MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE Bilans płatniczy

Transkrypt

1 MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE 2016 Bilans płatniczy

2 Czynniki wpływające na inflację 2 mgr Tomasz Rosiak Analiza otoczenia

3 Podstawowe zależności ekonomiczne 3 mgr Tomasz Rosiak Analiza otoczenia

4 Struktura bilansu płatniczego (BP) Bilans obrotów bieżących (BOB) 2. Bilans obrotów kapitałowych i finansowych (BOKF) 3. Bilans obrotów wyrównawczych (BOW)

5 16 Transakcje zwiększające zasoby pieniądza w gospodarce (+) Eksport towarów Eksport usług Dochody z inwestycji otrzymane Dochody pracowników otrzymane Transfery bieżące otrzymane Transfery kapitału otrzymane Sprzedaż aktywów niefinansowych i nieprodukowanych (np. licencje) Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w kraju Zagraniczne inwestycje portfelowe w kraju Pozostałe inwestycje zagraniczne w kraju Sprzedaż nierezydentom aktywów stanowiących rezerwy walutowe kraju

6 17 Transakcje zmniejszające zasoby pieniądza w gospodarce (-) Import towarów Import usług Dochody z inwestycji zapłacone Dochody pracowników zapłacone Transfery bieżące zapłacone Transfery kapitału zapłacone Zakup aktywów niefinansowych i nieprodukowanych Inwestycje bezpośrednie rezydentów za granicą Inwestycje portfelowe rezydentów za granicą Pozostałe inwestycje rezydentów za granicą Aktywa zakupione od nierezydentów, stanowiące rezerwy walutowe kraju

7 Bilans obrotów bieżących 18 a. Bilans handlowy (towarowy) zestawienie płatności z tytułu eksportu i importu towarów. b. Bilans usług zestawienie płatności z tytułu eksportu i importu usług. c. Bilans procentów i dywidend (saldo dochodów) zestawienie wpływów i wydatków z tytułu obsługi kapitału i pracy (krajowej za granicą i zagranicznej w kraju). Miejsce księgowania dywidend od inwestycji bezpośrednich, odsetek od uzyskanych/udzielonych kredytów, zarobków uzyskanych za granicą (różnica pomiędzy PKB i PNB) d. Bilans transferów zestawienie transakcji stanowiących przepływ dóbr, usług lub środków finansowych, którym nie towarzyszy przepływ dóbr, usług lub płatności w drugą stronę. Miejsce księgowania transferów rządowych i prywatnych. A.Budnikowski, Międzynarodowe stosunki gospodarcze, PWE, Warszawa 2006

8 Bilans obrotów kapitałowych 19 i finansowych Zestawienie transakcji zakupu i sprzedaży szeroko rozumianych aktywów dokonywanych zarówno przez sektor prywatny, jak i bank centralny (mogących powodować powstanie przyszłych zobowiązań). a. Rachunek kapitałowy Transfery kapitałowe o charakterze bezzwrotnym przeznaczone na finansowanie środków trwałych, umorzenia długu oraz nabywanie i zbywanie aktywów niefinansowych i nieprodukowanych (np. praw autorskich, gruntów pod budowę ambasad). b. Rachunek finansowy Zestawienie inwestycji bezpośrednich, inwestycji portfelowych oraz pozostałych inwestycji (kredyty zagraniczne udzielone i rezydentów danego kraju, bieżące, lokaty w bankach). A.Budnikowski, Międzynarodowe stosunki gospodarcze, PWE, Warszawa 2006 uzyskane przez inne należności i zobowiązania np. rachunki

9 20 Bilans obrotów wyrównawczych (pozycje finansujące; oficjalne aktywa rezerwowe) Zestawienie obejmujące: a. Zmiany stanu oficjalnych rezerw danego kraju w: walutach wymienialnych, SDR-ach, złocie. b. Kredyty otrzymane z MFW c. Transakcje finansowania wyjątkowego (exceptional financing) - zmiany stanu zaległości oraz zrestrukturyzowane zobowiązania i należności zagraniczne. A.Budnikowski, Międzynarodowe stosunki gospodarcze, PWE, Warszawa 2006

10 Bilans Płatniczy 21 A. Rachunek bieżący Saldo obrotów towarowych Saldo usług Saldo dochodów Saldo transferów bieżących B. Rachunek kapitałowy C. Rachunek finansowy Polskie inwestycje bezpośrednie za granicą Zagraniczne inwestycje w Polsce Inwestycje portfelowe aktywa Inwestycje portfelowe pasywa Pozostałe inwestycje aktywa Pozostałe inwestycje pasywa Pochodne instrumenty finansowe D. Saldo błędów i opuszczeń Razem A-D E. Oficjalne aktywa rezerwowe Towary Wysyłka towarów Inne usługi transportowe Podróże zagraniczne Dochody z inwestycji zagranicznych Inne towary, usługi, dochody Transfery nieodpłatne Zmiany stanów: Kapitałów Rezerw walutowych

11 Bilans płatniczy - zależności 22 Jeśli BOB + BOK + BOW = 0, to BOB + BOK = - BOW Jeśli suma sald BOB i BOK jest liczbą dodatnią, to oznacza, że rezerwy walutowe wzrosły, czyli saldo BOW jest ujemne. W takiej sytuacji, z punktu widzenia ekonomicznego, Bilans Płatniczy osiągnął nadwyżkę.

12 Czynniki determinujące sytuację w BP 23 A. czynniki krótkookresowe: wielkość produktu krajowego brutto (PKB), warunki wymiany towarów i usług (terms of trade), kurs walutowy B. czynniki długookresowe: wewnętrzne czynniki popytowe i podażowe związane ze wzrostem gospodarczym, wewnętrzne i zewnętrzne czynniki determinujące zmiany warunków rozwoju gospodarczego, C. zmiany wysokości stóp procentowych w kraju w stosunku do stóp za granicą, D. strukturalne zmiany w popycie zagranicznym na towary eksportowane przez dany kraj. Finanse i rozliczenia międzynarodowe, A.Kosztowniak, P.Misztal, I.Pszczółka, A.Szelągowska, C.H.Beck, Warszwa 2009

13 Równowaga BP (ujęcie ekonomiczne) rodzaje transakcji (J.E. Meade) a) Transakcje autonomiczne transakcje zawierane niezależnie od stanu BP; dokonywane wyłącznie z motywów ekonomicznych. Najczęściej do transakcji autonomicznych zalicza się transakcje wchodzące w skład BOB oraz przepływy kapitałów długoterminowych wchodzących w skład BOKF. a) Transakcje wyrównawcze transakcje, które dochodzą do skutku z myślą o wyrównaniu BP 2. Równowaga BP w znaczeniu ekonomicznym ma miejsce wtedy, gdy transakcje autonomiczne równoważą się, a transakcje wyrównawcze nie występują. A.Budnikowski, Międzynarodowe stosunki gospodarcze, PWE, Warszawa 2006

14 Równowaga BP 27 Równowaga rzeczywista - ma miejsce wówczas, gdy należności i zobowiązania z tytułu rozwoju działalności gospodarczej są podejmowane bez ograniczeń i nie towarzyszą im utrzymujące się przez dłuższy czas nadwyżka ani deficyt należności i zobowiązań Równowaga pozorna - ma miejsce wtedy, kiedy równowaga transakcji autonomicznych jest osiągana wskutek restrykcyjnej polityki ekonomicznej Bożyk P., Misala J., Puławski M., Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, PWE, Warszawa, 2008

15 34 Automatyczne mechanizmy przywracające równowagę w BP mechanizm cenowy (klasyczny, waluty złotej) mechanizm kursu walutowego (neoklasyczny, waluty papierowej) mechanizm dochodowy (keynesowski, waluty papierowej) mechanizm stopy procentowej (monetarny, współczesny) Kosztowniak A., Misztal P., Pszczółka I., Szelągowska A., Finanse i rozliczenia międzynarodowe, C.H.Beck, Warszwa 2009

16 35 Klasyczny mechanizm wyrównywania deficytu BP Bożyk P., Misala J., Puławski M., Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, PWE, Warszawa, 2008

17 36 Neoklasyczny mechanizm wyrównywania deficytu BP Bożyk P., Misala J., Puławski M., Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, PWE, Warszawa, 2008

18 37 Keynesowski mechanizm wyrównywania deficytu BP Bożyk P., Misala J., Puławski M., Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, PWE, Warszawa, 2008

19 38 Współczesny (monetarny) mechanizm wyrównywania deficytu BP Bożyk P., Misala J., Puławski M., Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, PWE, Warszawa, 2008

20 Klasyfikacja polityk dostosowawczych 40 I. POLITYKA ZMIANY WYDATKÓW Polityka fiskalna polityka podatkowa polityka wydatków budżetowych Polityka pieniężna zwiększanie podaży pieniądza (spadek R) zmniejszanie podaży pieniądza (wzrost R) II. POLITYKA PRZESUWANIA WYDATKÓW Polityka kursowa dewaluacja rewaluacja Polityka wybiórczego przesuwania wydatków ograniczenia handlowe ograniczenia dewizowe ograniczenia przepływu kapitału

21 Skutki nierównowagi BP 41 Kosztowniak A., Misztal P., Pszczółka I., Szelągowska A., Finanse i rozliczenia międzynarodowe, C.H.Beck, Warszwa 2009

22 Warunek Marshalla - Lernera 42 Spadek wartości waluty krajowej poprawi BOB, gdy suma elastyczności eksportu i importu względem nominalnego kursu walutowego będzie większa od 1. S EX + S E IM>1 S EX elastyczność eksportu względem nominalnego kursu walutowego S IM E elastyczność importu względem nominalnego kursu walutowego Źródło: Opracowanie Kamila Kuziemska UŁ, NBP

23 43 Prawidłowości wynikające z warunku Marshalla-Lernera 1. Gdy suma S X E oraz S IM E jest równa jedności, spadek wartości waluty nie wpływa na poprawę bilansu handlowego. 2. Gdy sumas EX oraz S IM E jest mniejsza od jedności, spadek wartości waluty prowadzi do pogorszenia bilansu handlowego. Źródło: Opracowanie Kamila Kuziemska UŁ, NBP