Tytu³em wstêpu w n u m e r z e

Transkrypt

1

2

3 Tytu³em wstêpu w n u m e r z e U progu macierzyñstwa/ojcostwa rodzice dzieci dwujêzycznych staj¹ przed trudnym problemem: w jakim jêzyku mówiæ do dziecka. W swoim jêzyku rodzimym, czy w jêzyku kraju, który zamieszkuj¹? W jêzykach obojga rodziców, czy tylko jednego? Pojawia siê dylemat, ale zwykle, po jakimœ czasie, wszystko idzie w zapomnienie. Bo jakoœ tak to ju jest, e czêsto na nic zdaj¹ siê racje"za", czy "przeciw", gdy w grê wchodz¹ emocje, a pragnienie kontaktu emocjonalnego jest wa niejsze ni wszelkie argumenty. Wielu rodziców twierdzi, e uczucia potrafi¹ przekazaæ dziecku tylko w swoim pierwszym, ojczystym jêzyku. I pewnie maj¹ racjê. Ogólnie rzecz bior¹c argumentów za dwujêzycznoœci¹ jest zdecydowanie wiêcej ni przeciw. Badania dowiod³y, e kilkuletni poligloci maj¹ lepsz¹ zdolnoœæ koncentracji i selekcji informacji, ni ich rówieœnicy. W przysz³oœci mog¹ te liczyæ na wiêkszy wybór pracy za granic¹. A to jeszcze nie wszystko. Zainteresowanych tematem dwujêzycznoœci odsy³am na stronê 14. Tym razem bardzo wiele o dzieciach z dwoma jêzykami. Dotrzymujemy obietnicy z poprzedniego numeru i - jako, e lato w pe³ni - serwujemy Wam gor¹ce nowoœci. Od dziœ Rafa³ Szot bêdzie Was zabiera³ do gwiazd. A w³aœciwie, to gwiazdy sprowadzi na ³amy Goñca. Opowiedz¹ one o sobie, i kto wie, mo e zdradz¹ swoje wielkie tajemnice. Na pocz¹tku - Mateusz Kusznierewicz. Potem jeszcze ciekawiej. Zapraszamy na spotkanie ze œlicznotkami (w kolejnym odcinku porad psychologicznych) i wêdrówkê po Królewskiej Akademii Sztuki, w towarzystwie Andrzeja Marii Borkowskiego. Tych, którzy s¹ w Londynie nied³ugo, na pewno zainteresuje zaœ przewodnik po londyñskiej komunikacji Martyny Porzeziñskiej. KATRZYNA JAKLEWICZ Wiadomoœci: Z Polski 4 Wiadomoœci: Ze œwiata 5 Prosto z Polski 6 Z Wielkiej Brytani 8 Z Londynu 10 Britpress: Polska piêknoœæ i angielski szczur 13 Temat numeru: Dzieci z dwoma jêzykami 14 O sobie samym: Mateusz Kusznierewicz 18 Fotoreporta : Hey w Gara u, Molesta w Londynie 20 Wywiad: Czasami mam woln¹ niedzielê 22 Porady: Tanie podró owanie 24 Podró e: Sealandia - raj na ziemi 26 Fotoreporta : Polska dyskoteka MTV 28 Porady prawne: Urlop 29 Psychologia: Pogoda dla œlicznotek 30 Sztuka: Królewska Akademia 33 Zdrowie: Uwaga na s³oñce 34 Komputery: Najwa niejsze przykazania dobrego u ytkownika 36 K¹cik Bronka: Angielskie przetwory 37 Kalendarium 40 Sport 42 Og³oszenia 44 Editorial (Redakcja): Katarzyna Jaklewicz (red.nacz.), Artur Paprotny. Marketing: Krzysztof Frais, Mariusz Zdeb. Wydawca: Goniec Limited. Wspó³praca: M. Titow, M. Porzeziñska, C. Dziadul, P. Schab, K. Maroszek, A. Faliñska, B. Korwin-Kamieñski, Sk³ad: Rafa³ G³owa Design Transform Point, a-project, Fot: PAP, Archiwum Address: 12 Central Chambers, The Broadway, Ealing, London W5 2NR Editorial Office (Redakcja): Tel: editor@goniec.com Marketing: Tel: marketing@goniec.com Classified Ads (og³. drobne): Fax: info@goniec.com ISSN , copies. Redakcja Goñca Polskiego nie ponosi odpowiedzialnoœci za treœæ publikowanych og³oszeñ. Redakcja zastrzega sobie prawo odmowy publikacji og³oszenia bez podania przyczyny. Wykorzystanie materia³ów zamieszczonych w Goñcu Polskim bez pisemnej zgody - zabronione. Goniec Polski does not take responsibility for the advertisment s contents. Reproduction of any part of Goniec Polski without written permission strictly prohibited. Projekt ok³adki Rafa³ G³owa. Ok³adka jest fotomonta em. Goniec Polski 9 lipca

4 ZE ŒWIATA Saddam przed s¹dem 1 lipca rozpocz¹³ siê w Iraku proces Saddama Husajna. By³y dyktator, na zmianê przygnêbiony i bojowy, odmówi³ podpisania odczytanych mu zarzutów o zbrodnie przeciw ludzkoœci i uznania specjalnego trybuna³u, który ma go s¹dziæ. Husajn oœwiadczy³, e jego przes³uchanie to "teatr", a prawdziwym kryminalist¹ jest amerykañski prezydent George W. Bush. Proces prowadzi specjalny trybuna³ z³o ony z sêdziów irackich. By³y dyktator zosta³ przekazany przez Amerykanów w³adzom irackim wraz z jedenastoma wspó³pracownikami. - Œledztwo bêdzie d³ugie, potrwa ca³e miesi¹ce - zaznaczy³ rzecznik rz¹du, Saada. Francuski adwokat Emmanuel Ludot, nale ¹cy do 20-osobowego zespo³u obroñców wynajêtych przez onê Saddama, uwa a, e bêdzie to "trybuna³ odwetu i wyrównywanie rachunków". Ludot podkreœli³, e ka dy sêdzia znajdzie siê pod siln¹ presj¹, by skazaæ by³ego prezydenta. (PAP/AP) Szczyt NATO w Stambule Marlon Brando nie yje 1 lipca wieku 80 lat zmar³ w Kalifornii Marlon Brando, jeden z najwiêkszych aktorów w historii kina. Wiadomoœæ poda³a telewizja CBS News, powo³uj¹c siê na rodzinê zmar³ego. Nie ujawniono przyczyny zgonu. Brando zdoby³ dwa Oscary za g³ówne role w filmach "Na nabrze ach" z 1954 r. i "Ojciec Chrzestny" z 1972 r. Zas³yn¹³ te m.in. rolami w "Czasie Apokalipsy" i w "Tramwaju zwanym po ¹daniem" wed³ug sztuki Tennessee Williamsa. Na zdjêciu kwiaty, zdjêcia i listy po egnalne przy gwieÿdzie Marlona Brando w Alei Gwiazd w Hollywood. (PAP/AP) Z on¹ na karku W fiñskim mieœcie Sonkajarvi odby³y siê miêdzynarodowe mistrzostwa w noszeniu on. Wziê³o w nich udzia³ 30 par z ró nych krajów. D³ugoœæ trasy wynosi³a 253,5 m i by³a pokryta piaskiem, asfaltem i traw¹. Do tego jedna przeszkoda wodna - rów o sporej g³êbokoœci. Niesiona dama nie mog³a mieæ mniej ni 17 lat i wa yæ nie mniej ni 49 kg. W akcji Ilpo Haalisto z Eij¹ Stenberg, z fiñskiej dru yny "Eukonkantomestarit".(PAP) Portrety - petardy Petardy z podobiznami Jasera Arafata, Saddama Husajna, Osamy bin Ladena i Muammara Kadafiego prezentowane przez jednego ze sprzedawców w Plattsmouth w stanie Nebraska. Petardy, w cenie 1.99 dolarów ka da lub 7.96 dolarów komplet, ciesz¹ siê olbrzymi¹ popularnoœci¹ w Stanach Zjednoczonych przed przypadaj¹cym na 4 lipca Œwiêtem Niepodleg³oœci. (PAP/AP) Borowanie i masowanie Relaksacyjny masa stóp to jedna z dodatkowych atrakcji, jakie czekaj¹ na pacjentów nowo otwartego gabinetu dentystycznego pod szyldem SPA w Bangkoku. Dbaj¹c o komfort pacjentów, personel gabinetu zapewnia im masa oraz aromaterapiê przed, w trakcie i po zabiegu dentystycznym. (PAP/EPA) Boso i w tunelu 13 mê czyzn wziê³o udzia³ w tradycyjnym Biegu Golasów podczas festiwalu w Roskilde w Danii. Mimo e w zawodach mog¹ braæ udzia³ tak e panie, w tym roku adna nie stawi³a siê na starcie. W Madrycie natomiast odby³ siê pierwszy na œwiecie podziemny maraton. Zawodnicy biegli po torach madryckiego metra w nocy z 2 na 3 lipca. (pmb/pap/epa/victor Lerena/Carl Redhead) W ostatnich dniach czerwca przywódcy 40 krajów, w tym 26 krajów cz³onkowskich NATO, spotkali siê na szczycie organizacji w Stambule. Tysi¹ce demonstrantów próbowa³y zak³óciæ spotkanie, organizuj¹c kilka równoleg³ych protestów. Na zdjêciu Amerykañski prezydent George W. Bush wyg³asza przemówienie na terenie Uniwersytetu Galatasaray w Stambule. Bush powiedzia³, e Turcja ma swoje miejsce w Unii Europejskiej, e zbli a siê szybko do wype³nienia warunków cz³onkostwa, a jej przyjêcie dopomog³oby w zacieœnieniu kontaktów miêdzy œwiatem muzu³mañskim i Zachodem. (PAP/EPA/Shawn Thew) 4 Goniec Polski

5 ZPOLSKI Kulturalnie i rozrywkowo W Polsce trwa sezon na imprezy kulturalne, czêsto pod go³ym niebem. Gruszka na tropie Kraków W Krakowie, odby³ siê ju XIV Festiwal Kultury ydowskiej. Na zdjêciu jeden Silos artystów wystêpuj¹cych na festiwalu - Mikahy Sipos z wêgierskiej grupy "Muzsikos" na scenie przy ulicy Szerokiej w Krakowie. Poznañ Tak e po raz 14 raz spotkali siê w Poznaniu wielbiciele teatru. Okazj¹ by³ Miêdzynarodowy Festiwal Teatralny Malta Na zdjêciu aktorka rosyjskiego teatru Licedei, która wyst¹pi³a w spektaklu pt. "Semianuki" 3 lipca, w ostatnim dniu festiwalu. Warszawa Dzieñ póÿniej zacz¹³ siê w Warszawie XII Miêdzynarodowy Festiwal "Sztuka Ulicy". Aren¹ by³ miêdzy innymi Tor y wiarski Stegny, gdzie wyst¹pi³ Circo da Madrugada, z Francji ze spektaklem "Upadek z nieba" w re yserii Pierrota Bidona. Katowice Muzycy Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach pod dyrekcj¹ ukasza Borowicza równie wyszli w plener. Orkiestra podró uje kolej¹ ze Lwowa przez Rzeszów, Kraków i Katowice do Czêstochowy, daj¹c koncerty na trasie wiod¹cej etapami yciowej wêdrówki kompozytora Wojciecha Kilara. Na zdjêciu wykonuj¹,,krzesanego" na przygranicznym dworcu kolejowym w Medyce. Nietypowy projekt ma nazwê,,poci¹g do muzyki Kilara". (PAP/Jacek Bednarczyk/Remigiusz Sikora/Andrzej Rybczyñski/Szymon Pulcyn/Darek Delmanowicz) Józef Gruszka (PSL) zosta³ wybrany na szefa sejmowej komisji œledczej do zbadania nieprawid³owoœci w nadzorze Skarbu Pañstwa w PKN Orlen oraz sprawy zatrzymania w 2002 r. ówczesnego szefa tej najwiêkszej polskiej spó³ki Andrzeja Modrzejewskiego. W prezydium komisji zasiedli tak e Andrzej Aumiller (UP), Roman Giertych (LPR) i Zbigniew Wassermann (PiS). Marsza³ek Sejmu Józef Oleksy (SLD), który prowadzi³ wtorkowe posiedzenie powiedzia³, e powo³anie komisji œwiadczy o tym, i "Sejm Znany psycholog Andrzej S. przyzna³ siê do zainteresowañ i czynnoœci pedofilskich. Prokuratura przeanalizuje zasadnoœæ umorzenia œledztw w których wydawa³ opinie. "Wiem wszystko o tej chorobie. Nie mia³em ju si³y siê ukrywaæ" - powiedzia³ policjantom podczas zatrzymania Andrzej S. "Sprawia³ wra enie cz³owieka, który na to czeka³ i w³aœciwie ujawnienie ca³ej sprawy przynios³o mu ulgê" - powiedzia³ dziennikowi jeden z funkcjonariuszy. Karol Napierski, szef Prokuratury Krajowej, odmówi³ rozmowy na temat czy S. przyzna³ siê tak e podczas przes³uchania w prokuraturze. Potwierdzi³ jednak, e podejrzany o pedofiliê znany psycholog nie odmówi³ rozmowy z prokuratorem i z³o y³ wyjaœnienia. Prokuratura Krajowa dotychczas nie ma informacji, w ilu jest zdecydowany do walki z ciemn¹ stron¹ polityki". Wed³ug Gruszki, w pierwszej kolejnoœci komisja powinna skorzystaæ z dorobku komisji ds. s³u b specjalnych. Pierwsze przes³uchanie szef komisji planuje w po³owie lipca. Jak powiedzia³, wœród pierwszych œwiadków powinni znaleÿæ siê by³y minister skarbu Wies³aw Kaczmarek, oficerowie UOP i prokuratorzy. Gruszka chcia³by, eby komisja skoñczy³a prace w ci¹gu trzech miesiêcy. Psycholog pedofil œledztwach i procesach wykorzystywane by³y opinie Andrzeja S. jako bieg³ego.wszystkie umorzone œledztwa w których on by³ bieg³ym zostan¹ sprawdzone czy jego opinie nie nasuwaj¹ zastrze eñ. Prowadz¹ca œledztwo przeciwko Andrzejowi S. Prokuratura Rejonowa dla Warszawy- Mokotowa sama mo e mieæ jednak problemy ze znalezieniem bieg³ego seksuologa do tej sprawy. Bieg³y bêdzie musia³ oceniæ czy zdjêcia znalezione u Andrzeja S. zawieraj¹ treœci pornograficzne i pedofilskie. Ale w Warszawie jest tylko trzech takich bieg³ych i wszyscy prawdopodobnie znaj¹ Andrzeja S. z kontaktów zawodowych. (Rzeczpospolita) Goniec Polski 9 lipca

6 PROSTO Z POLSKI Smog Wawelski PRZEMYS³AW BOGACKI No, piêknie. Niby-rz¹d Marka Belki jest ju rz¹dem. Sejm udzieli³ gabinetowi wotum zaufania. Wystarczy³o, e "za" opowiedzieli siê pos³owie Socjaldemokracji Polskiej. W zasadzie nie mieli innego wyjœcia, wczeœniejsze wybory mog³yby dla tej partii - z poparciem balansuj¹cym na granicy progu wyborczego - oznaczaæ klêskê. Bezpieczniej dla SdPl jest wiêc poczekaæ do paÿdziernika, kiedy Belka ponownie wyst¹pi do Sejmu o udzielenie wotum zaufania. Jeœli SdPl dalej bêdzie mieæ niskie notowania, wybory pewnie odbêd¹ siê wiosn¹, jeœli poparcie wzroœnie - byæ mo e g³osowanie zostanie przeprowadzone póÿn¹ jesieni¹. Bardziej prawdopodobny jest jedna scenariusz wiosenny. Tym bardziej, e w³aœnie Sejm rozpisa³ przetarg na dostarczenie siedmiu ekskluzywnych limuzyn - ka da ma mieæ komputer pok³adowy, klimatyzacjê, automatycznie otwierane szyby, podgrzewane lusterka, potê ny silnik i inne fajne rzeczy. Niby nic, ale na 7 aut przeznaczonych ma byæ 2 miliony z³otych, oczywiœcie z kieszeni podatnika, czyli tak e mojej. Nie to, ebym by³ zawistny, ale mój 12-letni citroen bardzo dobrze s³u y do przemieszczania siê po mieœcie. Dlaczego wiêc cz³onkowie skompromitowanego Sejmu mieliby jeÿdziæ w pe³nym luksusie i to za moje pieni¹dze? Dlaczego na przyk³ad gwiazda reality show, pose³ Florek (SLD) ma dzwoniæ z lotniska (bilet lotniczy te za moje pieni¹dze) po limuzynê z szoferem (op³acanym te za moje pieni¹dze) i jechaæ dok¹d chce? Chocia by na zakupy (sk³adam siê równie na dietê pos³a Florka). Dla œcis³oœci - na internetowej stronie Sejmu czytam: pose³ Florek wyg³osi³ 14 wypowiedzi. Wybrano go 23 wrzeœnia 2001 roku, czyli 33 miesi¹ce temu. Luksusowa bryka na telefon, za jedn¹ wypowiedÿ na 10 tygodni? Te tak chcê... A przys³owie mówi "jaka praca, taka p³aca"... Nie wiem sk¹d siê wziê³a ta bzdura... Nie wiem te, sk¹d wziê³a siê inna. Uzdrowisko Kraków, znane g³ównie z Huty Sêdzimira, wprowadzi³o w³aœnie op³atê klimatyczn¹. 1,6 z³ taksa normalna, z³ocisz dla szkolniaków. Mieszkam ju trochê w tym mieœcie, ale jakoœ nie zauwa y³em, by powietrze by³o tu zdrojowe. Widzê za to ka dego wieczoru, gdy miasto podœwietlone jest latarniami, przecudny smog. Pomarañczowe niebo naprawdê wygl¹da œlicznie, mo e wiêc turyœci maj¹ p³aciæ za doznania estetyczne, a nie za klimat? Na op³atach miasto ma zarobiæ 2 miliony z³otych. Akurat wystarczy³oby na 7 luksusowych limuzyn, takich jakimi bêd¹ woziæ siê pos³owie... Krakowscy radni dla przyzwoitoœci mogli nazwaæ ten podatek smokowym - za ogl¹danie Smoka Wawelskiego. Choæ wtedy Smok móg³by nie zion¹æ ogniem, a sp³on¹æ ze wstydu. Za smog turyœci p³ac¹ od 1 lipca. Sejmowe limuzyny bêd¹ kosztowaæ 2 miliony z³otych. Turyœci nocuj¹cy w Krakowie za smog zap³ac¹ tak e oko³o 2 milionów z³otych. 4 miliony zapewne wystarczy³yby na uratowanie bezcennego ksiêgozbioru Zakonu Ojców Kamedu³ów z krakowskich Bielan. Klasztorna biblioteka liczy kilkanaœcie tysiêcy woluminów. Starodruki przechowywana s¹ w bardzo z³ych warunkach. Pomoc w renowacji XVI-wiecznego ksiêgozbioru zadeklarowa³a Biblioteka Jagielloñska, ale to nie wystarczy, by uratowaæ bezcenne dzie³a. Wed³ug specjalistów, którzy badali stan ksiêgozbioru, w ka dej chwili mo e dojœæ do zniszczenia dzie³. Klasztor liczy na pomoc sponsora, bo na razie pomoc pañstwa ogranicza siê tylko do obietnic i do dobrych chêci. Z drugiej strony nie ma siê co pos³om dziwiæ. Zajêci s¹ w³aœnie wy³anianiem sk³adu kolejnej komisji œledczej. Ma ona zbadaæ miêdzy innymi okolicznoœci odsuniêcia od w³adzy by³ego prezesa polskiego giganta naftowego. Wed³ug prominentnego dzia³acza SLD Wies³awa Kaczmarka, Andrzej Modrzejewski móg³ byæ aresztowany na bezpoœrednie polecenie ekspremiera Leszka Millera. Praca w komisji orlenowskiej bêdzie zapewne trudniejsza ni w komisji badaj¹cej aferê Rywina, bo si³a opozycji jest wiêksza. Wac³aw Martyniuk, sekretarz SLD zapewnia, e chêtnych do pracy w komisji nie brakowa³o: "Jest po prostu klêska urodzaju. Ja mam zbyt dobrych ludzi i muszê wybraæ najlepszych". Zbyt dobrzy ludzie w SLD? Ciekawe czy Martyniuk mówi³ o Florku, czy o Millerze? Bojê siê wnikaæ... Podpor¹ dla SLD w komisji orlenowskiej bêdzie zapewne reprezentant cichego koalicjanta Sojuszu, czyli Federacyjnego Klubu Parlamentarnego, na czele którego stoi nie mniej skompromitowany Roman Jagieliñski. Z ramienia FKP w Komisji zasi¹dzie prawdopodobnie znany restaurator, by³y kompan Andrzeja Leppera, Zbigniew Witaszek. "Pracowa³em w takiej instytucji jak Pañstwowa Inspekcja Handlowa. Tam siê dochodzi³o spekulantów. Ja myœlê, e w Orlenie te trzeba by by³o trochê spekulantów poszukaæ" - mówi Witaszek. Spekulanci? To chyba komunistyczna rzeczywistoœæ. A - przypomnê - to w³aœnie byli komuniœci doprowadzili do odwo³ania Modrzejewskiego i powo³ania w jego miejsce Wróbla. Sam Wróbel poparcia ju nie ma, bo zg³osi³ gotowoœæ podania siê do dymisji. Odwo³any jeszcze nie zosta³, ale zapewne nast¹pi to wkrótce. I wiadomoœæ z ostatniej chwili: wed³ug ministra obrony Jerzego Szmajdziñskiego Wojskowe S³u by Informacyjne znalaz³y w Iraku kilkanaœcie pocisków z gazami bojowymi. Przed Szmajdziñskim informacjê tê poda³ w wywiadzie radiowym sekretarz obrony USA Donald Rumsfeld - "Polscy o³nierze znaleÿli w Iraku 16 lub 17 pocisków zawieraj¹cych gaz musztardowy i sarin. (...) Zawsze wiedzieliœmy, e Saddam Husajn mia³ broñ, której nie zadeklarowa³ i prowadzi³ nad ni¹ badania." Byæ mo e to, e informacje tê podali Amerykanie, œwiadczy, e jest ona wiarygodna i potwierdzona. le by³oby, gdyby powtórzy³a siê sytuacja z ubieg³ego roku - Wojsko Polskie informowa³o wtedy, e znalaz³o francuskie rakiety Roland. Mia³y byæ wyprodukowane w okresie, gdy obowi¹zywa³o ju miêdzynarodowe embargo na handel broni¹ z Irakiem. Oczywiœcie tak nie by³o i polscy dyplomaci musieli przepraszaæ Francuzów i gêsto t³umaczyæ siê ze skandalu. Szkoda, e rz¹d, Sejm, prezydent nie musz¹ t³umaczyæ siê Polakom ze skandalicznej sytuacji w kraju... P.S. W czasie pisania tekstu, mimo frustracji autora, nie ucierpia³ aden Smok Wawelski, aden samochód poselski, adna stacja Orlenu, ani aden pocisk Roland. 6 Goniec Polski

7 51-FINAL.qxd 07/07/ :36 Page 7 POSZUKUJACY PRACY PRACA NA POL ETATU, CALY ETAT W plus AGENCJA PRACY GASTRONOMII BUDOWNICTWIE ADMINISTRACJI SPRZATANIU HOTELARSTWIE ORAZ JAKO KIEROWCY 2 Queensway Mowimy Po Polsku TRANSFER PIENIEDZY Polska 29/30 Brixton Village 71 Gloucester Road 244 Dagenham Heathway 47 Old Brompton Road 385 Harrow Road 37 Goldhawk Road TRANSFER GOTOWKI 313a Green Street ODBIOR GOTOWKI W ODDZIALACH BANKU RAIFFEISEN JUZ OD TERAZ Victoria Station Tylko 5 od kazdej sumy 548 & 550 Oxford Street 78 Peckham High Street ZDEPONUJEMY TWOJE PIENIADZE NA KONCIE ZLOTOWKOWYM W POLSCE PROWADZIMY ROWNIEZ USLUGI KANTOROWE I WYPLACANIE GOTOWKI Z CZEKOW 2 Queensway 245 High Street, Acton 441 Tottenham High Road 161 Wandsworth High Rd 560 Wembley High Road MOWIMY PO POLSKU Darmowy Telefon

8 WIELKA BRYTANIA Fortuna przeciw Unii Europejskiej Brytyjski milioner Paul Sykes jest gotów poœwiêciæ sw¹ fortunê, aby tylko jego kraj pozosta³ niezale ny wobec Unii Europejskiej - poda³ The Times. Sykes zadeklarowa³, e jest gotów wydaæ do ostatniego grosza ca³¹ sw¹ fortunê szacowan¹ na 500 mln funtów (750 mln euro), byle tylko Wielka Brytania pozosta³a niezale na. - Moim zdaniem nie ma sensu przekazywaæ pieniêdzy dzieciom, jeœli nie mo na im zapewniæ ycia w demokratycznym kraju, który mo e sam siê rz¹dziæ - powiedzia³ Sykes. Milioner przez 27 lat, do 1991, roku nale a³ do Partii Konserwatywnej. W czasie kampanii dotycz¹cej przyjêcia Traktatu z Maastricht wyda³ 5 mln funtów na kampaniê antyeuropejsk¹. W tym roku Sykes przekaza³ 1 mln funtów na kampaniê przed wyborami do Parlamentu Europejskiego Niezale nej Partii Wielkiej Brytanii (UKIP). To niewielkie ugrupowanie, nawo³uj¹ce do wycofania siê Wielkiej Brytanii z UE, odnios³o du y sukces w wyborach zdobywaj¹c 16 procent g³osów i 12 mandatów w PE. (The Times/PAP/AP) Indyki suszone za oknem Czy Brytyjczycy nie bêd¹ mogli suszyæ i patroszyæ indyków w tradycyjny sposób? Jak siê okazuje, Unia nie zamierza zakazywaæ Brytyjczykom suszenia nie wypatroszonych indyków za oknem przez dwa tygodnie, tak jak to robi¹ do tej pory. Nie planuje równie nakazu sprzeda y indyków zamro onych i wypatroszonych. Dopuszcza siê sprzeda nie wypatroszonych indyków, które suszy³y siê za oknem. PóŸniej jednak musz¹ one byæ patroszone w licencjonowanych zak³adach ze wzglêdu na wymogi higieny. Spod tych przepisów wy³¹czeni s¹ hodowcy, którzy maj¹ mniej ni 10 tys. indyków. Bêd¹ je mogli sprzedawaæ bezpoœrednio swoim klientom. (PAP/AP) Jakie s¹ prawa obcokrajowców w Wielkiej Brytanii oraz jak unikn¹æ nieuczciwych poœredników podczas szukania pracy - odpowiedzi na te pytania mo na znaleÿæ w specjalnej broszurze wydanej w jêzyku polskim i angielskim przez rz¹d brytyjski. W zwi¹zku z informacjami o wykorzystywaniu Polaków, brytyjskie Ministerstwo Handlu i Przemys³u Informacyjna broszura dla Polaków rozpoczê³o kampaniê informacyjn¹. Broszura ma byæ dostêpna w polskich placówkach dyplomatycznych, a tak e w brytyjskiej ambasadzie w Polsce. Ksi¹ eczka zawiera podstawowe informacje o minimalnych zarobkach, ubezpieczeniu, czasie pracy, podatkach czy przys³uguj¹cym urlopie. T³umaczy te, miêdzy innymi, w jakich przypadkach pracodawca mo e potr¹caæ pieni¹dze z wyp³aty. Wyjaœnia, e poœrednicy nie mog¹ ¹daæ op³at za znalezienie pracy. W broszurze mo na znaleÿæ równie informacje, jakie s¹ minimalne stawki za godzinê. Zdaniem brytyjskiego rz¹du, wielu Polaków nie maj¹c wiedzy na ten temat jest bardzo czêsto wykorzystywanych w pracy. Jerry Sadcliff z Ministerstwa Handlu i Przemys³u powiedzia³, e s¹ to informacje, z którymi ka dy wyje d aj¹cy na Wyspy Brytyjskie powinien siê zapoznaæ. - Nale y znaæ swoje prawa pracownicze, a tak e miejsce do którego mo na siê udaæ po poradê. Nie mo na dawaæ siê wykorzystywaæ. To podstawowe przes³anie tej kampanii - powiedzia³ przedstawiciel brytyjskiego ministerstwa. (PAP/AP) Angielscy bukmacherzy zap³ac¹ za gol Campbella Brytyjscy bukmacherzy wyp³ac¹ pieni¹dze wszystkim tym, którzy postawili, e angielski obroñca Sol Campbell strzeli gola w æwieræfina³owym meczu pi³karskich mistrzostw Europy przeciwko Portugalii.Bukmacherzy Williama Hilla p³acili 8-1 za postawienie, e Campbell w czwartkowym spotkaniu strzeli gola i 33-1, je eli angielski obroñca strzeli³by ostatni¹ bramkê w meczu. Campbell strzeli³ gola na 2:1 w 90 minucie spotkania, jednak e szwajcarski sêdzia Urs Meier nie uzna³ bramki, twierdz¹c, e kolega Campbella z dru yny John Terry popchn¹³ portugalskiego bramkarza Ricardo. Rzecznik Williama Hilla Graham Sharpe powiedzia³, e ta decyzja bêdzie kosztowa³a jego firmê oko³o 100 tys. funtów (150 tys. euro). "Zostaliœmy zniewa eni decyzj¹ sêdziego. Nie pozostaje nam nic innego, jak wyp³aciæ te zak³ady" - doda³ Sharpe. Anglia przegra³a w rzutach karnych 5:6. Po up³yniêciu regulaminowego czasu gry by³ remis 1:1. W dogrywce obie dru yny strzeli³y po jednej bramce.(pap) Praca albo wyzysk pielêgniarek Organizacja charytatywna Przyjaciele Staroœci z Londynu og³osi³a, e w³aœnie w Polsce bêdzie szuka³a r¹k do pracy. Burzliwa debata o zatrudnianiu Polaków odby³a siê na ³amach gazety Liverpool Post oraz w bran owych magazynach dla kadry zarz¹dzaj¹cej. Brytyjscy specjaliœci prawa pracy skrytykowali organizacjê za to, e ogo³aca polski rynek pracy z ludzi, którzy s¹ tak e i tam potrzebni. Dyrektor personalny organizacji John Gould zwróci³ jednak uwagê, e przy wysokiej stopie bezrobocia, jaka panuje w Polsce, równie ta kategoria pracowników jest w naszym kraju bez pracy. Na Wyspach nasi rodacy maj¹ zarabiaæ 11 tys. funtów rocznie, plus zakwaterowanie i zwrot kosztów podró y. Zwi¹zek zawodowy Unison dzia³aj¹cy w brytyjskim sektorze zdrowia ostrzega Polaków przed zbytnim optymizmem. - Pielêgniarkom grozi bezwzglêdny wyzysk w prywatnych domach opieki - czytamy w oœwiadczeniu.organizazacja Przyjaciele Staroœci otrzymuj¹ tygodniowo ok. 150 podañ o prace z Polski. Jak na razie wybrano 20 osób - informuje Liverpool Post. (jkl/pap/ap) 8 Goniec Polski

9

10 LONDYN Sobowtórzy Presley'a Pod statu¹ Erosa na Piccadilly zebra³a siê (7 lipca) grupa sobowtórów legendarnego piosenkarza amerykañskiego Elvisa Presley'a. Sobowtórzy wziêli udzia³ w wielkim miêdzynarodowym konkursie sobowtórów Elvisa z okazji 50. rocznicy nagrania przez Króla Rocka pierwszej piosenki. (TB/PAP/AP /John D McHugh) "Zniszczony" Beckham Zdjêcie kapitana reprezentacji Anglii Davida Beckhama, które znalaz³o siê na wystawie z portretami najlepszych wspó³czesnych pi³karzy zorganizowanej w Brytyjskiej Królewskiej Akademii Sztuk Piêknych w Londynie zniszczy³ nieznany sprawca. Na fotografii czerwonym flamastrem napisano "przegrany". Zdjêcie to mia³o 152 cm wysokoœci i zosta³o wykonane w hotelowym holu. Jego wartoœæ by³a szacowana na euro. Królewska Akademia Sztuk Piêknych zakupi³a dziesiêæ kopii oryginalnej wielkoœci i 30 mniejszych formatów. (PAP/AP) Wnêtrze mumii w British Museum W londyñskim British Museum (1 lipca) otwarta zosta³a wystawa oferuj¹ca nieosi¹galne dot¹d spojrzenie na mumie staro ytnego Egiptu. Zaprezentowano m.in. trójwymiarowy film o stosowanych 3000 lat temu metodach balamowania zw³ok. Dziêki najnowoczeœniejszym technikom oraz zdobyczom medycyny mo na zajrzeæ pod banda e mumii bez ingerowania w jej zwoje. (TB/PAP/EPA Londyn) Triumf Szarapowej Maria Szarapowa wygra³a najstarszy i najbardziej presti owy turniej na trawiastych kortach w Wimbledonie. 17-letnia rosyjska tenisistka po raz pierwszy zwyciê y³a w imprezie zaliczanej do Wielkiego Szlema. W londyñskim finale Szarapowa, rozstawiona z numerem 13., pokona³a 6:1, 6:4 Amerykankê Serenê Williams (nr 1.), triumfatorkê Wimbledonu z ostatnich dwóch sezonów. Mecz trwa³ godzinê i 12 minut. Dotychczas Rosjanka najdalej dosz³a w Wielkim Szlemie do æwieræfina³u. Uda³o jej siê to przed miesi¹cem na paryskich kortach ziemnych im. Rolanda Garrosa. (PAP/AP) Brytyjki nie myj¹ zêbów Badania przeprowadzone przez producenta damskich dezodorantów Right Guard z okazji wprowadzenia na rynek nowego kosmetyku wykaza³y, e prawie jedna trzecia badanych Brytyjek zamiast umyæ zêby przed wyjœciem do pracy, czêsto po prostu uje gumê. Badania objê³y ponad 500 kobiet w wieku lat. Kobiety poproszono o ujawnienie swoich sposobów na oszczêdzenie czasu. Okaza³o siê, e a jedna trzecia mieszkanek Londynu w ogóle nie myje zêbów, a po³owa wszystkich ankietowanych czêsto nosi te same ubrania przez kilka dni z rzêdu, zaœ najlepszym miejscem na na³o enie makija u jest ich zdaniem samochód lub poci¹g, którym jad¹ do pracy. 40 proc. kobiet woli oszczêdziæ kilka minut snu k¹pi¹c siê wieczorem, a rano jedynie pryskaj¹c siê dezodorantem, zaœ 28 proc. czêsto przygotowuje siê do pracy dopiero w s³u bowej toalecie. (Onet/AP) 10 Goniec Polski

11 SprawdŸ, czy jesteœ potomkiem Czyngis Chana Londyñska restauracja "Shish" oferuje swoim klientom darmowe badania DNA pozwalaj¹ce ustaliæ, czy w ich y³ach p³ynie krew Czyngis Chana. Autentyczni potomkowie legendarnego wodza bêd¹ mogli liczyæ na bezp³atne posi³ki. Niezwyk³a akcja zosta³a zorganizowana dla uczczenia decyzji mongolskiego rz¹du, który zezwoli³ obywatelom na pos³ugiwanie siê nazwiskami rodowymi zakazanymi przez komunistów w latach 20. W akcji londyñskiego lokalu bierze udzia³ firma Oxford Ancestors zajmuj¹ca siê badaniami genetycznymi pozwalaj¹cymi na dok³adniejsze ustalenie przodków. Od 3 do 9 lipca wszystkie osoby zamawiaj¹ce posi³ek w jednym z lokali przy Hoxton lub Willesden Green mog³y poddaæ siê prostemu badaniu polegaj¹cemu na pobraniu próbki nab³onka z wnêtrza policzka. Analiza próbek trwa oko³o 2 miesiêcy. Badacze uwa aj¹, e na œwiecie yje oko³o 17 milionów bezpoœrednich spadkobierców Czyngis Chana, wœród których znajduj¹ siê m.in. cz³onkowie brytyjskiej rodziny królewskiej, monarchowie Iranu oraz ród hrabiego Drakuli. (Onet) SPROSTOWANIE W ostatnim Goñcu, w tekœcie pt. "Licytacja koszulki Jerzego Dudka" napisaliœmy, e Stanis³aw Motyka jest nauczycielem ze szko³y w Brighton. W rzeczywistoœci pan Jerzy uczy w Burnham, niedaleko Slough. Za pomy³kê przepraszamy. Po egnanie ambasadora 29 czerwca w sali " owiczanka" w POSK-u odby³o siê po egnanie Ambasadora RP w Wielkiej Brytanii, dr. Stanis³awa Komorowskiego. Komorowski pe³ni³ swe obowi¹zki od 1999 roku. Brytyjska Królowa uhonorowa³a go odznaczeniem Commander of the Royal Victorian Order. Zaœ Brytyjski Minister ds. Europy - Denis MacShane nazwa³ go "najlepszym ambasadorem Polski od czasu ambasadora RP od czasu Raczyñskiego". Zorganizowana przez Zjednoczenie Polskie Stanê³o na 24 godziny Wed³ug Transport for London ponad 7 milionów londyñczyków przesiad³o siê do autobusów. Przepe³nione pojazdy nie zatrzymywa³y siê na wszystkich przystankach. W Euston rozsierdzonych pasa erów musia³a uspokajaæ policja. Ci, którzy wybrali tego dnia podró w³asnym samochodem, utknêli w gigantycznych korkach. Najwiêkszy chaos zapanowa³ w œrodê rano w centralnej czêœci miasta, kiedy kilka milionów londyñczyków próbowa³o dostaæ siê do pracy. Strajk by³ efektem zerwania rozmów, jakie prowadzi³ z rz¹dem zwi¹zek zawodowy RMT Maszeruj¹ ch³opcy Przy dÿwiêkach samby wyruszy³a w sobotê (3 lipca) z Hyde Parku na Trafalgar Square najwiêksza w historii Londynu, i prawdopodobnie najwiêksza w tym roku w Europie, kilkutysiêczna parada gejów. Kolorowo ubrani tancerze i muzycy przejechali ulicami brytyjskiej metropolii na udekorowanych platformach.centralnymi punktami imprezy by³y Trafalgar Square oraz Finsbury Park, gdzie odby³ siê festiwal muzyczny z udzia³em egzotycznych orkiestr, 45 solistów i 50 did ejów. W poprzednich latach gejowskie œwiêta by³y traktowane jako uliczne demonstracje, tym razem po raz pierwszy uznano przemarsz za "paradê". Uczestnicy pragnêli zademonstrowaæ nie tylko odmiennoœæ w³asnej orientacji seksualnej, ale tak e jednoœæ ró nych ras i kultur zamieszkuj¹cych wspó³czesny Londyn. W imprezie uczestniczy³ burmistrz Londynu Ken Livingstone, powszechnie impreza by³a trzecim polskim po egnaniem dyplomaty. Wczeœniej uroczystoœci po egnalne urz¹dzi³a ambasada, a tak e Ognisko Polskie. (AT/AP) LO ONDYN godzinny strajk pracowników metra, jaki odby³ siê w Londynie na prze³omie czerwca i lipca kompletnie sparali owa³ miasto. Od godziny we wtorek do w œrodê zatrzymane zosta³y prawie wszystkie sk³ady. (zwi¹zek zrzesza kolejarzy, marynarzy i kierowców). Pracownicy metra (maszyniœci i pracownicy stacjii) domagali siê skrócenia czasu pracy (do 35 godzin dziennie, przez 4 dni w tygodniu) i podwy ek p³ac (o 16 procent). Rz¹d zaproponowa³ 6.75-procentow¹ podwy kê przez najbli sze 2 lata. Strajk skrytykowali Tony Blair i Ken Livingston. Burmistrz Londynu poszed³ tego dnia do pracy na piechotê. Strajkuj¹cym powiedzia³: - Sorry, ale wiêcej pieniêdzy dla was nie mamy... (AP/KJ) znany ze swych tolerancyjnych pogl¹dów wobec homoseksualistów. Livingstone traktuje œrodowisko gejów jako wa ny od³am wyborców, o których g³osy skutecznie zabiega³ w niedawnych wyborach. W paradzie wzi¹³ te udzia³ Ian McKellen - asystent jednego z zastêpców komisarza londyñskiej policji. McKellen nie kryje dumy z tego, e jest najwy ej w hierarchii policyjnej postawionym gejem. Tegoroczn¹ paradê zorganizowano dla uczczenia pamiêci Briana Williamsona, który walczy³ o prawa dla gejów, lesbijek, transeksualistów i biseksualistów na Jamajce. 9 czerwca zosta³ tam zamordowany. - Odmowa uznania cz³owieka w osobie o innej orientacji seksualnej jest pierwszym krokiem do przemocy wobec niej, tortur i zabójstwa ze strony rodzin, spo³ecznoœci i rz¹dów - powiedzia³ na wiecu Brian McDonnell z Amnesty International. (Onet/AP) fot. A.Tutkaj fot. K.Jaklewicz Goniec Polski 9 lipca

12 ACCOUNTAX ASSOCIATES OFERUJEMY US UGI W ZAKRESIE Rozliczenia podatkowe: -osób samozatródniaj¹cych siê -cis vouchers -limited companies Rejestracja w biurze podatkowym Rejestracja Limited Companies Kredyty mieszkaniowe T³umaczenia dokumentów Przygotowanie CV Pomoc w wype³nianiiu dokumentów oraz prowadzenie korespondencji Umowy Biznesowe Porady prawne tel mob Elektryk Tel: Goniec Polski

13 B RRITPRESS Polska piêknoœæ i angielski szczur KATARZYNA JAKLEWICZ Polka przespa³a siê z Hugh Grantem i pochwali³a siê tym ca³ej Wielkiej Brytanii. W ten sposób Polska trafi³a na ok³adkê jednej z najbardziej poczytnych gazet na Wyspach. Jeszcze kilka tygodni temu ca³ej Wielkiej Brytanii zapiera³y dech w piersiach opowieœci o tym, co David Beckham wyczynia³ w ³ó ku. Zw³aszcza, e nie by³o to ³o e ma³ eñskie. Ma³ eñstwo pi³karza, a przynajmniej jego medialna wersja, nie wydaje siê jednak zagro one. Tymczasem mijaj¹ kolejne weekendy i spragniony sensacji lud domaga siê kolejnych afer. I dostaje je. Na ³amach News of the World na przyk³ad. Niedzielny brytyjski brukowiec numer 1 w ostatni weekend czerwca g³ówn¹ bohaterk¹ sensacyjnych doniesieñ uczyni³ Polkê - Kasiê Komorowicz. Kasia przespa³a siê z Hugh Grantem i pochwali³a siê tym ca³ej Wielkiej Brytanii. W ten sposób Polska trafi³a na ok³adkê jednej z najbardziej poczytnych gazet na Wyspach. Cztery lata i koniec "Szczur Hugh wykorzysta³ mnie i zostawi³" - brzmia³ tytu³. Litery tak wielkie, e napis zajmowa³ prawie pó³ strony. Poni ej zdjêcie "polskiej piêknoœci" ze smutn¹ min¹ i fotografia niedobrego gwiazdora, który wykorzystywa³ j¹ przez cztery lata tylko po to by na koniec "z³amaæ serce". Na nastêpnych stronach Kasia nie jest ju taka smutna, lecz prezentuje siê w przykrótkawych sukienkach i zachêcaj¹cych pozach. Trochê dziwne z zestawieniu z tekstem, z którego wy³ania siê obraz skrzywdzonego niewini¹tka Ale, wróæmy do tekstu. Druga i trzecia strona to szczegó³owy opis znajomoœci. Romans - relacjonuje News of the World - rozpocz¹³ siê od spotkania w klubie i przez lata ogranicza³ siê w³aœciwie do intymnych spotkañ w domu Kasi. - Godzi³am siê na tak¹ formê znajomoœci, bo Hugh mówi³, e to dla mojego dobra, e chce mnie chroniæ przed wœcibskimi mediami - opowiada. Kasia - specjalistka od technologii informatycznych - bez za enowania zwierza siê czytelnikom ze swojej naiwnoœci. - Mówi³, e mam twarz ma³ego anio³ka - ali siê. Wziê³a komplementy aktora za deklaracje uczuæ i oczekiwa³a, e ich schadzki przeistocz¹ siê w normalny zwi¹zek. Raz wydawa³o siê, e jej marzenia mog¹ siê ziœciæ. W paÿdzierniku ubieg³ego roku Grant zaprosi³ "polsk¹ piêknoœæ" na premierê filmu Love Actually, a na przyjêciu po premierze obdarzy³ towarzyszkê ognistym poca³unkiem w œwietle fleszy fotoreporterów. Wtedy Kasia pierwszy raz trafi³a na ok³adki angielskich brukowców. - Jesteœmy tylko przyjació³mi - opowiada³a wówczas. Dodawa³a wprawdzie, e chcia³aby, aby ich zwi¹zek przeistoczy³ siê w coœ wiêcej, ale wie, e na to nie ma szans. W istocie - nie by³o. Pod³y gwiazdor nie odda³ swego serca. Ba, po pokazaniu "przyjació³ki" mediom zerwa³ wszelki kontakt i przesta³ odpowiadaæ na telefony. W miêdzyczasie Kasia zmieni³a wiêc zeznania. Teraz twierdzi, e nie tylko mia³a nadziejê na scementowanie, znormalizowanie i upublicznienie ich zwi¹zku, ale nawet po cichu oczekiwa³a, e gwiazdor siê oœwiadczy. Na pró no - oczywiœcie. - Jeœli przez cztery lata nie znalaz³ szczêœcia ze mn¹, nigdy nie spotka prawdziwej mi³oœci - opowiada rozgoryczona kochanka. Gor¹cy i dwulicowy Poniewa rzecz dotyczy kobiety z Polski, czyli dla brukowców - Europy Wschodniej, w tekœcie musi byæ smutno i biednie. I tak na przyk³ad wielokrotnie dowiadujemy siê, e Kasia ma naprawdê "ma³e mieszkanko" i, eby ju by³o zupe³nie jak ze z³ej bajki, w tym "ma³ym mieszkanku" gwiazdor - milioner mia³ czelnoœæ aliæ siê na swoje ycie. Hugh jest wprawdzie ohydnym "szczurem","dwulicowym draniem" i "zimnym uwodzicielem", ale jednoczeœnie (najwidoczniej wspomnienia ci¹gle ywe) rzucona Kasia chwali go jako "bardzo doœwiadczonego kochanka", który "ma mnóstwo energii i wie, jak usatysfakcjonowaæ kobietê" funduj¹c jej "mieszankê dzikiego seksu i czu³oœci". Ca³oœæ tekstu ozdobiona jest upozowanymi zdjêciami bohaterki w ró nych przebraniach. Wszystko to na ok³adce i dwóch rozk³adówkach. Razem - piêæ pierwszych stron. Szymborska, z jej wierszami umieszczonymi w metrze nie ma adnych szans. Jeœli jeszcze dodaæ do tego, e News of the World ukazuje siê w kilkusettysiêcznym nak³adzie wszystko staje siê jasne. Mo liwe, e za jakiœ czas oka e siê, e najbardziej znanym Brytyjczykom Polakiem nie jest papie, czy jakiœ tam "Walesa", ale w³aœnie Kasia Komorowicz. Goniec Polski 9 lipca

14 TEMAT NUMERU Dzieci z dwoma jêzykami Przyje d aj¹c do Wielkiej Brytanii mo emy mieæ prawie absolutn¹ pewnoœæ, nasze dziecko bêdzie po angielsku mówiæ lepiej od nas. A po polsku? Prawie w 100 procentach zale y to od nas samych KATARZYNA JAKLEWICZ Maria mieszka po drugiej stronie globu - w Australii. Jest jedn¹ z najbardziej niezwyk³ych osób, jakie spotka³am. Prowadzi wycieczki przez busz, inicjuje szalone k¹piele w wodospadach. Jej opowieœci o tym, jak odró niæ eukaliptusy od innych drzew s³ucha siê z zapartym tchem. Maria szefuje polskiemu harcerstwu w Australii, przez jej dom na obrze ach Sydney przewijaj¹ siê setki ludzi. Wszystko to robi ogromne wra enie. Nie mniejsze wra enie robi jej œwietna polszczyzna. Bo Maria zna Polskê tylko z wakacji i opowieœci ojca. Urodzi³a siê nieco ponad 50 lat temu w Anglii. Przez jakiœ czas mieszka³a w RPA, potem trafi³a do Australii. Ojciec mia³ silne postanowienie: dobrze nauczyæ córkê polskiego. Maria posz³a w jego œlady. Przyjê³a elazn¹ zasadê: dopóki jej dzieci nie skoñcz¹ osiemnastego roku ycia, w domu mog¹ mówiæ tylko po polsku. Konsekwentnie udawa³a, e nie rozumie angielskiego. Dziœ jej dwudziestokilkuletnie dzieci to trzecie pokolenie mieszkaj¹ce za granic¹ - silny akcent, ale polszczyzna nadal bardzo dobra. Deklaruj¹ chêæ uczenia polskiego w³asne dzieci. Lada moment zacznie wiêc wyrastaæ im czwarte pokolenie dzieci dwujêzycznych. Wie a Babel dla ka dego Fenomen dwujêzycznoœci jest powszechniejszy ni mog³oby siê wydawaæ. Dotyczy nie tylko jednostek, ale i ca³ych spo³eczeñstw. Szacuje siê, e w co czwartym pañstwie u ywa siê oficjalnie dwóch jêzyków. W pañstwach afrykañskich co najmniej dwoma jêzykami pos³uguje siê regularnie 90% ludnoœci. Niektórzy badacze twierdz¹, e dwu- lub wielojêzycznoœæ dotyczy a 70% populacji! Bilingwalnoœæ (czyli umiejêtnoœæ pos³ugiwania siê dwoma jêzykami z równ¹, lub prawie równ¹ bieg³oœci¹) nie jest zjawiskiem nowym. Co wiêcej, mo na zaryzykowaæ twierdzenie, e zatacza coraz szersze krêgi. Podró uje siê coraz ³atwiej, szybciej i coraz taniej. Najbardziej egzotyczne wycieczki nie s¹ zarezerwowane tylko dla wielkich podró ników. Coraz ³atwiej szuka siê szczêœcia w najodleglejszych miejscach na ziemi. Przeprowadzki, nawet o tysi¹ce kilometrów, nikogo ju nie dziwi¹. Imigranci stali siê czêœci¹ krajobrazu etnicznego wielu pañstw. Wielokulturowoœæ - norm¹. Jeœli nawet zaprzemy siê i nie wystawimy nosa z domu przez ca³e lata, i tak mamy marne szanse wytrwaæ w s³odkim przeœwiadczeniu, e nasz ojczysty jêzyk jest jedynym na ziemi. Za pomoc¹ telewizji kablowej, satelitarnej czy Internetu mo emy na w³asnej kanapie zafundowaæ sobie prywatn¹ wie ê Babel. Muzyk mo e wiêcej W Wielkiej Brytanii mówi siê ponad stu jêzykami. Mówienie w ojczystym (nie-angielskim) jêzyku nikogo tu specjalnie nie dziwi. Niemówienie po angielsku - dziwi nieustannie. Ale nie ma siê co martwiæ. Na dwujêzycznoœæ - przekonuj¹ naukowcy - nigdy nie jest za póÿno. Im jesteœmy starsi, tym trudniej bêdzie nam pozbyæ siê rodzimego akcentu, ale na zupe³n¹ bilingwalnoœæ ci¹gle mamy szanse. Wiele zale y od indywidualnych zdolnoœci. Przy odrobinie szczêœcia mo emy nawet dorobiæ siê akcentu bardzo zbli onego do angielskiego. Bogdan Frymorgen, dziennikarz BBC i londyñski korespondent RMF FM trafi³ tu kilkanaœcie lat temu, ju ze œwietnym akcentem. Jak siê to sta³o? Jêzyka nauczy³ siê w Polsce, studiuj¹c anglistykê. Dobry akcent zawdziêcza talentowi muzycznemu. Frymorgen od lat gra na gitarze. - Muzycy maj¹ wiêksze szanse na lepsz¹ wymowê - twierdzi. Dobry s³uch uwra liwia nas na brzmienie s³ów, intonacjê. - Ró nice wysz³y ju w trakcie æwiczeñ na studiach - opowiada. fot.k.jaklewicz 14 Goniec Polski

15 T EMAT NUMERU fot.k.jaklewicz - U tych muzykalnych by³o widaæ postêpy, inni pozostawali w miejscu. Skazani na jêzyk Anil ma 5 lat, tureckie imiê i tureckich rodziców. Przyjechali do Londynu kilkanaœcie lat temu, dziewczynka urodzi³a siê wiêc ju w Anglii. Matka ledwo mówi po angielsku, do córki - wy³¹cznie po turecku. Ojciec pos³uguje siê ubog¹, ale p³ynn¹ angielszczyzn¹. Anil swoim dziecinnym g³osikiem szczebiocze w obu jêzykach. Z du ¹ wpraw¹ przerzuca siê z angielskiego na turecki, by po kilku s³owach znowu zmieniæ jêzyk - nieœwiadomie. Trudno jej nie zazdroœciæ. Tym, którzy urodzili siê jako jednojêzyczni, osi¹gniêcie tego, co Anil otrzyma³a naturalnie, zajmuje dziesi¹tki godzin mudnych æwiczeñ, ca³e lata doskonalenia gramatyki, rozumienia ze s³uchu, zapamiêtywania s³ówek. Anil dosta³a wiêc szczególny dar. Od niej zale y, czy bêdzie potrafi³a go wykorzystaæ w przysz³oœci. Dziœ dwujêzycznoœæ jest przez wiêkszoœæ rodziców, nauczycieli i ca³e spo³eczeñstwa postrzegana jako zaleta i du y potencja³. Nie zawsze i nie wszêdzie jednak tak by³o. W wielu, zw³aszcza monokulturowych krajach, przez d³ugi czas propagowano jednojêzycznoœæ. W Szwecji, na przyk³ad, przez lata g³oszono szkodliwoœæ dwujêzycznoœci. Rodziców i nauczycieli przekonywano, e naturalne jest pos³ugiwanie siê jednym jêzykiem. Twierdzono, e dzieci obcego pochodzenia maj¹ce lekcje jêzyka rodziców, nie naucz¹ siê szybko i dobrze szwedzkiego. Odradzano zatem rozmowy w jêzyku ojczystym w domu. Dziœ pogl¹dy te mo na œmia³o od³o yæ do lamusa. Badania prowadzone obecnie nad dwujêzycznoœci¹ niezbicie dowodz¹, e jest ona korzystna dla ogólnego rozwoju umys³owego dziecka i wychowuj¹c je w dwujêzycznoœci raczej dajemy mu atut ni obci¹ enie. W licznych rozmowach, które przeprowadzi³am z rodzicami, nauczycielami i doros³ymi ju osobami dwujêzycznymi dominowa³o przeœwiadczenie, e w sytuacji przymusowej (np. rodzice wyjechali do innego kraju) dzieci bardzo szybko ucz¹ siê drugiego jêzyka. Zwykle nastêpuje okres adaptacji, a nawet wyobcowania, ale u dzieci w wieku szkolnym nie trwa to d³u ej ni kilka miesiêcy. Z jêzykiem lepiej Z wielu badañ wynika, e rozwój dziecka wychowywanego dwujêzycznie nie jest hamowany a przeciwnie - wzbogacany. Ju w latach 70. przeprowadzono badania, z których wynika³o, e mózgi osób bilingwalnych pracuj¹ inaczej. Podczas nauki pierwszego jêzyka uaktywnia³a siê lewa pó³kula, odpowiedzialna za oœrodki logicznego myœlenia i systematyki. Gdy natomiast rozpoczyna³a siê nauka drugiego jêzyka, aktywizowa³a siê prawa pó³kula, w której znajduj¹ siê oœrodki wyobraÿni i uzdolnieñ artystycznych. Uczenie siê dwu jêzyków dostarcza wiêc dodatkowych bodÿców, a mózgi dzieci dwujêzycznych pracuj¹ intensywniej. Najnowsze badania dowodz¹ te, e najprawdopodobniej dorastanie w dwujêzycznym œrodowisku wp³ynie w przysz³oœci na zdolnoœci jêzykowe dziecka, rozwinie zdolnoœæ abstrakcyjnego myœlenia i u³atwi naukê kolejnych jêzyków. Dzieci od urodzenia dwujêzyczne zaczynaj¹ czêsto mówiæ nieco póÿniej ni ich rówieœnicy. Poniewa jednak dwoma jêzykami w³adaj¹ bardzo wczeœnie, szybko dowiaduj¹ siê, e nazwy przedmiotów to rzecz umowna i lepiej przyswajaj¹ pojêcia abstrakcyjne. Co wiêcej, z badañ przeprowadzonych przez Ellen Bialystok, profesor psychologii na uniwersytecie w Toronto wynika, e dwujêzyczne dzieci po mistr- cd Do szko³y marsz? Rodzice, pragn¹cy zapewniæ swoim dzieciom zorganizowan¹ naukê jêzyka polskiego, mog¹ skorzystaæ z pomocy tzw. szkó³ sobotnich. Jest ich w Wielkiej Brytanii 46, w tym 9 w samym Londynie. Lekcje odbywaj¹ siê raz w tygodniu, w wynajêtych pomieszczeniach angielskich szkó³, salach parafialnych itp. i trwaj¹ do 5 godzin. Nauczanie obejmuje poziom szko³y podstawowej (6 klas), czteroletnie gimnazjum i dwuletni kurs maturalny. W szko³ach sobotnich, czyli tak naprawdê w Szko³ach Przedmiotów Ojczystych dzieci ucz¹ siê czterech "ojczystych" przedmiotów: jêzyka polskiego, historii, geografii i religii. Wokó³ szkó³ powstaj¹ czêsto grupy harcerzy, dru yny pi³ki no nej itp. Uczniowie bior¹ te udzia³ we wspólnych rekolekcjach. Czynnik religijny (zajêcia katechetyczne, modlitwy z nauczycielami przed i po lekcjach) mo e czasem zniechêcaæ rodziców. - Denerwuje mnie w szko³ach ca³y ten etos, nas¹czenie Koœcio³em... Wychowujê synów w duchu g³êbokiego humanizmu i do tego aden ksi¹dz nie jest potrzebny. - twierdzi Bogdan Frymorgen, dziennikarz BBC i RMF FM. Bogdan mieszka w Londynie od 18 lat. Postanowi³ sam zaznajamiaæ swoich synów (11 i 13 lat) z jêzykiem i kultur¹ polsk¹. - W moim domu sprawa jêzyka jest rozwi¹zana prosto. Do dzieci zawsze mówiê po polsku. Nie ma potrzeby wysy³aæ ich do szko³y sobotniej. Szkoda czasu! W weekendy jest tyle "normalnych", ciekawych rzeczy, którymi dzieæmi mog¹ siê zaj¹æ... Ogromna czêœæ rodziców posy³a jednak dzieci do Szkó³ Przedmiotów Ojczystych. - Mo e dziêki temu nie zapomn¹ polskiego - mówi¹. Mo e, choæ - jeœli wierzyæ dr Alinie Siomkaj³o, autorce raportu "Stan edukacji i oœwiaty polonijnej w Wielkiej Brytanii" - wiele siê te nie naucz¹. Podrêczniki s¹ przestarza³e i dostarczaj¹ tylko najbardziej podstawowej wiedzy. Zwykle, jeden nauczyciel, czêsto samozwañczy pedagog - rodzic dziecka uczêszczaj¹cego do szko³y - uczy kilku przedmiotów. Zdaniem autorki, w polonijnej edukacji dominuje: "uporczywe eksponowanie tradycyjnie pojmowanego kultu polskiej historii, sycenie folklorystyk¹ i kiczem, wrêcz uwsteczniaj¹ca prowincjonalizacja." Ci, którzy broni¹ szkó³ sobotnich przekonuj¹, e lepszy rydz ni nic: - W szkole dzieci mog¹ poæwiczyæ pisanie, czytanie. W domu nie da rady robiæ tego samego, bo siê po prostu nie chce. Jak ju pójd¹ do szko³y, to zawsze coœ zapamiêtaj¹ - przekonuje Katarzyna Peret, nauczycielka ze szko³y na Ealingu. fot.k.jaklewicz Goniec Polski 9 lipca

16 TEMAT NUMERU E zowsku opanowuj¹ trudn¹ sztukê selekcji informacji. Zbadano to za pomoc¹ interesuj¹cego eksperymentu. Dzieciom wyjaœniono, e w ka dym klocku, bez wzglêdu na jego wielkoœæ mieszka jedna rodzina. Dzieci, 4 i 5-letnie, mia³y przyjrzeæ siê ró nym wie om z klocków i powiedzieæ, ile rodzin w nich mieszka. Szkopu³ w tym, e wie a zbudowana z siedmiu mniejszych klocków mia³a tê sam¹ wielkoœæ, co wie a zbudowana z czterech klocków innej wielkoœci. Aby prawid³owo odpowiedzieæ na pytanie, w której wie y mieszka wiêcej rodzin, dziecko musia³o zignorowaæ rozmiary obu wie. Jednojêzyczne dzieci by³y w stanie wykonaæ to zadanie w wieku 5 lat. Dzieci bilingwalne prawid³owo wykonywa³y to zadanie ju rok wczeœniej. Bilinwalne dzieci maj¹ te podzielniejsz¹ uwagê - potrafi¹ na przemian wykonywaæ dwa ró ne zadania. Dwujêzycznoœæ zmusza je do nieustannego trenowania procesów tego rodzaju, bo w przeciwnym razie jeden jêzyk kolidowa³by z drugim. Æwiczenie tej umiejêtnoœci stawia mózgowi tak wielkie wymagania, e mózg wczeœniej dojrzewa. Dziêki pos³ugiwaniu siê dwoma jêzykami ucz¹ siê odsiewaæ zbêdne informacje i szybko przeskakiwaæ z jednego zadania do drugiego. Ta umiejêtnoœæ daje im w szkole przewagê nad rówieœnikami pos³uguj¹cymi siê tylko jednym jêzykiem. fot.k.jaklewicz pochodzenia. Z drugiej, nie uczone jêzyka, nie zaznajamiane z kultur¹, by³y prawdopodobnie przekonane, e ich polskie korzenie musz¹ byæ czymœ gorszym, a nawet wstydliwym. Mechanizm ten dzia³a tak e w odwrotn¹ stronê. Uczenie siê jêzyka rodziców zawsze poci¹ga za sob¹ poznawanie innej kultury. Dziecko opanowuj¹ce drugi jêzyk nie tylko bêdzie mia³o mo liwoœæ lepszego, bardziej osobistego kontaktu z babciami, wujkami, kuzynami, ale te poznania innej kultury i innego sposobu myœlenia. Nabierze œwiadomoœci tego, e ludzie s¹ ró ni¹ siê, bêdzie bardziej tolerancyjne, otwarte i ciekawe œwiata. Razem czy osobno? Nie brak argumentów na rzecz dwujêzycznoœci. Nie wykszta³ci siê ona jednak sama. Jeœli chcemy, aby nasze dziecko w równym lub podobnym stopniu pos³ugiwa³o siê dwoma jêzykami, musimy zupe³nie œwiadomie podj¹æ decyzjê i mieæ plan wychowywania dzieci na dwujêzyczne. Wiele zale y od sytuacji i tego, czy dziecko jest dwujêzycznie od urodzenia, czy uczy siê jednego jêzyka (np. w domu), a potem (np. w szkole) dochodzi nauka drugiego. Pierwsza sytuacja pojawia siê w sposób naturalny w ma³ eñstwach mieszanych. Rodzice mówi¹ do siebie wspólnym jêzykiem, natomiast do dziecka ka de zwraca siê w swoim ojczystym jêzyku. W innym przypadku rodzice (z jednego kraju) wychowuj¹ dziecko poza granicami swojej ojczyzny. W domu dziecko uczy siê jednego jêzyka, a drugiego dopiero póÿniej, gdy idzie do szko³y. Obie sytuacje maj¹ swoje wady i zalety. Kiedy dziecko uczy siê dwóch jêzyków naraz i w jego umyœle powstaje coœ w rodzaju jêzyka - hybrydy, mieszaniny dwu jêzyków. Przez jakiœ czas dziecko pos³uguje siê t¹ swoist¹ mieszanin¹, nie musi natomiast przechodziæ etapu uczenia siê drugiego jêzyka. Przyswajanie dwóch jêzyków od urodzenia daje tak e wiêksze szanse na poprawn¹ wymowê. Na tej naturalnej sytuacji bazuje metoda nauki jêzyków obcych bardzo ma³ych dzieci opracowana przez Helen Doron. Ten sposób uczenia zrobi³ ostatnio, tak e w Polsce, zawrotn¹ karierê. Doron, brytyjska lingwistka, opracowa³a i testowa³a metodê na w³asnych dzieciach. Po przeprowadzce do Izraela sama stanê³a przed problemem, jak wychowywaæ dzieci w obcym kraju, aby mówi³y nieskaziteln¹ angielszczyzn¹. Dosz³a do wniosku, e konieczny jest jak najwczeœniejszy kontakt z oboma jêzykami jed- fot.k.jaklewicz Jêzyk siê nie pl¹cze Nie mo na lekcewa yæ wp³ywu dwujêzycznoœci, czy szerzej - dwukulturowoœci na stosunek dzieci do w³asnych korzeni oraz do osób innych nacji. Znamienny jest przyk³ad dzieci polskiego pochodzenia wychowywanych w Szwecji. Dzieci, które uczono wy³¹cznie szwedzkiego, wyra a³y siê póÿniej o Polsce i Polakach tylko negatywnie. Z jednej strony mia³y œwiadomoœæ swojego 16 Goniec Polski

17 noczeœnie. Wa ne jest, aby ju w pierwszym roku ycia dziecko mog³o os³uchaæ siê z melodi¹ obu jêzyków. Z badañ lingwistycznych wynika, e pod koniec pierwszego roku ycia, zmniejsza siê wra liwoœæ dzieci na subtelnoœci fonetyczne jêzyków obcych. Im wiêc wczeœniej, tym lepiej. Metod¹ Helen Doron uczy siê w ³obkach i przedszkolach. Poprzez gry, zabawy i rymowanki dzieci s¹ ³agodnie wprowadzane na nieznany grunt obcego jêzyka. Okazuje siê jednak, e uczenie dziecka najpierw jednego, a póÿniej drugiego jêzyka ma tak e swoje plusy. John Hirsh - badacz uk³adu nerwowego z uniwersytetu Columbia, analizowa³ prace mózgu dwujêzycznych doros³ych. Okaza³o siê bowiem, e jeœli nauka obu jêzyków nastêpuje jednoczeœnie, mózg traktuje je jako jeden. Jeœli natomiast nauka drugiego z jêzyków zaczyna siê w póÿniejszym wieku, oba jêzyki traktowane s¹ "osobno" i fot.k.jaklewicz Na zdjêciach dwujêzyczne dzieci ze Szko³y Przedmiotów Ojczystych im. Henryka Sienkiewicza w Slough rozmieszczane na wiêkszej przestrzeni mózgu. Tak wiec, na przyk³ad, u dzieci mówi¹cych jêzykiem rodziców w domu i ucz¹cych siê drugiego jêzyka dopiero w szkole, aktywizuje siê wiêksza czêœæ mózgu. Dwujêzycznoœæ, czy dwukulturowoœæ mo e te, choæ rzadziej, objawiaæ swoje s³abe strony. W rozmowach z doros³ymi ju osobami dwujêzycznymi pojawia siê czasem motyw wyobcowania i problemów w³asn¹ to samoœci¹. Tak na przyk³ad jest dzisiejszych pokoleniem dzisiejszych 40-latków, urodzonych ju w Wielkiej Brytanii, wychowywanych nie tylko po polsku, ale te w duchu wci¹ ywej TEMAT E NUMERU pamiêci o II Wojnie Œwiatowej. Dwujêzycznoœæ da³a im szczególn¹ wra liwoœæ. Obci¹ eni tym baga em nie czuj¹ siê Anglikami, choæ tu siê urodzili i wychowali. Maj¹ poczucie obowi¹zku wobec ich drugiej ojczyzny i kompleksy z powodu niedoskona³oœci ich polszczyzny. - Tu nie czujemy siê u siebie i tam te nie - mówi¹. Rodzimy siê ponoæ obywatelami œwiata i u progu ycia nasz mózg jest czysty. To, czy tê czyst¹ kartê zacznie siê zapisywaæ w jednym, czy w dwóch jêzykach zale y od rodziców. Jeœli narzuc¹ sobie u ywanie jednego jêzyka, i to jêzyka kraju, w którym mieszkaj¹, dziecko wyroœnie w "zwyczajnej" jednojêzycznoœci. Obecny stan wiedzy ka e jednak przypuszczaæ, e nie jest to dobry wybór. Warto podj¹æ wysi³ek bilingwalnego wychowywania dzieci. Prawdopodobnie, dziêki dwujêzycznoœci, ich ycie bêdzie ³atwiejsze. Na pewno - bêdzie bogatsze. Goniec Polski 9 lipca

18 Od tego numeru gwiazdy zdradzaj¹ nam swoje tajemnice "Warszawa za dnia, Londyn noc¹ " O sobie samym specjalnie dla Goñca MATEUSZ KUSZNIEREWICZ Mateusz Kusznierewicz - eglarz, mistrz Olimpijski z Atlanty (1996) w klasie FINN, wielokrotny mistrz œwiata i Europy. Ma 29 lat. Kawa czy herbata? Kawa. Z mlekiem. Jestem jej gor¹cym fanem. Uwielbiam jej smak. Cisza Potrzebujê jej przez chwile ka dego dnia. Tak, eby u³o yæ sobie mysi w g³owie. Kura czy jajko? Jajko. Zdecydowanie wole jajka ni kury. Byæ czy mieæ? Byæ. Wtedy czujê, e yjê. Bia³y czy czarny? Bia³y. Skojarzenie z charakterem. K³amstwo? Gorzki ma smak. Polityka Niby poprawne dzia³anie odpowiedzialnych ludzi, ale jednak mêtna to kraina. Egzamin Zawsze kojarzy mi siê z nauk¹. Czy to na studia, czy do liceum, zawsze trzeba by³o siê uczyæ. Marzenie Obecnie marzê o wakacjach. Marzê, ebyœmy z moj¹ Agnieszk¹ mieli wiêcej spokoju i wolnego czasu dla siebie. ycie Jest ciê kie, ale daje przecie tyle radoœci i satysfakcji. Cel w yciu? Byæ dobrym dla innych i szczêœliwym samemu. Proste, ale z doœwiadczenia wiem, e wtedy wszystkie inne marzenia i cele, jakie sobie obieram, spe³niaj¹ siê ca³kowicie. Najbardziej pesymistyczna myœl? "A jeœli siê nie uda?". Nauczy³em siê jednak tak nie myœleæ. Jestem yciowym optymist¹. Poczucie niespe³nienia? Jak coœ nie wyjdzie. Oczywiœcie, e mam. Pe³na satysfakcja i spe³nienie przychodz¹ wtedy, kiedy osi¹gnê pe³en sukces. Najwiêksza pokusa? Lepiej nie mówiæ. Naprawdê... Moment Radoœci. Ten najprzyjemniejszy. Jednak to tylko moment, bo za chwile znów trzeba zasuwaæ Londyn czy Warszawa? Warszawa za dnia, Londyn noc¹. Obowi¹zki i praca w ci¹gu dnia, przyjaciele i zabawa noc¹. zebra³ Rafa³ Szot 18

19 POLISH PAGES Informator na rok 2004/2005 Najlepsze Ÿród³o informacji zarówno dla sta³ych mieszkañców, osób œwie o przyby³ych, jak i dla firm pragn¹cych poszerzyæ kontakty, nawi¹zaæ wspó³pracê. Popularny format ksi¹ kowy A5, papier wysokiej jakoœci, pe³ny kolor. Dostêpny ju w czerwcu. Równie w Internecie. Interesuje Ciê wpis do informatora? Wype³nij poni sz¹ ankietê i przeœlij na adres: Goniec Polski, 12 Central Chambers, The Broadway, London W5 2NR Tel: , Fax: Chcê zamieœciæ informacjê o swojej dzia³alnoœci, firmie jako: drobn¹ (nazwa, telefon, bran a, adres) og³oszenie czarno-bia³e (1/8 strony) og³oszenie kolorowe (1/8 strony) og³oszenie kolorowe (1/4 strony) og³oszenie kolorowe (1/2 strony) og³oszenie pe³nostronicowe og³oszenie na ok³adce og³oszenie na wewnêtrznych stronach ok³adki Chcê zamieœciæ og³oszenie w jêzyku: polskim angielskim w obu jêzykach Imiê Nazwisko... Nazwa firmy... Bran a.....adres... Telefon kontaktowy Miasto. Kod pocztowy... Po otrzymaniu wype³nionej ankiety skontaktujemy siê z Pañstwem telefonicznie lub/oraz przeœlemy poczt¹ materia³y informacyjne. Goniec Polski 9 lipca

20 F OTOREPORTA Hey w "Gara u" 22 czerwca w The Grarage zagra³ Hey. Kasia Nosowska, ju trochê starsza ni na pocz¹tku kariery zespo³u, ale nadal bardzo dziewczêca, urozmaici³a wystêp relacjami ze zwiedzania Londynu. By³o trochê nowszych piosenek dla m³odszej czêœci publicznoœci i kilka pierwszych przebojów Heya dla tej starszej, ju prawie trzydziestoletniej m³odzie y. No i na koniec, obowi¹zkowo "Moja i twoja nadzieja". Ach, ³za siê w oku krêci Organizatorem koncertu by³a Polandia (KJ fot. MT, KF) Molesta w Londynie 24 czerwca w klubie Boulevard odby³ siê koncert warszawskiej grupy Molesta. Publicznoœæ bawi³a siê œwietnie. Molesta debiutowa³a w 1997 roku singlem "Wiedzia³em, e tak bêdzie". W 1998 roku powsta³ "Skandal", rok póÿniej "Ewenement". Kolejne p³yty: "Taka P³yta" (2000), "Autentyk" (2002), "Autentyk II" (2003), "Jak nowonarodzony" (2003). Organizatorem koncertu by³: hwdpice.com 20 Goniec Polski