Zbiór studiów dedykowanych Profesorowi Wiesławowi Hładkiewiczowi w 35-lecie pracy naukowo-dydaktycznej. redaktorzy i autorzy

Transkrypt

1 W KRĘGU POLITYKI REDAKCJA NAUKOWA ADAM ILCIÓW ROBERT POTOCKI Zielona Góra Częstochowa 2009

2 Zbiór studiów dedykowanych Profesorowi Wiesławowi Hładkiewiczowi w 35-lecie pracy naukowo-dydaktycznej redaktorzy i autorzy

3 PROF. WIESŁAW HŁADKIEWICZ 3

4 Recenzent: DR HAB. JAROSŁAW MACAŁA Projekt okładki: STANISŁAW MATUSIAK Korekta i adiustacja: JANINA POTOCKA Redakcja techniczna ROBERT POTOCKI Editors & authors, Zielona Góra 2009 Śląskie Towarzystwo Naukowe, Częstochowa 2009 ISBN Wydawca: ŚLĄSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE IM. MICHAŁA GRAśYŃSKIEGO ALEJA POKOJU 6/ CZĘSTOCHOWA 4

5 SPIS TREŚCI O Instytucie Politologii UZ słowo wstępne (Bernadetta Nitschke) 7 Adam Ilciów, Wiesław Hładkiewicz: rys biograficzny 12 Bibliografia naukowa Wiesława Hładkiewicza (Adam Ilciów) 19 Daniel Koteluk, Zanim pamięć przeminie: Edward Hładkiewicz 34 * * * Zygmunt Kowalczuk, Moja mała ojczyzna z wielką historią 41 Daniel Kotlarek, Administracja powiatu zielonogórskiego w latach Przemysław Bartkowiak, Proces oczyszczania księgozbiorów w bibliotekach zielonogórskich w latach Ryszard Zaradny, Elity zielonogórskie w Marcu Fatima Nowak-Małolepsza, Niemcy na Ziemi Lubuskiej w latach Marcin Wajda, Komercjalizacja i prywatyzacja elektrociepłowni Zielona Góra 93 Stanisław Matusiak, Działalność Ośrodka Pomocy Społecznej w Trzcielu w latach * * * Dariusz Miszewski, Polska wobec koncepcji Paneuropy 109 Ryszard Rauba, Polityka gospodarcza Piłsudczyków w latach w publicystyce Przeglądu Powszechnego 119 Tomasz Nodzyński, Uwagi o przemianach polskiej myśli zachodniej w latach Radosław Domke, Publicystyka emigracyjna wobec ziem odzyskanych w latach Jolanta Chwastyk-Kowalczyk, Świat bez granic Twórczość Polaków na obczyźnie w świetle prasy emigracyjnej 154 Grzegorz Nieć, ZSL wobec dziedzictwa ruchu ludowego (do 1956 roku) 166 Dariusz Asienkiewicz, Spór PRL-NRD o rozgraniczenie Zatoki Pomorskiej w latach 1980-tych 177 Leszek Kucz, Rosja w polityce wschodniej III RP ( ) 183 Anna Łoś-Nowak, Wyzwania dla społeczeństwa polskiego w dobie transformacji systemowej 190 * * * Tomasz Banaszak, Filozofia polityczna Hobbesa w świetle współczesnych interpretacji kontraktualistycznych 202 Mieczysław Kopeć, Fakt naukowy w ujęciu Ludwika Flecka 213 Jarosław Flakowski, Elity polityczne byłej NRD po 1989 roku. 219 Agnieszka Opalińska, Aparat bezpieczeństwa w NRD 231 Ryszard Kessler, Marketing polityczny w kampanii wyborczej w Niemczech w 2009 roku 243 Dorota Miłoszewska, Wielka gra w rozwaŝaniach Josepha Nye a 254 5

6 Michał Radoszko, Polityka USA w Eurazji po 11 IX 2001 roku według Ariela Cohena 263 Stefan Dudra, Piotr Pochyły, Kurdowie wokół problemu toŝsamości narodowej 272 Anna Janiak, Fundamenty ideowe doktryny Busha 285 Paweł Karp, Bundeswehra na Czarnym Lądzie w latach Robert Potocki, (Kontr)rewolucja rózg? Kryzys polityczny w Gruzji z listopada 2007 roku 306 Michał Szymuś, Problem uchodźców: przypadek Gruzji 326 Przemysław Ozierski, Tarcia polityczne w posierpniowej Gruzji (do 9 kwietnia 2009 roku) 336 Andrzej Małkiewicz, Czy Chiny stają się supermocarstwem? 348 6

7 O INSTYTUCIE POLITOLOGII UZ SŁOWO WSTĘPNE I nstytut Politologii Uniwersytetu Zielonogórskiego powstał 1 maja 1997 roku w wyniku prac J.M. Rektora ówczesnej WyŜszej Szkoły Pedagogicznej im. Tadeusza Kotarbińskiego prof. dra hab. Hieronima Szczegóły, prof. dra hab. Bronisława Pasierba, prof. dra hab. Mariana Eckerta oraz prof. dra hab. Alberta Pawłowskiego. Znaczący wpływ na powstanie tej instytucji mieli takŝe prof. dr hab. Mariusz Gulczyński oraz prof. dr hab. Lesław Koćwin. Pierwszym dyrektorem został prof. Bronisław Pasierb, następnie funkcję tę pełnił prof. Olgierd Cetwiński. Obecnie obowiązki te sprawuje prof. Bernadetta Nitschke 1. W roku akademickim 2009/2010 Instytut Politologii zatrudnia 45 osób w tym 8 profesorów nadzwyczajnych oraz blisko 20 adiunktów. W ramach jego struktury naukowo-dydaktycznej funkcjonuje siedem zakładów: 1. Zakład Historii Idei i Ruchów Społecznych prowadzony przez dra hab. Bohdana Halczaka, prof. UZ. Jego celem jest prowadzenie badań naukowych oraz kształcenie studentów m. in. w zakresie następujących zagadnień: pojęcie i istota państwa, koncepcje genezy państwa, państwo społeczeństwo naród jednostka oraz ich relacje w rozwoju historycznym, formy państwa, funkcje państwa, koncepcje państwa we współczesnej myśli polityczno-prawnej, pojęcie prawa, norma prawna, przepis prawny, stosunek prawny, źródła prawa, system prawa; 2. Zakład Marketingu Politycznego kierowany przez dra hab. Güntera Erbe, prof. UZ. Jego podstawowym zadaniem jest prowadzenie badań naukowych oraz kształcenie studentów m. in. w zakresie następujących zagadnień: definicje i koncepcje marketingu politycznego, historyczny rozwój marketingu politycznego, rynek polityczny, rynek wyborczy, produkt polityczny, kreowanie wizerunku polityków i partii, rodzaje kampanii w marketingu politycznym, planowanie strategiczne kampanii, narzędzia uŝywane w kampaniach i ich systematyzacja, marketing polityczny a kultura polityczna, wpływ marketingu politycznego na zachowania wyborcze, efektywność i krytyka działań marketingowych we współczesnej demokracji. 3. Zakład Najnowszej Historii Politycznej prowadzony przez dra hab. Olgierda Kieca, prof. UZ. Celem Zakładu jest prowadzenie badań naukowych oraz kształcenie studentów m. in. w zakresie następujących zagadnień: skutki I wojny Światowej, ład wersalski, wielki kryzys ekonomiczny, totalitaryzmy w XX wieku; przyczyny, przebieg i rezultaty II wojny światowej; podział Europy i świata na dwa systemy, zimna wojna, upadek kolonializmu, problem niemiecki, integracja europejska, upadek realnego socjalizmu i kryzys ZSRR, ruchy wolnościowe i demokratyczne w Europie Środkowej i Wschodniej; polityczne aspekty odrodzenia niepodległego państwa polskiego, kształtowanie granic państwa; polityka zagraniczna II RP, reformy spo- 1 B. Nitsch ke, Wstęp, Rocznik Lubuski 2007, t. 33. cz. 2, s

8 łeczno-gospodarcze II RP, przewrót majowy w 1926 roku i rządy sanacji, Polska w latach II wojny światowej, wielkie mocarstwa wobec Polski; powojenna Polska: kształt terytorialny, ludność, potencjał ekonomiczny; system polityczny; monopolizacja władzy, geneza stalinizmu, zakres i formy uzaleŝnienia od ZSRR; opozycja: przemiany, formy walki; rola Kościoła rzymsko-katolickiego, polityka wyznaniowa PRL, NSZZ Solidarność i przemiany lat osiemdziesiątych, stan wojenny, początki transformacji ustrojowej. 4. Zakład Państwa i Prawa kierowany przez dra hab. Bernadettę Nitschke, prof. UZ. Jego podstawowym zadaniem jest prowadzenie badań naukowych oraz kształcenie studentów m. in. w zakresie następujących zagadnień: pojęcie i istota państwa, koncepcje genezy państwa, państwospołeczeństwo-naród-jednostka oraz ich relacje w rozwoju historycznym, formy państwa, funkcje państwa, koncepcje państwa we współczesnej myśli polityczno-prawnej, pojęcie prawa, norma prawna, przepis prawny, stosunek prawny, źródła prawa, system prawa. 5. Zakład Stosunków Międzynarodowych prowadzony przez dra hab. Stefana Dudrę, prof. UZ. Celem Zakładu są badania naukowe oraz kształcenie studentów m. in. w zakresie następujących zagadnień: istota i funkcje internacjologii, uczestnicy stosunków międzynarodowych, systemy międzynarodowe, polska polityka zagraniczna, wyznaczniki polityki zagranicznej, struktury organizacyjne współczesnego świata i ich ewolucja, główne problemy współczesnego świata, stosunki transatlantyckie, istota i formy integracji europejskiej, koncepcje integracji europejskiej, uwarunkowania i etapy rozwoju integracji europejskiej, status prawno-ustrojowy Unii Europejskiej, Polska w Unii Europejskiej. 6. Zakład Systemów Politycznych kierowany przez dra hab. Andrzeja Małkiewicza, prof. UZ. Jego podstawowym zadaniem jest prowadzenie badań naukowych oraz kształcenie studentów m. in. w zakresie następujących zagadnień: system polityczny i jego elementy, typologia systemów politycznych, komparatystyka współczesnych systemów politycznych, współczesne teorie demokracji, funkcje wyborów w systemach demokratycznych i autorytarnych, systemy wyborcze, typologia reŝimów politycznych, struktura i funkcje parlamentu, pozycja głowy państwa, kompetencje rządu, władza sądownicza w systemie politycznym, miejsce partii i grup interesów w systemie politycznym, rywalizacja polityczna, system polityczny RP, społeczeństwo obywatelskie. 7. Zakład Teorii Polityki prowadzony przez dra hab. Wiesława Hładkiewicza, prof. UZ. Celem Zakładu jest prowadzenie badań naukowych oraz kształcenie studentów m. in. w zakresie następujących zagadnień: teoria i praktyka - spory dotyczące roli myślenia teoretycznego, podejście normatywne w polityce, podejście empiryczne w polityce, podejście krytyczne w polityce, podejście historyczne w polityce, teorie władzy politycznej, teorie 8

9 podmiotowości, teorie działań politycznych, teorie kultury politycznej, teorie zmiany i rozwoju politycznego, metodologia badań politologicznych. Trzeba przyznać, Ŝe środowisko naukowe Instytutu Politologii UZ jest stosunkowo młode oraz wywodzi się z rozmaitych ośrodków naukowych kraju. Mimo to w ciągu całego istnienia udało się juŝ wypracować znaczącą spuściznę intelektualną. Tacy pracownicy jak: prof. Stefan Dudra, prof. Bohdan Halczak, prof. Wiesław Hładkiewicz, prof. Olgierd Kiec, dr Iwona Korcz czy dr Robert Potocki posiadają dorobek naukowy sięgający ponad stu publikacji 2. Na dzień 1 XII 2009 roku potencjał intelektualny Instytutu zamykał się blisko w 1150 pozycjach bibliograficznych. Tylko w ostatnich dwóch latach ukazało się szereg nowych propozycji o charakterze monograficznym: Ryszarda Zaradnego Władza i społeczność Zielonej Góry w latach (Zielona Góra 2009), Roberta Potockiego Wojna sierpniowa (Warszawa 2009), Andrzeja Małkiewicza i Mariusza Gulczyńskiego Wiedza o partiach i systemach partyjnych (Warszawa 2008), Tomasza Klina Wizje ładu międzynarodowego w niemieckiej i anglosaskiej myśli geopolitycznej w okresie II wojny światowej (Toruń 2008), Stefana Dudry Poza małą ojczyzną: Łemkowie na Ziemi Lubuskiej (Wrocław 2008) oraz Dawida Kotlarka Zielona Góra w niemieckim piśmiennictwie do roku 1945 (w ujęciu historyczno-bibliograficznym) (Zielona Góra 2008). Nie sposób tu takŝe nie wspomnieć o szeregu wydawnictw o charakterze zbiorowym. Tylko w 2009 roku pracownicy Instytutu Politologii UZ wydali na tym obszarze następujące pozycje: Polityka regionalna w Polsce jako przestrzeń aktywności samorządu terytorialnego pod red. Waldemara Sługockiego, Problemy bezpieczeństwa Polski w XXI wieku: Studia historyczne i politologiczne, gdzie współredaktorem był Wiesław Hładkiewicz, Łemkowie, Bojkowie, Rusini: Historia, współczesność, kultura materialna i duchowa, gdzie współredaktorami byli Stefan Dudra i Bohdan Halczak, Kościoły, polityka, historia: ze studiów nad problemami mniejszości wyznaniowych w Polsce w XX i XXI wieku, pod redakcją Stefana Dudr y i Olgierda Kieca, Radykalna Lewica na ziemiach polskich w latach SDKPiL, KPRP, KPP pod redakcją Ryszarda Rauby oraz Zapisali się w dziejach Środkowego Nadodrza: szkice biograficzne, gdzie jednym z redaktorów był Dawid Kotlarek. NiezaleŜnie od tego zielonogórskie środowisko politologiczne jest organizatorem szeregu znaczących konferencji naukowych. Niektóre z nich mają nawet charakter cykliczny. Prof. Bohdan Halczak oraz prof. Stefan Dudra są organizatorami corocznej międzynarodowej konferencji naukowej poświeconej problematyce mniejszości narodowych i etnicznych w Europie Środkowo-Wschodniej. Ponadto Instytut, w kooperacji z innymi środowiskami 2 Publikacje pracowników Instytutu Politologii UZ na dzień 1 XI 2009 roku, < a_id=1048&wp_rodzaj_jednostki=1> (2 XI 2009). 9

10 naukowymi kraju, uczestniczy w edycji pisma Athenaeum: Polskie Studia Politologiczne. RównieŜ z Instytutem Historii UZ wydaje wspólnie periodyk: In Gremium: Studia nad Historią, Kulturą i Polityką. Ponadto szereg pracowników (prof. Stefan Dudra, prof. Wiesław Hładkiewicz, prof. Jarosław Macała, dr Tomasz Klin, dr Robert Potocki, mgr Anna Janiak) zasiada w radzie raukowej bądź składzie redakcyjnym biuletynu naukowonaukowego Instytutu Geopolityki Geopolityka i Przegląd Geopolityczny. W sumie trzeba podreślić, ze kadra naukowo-dydaktyczna Instytutu Politologii UZ jest stosunkowo młoda, ambitna i w pełni rozwoju naukowego. Przygotowywane są kolejne rozprawy habilitacyjne, doktorskie i monografie, które są dostrzegane nie tylko w kraju, ale i za granicą. Bardzo dobrze układa się współpraca między pracownikami Instytutu a studentami, którzy w duŝej części angaŝują się w działalność samorządu akademickiego, w Ŝycie Uniwersytetu i róŝne formy aktywności studenckiej w sposób wykraczający niejednokrotnie poza typowe sytuacje spotykane w szkolnictwie wyŝszym. Co zaś najwaŝniejsze, bardzo duŝe jest zaangaŝowanie w zdobywanie wiedzy wychodzące w sposób wykraczający poza standardy. I mimo, Ŝe współczynnik bezrobocia wśród absolwentów w województwie lubuskim naleŝy na najwyŝszych w kraju, na naszych absolwentów jest stałe zapotrzebowanie w róŝnego rodzaju instytucjach samorządowych i urzędach państwowych, partiach politycznych, biurach poselskich i senatorskich oraz lokalnej prasie społeczno-politycznej. Jedną z osób, która współczesnej odcisnęła swoje piętno na działalności naukowej i dydaktycznej Instytutu Politologii Uniwersytetu Zielonogórskiego jest niewątpliwie osoba prof. Wiesława Hładkiewicza, który od 2003 roku kieruje Zakładem Teorii Polityki. W tym czasie był on promotorem dwóch rozpraw doktorskich (Adama Ilciowa i Anny Łoś-Tomiak), autorem czterech recenzji doktorskich, jednej habilitacyjnej oraz pięciu recenzji wydawniczych. Nie sposób tu pokrótce wymienić ogromnego dorobku naukowego i publicystycznego, który liczy ponad dwieście pozycji, jak i aktywności na licznych konferencjach. W kraju uczestniczył on m.in. w sesjach organizowanych przez uczelnie lub instytucje naukowe w Warszawie, Wrocławiu, Poznaniu, Opolu, Szczecinie, Lublinie, Olsztynie, Kazimierzu Dolnym, Puławach. Z kolei poza granicami kraju występował z publicznymi odczytami w Berlinie, Dreźnie, Frankfurcie nad Odrą, Londynie, Wiedniu, Orchard Lake (USA) Lille, Vaudricourt, Rzymie, Brukseli, Cannes. Ponadto zaangaŝował się w powstanie i działalność think tanku Instytut Geopolityki. Za całokształt swojej działalności akademickiej prof. W. Hładkiewicz otrzymał w 2009 roku Medal Komisji Edukacji Naukowej. W tym okresie dał się on poznać nie tylko jako kompetentny i doświadczony nauczyciel akademicki, lecz takŝe jako sprawdzony organizator wielu imprez o charakterze naukowym oraz rzeczowy członek Rady Instytutu Politologii. Zyskał 10

11 takŝe szersze uznanie zarówno wśród kadry naukowej, jak i szerokich mas studenckich. Biorąc pod uwagę wspomniane uwarunkowania i okoliczności praca zbiorowa: W kręgu polityki, powstała z inicjatywy dwóch adiunktów IP UZ: Adama Ilciowa i Roberta Potockiego jest rozprawą raczej nietypową. Nie jest to bynajmniej zwyczajowa księga pamiątkowa (jubileuszowa), którą zwyczajowo tworzy się w ramach określonych jednostek organizacyjnych, lecz jak podkreślają to sami redaktorzy zbiór studiów dedykowanych prof. Wiesławowi Hładkiewiczowi z okazji 35-lecia pracy naukowej i dydaktycznej, którego podstawowym przesłaniem jest nie tylko uhonorowanie konkretnej osoby, lecz takŝe a moŝe przede wszystkim (auto)prezentacja potencjału naukowego, głównie młodszej kadry naukowej Instytutu Politologii UZ oraz jedna z szeregu inicjatyw intelektualnych mająca na celu szerszą i głębszą integrację zielonogórskiego środowiska politologicznego. Właśnie powyŝsze okoliczności i uwarunkowania sprawiły, Ŝe w tytułowej pracy zbiorowej dominują trzy duŝe grupy tematyczne: (1) mała ojczyzna, Ŝe szczególnym uwzględnieniem problematyki lubuskiej; (2) następnym eksponowanym wątkiem jest szeroko rozumiana problematyka polska oraz (3) wybrane problemy z obszaru Wielkiej Polityki. BERNADETTA NITSCHKE 11

12 ADAM ILCIÓW * W WIESŁAW HŁADKIEWICZ: RYS BIOGRAFICZNY iesław Hładkiewicz urodził się 11 sierpnia 1950 roku w Jasieniu (obecne województwo lubuskie), gdzie ukończył szkołę podstawową 1. Jego matka Maria z domu Humenna pochodziła z Monasterzysk; zaś nie- Ŝyjący juŝ ojciec z Podola. Dziadek Piotr był sekretarzem gmin zbiorowych i pracował jako leśniczy w dobrach rodu Badeni. W 1968 roku ukończył liceum ogólnokształcące w Zielonej Górze. Wówczas jego dyrektorem był legendarny twórca szczepu harcerskiego Makusyny Zbigniew Czarnuch, historyk z wykształcenia 2. W szkole średniej W. Hładkiewicz odpowiadał za redagowanie gazetki, za uzyskiwane wyniki w nauce odznaczony został dyplomem Honorowy uczeń szkoły. Był takŝe członkiem ZHP i Koła Historycznego. Po uzyskaniu matury, w latach , studiował historię na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu. Pracę magisterską: Ekspansja kolonialna Rzeszy niemieckiej w Afryce napisał pod kierunkiem prof. Janusza Pajewskiego. Recenzentem rozprawy był prof. Antoni Czubiński. Podczas studiów czynnie uczestniczył w pracach studenckiego koła naukowego historyków. Od l VII 1973 do l VII 1974 roku W. Hładkiewicz był pracownikiem naukowym, zatrudnionym jako asystent-staŝysta w Zakładzie Badań nad Polonią Zagraniczną PAN przy Instytucie Zachodnim 3. Jego zainteresowania badawcze koncentrowały się wówczas głównie na Ŝyciu społecznopolitycznym polskich uchodźców w zachodnich strefach okupacyjnych Niemiec, tamtejszej Polonii, polsko-niemieckich stosunkach transgranicznych oraz historii Niemiec. Za badania naukowe nad dziejami Polaków w Niemczech otrzymał w 1975 roku nagrodę Towarzystwa Łączności z Polonią Zagraniczną Polonia. W sierpniu 1974 roku powrócił do Zielonej Góry, gdzie z dniem 1 września tegoŝ roku rozpoczął pracę naukową i dydaktyczną w Instytucie Nauk * Absolwent Politechniki Zielonogórskiej i uczeń prof. Wiesława Hładkiewicza, adiunkt w Instytucie Politologii UZ; jest autorem kilkudziesięciu publikacji naukowych; w latach pracował równieŝ jako redaktor zarządzający (Managing Editor) w anglojęzycznym wydawnictwie uczelnianym IJAME. 1 Anna Szymczyk, w latach była nauczycielem w SP nr 1, zaś w kierownikiem tej szkoły. Następnie podjęła pracę w SP nr 2 w Jasieniu, gdzie pracowała aŝ do przejścia na emeryturę w 1991 roku. Wspaniały pedagog i matematyk. Pracę zawodową po ukończeniu Liceum Pedagogicznego w Bochni podjęła w 1955 r. w SP w Wicinie, koło Jasienia. 2 Po latach Jubilat poświęcił mu kilka wspomnień. Por.: W. Hładkiewicz, Zbigniew Czarnuch jakiego znam, Nadodrze, 6-19 IX 1987, nr 18, s. 6; Idem, Czarnuch jest jeden, Lubuskie Nadodrze 29 III 2001, nr 5, s Pierwszym kierownikiem Zakładu był prof. Zygmunt Dulczewski, potem prof. Antoni Czubiński, a następnie prof. Lech Trzeciakowski. 12

13 Społecznych WyŜszej Szkoły Pedagogicznej im. Tadeusza Kotarbińskiego. 4 Następnie pracował na stanowisku adiunkta w Zakładzie Wiedzy o Państwie, w Instytucie Historii. W latach współredagował pismo studenckie Faktor. Ponadto od 1974 roku współpracował takŝe z dwutygodnikiem Nadodrze. W tym teŝ czasie, pod kierunkiem prof. Janusza Pajewskiego, przygotował rozprawę doktorską: Polacy w zachodnich strefach okupacyjnych Niemiec , którą obronił w 1977 roku w Instytucie Historii UAM. Recenzentami monografii byli prof. Włodzimierz T. Kowalski i prof. Stanisław Kubiak. W 1982 roku pracę tę opublikowało drukiem Wydawnictwo Uczelniane WSP w Zielonej Górze. Od tego czasu zainteresowania naukowe W. Hładkiewicza koncentrowały się głównie na zagadnieniach dotyczących historii najnowszej Niemiec, stosunków polsko-niemieckich, polskiej emigracji politycznej w Niemczech i Wielkiej Brytanii. W 1986 roku Wydawnictwo Uczelniane WSP w Zielonej Górze wydało kolejną ksiąŝkę Jubilata: System kolonialny Rzeszy niemieckiej (recenzenci: prof. Janusz Pajewski, prof. Antoni Czubiński). We wrześniu 1979 roku przebywał na staŝu naukowym w Augsburgu jako stypendysta fundacji Deutscher Akademischer Austausch Dienst. Uczestniczył w konferencjach naukowych organizowanych przez uczelnie wyŝsze w Pecs (1976), Cottbus (1979, 1983), Gőstrow (1983), Dreźnie (1982, 1983, 1984), Strasbourgu (1982) i Exeter (1985). W latach 80. XX wieku, najpierw jako adiunkt w Instytucie Historii, a później w Instytucie Nauk Politycznych, zajmował się badaniami nad teorią młodzieŝy, organizacji młodzieŝowych i kulturą polityczną tej generacji. Ich wyniki publikował m.in. w centralnych wydawnictwach naukowych w Warszawie 5. W 1983 roku W. Hładkiewicz zredagował tom materiałów poświęconych teorii i metodologii badań nad kulturą polityczną studentów, który wydało Wydawnictwo Uczelniane WSP w Zielonej Górze. Jednocześnie kontynuował badania z zakresu nauki o polityce, wiedzy o państwie, w szczególności zajmował się problematyką elit politycznych w społeczeństwie, Zjednoczenia Polskiego w zachodnich strefach okupacyjnych Niemiec, organizacji młodzieŝowych w RFN i stosunków polskoniemieckich na pograniczu. W tym okresie prowadził zajęcia dydaktyczne z zakresu historii najnowszej Polski i wiedzy o państwie (zwłaszcza systemu polityczno-administracyjnego państwa). W latach był prodziekanem Wydziału Humanistycznego WSP w Zielonej Górze ds. studenckich i dydaktycznych. Dwukrotnie został wyróŝniony za dotychczasową pracę naukowo-dydaktyczną nagrodą III stopnia Ministra Nauki, Szkolnictwa WyŜszego i Techniki (1977, 1982) oraz wielokrotnie nagrodami Rektora WSP. 4 Rektorem uczelni był wówczas prof. Hieronim Szczegóła, dyrektorem administracyjnym zaś dr Stefan Boliński. 5 Zob. Bibliografia publikacji pracowników WyŜszej Szkoły Pedagogicznej w Zielonej Górze , opr. E. Kwaśniewicz, Zielona Góra 1987, s

14 W latach był przewodniczącym Oddziału Polskiego Towarzystwa Przyjaciół ONZ w Zielonej Górze i członkiem władz naczelnych tej organizacji. Współorganizował wyjazdy studyjne do europejskich siedzib ONZ w Genewie i Wiedniu. Był takŝe członkiem oficjalnych delegacji Towarzystwa składających wizyty w Londynie, Exeter, Sztokholmie i Uppsali na zaproszenie tamtejszych władz PTP ONZ. W Sztokholmie delegacja spotkała się wówczas z dyrektorem SIPRI (Sztokholmski Instytut Badań nad Pokojem) prof. Adamem Danielem Rotfeldem, późniejszym polskim ministrem spraw zagranicznych w rządzie Marka Belki 6. Z kolei w marcu 1988 roku uczestniczył w spotkaniu załoŝycielskim filii Instytutu Zachodniego w Zielonej Górze, która znacząco wpłynęła na oŝywienie działalności naukowej i popularyzatorskiej członków IZ z terenu ówczesnego województwa zielonogórskiego 7. Na początku lat 1990-tych W. Hładkiewicz powrócił do badań naukowych dotyczących polskiej emigracji politycznej w Wielkiej Brytanii po 1945 roku. W miesiącach wrzesień-grudzień 1991 roku przebywał w Londynie, gdzie prowadził kwerendę archiwalną w Instytucie i Muzeum gen. Władysława Sikorskiego, Instytucie Józefa Piłsudskiego i Studium Polski Podziemnej. Korzystał takŝe z Archiwum Osobowego Emigracji w Bibliotece Polskiej. Podczas tego pobytu, którego sponsorem była Fundacja Lanckorońskich z Brzezia 8, przeprowadził szereg rozmów-wywiadów z liderami polskiej emigracji niepodległościowej, zwłaszcza z prof. Edwardem Szczepanikiem, prof. Jerzym Augustem Gawendą, prof. Alicją Iwańską, Lidią Ciołkosz, hr. Ludwikiem Łubieńskim. W Katedrze Kulturoznawstwa Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie wygłosił w listopadzie 1991 roku dwa odczyty: Polski Londyn i jego politycy oraz Przemiany społeczno-polityczne i gospodarcze w Polsce w okresie transformacji ustrojowej. Kwerenda archiwalna, analiza czasopism, publikacji emigracyjnych, a takŝe rozmowy z działaczami społecznymi i liderami politycznymi środowiska polskiego w Londynie stały się podstawą kolejnych publikacji i artykułów naukowych. Dotyczyły m.in. działalności Towarzystwa Pomocy Polakom w Londynie, legalizmu oraz młodego pokolenia emigrantów w Wielkiej Brytanii. 17 października 1991 roku w Ognisku Polskim uczestniczył w spotkaniu z byłą premier rządu JKM Margaret Tchatcher 9. W latach W. Hładkiewicz został po raz drugi wybrany prodziekanem Wydziału Humanistycznego WSP w Zielonej Górze do spraw 6 40 lat ONZ, Zielona Góra 1985, s W. Hład kiewicz, Utworzenie filii Instytutu Zachodniego w Zielonej Górze, Przegląd Zachodni 1988, nr 5/6, s Powiernikiem Fundacji był wówczas Jan hr. Badeni. Por.: W. Hładkiewicz, Benefactors: The Badeni Family Line in the History of the Republic, London 1995, s Spotkanie zorganizował red. Zbigniew Raciejski (prezes Anglo-Polish Conservative Society, były pracownik RWE w Monachium), a prowadził je lord Bethel MEP. Uczestniczył w nim równieŝ sir Bernard Ingam szef biura prasowego M. Tchatcher. 14

15 studenckich i dydaktycznych. Jednocześnie kontynuował badania z zakresu nauki o polityce i wiedzy o państwie, a zwłaszcza elit politycznych. W opublikowanej przez Wydawnictwo Uczelniane WSP w 1993 roku drugiej części skryptu pod red. prof. Alberta Pawłowskiego: Wiedza o państwie przygotował osiem rozdziałów (rozdz. od II do IX). Dotyczyły one: ruchów społecznych i politycznych, partii politycznych, systemów partyjnych, grup nacisku, władzy politycznej, elit politycznych, opinii publicznej i kultury politycznej. Z dniem l VII 1994 roku rozpoczął pracę, jako adiunkt w Instytucie Organizacji i Zarządzania na Wydziale Podstawowych Problemów Techniki WyŜszej Szkoły InŜynierskiej w Zielonej Górze. 10 W tym samym roku Wydawnictwo Uczelniane WSI wydało drukiem kolejną monografię Polska elita polityczna w Londynie , która stała się z kolei podstawą kolokwium habilitacyjnego w Instytucie Nauk Politycznych Uniwersytetu Wrocławskiego (w 1995 roku ukazało się jej II wydanie, a w 1997 III). Recenzentami pracy byli prof. Stanisław Dąbrowski i prof. Jan Kurowicki. Dorobek habilitanta opiniowali prof. Stanisław Dąbrowski i prof. Andrzej Paczkowski. Stopień naukowy doktora habilitowanego W. Hładkiewicz otrzymał 31 maja 1996 roku 11. W tym czasie Jubilat uczestniczył takŝe w sympozjach organizowanych przez PAN: (1) 9 VII 1994 roku Problem legalizmu i ciągłości władz Rzeczypospolitej na emigracji, gdzie wygłosił referat: Problem Niemiec i stosunków polsko-niemieckich w myśli politycznej polskiej emigracji niepodległościowej w Londynie po II wojnie światowej; (2) 8 XII 1994 roku Polska myśl polityczna na emigracji w latach , gdzie wystąpił z odczytem Niemcy i stosunki polsko-niemieckie po II wojnie światowej w myśli politycznej Aleksandra Bregmana; (3) 7 XII 1996 roku Polska emigracja polityczna lat dziewięćdziesiątych, gdzie przedstawił artykuł Bilans i perspektywy emigracji polskiej w Wielkiej Brytanii. W 1996 roku W. Hładkiewicz został wybrany wiceprzewodniczącym Światowej Rady Badań nad Polonią z siedzibą w Londynie i Gorzowie Wlkp. Twórcą tej społecznej organizacji był prof. Edward Szczepanik, zarazem prezes Zarządu Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie (i ostatni premier rządu RP na emigracji). W 1998 roku Jubilat został mianowany przez rektora Politechniki Zielonogórskiej na stanowisko profesora nadzwyczajnego oraz kierownika Zakładu Nauk Społecznych w Instytucie Organizacji i Zarządzania i członka komisji rektorskiej ds. wydawniczych na lata W kolejnej kadencji ( ) nadal kierował Zakładem Nauk Społecznych. Zajęcia dydaktyczne prowadził z zakresu historii najnowszej Polski, wiedzy o państwie, wiedzy o Unii Europejskiej (europeistyki), organiza- 10 Funkcję dyrektora Instytutu pełnił wówczas prof. Marian Eckert. 11 Uchwałę o nadaniu stopnia naukowego doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie teorii polityki zatwierdziła 25 XI 1996 roku Centralna Komisja do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych. 15

16 cji sektora publicznego, strategii rozwoju regionalnego oraz systemu polityczno-administracyjnego państwa. Z zakresu powyŝszej problematyki wypromował przeszło dwustu magistrantów i dyplomantów. 23 VI 1999 roku, jako wiceprzewodniczący Rady Porozumiewawczej Badań nad Polonią, uczestniczył w otwarciu Muzeum Dyplomacji i Uchodźstwa Polskiego w Bydgoszczy 12. Ponadto był współorganizatorem wystawy Jubileusz 2000: Polacy w historii świata autorstwa Mariana Dąbrowskiego. Do Polski przywiózł ją Ryszard Ciskowski wiceprezes Kongresu Polonii Amerykańskiej. Ekspozycja przedstawiała m.in. materiały dotyczące Konstytucji 3 Maja, działalności Tadeusza Kościuszki w USA, powstań narodowych, cudu nad Wisłą 1920 roku, zbrodni katyńskiej, bitwy o Wielką Brytanię, powstania warszawskiego, narodzin Solidarności oraz XX-lecia pontyfikatu Jana Pawła II. Zainteresowanych wystawą w bibliotece im. Cypriana Kamila Norwida oprowadzali Wiesław Hładkiewicz i Marek Szczerbiński. W dniach V 2000 roku uczestniczył w seminarium naukowym Saint Mary College (Orchard Lake, Michigan), gdzie wygłosił referat Polska emigracja polityczna wobec transformacji ustrojowej w Polsce Uczestnikami panelu byli m.in. prof. Ewa Thompson z Harwardu, prof. Bronisław Misztal, marszałek Senatu RP prof. Andrzej Stelmachowski. Z kolei października tegoŝ roku brał udział w obradach I Światowego Polonijnego Spotkania Intelektualistów, Ludzi Kultury i Sztuki w Cannes. Przedstawił tam własne wyniki badań naukowych, wydawnictwa Rady Porozumiewawczej Badań nad Polonią oraz prowadził obrady plenarne, a 13 grudnia w I Polonijnym Salonie Jesiennym w Brukseli, gdzie prezentował swój dorobek naukowy i publicystyczny poświęcony Polonii i polskiej emigracji politycznej w Wielkiej Brytanii. W 1986 roku W. Hładkiewicz otrzymał Nagrodę Twórczą Młodych Zielone Grono, zaś dwa lata później nagrodę KsiąŜka Roku Oddziału Stowarzyszenia Autorów Polskich w Zielonej Górze za monografię System kolonialny Rzeszy niemieckiej W dniu 29 XI 2001 roku, podczas VI Międzynarodowego Sympozjum Biografistyki Polonijnej w Konsulacie Generalnym RP w Brukseli, otrzymał Medal Honorowy Polonia Semper Fidelis za całokształt badań nad Polonią zagraniczną i polską emigracją niepodległościową w Niemczech i Wielkiej Brytanii. 12 Na pewien okres czasu w muzeum zainstalowano siedzibę Rady Porozumiewawczej Badań nad Polonią. Komitet organizacyjny Rady Porozumiewawczej Badań nad Polakami i Polonią na Obczyźnie utworzono na wniosek prof. Jerzego Wisłockiego. Przewodniczącym Rady został wybrany prof. Edward Szczepanik, a sekretarzem generalnym prof. Tadeusz Radzik dyrektor Instytutu Historii UMCS w Lublinie. Por.: M.B. Topolska, Spotkanie badaczy z Polski i emigracji, Tydzień Polski, Londyn 24 VIII

17 Fot. 1. Medal honorowy Polonia Semper Fidelis dla prof. W. Hładkiewicza Od 2003 roku W. Hładkiewicz jest zatrudniony na stanowisku profesora nadzwyczajnego w Instytucie Politologii Uniwersytetu Zielonogórskiego, gdzie pełni funkcję kierownika Zakładu Teorii Polityki. Jest promotorem dwóch rozpraw doktorskich w zakresie nauki o polityce autorstwa Adama Ilciowa i Anny Łoś-Tomiak. W tym czasie napisał cztery recenzje prac doktorskich, jedną rozprawy habilitacyjnej (Zygmunt Woźniczka) i pięć recenzji wydawniczych. Ponadto wygłosił referaty na ponad sześćdziesięciu konferencjach i sesjach naukowych, z których ponad dwadzieścia miało charakter międzynarodowy. Wystąpienia dotyczyły najnowszej historii Polski, polskiej emigracji politycznej, liderów politycznych, pogranicza polskoniemieckiego, teorii polityki i metodologii badań politologicznych. W kraju uczestniczył m.in. w sesjach organizowanych przez uczelnie lub instytucje naukowe w Warszawie, Wrocławiu, Poznaniu, Opolu, Szczecinie, Lublinie, Olsztynie, Kazimierzu Dolnym, Puławach. Poza granicami kraju brał udział w konferencjach naukowych w Berlinie, Dreźnie, Frankfurcie nad Odrą, Londynie, Wiedniu, Orchard Lake (USA) Lille, Vaudricourt, Rzymie, Brukseli, Cannes. Był organizatorem ośmiu sesji naukowych. Prowadzi takŝe 17

18 działalność popularyzatorską w lokalnej prasie i na łamach Radio Zachód, gdzie w latach był członkiem Rady Programowej. Prof. Wiesław Hładkiewicz duŝe znaczenie przywiązuje do kształcenia młodej kadry naukowej. Oprócz wypromowanych dwóch doktorów, kolejne dwie osoby pod jego kierownictwem kontynuują studia dokoranckie. Systematycznie powiększa się grono magistrów, wysoko ceniących sobie współpracę z promotorem. Dorobek naukowy prof. W. Hładkiewicza obejmuje ogółem pięć monografii, jedenaście redakcji prac zbiorowych oraz ponad dwieście publikacji w polskich i zagranicznych czasopismach i wydawnictwach naukowych. Współpracuje z kilkoma uczelniami i instytucjami naukowymi w kraju i za granicą Lille (prof. Edmond Gogolewski), Vaudricourt (prof. Zbigniew Judycki), PUNO w Londynie (prof. Stanisław Portalski), Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczyźnie w Londynie. W ciągu ponad 35-letniej działalności naukowej, dydaktycznej, społecznej i politycznej został uhonorowany wieloma odznaczeniami i wyróŝnieniami. Otrzymał: Nagrodę Towarzystwa Łączności z Polonią Zagraniczną (1975), Srebrny KrzyŜ Zasługi (1983), Medal za zasługi dla Miasta Zielonej Góry (1984), Odznakę za zasługi w rozwoju województwa zielonogórskiego (1985), Medal Lubuskiego Towarzystwa Kultury (1987), Medal Honorowy Polonia Semper Fidelis (2001). Jest członkiem Instytutu Zachodniego w Poznaniu, Lubuskiego Towarzystwa Naukowego, Polskiego Towarzystwa Historycznego, Polskiego Towarzystwa Nauk Politycznych oraz organizacji społecznych: Odd Fellows, a wcześniej Rotary Club. Charakteryzując osobowość Jubilata nie sposób pominąć pewnych wydarzeń i sfer jego aktywności, w duŝym stopniu osobistych. Lubił w młodości grać w koszykówkę i piłkę noŝną. Bardzo serio i zobowiązująco traktuje przyjaźnie i koleŝeństwo. Lubi cięte, inteligentne riposty, wobec studentów trzyma klasę, za co jest lubiany. Pisze wiersze, nie tylko do szuflady. Uprawia równieŝ eseistykę historyczną. 15 lipca 2009 roku prof. Wiesław Hładkiewicz za całokształt swej pracy naukowej i dydaktycznej otrzymał Medal Komisji Edukacji Narodowej. 18

19 BIBLIOGRAFIA NAUKOWA WIESŁAWA HŁADKIEWICZA 1974 ~ Czasopiśmiennictwo polskie na terenie Niemiec Zachodnich w latach , Przegląd Zachodni 1974, nr 2, s ~ Dolne ŁuŜyce w świetle historiografii niemieckiej (zarys biograficzny), Zielonogórskie Zeszyty Muzealne, 1975, t. V, s ~ Represje hitlerowskie wobec Polonii Westfalsko-Nadreńskiej w latach , Przegląd Zachodni 1975, nr 2, s ~ Z historii szkolnictwa polskiego w Niemczech Zachodnich w latach , Przegląd Polonijny 1975, z. 2, s ~ Andrykiewicz J., Kształtowanie postaw patriotycznych w działalności wychowawczej organizacji młodzieŝowych [w:] Patriotyzm: V Ogólnopolska Sesja Naukowa, Hieronim Szczegóła (red.), Zielona Góra 1977, s ~ Czytelnictwo prasy regionalnej wśród studentów WyŜszej Szkoły Pedagogicznej [w:] Rola prasy w Ŝyciu społeczno-politycznym Ziemi Lubuskiej, Zielona Góra 1977, s ~ J. Koniusz (red.), Lubsko-Jasień: Z dziejów i współczesności, Zielona Góra 1977, ss ~ PrzeobraŜenia struktury miejskiej Jasienia w latach [w:] Ibidem, s ~ Wyzwolenie Lubska i Jasienia w 1945 roku [w:] Ibidem, s Szpak M., ~ Zarys dziejów Fabryki Maszyn Budowlanych w Jasieniu w latach [w:] Ibidem, s ~ Metodologiczne i dydaktyczne problemy historii regionalnej, Przegląd Lubuski 1980, nr 4, s ~ Organizacje młodzieŝowe jako instytucjonalna determinanta polityki międzynarodowej [w:] Determinanty polityki zagranicznej i międzynarodowej (z problematyki funkcji wyjaśniającej i dydaktycznej nauki stosunków międzynarodowych): Materiały z konferencji, E. Pałyga (red.), Warszawa 1981, s ~ Sułkowski Józef [w:] Polacy w historii i kulturze krajów Europy Zachodniej. Słownik biograficzny, K. Kwaśniewski, L. Trzeciakowski (red.), Poznań 1981, s

20 1982 ~ Aktywność polityczna i społeczno-zawodowa młodzieŝy pracującej województwa zielonogórskiego, Studia i Materiały: Nauki społecznopolityczne 1982, z. 1, s ~ Polacy w zachodnich sferach okupacyjnych Niemiec , Zielona Góra 1982, ss ~ Die polnische Geschichte in Lehrbuchern der BRD, Zeitschrift Vergleihende Pëdagogik 1983, nr 3, s ~ Fight and Freedom in the Consciousness of the Columbus Generation in Poland. Range of Activity and Though [w:] Actes du Ille Colloque de Strasbourg. Les adolescents dans la Paix et dans la querre Teenagers in Peace and War, Strasbourg 1983, s ~ (red.), Kultura polityczna studentów, Zielona Góra 1983, ss ~ MłodzieŜ i jej organizacje w systemie stosunków międzynarodowych (ujęcie modelowe) [w:] Stosunki międzynarodowe: Problemy badań i teorii, A. Bodnar i W.J. Szczepański (red.), Warszawa 1983, s ~ Model kultury politycznej [w:] Kultura polityczna studentów, ~ (red.), Zielona Góra 1983, s ~ Patologie społeczne młodzieŝy w warunkach kryzysu społecznopolitycznego, Problemy MłodzieŜy 1983, nr 2, s ~ Reaktywowanie i działalność Związku Polaków w Niemczech w latach [w:] 60-lecie działalności Związku Polaków w Niemczech ( ), Instytut Zachodni, Poznań, I ~ Stan badań nad dziejami ludności polskiej pogranicza [w:] Związek Polaków w Niemczech na południowym Pograniczu , Lubuskie Towarzystwo Naukowe, Zielona Góra, 12 V ~ Działalność Zjednoczenia Polskiego na terenie brytyjskiej strefy okupacyjnej Niemiec w latach , Studia i Materiały: Nauki społeczno-polityczne 1984, z. 3, s ~ Kontakty i współdziałanie organizacji młodzieŝowych, Ibidem, s ~ Przejawy aktywności młodzieŝy w świetle działań ZSMP [w:] Gmina Siedlec. Przeszłość i teraźniejszość, J. Brzeziński (red.), Zielona Góra 1984, s ~ Socjalizacja polityczna jako element kształtowania świadomości społecznej jednostki [w:] Świadomość społeczna, t. 1, E. Hajduk i A. Pawłowski (red.), Zielona Góra 1984, s ~ Współpraca na polu oświaty i nauki [w:] Współpraca przygraniczna PRL-NRD, H. Szczegóła, K. H. Gräfe (red.), Zielona Góra 1984, s

21 1985 ~ Die Zusammenarbeit der Jugendorganizationen im Grenzgebiet [w:] Freundschaft und Zusammenarbeit im Grenzgebiet der DDR und VR Polen ( ). Sammelband. Dresdner Reihe zur Forschung, K. H. Gräfe, H. Szczegóła (red.), Karl Friedrich Wilhelm Wander, Dresden 1985, s ~ Ewolucje aktywności politycznej młodzieŝy Republiki Federalnej Niemiec [w:] Sesja Klubów Publicystów Międzynarodowych, Zielona Góra 1985, s ~ MłodzieŜ jako podmiot procesu dziejowego [w:] Teoretycznometodologiczne problemy badań nad młodzieŝą, J. M. Kurowski (red.), Warszawa 1985, s ~ Ruch młodzieŝowy jako przedmiot refleksji naukowej [w:] Metodologiczne aspekty badań nad dziejami ruchu młodzieŝowego w PRL. Materiały z konferencji, H. Szczegóła (red.), Zielona Góra 1985, s ~ Skład społeczno-zawodowy, warunki bytowe i problemy repatriacji ludności polskiej w zachodnich strefach okupacyjnych Niemiec [w:] Skutki II wojny światowej i okupacji dla gospodarki polskiej i drogi ich przezwycięŝania, Akademia Ekonomiczna, Wrocław, 4 XII ~ Teoria młodzieŝy komentarze i postulaty do interdyscyplinarnej interpretacji problemu [w:] Teoretyczno-metodologiczne problemy badań nad młodzieŝą, J. M. Kurowski (red.), Warszawa 1985, s ~ Zu einigen ausgewählten Geschichtspunkten der Traditionen und Erscheinungsformen der Kooperation zwischen den polnischen und den deutschen Volk, Serbska Šula, Budjisin 1985, nr 12, s R. Ławniczak, ~ (red.), Ruchy pokojowe i ekologiczne w Europie: Materiały z konferencji naukowej, Zielona Góra 1986, ss. 85. ~ Organizacje młodzieŝowe w systemie politycznym i wychowawczym szkoły wyŝszej [w:] Kształtowanie przekonań i postaw studentów w szkole pedagogicznej. Materiały z konferencji naukowej, F. Pastwa, ~ (red.), Zielona Góra 1986, s F. Pastwa, ~ (red.), Kształtowanie postaw i przekonań studentów w szkole pedagogicznej, WyŜsza Szkoła Pedagogiczna w Zielonej Górze, Zielona Góra 1986, ss ~ Ruchy pokojowe młodzieŝy w Republice Federalnej Niemiec (kierunki i formy aktywności) [w:] Ruchy pokojowe i ekologiczne w Europie: Materiały z konferencji naukowej, R. Ławniczak, ~ (red.), Zielona Góra 1986, s ~ System kolonialny Rzeszy niemieckiej , Zielona Góra 1986, ss. 333 (Rec.: Czapliński M., Przegląd Historyczny, 1988, z. 1, s ). 21

22 1987 ~ Problemy wojny i pokoju w Karcie Narodów Zjednoczonych [w:] Problemy wojny i pokoju, WSP, Zielona Góra, V ~ Ścibor Z., Współczesne problemy Polski i świata w opinii młodzieŝy [w:] Świadomość społeczna 2, Zielona Góra 1988, s ~ Moralność w polityce: Przyczynek do zagadnienia wartości w Ŝyciu publicznym [w:] Międzynarodowa konferencja naukowa nt. Humanizacja kształcenia nauczycieli wokół problematyki wartości, Zielona Góra, V ~ Pojęcie wojny i pokoju w Karcie Narodów Zjednoczonych [w:] Świadomość społeczna: Problemy wojny i pokoju, Zielona Góra 1990, s ~ Społeczeństwo regionalne w procesie przemian społecznych, Rocznik Lubuski 1991, t. XV, s ~ Polski Uniwersytet na Obczyźnie, Rocznik Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie, Londyn 1992, s ~ Elity polityczne [w:] Wiedza o państwie, A. Pawłowski (red.), cz. II, Zielona Góra 1993, rozdz. VII, s ~ Grupy nacisku [w:] Ibidem, rozdz. V, s ~ Kultura polityczna [w:] Ibidem, rozdz. IX, s ~ Opinia publiczna [w:] Ibidem, rozdz. VIII, s ~ O kłopotliwym problemie stereotypów w świadomości społecznej obywateli Polski i Niemiec (głos w dyskusji), Rocznik Lubuski 1993, t. XVIII, s ~ O problemie stereotypów w świadomości społecznej obywateli Polski i Niemiec, Ibidem, 1993, t. XVIII, s ~ Partie polityczne [w:] Wiedza o państwie, rozdz. III, s ~ Ruchy społeczne i polityczne [w:] Ibidem, rozdz. II, s ~ Systemy partyjne [w:] Ibidem, rozdz. IV, s ~ Władza polityczna [w:] Ibidem, rozdz. VI, s ~ Związek Polaków w Niemczech w zachodnich strefach okupacyjnych Niemiec , Civitas Christiana, Zielona Góra 1993, ss. 18. ~ Związek Polaków w Niemczech w zachodnich strefach okupacyjnych Niemiec [w:] 70-ta rocznica powstania Związku Polaków w 22

23 Niemczech na byłym pograniczu polsko-niemieckim, Civitas Christiana, Zielona Góra, 7 X ~ Kasprzak Z., Jasień dzieje miasta, Jasień 1994, ss. 48. ~ Legalizm jako święty Graal polskiej emigracji niepodległościowej [w:] Fundamentalizm współczesny, A. Pawłowski (red.), Zielona Góra 1994, s ~ Młode pokolenie emigrantów polskich w Wielkiej Brytanii wobec przemian społecznych i politycznych w Polsce [w:] MłodzieŜ w okresie przemian społecznych, E. Hajduk i in. (red.), Zielona Góra 1994, s ~ Politik: Kommentar zur semantischen Analyse des Begriffes, Studia i Materiały WSP: Germanistyka 1994, t. XXXIX, s ~ Polska elita polityczna w Londynie , Zielona Góra 1994, ss ~ Elity polityczne i grupy interesu [w:] Państwo w społeczeństwie: Wstęp do politologii, A. Pawłowski (red.), t. II, Zielona Góra 1995, s ~ Polska elita polityczna w Londynie , Zielona Góra , ss. 227 (Rec.: Wolsza T., Dzieje Najnowsze, 1998, nr 2, s ). ~ Struktura polityczna społeczeństwa [w:] Państwo w społeczeństwie: Wstęp do politologii, A. Pawłowski (red.), t. II, Zielona Góra 1995, s ~ Bilans i perspektywy emigracji polskiej w Wielkiej Brytanii, Przegląd Polonijny, 1997, z. 2, s ~ KuŜdowicz P., Filozoficzne i politologiczne aspekty ekologii [w:] Ekologia Pogranicza: II Polsko-Niemiecka Konferencja Naukowa, IBEN, Gorzów Wlkp. 1997, s ~ Polacy i Niemcy: Przemiany uprzedzeń i stereotypów młodzieŝy [w:] Transgraniczność w perspektywie socjologicznej, L. Gołdyka (red.), Zielona Góra 1997, s ~ Polska elita polityczna w Londynie , Zielona Góra , ss ~ Problemy kształtowania się elit politycznych i gospodarczych w lokalnej społeczności (na przykładzie Jasienia) [w:] Nowoczesne zarządzanie przedsiębiorstwem: II Konferencja Naukowa, Zielona Góra 1997, s ~ Jan Badeni. Szkic do portretu, w: Losy Polaków: III Sympozjum Biografistyki Polonijnej, A. Judycka i Z. Judycki (red.), Lublin 1998, s

24 ~ KuŜdowicz P., Pogranicze-euroregion-ekorozwój od dystansów do współpracy społeczno-gospodarczej [w:] Ekologia Pogranicza: III Polsko-Niemiecka Konferencja Naukowa, IBEN, Gorzów Wlkp. 1998, s ~ Słubice: Wybrane aspekty zarządzania miastem przygranicznym w Euroregionie Pro Europa Viadrina, Management 1998, vol. 2, no 4, s ~ Wayda J., Zarządzanie gminą jako funkcja władzy lokalnej [w:] Nowoczesne zarządzanie przedsiębiorstwem: III Konferencja Naukowa, Zielona Góra 1998, s ~ Bednarski R., Euroregion Sprewa-Nysa-Bóbr na tle związków transgranicznych w Europie Zachodniej, Management 1999, vol. 3, no 2, s ~ Formy aktywności emigracji polskiej na forum międzynarodowym : Przegląd ogólny [w:] Akcja niepodległościowa na terenie międzynarodowym , T. Piesakowski (red.), Londyn 1999, s ~ Fragmenty najnowszych dziejów Polski w twórczości publicystycznej Kazimierza Globisza [w:] Prace naukowe Rady Porozumiewawczej Badań nad Polonią, t. 1, M. Szczerbiński, A. Suchtzic (red.), Gorzów Wlkp. 1999, s ~ La protection des Polonais en France, problems d integration et d assimilation [w:] Textes re unis par Edmond Gogolewski, Lille 1999, s ~ Obraz Polaków w świadomości społecznej obywateli Republiki Federalnej Niemiec [w:] Europa Regionum, t. 4, Szczecin 1999, s ~ Polacy i Niemcy: Przemiany uprzedzeń i stereotypów młodzieŝy, w: Transgraniczność w perspektywie socjologicznej, L. Gołdyka (red.), Zielona Góra , s ~ The Role and Meaning of New Economic Elites in the Process of Transformation, Management 1999, vol. 3, no 1, s ~ Wayda J., Rola małych i średnich przedsiębiorstw w procesie transformacji na pograniczu polsko-niemieckim [w:] Nowoczesne zarządzanie przedsiębiorstwem: IV Konferencja Naukowa, Politechnika Zielonogórska, Zielona Góra 1999, s ~ W kręgu socjologii i literatury. O twórczości Alicji Iwańskiej ( ) [w:] Losy Polek: IV Międzynarodowe Sympozjum Biografistyki Polonijnej, A. Judycka i Z. Judycki (red.), Czelej, Lublin 1999, s ~ Wontor B., Pogranicze polsko-niemieckie w okresie transformacji, w: Ekologia Pogranicza: IV Polsko-Niemiecka Konferencja Naukowa, IBEN, Gorzów Wlkp. 1999, s ~ Znaczenie i rola nowych elit ekonomicznych w procesie transformacji, Management 1999, vol. 3, No 1, s

25 2000 ~ Bednarski R., Region-Regionalizm-Transgraniczność [w:] Ekologia Pogranicza, R. Woźniak (red.), Gorzów Wlkp. 2000, s ~ Druga Wielka Emigracja i Polonia wobec przemian w Polsce , [w:] Dzieje Drugiej Wielkiej Emigracji w latach Rada Porozumiewawcza Badań nad Polonią. Rozprawy i Studia, M. Szczerbiński i T. Wolsza (red.), t. 1, Gorzów Wlkp. 2000, s Eckert M., ~, Politechnika Zielonogórska , Zielona Góra 2000, ss ~ Elity polityczne w lokalnej społeczności: W kręgu teorii i praktyki [w:] Aktywizacja społeczności lokalnych w procesie integracji europejskiej, Zielona Góra 2000, s ~ Emigracja wobec wydarzeń w Polsce w latach [w:] Idea niepodległości i suwerenności narodowej w działalności Polaków w kraju i na obczyźnie ( ). Prace naukowe Rady Porozumiewawczej Badań nad Polonią, M. Szczerbiński (red.), t. 4, Gorzów Wlkp. 2000, s ~ Ilciów A., Miejsce i rola marketingu politycznego w kampaniach wyborczych, Management 2000, vol. 4, no 2, s ~ Mazurkiwicz P., Polski ruch naukowy i akademicki w zachodnich strefach okupowanych Niemiec ( ) [w:] Nauka polska na obczyźnie. Stan i perspektywy badawcze. Prace naukowe Rady Porozumiewawczej Badań nad Polonią, ~, M. Szczerbiński (red.), t. 3, Gorzów Wlkp. 2000, s ~ The Place and Role of Elites in Modern Society, Management 2000, vol. 4, no 1, s ~ Polonia i polscy dipisi w okupowanych Niemczech wobec tzw. Ziem Odzyskanych w latach , Studia Zachodnie 2000, t. 5, s ~ Polska emigracja wobec transformacji ustrojowej w Polsce w latach [w:] Dziesięć lat transformacji ustrojowej w Polsce, Cz. Osękowski (red.), Zielona Góra 2000, s ~ Rola i znaczenie biografistyki w badaniach elit społecznych polskich środowisk emigracyjnych [w:] Teoria biografistyki, A. Judycka i B. Klimaszewki (red.), Lublin 2000, s ~ M. Szczerbiński (red.), Nauka polska na obczyźnie. Stan i perspektywy badawcze. Prace naukowe Rady Porozumiewawczej Badań nad Polonią, t. 3, Gorzów Wlkp ~ Szczerbiński M., Edukacja kulturalna w działalności Związku Harcerstwa Polskiego poza granicami kraju w latach [w:] Edukacja kulturalna dzieci i młodzieŝy: Kongres Kultury Polskiej 2000, Zielona Góra 2000, s

26 ~ Transformacja ustrojowa w Polsce w opiniach emigracji polskiej w Wielkiej Brytanii , Rocznik Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie, Londyn 2000, t. XLII, s ~ Wontor B., Rola liderów lokalnych w kreowaniu współpracy transgranicznej [w:] Ekologia Pogranicza, R. Woźniak (red.), Gorzów Wlkp. 2000, s ~ Ilciów A., MenedŜer i polityk liderzy realizujący wizję organizacji [w:] Nowoczesne zarządzanie przedsiębiorstwem, t. 2, Zielona Góra 2001, s ~ Ilciów A., Region lubuski w procesach globalizacji i modernizacji [w:] Ekologia Pogranicza, R. Woźniak (red.), Gorzów Wlkp. 2001, s ~ Ilciów A., Rola organizacji pozarządowych w kreowaniu społecznych inicjatyw lokalnych, Management 2001, vol. 5, no 2, s ~ Jan Badeni w lotnictwie polskim i brytyjskim [w:] Polacy i osoby polskiego pochodzenia w siłach zbrojnych i policji państw obcych: Historia i współczesność: VI Międzynarodowe Sympozjum Biografistyki Polonijnej, A. Judycka i Z. Judycki (red.), Toruń 2001, s Mazurkiewicz P., ~, Podkomendni płk Franciszka Sobolty: Polskie oddziały wartownicze w Niemczech w latach [w:] Polacy i osoby polskiego pochodzenia w siłach zbrojnych i policji państw obcych: Historia i współczesność: VI Międzynarodowe Sympozjum Biografistyki Polonijnej, A. Judycka i Z. Judycki (red.), Toruń 2001, s ~ Polonia jako zjawisko społeczne i podmiot badań naukowych [w:] Prace naukowe Światowej Rady Badań nad Polonią, t. 7, Gorzów Wlkp. 2001, s ~ Polonia jako zjawisko społeczne i podmiot badań naukowych [w:] Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość Polaków na Wschodzie: Konferencja Naukowa, M. Szczerbiński i T. Wolsza (red.), Gorzów Wlkp. 2001, s ~ Problematyka badań polskiej emigracji w Niemczech po 1945 roku komentarze metodologiczne [w:] Organizacje polonijne: Dzieje, współczesność, perspektywy. Prace naukowe Rady Porozumiewawczej Badań nad Polonią, M. Szczerbiński (red.), t. 2, Gorzów Wlkp. 2001, s ~ Sokolstwo polskie po II wojnie światowej ( ) [w:] Zarys dziejów Sokolstwa Polskiego w latach , E. Małolepszy i Z. Pawluczuk (red.), Częstochowa 2001, s ~ Szczerbiński M., Problemy międzynarodowej integracji w działalności Rady Porozumiewawczej Badań nad Polonią [w:] Polonia wobec integracji europejskiej, J. Knopek (red.), Bydgoszcz 2001, s ~ The Use of the Concept of Marketing in Political Studies, Management 2001, vol. 5, no 1, s