Numer 5/2011 Kultura na słodko Człowiek z czekolady Bezinteresowni Dama z pędzlem Na starcie Nadzwyczajne szaleństwo Na pointach

Transkrypt

1 Numer 5/2011 Kultura na słodko Nieczęsto zdarza się, że cukiernik stawia trzy teatry. Właśnie to zrobił w Łodzi przed ponad stu laty Fryderyk Sellin. Współcześnie żyjący łódzki przedsiębiorca, Robert Dybalski, zastanawia się z nami, jak uhonorować swojego wielkiego poprzednika z branży ( Człowiek z czekolady ). Bezinteresowni Jakie jest znaczenie stowarzyszeń artystów amatorów? Nie mają wyłącznie charakteru spotkań towarzyskich, jak mogłoby się wydawać. Tego typu kluby gromadzą osoby z najbardziej bezinteresownym podejściem do sztuki: one nie chcą kształtować nowych trendów ani nawet wpisywać się w te najświeższe. Po prostu próbują tworzyć ( Dama z pędzlem ). Na starcie Studenci Wydziału Aktorskiego PWSFTViT po zaprezentowaniu spektaklu dyplomowego opowiadają o pracy nad rolami, ale i o swojej uczelni. Opinię o niej mają jak najlepszą: Daje ogromne możliwości. Jestem przekonana, że dostałam się do najlepszej szkoły teatralnej w Polsce. Jak wypadną w porównaniu z młodymi aktorami z innych uczelni podczas majowego Festiwalu Szkół Teatralnych? ( Nadzwyczajne szaleństwo ). Na pointach W szkole spędza na ogół dziesięć godzin dziennie, czasem zajęcia wypadają w weekendy. Nauka w szkole baletowej kosztuje ją wiele wysiłku, ale warto go podjąć. Milena Bartoszewska jest zapraszana na międzynarodowe i ogólnopolskie konkursy tańca i przywozi z nich nagrody ( Najlepsza ).

2 Człowiek z czekolady Robert Dybalski* w rozmowie z Małgorzatą Karbowiak O tym, że z dziejami naszego miasta związana jest tak niezwykła postać, jak Fryderyk Sellin, dowiedziałem się dopiero z Kalejdoskopu. Nie muszę przy tym uzasadniać bo przecież jestem łodzianinem że interesuje mnie wszystko to, co kształtowało oblicze miasta, jego tożsamość. Nie podejrzewałem jednak ani przez chwilę, że jeden z bohaterów przeszłości był z branży cukierniczej! To połączenie przedsiębiorczości, rzemiosła z bezinteresowną miłością do sztuki w postawie Sellina jest bardzo współczesne i godne podziwu. On własnym sumptem budował przecież teatry, w tym Wielki, co musiało odbić się echem w całym kraju. Był także, a może przede wszystkim, szanowanym obywatelem, prowadzącym znane sto lat temu łódzkie cukiernie. Ja sam jestem przedstawicielem trzeciego pokolenia rodziny cukierników łódzkich. Maria Granowska, która w trudnych latach PRL produkowała lody według oryginalnych starych receptur, to druga żona mojego dziadka. Władze utrudniały jej działalność, zmuszając do zmian adresu i w końcu zdecydowała się wyjechać do Kanady. Dziadek Eugeniusz, pochodzący z Warszawy (wcześniej branża spożywcza), w kraju pozostał. Mimo że można było w tamtych czasach produkować tanim kosztem i z zyskiem sprzedawać, mój dziadek i ojciec trzymali się marki, uznając: jakość przede wszystkim. Dziś powtarzam swoim cukiernikom rób to, co sam byś chętnie kupił. Założyłem cukiernię przy ulicy Jaracza 20 lat temu. Do dziś stosuję te same receptury co moi przodkowie. Mimo że chemia jest tańsza i nie trzeba mieć dobrych fachowców, bo wszystko kupuje się w proszku. U nas najdłużej mogą stać masy biszkoptowo-tluszczowe cztery dni. Inne wyroby 24 godziny. Skończyłem szkołę zawodową, technikum, potem odbyłem praktyki. Założyłem cukiernię, gdy miałem 18 lat jeszcze się uczyłem. Wtedy samemu trzeba było przywozić produkty z rynku, dziś robią to hurtownicy, trwa walka o klienta, są negocjacje. Gdy przejąłem lokal przy ul. Jaracza, dysponowałem 80 metrami kwadratowymi powierzchni łącznie ze sklepem, było ciasno. Dziś mam 400 metrów kwadratowych i też jest ciasno. Zaczęliśmy mocnym uderzeniem, od razu starając się o to wszystko, co powinno być w cukierni. Teraz mamy asortyment składający się z 300 propozycji, w tym ręcznie robione figury z czekolady i galanterię czekoladową. Podstawowa grupa cukierników u mnie musi znać się na wszystkim (czternastu w 20 sklepach w Łodzi), by w razie zastępstwa wszędzie dać sobie radę. Wystarczy jeden przykład: trafiają się różne mąki. Aby wiedzieć, co z czego można upiec,

3 trzeba dysponować wiedzą cukierniczą i mikrobiologiczną. A osobna dziedzina to zdobienia. Mam takiego mistrza Krzyśka Frankiewicza który potrafi zrobić z cukru, kremu dosłownie wszystko. Na stulecie Grand Hotelu wyrzeźbił na torcie jego gmach łącznie z wieżyczkami. Różne rzeczy powstają z czekolady wlewa się ją do form, robi plastyczną masę, itp. Można było przygotować z niej maski weneckie na karnawał. Myślę, że w czasach Sellina także trzeba się było wykazywać wyobraźnią, przestrzennym myśleniem i manualnymi zdolnościami. I ciągle ćwiczyć, trenować. Bo zamówienia mogą być najróżniejsze. Np. niedawne wykonanie dla angielskiej telewizji żywego tortu na nagiej kobiecie. Modelka na stole była dekorowana kwiatami z czekolady i kremu Czy kultura ma coś wspólnego z cukiernictwem? O rzeźbieniu w cukrze i w czekoladzie jak w glinie już wspominałem. Tu i tam panują podobne zasady. Ale jest też inna sfera: inicjatyw społecznych. Współpracujemy z instytucjami kultury, z teatrami dramatycznymi i muzycznymi, impresariatem Muzeum Miasta Łodzi, sponsorujemy eventy, różne przedsięwzięcia kulturalne. I jak w czasach Sellina, gościmy aktorów na kolacji w mojej restauracji Da Antonio. Czy mam podobne pasje, jak budowniczy teatrów sprzed stu lat? Najbardziej lubię teatr dramatyczny, zwłaszcza sztuki Bogosiana w wykonaniu Wrocławskiego. Rewelacja, bo to samo życie, nieprzekłamane. W szkole człowiek był zabiegany trzy razy w tygodniu praktyki od 5 rano do 18, rzadko udawało się wygospodarować wolną chwilę. Teraz staram się to nadrabiać. Od niedawna razem z innymi przedsiębiorcami uczestniczę w inicjatywie pn. Galeria Piotrkowska. Udało nam się namówić Filharmonię Łódzką, Operę, Teatr im. Jaracza, by współpracować dla przyszłości tej ulicy. Będziemy, i z tego Sellin byłby pewnie zadowolony, dystrybuować karty klienta zapewniające zniżki i promować Zakupy z kulturą. Dla naszych klientów widzów i słuchaczy będą organizowane pokazy mody, koncerty itp. Naszym celem jest ratowanie Piotrkowskiej, tym bardziej się do tego przychylam, że jestem prezesem Wojewódzkiego Zrzeszenia Przedsiębiorców i Kupców za dwa lata obchodzącego stulecie. Pani prezydent jest nam przychylna, radni nie jeśli chodzi o przywrócenie ruchu kołowego na tej ulicy. Jest nas prawie 200 osób, które coś

4 Dama z pędzlem Jaki jest sens uczestniczenia w różnego rodzaju kołach zainteresowań, które organizują mniejsze i większe centra kultury? Czy te zajęcia, poza oczywistymi aspektami towarzyskimi, mają jeszcze rację bytu w okresie dominacji telewizji i Internetu? Spróbujmy jednak zaryzykować pewną tezę: może w ten sposób tworzą się, co trzeba odnotować z aplauzem, swoiste odmiany współczesnych elit? Wyróżniające się całkowitą bezinteresownością w podejściu do sztuki W każdym razie jest w tym coś niezmiernie szlachetnego, a nawet nobilitującego... Poprosiliśmy o wypowiedź na ten temat kilka pań z Klubu Plastyka Amatora w Łódzkim Domu Kultury. Teresa Kuczyńska: Malarstwo tkwiło we mnie od najmłodszych lat. Jednak życie ułożyło mi się tak, że nie było czasu na naukę malowania: pracowałam jako lekarz dermatologwenerolog, a praca w medycynie wymaga ciągłego dokształcania. Gdy przeszłam na emeryturę, wreszcie mogłam zająć się malarstwem. W 1989 roku zapisałam się na zajęcia plastyczne na Uniwersytecie Trzeciego Wieku, prowadzone przez Zofię Łobacz. Uczyłam się od podstaw; dowiedziałam się, jak przekładać emocje na rysunek. Od razu zauważyłam, że mam problem: jako lekarz pracowałam przy mikroskopie i gdy próbowałam odwzorowywać rzeczywistość na obrazie, robiłam to zbyt szczegółowo, za dokładnie. Walczyłam z tym, zacierając maźnięciami granice między przedmiotem a tłem. Jakieś 10 lat temu przeniosłam się do Klubu Plastyka Amatora działającego w Łódzkim Domu Kultury na kurs prowadzony przez Martę Siedlecką-Sidor. I tu rozwijam mój talent. Tak uważam że potrzebny jest tu cudzysłów. Wcześniej malowałam akwarelami. To trudna technika, ale tania. Potem kupiłam farby olejne i akrylowe. Swoją twórczość oceniam jako mierną czasem zdarzy mi się zrobić coś ciekawego, ale rzadko. Biorę udział wyłącznie w ekspozycjach zbiorowych, pokazując jedną, dwie prace. Tylko raz miałam wystawę indywidualną trzy lata temu. Interesuje mnie malowanie pejzaży, portretów, kwiatów, martwych natur. Ale nie komiksów choć koleżanki próbują również takich form. Lubię sztukę średniowieczną, barokową, impresjonizm, ale dobra abstrakcja też mi się podoba. Dobra jest wtedy, gdy przyświeca jej jakaś myśl, która w dodatku jest przekazana odpowiednimi środkami wyrazu: kolorami czy formami. Nauka w Klubie polega najpierw na wykładach teoretycznych. Potem mamy według własnego gustu odwzorować model. Instruktorzy nie ingerują w kolor czy kreskę. Jeśli dokonują jakichś korekt, to tylko dotyczących perspektywy czy cienia. I to

5 raczej naprowadzają na błędy niż je pokazują palcem. Nie tłumią naszej samodzielności. Na koniec zajęć ustawiamy prace obok siebie i sami widzimy, jakie popełniliśmy błędy. Oceniamy też wzajemnie to, co zrobiliśmy ja nie krytykuję, ale uważam też, że nie należy zbytnio chwalić, bo to rozprasza autora. Lepiej nic nie mówić. Udział w zajęciach plastycznych pomaga rozładować napięcia i stresy, które uzbierały się w ciągu życia. Tak uważa większość członków Klubu Plastyka Amatora. Jolanta Piech: Malowanie jest moim sposobem na ciekawe spędzanie czasu na emeryturze. Wprawdzie potrafię robić na drutach, szyć i szydełkować ale to nie sprawia mi przyjemności takiej, jak udział w zajęciach plastycznych. Pracowałam w dziale ekonomicznym, nigdy nie miałam nic wspólnego z rysunkiem i malowaniem. A teraz bardzo się cieszę, że trafiłam do Klubu. Poznałam różne techniki, o których nie miałam pojęcia: nauczyłam się malować olejem i akrylem, przedtem jeszcze w czasach szkolnych używałam tylko akwarel. Ale akrylami nie lubię malować, są takie matowe Wyjeżdżamy także z panią Martą na plenery, często chodzimy na wernisaże i wystawy, by obejrzeć obrazy profesjonalistów. Bardzo lubię te wyprawy. Same też pokazujemy nasze prace, co roku organizowana jest prezentacja dokonań członków Klubu Plastyka Amatora. Bardzo się cieszę, że moja córka, absolwentka anglistyki, też maluje. Zapisała się nawet na studium podyplomowe, by zdobyć formalne kwalifikacje. Nasze hobby jest dość kosztowne: farby i inne materiały są drogie i ciągle drożeją. Mimo to nie mam zamiaru rezygnować z zajęć w Klubie. Wolę oszczędzać na innych rzeczach. Miejsc takich jak Klub w ŁDK jest dużo, ale ja wybrałam ten właśnie, bo tutaj wszystko jest najlepiej zorganizowane. Dodatkowo przekonało mnie to, że w każdy czwartek mamy spotkanie z artystą malarzem, profesorem łódzkiej ASP Ryszardem Hungerem. Przez te lata, kiedy tu przychodzę, tylko raz go nie było. Chorował. Maria Sapała: Mieszkam dwadzieścia parę kilometrów od Łodzi. Jestem rolniczką, ale już od dawna marzyłam o malowaniu. Początkowo chciałam nauczyć się malowania na szkle. Trudno jednak znaleźć w tej dziedzinie nauczyciela. Dowiedziałam się o klubie w ŁDK i tak trafiłam do pani

6 Marty. Przychodzę już czwarty rok. Lubię malować pejzaże, ale choć mieszkam na wsi plenerów szukam daleko od domu. Krępuję się rozstawiać sztalugi wśród ludzi, którzy mnie znają. Gdy gdzieś jadę malować, dla bezpieczeństwa towarzyszy mi mąż, bo podejrzliwi rolnicy potrafią i psem poszczuć. Ja pracuję, on sobie spaceruje w pobliżu, czasem zerknie mi przez ramię. Popiera moje hobby, a jeden z pejzaży, który powstał przy jego współudziale, powiesił sobie w pracy. Gdy moje obrazy uczestniczą w zbiorowej wystawie, on i dzieci przyjeżdżają na wernisaż. Z marzeń o szkle nie do końca zrezygnowałam. Nie wyszło z malowaniem za to nauczyłam się robić małe witrażyki. Kupiłam książki i narzędzia, potem podejrzałam, jak robi to moja kuzynka, profesjonalna plastyczka po ASP. Żałuję, że jej umiejętnościami nie zainteresowałam się wtedy, gdy w czasie studiów rolniczych u niej pomieszkiwałam. Straciłam przez to kilkadziesiąt lat. Gdy zajęłam się witrażami, dostałam od niej trochę szklanych odpadów, które nie nadawały się do kościelnych okien. Dla mnie były w sam raz: robiłam z nich liście, aniołki. Dla przyjemności. Nadal mam kontakt z kuzynką. Widziała moje prace, docenia umiejętności. Czasami jestem jej pomocnikiem. Fachowym! Not. Aleksandra Talaga-Nowacka, Maria Sondej

7 Nadzwyczajne szaleństwo Olga Groblińska Zadowoleni z tego, co zaprezentowali, mogą wreszcie odetchnąć. Są rozmowni, pełni zapału do dalszej pracy, ale też obaw o przyszłość. Ze studentami IV roku Wydziału Aktorskiego PWSFTViT rozmawiam po premierze ich spektaklu dyplomowego. Opowieści o zwyczajnym szaleństwie Petera Zelenki to melancholijna komedia o miłości, samotności i poszukiwaniu sensu życia. Wybór sztuki należał do kojarzonego zwykle z repertuarem komediowym Grzegorza Chrapkiewicza, który podjął się reżyserii spektaklu w Teatrze Studyjnym. Ten tekst był dla nas fantastycznym wyzwaniem komentuje Aleksandra Derda, która wcieliła się w rolę rozhisteryzowanej matki głównego bohatera. Nasze studia to też szaleństwo, choć wcale nie takie zwyczajne. Raczej nadzwyczajne. Ale w tym szaleństwie jest metoda. Przez cztery lata żyjemy bardzo intensywnie, przechodzimy różne stany, od euforii po depresję. Można przy tym poznać siebie i innych, można też zwariować. Sytuacje stworzone w spektaklu wypływają z nas dodaje odtwórca głównej roli Bartłomiej Błaszczyński. Reżyser nas inspirował, pozwalając na własne poszukiwania. Uczciwie pracowaliśmy nad swoimi rolami podkreśla Joanna Osyda. Mieliśmy do czynienia z dobrym scenariuszem: zabawnym, pełnym emocji i wyrazistych postaci zadanie polegało na tym, żeby tego nie zepsuć. Podobnie jest z naszą szkołą: daje ogromne możliwości, które można wykorzystać albo nie. Potencjał scenariusza świetnie wykorzystał Krystian Modzelewski, który stworzył postać ojca, żyjącego we własnym świecie dawnego lektora Kroniki Filmowej. Droga Krystiana do zawodowego aktorstwa nie była łatwa. Od zawsze fascynował go teatr, ale w jego rodzinnym Ełku długo nie było żadnej sceny. Jedyną formą teatru, jaką znałem w dzieciństwie, był cyrk poza Teatrem Telewizji, który wtedy wydawał mi się nudny. Marzyłem więc, żeby być klaunem, z kolegami tresowaliśmy podwórkowe psy. Potem przeszedłem przez Teatr Amatorski im. J. Węgrzyna, usiłowałem zdawać do szkoły teatralnej. Bardzo chciałem studiować w Łodzi, ale bałem się próbować, bo słyszałem, że strasznie trudno się tu dostać. Nie złożyłem papierów, ale ciągle patrzyłem w kalendarz i liczyłem dni do zamknięcia listy kandydatów. W ostatniej chwili zdecydowałem się. No i jestem tutaj! Studia na łódzkiej uczelni były marzeniem również dla Aleksandry Derdy: Pochodzę z Sosnowca. Jestem przekonana, że dostałam się do najlepszej szkoły

8 teatralnej w Polsce dlatego, że jest ona jednocześnie szkołą filmową. Wciąż uczymy się pracy z kamerą, grając w etiudach reżyserskich i operatorskich, fotografowie zapraszają nas do udziału w sesjach. Młodzi aktorzy zgodnie twierdzą, że szkoła nie zawiodła ich oczekiwań. Umożliwiono im rozwój, przekazano umiejętności warsztatowe. Przyznają, że w programie można by to i owo poprawić, ale to drobiazgi w porównaniu z tym, czego nauczyli się od profesorów i od siebie nawzajem. Ich największą bolączką w czasie studiów był brak czasu, utrudniający wszechstronny rozwój i nawiązywanie pozazawodowych kontaktów. Mam wielu znajomych na innych łódzkich uczelniach mówi Konrad Michalak, jedyny łodzianin na roku ale większość z nich spotkałem w liceum albo wcześniej. Osobom, które nie są stąd, trudno jest poznać miasto i ludzi spoza wydziału. Niektórzy mówią, że się izolujemy. Bardzo chcielibyśmy mieć jakąś odskocznię od aktorstwa, innych znajomych, inne tematy do rozmów. Ale jak to zrobić, jeśli np. na pierwszym roku jest ponad 60 godzin zajęć tygodniowo, a wieczorami próby? Chcemy wycisnąć z tych studiów jak najwięcej, więc nasze życie toczy się w szkole i w Teatrze Studyjnym. Żadne z nich nie wie, co będzie robić za kilka miesięcy. Mają wiele marzeń i pomysłów, ale przede wszystkim chcieliby pozostać w zawodzie nie każdy dostaje taką szansę. Ich obawy budzi też projekt nowej ustawy o działalności kulturalnej, przewidujący umowy sezonowe jako podstawową formę zatrudnienia aktorów. To zachodnioeuropejskie rozwiązania, które nie odpowiadają polskim realiom denerwuje się Bartłomiej Błaszczyński. Fajnie jest mieć wolny zawód, jeśli otrzymuje się odpowiednie wynagrodzenie za wykonany projekt. Francuscy aktorzy dostają duże zasiłki, kiedy nie grają my zarabiamy znacznie mniej, pracując! Żałuję, że nie mam dość dobrego akcentu, żeby grać po angielsku za granicą. Na razie przygotowuję się do premiery mojego monodramu. Również Joanna Osyda nie patrzy daleko w przyszłość: Chciałabym się rozwijać, pracując z ciekawymi reżyserami. Teraz czeka nas Festiwal Szkół Teatralnych. Oprócz dyplomów już zrealizowanych, przygotowujemy sztukę Davida Hare a Getsemani kawał dobrej literatury. Będzie to czytanie performatywne. Poza tym już niedługo przy ul. Struga 90 ponownie zacznie działać Teatr Szwalnia, któremu bardzo kibicuję. Mam nadzieję, że łodzianie docenią tę inicjatywę i będą tam zaglądać.