THINK! PRZYSZŁOŚĆ JEST ZIELONA. Dlaczego warto inwestować w Green IT? NANO- TECHNOLOGIA IT w krainie krasnoludków

Transkrypt

1 THINK! MAGAZYN DLA KLIENTÓW IBM POLSKA 3/2008 ROZMOWA HENDRERCILIT Z CEO: O przedsiębiorstwie innowacyjnym NANO- TECHNOLOGIA IT w krainie krasnoludków (EAM) ENTERPRISE ASSET MANAGEMENT Wsparcie w wielu wymiarach PRZYSZŁOŚĆ JEST ZIELONA Dlaczego warto inwestować w Green IT? THINK! 3/2008 1

2 THINK! 3/ WSTĘP Dariusz Fabiszewski: Przedsiębiorstwo przyszłości 4 WYDARZENIA PremiumBrand 2008 IBM rozwija się w Krakowie Pomóż zmieniać świat Równi w pracy Planowanie zamiast załamania Zielone superkomputery Studium IBM: rząd 2020 Młodzi badacze przyszłości Przez szpik i kość IBM MAXIMO - STRATEGICZNE NARZĘDZIE STRONA SYLWETKA Piotr Pietrzak PRODUKTY Software - przejęcia IBM Blade idataplex QS22 CRM IBM Rational IBM Lotus IBM WYPEŁNIA LUKI NA RYNKU OPROGRAMOWANIA STRONA 22 SZANSA NA KARIERĘ DLA SPECJALISTÓW IT STRONA 4 CENTRUM UWAGI OKIEM LIDERA ROZWIĄZANIA 8 12 PRZYSZŁOŚĆ TO ZIELONY BIZNES Efektywność i działania proekologiczne zapewniają długotrwały wzrost i sukces ekonomiczny CZY ZIELONY TO KOLOR HIPISÓW? Rozmowa z Hendrikiem Langiem na temat proekologicznych rozwiązań stosowanych przez IBM 14 ROZMOWA Z CEO Dariusz Fabiszewski rozmawia z Łukaszem Wejchertem, Prezesem Zarządu portalu Onet.pl S.A. na temat przedsiębiorstwa innowacyjnego IT W KRAINIE KRASNOLUDKÓW Nanotechnologia jednym z głównych zadań stojących przed IBM ZMIANA TO SZANSA Raport IBM CEO STUDY, czyli jak przedsiębiorstwa odpowiadają na szanse i ryzyka niesione przez globalizację POLPHARMA Wsparcie w wielu wymiarach STRAŻ GRANICZNA Teleinformatyka a bezpieczeństwo INICJATYWA AKADEMICKA Praktyka w IBM ROZWIĄZANIA FRONT OFFICE IT musi zarabiać 2 THINK! 3/2008

3 WSTĘP PRZEDSIĘBIORSTWO PRZYSZŁOŚCI SZANOWNI PAŃSTWO, Nowoczesne przedsiębiorstwa są innowacyjne, gotowe do zmian i globalnie zintegrowane to główne wnioski wynikające z badania pod tytułem CEO Study, przeprowadzonego przez Instytut IBM for Business Value na grupie ponad 1000 prezesów i liderów firm z sektora publicznego i prywatnego na świecie. Głównym celem tego badania było poznanie nowych obszarów planowanych inwestycji, umiejętności zarządzania zmianą i zidentyfikowanie nadchodzących trendów. O głównych wnioskach z tegorocznego raportu, zatytułowanego Przedsiębiorstwo Przyszłości", miałem przyjemność rozmawiać z Łukaszem Wejchertem, Prezesem Zarządu portalu Onet.pl. Innowacyjne podejście do klienta wyprzedzające jego oczekiwania, zdolność do zarządzania zmianami i otwartość na nowe technologie to gwarancja sukcesu. IBM od lat jest jedną z najcenniejszych marek na świecie. Skąd się bierze siła naszego logo, szczególnie w biznesie? Nasze wartości biznesowe zostały stworzone przez pracowników i odzwierciedlają to, co jest dla nas najważniejsze w codziennej praktyce biznesowej. Inwestujemy ogromne środki w badania nad rozwiązaniami proekologicznymi, otwieramy nasze patenty, aby stymulować rozwój nauki robimy to z myślą nie tylko o naszym sukcesie, ale o całym świecie. Niedawno informowaliśmy o innowacyjnym wykorzystaniu naszego superkomputera do wykonania cyfrowej symulacji ludzkiego kośćca. Osiągnięcie to pozwoli na przełom w diagnostyce osteoporozy. Wykorzystujemy badania nad nanotechnologią w medycynie. Pracujemy nad materiałami do pozyskiwania energii słonecznej. Inwestujemy w ograniczanie energii zużywanej przez nasze urządzenia. Ekologiczne działanie i efektywne wykorzystanie surowców zapewniają długotrwały wzrost i sukces ekonomiczny, dlatego w projekt Big Green IBM inwestuje miliard dolarów rocznie. Nasz model oszczędzania energii i rozwoju określa strategiczne działania przedsiębiorstw w sprawach dotyczących ekologii. Mamy licznych partnerów wspierających nasze działania w zakresie oszczędzania źródeł energii i ochrony środowiska, którzy wiedzą, tak jak my, że warto inwestować w zielone technologie. Dzięki tym działaniom, IBM z firmy kojarzonej dotąd tylko ze sprzętem, stał się obecnie największą usługową firmą informatyczną. Takie podejście dostrzegają i doceniają nasi Klienci oraz Partnerzy Handlowi. Oddaję w Państwa ręce kolejny numer magazynu THINK! Dołożyliśmy starań, żeby wszystkie zawarte w nim artykuły były aktualne, interesujące i stanowiły źródło inspiracji do dalszych działań biznesowych dla Klientów i Partnerów Handlowych IBM. Życzę Państwu miłej lektury. Dariusz Fabiszewski Dyrektor Generalny, IBM Polska THINK! 3/2008 3

4 WYDARZENIA IBM ROZWIJA SIĘ W KRAKOWIE PremiumBrand 2008 IBM POLSKA DOSTAŁ PREMIUMBRAND 2008 W KATEGORII BIZNES. DOSTALIŚMY TĘ NAGRODĘ DRUGI ROK Z RZĘDU IBM Polska został wybrany Marką Najwyższej Reputacji PremiumBrand 2008 w Biznesie. Firma zdobyła nagrodę PremiumBrand w tej kategorii drugi rok z rzędu. Nagrody Premium- Brand przyznawane są po badaniu konsumenckim przeprowadzanym przez ośrodek badawczy TNS OBOP oraz firmę KPMG na zlecenie miesięcznika Forbes. W kategorii Biznes kolejne miejsca zajęły: Shell, Hewlett-Packard, PKN Orlen, Lotos, Grupa Energa, PGE Polska Grupa Energetyczna S.A., KGHM Polska Miedź, Reiffeisen Bank Polska S.A., PGNiG Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. IBM przywiązuje ogromną wagę do wartości biznesowych. Zaufanie i odpowiedzialność, innowacyjność oraz budowa sukcesu naszych klientów to podstawowe wartości, jakimi kierujemy się na co dzień. Cieszymy się, że nasze starania znalazły ponownie uznanie w oczach polskich konsumentów mówi Katarzyna Janik, Dyrektor ds. Komunikacji, IBM Polska. Podstawą naszego działania są ludzie każdy pracownik IBM wprowadza niebagatelny wkład w budowę naszej marki. Zdobycie przez nas nagrody PremiumBrand to sukces każdego pracownika i wszystkich klientów, którzy na co dzień obdarzają nas zaufaniem podkreśla Katarzyna Okularczyk, Dyrektor Marketingu, IBM Polska (na zdjęciu). W tegorocznej edycji PremiumBrand laureatami zostali również: TVN (media), E. Wedel (art. spożywcze), PKO Bank Polski S.A. (finanse), Castorama (handel i usługi), Volkswagen (motoryzacja), Zelmer (dom i biuro), Nokia (telekomunikacja) oraz w kategorii zdrowie i uroda - Nivea. KRAKOWSKIE OŚRODKI FIRMY IBM STA- NOWIĄ ATRAKCYJNĄ ŚCIEŻKĘ ROZWOJU KARIERY DLA POLSKICH SPECJALISTÓW IT. Istniejące od trzech lat Laboratorium Oprogramowania IBM w Krakowie prowadzi prace badawczo-rozwojowe na rzecz wiodących linii produktowych IBM począwszy od DB2, przez Websphere, Rational i Tivoli, aż po Eclipse. Od momentu powstania laboratorium w 2005 r. wciąż zatrudniamy nowych pracowników. Dzisiaj pracuje z nami już ok. 250 osób. Jesteśmy częścią ogólnoświatowego zespołu ośrodków badawczo-rozwojowych IBM, pracujących nad najbardziej zaawansowanymi technologiami mówi Paweł Molenda, Dyrektor Laboratorium Oprogramowania IBM. Możliwość uczestniczenia w tworzeniu produktów, wykorzystywanych następnie przez setki tysięcy przedsiębiorstw z całego świata, przyciąga osoby z doświadczeniem oraz absolwentów. Pracę znajdują nie tylko programiści, ale także menedżerowie odpowiedzialni za rozwój oprogramowania, liderzy techniczni, testerzy oraz konsultanci ds. serwisu oprogramowania. Laboratorium, jako część IBM Polska, oferuje swoim pracownikom konkurencyjne możliwości rozwoju zawodowego zarówno w zakresie zdobywania wiedzy podczas realizacji nowych projektów, jak i szkolenia umiejętności menadżerskich i możliwości awansu. Zyskują oni szansę pracy z trenerami i mentorami, uczestnictwa w szkoleniach typu shadowing, szkoleniach technicznych, miękkich kursach języka angielskiego i kursach e-learningowych z całego świata. Zaletą pracy w ośrodku IBM jest także praca w międzynarodowym środowisku, elastyczny czas pracy, a nawet możliwość pracy z domu. Warto dodać, że wyjątkowo bogaty jest pakiet socjalny i świadczeń dodatkowych dla pracowników. NIE TYLKO OPROGRAMOWANIE Laboratorium Oprogramowania to nie jedyny ośrodek IBM w Krakowie. Od 6 lat działa tam centrum biznesowo outsourcingowe (IBM BTO Business Consulting Services), które dostarcza szerokiego spektrum usług z zakresu księgowości i zobowiązań finansowych klientów. Zatrudnia ono ponad 1 tysiąc świetnie wykształconych pracowników, którzy obsługują 19 krajów i odpowiadają za współpracę z wieloma klientami światowymi. To niezwykle ważne ogniwo w strategii globalnego zintegrowania firmy, która pociąga za sobą ideę wykorzystywania wiedzy i umiejętności kapitału ludzkiego w każdym miejscu na świecie, w którym tylko można znaleźć odpowiednio wykształcone kadry i wspierającą je infrastrukturę mówi szef IBM BTO, John Lyons. Kraków jest częścią zintegrowanej sieci składającej się z prawie 80 Globalnych Centrów Usługowych umiejscowionych między innymi w Brazylii, Indiach, Stanach Zjednoczonych oraz w Europie Środkowej i Wschodniej. W IBM BTO najważniejszym zasobem są ludzie. Dlatego ośrodek prowadzi praktycznie ciągłą rekrutację. Pracownicy IBM BTO mają możliwość podnoszenia i doskonalenia swoich kwalifikacji poprzez szkolenia w Polsce i za granicą. Istnieje także możliwość podjęcia pracy w naszych biurach regionalnych na całym świecie. IBM najlepszy IBM PONOWNIE ZOSTAŁ UZNANY ZA NAJLEPSZEGO PRACODAWCĘ W RANKIN- GACH BRANŻOWYCH Firma zajęła I miejsce w rankingu pracodawców przygotowanym przez cv.online.pl i zdobyła I nagrodę dla Idealnego Pracodawcy przyznaną przez studentów kierunków technicznych. Zajęła także I miejsce w kategorii Najbardziej Atrakcyjny Pracodawca. Nagroda przyznawana jest przez Trendance Institute w Berlinie, w ramach barometru przeprowadzonego wśród studentów europejskich. 4 THINK! 3/2008

5 WYDARZENIA Fotografia: NIBS/SPL/Agentur Focus (1) POMÓŻ ZMIENIAĆ ŚWIAT INNOWACJE Każdy z nas - prezes zarządu dużej spółki, właściciel małej firmy, student czy uczeń gimnazjum - może teraz dołożyć swoją cegiełkę do światowych badań, których celem jest opracowanie leków na najpoważniejsze choroby nękające ludzkość. Umożliwia to uruchomiony przez IBM, we współpracy z największymi organizacjami naukowymi, edukacyjnymi i humanitarnymi, projekt World Community Grid (WCG). Inżynierowie i naukowcy z całego świata Z TAKIMI WIRUSAMI WALCZĄ miliony pecetów połączyli swoje wysiłki i postanowili wykorzystać uśpioną moc indywidualnych i biznesowych komputerów do rozwiązywania najważniejszych problemów ludzkości. Pomóc może każdy posiadacz komputera podłączonego do Internetu. Wystarczy zarejestrować się na stronach org i zainstalować na komputerze pobrany stamtąd program. Pozyskuje on dane z Internetu, dokonuje obliczeń i przekazuje je do koordynującego całe przedsięwzięcie centrum badań firmy IBM w indyjskim Bangalore. Każdy użytkownik sam decyduje kiedy i ile zasobów własnej maszyny udostępni do prowadzenia obliczeń, np. program może uruchamiać się wraz z włączeniem screen savera, czyli tylko wtedy, kiedy nie pracujemy na komputerze. W ramach projektu prowadzone są m.in. badania medyczne, dotyczące leku na wirusowe choroby takie, jak: gorączka denga, zapalenie opon mózgowych Zachodniego Nilu czy żółtaczka typu C. Obliczenia prowadzone na milionach komputerów mają wyłonić najlepszą kombinację molekuł leku, który powstrzyma powielanie się wirusów. WCG koordynuje także obliczenia związane z badaniami nad AIDS, chorobą Alzhaimera, drugą fazą badań nad funkcjonowaniem białek w ludzkim organizmie, a nawet prognozami zmian klimatycznych w Afryce. Szacuje się, że już po trzech miesiącach działania, WCG pozwolił zaoszczędzić naukowcom 4 tys. lat pracy wielkich komputerów znajdujących się w laboratoriach badawczych na całym świecie. Od niedawna z WCG korzystają kanadyjscy naukowcy, pracujący nad lekiem na raka. Według standardowej procedury, przygotowane przez nich testy zajęłyby 162 lata. Dzięki mocy drzemiącej w milionach zwykłych pecetów, czas ten zostanie skrócony zaledwie do 24 miesięcy. WIĘCEJ INFORMACJI na temat World Community Grid można znaleźć pod adresem: RÓWNI W PRACY DIVERSITY INITIATIVES Od września br. w ramach programu Science is cross-cultural IBM Polska prowadzi warsztaty naukowe w szkołach i świetlicach środowiskowych, do których uczęszczają dzieci różnych narodowości, w szczególności dzieci romskie oraz dzieci z obozów dla uchodźców. Podobne działania są przygotowywane dla dzieci i młodzieży ze środowisk wiejskich. Promowanie różnorodności i umiejętność zarządzania różnorodnością to jeden z wymiarów działania biznesu odpowiedzialnego społecznie mówi Anna Jawor, Koordynatorka Programów Społecznej Odpowiedzialności Biznesu w IBM Polska. Idee związane z różnorodnością są obecne w IBM już od 80 lat, czyli od momentu, w którym firma rozpoczęła międzynarodową działalność. Od tego czasu różnorodność i szacunek dla odmienności stały się jedną z naczelnych zasad funkcjonowania korporacji. Lokalne oddziały IBM kontynuują tę wieloletnią tradycję. Z roku na rok systematycznie zwiększamy ilość kobiet zatrudnianych w firmie, także na stanowiskach kierowniczych. Nasi pracownicy mają możliwość zdalnego wykonywania swoich obowiązków. To często warunek konieczny do dalszego funkcjonowania zawodowego w przypadku młodych matek, osób starszych czy niepełnosprawnych mówi Izabela Jagosz-Kuchta, Dyrektor Personalna w IBM Polska. Firma prowadzi także działania zmierzające do wyrównania szans osób wchodzących na rynek pracy. W ubiegłym roku firma przekazała specjalistyczny sprzęt komputerowy oraz oprogramowanie umożliwiające naukę studentom niepełnosprawnym Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. W roku bieżącym współpraca będzie kontynuowana w ramach programu Mentoringu dla studentów niepełnosprawnych, prowadzonego wolontarystycznie przez naszych pracowników oraz praktyk studenckich w naszym oddziale w Poznaniu. Pracownicy krakowskiego Laboratorium Oprogramowania IBM od ponad roku wdrażają Program Man & Women in Technology Together, który ma na celu zachęcanie zarówno chłopców, jak i dziewcząt do podejmowania nauki i pracy w dziedzinie nowoczesnych technologii. WIĘCEJ INFORMACJI na temat programów IBM promujących różnorodność można znaleźć pod adresem: responsibility THINK! 3/2008 5

6 WYDARZENIA PLANOWANIE ZAMIAST ZAŁAMANIA ZIELONA SYMULACJA DLA MIAST Korki, smog, wypadki samochodowe to dzień powszedni metropolii całego świata. Według szacunków, każdego roku 34 miliardy litrów benzyny spalają się do C0 2 w miejskich zatorach komunikacyjnych. Poszukując sposobów rozwiązania tego problemu, coraz częściej stosuje się informatykę: przykładem jest system opłat za korzystanie z dróg w Sztokholmie, ubezpieczenia motoryzacyjne uzależnione od mocy pojazdu stosowane w Austrii, Szwajcarii lub projekt pilotażowy, mający na celu zmniejszenie liczby wypadków komunikacyjnych, dzięki zastosowaniu automatycznego rozpoznawania kierowców w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. W Japonii, Uniwersytet w Kyoto oraz IBM Tokyo Research Laboratory stworzyły wspólnie platformę symulacyjną IBM Zonal Agent-based Simulation Environment. Na tej platformie funkcjonuje IBM Mega Traffic Simulator, który po raz pierwszy umożliwia przewidywanie w formie odpowiednich obliczeń wpływu działań urbanistycznych na komunikację. W ten sposób można z góry PLANOWANIE Z ZASTOSOWANIEM programu symulacyjnego IBM pomoże zapobiec powstawaniu gigantycznych korków komunikacyjnych odtworzyć szeroki wachlarz sytuacji komunikacyjnych w aglomeracjach miejskich. Na podstawie istniejących ciągów ulicznych, ruchu milionów pojazdów oraz wieku i płci ich kierowców definiuje się, jakie czynniki mają wpływ na zaistniałą lub planowaną sytuację. I tak na przykład przed rozpoczęciem budowy biurowców, centrów handlowych lub stadionów można stworzyć systemy komunikacyjne, które pomogą uniknąć korków, wypadków i zanieczyszczenia środowiska. Platforma symulacyjna została po raz pierwszy wykorzystana jako projekt pilotażowy w październiku 2007 w Kyoto. Pod kierownictwem planistów miejskich i komunikacyjnych miasta Kyoto zastosowano Mega Traffic Simulator w ramach projektu Enjoy Walking in the City. Fotografia: DPA (1) ZIELONE SUPERKOMPUTERY SZYBKIE I ZIELONE Wzrost mocy superkomputerów ma swoją cenę: energia zużywana przez pojedynczą maszynę może kosztować rocznie miliony Euro i zbliża się wielkością do zużycia prądu w małych miastach. Ze względu na ocieplenie klimatu i rosnące ceny energii, powstała potrzeba przygotowania rankingu The Green 500 List tworzonego nie tylko na podstawie wydajności, ale także efektywności energetycznej superkomputerów. Obecnie pierwszą pozycję na liście zajmuje maszyna IBM. Komputery wykorzystujące technologie IBM zajmują w rankingu pierwszych 15 miejsc. Pierwszą pozycję zajmuje, zainstalowany w niemieckim Böblingen, komputer Monte- Cabanne. Zużywa on 35% mniej energii niż dotychczasowy lider. MonteCabanne bazuje na komputerach typu blade i pracuje pod kontrolą systemu operacyjnego Linux. Składają się na niego 84 BladeCenters QS22, które są połączone siecią InfiniBand. Komputery są wyposażone w procesory PowerXCell 8, będące udoskonaloną wersją procesora Cell/ B.E. stosowanego w konsolach Playstation 3. Ponieważ rdzenie procesorów PowerXCell 8 składają się zaledwie z 250 milionów tranzystorów, zużywają względnie niewiele energii. Dla porównania, konkurencyjne układy wykorzystują ponad miliard tranzystorów, co powoduje odpowiednio większe zużycie energii. Procesory MonteCabanne pracują z częstotliwością 3,2 GHz i oferują wydajność na poziomie MFlops/W. Całkowita instalacja InfiniBand zużywa 22,76 KW. Warto przypomnieć, że w Los Alamos National Laboratory pracuje najszybszy na świecie komputer o wydajności 1,227 petaflopów na sekundę i 437,43 MFlops/W. To także maszyna IBM. Na liście Green 500 zajmuje ona trzecie miejsce. WIĘCEJ INFORMACJI na temat Green 500 można znaleźć pod adresem: Green 500: TOP 5 MFlops/W I Lokalizacja I Komputer I Całkowita moc (kw) I Zastosowanie I IBM Niemcy I Klaster 1 BladeCenter QS22 I I Rozwój oprogramowania I Fraunhofer ITWM I Klaster BladeCenter QS22 I I Badania sejsmiczne I DOE/NNSA/LANL I Klaster BladeCenter QS22/LS21 I I Symulacje fizyczne I Laboratorium Narodowe Argonne I Rozwiązanie Blue Gene/P I I Projektowanie systemów energetycznych I Institute for Advanced Studies w Dublinie/ICHEC I Rozwiązanie Blue Gene/P I I Astrofizyka 6 THINK! 3/2008

7 WYDARZENIA STUDIUM IBM: RZĄD 2020 PRZEMIANY społeczne nieustannie kształtują nowe oblicze świata. Nie zawsze polityka może kontrolować te zmiany. To wystarczający powód dla IBM Institute for Business Value (IBV), aby analizować te zjawiska. Do celów badań, w ramach opublikowanego właśnie studium zatytułowanego Government 2020 and the Perpetual Collaboration Mandate naukowcy z IBM przeprowadzili sondaż wśród przedstawicieli rządów 11 krajów, na czterech kontynentach. Pytania dotyczyły czynników, które w przyszłości prowadzić będą do istotnych przemian społecznych. Sprecyzowano sześć obszarów problemowych o ogólnoświatowym znaczeniu: przełom demograficzny, postępująca globalizacja, rosnące znaczenie problematyki ochrony środowiska, tworzenie więzi społecznych, zagrożenie stabilności socjalnej oraz wzrastające znaczenie zastosowania technologii. Chociaż studium wykazało zróżnicowaną regionalną specyfikę tych zagadnień, ankietowani byli zgodni co do tego, że przyszłość może być kształtowana aktywnie i jedynie przy udziale wszystkich zainteresowanych. W tym celu, w czterech zasadniczych obszarach, potrzebna jest stała globalna współpraca. EXTREME BLUE W ramach światowej inicjatywy IBM Extreme Blue ponad 150 przyszłych informatyków, elektrotechników oraz fizyków z 12 krajów prowadzi badania w 16 laboratoriach IBM Extreme Blue Labs na całym świecie (od Austin w Stanach Zjednoczonych aż po Zurych w Szwajcarii). Wspólnie z ekspertami IBM pracują m.in. w ramach projektu NextGen Power Management for Hybrid Environment nad nową generacją rozwiązań do zarządzania energią w centrach komputerowych. Przykładowo, zespół projektowy Extreme Blue w niemieckim centrum badania i rozwoju IBM w Böblingen tworzy system, który umożliwi dynamiczną optymalizację wydajności energetycznej w niejednorodnych środowiskach komputerowych. Nad tym tematem pracują także studenci z uniwersytetów w Karlsruhe, Lipsku i Berlinie. Ponieważ coraz więcej centrów komputerowych pęka w szwach, ich zapotrzebowanie na energię zużywaną do zasilania serwerów i ich chłodzenia, ciągle wzrasta. Niestety powoduje to jednocześnie eksplozję kosztów. Chodzi tu o lepszą współpracę w obszarze publicznym i prywatnym oraz o nowe projekty kooperacyjne o zasięgu ogólnoświatowym. W tych ramach mieści się również zastosowanie nowych technologii w celu zapewnienia większego komfortu, bezpieczeństwa i ochrony danych oraz tworzenie partnerstwa i współpracy w zakresie światowego transferu wiedzy w celu rozszerzenia oferty nowych i innowacyjnych produktów i usług. Studium IBM ukazuje na licznych przykładach, że powyższe stwierdzenia nie są już tylko kwestią przyszłości. Na przykład zastosowanie technologii RFID na drogach Szwecji pokazało, jak można zmniejszyć zatory komunikacyjne i zanieczyszczenie powietrza. Na przykładzie chińskiej platformy e-port badanie zaprezentowało z kolei, w jaki sposób administracja publiczna w Internecie zapewnia wymianę danych pomiędzy ministerstwami, izbami przemysłowymi i handlowymi oraz służbami celnymi. WIĘCEJ INFORMACJI na temat studium Government 2020 można znaleźć pod adresem: government/ /index.shtml MŁODZI BADACZE PRZYSZŁOŚCI W związku z odczuwalnie rosnącą świadomością ekologiczną poszukuje się więc szybkiego rozwiązania problemu. IBM od dłuższego czasu analizuje nowe rozwiązania do zarządzania serwerami i systemami, które podnoszą wydajność energetyczną centrów komputerowych. Jednak wiele z nich jest jeszcze ograniczonych do pojedynczych serwerów i środowisk jednorodnych. Dlatego też NextGen koncentruje się wokół problemu integracji istniejących technologii w jedno całościowe rozwiązanie. W tym celu młodzi naukowcy tworzą scenariusze mierzalnego zmniejszenia łącznego zużycia energii w centrach komputerowych. W ich wynikach konsekwentnie uwzględniana jest integracja istniejących i nowych technologii. Program zakończył się we wrześniu br. Dla uczestników praktyk może to jednak oznaczać początek kariery zawodowej w IBM. WIĘCEJ INFORMACJI na temat Extreme Blue można znaleźć pod adresem: com/employment/us/extremeblue PRZEZ SZPIK I KOŚĆ WCZESNA DIAGNOZA OSTEOPOROZY Osteoporoza jest najczęściej spotykaną na świecie chorobą kości. Jedynie w USA, Europie i Japonii cierpi na nią około 75 milionów ludzi. Odpowiednio wczesna diagnoza może zapobiec rozwojowi osteoporozy. Z tego właśnie powodu laboratorium badawcze IBM w Zurychu we współpracy z ETH Zürich (Szwajcarski Federalny Instytut Technologiczny w Zurychu) udoskonaliło, najbardziej kompleksowy do tej pory, proces symulacji do celów wczesnej diagnozy osteoporozy. Wykorzystując możliwości superkomputera IBM Blue Gene/L, badacze mogą dokonywać pomiarów siły kości, a jednocześnie symulować wytrzymałość mikrostruktur we wnętrzu ścianki kostnej. Tym samym można stwierdzić, w którym miejscu przy określonym obciążeniu kość najprawdopodobniej pęknie. W ten sposób możliwe jest tworzenie lepszych narzędzi medycznych do leczenia schorzenia lub w przypadku stwierdzenia złamania kości identyfikacja optymalnych miejsc do umocowania szyn. Do celów symulacji badacze wykorzystali superkomputer IBM Blue Gene/L, który jest tak sprawny, że pozwala przeprowadzić analizę próbki kości o wymiarach 5 x 5 x 5 mm w ciągu jedynie 20 minut. Przed dziesięcioma laty na taką symulację, przy pomocy najsprawniejszego wówczas superkomputera, potrzebny byłby cały tydzień. W przyszłości, w podobnych przypadkach medycznych możliwe ma być przeprowadzenie w krótkim czasie szczegółowej symulacji próbek o jeszcze większych wymiarach. Za dziesięć lat takie symulacje powinny stać się standardem w badaniach osteoporozy - przewiduje dr Alessandro Curioni, Dyrektor Działu Nauk Obliczeniowych w Laboratorium IBM. GĘSTOŚĆ kości można przedstawić graficznie w obszarze mikrometrycznym THINK! 3/2008 7

8 HISTORIA GREEN IT 1971 ówczesny szef IBM, T.J. Watson Jr. opracowuje pierwsze wytyczne w sprawie ochrony środowiska naturalnego IBM rozpoczyna pomiary emisji propelentów aerozolowych IBM zostaje członkiem założycielem organizacji ENERGY STAR (EPA) ma miejsce IBM Jam, w trakcie którego uczestnicy mogą wyrażać online swoje pomysły dotyczące ochrony środowiska. IBM inwestuje 100 mln. USD w realizację tego przedsięwzięcia IBM, jako pierwsze przedsiębiorstwo, zostaje po raz drugi wyróżnione nagrodą Climate Protection organizacji EPA IBM wprowadza projekt Big Green. W celu realizacji tego projektu IBM inwestuje 1 mld USD w ekologiczne produkty IT i w centra komputerowe IBM zdobywa nagrodę Top 12 Green IT w Computerworld Ilustracja: Niklas Briner (1)

9 CENTRUM UWAGI PRZYSZŁOŚĆ TO ZIELONY BIZNES Działania proekologiczne oraz efektywne wykorzystywanie surowców zapewniają długotrwały wzrost i sukces ekonomiczny Czy to na meblach, czy na urządzeniach elektronicznych, czy na środkach do czyszczenia, czy na perfumach, wszędzie można spotkać etykietę green. Firmy i organizacje nie stosują tych etykiet bez powodu. Strategia proekologiczna zwiększa możliwości sprzedaży dowolnych produktów. W obliczu globalnego ocieplenia klimatu, kadra zarządzająca przedsiębiorstw coraz rzadziej postrzega to zjawisko jako zagrożenie lub jako dodatkowy składnik kosztów. W ten sposób pokazuje bowiem, że firma troszczy się o środowisko, co wpływa na pozycję rynkową marki. Po pierwsze można wykazać swoje proekologiczne nastawienie, a po drugie odnieść korzyści finansowe. opartego na wywiadach z przedstawicielami kadry zarządzającej z całego świata (patrz strona 26), przedsiębiorcy mówią o nowej klasie szczególnie dobrze poinformowanych i wymagających klientów. Stanowi to Model wzorcowy: STRATEGICZNA SZANSA PRZEDSIĘBIORSTWA Model oszczędzania energii i ochrony środowiska IBM musi być wdrażany równocześnie w różnych obszarach organizacji. Każdy dział musi podjąć wyzwania związane z zapobieganiem zmianom klimatu. Wykorzystując ten model klienci mogą wspólnie z IBM określić te obszary, na których należy skoncentrować działania. Należy podkreślić, że poszczególne działania nie mogą być od siebie oddzielone, lecz pozostają ze sobą wzajemnie powiązane. PROEKOLOGICZNY KLIENT Ochrona środowiska naturalnego koncentruje się obecnie wokół zmian klimatycznych i globalnego ocieplenia. Według najnowszych prognoz do 2050 roku wzrost zużycia ropy naftowej i gazu ziemnego wyniesie 70%, co z kolei doprowadzi to do wzrostu emisji dwutlenku węgla aż o 130%. Oznacza to, że w najbliższej przyszłości grożą nam nieodwracalne zmiany w środowisku naturalnym. Zwracają na to uwagę przedsiębiorcy i konsumenci. Podczas, gdy w roku 2005 zaledwie co dziesiąty konsument kierował się w swoich wyborach zasadami ochrony środowiska naturalnego, to według aktualnych danych robi to już co czwarty. Czterech na pięciu ankietowanych wyraża zaniepokojenie ocieplaniem się klimatu. W najbliższych latach problematyka klimatyczna i sprawy dotyczące ochrony środowiska naturalnego będą miały coraz większy wpływ na zachowanie konsumentów. Już dzisiaj połowa konsumentów deklaruje chęć zakupu towarów od proekologicznych przedsiębiorstw, które wdrożyły i respektują przepisy odpowiedzialności społecznej (Corporate Social Resposibility). Według najnowszego badania IBM Global CEO Study Zarządzanie podażą Ludzie IT Strategia Informacje Własność Produkty i usługi Działania Redukcja popytu THINK! 3/2008 9

10 CENTRUM UWAGI Ponad dwie trzecie respondentów dostrzega zwiększone oczekiwania swoich klientów w zakresie odpowiedzialności społecznej biznesu przy pozyskiwaniu nowych rynków IBM GLOBAL CEO Study 2008 zarówno wyzwanie, jak i szansę dla przedsiębiorstw. EWOLUCJA PRZEDSIĘBIORSTWA Na posiedzeniach zarządów ciągle dyskutuje się o strategii proekologicznej i rozważa związane z nią zagrożenia i szanse. Przede wszystkim chodzi o znalezienie sposobu zdefiniowania i skonsumowania korzyści płynących z efektywnego wykorzystania energii. Decydują tu czynniki dotyczące zakupu energii z zewnątrz (patrz ilustracja). Oszczędność energii i ochrona środowiska to dziś źródła wielu zmian w przedsiębiorstwach. Jeżeli głównym zagadnieniem jest dostosowanie procesów biznesowych do obowiązujących regulacji prawnych, to zapewnienie równowagi pomiędzy celami przedsiębiorstwa i działaniami na rzecz ochrony środowiska naturalnego znajduje się na Poczwórny nacisk wywierany z zewnątrz: CZYNNIKI MAJĄCE WPŁYW NA PRZEDSIĘBIORSTWO Na organizacje i przedsiębiorstwa wywierany jest wpływ z zewnątrz w zakresie ich działań na rzecz ochrony środowiska naturalnego. Co najmniej jeden z czterech wymienionych czynników zmusza przedsiębiorstwo do podjęcia działań w zakresie oszczędzania surowców naturalnych. Czynnikami tymi są: przepisy prawne, reputacja, koszty oraz rozwój przedsiębiorstwa. Wywierany nacisk zmusza organizacje do dokonywania zmian w działaniu. Ważne są przy tym następujące czynniki: cele przedsiębiorstwa, właściwe planowanie działań, minimalizacja zagrożeń i zwiększanie szans. Koszty Rosnące koszty surowców, energii, transportu i utylizacji odpadów. Rozwój przedsiębiorstwa Pozyskiwanie nowych rynków, technologii i metod działania pozwalających obniżyć emisję dwutlenku węgla i zwiększyć wydajność. Organizacja Reputacja Nacisk ze strony udziałowców, pracowników i klientów oraz ekonomiczne i ekologiczne skutki zmian klimatu. drugim miejscu. Rozwijane są systemy wewnętrznych i zewnętrznych wartości i następuje samoregulacja, która prowadzi do wymiernej redukcji kosztów. Finałem takiej ewolucji jest wejście w fazę wzrostu. Przedsiębiorstwo uzyskuje dostęp do nowych rynków, nawiązuje nowe relacje partnerskie lub wprowadza na rynek innowacyjne produkty i usługi. Ostatecznie rosną przychody i zyski. TROSKA O ŚRODOWISKO Przepisy Przepisy prawne mające na celu redukcję emisji dwutlenku węgla, racjonalne użytkowanie energii i stosowanie odnawialnych źródeł energii. Ekologiczne działanie stało się w IBM tradycją. Już w 1971 roku T. J. Watson Jr. opracował pierwsze wytyczne dla przedsiębiorstwa związane z ochroną środowiska naturalnego. Od tej pory systematycznie rosły oszczędności związane ze zużyciem energii przy realizacji procesów produkcyjnych i usług. Obecnie oszczędzanie ener- 10 THINK! 3/2008

11 gii jest jednym z ważniejszych elementów działalności IBM. Nie dziwi zatem fakt, że IBM wygrywa liczne konkursy i rankingi, np. konkurs Top 12 Green IT organizowany przez Computerworld. Firma dwukrotnie zdobyła nagrodę U.S. EPA`s Climate Protection Award. Model oszczędzania energii i ochrony środowiska naturalnego stworzony przez IBM stanowi wzorzec dla wielu prywatnych i publicznych organizacji. Konieczne jest przy tym wyjaśnienie zasadniczych kwestii, np. sposobu zintegrowania strategii ochrony środowiska naturalnego z istniejącymi strategiami rozwoju przedsiębiorstw i organizacji. Wraz z IBM, klienci mogą określić przy pomocy modelu oszczędzania energii i ochrony środowiska takie obszary działalności, które zasługują na szczególną uwagę i które powinny być przedmiotem szczególnych działań zmierzających do efektywnego PRZYKŁAD 1 OSZCZĘDNOŚĆ ENERGII POPRZEZ KONSOLIDACJĘ SERWERÓW Wyzwanie Raiffeisen trzecia pod względem wielkości grupa bankowa w Szwajcarii używa coraz większej ilości cyfrowych systemów Unix, których stopień wykorzystania wynosił średnio 14%. W związku z prognozowanym rozwojem, bank ocenił, że dotychczas wykorzystywane centra komputerowe nie będą w stanie pomieścić większej liczby serwerów. Analizy pokazały, że niemożliwe będzie także zaspokojenie zapotrzebowania energetycznego, a także zapewnienie odpowiedniego chłodzenia. Rozwiązanie Przy pomocy nowej platformy bankowej IBM realizuje strategię wirtualizacyjną w oparciu o dwa serwery IBM Power 595 wyposażone w procesory IBM Power. Oszczędności energii są znaczne. Pobór mocy spadł o 86%. Przy średniej emisji wynoszącej 500 g dwutlenku węgla na 1 kwh energii elektrycznej stanowi to redukcję emisji dwutlenku węgla wielkości co najmniej 1760 ton rocznie. Odpowiada to wielkości emisji dwutlenku węgla powodowanej przez 780 samochodów osobowych średniej klasy. Wykorzystanie procesorów wzrosło do ponad 50%. Koszty odpisów amortyzacyjnych sprzętu spadły o 71%. wykorzystania energii (redukcja kosztów, nowe rozwiązania, itp.). Model stworzony przez IBM składa się z wielu elementów obejmujących różne obszary działalności przedsiębiorstwa, które są ze sobą wzajemnie powiązane (patrz ilustracja). OD PLANU DO WYKONANIA Najpierw konieczne jest określenie stopnia zaangażowania organizacji w tym obszarze. Trzeba przy tym ustalić, czy chodzi przede wszystkim o zgodność z obowiązującymi regulacjami prawnymi, o redukcję kosztów, czy o pozyskanie nowych klientów lub segmentów rynku. W zależności od głównego celu kształtowany jest odpowiednio model oszczędzania energii i ochrony środowiska. Konieczne jest wykonanie dokładnej analizy i optymalizacji powiązań produkcji, procesów, informacji i sprzedaży pod kątem ochrony Ilustracja: Niklas Briner (1) CENTRUM UWAGI ZAMIENIĆ ZIE- LEŃ NA ZŁOTO Jak niektóre firmy uzyskują korzyści rynkowe w wyniku realizacji strategii w zakresie ochrony środowiska. Podsumowanie Książka napisana przez Daniela C. Esty i Andrew S. Winstona Zamienić zieleń na złoto opisuje sposoby, jak zarządy przedsiębiorstw wychodzą naprzeciw wyzwaniom stawianym przez ekologię. Zawiera ona przejrzyste porady zapewniające sukces opisywanym przedsiębiorstwom w tym zakresie. 10 NAJWAŻNIEJSZYCH PROBLEMÓW EKOLOGICZNYCH: 1. Zapobieganie zmianom klimatu. 2. Oszczędne gospodarowanie energią. 3. Rozsądne gospodarowanie zasobami wodnymi. 4. Oszczędne gospodarowanie ziemią. 5. Odpowiedzialne obchodzenie się ze środkami chemicznymi, substancjami trującymi i ciężkimi metalami. 6. Zwalczanie zanieczyszczeń powietrza. 7. Zgodna z przepisami utylizacja odpadów. 8. Ochrona strefy ozonowej. 9. Zapobieganie nadmiernym połowom ryb w oceanach. 10. Oszczędne gospodarowanie zasobami naturalnymi. THINK! 3/

12 CENTRUM UWAGI Wywiad: CZY ZIELONY TO KOLOR HIPISÓW? Etykieta green zapewnia wiele korzyści THINK!: Wiele firm wybiera obecnie zielone sztandary. Czy to kwestia mody? HENDRIK LANG: Nie można tu mówić o żadnej modzie! Oczekujemy, że zielony kolor bardziej zmieni naszą gospodarkę, niż globalizacja. To nie tylko aktualny, ale długofalowy temat. Z jednej strony ze względu na zmiany klimatyczne, a z drugiej z powodu zmniejszających się zasobów naturalnych. Dochodzi do tego nowa generacja z całkowicie innym podejściem do spraw klimatycznych! Odpowiedzialność społeczna przedsiębiorstw staje się coraz ważniejsza. Zarówno klienci, jak i pracownicy oraz udziałowcy podchodzą coraz poważniej do tego tematu i oczekują zmian. Jakie branże są obecnie najbardziej zainteresowane proekologicznymi rozwiązaniami? Dotyczy to przede wszystkim czterech dziedzin: sfery społecznej, logistyki i transportu, finansów oraz energetyki. Jakie jest tego uzasadnienie? W przypadku sfery społecznej chodzi przede wszystkim o reputację. Dużą rolę odgrywają oczekiwania społeczeństwa i przepisy prawne. Przy logistyce zasadnicze znaczenie mają czynniki kosztowe i przepisy prawne. Np. aż 40% klientów banku jest obecnie gotowe płacić nieco więcej za produkty ekologiczne. Podobna sytuacja panuje w zakresie ubezpieczeń. W branży energetycznej temat ten dotyczy jej podstawowego zakresu działalności. Czym różni się IBM od innych przedsiębiorstw w sprawach dotyczących ekologii? Nasze motto brzmi: Walk the Talks. Czynimy to, co głosimy. IBM jest przedsiębiorstwem bardzo zaangażowanym w sprawy ekologii. I tak na przykład w roku 2006 przeprowadziliśmy Innovation Jam, podczas którego wszyscy pracownicy IBM mogli zgłaszać on-line swoje pomysły dotyczące ochrony środowiska i oszczędnego gospodarowania zasobami naturalnymi. Na realizację wybranych projektów IBM przeznaczyło 100 mln USD. W projekt Big Green IBM inwestuje miliard USD. Nasz model oszczędzania energii i rozwoju określa strategiczne działania przedsiębiorstw w sprawach dotyczących ekologii. Mamy licznych partnerów wspierających nasze działania w zakresie oszczędnych źródeł energii i ochrony środowiska naturalnego, takie jak WWF i Carbon Disclosure Projekt. Na jakie proekologiczne rozwiązania stawia IBM w przyszłości? Obecnie koncentrujemy się na sprawach związanych z klimatem. Dotyczy to przede wszystkim emisji dwutlenku węgla i sprawności energetycznej. W najbliższych latach chcemy się zająć zagadnieniami wodnymi i utylizacją odpadów zwiększając inwestycje na realizację projektów dotyczących tych spraw. HENDRIK LANG Dyrektor Działu Strategii i Zmian, IBM CEEMEA środowiska naturalnego, na przykład poprzez usprawnienie procesów logistycznych. Analiza klientów przeprowadzona w oparciu o ich podejście do zagadnień ekologicznych pozwala natomiast dostrzec niewykorzystany dotychczas potencjał oferowanych produktów i usług. Po wykonaniu zaplanowanych działań można zmierzy, w jakim stopniu udało się osiągnąć cel. GREEN IT Na szczególną uwagę w zakresie efektywności wykorzystania energii zasługują obecnie centra komputerowe, które zużywają megawaty energii. Według przeprowadzonych badań, koszty chłodzenia i energii elektrycznej przekroczą za kilka lat koszty samej infrastruktury. Do 2010 roku przewidywane jest podwojenie kosztów zasilania elektrycznego serwera. Pomimo takich prognoz wiele przedsiębiorstw nie wykazuje zrozumienia dla konieczności oszczędzania zasobów naturalnych, mimo tego, że przy obecnych technologiach IT możliwe jest już osiągnięcie znacznych oszczędności. IBM dokonał od 1990 roku redukcji zużywanej energii w swoich centrach komputerowych prawie o połowę. Udało się to uzyskać m.in. poprzez konsolidację infrastruktury. Nadal poszukiwane są jednak innowacyjne rozwiązania, które pozwalałyby na zmniejszenie ilości emitowanego przez sprzęt komputerowy ciepła, a także mechanizmy umożliwiające wykorzystanie tego ciepła np. do ogrzewania pomieszczeń czy wody. Przykładem może być model ekologicznego centrum komputerowego, jakie zostało opracowane przez naukowców z Laboratorium IBM w Zurychu. Technologia została oparta na wydajnym chłodzeniu wodnym, w którym bardzo cienkie kanaliki (grubości włosa) doprowadzają wodę chłodzącą do gorących układów i odprowadzają ją na zewnątrz do sieci ogrzewania centralnego (patrz str. 22, THINK ). Powstały już pierwsze chłodzone wodą linie komputerowe. Możliwe stało się również wyposażenie istniejących modeli komputerów w nową technologię, a związane z tym koszty szybko się amortyzują. W przyszłości nastąpi znaczne zwiększenie efektywności centrów komputerowych. Miniaturyzacja układów ma swoje granice. Nowe możliwości daje innowacyjne rozmieszczenie procesorów. Zamiast stosować dotychczasowy model polegający na umieszczaniu układów obok siebie, można rozmieścić je pionowo. Dzięki temu ulegają skróceniu połączenia i poprawia się efektywność systemu. Wpływa to również na optymaliza- 12 THINK! 3/2008

13 PRZYKŁAD 2 CENTRUM KOMPUTEROWE OGRZEWA BASEN PŁYWACKI Wyzwanie Od 2004 roku na sprzedaż wystawiony był niewykorzystywany bunkier wojskowy znajdujący się w pobliżu Zurychu. Partner handlowy IBM, firma GIB-Services SA uznała ten obiekt za idealną lokalizację dla rezerwowego centrum komputerowego. Wspomniany obiekt znajduje się blisko miasta, jest dobrze okablowany i zapewnia ochronę przed fizycznymi uszkodzeniami. Ilustracja: Niklas Briner (1) Rozwiązanie Firma GIB-Services SA zleciła szwajcarskiej filii IBM zbudowanie w bunkrze energooszczędnego centrum komputerowego. Opracowano bezpośrednią wymianę ciepła, które służy do podgrzewania wody w znajdującym się w pobliżu basenie pływackim. Otwarcie basenu po przebudowie nastąpi pod koniec 2008 roku. Dzięki odzyskanej w ten sposób energii cieplnej możliwe będzie zmniejszenie w ciągu roku emisji dwutlenku węgla o około 130 ton. Odpowiada to wielkości emisji dwutlenku węgla powodowanej przez 58 samochodów osobowych średniej klasy (150 g/km) przy średnim rocznym przebiegu wynoszącym ok. 15 tys. km. Energia odzyskiwana w ciągu roku z centrum komputerowego, wynosząca około 2800 MWh pozwoliłaby na ogrzewanie i zaopatrywanie w ciepłą wodę 80 domów jednorodzinnych przez rok. cję budowy centrów komputerowych. Obecnie wiele przedsiębiorstw buduje nowe centra danych lub dokonuje modernizacji już istniejących w celu poprawienia ich efektywności energetycznej, a co za tym idzie zmniejszenia zużycia energii elektrycznej oraz zmniejszenia emisji dwutlenku węgla. Działania takie mają zapobiegać zmianom klimatycznym. Przy optymalizacji centrów komputerowych nie chodzi tylko o nowe wyposażenie, ale o kompleksowe rozwiązania zbieżne z wyznaczonymi celami działalności przedsiębiorstwa. Pośród korzyści z tego płynących można wymienić zwiększenie poziomu dostępności systemów, osiagnięcie zgodności z regulacjami prawnymi, obniżenie kosztów wynikające z zastąpienia pracowników przez komputery. Ekologiczne centra komputerowe zapewniają przedsiębiorstwom większą elastyczność w gospodarowaniu energią elektryczną oraz umożliwiają istotne ograniczenie kosztów. IBM DLA ZIELONEJ PRZYSZŁOŚCI Model oszczędności energii i ochrony środowiska naturalnego IBM oparty o pakiet produktów i rozwiązań umożliwia realizację zadań nie tylko w wymienionych wcześniej obszarach. Obejmuje on również planowanie układu pomieszczeń w budynkach, efektywne działania pracowników oraz utylizację odpadów. Od ponad dwóch dekad IBM prowadzi projekt Big Green określający strategię przedsiębiorstwa w zakresie efektywnego wykorzystania energii i ochrony środowiska naturalnego. Innowacje umożliwiające oszczędność surowców są zawsze testowane najpierw we własnym zakresie. Natomiast w ścisłej współpracy z klientami IBM stale inwestuje w poprawę efektywności wykorzystania energii przy produkcji swoich wyrobów i przy świadczeniu usług serwisowych. Przyświeca temu jeden cel, którym jest ochrona środowiska naturalnego. PROJEKT BIG GREEN IBM inwestuje rocznie 1 mld USD w projekt Big Green mający na celu: rozwijanie nowych technologii i usług, tworzenie energooszczędnych rozwiązań, stworzenie zespołu składającego się z 1000 światowych ekspertów w dziedzinie ekologii, podwojenie wydajności centrów komputerowych do 2010 roku bez wzrostu zużycia energii, uzyskanie oszczędności 5 miliardów kwh prądu rocznie, konsolidację 3900 serwerów w system IBM 33, co pozwoli obniżyć roczne koszty energii o 80% i da 85% oszczędności wymaganych pomieszczeń, wykorzystanie istniejących możliwości technicznych. THINK! 3/

14 OKIEM LIDERA O nowych technologiach, zarządzaniu, innowacjach i planach na przyszłość rozmawiają Łukasz Wejchert, Prezes Zarządu portalu Onet.pl S.A., i Dariusz Fabiszewski, Dyrektor Generalny IBM Polska WYPRZEDZIĆ OCZEKIWANIA KLIENTA DARIUSZ FABISZEWSKI: Panie Łukaszu, wiem, że zna Pan nasz najnowszy raport CEO Study, badanie przeprowadzone wśród 1000 menedżerów i przedstawicieli najwyższego szczebla kadry zarządzającej z całego świata. Porozmawiajmy o najważniejszych wnioskach: wyzwaniem numer jeden, wskazanym przez ponad 80% CEO s, jest zarządzanie zmianą. ŁUKASZ WEJCHERT: Ja dołączam do grona tych 80%. Mam takie powiedzenie: Przeszłość jest ważna i romantyczna, ale mało istotna w kontekście przyszłości. Zmiany prawie zawsze dotyczą ludzi i ich otwartości na zmiany. Najgorsi są ci, którzy nie są otwarci na zmiany, bo nagle osiągnęli sukces, nazywam go romantycznym i D.F.: I próbują go kapitalizować Ł.W.: Tak, i żyją przeszłością, tym, co się działo i co się sprawdzało np. trzy lata temu. Zupełnie bez sensu, przecież w każdej chwili na rynku może pojawić się ktoś, kto wprowadzi coś nowego. Trzeba być cały czas czujnym! Największy błąd popełniany przez Wyzwaniem numer jeden, wskazanym przez ponad 80% CEO s, jest zarządzanie zmianą DARIUSZ FABISZEWSKI firmy to przeświadczenie, że mogą zatrzymać proces, tak jak np. gazety do niedawna ignorowały Internet. Musimy wyciągać wnioski: jeżeli my tego nie zrobimy, zaraz zrobi to ktoś inny. Szczególnie na tak szybko zmieniającym się rynku jak ten, na którym funkcjonuje Onet. D.F.: Drugi wniosek z badania jest taki, że mamy do czynienia z nowym, coraz bardziej wymagającym klientem. Onet to firma innowacyjna, więc najlepiej wiecie, jak wyprzedzić oczekiwania klienta, jak zostać Przedsiębiorstwem Przyszłości? Ł.W.: Patrząc na potrzeby klienta. Wtedy łatwiej jest stworzyć nowy biznes i dostarczyć rozwiązania, których potrzebuje. Czyli najpierw jest potrzeba klienta, potem nasz pomysł, jak ją zaspokoić, a dopiero później musi powstać odpowiednia technologia. Innowacyjność to dla mnie definitywnie mobilność, rozumiana właśnie jako umiejętność szybkiego reagowania na nowe potrzeby klientów, a najlepiej wręcz wyprzedzania tych potrzeb, na podstawie dogłębnych analiz trendów rynkowych, socjologicznych etc. i właściwego na ich podstawie prognozowania. D.F.: Wracając do kwestii zmian, równie ważny, jak same zmiany jest fakt, czy są one akceptowane przez firmę. Ł.W.: Skoro zmiany opierają się na ludziach, 14 THINK! 3/2008

15 OKIEM LIDERA Ł.W.: Tak, to taki wewnętrzny inkubator. W tej komórce pojawiają się najróżniejsze pomysły, a my te najciekawsze realizujemy. D.F.: A czy dysponujecie odpowiednią przeznaczoną do tego celu technologią? Ł.W.: Nie. Traktujemy Alfę raczej w kategoriach filozofii biznesowej. Innowacyjność to dla mnie definitywnie mobilność ŁUKASZ WEJCHERT to nie można bać się wprowadzenia nowych osób do firmy, choćby prezentowały one zupełnie inny styl pracy. Widziałem w Onecie, jak różne odmienne osobowości wchodziły do firmy, a otoczenie mówiło: Ci ludzie mają odmienną kulturę, są inni, to nie jest tak, jak jest u nas. Mówiłem wtedy: No tak, ale to, jak jest u nas w tym momencie, nie zagra w przyszłości. My musimy się zmieniać, potrzebna jest nam ciągle świeża krew, nowe podejście. Nasz sukces udało się osiągnąć, ponieważ potrafimy przyciągać bardzo zdolne, kompetentne osoby z doświadczeniem, którego sami wcześniej nie mieliśmy. D.F.: W pełni się zgadzam. Młodość to świeżość, inicjatywa i nowe pomysły. Równoważenie doświadczenia starszych wiekiem i stażem, poprzez zatrudnianie absolwentów uczelni, to najlepsze rozwiązanie. Jedno z drugim świetnie się uzupełnia i pomaga w osiąganiu celów i budowaniu dobrej atmosfery pracy. Ł.W.: Z drugiej strony pojawia się niebezpieczeństwo biurokracji, szczególnie teraz, gdy firma jest już dość duża. Jak w takiej firmie przebić się z projektem i równocześnie zachować tę innowacyjność? Żeby to ułatwić, stworzyliśmy nasze najnowsze dziecko Onet Alfa. To jest kontrolowany przeze mnie budżet na nowe pomysły, bez sztywnych zasad. D.F.: I to działa na zasadzie takiego wewnętrznego inkubatora? Biografie: SIEDZIBA ONET.PL Łukasz Wejchert i Dariusz Fabiszewski JAN ŁUKASZ WEJCHERT Jan Łukasz Wejchert (ur r.) jest absolwentem dublińskiego Portobello Business College (finanse i ekonomia). Związany z Telewizją TVN od chwili jej powstania (1997 r.). W 1999 r. należał do głównych pomysłodawców i założycieli Tenbit.pl polskiego wortalu rozrywkowego. Od 2002 r. jest związany z największym polskim portalem internetowym Onet.pl. - na początku na stanowisku wiceprezesa i dyrektora ds. strategii, a od czerwca 2004 jako Prezes Zarządu. W sierpniu 2006 Łukasz Wejchert objął też stanowisko Wiceprezesa Zarządu TVN. DARIUSZ FABISZEWSKI Dariusz Fabiszewski ukończył studia na Wydziale Telekomunikacji Politechniki Warszawskiej. W swej karierze zawodowej odbył liczne szkolenia menedżerskie, m.in.: High potential staff training we Francji i z wyróżnieniem Executive business education w Babson College, USA. W 1996 r. został mianowany Dyrektorem Generalnym firmy Siemens, a następnie Dyrektorem Zarządzającym Regionu Europy Centralnej i Wschodniej w Fujitsu Siemens Computers. Od września 2003 jest Prezesem Zarządu i Dyrektorem Generalnym IBM Polska. D.F.: A wie Pan, że my mamy taką technologię? Każdemu, kto pracuje w firmie, IBM umożliwia zgłoszenie dowolnych pomysłów, które trafiają bezpośrednio do grupy decyzyjnej w naszej firmie. Jej głównym zadaniem jest ocena innowacji. Po jednym z ostatnich, największych InnovationJam, IBM zainwestował 100 milionów dolarów w realizację najciekawszych projektów. Ł.W.: A propos rozwijania nowych biznesów, funkcjonują takie stereotypy na pytanie, gdzie można rozwijać biznes, odpowiada się: Chiny, bo to jest duży rynek. Prawda jest jednak taka, że gdy bliżej przyjrzymy się Europie, to tutaj są znacznie większe możliwości. Jeśli ktoś jest w stanie wejść z dobrym, mocnym biznesem na wszystkie rynki europejskie, to zrobi lepszy interes niż w Chinach. Niestety, takich biznesów, którymi można podbić całą Europę, jest oczywiście bardzo mało. Jesteśmy często pytani na przykład o to, czy i kiedy, wejdziemy z naszym biznesem na Ukrainę. Moim zdaniem jest to nieco staromodne podejście. My w Onecie raczej cały czas główkujemy nad wymyśleniem czegoś tak przełomowego, by można było próbować z tym wyjść na cały świat, czy przynajmniej właśnie na całą Europę. D.F.: Bardzo trudno wygenerować dobry pomysł, który zbierze wokół siebie firmy o podobnym profilu w całej Europie. One ze sobą głównie konkurują, spierają się, kto jest najlepszy, niż próbują zrobić coś wspólnie. Tu wychodzi siła IBM, to amerykańskie podejście - bezgraniczny pragmatyzm. Wynajdą coś, co jest dobre, pojawia się akceptacja, natychmiast inwestują pieniądze i uruchamiają biznes. I tak zrodziła się potęga IBM, czego i Onetowi życzę. THINK! 3/

16 ROZWIĄZANIA Wdrożenie systemu IBM Maximo pozwoli Polpharmie na redukcję kosztów zarządzania i utrzymania majątku. Rozwiązanie wspiera również kreowanie i realizację strategii przedsiębiorstwa O firmie: POLPHARMA Polpharma SA należy do ścisłego grona liderów branży farmaceutycznej w Polsce. Od ponad 70 lat cieszy się zaufaniem pacjentów, lekarzy oraz partnerów biznesowych. Firma powstała w 1935 r. W roku 2000 została sprywatyzowana przy udziale wyłącznie polskiego kapitału. Siłą Polpharmy jest połączenie wieloletniego doświadczenia z nowoczesnymi technologiami i najwyższymi standardami zarządzania. Polpharma jest obecnie największym polskim producentem leków generycznych oraz substancji farmaceutycznych. Produkuje szeroką gamę leków wydawanych na receptę i stosowanych w lecznictwie zamkniętym. Specjalnością firmy są preparaty stosowane w kardiologii, gastroenterologii i neurologii. Znaczącą część portfolio Polpharmy stanowią również leki dostępne bez recepty (OTC). Fotografia: Corbis (1) 16 THINK! 3/2008

17 ROZWIĄZANIA WSPARCIE W WIELU WYMIARACH Polpharma jest największą polską firmą farmaceutyczną w Polsce. Spółka, której historia sięga połowy lat 30-tych XX wieku, specjalizuje się w produkcji leków generycznych oraz substancji farmaceutycznych stosowanych m.in. w kardiologii, gastroenterologii i neurologii, ale także leków dostępnych bez recepty. Dynamiczny rozwój spowodował, że utrzymanie majątku produkcyjnego w dobrej kondycji stawało się coraz trudniejsze. Zarząd zdecydował o wdrożeniu kompletnego rozwiązania EAM (Enterprise Asset Management), które będzie wspierać operacyjnie procesy eksploatacyjne i utrzymaniowe. Polpharma profesjonalnie przygotowała się do projektu. Szczegółowa, dojrzała specyfikacja określająca wymagania wobec systemu została zapisana na kilkudziesięciu stronach. Uwzględniono najlepsze technologie dostępne na rynku. Po szczegółowej analizie firma zdecydowała się na wdrożenie rozwiązania IBM Maximo. GŁĘBOKA WODA W pierwszym etapie projektu, system miał wesprzeć wszelkie działania związane z kalibracją urządzeń kontrolno-pomiarowych. To newralgiczny obszar dla przemysłu farmaceutycznego. Każde z naszych urządzeń podlega okresowej kalibracji, czyli weryfikacji KSIĄŻKA OPISUJE w sposób przystępny, zrozumiały i wolny od żargonu, jak metodologia EAM zmienia świat biznesu kluczowych parametrów jego pracy. Procesy z tym związane podlegają audytom m.in. instytucji zewnętrznych - tłumaczy kierownik projektu, Medard Krzyżyński. Dotychczas kalibracją zarządzano przy wykorzystaniu papierowych kartotek. Wraz z rozwojem przedsiębiorstwa stawało się to coraz bardziej kłopotliwe. Cały proces kalibracji uległ znacznemu usprawnieniu MEDARD KRZYŻYŃSKI Efekty wstępnego etapu przerosły oczekiwania. Cały proces kalibracji uległ znacznemu usprawnieniu. Udało się wyeliminować w znaczącym stopniu dokumentację papierową. Wszystkie niezbędne informacje znajdują się w systemie mówi Medard Krzyżyński. Wdrożenie Maximo pozwoliło także na zmianę sposobu planowania kalibracji. Tworzenie harmonogramów miesięcznych i rocznych było skomplikowane i żmudne. Obecnie system sam przypomina, kiedy ma nastąpić kalibracja i sprawdza jej wykonanie. Obsługuje także wykonywaną wcześniej ręcznie numerację wewnętrznych protokołów kalibracji. Znacznie uproszczone zostało raportowanie. Udało się zautomatyzować zadania związane z drukowaniem etykiet kalibracyjnych umieszczanych na urządzeniach (etykieta kalibracyjna jako raport dostępny w systemie). Od ręki dostępne są dla pracowników nadzoru raporty o bieżącym wykonaniu kalibracji, natomiast uprawnieni użytkownicy z obszaru produkcji i laboratoriów mogą podejrzeć w systemie protokoły kalibracji aparatury, którą się posługują. Finałem pierwszego etapu projektu była walidacja systemu, zgodnie z obowiązującą w farmacji metodologią GAMP (Good Automated Manufacturing Practice). KLUCZOWA INTEGRACJA Sukces pierwszego etapu projektu przyspieszył rozpoczęcie drugiego. Osiągnięte korzyści umożliwiły zwiększenie zespołu wdrożeniowego i podniosły motywację jego członków, co miało istotne znaczenie przed wejściem w drugi, trudniejszy etap. Wcześniej konieczne okazało się jednak przeprowadzenie aktualizacji systemu Maximo i powtórna jego walidacja. Nowe wersje baz danych wykorzystywane w firmie nie chciały współpracować ze starszą wersją systemu. Druga faza objęła rejestrację całego majątku przedsiębiorstwa - urządzeń i systemów produkcyjnych i pomocniczych oraz budynków. Polpharma położyła duży nacisk na budżetowanie wydatków związanych z utrzymaniem majątku. Przygotowano raporty pokazujące w czasie rzeczywistym konsumowanie budżetów. Wdrożono także kluczowe wskaźniki wydajności (KPI), które pozwalają na porównywanie efektywności poszczególnych zespołów utrzymaniowych. W ramach pilotażu wykonano integrację IBM Maximo z wybranym systemem wizualizacji i sterowania klasy SCADA. Prace integracyjne objęły jednak znacznie więcej systemów. Utrzymanie ruchu jest ściśle powiązane z rozliczaniem kosztów robocizny i zużytych materiałów. Dlatego IBM Maximo zostało zintegrowane z systemem rejestracji czasu pracy oraz Oracle ebs, który stanowi w firmie jedyną platformę dla zarządzania procesami magazynowymi i zakupowymi. STRATEGICZNE NARZĘDZIE Wdrożenie IBM Maximo umożliwiło Polpharmie nie tylko zarządzanie operacyjne majątkiem i zasobami, ale także mierzenie efektywności poszczególnych obszarów zarządzania majątkiem. System stał się również narzędziem wspierającym kreowanie i realizowanie strategii przedsiębiorstwa. W znaczący sposób może wspierać zarządzanie zorientowane na procesy odbywające się w utrzymaniu ruchu i gospodarce środkami trwałymi. W przyszłości Polpharma planuje rozwój systemu. Myślimy o wdrożeniu modułu mobilnego, który pozwoli pracownikom wyposażonym w urządzenia przenośne z czytnikami kodów kreskowych na jednoznaczną identyfikację zasobów oraz obsługę zleceń w miejscu prowadzenia prac zapowiada Medard Krzyżyński. THINK! 3/

18 ROZWIĄZANIA TELEINFORMATYKA A BEZPIECZEŃSTWO GRANIC Organizacja: STRAŻ GRANICZNA Straż Graniczna RP została powołana do życia ustawą z dnia 12 października 1990 r. Służby chronią granicę państwa i kontrolują ruch graniczny. Po dołączeniu Polski do strefy Schengen w 2007 r. zostały zniesione wewnętrzne kontrole graniczne, a co za tym idzie, uzyskaliśmy dostęp do Systemu Informacyjnego Schengen, który jest bazą danych o poszukiwanych osobach i przedmiotach. System ten zapewnia wymianę informacji między wszystkimi służbami państw członkowskich odpowiedzialnych za ochronę danych, wydawanie wiz czy też bezpieczeństwo publiczne. PROJEKT Z PROJEKTÓW Na całą modernizację teleinformatyki w Straży Granicznej składało się wiele projektów zarówno infrastrukturalnych, jak również dotyczących wdrażania rozwiązań mających na celu usprawnienie funkcjonowania organizacji. Fotografia: Fotolia (1) 18 THINK! 3/2008

19 ROZWIĄZANIA Modernizacja systemów teleinformatycznych Straży Granicznej w oparciu o technologie IBM pozwoliła znacznie zwiększyć efektywność funkcjonowania całej organizacji Po wejściu Polski do strefy Schengen przed Strażą Graniczną pojawiły się nowe wyzwania. Formacja odpowiedzialna jest obecnie m.in. za zabezpieczenie zewnętrznej granicy Unii Europejskiej oraz bezpieczeństwo granic wewnętrznych UE. Na odcinku polskiej granicy, która jednocześnie jest granicą wewnętrzną strefy Schengen, zniknęły kontrole ruchu granicznego, ale wzmocniona została służba patrolowa i kontrole legalności pobytu cudzoziemców. Utrzymanie wysokiej sprawności operacyjnej w tak rozbudowanej logistycznie i strukturalnie organizacji, jaką jest Straż Graniczna, już wcześniej stanowiło wyjątkowe wyzwanie dla służb teleinformatycznych. Aby sprostać nowym wymogom konieczne było jednak szybkie wprowadzenie najnowocześniejszych rozwiązań technologicznych, przede wszystkim w zakresie bezpieczeństwa sieci i systemów teleinformatycznych. Udało się to osiągnąć dzięki rozwiązaniom zaproponowanym i dostarczonym przez IBM. DANE I KOMUNIKACJA Na całą modernizację teleinformatyki w Straży Granicznej składało się wiele projektów zarówno infrastrukturalnych, jak również dotyczących wdrażania rozwiązań mających na celu usprawnienie funkcjonowania organizacji. Najtrudniejsze zadanie polegało na dostosowaniu infrastruktury technicznej Straży do korzystania z zasobów udostępnionych przez Unię Europejską, w tym przede wszystkim Systemu Informatycznego Schengen i Systemu Informacji Wizowej. Wiązało się to z kontrolą legalności pobytu cudzoziemców na terenie Polski, a także wykrywaniem fałszowania dokumentów uprawniających do wjazdu i pobytu na terytorium Strefy Schengen. Problem został rozwiązany dzięki wdrożeniu, zaproponowanego przez IBM, Centralnego Repozytorium Dokumentów opartego na systemie telekopiowym oraz systemach przetwarzania danych, które usprawniają identyfikację obcokrajowców ubiegających się o wizę. Równie istotna była potrzeba stworzenia nowoczesnej sieci komunikacji wewnętrznej i zewnętrznej. Funkcjonowanie Straży Granicznej z wykorzystaniem starych technologii było utrudnione. Projekt modernizacji w tym obszarze objął wdrożenie cyfrowych central telefonicznych i radiowych oraz zintegrowanej centralnej książki teleadresowej w ramach systemu telefonii IP. Zaimplementowane rozwiązanie umożliwia bezpośrednią komunikację pomiędzy użytkownikami posługującymi się laptopami czy komputerami stacjonarnymi a użytkownikami telefonów IP. Co niezwykle istotne, dane, które są wymieniane pomiędzy urządzeniami są całkowicie bezpieczne. Gwarantuje to centrum autoryzacji bazujące na architekturze PKI. Każdy funkcjonariusz w codziennej pracy posługuje się kartą dostępową, która umożliwia obsługę urządzeń służbowych. Najważniejsze jednak, że informacja z punktu granicznego o podejrzanie wyglądającej lub zachowującej się osobie błyskawicznie dociera do odpowiednich służb. System komunikacyjny uzupełnia oprogramowanie do zarządzania połączeniami telefonicznymi i konferencjami. Obsługuje on działanie telefonów wyposażonych w ekrany dotykowe, pozwala na prowadzenie telekonferencji, a także zestawianie równoczesnych połączeń z wieloma użytkownikami. PEŁNE WSPARCIE Straż Graniczna jest największym w kraju użytkownikiem floty pojazdów powietrznych i lądowych są to m.in. śmigłowce, samoloty zwiadowcze, poduszkowce oraz wiele rodzajów pojazdów terenowych. Efektywne zarządzanie tymi zasobami wymagało dedykowanego rozwiązania. Do tego celu wykorzystano, zintegrowane z modułami finansowymi systemu SAP, oprogramowanie IBM Maximo, które umożliwia precyzyjne zarządzanie środkami trwałymi. Zapewnia m.in. utrzymanie ruchu, wspiera prowadzenie gospodarki materiałowej, a także dostarcza elastyczne narzędzia do raportowania. Dopełnieniem kompleksowego wsparcia Straży Granicznej jest stworzony przez IBM nowoczesny portal internetowy ( który zdecydowanie wyróżnia się na tle innych portali zarówno pod względem estetycznym, jak i poziomu zastosowanych rozwiązań. Portal zapewnia skuteczną komunikację Straży z mediami, podmiotami gospodarczymi oraz obywatelami. Nad sprawnym działaniem wszystkich rozwiązań teleinformatycznych w organizacji czuwają pracownicy działu wsparcia. Ich pracę wspiera dostarczony także przez IBM systemu typu help desk. Zintegrowane z telefonią IP oprogramowanie pozwala funkcjonariuszom na błyskawiczne zgłaszanie wszelkiego typu usterek użytkowanego sprzętu, a pracownikom działu wsparcia na szybkie i skuteczne rozwiązywanie problemów. Nowoczesne, kompleksowe rozwiązania technologiczne stanowią warunek konieczny realizacji zadań związanych z wejściem Polski do strefy Schengen - podsumowuje Grzegorz Wojtkun, Z-ca Dyr. Biura Łączności i Informatyki Komendy Głównej Straży Granicznej. "Utrzymanie wysokiej sprawności operacyjnej w tak rozbudowanej logistycznie i strukturalnie organizacji, jaką jest Straż Graniczna, to wyjątkowe wyzwanie dla służb informatycznych. Dzięki wdrożeniu rozwiązań IBM stało się ono łatwiejsze" THINK! 3/

20 OKIEM LIDERA IBM stawia na nanotechnologie. Firma inwestuje wspólnie z Politechniką w Zurychu w nowe centrum badawczo-rozwojowe ZAGRODA KWANTOWA Nanostruktury zaskakują zjawiskami fizycznymi Nanorurki: UKŁADY 3D Aby poprawić wydajność układów komputerowych, naukowcy IBM prowadzą badania nad procesorami komputerowymi w nanoskali. Przykładem są nanorurki wyjątkowo cienkie (3-20 nm), quasi jednowymiarowe struktury zbudowane z różnych półprzewodników. Badacze z laboratorium w Zurychu zaprezentowali pierwsze obiecujące prototypy tranzystorów z nanorurek (patrz: zdjęcie). Wizją badaczy jest integracja z pojedynczymi nanorurkami nawet bardziej złożonych układów logicznych. Jeśli się to powiedzie, stanie się możliwy niespotykany do tej pory wzrost wydajności. IT W KRAINIE KRASNOLUDKÓW Wniknąć w świat najmniejszych cząsteczek i poznać ich tajemnice było marzeniem ludzi nauki już od czasów greckiego antyku. Marzenie to spełniło się w 1981 roku. Przy pomocy nowoczesnego instrumentu, tak zwanego mikroskopu analizującego, badaczom IBM z Zurychu udało się po raz pierwszy zobaczyć świat atomów. Możliwość użycia tego instrumentu nie tylko do obserwacji atomów, ale również do manipulowania strukturami atomowymi została zademonstrowana nieco później. Za rozwój tej rewolucyjnej technologii dwóch badaczy Gerd Binnig i Heinrich Rohmer otrzymało pięć lat później nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki. Wiele osób uważa opracowanie mikroskopu analizującego za moment narodzin nanotechnologii. Nanos oznacza w języku greckim karzeł. W świecie nano" mamy do czynienia z niezwykle małymi strukturami. Jeden nanometr stanowi jedną miliardową część metra. Nanotechnologia zajmuje się strukturami o rozmiarach poniżej 100 nanometrów (nm), czyli około 400 razy mniejszymi, niż średnica ludzkiego włosa. W świecie nano" materiały zachowują się często w inny sposób, niż się do tego przyzwyczailiśmy, ponieważ mamy tu często do czynienia z efektami fizyki kwantowej. Nanotechnologia jest źródłem innowacyjnych rozwiązań w wielu dziedzinach. Można tu wymienić nowoczesne funkcjonalne 20 THINK! 3/2008