Dolny Śląsk ZAHLEN UND FAKTEN WIRTSCHAFT IN Niederschlesien

Transkrypt

1 INFORMATOR GOSPODARCZY Dolny Śląsk ZAHLEN UND FAKTEN WIRTSCHAFT IN Niederschlesien 2013

2 VERLEGER: Niederschlesische Agentur für Wirtschaftszusammenarbeit sp. z o.o. für das Marschallamt der Woiwodschaft Niederschlesien WYDAWCA: Dolnośląska Agencja Współpracy Gospodarczej sp. z o.o. dla Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego REDAKTION: Niederschlesische Agentur für Wirtschaftszusammenarbeit sp. z o.o. STUDIO K REDAKCJA: Dolnośląska Agencja Współpracy Gospodarczej sp. z o.o. STUDIO K GRAPHISCHE BEARBEITUNG, SATZ: STUDIO K OPRACOWANIE GRAFICZNE, SKŁAD: STUDIO K ÜBERSETZUNG: Marcin Lelo Sonja Stankowski TŁUMACZENIE: Marcin Lelo Sonja Stankowski TEXTE: Die Texte wurden von der Niederschlesischen Agentur für Wirtschaftszusammenarbeit sp. z o.o. erstellt TEKSTY: Teksty zostały opracowane przez Dolnośląską Agencję Współpracy Gospodarczej sp. z o. o. FOTOS: A. Bugiel/DAWG sp. z o.o., A. Krzemińska, A. Pawłowicz, Eugeniusz Geppert - Kunsthochschule in Wrocław, B. Sadowski, B. Sadowski/Technische Universität Wrocław, G. Matoryn, J. Waszczuk, K. Cieliński, K. Szymoniak, Sonderwirtschaftszone Legnica, M. Adamczyk, M. Gołębiowska, M. Kulczyński, M. Majta, M. Zawal, R. Kaczmarczyk, S. Dittrich/AutoNet - Matchmaking Event, S. Klimek, T. Pietrzyk, T. Woźny, Toyota Motor Manufacturing Poland - inwestor z WSSE INVEST-PARK, Marschallamt der Woiwodschaft Niederschlesien, Stadtverwaltung Bolesławiec, Stadtverwaltung Jelenia Góra, Stadtverwaltung Legnica, Stadtverwaltung Dzierżoniów, Stadtverwaltung Wałbrzych, W. Jurewicz, Sonderwirtschaftszone Wałbrzych INVEST-PARK, Zentrum für Technologietransfer Wrocław, Technologiepark Wrocław S.A. ZDJĘCIA: A. Bugiel/DAWG sp. z o.o., A. Krzemińska, A. Pawłowicz, Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu, B. Sadowski, B. Sadowski/Politechnika Wrocławska, G. Matoryn, J. Waszczuk, K. Cieliński, K. Szymoniak, Legnicka SSE, M. Adamczyk, M. Gołębiowska, M. Kulczyński, M. Majta, M. Zawal, R. Kaczmarczyk, S. Dittrich/AutoNet - Matchmaking Event, S. Klimek, T. Pietrzyk, T. Woźny, Toyota Motor Manufacturing Poland - inwestor z WSSE INVEST-PARK, Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, Urząd Miasta Bolesławiec, Urząd Miasta Jelenia Góra, Urząd Miasta Legnica, Urząd Miasta w Dzierżoniowie, Urząd Miejski w Wałbrzychu, W. Jurewicz, Wałbrzyska SSE INVEST-PARK, Wrocławskie Centrum Transferu Technologii, Wrocławski Park Technologiczny S.A. Diese Veröffentlichung wurde aus Mitteln der Selbstverwaltung der Woiwodschaft Niederschlesien finanziert Publikacja została sfinansowana ze środków Samorządu Województwa Dolnośląskiego

3 DANKSAGUNG: Für die Hilfe bei der Erarbeitung der Informationsbroschüre bedanken wir uns bei den Mitarbeitern der Wirtschaftsabteilung, beim Marschallamt der Woiwodschaft Niederschlesien sowie auch bei allen Firmen, Institutionen und Organisationen, die zur Entstehung der Publikation beigetragen haben: Stadt und Gemeinde Bolesławiec Stadt und Gemeinde Dzierżoniów Stadt Jelenia Góra Stadt Legnica Stadt Świdnica Stadt Wałbrzych Stadtverwaltung Wrocław PODZIĘKOWANIA: Za pomoc w opracowaniu Informatora serdecznie dziękujemy Pracownikom Wydziału Gospodarki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego, jak również wszystkim Firmom, Instytucjom i Organizacjom, które przyczyniły się do powstania wydawnictwa: Gminie Miejskiej Bolesławiec Gminie Miejskiej Dzierżoniów Miastu Jelenia Góra Miastu Legnica Miastu Świdnica Miastu Wałbrzych Urzędowi Miejskiemu Wrocławia bei der Sonderwirtschaftszone Legnica S.A. Sonderwirtschaftszone Kleinunternehmen S.A. Sonderwirtschaftszone Wałbrzych INVEST-PARK sp. z o.o. Legnickiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej S.A. Specjalnej Strefie Ekonomicznej Małej Przedsiębiorczości S.A. Wałbrzyskiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej INVEST-PARK sp. z o.o. bei der Niederschlesischen Tourismusorganisation dem Institut für Territorialentwicklung der Cushman & Wakefield Polska sp. z o.o. der Randstad Polska sp. z o.o. der Polnischen Agentur für Information und Auslandsinvestitionen S.A. der Flughafen-Gesellschaft Wrocław S.A. dem Technologiepark Wrocław S.A. Dolnośląskiej Organizacji Turystycznej Instytutowi Rozwoju Terytorialnego Cushman & Wakefield Polska sp. z o.o. Randstad Polska sp. z o.o. Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych S.A. Portowi Lotniczemu Wrocław S.A. Wrocławskiemu Parkowi Technologicznemu S.A. bei der Karol Lipiński - Musikhochschule Wrocław der Eugeniusz Geppert - Kunsthochschule in Wrocław der Sporthochschule in Wrocław der Technischen Universität Wrocław der Wirtschaftsuniversität Wrocław der Naturwissenschaftlichen Universität der Universität Wrocław Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu Politechnice Wrocławskiej Uniwersytetowi Ekonomicznemu we Wrocławiu Uniwersytetowi Przyrodniczemu we Wrocławiu Uniwersytetowi Wrocławskiemu

4 INHALTSVERZEICHNIS SPIS TREŚCI SEITE / STRONA WOIWODSCHAFT NIEDERSCHLESIEN GRÖSSTE STÄDTE DER WOIWODSCHAFT NIEDERSCHLESIEN VERKEHR ARBEITSMARKT AUSBILDUNG NATÜRLICHE RESSOURCEN ATTRAKTIVITÄT VON INVESTITIONEN WIRTSCHAFTSPOTENZIAL PRODUKTION WESENTLICHER WAREN GRÖSSTE UNTERNEHMEN AUSSENHANDEL INVESTOREN SONDERWIRTSCHAFTSZONEN INNOVATION CLUSTER EINRICHTUNGEN FÜR DIE GESCHÄFTSWELT LAGERFLÄCHEN BÜROFLÄCHEN ENTWICKLUNGSRICHTUNGEN DER REGION ABKOMMEN TOURISMUS ZENTRUM FÜR INVESTORENBETREUUNG IN DER WOIWODSCHAFT NIEDERSCHLESIEN WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE NAJWIĘKSZE MIASTA WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO KOMUNIKACJA RYNEK PRACY EDUKACJA ZASOBY NATURALNE ATRAKCYJNOŚĆ INWESTYCYJNA POTENCJAŁ GOSPODARCZY PRODUKCJA NAJWAŻNIEJSZYCH WYROBÓW NAJWIĘKSZE PODMIOTY GOSPODARCZE HANDEL ZAGRANICZNY INWESTORZY SPECJALNE STREFY EKONOMICZNE INNOWACYJNOŚĆ KLASTRY INSTYTUCJE OTOCZENIA BIZNESU POWIERZCHNIE MAGAZYNOWE POWIERZCHNIE BIUROWE KIERUNKI ROZWOJU REGIONU POROZUMIENIA O WSPÓŁPRACY TURYSTYKA CENTRUM OBSŁUGI INWESTORA DOLNOŚLĄSKIEJ AGENCJI WSPÓŁPRACY GOSPODARCZEJ

5 WOIWODSCHAFT NIEDERSCHLESIEN WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE Photo: S. Klimek WOIWODSCHAFT NIEDERSCHLESIEN Photo: W. Jurewicz WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE Photo: M. Kulczyński Die Woiwodschaft Niederschlesien liegt im westlichen Teil Polens und damit fast im Zentrum Europas. Diese günstige Lage, ein enormer Reichtum an Rohstoffen, Aufgeschlossenheit Investoren gegenüber sowie eine jahrhundertealte Geschichte, das Zusammentreffen vielfältiger Kulturen, Traditionen und Bräuche machen Niederschlesien zu einer der attraktivsten und der sich am dynamischsten entwickenden Region in Polen. Sie spielt eine wichtige Rolle nicht nur bei der sozialen und wirtschaftlichen Entwicklung des Staates, sondern auch Mittelosteuropas. In den letzten zwanzig Jahren hat die Region einen Zivilisationssprung gemacht. Es sind neue Straßen, Investitionsgebiete, Unternehmen, Wissenschafts- und Forschungseinrichtungen sowie attraktive Arbeitsplätze und Freizeitregionen entstanden. Seit Jahren schneidet die Woiwodschaft bei wirtschaftlichen Rankings gut ab. Deshalb lockt sie Investoren, neue Einwohner und Touristen an. FLÄCHE km² LAGE - Süd-Westen Polens / 6,4 % des Landesgebiets / Die Woiwodschaft umfasst: den westlichen Teil des historischen Schlesiens, d. h. Niederschlesien, das Glatzer Land, die östliche Oberlausitz sowie ein kleines Stück des historischen Sachsens, d. h. Bogatynia und Umgebung. GEOGRAFISCHE LAGE - am weitesten gelegene Grenzen der Woiwodschaft: im Norden , im Süden , im Westen , im Osten GRENZEN - im Süden: Tschechische Republik / im Westen: Bundesrepublik Deutschland / im Nord - Westen: Polen, Woiwodschaft Lebus / im Nord - Osten: Polen, Woiwodschaft Großpolen / im Süd-Osten: Polen, Woiwodschaft Oppeln. HAUPTSTADT - Wrocław Województwo Dolnośląskie położone jest w zachodniej części Polski i niemal w samym centrum Europy. To dogodne umiejscowienie, ogromne bogactwo surowców naturalnych, otwarcie na inwestorów, jak również wielowiekowa historia, styk różnorodnych kultur i obyczajów sprawiają, że Dolny Śląsk jest jednym z najbardziej atrakcyjnych i najdynamiczniej rozwijających się regionów Polski. Odgrywa ważną rolę nie tylko w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju, ale również centralno-wschodniej części Europy. W ostatnim dwudziestoleciu region dokonał skoku cywilizacyjnego. Powstały nowe drogi, tereny inwestycyjne, przedsiębiorstwa, placówki naukowo-badawcze oraz atrakcyjne miejsca pracy i wypoczynku. Od lat województwo zajmuje czołowe lokaty w gospodarczych rankingach w Polsce. Dlatego przyciąga inwestorów, nowych mieszkańców i turystów. POWIERZCHNIA km² POŁOŻENIE - południowy-zachód Polski / 6,4 % terytorium kraju / województwo obejmuje: zachodnią część historycznego Śląska, czyli Dolny Śląsk, Ziemię Kłodzką, wschodnie Łużyce Górne oraz niewielki skrawek historycznej Saksonii tj. Bogatynię i okolice. POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE - wysunięcie granic województwa: na północ , na południe , na zachód , na wschód GRANICE - południe: Republika Czeska / zachód: Republika Federalna Niemiec / północny-zachód: Polska, województwo lubuskie / północny -wschód: Polska, województwo wielkopolskie / południowy-wschód: Polska, województwo opolskie. STOLICA - Wrocław 7

6 WOIWODSCHAFT NIEDERSCHLESIEN WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE WICHTIGSTE VERKEHRSADER - Autobahn A4, polnischer Abschnitt der internationalen E40 sowie E462 - Straßen / Verlauf: Deutschland-Ukraine. HAUPTFLUSS - die Oder, die längste Binnenwasserstraße in Polen / Verlauf: Tschechien-Polen-Deutschland / Länge der schiffbaren Strecke km / Häfen, Marinas, Anlegestellen in der Woiwodschaft: Wrocław, Uraz, Wały Śląskie -> Gryfino, Szczecin, Świnoujście / Verbindung über das System von Kanälen und die Elbe: Brandenburg, Berlin. ANZAHL DER EINWOHNER - über , was 7,6 % der Bevölkerung Polens ausmacht / Bevölkerungsdichte pro 1km²: 146 Einwohner, Durchschnitt für Polen -123 Einwohner. VERWALTUNGSSTRUKTUR - 26 Landkreise, 4 Stadtkreise: Jelenia Góra, Legnica, Wałbrzych, Wrocław / 169 Gemeinden - 36 Stadtgemeinden, 55 Stadt-Dorfgemeinden, 78 Dorfgemeinden. NAJWAŻNIEJSZA ARTERIA DROGOWA - autostrada A4 - polski odcinek drogi międzynarodowej E40 oraz E462 / przebieg: Niemcy - Ukraina. GŁÓWNA RZEKA - Odra, najdłuższa śródlądowa droga wodna w Polsce / przebieg: Czechy - Polska - Niemcy / długość odcinka żeglownego km / porty, mariny, przystanie w województwie: Wrocław, Uraz, Wały Śląskie -> Gryfino, Szczecin, Świnoujście / łączenie poprzez system kanałów i Łabę: Brandenburgia, Berlin. LICZBA MIESZKAŃCÓW - ponad 2 miliony 916 tys. co stanowi 7,6 % ludności Polski / gęstość zaludnienia na 1km²: 146 osób, średnia dla Polski osoby. PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY - 26 powiatów ziemskich, 4 powiaty grodzkie: Jelenia Góra, Legnica, Wałbrzych, Wrocław / 169 gmin - 36 miejskich, 55 miejsko-wiejskich, 78 wiejskich. WROCŁAW ENTWICKLUNGSGRUNDLAGEN - Industrie: Vorkommen nützlicher Rohstoffe, innovative Technologien (Autoindustrie, IT) Dienstleistungen - einer der wichtigsten Faktoren der Dienstleistungserweiterung in Polen, Tourismus, Kurbehandlung. ZENTREN DER WIRTSCHAFTSAKTIVITÄT - Wrocław, die Nachbargemeinden und - Landkreise: Bogatynia, Bolesławiec, Dzierżoniów, Głogów, Jawor, Jelenia Góra, Kłodzko, Legnica, Lubin, Polkowice, Strzegom, Świdnica, Wałbrzych, Zgorzelec. PODSTAWY ROZWOJU - przemysł: zasoby kopalin użytecznych, innowacyjne technologie (branża samochodowa, IT) / usługi: jeden z najwyższych w Polsce wskaźników serwicyzacji, turystyka, lecznictwo uzdrowiskowe. CENTRA AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ - Wrocław, sąsiadujące gminy i powiaty, Bogatynia, Bolesławiec, Dzierżoniów, Głogów, Jawor, Jelenia Góra, Kłodzko, Legnica, Lubin, Polkowice, Strzegom, Świdnica, Wałbrzych, Zgorzelec. Quelle: Statistikjahrbuch der Woiwodschaft Niederschlesien, 2012, Bericht über die soziale und wirtschaftliche Lage der Woiwodschaft Niederschlesien im Jahr 2012, Statistikamt Wrocław, Hauptverwaltung für Landesstraßen und Autobahnen, Niederlassung Wrocław. Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego, 2012 r. Raport o sytuacji społeczno-gospodarczej województwa dolnośląskiego w 2012 r. Urząd Statystyczny we Wrocławiu, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, oddział we Wrocławiu. 8

7 GRÖSSTE STÄDTE DER WOIWODSCHAFT NIEDERSCHLESIEN GRÖSSTE STÄDTE DER WOIWODSCHAFT NIEDERSCHLESIEN NAJWIĘKSZE MIASTA WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO NAJWIĘKSZE MIASTA WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO Denkmäler, die auf die UNESCO-Weltkulturerbe-Liste eingetragen sind, die größten globalen Player, interessante Wirtschafts-, Sportund Kulturereignisse oder überraschende Naturgegenden machen Niederschlesien, seine Städte, Städtchen und Dörfer so außergewöhnlich. In 91 Städten der Region wohnen 70,5 % der Einwohner. Die sonstige Bevölkerung hat sich in Dörfern der Woiwodschaft niedergelassen. Die größten Zentren sind in Wrocław, Wałbrzych, Legnica, Jelenia Góra, Świdnica, Bolesławiec und Dzierżoniów. Zabytki wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO, najwięksi biznesowi gracze, interesujące wydarzenia gospodarcze, sportowe i kulturalne czy zaskakujące zakątki przyrodnicze stanowią o wyjątkowości Dolnego Śląska, jego miast, miasteczek i wsi. W 91 miastach regionu zamieszkuje 70,5 % jego mieszkańców. Pozostała ludność osiedliła się w wsiach województwa. Największymi ośrodkami są: Wrocław, Wałbrzych, Legnica, Jelenia Góra, Świdnica, Bolesławiec i Dzierżoniów. Photo: M. Kulczyński Photo: K. Szymoniak WROCŁAW (DEUTSCH: BRESLAU) Die historische Hauptstadt von Niederschlesien. Eins der wichtigsten wirtschaftlichen und kulturellen Zentren Polens. Die Stadt liegt im Knotenpunkt der wichtigsten Handelsrouten vom Süden bis an die Ostsee und vom Westen bis zu Russland. Die Entwicklung der Stadt wird beeinflusst von: einem modernen Flughafen, einem gut entwickelten Straßen- und Schienennetz sowie der Wasserstraße. Bei Rankings wird Wrocław als eine der attraktivsten Städte für das Alltagsleben, die Arbeit sowie die Gewerbeausübung geschätzt Einwohner Betriebe, Forschungs- und Dienstleistungszentren: 3M, Bosch, Capgemini, Dolby, Google, Hewlett Packard, IBM, Nokia Siemens Networks, Siemens, Tieto, Volvo, Wabco, Whirlpool Das Größte R&D - Zentrum in Polen Das drittgrößte Wissenschaftszentrum in Polen 28 Hochschulen Studenten Das Internationale Festival Wratislavia Cantans Veranstalter der Fußball - UEFA EM 2012 Europäische Kulturhauptstadt 2016 The World Games Veranstalter WROCŁAW Historyczna stolica Dolnego Śląska. Jeden z najważniejszych ośrodków gospodarczych i kulturalnych Polski. Leży w miejscu krzyżowania się głównych szlaków handlowych z południa nad Morze Bałtyckie i z zachodu do Rosji. Na rozwój miasta wpływają nowoczesny port lotniczy, rozbudowana sieć dróg i linii kolejowych oraz droga rzeczna. W rankingach Wrocław jest oceniany jako jedno z atrakcyjniejszych miast do życia, pracy i prowadzenia działalności gospodarczej. 640 tys. mieszkańców zakłady, centra badawcze i usługowe: 3M, Bosch, Capgemini, Dolby, Google, Hewlett Packard, IBM, Nokia Siemens Networks, Siemens, Tieto, Volvo, Wabco, Whirlpool największy w Polsce ośrodek R&D trzeci ośrodek naukowy w Polsce 28 wyższych uczelni 130 tys. studentów Międzynarodowy Festiwal Wratislavia Cantans gospodarz UEFA EURO 2012 Europejska Stolica Kultury 2016 gospodarz The World Games 2017 Quelle: Stadtverwaltung Wrocław, Źródło: Urząd Miejski Wrocławia, 2013 r. 9

8 GRÖSSTE STÄDTE DER WOIWODSCHAFT NIEDERSCHLESIEN NAJWIĘKSZE MIASTA WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO Photo: Toyota Motor Manufacturing Poland - inwestor z WSSE INVEST-PARK WAŁBRZYCH (DEUTSCH: WALDENBURG) Die zweitgrößte Stadt der Woiwodschaft Niederschlesien. Eins der größten Zentren der Autoindustrie in Europa Einwohner Sonderwirtschaftszone Wałbrzych INVEST-PARK Industriegebiete: Auto-, Keramik-, Bauglas-, Chemie-, Gewebe-, Textil-, Lebensmittelindustrie Betriebe: Cersanit, Faurecia, NSK Polen, Ronal, Toyota, Waldenburger Victoria - Koksbetrieb ExploraPark - Park für Wissenschaft und Technik 4 Hochschulen Schloss Fürstenstein, das drittgrößte Schloss in Polen Quelle: Stadtverwaltung Wałbrzych, WAŁBRZYCH Drugie co do wielkości miasto województwa dolnośląskiego. Jedno z największych w Europie Środkowej centrów przemysłu motoryzacyjnego mieszkańców Wałbrzyska Specjalna Strefa Ekonomiczna INVEST-PARK przemysł: motoryzacyjny, ceramiczny, budowlany, szklarski, chemiczny, włókienniczy, odzieżowy, spożywczy zakłady: Cersanit, Faurecia, NSK Polska, Ronal, Toyota, Wałbrzyskie Zakłady Koksownicze Victoria ExploraPark - Park Nauki i Techniki 4 wyższe uczelnie Zamek Książ, trzeci co do wielkości w Polsce Źródło: Urząd Miejski w Wałbrzychu, 2013 r. Photo: Urząd Miejski w Wałbrzychu Photo: Urząd Miasta Legnica LEGNICA (DEUTSCH: LIEGNITZ) Es ist die drittgrößte Stadt der Woiwodschaft, ein wichtiges Industrie-, Dienstleistungs- sowie Kultur-Wissenschaftszentrum Einwohner Sonderwirtschaftszone Legnica KGHM LETIA Technologiepark Legnica Institut für Nichteisenmetalle Industriegebiete: Auto-, Möbel-, Lebensmittel-, Maschinen-, Chemie- und Metallindustrie Betriebe: Animak-Kopcza, Apinex, Heizkörperfabrik Brugman, Budobratex, C+P Möbelsysteme, CaseTech Polen, Faurecia Liegnitz, Gates Polen, Härter Stanztechnik, Huras, Kupferhütte Liegnitz, KGHM Zanam, PATELEC Elpena, Pol-Miedź Trans, Sor Iberica Polen, TBMECA Poland, Uzin Polen Bauprodukte, Viessmann Heiztechnik, Wezi-Tec, Winkelmann 6 Hochschulen Studenten Photo: Urząd Miasta Legnica LEGNICA Pod względem wielkości to trzecie miasto województwa, ważny ośrodek przemysłowy, usługowy i kulturalno-naukowy. 102,7 tys. mieszkańców Legnicka Specjalna Strefa Ekonomiczna KGHM LETIA Legnicki Park Technologiczny Instytut Metali Nieżelaznych przemysł: motoryzacyjny, meblowy, spożywczy, maszynowy, chemiczny i metalowy zakłady: Animak-Kopcza, Apinex, Brugman Fabryka Grzejników, Budobratex, C+P Systemy Meblowe, CaseTech Polska, Faurecia Legnica, Gates Polska, Härter Technika Wytłaczania, Huras, Huta Miedzi Legnica, KGHM Zanam, Lidl, PATELEC Elpena, Pol-Miedź Trans, Sor Iberica Polska, TBMECA Poland, Uzin Polska Produkty Budowlane, Viessmann Technika Grzewcza, Wezi-Tec, Winkelmann 6 wyższych uczelni 10 tys. studentów Quelle: Stadtverwaltung Legnica, Źródło: Urząd Miasta Legnica, 2013 r. 10

9 GRÖSSTE STÄDTE DER WOIWODSCHAFT NIEDERSCHLESIEN NAJWIĘKSZE MIASTA WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO JELENIA GÓRA (DEUTSCH: HIRSCHBERG) Die Perle des Riesengebirges mit 900 jähriger Handels-, Kur- und Wissenschaftstradition. Die Stadt ist an der Hauptverkehrsstraße Richtung Tschechien und Deutschland gelegen Einwohner Ca. 80 ha Gelände Industriezone, darunter ca. 10 ha Gelände der Sonderwirtschaftszone Kleinunternehmen Kamienna Góra Gewerbebetriebe, über 300 mit ausländischer Beteiligung Betriebe: DWS Draexlmaier Autoinnenausstattung, Pharmaunternehmen Jelfa Ein stark entwickelter Markt touristischer Dienstleistungen Geothermik-Bohrungen 3 Hochschulen Kurhäuser Quelle: Stadtverwaltung Jelenia Góra, Photo: Urząd Miasta Jelenia Góra JELENIA GÓRA Perła Karkonoszy o letniej tradycji handlowej, leczniczej i naukowej. Miasto położone jest przy głównym szlaku komunikacynym w kierunku Czech i Niemiec. 83 tys. mieszkańców ok. 80 ha terenów Strefy Przemysłowej, w tym ok. 10 ha terenów Kamiennogórskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej Małej Przedsiębiorczości podmiotów gospodarczych, ponad 300 z udziałem kapitału zagranicznego zakłady: DWS Draexlmaier Wyposażenie Wnętrz Samochodowych, Przedsiębiorstwo Farmaceutyczne Jelfa S.A. silnie rozwinięty rynek usług turystycznych odwierty wód geotermalnych 3 wyższe uczelnie uzdrowisko Źródło: Urząd Miasta Jelenia Góra, 2013 r. Photo: T. Pietrzyk Photo: A. Pawłowicz Photo: A. Pawłowicz ŚWIDNICA (DEUTSCH: SCHWEIDNITZ) Es ist die am Fluss Weistritz gelegene alte Hauptstadt des Schweidnitz-Jauerschen Fürstentums. Eine moderne Stadt mit zahlreichen Sehenswürdigkeiten Einwohner Unterzone der Sonderwirtschaftszone Wałbrzych INVEST-PARK Betriebe: Cloos Polska, Colgate-Palmolive Manufacturing, Electrolux Poland, Forma System, Gryphon, KLINGENBURG International, Nifco Poland, Sonel 3 Hochschulen Friedenskirche - seit 2001 auf der Weltkulturerbeliste der UNESCO eingetragen ŚWIDNICA Położona nad Bystrzycą dawna stolica Księstwa Świdnicko-Jaworskiego. Nowoczesne miasto z licznymi zabytkami. 60 tys. mieszkańców podstrefa Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej INVEST-PARK zakłady: Cloos Polska, Colgate-Palmolive Manufacturing, Electrolux Poland, Forma System, Gryphon, KLINGENBURG International, Nifco Poland, Sonel 3 wyższe uczelnie Kościół Pokoju - zabytek wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO Quelle: Stadtverwaltung Świdnica, Źródło: Urząd Miejski w Świdnicy, 2013 r. 11

10 GRÖSSTE STÄDTE DER WOIWODSCHAFT NIEDERSCHLESIEN NAJWIĘKSZE MIASTA WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO Photo: Urząd Miasta Bolesławiec BOLESŁAWIEC (DEUTSCH: BUNZLAU) Eine Stadt der Keramik. Sie ist in der Nähe der Grenzübergänge zu Tschechien und Deutschland gelegen, an der Kreuzung wichtiger Verkehrsstraßen Einwohner Unterzone der Sonderwirtschaftszone Wałbrzych INVEST-PARK Betriebe*: Bader Polska, Keramikbetriebe Bolesławiec, Gerresheimer Bolesławiec, Zehnder Polska, Hoerbiger Automotive Poland, SRG Global, Künstlerische Keramik, Genossenschaft für Kunsthandwerk Hauptstadt der polnischen Keramik Keramikmuseum (*) nach Anzahl der Beschäftigten Quelle: Stadt- und Gemeindeverwaltung Bolesławiec, Photo: G. Matoryn BOLESŁAWIEC Miasto ceramiki. Położone w pobliżu przejść granicznych z Czechami i Niemcami, na skrzyżowaniu ważnych szlaków komunikacyjnych. 40 tys. mieszkańców podstrefa Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej INVEST-PARK zakłady*: Bader Polska, Zakłady Ceramiczne Bolesławiec, Gerresheimer Bolesławiec, Zehnder Polska, Hoerbiger Automotive Poland, SRG Global, Ceramika Artystyczna Spółdzielnia Rękodzieła Artystycznego stolica polskiej ceramiki Muzeum Ceramiki (*) zgodnie z ilością zatrudnionych osób Źródło: Urząd Miasta Bolesławiec, 2013 r. Photo: Urząd Miasta w Dzierżoniowie DZIERŻONIÓW (DEUTSCH: REICHENBACH) Die Stadt ist zwischen dem Eulengebirge - dem ältesten Gebirge in Europa - und dem Zobten - Gebirgsmassiv gelegen. Der Gewinner des ersten Platzes beim Ranking von Gemeinden der Zeitung Rzeczpospolita 2013 für die Einführung der Politik der nachhaltigen Entwicklung. Die einzige Selbstverwaltung in Polen mit dem Zertifikat EFQM (European Foundation for Quality Management) - Finalist Einwohner Unterzone der Sonderwirtschaftszone Wałbrzych INVEST-PARK 113 ha Produktions-Lagerfläche Betriebe*: SKC Haas Polska, SKC europe pu, Orion, Henkel Polska, Pentair Poland, Harris Calorific International, Metzeler Automotive Profile Systems Polska (*) nach Anzahl der Beschäftigten Quelle: Stadtverwaltung Dzierżoniów, DZIERŻONIÓW Miasto położone pomiędzy Górami Sowimi - najstarszymi górami Europy - a Masywem Ślęży. Zdobywca pierwszego miejsca w rankingu gmin Rzeczpospolitej 2013 r. za wprowadzenie polityki zrównoważonego rozwoju. Jedyny w Polsce samorząd z certyfikatem Finalista EFQM (European Foundation for Quality Management). 35 tys. mieszkańców podstrefa Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej INVEST-PARK 113 ha przestrzeni produkcyjno-magazynowych zakłady*: SKC Haas Polska, SKC europe pu, Orion, Henkel Polska, Pentair Poland, Harris Calorific International, Metzeler Automotive Profile Systems Polska (*) zgodnie z ilością zatrudnionych osób Źródło: Urząd Miasta w Dzierżoniowie, 2013 r. Photo: Urząd Miasta w Dzierżoniowie 12

11 VERKEHR KOMUNIKACJA STRASSENTRANSPORT TRANSPORT DROGOWY LANDESSTRASSEN / DROGI KRAJOWE WOIWODSCHAFTSSTRASSEN / DROGI WOJEWÓDZKIE AUTOBAHNEN, SCHNELLSTRASSEN, VERKEHRSKNOTEN / AUTOSTRADY, DROGI EKSPRESOWE, WĘZŁY DOPPELSPURSTRASSEN / DROGI DWUJEZDNIOWE FÄHREN IM ZUGE ANDERER STRASSEN / PRZEPRAWY PROMOWE W CIĄGU INNYCH DRÓG STRASSENGRENZÜBERGÄNGE IM ZUGE VON LANDES- UND WOIWODSCHAFTSSTRASSEN DROGOWE PRZEJŚCIA GRANICZNE W CIĄGU DRÓG KRAJOWYCH I WOJEWÓDZKICH ACHTUNG! IM ZUGE DER WOIWODSCHAFTSSTRASSE NR. 330 UND 334 KEINE BRÜCKE AN DER ODER UWAGA! W CIĄGU DROGI WOJEWÓDZKIEJ NR 330 I 334 BRAK MOSTU NA ODRZE WOIWODSCHAFTSSTRASSE IM BAU NEUE WOIWODSCHAFTSSTRASSE IM BAU - Teil der Anbindung an den Großraum A-4 - S8 Siechnice DK94 - Żerniki Wrocławskie - Kreisel DW395 - Umgehungsstraße von Nowa Ruda im Zuge der DW (Woiwodschaftsstraßen) Etappe III - kleine Umgehungsstraße von Ząbkowice Śląskie im Zuge der DW (Woiwodschaftsstraße) kleine Umgehungsstraße von Świdnica z im Zuge der DW (Woiwodschaftsstraße) DW (Woiwodschaftsstraße) 384 auf der Strecke Łagiewniki - Dzierżoniów Stand - Juni 2013 / stan - czerwiec 2013 r. DROGA WOJEWÓDZKA W TRAKCIE REALIZACJI NOWA DROGA WOJEWÓDZKA W TRAKCIE REALIZACJI - odcinek Łącznika Aglomeracyjnego A4 - S8 Siechnice DK94 - Żerniki Wrocławskie-rondo DW395 - obwodnica Nowej Rudy w ciągu DW382 - etap III - mała obwodnica Ząbkowic Śląskich w ciągu DW382 - mała obwodnica Świdnicy w ciągu DW382 - DW384 na odcinku Łagiewniki - Dzierżoniów Quelle: Niederschlesischer Straßen- und Bahndienst Wrocław, www. dsdik.wroc.pl Źródło: Dolnośląska Służba Dróg i Kolei we Wrocławiu, www. dsdik.wroc.pl ECONOMIC ZAHLEN UND GUIDE FAKTEN LOWER WIRTSCHAFT SILESIA / INFORMATOR NIEDERSCHLESIEN GOSPODARCZY / INFORMATOR DOLNY GOSPODARCZY ŚLĄSK DOLNY ŚLĄSK 13

12 VERKEHR KOMUNIKACJA STRASSENTRANSPORT Ein straffes und günstiges Verkehrssystem hat eine große Bedeutung für die Entwicklung der Region. Unter diesem Gesichtspunkt bildet ein dichtes Straßennetz einen der stärksten Vorteile der Woiwodschaft. Ein grundsätzlicher Teil des Verkehrssystems der Region ist der sog. 3. Paneuropäische Transportflur, d. h. die Strecke: Berlin - Dresden - Wrocław - Katowice - Przemyśl - Lviv/Lemberg - Kiew. An das Netz sind 16 Landesstraßen angebunden. TRANSPORT DROGOWY Sprawny i dogodny układ komunikacyjny ma duże znaczenie dla rozwoju regionu. Pod tym względem gęsta sieć drogowa stanowi jeden z mocniejszych atutów województwa. Zasadniczym elementem układu komunikacyjnego regionu jest tzw. III Paneuropejski Korytarz Transportowy, czyli trasa: Berlin - Drezno - Wrocław - Katowice - Przemyśl - Lwów - Kijów. Z siecią powiązanych jest 16 dróg krajowych. DREI AUTOBAHNEN gehen durch das Gebiet der Woiwodschaft: A4: Köln->Dresden->Grenzübergang Jędrzychowice->Wrocław-> Opole->Katowice->Krakau->Tarnów->Rzeszów->Grenzübergang Korczowa-Krakowiec Verkehrsknotenpunkte: Krzyżowa - Anbindung an die A18 Richtung Berlin Wrocław Süd - Anbindung an die A8, die Stadtumgehung von Wrocław Gliwice-Sośnica - Schnittpunkt A1 Danzig-Gorzyczki Katowice Murckowska - Anbindung an die Aleja Górnośląska und die Landesstraße Nr. 86 A8: Stadtumgehung Wrocław A18: Berlin->Staatsgrenze->Olszyna->Krzyżowa SCHNELLSTRASSEN - übergeben, geplant und im Bau: S3: Lubawka->Kamienna Góra->Bolków->Legnica->Polkowice-> Lubin->Nowa Sól->Gorzów Wielkopolski->Szczecin->Świnoujście S5: Wrocław->Trzebnica->Żmigród->Leszno->Poznań->Bydgoszcz-> Grudziądz - A1 S8: Wrocław->Oleśnica->Syców->Piotrków Trybunalski->Warszawa Białystok->Staatsgrenze TRASY AUTOSTRAD przechodzące przez teren województwa: A4: Kolonia->Drezno->przejście graniczne Jędrzychowice->Wrocław-> Opole->Katowice->Kraków->Tarnów->Rzeszów->przejście graniczne Korczowa-Krakowiec WĘZŁY: Krzyżowa - połączenie z A18 kierunek na Berlin Wrocław Południe - połączenie z A8 Autostradową Obwodnicą Wrocławia Gliwice-Sośnica - połączenie z A1 kierunek na Gdańsk-Gorzyczki Katowice Murckowska - połączenie z Aleją Górnośląską i drogą krajową nr 86 A8: Autostradowa Obwodnica Wrocławia A18: Berlin->granica państwa->olszyna->krzyżowa DROGI EKSPRESOWE - oddane, planowane i w budowie: S3: Lubawka->Kamienna Góra->Bolków->Legnica->Polkowice-> Lubin->Nowa Sól->Gorzów Wielkopolski->Szczecin->Świnoujście S5: Wrocław->Trzebnica->Żmigród->Leszno->Poznań->Bydgoszcz-> Grudziądz - A1 S8: Wrocław->Oleśnica->Syców->Piotrków Trybunalski->Warszawa-> Białystok->granica państwa Photo: B. Sadowski 14

13 VERKEHR KOMUNIKACJA LANDESSTRASSEN: Nr. 3: Świnoujście->Gorzów Wielkopolski->Legnica->Bolków->Jelenia Góra->Jakuszyce->Staatsgrenze Nr. 4: Staatsgrenze->Jędrzychowice->Wrocław->Katowice->Kraków-> Tarnów->Rzeszów->Korczowa->Staatsgrenze Nr. 5: Świecie->Bydgoszcz->Poznań->Wrocław->Bolków->Kamienna Góra->Lubawka->Staatsgrenze Nr. 8: Staatsgrenze->Kudowa-Zdrój->Kłodzko->Wrocław-> Bełchatów->Piotrków Trybunalski->Warszawa->Ostrów Mazowiecka-> Białystok->Augustów->Suwałki->Budzisko->Staatsgrenze Nr. 12: Staatsgrenze Łęknica->Żagań->Przemków->Drożów-> Głogów->Szlichtyngowa->Leszno->Kalisz->Sieradz->Piotrków Trybunalski->Radom->Puławy->Lublin->Chełm->Dorohusk->Staatsgrenze Nr. 15: Trzebnica->Milicz->Krotoszyn->Jarocin->Września->Gniezno-> Inowrocław->Toruń->Brodnica->Ostróda Nr. 18: Staatsgrenze->Olszyna->Golnice->Krzywa Nr. 25: Bobolice->Biały Bór->Człuchów->Bydgoszcz->Inowrocław-> Strzelno->Konin->Kalisz->Ostrów Wielkopolski->Antonin->Oleśnica Nr. 30: Zgorzelec->Lubań->Gryfów Śląski->Pasiecznik->Jelenia Góra Nr. 33: Kłodzko->Międzylesie->Staatsgrenze Nr. 34: Świebodzice->Dobromierz Nr. 35: Staatsgrenze Mieroszów->Wałbrzych->Świebodzice-> Świdnica->Wrocław Nr. 36: Prochowice->Lubin->Ścinawa->Wińsko->Rawicz->Krotoszyn-> Ostrów Wielkopolski Nr. 39: Łagiewniki->Strzelin->Biedrzychów->Brzeg->Namysłów-> Kępno Nr. 46: Kłodzko->Nysa->Niemodlin->Opole->Lubliniec->Częstochowa-> Szczekociny Nr. 94: Krzywa->Legnica->Wrocław->Opole->Bytom->Będzin->Olkusz-> Kraków DROGI KRAJOWE: nr 3: Świnoujście->Gorzów Wielkopolski->Legnica->Bolków->Jelenia Góra->Jakuszyce->granica państwa nr 4: granica państwa->jędrzychowice->wrocław->katowice->kraków-> Tarnów->Rzeszów->Korczowa->granica państwa nr 5: Świecie->Bydgoszcz->Poznań->Wrocław->Bolków->Kamienna Góra->Lubawka->granica państwa nr 8: granica państwa->kudowa-zdrój->kłodzko->wrocław-> Bełchatów->Piotrków Trybunalski->Warszawa->Ostrów Mazowiecka-> Białystok->Augustów->Suwałki->Budzisko->granica państwa nr 12: granica państwa->łęknica->żagań->przemków->drożów-> Głogów->Szlichtyngowa->Leszno->Kalisz->Sieradz->Piotrków Trybunalski->Radom->Puławy->Lublin->Chełm->Dorohusk->granica państwa nr 15: Trzebnica->Milicz->Krotoszyn->Jarocin->Września->Gniezno-> Inowrocław->Toruń->Brodnica->Ostróda nr 18: granica państwa->olszyna->golnice->krzywa nr 25: Bobolice->Biały Bór->Człuchów->Bydgoszcz->Inowrocław-> Strzelno->Konin->Kalisz->Ostrów Wielkopolski->Antonin->Oleśnica nr 30: Zgorzelec->Lubań->Gryfów Śląski->Pasiecznik->Jelenia Góra nr 33: Kłodzko->Międzylesie->granica państwa nr 34: Świebodzice->Dobromierz nr 35: granica państwa->mieroszów->wałbrzych->świebodzice-> Świdnica->Wrocław nr 36: Prochowice->Lubin->Ścinawa->Wińsko->Rawicz->Krotoszyn-> Ostrów Wielkopolski nr 39: Łagiewniki->Strzelin->Biedrzychów->Brzeg->Namysłów->Kępno nr 46: Kłodzko->Nysa->Niemodlin->Opole->Lubliniec->Częstochowa-> Szczekociny nr 94: Krzywa->Legnica->Wrocław->Opole->Bytom->Będzin->Olkusz-> Kraków Quelle: Raumordnung der Woiwodschaft Niederschlesien Perspektive 2020, Institut für Territorialentwicklung, Marschallamt der Woiwodschaft Niederschlesien, Hauptverwaltung für Landesstraßen und Autobahnen, Niederlassung Wrocław. Photo: Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Źródło: Plan zagospodarowania przestrzennego Województwa Dolnośląskiego Perspektywa 2020, Instytut Rozwoju Terytorialnego, Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad oddział we Wrocławiu. 15

14 VERKEHR KOMUNIKACJA SCHIENENTRANSPORT In Niederschlesien ist das Schienennetz sehr gut entwickelt und die Knotenpunkte haben Zugang zu wichtigen Verkehrsstraßen. Der Schienentransport bedient die wichtigsten wirtschaftlichen und touristischen Zentren der Region. Er bindet die Woiwodschaft an alle größten Städte im Land sowie an bedeutende Zentren im Ausland an. Wrocław gehört zu den Hauptknotenpunkten des Schienenverkehrs in Polen. Die Stadt verfügt über zwei Passagier- und Güterbahnhöfe: Wrocław - Hauptbahnhof und Wrocław - Nadodrze. Sie hat auch 20 Bahnstationen. In Wrocław treffen Bahnstrecken aus Richtung Katowice, Legnica, Poznań, Wałbrzych, Warszawa, Zielona Góra sowie auch Dresden, Berlin und Hamburg zusammen. Die kleineren Schienenverkehrsknoten der Region sind u. a.: Legnica, Wałbrzych Hauptbahnhof, Jelenia Góra, Jaworzyna Śląska, Węgliniec, Kamieniec Ząbkowicki, Oleśnica, Głogów und Zgorzelec. Der größte Güterverkehrsknoten in Polen ist die Station Wrocław-Brochów, die bis zu 700 Waggons mit Ladung täglich bedient. Die Hauptlinien des Schienenverkehrs der Woiwodschaft Niederschlesien sind: E-30, AGTC, AGC; Zgorzelec - Węgliniec - Legnica - Wrocław - Opole E-59, AGTC; Poznań - Leszno - Wrocław C-E 59; Zielona Góra - Głogów - Ścinawa - Wrocław C 59/2, AGTC; Wrocław - Kamieniec Ząbkowicki - Kłodzko - Międzylesie Eine interaktive Karte der Bahnstrecken in Polen finden Sie unter der folgenden Adresse: Quelle: Raumordnung der Woiwodschaft Niederschlesien Perspektive 2020, Institut für Territorialentwicklung; Statistikjahrbuch der Woiwodschaft Niederschlesien 2012, Woiwodschafts-Statistikamt, Statistikjahrbuch Wrocław, Photo: Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego TRANSPORT KOLEJOWY Na Dolnym Śląsku sieć kolejowa jest bardzo dobrze rozbudowana, a punkty węzłowe mają dostęp do ważnych szlaków komunikacyjnych. Transport kolejowy obsługuje najważniejsze ośrodki gospodarcze i turystyczne regionu. Łączy województwo ze wszystkimi największymi miastami w kraju oraz znaczącymi centrami za granicą. Wrocław należy do głównych węzłów komunikacji kolejowej w Polsce. Posiada dwa dworce pasażersko-towarowe: Wrocław - Główny i Wrocław - Nadodrze. Ma również 20 stacji kolejowych. We Wrocławiu zbiegają się trasy kolejowe biegnące z kierunku Katowic, Legnicy, Poznania, Wałbrzycha, Warszawy i Zielonej Góry, a także Drezna, Berlina i Hamburga. Mniejsze węzły kolejowe regionu to m.in.: Legnica, Wałbrzych Główny, Jelenia Góra, Jaworzyna Śląska, Węgliniec, Kamieniec Ząbkowicki, Oleśnica, Głogów i Zgorzelec. Największym w skali kraju węzłem towarowym jest stacja Wrocław - Brochów, która obsługuje do 700 wagonów z ładunkiem w ciągu doby. Najważniejsze kolejowe linie magistralne województwa dolnośląskiego stanowią: E-30, AGTC, AGC; Zgorzelec - Węgliniec - Legnica - Wrocław - Opole E-59, AGTC; Poznań - Leszno - Wrocław C-E 59; Zielona Góra - Głogów - Ścinawa - Wrocław C 59/2, AGTC; Wrocław - Kamieniec Ząbkowicki - Kłodzko - Międzylesie Interaktywna mapa dróg kolejowych Polski znajduje się pod adresem: Źródło: Plan zagospodarowania przestrzennego Województwa Dolnośląskiego Perspektywa 2020, Instytut Rozwoju Terytorialnego, Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego, 2012 r., Rocznik Statystyczny Wrocławia, 2012 r. 16

15 VERKEHR KOMUNIKACJA LUFTVERKEHR Die wichtigste Rolle für die Abwicklung des Luftverkehrs der Woiwodschaft Niederschlesien spielt der Nikolaus Kopernikus - Flughafen Wrocław (Wrocław - Strachowice). Es ist der fünftgrößte Flugplatz für Passagierverkehr in Polen, nach Warschau, Krakau, Danzig und Kattowitz. Im Jahr 2012 hat der Flughafen fast 2 Mio. Passagiere abgefertigt und ihre Zahl - ähnlich wie das Verbindungsangebot - wächst ständig. TRANSPORT LOTNICZY Photo: T. Woźny Najważniejszą rolę w obsłudze komunikacji lotniczej województwa dolnośląskiego odgrywa Port Lotniczy im. Mikołaja Kopernika we Wrocławiu (Wrocław-Strachowice). Jest to piąte pod względem wielkości ruchu pasażerskiego lotnisko w Polsce, po Warszawie, Krakowie, Gdańsku i Katowicach. W 2012 roku port obsłużył blisko 2 mln pasażerów, a ich liczba - podobnie jak oferta połączeń - systematycznie rośnie. PASSAGIERVERKEHR ALLGEMEIN IN DEN JAHREN Quelle: Flughafen Wrocław S.A., Die aktuelle Kapazität des Flughafens Wrocław reicht bis zu ca. 4 Mio. Passagieren jährlich. Langfristig peilt der Flughafen an, bis zu 7 Mio. Passagieren jährlich zu bedienen. Der Flughafen Wrocław bietet Linienflug- und Billigflugverbindungen in 33 Städte in 13 Ländern Europas sowie 35 Charterverbindungen an. RUCH PASAŻERSKI OGÓŁEM W LATACH Źródło: Port Lotniczy Wrocław S.A., 2013 r. Aktualna przepustowość wrocławskiego portu lotniczego sięga ok. 4 mln pasażerów rocznie. Docelowo lotnisko zamierza obsługiwać w ciągu roku do 7 mln pasażerów. Wrocławski port oferuje tradycyjne i niskokosztowe połączenia do 33 miast w 13 krajach Europy oraz 35 połączeń czarterowych. 17

16 VERKEHR KOMUNIKACJA Photo: T. Woźny FLUGVERBINDUNGEN - FLUGHAFEN WROCŁAW / POŁĄCZENIA LOTNICZE - PORT LOTNICZY WROCŁAW Photo: J. Waszczuk CHARTERFLÜGE*: / CZARTERY*: Agadir, Antalya, Barcelona, Bodrum, Burgas, Chania, Costa Brava, Costa Daurada, Dalaman, Djerba, Dubrovnik, Enfidha, Ercan, Fuerteventura, Heraklion, Hurghada, Ibiza, Izmir, Kefalonia, Korfu, Kos, Lanzarote, Madeira, Mallorca, Marsa Alam, Monastir, Palermo, Paphos, Peloponnese, Rhodos, Sharm el Sheikh, Taba, Teneriffa, Varna, Zakynthos. (*) darunter saisonale Verbindungen Quelle: Flughafen Wrocław S.A., Stand per Auf dem Gelände des Flughafens Wrocław befindet sich auch ein CARGO - Güterbahnhof. Er bietet m² beheizter und belüfteter Lagerfläche sowie m² Bürofläche, ein Inlandslager, Zolllager, einen Zollspeicher, ein Kühlhaus, einen Lagerraum für radioaktive Stoffe, Rampen sowie die Hochlagerungsmöglichkeit. Sonstige tätige Flugplätze in der Woiwodschaft sind (Sanitär-, Sport-Dienstleistungs-, Agrartechnikflugplätze): Wrocław-Szymanów, Mirosławice, Zgorzelec-Żarska Wieś, Jelenia Góra, Jeżów Sudecki, Lubin, Orsk. Quelle: Flughafen Wrocław S.A., Marschallamt der Woiwodschaft Niederschlesien. (*) - w tym połączenia sezonowe Źródło: Port Lotniczy Wrocław S.A., na dzień Na terenie Portu Lotniczego Wrocław znajduje się również dworzec towarowy CARGO. Oferuje on m² ocieplanej i wentylowanej powierzchni magazynowej i m² powierzchni biurowej, magazyn krajowy, magazyn celny, skład celny, chłodnię, pomieszczenie do składowania materiałów radioaktywnych, rampy oraz możliwość wysokiego składowania. Innymi czynnymi lotniskami w województwie (sanitarne, sportowousługowe, agrotechniczne) są: Wrocław-Szymanów, Mirosławice, Zgorzelec-Żarska Wieś, Jelenia Góra, Jeżów Sudecki, Lubin, Orsk. Źródło: Port Lotniczy Wrocław S.A., Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego. 18

17 VERKEHR KOMUNIKACJA BINNENSCHIFFSVERKEHR TRANSPORT RZECZNY Der Hauptfluss der Region ist die grenzüberschreitende Oder mit dem Zufluss auf dem Gebiet von Tschechien, Polen und Deutschland. Ihre Länge beträgt 854,3 km, wobei sich 742 km in Polen befinden. Die Länge der schiffbaren Strecke beträgt 646 km. Auf der Strecke von 230 km - von Kędzierzyn Koźle bis Brzeg Dolny - wurde der Fluss für den Wassertransport kanalisiert. Die Oder-Wasserstraße ist mit dem westlichen und östlichen Wasserstraßensystem über Kanäle und zahlreiche Zuflüsse verbunden. Die Oder ist ein Teil des europäischen Transportflurs (Mitteleuropäischer Transportflur - CETC). Es ist eine Initiative von 17 Regionen der EU-Mitgliedstaaten für die Förderung des Flusses sowie der ihm entlang ziehenden anderer Straßen als günstiger Beförderungsweg. Häfen, die sich an der Oderstrecke von Niederschlesien befinden, werden zum Massengüter- und Großraumgütertransport nur begrenzt genutzt. Die Mehrheit der Beförderung sind lokale Transporte, die mit dem Abbau des Zuschlagstoffs verbunden sind. An der oberen und mittleren Oderstrecke befinden sich drei straff funktionierende Flusswerften (MALBO in Malczyce, DAMEN SHIPYARDS KOŹLE in Kędzierzyn Koźle und ATUT in Januszkowice), die hauptsächlich für den Export produzieren. Häfen, Marinas, Anlegeplätze in der Woiwodschaft: Wrocław, Uraz, Wały Śląskie -> Gryfino, Szczecin, Świnoujście / Verbinden über das Kanalsystem und Elbe: Brandenburg, Berlin. Główną rzeką regionu jest transgraniczna Odra z dorzeczem na terytoriach Czech, Polski i Niemiec. Jej długość wynosi 854,3 km, z czego w granicach Polski znajdują się 742 km. Długość odcinka żeglownego wynosi 646 km. Na długości 230 km - od Kędzierzyna-Koźla do Brzegu Dolnego - rzeka została skanalizowana dla transportu wodnego. Odrzańska Droga Wodna połączona jest z zachodnim oraz wschodnim systemem dróg wodnych poprzez kanały i liczne dopływy. Odra stanowi element europejskiego korytarza transportowego (Środkowoeuropejski Korytarz Transportowy - CETC). To inicjatywa 17 regionów państw członkowskich UE na rzecz promowania rzeki oraz biegnących wzdłuż niej innych dróg jakodogodnego szlaku transportowego. Porty znajdujące się na dolnośląskim odcinku Odry w ograniczonym stopniu są użytkowane do przewozów towarów masowych i wielkogabarytowych. Większość transportu stanowią przewozy lokalne związane z wydobyciem kruszywa. Na górnym i środkowym odcinku Odry znajdują się 3 prężnie działające stocznie rzeczne (MALBO w Malczycach, DAMEN SHIPYARDS KOŹLE w Kędzierzynie-Koźlu i ATUT w Januszkowicach), realizujące głównie zamówienia eksportowe. Porty, mariny, przystanie w województwie: Wrocław, Uraz, Wały Śląskie -> Gryfino, Szczecin, Świnoujście / łączenie poprzez system kanałów i Łabę: Brandenburgia, Berlin. Quelle: Marschallamt der Woiwodschaft Niederschlesien. Źródło: Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego. Photo: W. Jurewicz Photo: A. Krzemińska 19

18 VERKEHR KOMUNIKACJA Photo: Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Photo: Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego INFORMATIONSINFRASTRUKTUR INFRASTRUKTURA INFORMACYJNA Die Woiwodschaft Niederschlesien ist eines der wichtigsten Entwicklungszentren der Informations- und Internetbranche. Wrocław ist der Standort u. a. des Social Media Anbieters Nasza Klasa (etwa wie in Deutschland: wer-kennt-wen ), des Finanzportals Money.pl, des Preisvergleichsportals Skąpiec (deutsch: Geizhals) sowie der Niederlassung der Firma Google. Niederschlesien gehört zu Regionen mit großem Fachkräftepotenzial für neue Technologien, insbesondere für Informations- und Kommunikationstechnologien. In der Woiwodschaft werden große öffentliche Internetprojekte u. a. in Bereichen der E-Gesundheit, E-Ausbildung, der Entwicklung von elektronischen Mehrschichtkarten sowie der Digitalisierung von Kulturschätzen abgewickelt. Infrastruktur der Woiwodschaft Niederschlesien: 94,9 % - Bereich der Leistung von Kabel- und kabellosen Netzen 90 % - Kabelanschlüsse oder kabellose Terminals in Gebäuden 100 % - Zugang von Einrichtungen der Selbstverwaltung zu Computern und zum Internet 80 % - Zugang von Einrichtungen der Selbstverwaltung zum Breitbandnetz dritter Platz in Polen hinsichtlich der Nutzung der Breitbandleitung durch Unternehmen vierter Platz in Polen hinsichtlich der Anzahl von Orten mit der Lichtwellenleitung, Telekommunikationsnetzknoten Województwo Dolnośląskie jest jednym z najważniejszych ośrodków rozwoju branży informatycznej i internetowej. Wrocław stanowi siedzibę m.in. serwisu społecznościowego Nasza Klasa, portalu finansowego Money.pl, porównywarki cen Skąpiec oraz oddziału firmy Google. Dolny Śląsk należy do regionów o bardzo dużym potencjale kadry dla branży nowych technologii, zwłaszcza informacyjnych i komunikacyjnych. W województwie realizowane są duże publiczne projekty internetowe m.in. z zakresu e-zdrowia, e-edukacji, budowy wielowarstwowych map elektronicznych i digitalizacji dóbr kultury. Infrastruktura województwa dolnośląskiego: 94,9% - zasięg działania sieci kablowych i bezprzewodowych 90% - przyłącza kablowe lub terminale bezprzewodowe w budynkach 100% - dostęp jednostek samorządu terytorialnego do komputerów i Internetu 80% - dostęp jednostek samorządu terytorialnego do sieci szerokopasmowej trzecie miejsce w Polsce pod względem wykorzystania łącza szerokopasmowego przez przedsiębiorstwa czwarte miejsce w Polsce pod względem liczby miejscowości z zakończeniami sieci światłowodowych, węzłami sieci telekomunikacyjnych i węzłami dostępowymi Quelle: Bestandsaufnahme der Woiwodschaft Niederschlesien im Jahre 2011, Marschallamt der Woiwodschaft Niederschlesien sowie Institut für Territorialentwicklung Wrocław. Źródło: Diagnoza stanu Województwa Dolnośląskiego w 2011 r., Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego oraz Instytut Rozwoju Terytorialnego we Wrocławiu. 20

19 ARBEITSMARKT RYNEK PRACY ARBEITSLOSENQUOTE STOPA BEZROBOCIA Ab März 2013 wird in der Woiwodschaft Niederschlesien ein Rückgang der Arbeitslosigkeitsquote beobachtet. Im Juli 2013 war die Arbeitslosigkeit um 0,7 % niedriger als im Dezember Somit gehört Niederschlesien zu den ersten fünf Woiwodschaften mit der niedrigsten Arbeitslosenquote. Die Mehrheit unter den Arbeitslosen sind Personen mit Berufsfachschulausbildung sowie Realschulausbildung (allg. Sekundarstufe). Od marca 2013 roku w województwie dolnośląskim obserwowany jest spadek stopy bezrobocia. W lipcu 2013 roku bezrobocie w regionie było o 0,7 % niższe niż w grudniu 2012 roku. Tym samym Dolny Śląsk trafił do pierwszej piątki województw o najniższej stopie bezrobocia. Wśród bezrobotnych w województwie największy procent stanowią osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym oraz policealnym i średnim zawodowym. ARBEITSLOSENQUOTE STOPA BEZROBOCIA POLEN / POLSKA WOIWODSCHAFT NIEDERSCHLESIEN WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE Quelle: Randstad Polska, 2013, Hauptstatistikamt. Źródło: Randstad Polska, 2013 r., Główny Urząd Statystyczny. Charakteristik des Arbeitsmarktes in der Woiwodschaft Niederschlesien im Jahr 2012: niedrige Arbeitslosenquote: Stadt Wrocław, Landkreise Wrocław und Polkowice höchste Arbeitslosenquote: Landkreise Góra, Złotoryja, Kłodzko und Lwówek Śląski gute Verfügbarkeit von qualifiziertem Personal im Bereich der Auto-, Elektromaschinenindustrie sowie des High-Tech-Bereichs gute Verfügbarkeit von ungelerntem Personal für einfache Produktionstätigkeiten gute Verfügbarkeit zu Technikern, Wirtschaftswissenschaftlern, Mechanikern und Aufladern Verfügbarkeit zu Handelsfachleuten, Medizinhandelsvertretern sowie Personen mit Fremdsprachenkenntnissen Verfügbarkeit zu Fachleuten im IT-, Finanz-, Buchhaltung-, Technologie-, Logistikbereich sowie HRM (Offenheit gegen eine Arbeitsänderung begrenzt) wenig Verfügbarkeit von qualifiziertem Personal: Schweißern, Elektrikern, Operatoren, Finanzvermittlern, Fachleuten für Krankenversicherungen, Fachpersonal für häusliche Betreuung niedrige Arbeitskosten im Verhältnis zum Ausbildungsniveau des Personals Charakterystyka rynku pracy województwa dolnośląskiego 2012 r.: niska stopa bezrobocia: miasto Wrocław, powiaty wrocławski i polkowicki najwyższa stopa bezrobocia: powiaty górowski, złotoryjski, kłodzki i lwówecki wysoka dostępność pracowników wykwalifikowanych w obszarze sektora motoryzacyjnego, elektromaszynowego i high-tech wysoka dostępność pracowników niewykwalifikowanych zajmujących się prostymi pracami produkcyjnymi wysoka dostępność techników, ekonomistów, mechaników i ładowaczy dostępność specjalistów ds. sprzedaży, przedstawicieli medycznych oraz osób ze znajomością języków obcych dostępność specjalistów z obszaru IT, finansów, księgowości, szeroko pojętej inżynierii, logistyki oraz HR (otwartość na zmianę pracy ograniczona) niska dostępność wykwalifikowanych pracowników: spawaczy, elektryków, robotników, operatorów, pośredników finansowych, specjalistów ds. ubezpieczeń zdrowotnych, pracowników domowej opieki osobistej niskie koszty pracy w stosunku do poziomu wykształcenia pracowników 21

20 ARBEITSMARKT RYNEK PRACY LANDKREISE POWIATY WOIWODSCHAFT NIEDERSCHLESIEN WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE UNTERREGIONEN PODREGIONY KARTE ARBEITSLOSIGKEIT Quelle: Randstad Polska, 2013, Hauptstatistikamt. MAPA BEZROBOCIA Źródło: Randstad Polska, 2013 r., Główny Urząd Statystyczny. Aus den Untersuchungen von Randstad Award, der weltgrößten, internationalen Studie über das Employer - Branding geht hervor, dass die in Niederschlesien tätigen Unternehmen: KGHM, Toyota und Volvo zu der Gruppe der 20 attraktivsten Arbeitgebern in Polen gehören. Mehr als die Hälfte der Befragten würde gerne bei diesen Firmen arbeiten und nennt als die größten Vorteile den Verdienst und die stabile Finanzlage (KGHM), sowie - bei Toyota - ein freundliches Arbeitsklima und Schulungen mit hoher Qualität. In Polen wurden die die Untersuchungen mit einer Stichprobe von über potenziellen Mitarbeitern in Bezug auf 150 größte Firmen durchgeführt, die auf dem polnischen Markt tätig sind. Z badań Randstad Award, największego na świecie międzynarodowego badania poświęconego tematyce employer brandingu wynika, że dolnośląskie przedsiębiorstwa: KGHM, Toyota i Volvo należą do grupy 20 najbardziej atrakcyjnych pracodawców w Polsce. Chęć do pracy w tych firmach deklaruje znacznie więcej niż połowa respondentów, którzy jako największe atuty wskazują wynagrodzenie i stabilną sytuację finansową (KGHM), a także - w przypadku Toyoty - przyjazną atmosferę pracy i wysokiej jakości szkolenia. W Polsce badania prowadzone są na próbie ponad potencjalnych pracowników w odniesieniu do 150 największych firm działających na rynku polskim. Quelle: Randstad Polska, 2013, Hauptstatistikamt. Photo: Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Źródło: Randstad Polska, 2013 r., Główny Urząd Statystyczny. Photo: Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego 22

21 ARBEITSMARKT RYNEK PRACY BESCHÄFTIGUNGSSTRUKTUR Nach Angaben des Hauptstatistikamtes sinkt, seit 2010 systematisch die Zahl erwerbstätiger Personen in der Woiwodschaft Niederschlesien. Es ist die Folge des Geburtenrückgangs der wachsenden Auswanderung sowie der steigenden Arbeitslosigkeit. Angaben für das Jahr 2012: erwerbsfähig - über Personen, ca weniger als im Jahr 2011 Berufstätige - 89 % der Erwerbsfähigen Arbeitslose - 11 % der Erwerbsfähigen 6. Platz in Polen in Bezug auf die Zahl der Erwerbstätigen Die Woiwodschaft mit dem höchsten Grad an Urbanisierung STRUKTURA ZATRUDNIENIA Według danych Głównego Urzędu Statystycznego od 2010 roku liczba osób aktywnych zawodowo w województwie dolnośląskim systematycznie maleje. Spowodowane jest to niżem demograficznym, rosnącą emigracją i wzrostem bezrobocia. Dane za 2012 r. przedstawiają się następująco: aktywni zawodowo - ponad 1 mln 224 tys. osób, ok. 300 tys. mniej niż w roku 2011 osoby pracujące - 89 % aktywnych zawodowo bezrobotni - 11 % aktywnych zawodowo 6 miejsce w Polsce pod względem liczby osób pracujących najsilniej zurbanizowane województwo ARBEITSLOSE BEZROBOTNI ERWERBSTÄTIGE PRACUJĄCY ERWERBSFÄHIGE AKTYWNI ZAWODOWO HOCHSCHULAUSBILDUNG WYŻSZE FACHOBERSCHULEN UND BERUFSBILDENDES ABITUR POLICEALNE ORAZ ŚREDNIE ZAWODOWE ALLGEMEINBILDENDES ABITUR ŚREDNIE OGÓLNOKSZTAŁCĄCE BERUFSSCHULEN ZASADNICZE ZAWODOWE VOLKSSCHULEN, MITTELSCHULEN ODER OHNE ABSCHLUSS GIMNAZJALNE, PODSTAWOWE I NIŻSZE BERUFSAKTIVITÄT DER BEVÖLKERUNG IM ALTER VON 15 JAHREN UND MEHR IN DER WOIWODSCHAFT NIEDERSCHLESIEN, DEZEMBER 2012 AKTYWNOŚĆ ZAWODOWA LUDNOŚCI W WIEKU 15 LAT I WIĘCEJ W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM, GRUDZIEŃ 2012 Quelle: Randstad Polska, 2013, Hauptstatistikamt. Źródło: Randstad Polska, 2013 r., Główny Urząd Statystyczny. ERWERBSFÄHIGE ERWERBSTÄTIGE AKTYWNI ZAWODOWO PRACUJĄCY ERWERBSFÄHIGE ARBEITSLOSE AKTYWNI ZAWODOWO BEZROBOTNI ANZAHL VON BERUFLICH AKTIVEN PERSONEN NACH DER AUSBILDUNG, 2012 LICZBA OSÓB AKTYWNYCH ZAWODOWO WEDŁUG WYKSZTAŁCENIA, 2012 Quelle: Randstad Polska, 2013, Hauptstatistikamt. Źródło: Randstad Polska, 2013 r., Główny Urząd Statystyczny. Im 1. Vierteljahr 2013 gehörten zur größten erwerbstätigen Gruppe Personen im Alter von 25 bis 34 Jahren. Ein hoher Erwerbsfähigkeitsfaktor kommt auch in den Altersgruppen von und Jahren vor. Unter erwerbstätigen Personen bilden Personen mit Hochschulausbildung die größte Gruppe. Personen ohne Abschluss, mit Volks- oder Mittelschulabschluss bilden die kleinste Gruppe. W I kwartale 2013 roku najliczniejszą grupą aktywną zawodowo były osoby w wieku od 25 do 34 lat. Grupa ta charakteryzowała się również najwyższym współczynnikiem aktywności zawodowej. Wysoki wskaźnik aktywności występuje także w grupach i lata. Wśród osób aktywnych zawodowo najwyższy odsetek zatrudnionych stanowią osoby z wykształceniem wyższym. Najmniej liczną grupą są osoby z wykształceniem gimnazjalnym, niższym i podstawowym. 23