do zlewu i zala 1 szklank lekko podgrzanego octu. Pozwoli chwil na pobulgotanie, a nast pnie sp uka ciep wod. Irena Iwanowska PIR Bielsk Podlaski