MINISTERSTWO ZDROWIA. Informacja o stomatologicznej opiece zdrowotnej. Warszawa 20L3 r. Informacj a przygotowana dla. Sejmowej Komisji Zdrowia

Transkrypt

1 MINISTERSTWO ZDROWIA Informacja o stomatologicznej opiece zdrowotnej Informacj a przygotowana dla Sejmowej Komisji Zdrowia Warszawa 20L3 r.

2 Spis tresci ' Wprowadzenie Syuacja epidemiologicznaw zakresie zdrowia jamy ustnej na podstawie,,monitoringu stanu zdrowia jamy ustnej populacji polskiej"....'...3 Podstawy prawne realizacji Swiadczeri zdrowotnych w zakresie stomatologii Informacja o naleznych Swiadczeniach w zakresie profilaktycznej opieki zdrowotnej, sposobu ich zapewniania oraz innych dzia\aniach podejmowanych narzecz promocji zdrowia jamy ustnej Lekarze dentysci pracuj4cy w systemie ochrony zdrowia '...32 Ksztalcenie przeddyplomowe i podyplomowe w zakresie stomatologii...34 Funkcjonowanie gabinet6w dentystycznych w plac6wkach o6wiatowych w obecnym systernie organizacji ochrony zdrowia Podsumowanie

3 Wprowadzenie Przygotowany na Zyczenie Sejmowej Komisji Zdrowia dokument przedstawia informacjq na temat sytuacji w zakresie opieki stomatologicznej. W informacji odniesiono sig do sytuacji epidemiolo gicznej z jake mamy do czynienia i kt6ra jest stale badana poprzez Program zdrowotny,,monitorowanie stanu zdrowia jamy ustnej populacj i polskiej ". Przedstawiono informacje na temat prawnych ram funkcjonowania tej opieki. W spos6b szczeg6lny odniesiono sig do zakresu gwarancji paristwa w odniesieniu do profilaktycznej opieki stomatolo gicznej wykazuj4c szeroki zakres mozliwosci stworzonych przez Paflstwo, kt6re nie w pelni - co wykazuj4 badania socjomedyczne - s4 wykorzystywane' Wskazano takze na dzialania maj4ce na celu zmiang postaw zdrowotnych spoleczefrstwa w tym zakresie oraz zwigkszenie informacji na temat gwarancji paristwa w zakresie stomatologrcznej opieki zdrowotnej,w szczeg6lnosci opieki o charakterze profilaktycznyrn. Informacja przedstawia r6wnie2 w spos6b wyczerpuj4cy informacje o kadrze medycznej i spo sobie ksztalcenia po dyplomowe go lekarzy stomatolo g6w. W informacji w spos6b szczeg6lny odniesiono sig do koncepcji zapewnienia stomatologicznej opieki zdrowotnej w szkolach wskazuj4c, ze jest to rozwiqzanie po24dane ale, 2e nie moze ono stanowii podstawy systemu zabezpieczania Swiadczeri zdrowotnych w zakresie stomatologii dla dzieci. Sytuacjn epidemiologiczna w zakresie zdrowia jamy ustnej nzr podstawie,,mnnitoringu stanu zdrowia jamy ustnei populacji polskiej". Program zdrowotny,,monitorowanie stanu zdrowia jamy ustnej populacji polskiej" jest programem polityki zdrowotnej Ministra Zdrowia, realizowany zgodnie z wytycznymi Biura Regionalnego Swiatowej Organizacji Zdrowia (WHO), w kt6ryrn badanietn epidemiolo giiznymi socjomedycznym obejmowane s4 r6zne grupy wiekowe. Tab. 1 WielkoSi i wiek populacji objgtej monitoringiem w poszczeg6lnych latach

4 3 lata 5 lat 6lat 7 lat ll lat t2 lat l3 lat l5 lat l8 lat lata lata kobiety cigzarne I s6 698 r I 200 I il l I I I I 839 2t I l8l9 I Wobec potrzeby zwigkszenia efekt6w realizowanego programu polityki zdrowotnej, prograrn,,monitorowanie stanu zdrowia jamy ustnej populacji polskiej" zostal uzupelniony o dzialalnosd prornocyjne w zakresie zdrowia jamy ustnej i edukacjg zdrowotn4. W kazdej miejscowosci w dniu zakoriczenia badari epidemiologicznych w porozumieniu z wladzami lokalnymi s4 organizowane, otwafte dla calej spolecznosci lokalnej, spotkania z lekarzern dentyst4 i higienistk4 stomatologicznq lub magistrem zdrowia publicznego lub pielggniark4. Na spotkaniach prezentowane sq najwazniejsze infbrmacje dotycz4ce zdrowego stylu zycia oraz dostosowanych do wieku metod zapobiegania pr6chnicy i zapaleniom dzi4sel. Srodki finansowe pfzeznaczone w ostatnich latach narealizacig programu: w roku 20ll zl', w roku zl., w roku zl. (Plan) Ponizej przedstawiona zostala analizawynik6w badari realizowanych w ramach Programu dla wybranych grup wiekolvych populacji dajecej obraz stanu zdrowia jamy ustnej spoleczef,stwa polskiego.

5 Stan zdrowia jamy ustnej dziecr w wieku 3 lat Analiza wynik6w badari epidemiciogicznych prowadzonych w roku 2009 wykazala, iz w odniesieniu do roku 2002, stan zdrowia jamy ustnej dzieci utrzymuje sig na niezmienionym poziomie, i pornimo nieznacznych korzystnych tendencji spadkowych wartosci niekt6rych wskaznik6w, nalezy go okreslii jako z\y. Odsetek dzieci wolnych od pr6chnicy ulegl zmniejszeniu z 43,8o/o w roku 2002 da 42,8Yo w roku Srednia wartos6 wska/nika pr6chnicy dmft wyniosla2,l i obnizyla sig, w por6wnanitt zrokiem 2002,o0,2. Program prowadzony w roku 2009 obj4t r6wnie2 badanie socjomedyczne opiekun6w dzieci uczestniczqcych w badaniu epidemiolo gicznym. SwiadomoSd i wiedza stomatologiczna tej grupy, z uwagi na dominuj4c4 ro19 w procesie wychowawczym dziecka jak i w opiece nad nim - warunkuje powstanie i rozw6j pr6chnicy u dziecka. Tymczasem z wyniki badaf wskazuj4, iz w badanej populacji 46oh opiekun6w nigdy nie bylo ze swoim dzieckiem u dentysty. Natomiast nalezy zwr6cii uwagg, 2e tylko mniej niz t Yo matek nigdy nie bylo ze swoim dzieckiem u lekarza pediatry. 50,1 yo opiekun6w deklaruje, 2e jej dziecko czylci zgby dwa razy dziennie, 34,3oh myje zgby raz dziennie. Pozostale 15.60/o dzieci nie myje zeb6w lub myje je sporadycznie, 80% opiekun6w wie,2e stosowana przezdziecko pasta zawiera preparaty tluoru, 66% opiekun6w uczestniczy w myciu zgb6w dziecka, aczkolwiek tylko 24% obserwuje procedurg mycia i poucza dziecko jak nalezy poprawnie je myi, otaz 6oh zwracauwagg naczas (dlugos6) mycia zeb6w, tylko 15% opiekun6w posiada wiedzg, ze stan uzgbienia dziecka jest zly' pytania kierowane do opiekun6w pozwolily r6wniez uzyskai ocenq racjonalnosci sposobu odzywiania i jego wplywu na stan zdrowia jamy ustnej u dzieci. I tak: 84% opiekun6w ogranicza spozywanie slodyczy u swoich dzieci. Najczqstsz4 procedur4 jest podawanie slodyczy w ograniczonych - zdaniem odpowiadaj4cych - ilosciach, 33,50 opiekun6w zanegowala istnienie w rodzinie nieracjonalnych zachowati w zakresie Zywreniawnuczka przez babcig.

6 SwiadomoS6 stomatolo gicznaopiekunow orazich poziom wiedzy jest raczej zadawalalecy. 80 % opiekun6w zna podstawowe mechanizmy ograniczaj4ce powstawanie i przebieg pr6chnicy, z czego 93o/o opiekun6w uwala, ze jedynie poprawne szczotkowanie jest skuteczn4 metod4 zapobiegq4c4 pr6chnicy. Jednak nale?y zwr5cic uwagg, ze czgsto opiekunowie zzadawalaj4cym poziomem SwiadomoSci charakteryzujq sig negatywnymi wzorcami zachowan wzglgdem swoich dzieci (np. jak wspomniano powyzej 46 o/o znich nigdy nie bylo ze swoim dzieckiem u dentysty) tylko 15% opiekun6w ocenilo swoj4 wiedzg jako bardzo dobrq, zdecydowana wigkszosi (75%) jest Swiadoma wigkszych lub mniejszych brak6w wiedzy stomatologicznej, mimo to przyznaje i2 wykazuje nisk4 aktywnos6 w poszukiwaniu wiedzy stomatolo g icznej. Przedstawiona analiza wskazuje na koniecznos6 zintensyfikowania dzialah edukacyjnych skierowanych do kobiet cigzarnych oraz opiekun6w malych dzieci w zakresie prof-rlaktycznej opieki stomatolo g icznej. Ponadto nale y podj46 dzialania ukierunkowane na wprowadzenie programu edukacyjnego dotyczqcego wdrazania i utrwalenia nawyku szczotkowania zgb6w pastq,z fluorem u dzieci w wieku przedszkolnym. Stan zdrowia jamy ustnej dzieci w wieku 6 lat Analiza wynik6w badari epidemiologicznych prowadzonych w latach vtykazala, ze stan zdrowia jamy ustnej dzieci jest zly i nie ulegl poprawie od roku CzgstoSi wystgpowania pr6chnicy jest nadal wysoka. Niski odsetek dzieci zdrowych, bez pr6chnicy (l4,4yo) nie ulegl wzrostowi od roku 2008 (14,4%). Srednia warto56 wskaznika pr6chnicy d3mft wyniosla 5,4 i wzrosla o 0,34 w por6wnaniu z rokiem Oceniajqc poszczeg6lne skladowe wska2nika, skladowa opisuj4ca liczbe zgb6w mlecznych z ubytkami pr6chnicowymi wynoslla 4,3. Oznacza to, Ze dziecko w wieku 6. lat ma Srednio 4 zgby zniszczone pr6chnic4. WskaZnik leczenia zachowawczego pr6chnicy, mimo wzrostu o 0,07 (2008 r.), jest nadal niski i wyni6sl0,23. Z przeprowadzonych badari wynika, 2e konieczne jest podjgcie dzialafi skierowanych do dzieci do 6. roku Zycia nakierowanych na prowadzenie nadzorowanego szczotkowania zgb6w oraz profilaktyki profesjonalnej w postaci lakierowania i uszczelniania bruzd zgb6w mlecznych i stalych.

7 Ponadto naleaaloby wprowadzid w polskim systemie szkolno - wychowawczym edukacyjny program og6lnozdrowotny, w tym stomatologiczny. Okolo 7C % badanych nauczycieli dostrzega korzysci jakie mogtyby pojawid po wprowadzeniu takiego programu do szkoly. Stan zdrowia jamy ustnej dzieci w wieku 12lzt Wyniki uzyskane w roku 2012 wskazujq, irc pozytywna tendencja obnizania sig nasilenia pr6chnicy, ulegla odwr6ceniu w ostatnich latach. Jakkolwiek odsetek dzieci bez pr6chnicy wyni6sl 20,4yo (w roku ll,3o/o), to Srednia warto$6 wskaznika pr6chnicy DMFT wyniosla 3,5 i wzrosla o 0,38 w por6wnaniu z rokiem Wska2nik leczenia zachowawczego pr6chnicy utrzymuje sig na zblihonym poziomie i wyni6sl0,5 (w roku 2010 wyni6st 0,53). Dane dotycz4ce stanu przyzebia wskazuj4 na obnizenie sig odsetka dzieci ze zdrowym przyzgbiem z 60,7oh w 2010 r. do 47,3o/o w roku 2012, oraz wzrost odsetka dzieci zzapaleniem dziqsel z obecnosci4 zlog6w kamienia naddzi4slowego z 39,3yo w roku 2010 do 52,70 w roku Do pozytywnych zjawisk nalezy zaliczyt wzrost odsetka ze zdrov,rym uzgbieniem do 20,4Yo oraz obnizenie sig liczby usunigtych zgb6w przypadajqcej na dziecko 24,6w roku2010 do2,3 wroku2012. W por6wnaniu z rokiem 2010 nast4pll znaczy wzrost dzieci objgtych programem profilaktycznym (profilaktyk4 fluorkowq). Przeprowadzone badania wykazaly, ze w roku 2012 niemal wszystkie badane dzieci (97,3%) byly objgte programem profilaktycznym (profilaktyka fluorkowa). Dotyczy to r6wnie2 dzieci ze Srodowiska wiejskiego, z kt6rego 94,7yo objgtych bylo profilaktyk4 fluorkow4. Dla por6wnania w roku 2010 objgtych programem bylo 70 o/obadanych dzieci, odsetek dzieci objgtych na wsi wynosil 60 %. Z przeprowadzonych danych wynika koniecznos6 zwigkszenia dzialan, skierowanych do tej grupy dzieci, w zakresie promocji zdrowia oraz profesjonalnej profilaktyki stornatologicznej (lakierowanie, lakowanie). Ponadto dane dotyczqce przyzgbra wskazuj4 na potrzebq tozszerzenia dzialah edukacyjnych w zakresie profilaktyki chor6b przyzgbia prowadzonych przez lekarzy denty st6w specj ali st6w w zakresie periodontolo gi i. Stan zdrowia jamy ustnej dzieci w wieku L8 lat

8 Analizauzyskanych wynik6w vtykazala, ze w por6wnaniu z rokiem 2008, stan zdrowia jamy ustnej ulegl pogorszeniu. Odsetek os6b wolnych od pr6chnicy ulegl niewielkiemu obnizeniu z 4o/o w roku 2008 do 3,9%o w roku 2012, i Srednia wartos6 wskaznika pr6chnicy DMFT wzrosta odpowiednio 27,65 do 8. Wska2nik leczenia zachowawczego w roku 2012 obnizyl sig o 0,1, ale utrzymuje siq na stosunkowo wysokim poziomie i wynosi 0,62. Zmniejszenie sig natomiast odsetka os6b z usunigtymi z powodu pr6chnicy zgbami do 10,lyo w por6wnaniu z rokiem 2008, w kt6rym wskaznik ten wynosil l4,yo, sugeruje o podej mowaniu leczenia endodotycznego zgb6w trzonowych. Badanie stanu przyzebia wykazalo, 2e zmniejsza sig wskaznik os6b ze zdrowym przyzgbiem. WartoSd ta spadla z 58,4Yo w roku 2008 do 37o/o w 2012 t., w grupie badanej mlodzie2y stwierdzono krwawienie z dzi4sel, zapalenie dziqsel oraz zlogi kamienia nazgbnego naddzi4slowego. W badaniu grupy os6b w wieku 18 lat oceniano tak2e status protetyczny i potrzebg leczenia protetycznego. WSr6d badanych 90o/o nie potrzebowalo zadnego leczenia protetycznego, a wskaznik ten ulegl obnizeniu w por6wnaniu z rokiem 2008 o 2,60. Analizujqc przedstawione dane nale?y wskazai na koniecznos6 podjqcia dzialah ukierunkowanych gl6wnie na profilaktykg chor6b przyzgbia oraz specjalistycznego, kompleksowego leczeniaprzyzgbia realizowanych przez lekarzy stomatolog6w specjalist6w w dziedzinie periodontologii. Stan zdrowia jamy ustnej os6b w wieku 35-44lat. Analiza wynik6w stanu zdrowia jamy ustnej os6b w wieku lat przeprowadzona zostala w 2010 r. Mimo, iz odsetek os6b bez pr6chnicy wyni6sl 0,1o, to w por6wnaniu z rokiem 2002 nastqpila istotna PoPrawa. Srednia wartosd wskaznika pr6chnicy DMFT u badanych os6b ulegla obni2eniu z 19,2 w roku 2002 do warto5ci 16,9 w roku WigkszoSi badanych miala zachowane zgby naturalne. Srednia liczba zachowauych zebow wlasnych wzrosla o okolo 4 zgby (z 21,2 w roku 2002 do 25,3 w roku 2010). Nastqpil r6wniez spadek odsetka os6b bezzgbnych 23,8o/o w roku 2002 do 1,5 w roktt 2010.

9 StanprzyzEbia w badanej grupie byl prawidlowy u 24,5 yo os6b. Wskaznik ten wzr6sl z wartosci 14,1 w roku WSr6d os6b z chorym przyzgbiem, koniecznym bylo usunigcie kamienia nazgbnego naddzi4slowego. Analizujqc powyzsze dane szczeg6ln4 uwagg nalezaloby zwr6cic na potrzebq instruktazu higieny jamy ustnej ze szczeg6lnym uwzglgdnieniem znaczenia dla zdrowia systematycznego usuwania kamienia nazgbnego naddziqslowego. Stan zdrowia jamy ustnej os6b w wieku 65-74lat. Przeprowadzona w roku 2009 analiza grupy wiekowej 65-74latwykazil.a,2e co trzecia osoba nie byla u dentysty co najmniej od 3 lat, a co czwarta osoba ocl 5 lat. Sytuacja ta jest spowodowana nakladaj4cymi sig na siebie barierami osiqgalnosci opieki stomatologicznej, gl6wnie ekonomiczn4 (wysokie koszty Swiadczeri stomatologicznych Swiadczonych glownie w prywatnym sektorze opieki dentystycznej), fizjolog\czn4 (np.: ograniczona mozliwosd poruszania sig, obni2enie nastroju psychicznego, skutkuj4ce rezygnaci4 z troski o estetykg i funkcjonalnoj6 uzgbienia) i wiedzy w zakresie higieny jamy ustnej, adres6w plac6wek stomatologicznych, takze brak podstawowej wiedzy stomatologicznej). W przypadku SwiadomoSci stomatologicznej jej znajomos6 utrzymuje sie na jednakowo niskim poziomie jak w roku Por6wnanie wynik6w r. z wynikami badania prowadzonego w 2002 r. wskazuje na: niewielki wzrost odsetka os6b ze zdrowym przyzebidm z 4,8 w roku 2002 do 7,8 %o w roku 2009, zwigkszenie sig odsetka os6b bezzgbnychz 41,6 w roku 2002 do 43,9o w roku 2009, obni2enie sig odsetka os6b z zachowan4 funkcj4 ilucia (z 69,4 w roku 2002 do 49,6 w roku 2009). Z przeprowadzonych badari wynika, i2 koniecznym jest upowszechnianie prozdrowotnych program6w edukacyjnych dla os6b starszych oruz ich opiekun6w. Nalezy wyra1nie zaznaczy, Ze mimo pogarszaj4cej sig sytuaeji epidemiologicznej, przeksztalcenia systemu opieki zdrowotnej w roku 1997, kt6tym tcwarzyszyla zmiana tradycyjnie ukierunkowanej szkolnej opieki stomatologicznej, nie doprowadzily w kraju do pogorszenia sig stanu zdrowotnego uzgbienia dzieci i mlodzie?y w Polsce' Bowiern zestawienie por6wnawcze wynik6w badari epidemiologicznych prowadzonych w latach 1995

10 -2012,(dla grupy dzieci w wieku l}lat),wskazuje na powolne obnizanie sig zapadalnosci na prochnicg zgb6w. (tab.2). Tab.2. Wskazniki dla os6b w wieku 12latw roku 1995 i2012 WskaZnik I Odsetek dzieci ze zdrov'rym uzgbieniem 9,5 20,4 Srednia wartosi wskaznika pr6chnicy 4,3 3,5 Srednia liczba zgb6w wyleczonych zachowawczo 0,3 0,5 Potlsttrwy prtwne realizacji Swiatlczefr zclrowotnych w z:rhresie stomlrttllogii Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o Swiadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze Srodk6w publicznych (Dz. IJ.22008, Nr 164, poz. 1027,2p62n. zm.) okresla zasady na jakich zapewniana jest opieka zdrowotna finansowana ze Srodk6w publicznych. Zgodnie z te ustaw4 arnbulatoryjne specjalistyczne Swiadczenia zdrowotne udzielane sq na podstawie skierowania lekarua podstawowej opieki zdrowotnej. Od zasady tej ustanowiono wyj4tek wobec pewnej grupy Swiadczeri zdrowotnych - w tym Swiadczef udzielanych przez lekarza dentystg. Zatem wszystkie te Swiadczenia s4 udzielane na podstawie spontanicznych zgloszeh pacjentow. Nalezy zaznaczy1, Ze w polskim systemie opieki zdrowotnej zakres gwarantowanych Swiadczeri zdrowotnych udzielanych ze Srodkow publicznych jest bardzo szeroki. Wyj4tek w tym zakresie stanowi4 Swiadczenia zdrowotne z zakresu stomatologii, przy czym ograniczenie tych Swiadczeri nast4pilo w momencie wprowadzenia w Polsce systemu powszechnego ubezpieczeniazdrowotnego, czyli w 1999 r' Obecnie zakres Swiadczef zdrowotnych okresla wydane na podstawie art. 3ld ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o Swiadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze Srodkow publicznych rozporzqdzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 sierpnia 2009 r. w sprawie Swiadczeri gwarantowanych z zakresuleczenia stomatologicznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1144, z po2n. zm). 10

11 Rozporz4dzenie, okre6laj4c zakres gwarantowanych Swiadczef zdrowotnych proponuje szerczy do nich dostgp okreslonyrn grupom spolecznym, co stanowi realizacig konstytucyjnej zasady szczegolnej ochrony takich grup spolecznychjak: kobiety w okresie ciqly i pologu, dzieci i osoby niepelnosprawne. W rozporz4dzeniu w spos6b szczeg6lowy okreslono v'rykaz naleznych osobom uprawnionym: 1) Swiadczeri og6lnostomatologicznych, r6wniez Swiadczef og6lnostomatologicznych dla dzieci i rnlodzie1y do ukoriczenia 18. roku Zycia, lub Swiadczeri, kt6re przysluguj4 kobietom w okresie ci42y i pologu; 2) Swiadczef og6lnostomatologicznych udzielanych w znieczuleniu og6lnym. Swiad czenia te przysluguj4 osobom niepelnosprawnym w stopniu umiarkowanym i znacznym, ktorc ukoriczyly 18. rok Lycia, dzieciom imlodziezy niepelnosprawnej do ukoriczenia 16. roku Zycia oraz dzieciom i mlodziezy niepelnosprawnym w stopniu umiarkowanym i znacznymod ukofrczenia 16. do ukoriczenia 18. roku 2ycia, lub kobietom w okresie ciqly i pologu; 3) Swiadczefi stomatologicznych dla Swiadczeniobiorc6w z grupy wysokiego tyzyka chor6b zakalnych, w tym chorych na AIDS. Niekt6re z tych Swiadczeri przysluguj4 tylko znajduj4cym sig w takiej sytuacji dzieciom i mlodziezy do ukofczenia 18. roku zycia lub kobietom w okresie ciyzy i pologu; 4) Swiadczeri chirurgii stomatologicznej i periodontologii. Niekt6re z tych Swiadczeri przysluguj4 tylko dzieciom i mlodziely do ukoriczenia 18. roku Zycia lub kobietom w okresie ciqzy i pologu; 5) Swiadczefl ortodoncji dla dzieci i mlodziezy do ukoriczenia 18. roku zycia. Leczenie ortodontyczne wad zgryzu z zastosowaniem aparatu do zdejmowania jednoi dwuszczgkowego hnansowane jest osobom do ukoriczenia 12. roku Zycia; kontrola wynik6w leczenia po jego zakonczeniu w tak zwanym okresie retencji przysluguje do ukoriczenia 13. roku Zycia (dotyczy dzieci leczonych w ramach Swiadczeir gwarantowanych); raz w roku kalendarzowym gwarantowana jest naprawa aparatrt ortodontycznego wykonanego w ramach Swiadczeri gwarantowanych do ukofczenia 13. roku zycia (nie przysluguje wymiana i naprawa aparatu ortodontycznego uszkodzonego z powodu nieprawidlowego u2ytkowania).; 6) Swiadczeri protetyki stomatologicznej, w postaci uzupelnienia brak6w zgbowych przy pomocy ruchomej protezy czgsciowej z zastosowaniem element6w L1

12 doginanych utrzymuj4cych lub calkowitej przysluguje I raz na 5 lat. Natomiast w spos6b szczeg6lny okreslony zostal wykaz SwiaCczeri protetyki stomatologicznei dla Swiadczeniobiorc6w po chirurgidznym leczeni,; nowotwor6w w obrgbie twarzoczaszkr, W takim przypadku nie ma ograniczenia czgstotliwosci ich wykonania; 7) Swiadczeri stomatologicznej pomocy dora2nej. Niekt6re z tych Swiadczeri przyslugujq tylko dzieciom i ml.odzie y do ukoriczenia 18. roku zycia i kobietom w okresie ci42y i pologu: 8) profilaktycznych Swiadczeri stomatologicznych dla dzieci i mlodzie?y do ukoriczenia 19. roku zycia Rozporz4dzenie okresla r6wniez gwarancje pafstwa w zakresie stosowanych material6w stomatologicznych uzywanych przy wykonywaniu gwarantowanych Swiadczeri zdrowotnych, wskazuj4c, na szczeg6lne uprawnienia w tym zakresie przysluguj4ce dzieciom i mlodziezy do ukofczenia 18. roku zycia lub kobietom w okresie ciqzy i pologu, jak r6wniez dzieciom imlodzieily niepelnosprawnym do ukofrczenia 16. roku zycia oraz dzieciom i mlodzie?y niepelnosprawnym w stopniu umiarkowanym i znacznym od ukoriczenia 16. do ukoriczenia 18 roku ycia, jezeli wynika to ze wskazafi medycznych. Nale2y r6wnie2 podkreslid, 2e w zakresie leczenia stomatologicznego nie istnieje mozliwo(( wsp6lfinansowania Swiadczeri zdrowotnych. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o Swiadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze Srodk6w publicznych wskazuje zamknigty katalog Swiadczeri zdrowotnych, przy udzielaniu kt6rych mozliwe jest pobieranie doplat od pacjent6w, w katalogu tym nie zostaly umieszczone Swiadczenia stomatologiczne. Na podstawie art. 3ld ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o Swiadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze Srodk6w publicznych okreslono r6wniez w formie programu zdrowotnego gwarancje paristwa w zakresie sprawowania opieki zdrowotnej nad dzieimi dotknigtymi wadami czgsci twarzowej czaszki pn.:,,ortodontyczna opieka nad dzieimi z wrodzonymi wadami czgsci twarzowej czaszki". Program obejmuje specjalistyczne leczenie ortodontyczne populacji os6b z wrodzonymi wadami rozwojowymi typu: rozszczep podniebienia pierwotnego lub wt6rnego oraz anomalie twaruy w zakresie zalelnym od rozwoju I i II luku skrzelowego i ograniczenie u nich znieksztalceri morfologiczno-czynnosciowych w tyrn T2

13 zakresie. Leczenie w tym zakresie przysluguje do ukoriczenia 18. roku zycia a nie jak w przypadku pozostalych Swiadczeri zdrowotnych jedynie do ukoriczenia 1.2lat. Jednak pacjenci, ktorzy ukoriczyli 18 rok zycia mog4 kontynuowad leczenie w przypadku udokumentowane go leczenia podj Ete go w ramach : a) programu wielospecjalistycznej opieki nad dzie6mi z calkowitym rozszcz,epen'l podniebienia pierwotnego lub wt6rnego, realizowanego w latach ptzez Ministra Zdrowia, lub b) programu ortodontycznej opieki nad dzieimi z calkowitym rozszczepem podniebienia pierwotnego lub wt6rnego, lub c) programu ortodontycznej opieki nad dziedmr z wrodzonymi wadami czgsci twarzowej czaszki, realizowanego od 2004 r przeznarodowy Fundusz Zdtowia. Warto jednak podniesi, 2e nie tylko w tych aktach prawnych przedstawione s4 gwarancje paristwa w zakresie dzialafi na rzecz zdrowia jamy ustnej. Pewne dzialania o charakterze przede wszystkim profilaktyki chor6b jamy ustnej - w szczeg6lnosci pr6chnicy - i promocji zdrowia jamy ustnej realizowane sq w wyniku gwarancji paristwa w innych zakresach. Rozporz4dzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 sierpnia 2009 r. w sprawie otganizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziedmi i mlodziezq(dz. U. Nr 139,po2.1133) okresla zakres i terminy badari profilaktycznych wykonywanych przez; lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, polozne podstawowej opieki zdrowotnej, pielggniarki podstawowej opieki zdrowotnej i pielggniarki Srodowiska nauczania i wychowania lub higienistki szkolne oraz inne profilaktyczne Swiadczenia zdrowotne i Swiadczenia promocji zdrowia, obejrnuj4ce r6wnie2 dzialania z zakr esu prohl aktyki chor6b j amy ustnej. lllorrulcjt o naleinych Swiadczeniaclr!v zal(resie protilal<tyczrre.i ollicki zrlrowotne.i, sposobu ich za;rewnitni:r oraz innych dzialaniaclr ;lotle.ittrowltttyclt tr:t rz.ct't, lrromocji zdrowia iaruy rtstnej. Profilaktyczna opieka zdrowotna realizowana jest zar6wno jako element stalej opieki zdrowotnej, jak r6wniel w formie kierowanych na okreslone problemy zdrowotne lub 13

14 wynikaj4cych z aktualnych problem6w zdrowotnych, program6w nakierowanych na dzialania zapobiegawcze. Zatemcelowym jest om6wienie stalych dzialafi o charakterze profilaktycznym, wynikaj4cych z gwarancji paristwa. Dzialania o charakterze profilaktycznym skierowane s4 zar6wno do populacji doroslych, jak r6wnie2 w spos6b szczegllny i w szerszym zakresie dzialaniatakie zostaly za9warantowane osobom do ukoriczenia 19 roku Zycia. profilaktyka stomatol ogiczna skierowana do populacji doroslych to przede wszystkim mozliwos6 systematycznego wykonywania przeglqd6w jamy ustnej. Kahda osoba rnaj4ca prawo do Swiadczefi zdrowotnych finansowanych ze Srodk6w publicznych ma prawo do jednego w roku przeglqdu jamy ustnej. Swiadczenie to wykonywane systematycznie powoduje wczesne wykrywanie problem6w zdrowotnych' Innym Swiadczeniem o charakterze profilaktyczfiym zapewnianym osobom doroslym to usunigcie kamienia nazgbnego - stanowi4ce dzialartie profilaktyczne przede wszystkirn ograniczaj4ce ryzyko powstania chor6b przyzgbia i poprawia stan higieny jamy ustnej tym samym o gr aniczajqc 16 wnie2 ryzyko po wstania zmian pr6chniczych. W przypadku dzieci, katalog zapewnianych ze Srodk6w publicznych dzialah o charakterze profilaktycznymjest zdecydowanie wigkszy. Jest on w zakresie termin6w zsynchronizowany z dzialaniami profilaktycznyrni realizowanymi przezlekarza podstawowej opieki zdrowotnej oraz odpowiednio pielggniarkg podstawowej opieki zdrowotnej i pielggniarkq Srodowiska nauczania i wychowania. Szczeg6lowy zakres naleznych dzialah w zestawieniu z dzialaniami o charakterze profilaktyc znym przedstawi a zal4czona tabela: 14

15 l-2 tydzieh zycia Porada patronazowa lekar za podstawowej opieki zdrowotnej obejrnuj4ca podmiotowe badanie iprzedmiotowe, z uwzglgdnieniem rozwoju ftzycznego, pomiaru imonitorowania obwodu glowy, oceny L6haczki, podstawowej oceny stanu neurologicznego oraz badania przedmiotowego rv kierunku wykrywania dysplazji tworzenie wigzi uratkt z dzieckiem i prawidlowe rozpoczecie karnrienia piersia. wrodzonej staw6w biodrowych. l-6 tydziefi Lycia ocena odruch6w noworodka, sposobu oraz technik karmienia rniesi4c 2ycia Wizyta Patronazowa pielggniarki podstawowej opieki zdrowotnej majqca na celu: l) przeprowadzenie instruktazu w zakresie pielggnacji niemowlgcia, w tym karmienia Piersiq, pielggnacji jamy ustnej; 2-6 miesi4c zycia Profilaktyczne Swiadczenie stornatologiczne dla dziecka w 6.rniesi4cu Zycia l. Wizyta kontrolna z instruktazem Matki w zakesie higieny jamy ustnej. 2. Badanie lekarskie stomatologiczne w zakresie pocz4tku z4bkowania i stanu jarny ustnej. l. Badanie lekarskie podmiotowe i przedmiotowe, z uwzglgdnieniem rozwoju fizycznego (pomiary: masy i dlugosci ciala, obwodu glowy i klatki piersiowej), przebytych schorzefi oraz zapobiegania krzywicy. 2. Ocena wielkosci ciemienia przedniego. 3. Ocena stanu neurologicznego. 4. OkreSlenie wieku zgbowego. 5. U chlopc6w badanie obecnosci j4der w mosznie. 6. Przeprowadzenie testu rozwoju reakcji sluchowych - w przypadku nieprawidlowego wyniku testu lub stwierdzenia przynaleznosci dogrupy ryzyka uszkodzenia sluchu skierowanie do specj al istycznej diagnostyki audiologicznej lub foniatrvcznei.

16 9. rniesi4c 2ycia Profilaktyczne Swiadczente stomatologiczne dla dziecka w g.miesi4cu Zycia l. Ocena stanu uzgbienia rnlecznego zinstrukta2em rratki w zakresie higieny jarny ustnej. 2. Profilaktyka fluorkowa przy braku przeciwwskazafl. 12. miesi4c zycia Profilaktyczne Swiadczente stomatologiczne dla dziecka w 12. miesi4culycia l. Wizyta adaptacyjna z ocen4 stanu uzgbienia mlecznego. 2. Kontrola higieny jamy ustnej (badanie kontrolne wraz z instruktazem matki w zakesie higieny jamy ustnej). 3. Profilaktyka fluorkowa przy braku przeciwwskazari. 2. rok Lycia Profilaktyczne Swiadczenie stornatologiczne dla dziecka w 2. roku Zycia 7. Ocena obecnosci czynnik6w ryzyka uszkodzenia sluchu. 8. Badanie przedmiotowe w kierunku wykrywania wrodzonej dysplazji biodrowych. staw6w l. Badanie lekarskie podmiotowe i przedmiotowe, zuwzglgdnieniern tempa rozwoju fizycznego (porniary: masy i dlugosci ciala, obwodu glowy i piersiowej) klatki i psychomotorycznego. 2. Ocena wykonania szczepiefl ochronnych zgodnie z kalendarzem szczepiefi. 3. Przeprowadzenie testu rozwoju reakcji sluchowych. l. Badanie lekarskie podmiotowe i przedmiotowe, z uwzglgdnieniem tempa rozwoju fizycznego (pomiary: masy i dlugosci ciala, obwodu glowy i klatki piersiowej) i psychomotorycznego. 2. Ocena wykonania szczepiert ochronnych, zgodnie z kalendarzem szczepien. 3. Ocena wielkosci blizny po szczepieniu BCG. 4. Przeprowadzenie testu rozwoju reakcji sluchowych. 5. Ocena obecnosci nowych ryzyka czynnik6w uszkodzenia sluchu. 6. Pomiar cisnienia tgtniczego krwi. 7. Instrukta2 w zakresie higieny jamy ustnej. 8. Badanie okulistyczne niemowl4t urodzonych przed 36 tygodniem ciq2y, z wewnqtrzmacicznym zahamowaniem wzrostu plodu oraz wymagaj4cych intensywnej tlenoterapii i fototeraoii. Bilans zdrowia, w tym: l) badanie lekarskie oodrniotowe

17 l. Wizyta adaptacyjna przysluguje w przypadku pierwszej wizyty dziecka fiezeli nie wykorzystalo Swiadczenia wczesniej). (Wnajblizszej nowelizacji rozporzqdzenia warunek ten nie bgdzie obowiqzywal.) 2. Ocena stanu uzgbienia za pomoc4 wskaznika intensywnosci pr6chnicy puw* dla zeb6w mlecznych. 3. Kontrola higieny jarny ustnej (badanie kontrolne wraz zinstruktazem Matki w zakresie higieny jamy ustnej). 4. Ocena stanu morfologicznego i funkcj i Zucia oraz wyrzynania zgb6w obejmuje: I ) spra',vdzenie liczby jednoirniennych g6rnych i dolnych siekaczy po prawej i lewej stronie luku oraz przebiegu Iinii posrodkowej ; 2) spos6b zwierania sig siekaczy; 3) sprawdzenie toru oddychania; 4) spos6b ukladania dziecka do snu; 5) spos6b karrnienia; 6) sprawdzenie wystgpowania nawyk6w w postaci ssania smoczk6w lub palc6w. 5. Zastosowanie dzialait zapobiegaj4cych wadom profilaktyka zgryztl ortodontyczna.. Pouczenie o dbalosci oddychania przez nos, o odpowiednich sposobach ukladania dziecka do snu, koniecznosci odzwyczajenia od zlych nawyk6w. 6. Proftlaktyka profesjonalna tym pr6chnicy, w profilakty,ka fluorkowa przy braku przeciwwskazaf. 4. rok 2ycia Profilaktyczne Swiadczenie stomatologiczne dla dziecka w 4. roku zycia L Wizyta adaptacyjna przysluguje w przypadku pierwszej wizyty dziecka (ezeli nie wykorzystalo Swiadczenia wczesniei). iprzedmiotowe, szczeg6lnym ze uwzglgdnieniem tempa rczwoju fizycznego (pomiary: masy i dlugo5ci ciala) i psychomotorycznego oraz przebytych schorzeri; 2) ocena wykonania szczepieh ochronnych zgodnie z kalendarzern szczepieri; 3) ocena obecnosci czynnik6w ryzyka uszkodzenia sluchu; 4) przeprowadzenie testu rozwoju reakcji sluchowych oraz ocena rozwoju mowy; 5) test Hirschberga w kierunku wykrywania zeza; 6) pomiar cisnienia tgtniczego krwi. Bilans zdrowia, w tym: l) ocena obecnosci czynnik6w ryzyka uszkodzenia sluchu; 2) badanie lekarskie podmiotowe i przedmiotowe w kierunku ocenv rozwoiu fizycznego

18 Z. Kontrola higieny jamy ustnej (badanie kont{olne wraz z instruktazem hi$ieny jamy ustnej i ocen4 $tanu uzgbienia za pomoc4 wskaznika intensywnosci pr6chnicy puw* dla zgb6w mlecznych). 3. Ocena stanu morfologicznego ifunkcji Zucia oraz wyrzynania zgb6w obejmuje: l) sprawdzenie liczby zgb6w oraz przebiegu linii posrodkowej; 2) spos6b zwierania siekaczy; 3) sprawdzenie toru oddychania; 4) sprawdzenie wystgpowania zlych nawyk6w. 4. Zastosowanie dzialah zapobiegaj4cych wadorn zgryzv profi laktyka ortodontyczna. Pouczenie o dbalosci oddychania przez wprowadzaniu nos, o pokarm6w o stalej konsystencj i, odzwyczajaniu od nawyk6w. 5. Profi laktyka profesjonalna pr6chnicy, w tym profilaktyka fluorkowa przy braku orzeciwwskazari. 5. rok zycia Profilaktyczne Swiadczenie stomatologiczne dla dziecka w 5. roku Zycia l. Wizyta adaptacyjna przysluguje w przypadku pierwszej wizyty dziecka (ezeli nie wykorzystalo Swiadczenia wczesniej). 2. Kontrola higieny jatny ustnej (badanie kontrolne wraz z instrukta2em higieny jamy ustnej i ocen4 stanu uzgbienia za pomoc4 wskaznika intensywnosci pr6chnicy puw* dla zgb6w mlecznych). 3. Ocena stanu morfologicznego ifunkcji Zucia oraz wyrzynania z9b6w obejmuje: sprawdzenie liczby zgb6w; 2\ spos6b zwierania sig I ) (pomiary: wzrostu imasy ciala), psychomotorycznego i spolecznego; 3) przeprowadzenie testu rozwoju reakcji sluchowych oraz ocena rozwoju mowy. l. Badanie lekarskie podmiotowe i przedmiotowe w kierunku oceny rozwoj u ftzycznego, psychomotorycznego i spolecznego. 2. Pomiar cisnienia tgtniczego krwi.

19 siekaczy oraz przebieg linii posrodkowej i linii za tylnymi powierzchniami drugich zgb6w trzonowych mlecznych; 3) wystgpowanie zlych nawyk6w; 4) starcie powierzchni Zij4cych mlecznych trzonowc6w; 5) spos6b kontaktu kl6w. 4. Zastosowanie dzialah zapobiegajqcych wadom zgtyzu profilaktyka offodontyczna. Nauczenie sposob6w dzialai prowadzqcych do eliminacji nawyk6w ssania smoczk6w i z oddychania otwartymi ustami. Zalec,enie podawania pokarm6w o stalej konsystencji. 5. Profi laktyka profesjonalna pr6chnicy, w tym profilaktyka fluorkowa przy braku przeciwwskazafi. Dotyczy zgb6w mlecznych i statvch. 6 rok zycia Profilaktyczne Swiadczenie I stomatologiczne dla dziecka ' w 6. roku 2ycia L Ocena stanu uzgbienia za pomocq wskaznika intensywnosci pr6chnicy puw* dla zgb6w mlecznych i PUW* dla z9b6w stalych. 2. Kontrola higieny jamy ustnej (badanie kontrolne wraz z itrstruktazem higieny jamy ustnej). 3. Ocena stanu morfologicznego i funkcji Zucia oraz wyrzynania zgb6w obejmuje: sprawdzenie typu wyrzynania zgb6w stalych (siekaczowy lub trzonowcowy); 2) spos6b zwierania si9 pierwszych stalych zgb6w trzonowych wedlug zasad Angle'a; 3) wystgpowanie nawyk6w ustnych; 4) starcie powierzchni 2uj4cych zgb6w rnlecznych. 4. Zastosowanie dziataft zapobiegajqcych wadotn zgryzu - profilaktyka I ) oftodontvczna. Badanie obejmuj4ce: l) badanie podmiotowe: a) wywiad od rodzic6w i dziecka, z uwzglednieniem czynnik6w ryzyka dla zdrowia oraz zachowafi zdrowotnych, b) analizg informacji zawartei w karcie badania profilaktycznego, c) analize innej indywidualnej dokumentacj i rnedycznej ; 2) badanie Przedmiotowe szczeg6'lnym ze uwzglgdnieniem oceny: a) rozwoju frzycznego (pomiary: wzrostu i masy ciala), b) rozwoju psychomotorycznego, c) mowy, d) lateralizacji, e) ukladu ruchu, f) jamy ustnej, g) u chlopc6w - obecnosci jqderwmosznieiwad ukladu moczowoplciowego; 3) wykrywanie zaburzeh ukladu ruchu, w tym boczneso skzywienia Edukacja zdrowia szkole Jamy zakresie ustnej w

20 Nauczenie sposob6w dzialah prowadz4cych do elirninacji nawyk6w ssania smoczk6w i oddychania z otwarlymi ustami. Zalecenie podawania stalej pokarm6w o konsystencji W uzasadnianych przypadkach opilowanie niestartych powierzchni mlecznych kl6w prowadz4cych dolny luk zgbowy nadmiernie ku tylowi. 5. Profi laktyka profesjonalna pr6chnicy, w tym profilaktyka fluorkowa przy braku przeciwwskazati Dotyczy zgb6w rnlecznych i statych. 7. rok Lycia Profilaktyczne Swiadczente stomatologiczne dla dziecka w 7. roku zycia l. Ocena stanu uzgbienia za pomoc4 wska2nika intensywnosci pr6chnicy puw* dla zgb6w mlecznych i PUW* dla zgb6w stalych. 2. Oddzielne podanie poszczeg6lnych skladowych wskaznika PUW* dla zgb6w stalych i wskaznika Puw* dla zgb6w mlecznych. 3. Kwalifikacja do szczegblnej opieki stornatologicznej w zakresie podstawowego leczenia stomatologicznego lub specjalistycznego leczenia stomatologicznego. 4. WykrYwanie nieprawidlowosci (wad) zgryzu wedlug wskaznika IOTN: l) wyraznego krggoslupa, znieksztalceri statycznych koriczyn dolnych; 4) wykrywanie zeza (Cover test, test Hirschberga); 5) wykrywanie zaburzeh ostrosci wzroku; 6) ocena wykonania szczepiei ochronnych zgodnie z kalendarzem szczepieri; 7) przeprowadzenie testu rozwoju reakcji sluchowych oraz ocena rozwoju mowy; 8) ocena obecnosci czynnik6w ryzyka uszkodzenia sluchu; 9) pomiar cisnienia tgtniczego kwi; l0) badania lekarskie specjalistyczne i diagnostyczne w razie potrzeby; I l) podsumowanie badania z okresleniem: zdrowotnej dojrzalosci szkolnej i kwalifikacji do grupy na zajgciach wychowania frzycznego (w tym nauki ptywania) oraz ewentualnego problemu zdrowotnego; l2) poradnictwo w zakresie prozdrowotnego stylu 2vcia. prowadzenie u ucztli6w szk6l podstawowych (klasy I-VI) znajduj4cych sig na obszarach gdzie pozion'r f'luork6w w wodzie pitnej nie przekracza waftosci lrng/1, grupowej profilaktyki fluorkowej metodq nadzorowanego szczotkowania zgb6w preparatami fluorkowyu-ri; udzial w planowaniu, realizac.ii i ocenie edukacji zdrowotnej.

21 znieksztalcenia lub 2) wyralnego ograniczenia funkcji zucia lub gryzienia oruzwytzynania zgb6w. 5. Profesjonalna profi laktyka fluorkowa. Dotyczy zgb6w mlecznvch i stalych. 8. rok zycia prowadzenie u uczni6w szk6t podstawowych (klasy I-VI) znajdujqcych sig na obszarach gdzie poziom fluork6w w wodzie pitnej nie przekracza wartosci lmg/i, grupowej profilaktyki fluorkowej rnetod4 nadzorowanego szczotkowania zgb6w preparatami fluorkowyrni; udzial w planowaniu, realizacji i ocenie edukacji zdrowotnei. 9. rok 2ycia prowadzenie u uczni6w szk6l podstawowych (klasy I-VI) znajduj4cych sig na obszaraclt gdzie poziorn fluork6w w wodzie pitnej nie przekracza wartosci lrng/l, grupowej profilaktyki fluorkowej metod4 nadzorowanego szczotkowania zgb6w preparatarni l0 rok 2ycia Profilaktyczne Swiadczenie stomatologiczne dla dziecka w 10. roku zycia l. Ocena stanu uzgbienia za pomoc4 wskaznika intensywnosci pr6chnicy PUW* dla z9b6w stalych i puw* dla zgb6w mlecznych oraz ocena stanu tkanek przyzgbia przez oznaczenie glgbokosci kieszonek dzi4slowych (PD), utraty przyczepu lqcznotkankowego (CAL) oraz wskaznika krwawienia (BoP). 2. Oddzielne podanie poszczeg6lnych skladowych wskaznika PUW* dla zgb6w stalych i wskaznika puw* dla zgb6w mlecznych. 3. Kwalifikacja do szczeg6lnej opieki stomatologicznei w zakresie Badanie obejmuj4ce: I ) badanie podmiotowe: a) wywiad od rodzic6w i dziecka, z uwzglgdnieniem czynnik6w ryzyka dla zdrowia oraz zachowafl zdrowotnych, b) analizg informacji zawaftej w karcie badania profilaktycznego od pielggniarki lub higienistki szkolnej, ze szczegillnyrn uwzglgdnieniem wynik6w test6w przesiewowych, oraz od wychowawcy klasy, c) analizg innej indywidualnej dokumentacj i medycznej ; 2) badanie przedmiotowe szczeg6lnym ze uwzglgdnieniem oceny: a) rozwoju fizycznego (oomiarv: wzrostu i masy fluorkowymi; prowadzenie u uczni6w szk6l podstawowych (klasy I-Vl) znajdujqcych sig na obszarach gdzie poziom fluork6w w wodzie pitnej nie przekracza wartosci I mg/, grupowej profilaktyki fluorkowej metodq nadzorowanego szczotkowania zgb6w preparatatni fluorkowymi; udzial w planowaniu, realizacji i ocenie zdrowotnej. edukac.ii

22 I l. rok Zycia 12. rok 2ycia podstawowego leczenla stomatologicznego lub specjalistycznego leczenia stomatologicznego. 4. Wykrywanie nieprawidlowo5ci (wad) zgryzu wedlug wskaznika IOTN: l) wyraznego znieksztalcenia lub 2) wyralnego ograniczenia funkcji Zucia lub gryzienia orazwyrzlnania zgb6w. 5, Profesjonalna profilaktyka fluorkowa. Dotyczy zgb6w mlecznych istalych. Profilaktyczne Swiadczenie stomatologiczne dla dziecka w 12. roku Zycia L Ocena stanu uzgbienia za pomoce wskaznika intensywnosci pr6chnicy PUW* dla zeb6w stalych i ciala), b) rozwoju c) ukladu ruchu, d) ukladu tnoczowoplciowego, e) dojrzewania plciowego wedlug skali Tannera, f tarczycy, g) jamy ustnej; 3) wykrywanie zaburzeh ukladu ruchu, w tym bocznego skrzywienia krggoslupa; 4) wykrywanie zaburzeh ostrosci wzroku i widzenia barw; 5) pomiar ci$nienia tgtniczego krwi; 6) badania specjalistyczne lekarskie i diagnostyczne w razie potrzeby; 7) podsumowanie badania z okresleniem poziomu i tempa rozwoj u fizy cznego, rozwoju psychospolecznego (ocena orientacyjna), przystosowania szkolnego, kwalifikacji do grupy na zajgciach wychowania fizycznego i sportu szkolnego oraz ewentualnego problemu zdrowotnego; 8) poradnictwo w zakresie prozdrowotnego stylu zycia l. Postgpowanie poprzesiewowe u uczni6w z dodatnim wynikiem testu. 2. Wykrywanie zaburzeh ltzycznego rozwoju (pomiary: wzrostu i masy ciala). 3. Wvkrvwanie zaburzeft prowadzenie u uczni6w szk6l podstawowych (klasy I-Vl) znajdujqcych sig na obszarach gdzie poziom fluork6w w wodzie pitnej nie przekracza wartosci lrng/i, grupowej profilaktyki fluorkowe.i metodq nadzorowarrego szczotkowania zgb6w preparatarni fluorkowyrni; udzial w planowaniu, realizac.ii i ocenie zdrowotnei. edukacji prowadzenie u uczni6w szk6l podstawowych (klasy l-vi) znajd{4cych sig na obszarach gdzie poziom fluork6w w wodzie pitnej nie przekracza wartosci lme/l, grupowei

23 oraz ocena stanu tkanek przyzgbia przez oznaczenie glgbokosci kieszonek dzi4slowych (PD), utraty pfzyczept) l4cznotkankowego (CAL) oraz wskaznika krwawienia (BoP). 2. Oddzielne podanie poszczeg6lnych skladowych wskaznika PUW* dla zgb6w stalych. 3. Krvalifikacja do szczeg6lnej opieki stomatologicznej w zakresie podstawowego leczenia stomatologicznego lub specjalistycznego leczenia stomatologicznego. 4. Wykrywanie nieprawidlowosci (wad) zgryzu wedlug wskaznika IOTN: r) wyraznego znieksztalcenia lub 2) wyralnego ograniczenia funkcji Zucia lub gryzienia orazwyrzynania zgb6w. 5. Profesjonalna profi laktyka fluorkowa. Dotyczy zgb6w rnlecznych i stalych. 13. rok 2ycia Profilaktyczne Swiadczenie stomatologiczne dla dziecka w 13. roku Zycia l. Ocena stanu uzgbienia za pomoc4 wskaznika intensywnosci pr6chnicy PUW* dla zgb6w statych oraz ocena stanu tkanek przyzgbia przez oznaczenie glgbokosci kieszonek dziqslowych (PD), utraty przyczepu lqcznotkankowego (CAL) oraz wskaznika krwawienia (BoP). 2. Oddzielne podanie poszczeg6lnych skladowych wskaznika PUW* dla zgb6w stalych. 3. Kwalifikacja do szczeg6lnej opieki stomatologicznej w zakresie podstawowego leczenia stomatologicznego lub specjalistycznego leczenia stomatologicznego. 4. Wykywanie nieprarvidlowosci (wad) zsryzl wedlug wska2nika ukladu ruchu, w tym bocznego skrzywienia krggoslupa. 4. Wykrywanie zaburzefr ostrosci wzroku. Badanie obejmuj4ce: l) badanie podmiotowe: a) wywiad od rodzic6w i dziecka, z uwzglgdnieniem czynnik6w ryzyka dla zdrowia oraz zachowari zdrowotnych, b) analiza informacji zawarl.cj w karcie badania profilaktycznego od pielggniarki lub higienistki szkolnej, ze szczeg6lnym uwzglgdnieniern wynik6w test6w przesiewowych, oraz od wychowawcy klasy, c) analiza innej indywidualnej dokumentacj i medycznej ; 2) badanie przedmiotowe szczeg6lnym ze uwzglgdnieniem oceny: a) rozwoju hzycznego (pomiary: wzrostu i masy ciala), b) rozwoju psychospoleczoego, c) ukladu ruchu, d) tarczycy, profilaktyki fllrorkowej metod4 uadzorowatrego szczotkowania zgb6w preparatatni fluorkowymi; udzial w planowaniu, realizacji i ocenie edukacji zdrowotnej. prowadzenie u uczui6w szk6t podstawowych (klasy I-Vl) znajduj4cych sig na obszarach gdzie poziom fluork6w w wodzie pitnej nie przel<racza wartosci lrng/i, grupowej profilaktyki fluorkowej rnetod4 nadzorowanego szczotkowania z9b6w preparatami fluorkowymi; udzial w planowaniu, realizacji i ocenie edukacji zdrowotne.i.

24 IOTN: l) wyraznego znieksztalcenia lub 2) wyralnego ograniczenia funkcji 2ucia lub gryzienia orazwyrzynania zgb6w. 5. Profesjonalna profi laktyka fluorkowa. Dotyczy zgb6w mlecznych i stalych. 16. rok zycia Profilaktyczne Swiadczenie stornatologiczne dla dziecka w 16. roku 2ycia l. Ocena stanu uzgbienia za pomoc4 wskaznika intensywnosci pr6chnicy PUW* dla zgb6w stalych oraz ocena stanu tkanek przyzgbia przez oznaczenie glgbokosci kieszonek dzi4slowych (PD), utraty przyczepu l4cznotkankowego (CAL) oraz wskaznika krwawienia (BoP). 2. Oddzielne podanie poszczeg6lnych skladowych wska2nika PUW* dla zgb6w stalych. 3. Kwalifikacja do szczeg lnej opieki stornatologicznej w zakresie nodstawoweso leczenia e) dojrzewania plciowego, 0 ukladu moczowoplciowego, g) jamy ustnej, h) sk6ry; 3) wykrywanie zabwzert ukladu ruchu, w tym bocznego skrzywienia krggoslupa i nadmiernej kifozy piersiowej; 4) wykrywanie zaburzeh ostrojci wzroku; 5) wykrywanie zabarzeh sluchu (badanie orientacyjne szeptem); 6) porniar cisnienia tgtniczego krwi; 7) badania specjalistyczne lekarskie i diagnostyczne w razie potrzeby; 8) podsumowanie badania z oklesleniem poziomu i tempa wzrastania oraz dojrzewania plciowego, rozwoju psychospolecznego (ocena orientacyjna) przystosowania szkolnego, kwalifikacji do grupy na zajgciach wychowania ltzycznego i sportu szkolnego oraz ewentualnego problemu zdrowotnego; 9) poradnictwo w zakresie prozdrowotnego stylu 2ycia. Badanie obejmujqce: l) badanie podmiotowe: a) wywiad od ucznia i rodzic6w, z uwzglgdnieniem czynnik6w ryzyka dla zdrowia oraz zachowari zdrowotnych, b) analizg inforrnacji zawartej w karcie badania profilaktycznego od pielggniarki lub higienistki szkolnej, ze szczeg6lnym uwzglgdnieniem wynik6w test6w przesiewowych, oraz od wychowawcy klasy, c) analizg innej indywidualnej dokumentacj i medycznej ; 2) badanie przedmiotowe szczeg6lnym ze uwzglgdnieniem oceny: a) rozwoiu fizvczneso

25 stornatologicznego lub specjalistycznego leczenia stomatologicznego. 4. Wykrywanie nieprawidlowosci (wad) zgryzu wedlug wskaznika IOTN: l) wyraznego znieksztalcenia lub 2) wyra2nego ograniczenia funkcji Zucia lub gryzienia orczwyrzynania zgb6w. 5. Profes-ionalna profi laktyka fluorkowa. Dotyczy zgb6w mlecznych i stalych. (pomiary: ciala), b) wzrostu l masy rozwoju psychospolecznego, c) procesu dojrzewania plciowego, d) ukladu ruchu, e) tarczycy, f) jamy ustnej, g) sk6ry; 3) wykrywanie zaburzeft ukladu ruchu, w tym bocznego skrzywienia krggoslupa i nadmiernej kifozy piersiowej; 4) wykrywanie zaburzef ostrosci wzroku; 5) pomiar cisnienia tgtniczego krwi; 6) badania specjalistyczne lekarskie i diagnostyczne w razie potrzeby; 7) podsumowanie badania z okresleniem poziomu i ternpa rozwoj u fizycznego i dojrzewania plciowego, rozwoju psychospolecznego (ocena orientacyjna), kwalifikacji do grupy na zajgciach wychowania ftzycznego i sportu szkolnego oraz ewentualnego problernu zdrowotnego; 8) poradnictwo w zakresie prozdrowotnego stylu zycia oraz z punktu widzenia wyboru przyszlego dalszego ksztalcenia lub oracv zawodowei. 18. rok Zycia Badanie obejmuj4ce: l) badanie podmiotowe: a) wywiad od ucznia, z uwzglgdnieniem czynnik6w ryzyka dla zdrowia oraz zachowari zdrowotnych, b) analiza inforrnacji zawartej w karcie badania profilaktycznego od pielggniarki lub higienistki szkolnej, ze szczeg6lnym uwzglgdnieniem wynik6w test6w przesiewowych, oraz od wychowawcy klasy, c) analizg innej indywidualnej dokurnentacj i rnedycznej ; 2) badanie przedmiotowe

26 ze szczeg6lnym uwzglqdnieniem oceny: a) rozwoju fizycznego (porniary: wzrostu i masy psychospolecznego, c) ukladu moczowoplciowego i dojrzalosci plciowej, d) ukladu ruchu, e) tarczycy, 0 jamy ustnej, g) sk6ry; 3) wykrywanie zabtxzeh ostrosci wzroku; 4) pomiar cisnienia tgtniczego krwi; 5) badania specjalistyczne lekarskie i diagnostyczne w razie potrzeby; 6) podsumowanie wynik6w badania z okresleniem ewentualnego problemu zdrowotnego oraz sugestii i rad dotyczqcych dalszego ksztalcenia i wyboru zawodu, przyszlego rodzicielstwa, prozdrowotnego stylu lycia, w tym aktywnosci l9 roku zycia Profilaktyczne stomatologiczne w 19. roku 2ycia l. Ocena stanu pomoc? intensywnosci Pr6chnicY PUW* dla zgb6w statych. 2.Oddzielne Podanie poszczeg6lnych skladowych wska2nika PUW*. 3. Ocena stanu zdrowia jarny ustnej z uwzglgdnieniem stanu uzgbienia, przyzgbia i btony Sluzowej jamy ustnej. nieprawidlowosci (wad) zgryzu wedlug wskaznika IOTN: znieksztalcenia lub 2) wyralnego ograniczenia funkcji zucia lub gryzienia Warto zaznaczye, ze dzialania maj4ce na celu profilaktykg chor6b jamy ustnej realizowane sq - jak to wynika r6wnie2 z zamieszczonego powy2ej zestawienia- r6wniez przez innych niz

27 Iekarze stomatolodzy fachowych pracownik6w ochrony zdrowia. Dzialanie te nalezq zar6wno do pielggniarek, poloznych, jak r6wnie2 lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej. W zestawieniu nie odniesiono sig do systematycznie realizowanego w ramach opieki zdrowotnej w Srodowisku nauczania i wychowania dzialania polegaj4cego na nadzorowanym szczotkowaniu preparatami fluoru. W trakcie ostatnich zmian legislacyjnych doprecyzowano sposob realizowania tego Swiadczenia zdrowotnego wskazuj4c, 2e ma byi ono wykonywane u uczni6w szk6l podstawowych (klasy I-VD, na tych obszarach, gdzie poziom tluork6w w wodzie pitnej nie przekracza wartosci 1 mg/l, metod4 nadzorowanego szczotkowania zgb6w preparatami fluorkowymi 6 razy w roku, w odstgpach co 6 tygodni. Zeby zapewni6 fbktyczne realizowanie ww. dzialafi Narodowy Fundusz Zdrowia w spos6b odrgbny finansr"rje ich wykonywanie. Na realizacje przedstawionej powyzej grupowej profilaktyki fluorkowej Narodowy Fundusz Zdrowra wydatkowal w 2012 r. kwote ,45 zl. WartoSc rocznej stawki kapitacyjnej na ucznia objgtego nadzorowanym szczotkowaniem wynosi 5,40 zl. Dzialania realizowane przez lekarza stomatologa finansowane s4 w ramach umowy zawieranej z Narodowym Funduszem Zdrowia na udzielanie Swiadczeri zdrowotnych w zakresie stomatologicznej opieki zdrowotnej. Warto r6wnie2 zaznaczy1, ze koordynowanie dzialafi w zakresie profilaktycznych Swiadczeri zdrowotnych zar6wno z zahesu podstawowej opieki zdrowotnej jak i opieki specjalistycznej nalezy do pielggniarki Srodowiska nauczania i wychowania. Wynika to rozporz1dzenia Ministra Zdrowia z dnia 28 sierpnia 2009 r. w sprawie organizacji prof,rlaktycznej opieki zdrowotnej nad dziedmi i mlodziez4 (Dz. U. Nr 139, poz.l 133) Omawiaj4c dzialania profilaktyczne w zakresie stomatologii nie molna pomin46 kwestii specjalnego zakresu $wiadczeri zdrowotnych jaki gwarantowany jest kobietom w okresie ci4zy i pologu. Swiadczenia te s4 bardzo istotne dla wlasciwego przebi egu ci42y i zdrowia dziecka. Jeheli przyjrzymy sig zakresowi gwarancji paristwa w zakresie profilaktycznej opieki zdrowotnej skierowanej do dzieci, to jest on bardzo duzy. Zastanawiaj4ce sq zatem zle wyniki w zakresie stanu zdrowia jamy ustnej. We wnioskach przedstawionych w 27

28 sprawozdaniu z Monitoringu stanu zdrowia jamy ustnej wskazywane s4 dwa dzialania, kt6re mog4 powodowa (. przy czynq tej sytuacj i : - zbyt p62ne podejmowanie dzialari profilaktycznych i edukacyjnych (dziecko w wieku zlobkowym i przedszkolnym to preferowany wiek do tozpoczgcia dzialah); - mala SwiadomoSi koniecznosci wlasciwej opieki profilaktycznej w spoleczefrstwie - w szczeg6lnosci wsr6d rodzic6w. W zwi4zku ztymminister Zdrowiawskazal na celowos6 podjecia dzialah w tym zakresie. Realizowane one s4 w ramach Szwajcarsko - Polskiego Programu Wsp6lpracy w ramach obszaru priorytetowego,,edukacja, promocja i profilaktyka w kierunku zdrowia iamy ustnej skierowana do dzieci przedszkolnych, ich rodzic6w, opiekun6w i wychowawc6w" Zgodnie z Aneksem 1 do Urnowy Ramowej pomiedzy Rz4dem Rzeczpospolitej Polskiej a Szwajcarsk4 Rad4 Federaln4, w ramach Szwajcarsko-Polskiego Programu Wsp6lpracy wyr6zniam y cztery obszary priorytetowe :. Priorytet 1. Bezpieczefstwo, stabilno6i, wsparcie reform.. Priorytet 2. Srodowisko i infrastruktura.. Priorytet 3. Sektor prywatny.. Priorytet 4. Rozw6j spoleczny i zasob6w ludzkich w tym ochrona zdrowia (m.in. profilaktyka i kampanie promocji zdrowia oraz poprawa opieki spolecznej). W przypadku tego obszaru tematycznego obowi4zywala procedura pozakonkursowa oraz podejscie programowe (na program skladajq sig projekty powi4zane ze sobe przez wsp6lne cele lub temat). Calkowita alokacja w ramach ww. obszaru tematycznego wynosi do 41 mln CHF. Programy realizowane sq w ramach dw6ch cel6w:. Cel I - Promocja zdrowego trybu Zycia oraz zapobieganie chorobom zakalnym na poziomie krajowym i na obszarach koncentracji geografrcznej,. Cel 2 - Poprawa ustug podstawowej opieki zdrowotnej i uslug opieki spolecznej na peryferyjnych i zmarginalizowanych terenach obszar6w objgtych koncentracje geo grafi czn 4, z pr efer encj 4 dla wie lo sektorowe go podej Scia pro gramowe go. Cel 1: Promocja zdrowego trybu zycia oraz zapobieganie chorobom zakalnym na poziomie krajowym i na obszarach koncentracji geograftcznej. 28