Treść. I. Prezentacja programu działalności Instytutu (1-18) II. Część opisowa Badania naukowe i prace rozwojowe 22

Transkrypt

1

2 Treść strona Podstawy prawne 3 I. Prezentacja programu działalności Instytutu (1-18) II. Część opisowa Badania naukowe i prace rozwojowe Współpraca międzynarodowa Rozwój i utrzymanie kompetencji jednostki 32 notyfikowanej do oceny zgodności wyrobów w zakresie bezpieczeństwa, ergonomii higieny pracy 4. Upowszechnianie wyników badań Struktura finansowania działalności Instytutu 40 III. Podsumowanie uzyskanych wyników 41 w 2008 roku w ramach grup tematycznych i przedsięwzięć badawczych programu wieloletniego Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy

3 Podstawy prawne Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy powstał na podstawie uchwały Sejmu ustawą z dnia 4 kwietnia 1950 r. o utworzeniu Centralnego Instytutu Ochrony Pracy (Dz.U. Nr 17, poz. 139). Rada Ministrów rozporządzeniem z dnia 5 listopada 2002 r. nadała Instytutowi jako pierwszemu w Polsce status państwowego instytutu badawczego (Dz. U. Nr 192 z 2002 r., poz. 1606). Przedmiotem działania Instytutu jest prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych w dziedzinie nauk technicznych i przyrodniczych prowadzących do nowych rozwiązań technicznych i organizacyjnych w zakresie ochrony pracy w dziedzinie bezpieczeństwa, higieny pracy i ergonomii, przystosowanie wyników prowadzonych badań i prac do zastosowania w praktyce, upowszechnianie wyników tych badań i prac oraz wykonywanie innych zadań szczególnie ważnych dla osiągnięcia celów polityki społecznogospodarczej państwa w tej dziedzinie. Zadania wypełniane przez Instytut wynikają z jego statutu nadanego przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej i obejmują: 1. prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych oraz realizację innych zadań ustalonych dla Instytutu przez Radę Ministrów w programach wieloletnich, ustanawianych na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych, (Dz. U. z 2003 r. Nr 15, poz. 148 z późn. zm.); 2. prowadzenie innych niż określone w pkt. 1 badań naukowych i prac rozwojowych w zakresie ochrony pracy w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii, a także przystosowanie i upowszechnianie ich wyników do praktyki w celu eliminacji lub ograniczenia zagrożeń w środowisku pracy i życia, w tym powodujących wypadki przy pracy i choroby zawodowe; 3. prowadzenie badań naukowych i innych prac w zakresie pozarentowego orzecznictwa o niepełnosprawności oraz rehabilitacji zawodowej i integracji społecznej osób niepełnosprawnych; 4. upowszechnianie wyników prac, o których mowa w pkt. 1-3, poprzez wydawnictwa, publikacje, programy komputerowe, elektroniczne bazy danych i pomoce multimedialne, konkursy, wystawy, konferencje naukowe, sympozja i seminaria; 5. podejmowanie działalności w zakresie doskonalenia metod prowadzenia badań naukowych i prac rozwojowych; 2

4 6. upowszechnianie wyników badań i prac rozwojowych poprzez tworzenie programów i pomocy edukacyjnych dla systemu edukacji narodowej oraz prowadzenie szkoleń i kształcenia podyplomowego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii z uwzględnieniem potrzeb małych i średnich przedsiębiorstw, a także osób bezrobotnych i poszukujących pracy; 7. opracowywanie i opiniowanie standardów w zakresie ochrony pracy w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii a także warunków przestrzegania tych standardów; 8. wykorzystanie wyników prac, o których mowa w pkt. 1-3, w procesie badań laboratoryjnych i wzorcowań przyrządów pomiarowych oraz oceny zgodności wyrobów w zakresie uzyskanych akredytacji i notyfikacji, a także certyfikacji usług związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy i systemów zarządzania w zakresie uzyskanych akredytacji; 9. monitoring i zapobieganie skutkom zjawisk i wydarzeń mogących stwarzać zagrożenie publiczne, w tym zapobiegania skutkom katastrof naturalnych lub technicznych; 10. upowszechnianie wyników badań i prac poprzez prowadzenie doradztwa w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii dla przedsiębiorstw, w szczególności małych i średnich, oraz wspieranie ich w dostosowywaniu warunków pracy do współczesnych standardów i wymagań prawa z uwzględnieniem innowacyjnych rozwiązań naukowych w dziedzinie technologii, organizacji i zarządzania; 11. upowszechnianie wyników badań i prac w formie informacji naukowej, technicznej i ekonomicznej, wynalazczości oraz ochrony własności przemysłowej i intelektualnej oraz współpracy naukowej z wiodącymi ośrodkami w kraju i za granicą; 12. upowszechnianie wyników prac, o których mowa w pkt. 1-3, poprzez dokonywanie analiz, ocen i innych opracowań w zakresie objętym przedmiotem działania; Instytut prowadzi swoją działalność na podstawie programów wieloletnich, planów rocznych oraz zadań zlecanych przez organ nadzorujący i inne instytucje. 3

5 Prof. dr hab. med. Danuta Koradecka I. Program działalności Centralnego Instytutu Ochrony Pracy Państwowego Instytutu Badawczego w 2008 roku Centralny Instytut Ochrony Pracy został powołany na mocy ustawy sejmowej z dnia 4 kwietnia 1950 r. Od 1973 r. Instytut jest podporządkowany Ministerstwu Pracy i Polityki Społecznej W 2002 r. Instytut uzyskał jako pierwszy w Polsce status Państwowego Instytutu Badawczego (rozporządzenie Rady Ministrów z 5 listopada 2002 r.) Posiedzenie Rady Ochrony Pracy przy Sejmie RP Warszawa, 17 marca 2009 r. Laboratoria badawcze Instytutu Misja CIOP-PIB działalność naukowo-badawcza prowadząca do nowych rozwiązań technicznych i organizacyjnych y użytecznych y w kształtowaniu warunków pracy zgodnych z zasadami bezpieczeństwa pracy i ergonomii Całkowita powierzchnia obiektów w Łodzi: ok m 2 ustalanie podstaw naukowych do właściwego ukierunkowywania polityki społeczno-ekonomicznej państwa w tym zakresie Całkowita powierzchnia obiektów w Warszawie: ok m 2 Podstawowe obszary działalności CIOP - PIB 7 ZAKŁADÓW NAUKOWO-BADAWCZYCH PRACE BADAWCZO-ROZWOJOWE NORMALIZACJA BADANIA I CERTYFIKACJA WYROBÓW, SYSTEMÓW ZARZĄDZANIA I KWALIFIKACJI PERSONELU ROZWIĄZANIA TECHNICZNE PROGRAMY KOMPUTEROWE I BAZY DANYCH EDUKACJA I SZKOLENIA WYDAWNICTWA I PLAKATY Zakład Zagrożeń Wibroakustycznych Zakład Zagrożeń Chemicznych i Pyłowych Zakład Ochron Osobistych Zakład Ergonomii Zakład Techniki Bezpieczeństwa Zakład Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy Zakład Bioelektro magnetyzmu 1

6 Zakład Zagrożeń Wibroakustycznych Zakład Techniki Bezpieczeństwa opracowywanie i doskonalenie metod pomiaru hałasu i drgań mechanicznych opracowywanie metod i sposobów zmniejszania szkodliwego wpływuł tych zagrożeń ż ń poprzez: ograniczanie emisji u źródła stosowanie materiałów i urządzeń ograniczających te zagrożenia dobór i stosowanie odpowiednich środków ochrony indywidualnej rozpoznawanie, badania, ocena i zwalczanie zagrożeń i ryzyka związanego z czynnikami mechanicznymi i elektrycznymi oraz promieniowaniem optycznym opracowywanie kryteriów oceny i metod badań maszyn i urządzeń, sprzętu ochrony zbiorowej, stanowisk pracy i procesów technologicznych badanie i ocena zgodności maszyn niebezpiecznych, urządzeń ochronnych i stanowisk pracy opracowywanie nowych rozwiązań technicznych eliminujących lub ograniczających zagrożenia mechaniczne i elektryczne Zakład Zagrożeń Chemicznych i Pyłowych rozpoznawanie, ocena oraz ograniczanie lub eliminowanie chemicznych i pyłowych zanieczyszczeń powietrza na stanowiskach pracy badanie działania toksycznego substancji i preparatów chemicznych metodami in vivo, in vitro oraz biologii molekularnej identyfikacja substancji chemicznych w mieszaninach emitowanych do powietrza w środowisku pracy i życia badania skuteczności działania instalacji wentylacyjnych lub klimatyzacyjnych i urządzeń filtracyjno-wentylacyjnych prognozowanie oraz pomiary emisji pyłów w środowisku pracy badania materiałów filtracyjnych i filtrów powietrza, stosowanych w systemach wentylacyjnych i klimatyzacyjnych wzorcowanie i sprawdzanie przyrządów do oznaczania chemicznych zanieczyszczeń powietrza w środowisku pracy i życia Zakład Ergonomii ocena wydolności fizycznej i fizjologicznego kosztu pracy opracowywanie metod pomiaru i oceny obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego ocena ryzyka zawodowego związanego z wysiłkiem dynamicznym i statycznym, pracami powtarzalnymi i postawą ciała przy pracy ocena parametrów ergonomicznych stanowiska pracy badania nad optymalizacją warunków pracy, w tym osób starszych wiekiem i niepełnosprawnych Zakład Bioelektromagnetyzmu Zakład Ochron Osobistych opracowywanie metod pomiaru i oceny skutków zdrowotnych pól elektromagnetycznych opracowywanie metod zmniejszania szkodliwego wpływu tego zagrożenia poprzez: ograniczanie i emisji u źródła stosowanie materiałów i urządzeń ograniczających to zagrożenie dobór i stosowanie odpowiednich środków ochrony indywidualnej badanie nowych materiałów, rozwiązań i technologii produkcji środków ochrony indywidualnej ocena parametrów ochronnych i użytkowych środków ochrony indywidualnej opracowywanie wytycznych doboru, stosowania i konserwacji środków ochrony indywidualnej dla istniejących zagrożeń i warunków pracy opracowywanie metod i stanowisk do badań środków ochrony indywidualnej ocena zgodności środków ochrony indywidualnej z zasadniczymi wymaganiami 2

7 Zakład Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy analizowanie krajowych i międzynarodowych rozwiązań prawnych w zakresie bhp opracowywanie i wdrażanie zasad, metod i narzędzi do oceny ryzyka i systemowego zarządzania bhp opracowywanie metod i narzędzi analizy ekonomicznej działań prewencyjnych analizowanie przyczyn wypadków przy pracy i zdarzeń wypadkowych Warunki pracy w Polsce w 2007 r wypadków w pracy (o 3706 więcej niż w 2006 r.) 479 wypadków śmiertelnych (o 14 mniej niż w 2006 r.) 975 wypadków ciężkich (o 1 mniej niż w 2006 r.) chorób zawodowych (nowe przypadki dane za rok 2007) Zagrożenia w pracy (przez prawie cały czasi cały czas) Wyniki badań warunków pracy w Polsce przeprowadzone metodą ankietową przez: Europejską Fundację PWŻiP z próby ogólnopolskiej (grupa zatrudnionych w przemyśle, n=346), oraz CIOP-PIB (grupa zatrudnionych w przemyśle w badanych przedsiębiorstwach pracowników pracowników=1001). Odsetek pracowników uskarżających się na zagrożenia w pracy. Wymagania w pracy i związane z tym uciążliwości (przez prawie cały czas i cały czas) Wyniki badań warunków pracy w Polsce przeprowadzone metodą ankietową przez: Europejską Fundację PWŻiP (grupa zatrudnionych w przemyśle, n=346), oraz CIOP-PIB (grupa zatrudnionych w wybranych przedsiębiorstwach). Odsetek pracowników uskarżających się na wymagania w pracy. (D. Koradecka i inni) (D. Koradecka i inni) Subiektywna ocena poszczególnych czynników zagrożeń zawodowych nie pokrywa się z ich obiektywną oceną i danymi GUS Koszty bezpieczeństwa i higieny pracy W 2007 roku łączne koszty rent inwalidzkich i rodzinnych, jednorazowych odszkodowań, zasiłków chorobowych, świadczeń rehabilitacyjnych (pieniężnych) oraz innych świadczeń wypłaconych z funduszu wypadkowego ZUS z tytułu chorób zawodowych, wypadków przy pracy oraz w drodze do i z pracy (renty) wyniosły około 4,4 mld zł, co stanowiło 3,7 % ogólnej kwoty świadczeń wypłaconych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ZUS Odsetek pracowników zatrudnionych w warunkach zagrożenia czynnikami środowiskowymi. Porównanie wyników badań ankietowych i badań środowiskowych (wg CIOP-PIB) oraz danych statystycznych (Z-10). 3

8 Koszty bezpieczeństwa i higieny pracy Jak wykazują analizy prowadzone w krajach UE, koszty pośrednie są 3-4 razy wyższe niż koszty rent i odszkodowań. Dawało by to w ciągu roku sumę kosztów spowodowanych niewłaściwymi warunkami pracy wynoszącą 17,6-22,0 mld zł, co w 2007 r. stanowiło ok.1,5-1,9% Produktu Krajowego Brutto. STRATEGIA ROZWOJU KRAJU ( ) Priorytet 3 Działanie f Poprawa bezpieczeństwa ń i warunków pracy Uchwała nr 117 Rady Ministrów z 2007 r. (koordynator CIOP-PIB) Cel główny Znaczące zmniejszenie w Polsce liczby wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz ograniczenie związanych z nimi strat ekonomicznych i społecznych poprzez opracowanie i upowszechnienie innowacyjnych rozwiązań prawnych, organizacyjnych i technicznych, ukierunkowanych na rozwój zasobów ludzkich oraz tworzenie bezpiecznego i przyjaznego środowiska pracy. Spełnienie podstawowych wymagań przepisów prawnych dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy dostosowanych do postanowień Unii Europejskiej Schemat ustalania wartości NDS i NDN w Polsce Prezes Rady Ministrów Minister Pracy i Polityki Społecznej Minister Zdrowia KIERUNKI DZIAŁALNOŚCI Zespół Ekspertów ds. Czynników Chemicznych Grupa ds. Aerozoli Przemysłowych Międzyresortowa Komisja do Spraw Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy CIOP-PIB Zespół Ekspertów ds. Czynników Fizycznych Zespół Ekspertów ds. Czynników Biologicznych Gospodarka krajowa, partnerzy społeczni, europejskie prawo 4

9 Ustalanie i weryfikacja wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy w Polsce Normalizacja Działalność normalizacyjna CIOP-PIB w 2008 r. Komitety Techniczne Opracowane projekty norm Normy opublikowane w 2008 r. nr 21 ds. ŚRODKÓW OCHRONY INDYWIDUALNEJ PRACOWNIKÓW nr 157 ds. ZAGROŻEŃ FIZYCZNYCH W ŚRODOWISKU PRACY 7 10 nr 158 Nr 159 nr 276 ds. BEZPIECZEŃSTWA MASZYN I URZĄDZEŃ TECHNICZNYCH ORAZ ERGONOMII - ZAGADNIENIA OGÓLNE ds. ZAGROŻEŃ CHEMICZNYCH I PYŁOWYCH W ŚRODOWISKU PRACY ds. ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY RAZEM Normy opracowane w CIOP - PIB do końca 2008 roku 1. Metody badania substancji chemicznych w miejscu pracy Metody badań z dziedziny akustyki i drgań mechanicznych Wymagania dotyczące procesów, maszyn i urządzeń Wymagania dotyczące ergonomii Wymagania dotyczące metod badań sprzętu ochrony indywidualnej Metody badania pól elektromagnetycznych 9 7. Metody badania promieniowania optycznego 1 8. Zarządzanie bezpieczeństwem pracy 5 RAZEM 971 CIOP-PIB jako jednostka notyfikowana w UE Akredytowane badania i certyfikacja Od 2004 CIOP-PIB działa jako jednostka notyfikowana nr 1437 w obszarze dyrektyw: 98/37/WE dotyczącej maszyn i elementów bezpieczeństwa ń 89/686/EWG dotyczącej środków ochrony indywidualnej 2000/14/WE dotyczącej emisji hałasu do środowiska przez urządzenia używane na zewnątrz pomieszczeń 5

10 Akredytacje CIOP-PIB w zakresie badań i certyfikacji Akredytacje CIOP-PIB w zakresie badań i certyfikacji L.p. Obszar akredytowany Rok uzyskania Nr akredytacji 1. Laboratoria badawcze 1995 AB Laboratoria pomiarowe (wzorcujące) 2004 AP Certyfikacja wyrobów 1994 AC 018 (maszyny oraz środki ochrony indywidualnej i zbiorowej) 4. Certyfikacja systemów 2000 AC 069 zarządzania BHP 5. Certyfikacja kompetencji personelu 2000 AC 071 Zakres badania wyrobów środki ochrony indywidualnej, w tym materiały i elementy stosowane do ich wytwarzania (162 procedury) środki ochrony zbiorowej, w tym elementy stosowane do jego wytwarzania (43 procedury) maszyny i urządzenia przemysłowe oraz ich podzespoły (32 procedury) drabiny ogólnego zastosowania (14 procedur) Łącznie: 302 procedury Zakres akredytacji jednostki certyfikującej wyroby środki ochrony indywidualnej (wszystkie rodzaje) środki ochrony zbiorowej (urządzenia bezdotykowe i oburęcznego sterowania) maszyny i urządzenia (do obróbki drewna i obróbki plastycznej metali) sprzęt izolacyjny i ochronny wysokiego napięcia drabiny powszechnego użytku odzież robocza materiały przeznaczone na odzież ochronną i roboczą Łącznie wydano 4672 certyfikatów Zakres akredytacji jednostki certyfikującej systemy zarządzania Ocena zgodności systemów zarządzania BHP (z wymaganiami normy PN-N-18001: 2004) Ocena zgodności systemów zarządzania jakością (z wymaganiami normy PN-EN ISO 9001: 2001) Ocena zgodności systemów zarządzania ą środowiskowego (z wymaganiami normy PN-EN ISO 14001:2005) Ocena zgodności systemów zarządzania bezpieczeństwem żywności (z wymaganiami normy PN-EN ISO 22000:2006) Łącznie wydano 38 certyfikatów wykładowca problematyki BHP - 63 Zakres certyfikacji kompetencji personelu specjalista bezpieczeństwa i higieny pracy -73 specjalista ds. pomiarów parametrów warunków pracy -13 auditor systemu zarządzania bezpieczeństwem ihi higieną i pracy - 15 konsultant w zakresie systemowego zarządzania BHP 1 konsultant w zakresie BHP w małych i średnich przedsiębiorstwach 11 konsultant regionalnego ośrodka BHP - ekspert BHP Łącznie nadzorowi Ośrodka podlega 416 certyfikatów 6

11 Targi i wystawy międzynarodowe w latach Objęcie szczególną ochroną osób pracujących w działach gospodarki o wysokim poziomie ryzyka zawodowego Ubiór chroniący przed promieniowaniem mikrofalowym Srebrny medal i honorowy certyfikat V Międzynarodowej Wystawy Wynalazków w Szanghaju 2004 Brązowy medal 6. Międzynarodowej Wystawy Wynalazków INNOWACJE 2005 Srebrny medal 52. Światowych Targów Wynalazczości, Badań Naukowych i Nowych Technik BRUSSELS EUREKA 2003 oraz Nagroda Ministerstwa Edukacji i Badań Naukowych Rumunii Targi i wystawy międzynarodowe w latach Targi i wystawy międzynarodowe w latach Automatyczny filtr spawalniczy z aktywną warstwą fotochromową Model bioaktywnej włókniny filtracyjnej przeznaczonej do ochrony układu oddechowego Złoty medal 54. Światowych Targów Wynalazczości, Badań Naukowych i Nowych Technik BRUSSELS EUREKA 2005 Srebrny medal 55. Światowych Targów Wynalazczości, Badań Naukowych i Nowych Technik BRUSSELS EUREKA 2006 Targi i wystawy międzynarodowe w latach Targi i wystawy międzynarodowe w latach Ubranie strażackie nowej generacji z tekstronicznym systemem monitorowania parametrów fizjologicznych Złoty medal 57. Międzynarodowej Wystawy Wynalazków BRUSSELS INNOVA 2008 Kombinezon asekuracyjno-ochronny ochronny do stałego noszenia podczas prac w portach i innych nawodnych obiektach przemysłowych w pasie wód przybrzeżnych Srebrny medal Międzynarodowej Wystawy Wynalazków IWIS 2008 Srebrny medal 53. Światowych Targów Wynalazczości, Badań Naukowych i Nowych Technik BRUSSELS EUREKA 2004 Unia europejska Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Srebrny medal na 6. Międzynarodowej Wystawie Wynalazków INNOWACJE 2005 Srebrny medal Międzynarodowych Targów Wynalazków w Seulu

12 Fizjologiczna ocena zmodyfikowanych wzorów szczelnej (barierowej) odzieży ochronnej przeznaczonej do prac w gorącym środowisku Poprawa własności higienicznych odzieży szczelnej (barierowej) Czas trawania badania nej Rodzaj odzież y ochron L2 W3 30 * 49,2 * Wyroby i technologie Czas (min) Prototyp W3 Czas pracy w odzieży podstawowej (L2) oraz w prototypie (W3) HAŁAS Hałas w środowisku pracy ograniczenie hałasu Metody techniczne - aktywne: tłumiki akustyczne ochronniki słuchu układy przestrzenne HAŁAS Program komputerowy STREFA Program komputerowy do określania poziomów ciśnienia akustycznego w przedsiębiorstwach. transformator układ sterujący głośniki kompensujące hałas Zastosowanie: - mapa hałasu i strefy hałasu, - ekspozycja na hałas na stanowiskach pracy, - inne informacje użyteczne do redukcji hałasu w przedsiębiorstwach HAŁAS Aktywny ochronnik słuchu typ AOS 2 Ochronnik stanowi połączenie pasywnych nauszników z elektronicznymi układami wspomagającymi skuteczność tłumienia hałasem w zakresie niskich częstotliwości. Badania doświadczalne zagłówek aktywny Podstawowe parametry techniczne: zakres aktywnego tłumienia Hz poziom aktywnego tłumienia ok. 10 db 8

13 WIBRACJA Antywibracyjne rękawice ochronne ORPEL AV-1 Rękawice tłumią drgania w zakresie częstotliwości Hz oraz zabezpieczają ręce przed niską temperaturą i wilgocią. POLA ELEKTROMAGNETYCZNE Modele człowieka Wang, 2002 np. do badań ekspozycji powodowanej przez telefony komórkowe Gandhi, 2002 Parametr Kryterium Rękawice ORPEL AV-1 Wang, 2002 TRM <1 0,788 Mangoud, 2002 TRH <0,6 0,554 Ae-kyoung Lee, 2002 POLA ELEKTROMAGNETYCZNE Modele człowieka Reilly, 1998 Różne modele ciała człowieka stosowane do badań analitycznych i numerycznych FARTUCH I OCHRONY NÓG WIELOKROTNEGO UŻYTKU dla personelu medycznego Materiał: tkanina poliestrowa powleczona warstwą poliuretanową paroprzepuszczalną Cechy: bariera dla krwi i patogenów przenoszonych przez krew oraz inne płyny ustrojowe B CIOP-PIB Gandhi Przeznaczenie: dla personelu gabinetów zabiegowych, pogotowia i bloku operacyjnego Jokela, 2000 Watanabe, 2002 CIOP-PIB CIOP-PIB NOWE PRZYJAZNE DLA ŚRODOWISKA PIANKI POLIURETANOWE O ZMNIEJSZONEJ PALNOŚCI Nagrody i wyróżnienia w latach Konkursy i wystawy Liczba nagród i wyróżnień Międzynarodowe 10 Krajowe 38 zdjęcia z kamery termowizyjnej 9

14 Krzyż Oficerski Orderu Wynalazczości dla zespołu badawczo-naukowego CIOP-PIB nadany przez Najwyższą Komisję Odznaczeń Królestwa Belgii na 53 Targach Wynalazczości, Badań Naukowych i Nowych Technik Brussels Eureka 2004 Rozwój i wdrażanie w przedsiębiorstwach (w tym małych i średnich) metod systemowego zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy ze szczególnym uwzględnieniem oceny i ograniczania ryzyka zawodowego Komputerowy system STER wspomagający zarządzanie BHP Moduł OBIEGU DOKUMENTÓW Moduł RYZYKO STER 7.0 Moduł ASYSTENT Moduł ADMINISTRACJA Moduł BHP Synchronizacja baz danych Podniesienie wśród zatrudnionych i ogółu społeczeństwa świadomości wymiaru i konsekwencji wypadków przy pracy i chorób zawodowych związanych z pracą oraz opłacalności ekonomicznej działań prewencyjnych na poziomie państwa i przedsiębiorstwa Moduł WYPADKI Moduł DOBÓR Podstawy merytoryczne zróżnicowania stopy procentowej składki ubezpieczeniowej w zależności od wypadków i chorób zawodowych +50% +20% 20% 50% Kategoria ryzyka dla przedsiębiorstwa jest wyższa niż dla branży co najmniej o 3 kategorie Kategoria ryzyka dla przedsiębiorstwa jest niższa niż dla branży co najmniej o 3 kategorie Kategoria ryzyka dla przedsiębiorstwa jest taka sama jak dla branży lub wyższa/niższa o 1 kategorię Ukształtowanie odpowiednio wysokiego poziomu kultury bezpieczeństwa wśród pracodawców i pracobiorców przez rozwój systemu edukacji i informacji społeczeństwa w zakresie wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy Years of implementation of accident insurance system 10

15 Centrum Edukacyjne CIOP PIB pod patronatem Ministra Pracy i Polityki Społecznej, Ministra Edukacji Narodowej i Sportu, Głównego Inspektora Pracy Liczba osób biorących udział w różnych formach edukacji prowadzonej w 2008 r. Ogółem 2002 osoby w tym: studia podyplomowe: 192 słuchaczy (w tym 64 osoby na studiach prowadzonych za pośrednictwem internetu) EDUKACJA I SZKOLENIA W CIOP-PIB Studia podyplomowe Szkolenia specjalistyczne i problemowe Obowiązkowe szkolenia dla różnych grup pracowników Opracowywanie materiałów edukacyjnych Inne szkolenia i kursy specjalistyczne: 1810 osób Studia podyplomowe Bezpieczeństwo i ochrona człowieka w środowisku pracy Edukacja w Systemie LearningSpace Nauczanie na odległość 12 lat tradycji Średnio 5 11 grup rocznie Ponad 1300 absolwentów LearningSpace studia stacjonarne studia na odległość za pośrednictwem Internetu Szkolenia specjalistyczne i problemowe Odbiorcy wyników Kilkadziesiąt szkoleń rocznie związane z poszczególnymi czynnikami środowiska pracy (hałas, wibracja, zagrożenia pyłami zagrożenia czynnikami chemicznymi bezpieczeństwo pracy, mikroklimat oświetlenie, obciążenie wysiłkiem fizycznym, prac z monitorami ekranowymi) związane z problemami bhp w środowisku pracy (zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy, ocena ryzyka zawodowego, audytowanie systemów zarządzania,) ponad użytkowników informacji Pracodawcy, pracownicy, młodzież: - uczestnicy przedsięwzięć upowszechniających - odbiorcy materiałów informacyjnych -użytkownicy biblioteki -użytkownicy serwisów internetowych - dzieci i młodzież szkolna 11

16 Witryny internetowe Portal trzeci w Europie pod względem popularności (w zakresie bhp) pl.osha.eu.int Bezpieczne przedszkole Materiały dla dzieci w wieku przedszkolnym - elektroniczna wersja scenariuszy zajęć, malowanki puzzle, gra w karty, gra planszowa Bezpieczna szkoła Materiały dla dzieci w wieku wczesnoszkolnym - scenariusze zajęć pn.: Bezpieczna szkoła, -książeczka Bezpieczna szkoła malowanki - puzzle, gra planszowa z kartami do gry zespołowej (także w wersji na płycie CD) Materiały edukacyjne dla szkół KULTURA BEZPIECZEŃSTWA Materiały pomocnicze dla nauczyciela i ucznia do nauczania kultury bezpieczeństwa na wszystkich poziomach oświaty szkolnej: Materiały edukacyjne dla uczelni Pakiety edukacyjne dla środowiska akademickiego Nauka o pracy - bezpieczeństwo, higiena, ergonomia - wersja klasyczna, na CD, internet - wersja dla wykładowcy i słuchacza Pakiet edukacyjny składa się z materiałów źródłowych, poradników, ćwiczeń oraz slajdów szkoła podstawowa (klasy 1-3) szkoła podstawowa (klasy 4-6) szkoły gimnazjalne szkoły ponadgimnazjalne Materiały skonstruowane są modułowo. - podzielone na jednostki lekcyjne, - kompletne narzędzia dydaktyczne, wraz ze wskazówkami metodycznymi dla nauczyciela i ucznia. Materiały dostępne na stronach MEN Materiały dostępne na stronach MNiSW 12

17 Schemat funkcjonalny powiązań sieciowych CIOP-PIB Rozkład terytorialny siedzib Sieci Ekspertów Małe i średnie przedsiębiorstwa Służby bhp Certyfikowani Konsultanci Regionalnych Ośrodków BHP (240) Sieć Ekspertów ds. BHP certyfikowanych przez CIOP-PIB (40) Regionalne Ośrodki BHP akredytowane przez CIOP-PIB (16) Ośrodki Szkoleniowe o kompetencjach uznanych przez CIOP-PIB (30) CIOP-PIB STRES KOMPUTER HAŁAS HAŁAS 13

18 ERGONOMIA ERGONOMIA RYZYKO SZKOŁA Projekty międzynarodowe z udziałem CIOP-PIB realizowane w latach Program Ramowy UE (2 projekty) 6 Program Ramowy UE (6 projektów) 7 Program Ramowy UE ( 3 projekty) Projekty Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (6 projektów) Wspólnotowy Program na rzecz Zatrudnienia i Solidarności Społecznej - PROGRESS (5 projektów) Europejski Program Współpracy w Dziedzinie Badań Naukowo-Technicznych COST (2 projekty) Projekty bezpośrednio finansowane przez Komisję Europejską (4 projekty) Inne (1 projekt) Współpraca CIOP-PIB z Europejską Agencją ds. Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (Bilbao) Agencja Upowszechnianie dobrych praktyk w zakresie BHP przez sieć Punktów Centralnych Agencji (Focal Points) CIOP-PIB 14

19 Udział pracowników CIOP-PIB w pracach grup roboczych Komitetów Technicznych CEN i ISO ISO TC 211 Acoustics (1) SIS DS CEN TC 159 Hearing protectors (3) Udział CIOP-PIB w projektach Programów Ramowych UE FIOH BSI CEN TC 158 Head protection safety (7) CEN TC 161 Foot and leg protection (4) AFNOR DIN CIOP-PIB Organizacja spotkań w 2005 r.: CEN BT WG 168 Occupational Health and Safety CEN TC 231 Mechanical vibration and shock HSL EC BGIA CEN TC 85 Eye-protective equipment (8) CEN TC 144 Safety of machinery (3) CEN TC 122 Ergonomics (6) CEN TC 137 Assessment of workplace exposure (1) CEN TC 79 Respiratory protective equipment (3) CEN TC 160 Protection against falls from height (4) CEN TC 162 Protective clothing (10) CEN TC 195 Air filters for general air cleaning (3) CEN TC 231 Mechanical vibration and shock (3) ISO TC 159 Ergonomics (3) ISO TC 199 Safety of machinery (1) INSHT TEST-PRO-SAFETY-LIFE Centre for Testing and Measurement for Improvement of Safety of Products and Working Life Głowny wykonawca: CIOP-PIB HEALTHatWORK Costs and benefits of OSH EU Perspective University of Nottingham NANOSH Inflammatory and genotoxic effects of nanomaterials University of Aberdeen EC PRIMA-EF EU Psychosocial Risk Management Framework AIMS Advanced Interactive Materials by Design Dortmund University CIOP-PIB FIOH NEW OSH ERA New and Emerging Risks in Occupational Safety and Health i-protect Intelligent PPE system for high-risk environments Institut di Ingegneria Biomedica EMF-NET Effects of the Exposure to Electromagnetic Fields NANODEVICE Technologies for the Production of Portable Devices for the Measurement of Nanoparticles in Workplace Air Udział CIOP-PIB w projektach Programów Ramowych UE Stopnie naukowe uzyskane przez pracowników CIOP PIBPIB w 2008 roku Stopień naukowy doktora habilitowanego: Stopień naukowy doktora: dr inż. Wiktor Marek Zawieska na podstawie pracy Wybrane zagadnienia aktywnej redukcji hałasu na przykładzie transformatorów Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki Akademii Górniczo Hutniczej mgr inż. Andrzej Dąbrowski na podstawie pracy Wpływ wybranych parametrów konstrukcyjnych zespołu tnącego przenośnych pilarek łańcuchowych na ograniczenie zjawiska odbicia i związanych z nim zagrożeń urazowych promotor pracy prof. dr hab. Jerzy Więsik Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy mgr Andrzej Kazukiewicz na podstawie pracy Budowanie strategii w warunkach niepewności na przykładzie jednostek badawczo rozwojowych promotor pracy prof. dr hab. Stanisław Kasiewicz Szkoła Główna Handlowa mgr inż. Adam Pościk na podstawie pracy Zastosowanie zjawiska fotochromowego spirobenzopiranoindolin do aktywnych filtrów spawalniczych (z wyróżnieniem) promotor pracy dr hab. Barbara Wandelt, prof. PŁ Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy mgr inż. Wojciech Zatorski na podstawie pracy Modyfikacje struktury chemicznej sztywnych pianek poliuretanowych obniżające ich palność promotor pracy prof. dr hab. inż. Zbigniew Brzozowski Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy Struktura finansowania programu wieloletniego na 2008r. /wg uchwały RM/ "A" "B" 22% Struktura budżetu CIOP-PIB w 2008r. Statutowa działalność naukowa MNiSW; 13% Współpraca naukowo techniczna z zagranicą oraz projekty dofinansowywane z funduszy strukturalnych; 6% 78% Projekty badawczorozwojowe MNiSW; 10% Inne (w tym wdrożenia, prace zamawiane przez przedsiębiorstwa i inne instytucje); 21% część "A" - zadania służb państwowych - MPiPS (instytuty MPiPS) - 23,5 mln zł część "B" - projekty badawczo-rozwojowe - MNiSW (CIOP-PIB oraz 14 innych jednostek naukowych) - 6,8 mln zł PROGRAM WIELOLETNI Zadania służb państwowych MPiPS; 49% 15

20 Struktura finansowania programu wieloletniego planowana na 2009r. /wg uchwały RM/ Struktura finansowania programu wieloletniego po cięciach w budżecie państwa na 2009r. 81% "A" "B " 19% 81% "A" -? "B" 19% część "A" zadania służb państwowych MPiPS (instytuty MPiPS) 23,5 mln zł część "B" projekty badawczo rozwojowe MNiSW (CIOP PIB oraz 14 innych jednostek naukowych) 5,6 mln zł część "A" - zadania służb państwowych - MPiPS (instytuty MPiPS) - 23,5 mln zł część "B" - projekty badawczo-rozwojowe - MNiSW (CIOP-PIB oraz 14 innych jednostek naukowych) - 5,6 mln zł STRUKTURA BUDŻETU CIOP-PIB w 2009r. (wg stanu na 17 marca 2009) Finansowanie dużych programów badawczych w krajach Unii Europejskiej 85,39% Statutowa działalność naukowa - MNiSW 14% Współpraca naukowotechniczna z zagranicą oraz projekty dofinansowywane z funduszy strukturalnych 5% Inne (w tym wdrożenia, prace zamawiane przez przedsiębiorstwa i inne instytucje) 14% Prace badawczorozwojowe - MNiSW 13% Zadania służb państwowych - MPiPS 54% Rząd Rada Nauki/Akademie Komisja Europejska PROGRAM WIELOLETNI Uniwersytety Inne instytucje badawcze 1,14% Duże przedsiębiorstwa przemysłowe Inne organizacje 0,14% 0,03% 5,06% 0,001% 7,65% 2004 Finansowanie instytutów badawczych z dziedziny bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w UE 2004 Państwowe instytuty badawcze z dziedziny bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w UE finansowane z budżetu państwa Budżet państwa (państwowe instytuty badawcze - finansowane w 100 %) Niemcy BAuA Wielka Brytania HSL Dania AMI Holandia TNO (OSH) Szwecja NIWL Finlandia FIOH Włochy ISPESL Fundusz ubezpieczeń od wypadków i chorób zawodowych (instytuty finansowane w 100 %) Niemcy BIA Berufsgenossenschaftliches Institut fur Arbeitsschutz Francja INRS Institut National de Recherche et de Securite Kraj Ludność (mln) Instytut Liczba pracowników Budżet (mln Euro) Środki budżetowe na pracownika (w tys. Euro) Dania 5,4 AMI * 74 Finlandia 52 5,2 FIOH Holandia 16,3 TNO (OSH) Niemcy 82,4 BAuA Polska 38,2 CIOP-PIB Szwecja 9,0 NIWL Wielka Brytania 60,3 HSL * Dane z roku

21 Struktura zatrudnienia na dzień Pracownicy naukowi CIOP - PIB Pracownicy naukowi 107 Pracownicy badawczo-techniczni 1 Pracownicy inżynieryjno-techniczni realizujący prace badawcze 59 Pracownicy inżynieryjno-techniczni ż i i i wspomagający bezpośrednio realizację prac badawczych Pracownicy administracyjno-ekonomiczni 42 Obsługa 10 RAZEM Profesorowie 14% Docenci 8% Adiunkci 42% Asystenci 36% Liczba pracowników naukowych:

22

23 II. Część opisowa II.1 Badania naukowe i prace rozwojowe Badania naukowe prowadzone w Instytucie obejmują nauki medyczne, nauki społeczne oraz nauki techniczne (inżynieria i ochrona środowiska). Kierunki badań naukowych i prac rozwojowych dotyczą następujących dziedzin: ergonomia i możliwości psychofizyczne człowieka psychologia, socjologia, optymalizacja warunków pracy, w tym osób starszych i niepełnosprawnych profilaktyka stresu zawodowego metody optymalizacji procesów pracy zagrożenia chemiczne i pyłowe przeciwdziałanie poważnym awariom przemysłowym hałas, wibracje i pola elektromagnetyczne elektryczność statyczna i jonizacja powietrza promieniowanie optyczne i oświetlenie stanowisk pracy technika bezpieczeństwa, urządzenia i systemy ochronne systemy zarządzania bezpieczeństwem środki ochrony indywidualnej, w pełnym asortymencie, chroniące przed czynnikami chemicznymi, fizycznymi i biologicznymi edukacja oraz informacja w zakresie ergonomii oraz środowiska życia człowieka. Prace badawcze dotyczą zarówno opracowywania podstaw metodycznych, rozwiązań technicznych i organizacyjnych, jak i badań natury psychologiczno-socjologicznej. W ramach działalności naukowo-badawczej w roku 2008 Instytut realizował 231 projekty, w tym w ramach: programu wieloletniego pn. Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy - I etap (166), a także działalności statutowej (35), projektów badawczych własnych (7), zamawianych (1), rozwojowych (1), specjalnych (1), Europejskiego Funduszu Społecznego EQUAL (2), Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (3), projektów międzynarodowych (13) oraz w ramach współpracy z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych (3). Ponadto Instytut wykonał 697 prac zleconych przez przedsiębiorstwa i instytucje. w ramach programu wieloletniego Instytut realizował 126 zadań w zakresie służb państwowych oraz 40 projektów badawczych rozwojowych, a także koordynował realizację 22 projektów realizowanych przez 14 jednostek 23

24 naukowych. W części III opracowania przedstawiono podsumowanie uzyskanych wyników w 2008 r. w ramach grup tematycznych służb państwowych oraz przedsięwzięć badawczych programu wieloletniego pn. Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy w ramach zadań statutowych realizowano 35 prac badawczych służących rozwojowi wiedzy w zakresie bezpieczeństwa pracy i ergonomii. Podejmowane tematy wynikały z analizy stanu warunków pracy w Polsce oraz trendów ich zmian na świecie, w tym Unii Europejskiej. Celem realizowanych zadań było: tworzenie podstaw naukowych oraz rozwiązań praktycznych służących systemowej profilaktyce zagrożeń zawodowych rozwój naukowy interdyscyplinarnej kadry naukowej Instytutu (podstawy opracowania rozpraw doktorskich i habilitacyjnych) tworzenie podstaw merytorycznych w pozyskiwaniu oraz wsparcie w realizacji międzynarodowych programów badań naukowych wkład merytoryczny do projektów dofinansowywanych z funduszy strukturalnych w ramach programów operacyjnych, których wyniki poprzez aplikację innowacyjnych rozwiązań wspierają konkurencyjność gospodarki wsparcie merytoryczne dla zapewnienia odpowiedniego poziomu kształcenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy zgodnie ze strategicznymi celami UE w zakresie nauczania i uczenia się, co wymaga nowoczesnych programów i form nauczania. Treści materiałów edukacyjnych w zakresie bezpieczeństwa pracy i ergonomii autorstwa Instytutu wymagają stałego wzbogacania i weryfikacji wiedzy. Realizowane prace badawcze w 2008 r. obejmowały zagadnienia w zakresie: analizy i zwalczania zagrożeń: chemicznych i pyłowych, hałasem i wibracją doskonalenia techniki bezpieczeństwa, oceny ryzyka zawodowego i zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy opracowania metod badania i doskonalenia środków ochrony indywidualnej przystosowywania stanowisk pracy do możliwości psychofizycznych człowieka. W ramach zakończonych 17 zadań 2008 r. uzyskano następujące wyniki: dokonano oceny poziomu zanieczyszczenia wysokotoksycznymi pochodnymi halogenoorganicznymi wybranych środowisk pracy. Na podstawie uzyskanych wyników badań i analizy procesów produkcji i obróbki metali opracowano zalecenia do ograniczenia tworzenia się wysokotoksycznych związków chloroorganicznych, takich jak dioksyny i furany w wysokotemperaturowych procesach w sektorze metalurgicznym, 24

25 zbadano wpływ jonów niklu na uszkodzenia histonów w komórkach człowieka. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono różną podatność linii komórkowych A549 raka płuc na modyfikacje potranslacyjne histonów H2A wywołane ekspozycją na rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki niklu. opracowano metody badań emisji hałasu z przemysłowych źródeł ultradźwiękowych. Znajomość wielkości emisji hałasu umożliwi min. walidację różnego rodzaju zabezpieczeń przeciwhałasowych (wykazano to na przykładzie obudów drążarek), a w konsekwencji przyczyni się do ograniczenia emisji tego rodzaju hałasu i zmniejszenia narażenia pracowników na ten rodzaj hałasu. opracowano sygnalizator ostrzegawczy w pojazdach uprzywilejowanych zintegrowany z układem komunikacji słownej i układem aktywnej redukcji hałasu. Opracowany model sygnalizatora obok generowania sygnału ostrzegawczego, pozwala na znaczące ograniczenie hałasu docierającego do uszu kierowcy pojazdu uprzywilejowanego oraz na ograniczenie wpływu tego hałasu na porozumiewanie się w torze komunikacji radiowej. Prowadzone w ramach zadania prace badawcze i konstrukcyjne oraz ich wyniki stały się podstawą do zgłoszenia zastrzeżenia patentowego pn. Sygnalizator ostrzegawczy pojazdów uprzywilejowanych. opracowano układ neuronowy do zastosowania w systemach bezpieczeństwa wykorzystujących obrazy stereoskopowe. Przeprowadzone testy wykazały, że zastosowanie sieci neuronowej umożliwia wyznaczanie położenia obiektu z dużą dokładnością (sieć wykazuje się dużą odpornością na szum występujący w analizowanych przez nią obrazach) i może być głównym elementem wizyjnego systemu bezpieczeństwa. dostosowano wirtualny symulator wózka podnośnikowego do potrzeb szkolenia podstawowego operatorów wózków podnośnikowych. Modyfikacja objęła oprogramowanie systemowe i wspomagające, oprogramowanie aplikacyjne, symulowane środowisko pracy; przygotowano program, materiały i procedury szkoleniowe. przeprowadzono badania nad zastosowaniem układów tekstronicznych w odzieży ochronnej do monitorowania parametrów fizjologicznych człowieka (wkład do projektu celowego realizowanego w ramach SPO WKP przez konsorcjum CZT PRO HUMANO TEX). Wyniki przeprowadzonych prac umożliwiły opracowanie i wykonanie ubrań strażackich nowej generacji z tekstronicznym systemem monitorowania parametrów fizjologicznych. 25

26 Prototypy ubrania strażackiego nowej generacji będą wdrożone do produkcji przez przedsiębiorstwo ARLEN. opracowano nową generacje prototypów ochron układu oddechowego przed bioaerozolem filtrów i półmasek filtrujących z modyfikatorem bioaktywnym jednocześnie zatrzymujących i niszczących mikroorganizmy wyłapane ze strugi przepływającego powietrza. (wkład do projektu celowego realizowanego w ramach SPO WKP przez konsorcjum CZT PRO HUMANO TEX). Prototypy bioaktywnych środków ochrony układu oddechowego w postaci filtrów przeznaczonych do kompletowania z maską lub półmaską oraz półmasek filtrujących wdrożono w 2008 r. do produkcji w firmie FILTER-SERVICE. opracowano narzędzia metodyczne wspierające projektantów maszyn w prowadzeniu oceny ryzyka związanego z zagrożeniami mechanicznymi, niesprawnością systemu sterowania, hałasem i czynnikami biomechanicznymi. (wkład do projektu celowego realizowanego w ramach SPO WKP przez konsorcjum PRO-M, którego CIOP-PIB był koordynatorem ). Opracowany został system komputerowy wspomagający prowadzenie i dokumentowanie oceny ryzyka w procesie projektowania maszyn. opracowano metodę badań odporności na korozję elementów sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości wykonanych ze stali nierdzewnych i kwasoodpornych przeprowadzono badania wpływu oddziaływania plazmy na własności chemiczne i fizyczne modyfikowanych sorbentów węglowych materiału powszechnie wykorzystywanego w konstrukcji sprzętu ochrony układu oddechowego - pochłaniaczy opracowano metodę oceny jakościowej struktury wielowarstwowej materiału na odzież termoizolacyjną za pomocą algorytmów do analizy obrazów termowizyjnych dokonano analizy wpływu niesymetrycznego obciążenia zewnętrznego na pracę mięśni brzucha i pleców w odcinku lędźwiowym opracowano model numeryczny dystrybucji ciepła wewnątrz ciała człowieka z uwzględnieniem wymiany ciepła pomiędzy człowiekiem i środowiskiem opracowano redakcyjnie monografię Bezpieczeństwo i higiena pracy stanowiącą kompendium wiedzy z dziedziny z dziedziny bezpieczeństwa pracy i ergonomii realizowano 7 projektów badawczych własnych wyłonionych w konkursach MNiSZW, w tym 4 z nich zostały zakończone. Są to projekty: 26

27 pn. Badania uciążliwości hałasu infradźwiękowego podczas wykonywania prac precyzyjnych i koncepcyjnych wymagających silnej koncentracji uwagi pn. Badania jednoczesnej ekspozycji człowieka na drgania i uderzenia mechaniczne pn. Badanie obciążenia organu słuchu przez hałas impulsowy na podstawie zmian obrazu otoemisji akustycznej i słuchowych potencjałów wywołanych pnia mózgu pn. Wpływ systemu produkcji odchudzonej na poziom bezpieczeństwa i higieny pracy we współczesnych przedsiębiorstwach produkcyjnych zakończono realizację projektu badawczego specjalnego pn. Wpływ środowiska ograniczonej przestrzeni wokół głowy na funkcje fizjologiczne i poznawcze człowieka Projekt ten obejmował prace rozwojowe będące częścią międzynarodowego programu akcji COST 357 Accident prevention options with motorcycle helmets (Kaski motocyklowe jako element zapobiegania wypadkom wśród motocyklistów). realizowano 3 projekty rozwojowe, z których 1 został zakończony: pn. Badania nad możliwością aplikacji termografii aktywnej do oceny jakości kompozytowych materiałów balistycznych (realizowany wspólnie przez Instytut Technologii Bezpieczeństwa MORATEX i CIOP-PIB) Celem projektu było dostosowanie defektoskopowej metody termograficznej do oceny jakości materiałów i wyrobów kompozytowych stosowanych dla celów balistycznych, zarówno w środkach ochrony osobistej (hełmy, tarcze kuloodporne, dodatkowe wkłady w kamizelkach, itp.), jak i opancerzeniach pojazdów oraz obiektów stałych. Wynikiem prowadzonych prac jest zmodernizowane stanowisko pomiarowe do badań nieniszczących techniką termografii aktywnej wraz z procedurą badawczą oraz zdefiniowanie rodzaju i poziomu parametrów fizycznych ujętych w kryteriach oceny. Pozostałe 2 projekty są realizowane w ramach przedsięwzięcia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Inicjatywa Technologiczna I kontynuowano realizację projektu badawczego zamawianego Instytut, jako członek Konsorcjum stworzonego przez 11 jednostek badawczych realizujących projekt badawczy zamawiany nr PBZ MEiN-3/2/2006 pt. Inżynieria procesów ograniczania emisji oraz utylizacji gazów szkodliwych i cieplarnianych, rozpoczął realizację zadania badawczego pt. Badanie szkodliwego działania na 27

28 człowieka spalin Diesla oraz opracowanie struktur filtracyjnych i sorpcyjnych do ich eliminacji ze środowiska pracy i życia. zakończono realizację 3 projektów celowych realizowanych w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw w latach (Priorytet 1 Rozwój przedsiębiorczości i wzrost innowacyjności poprzez wzmocnienie instytucji otoczenia biznesu, Działanie 1.4 Wzmocnienie współpracy między sferą badawczo-rozwojową a gospodarką, Poddziałanie Projekty celowe realizowane przez Centra Zaawansowanych Technologii): Ubranie strażackie nowej generacji z tekstronicznym systemem monitorowania parametrów fizjologicznych realizowany jest przez CZT PRO HUMANO TEX (Politechnika Łódzka CIOP-PIB ARLEN) Nowa generacja materiałów filtracyjnych z udziałem nanowłókien i modyfikatorów realizowany jest przez CZT PRO HUMANO TEX (Politechnika Łódzka CIOP-PIB FILTER-SERVICE) Narzędzia metodyczne wspierające ocenę ryzyka w procesie projektowania maszyn, realizowanego przez CZT TECHNOLOGY PARTNERS Projekt realizowało konsorcjum pod kierunkiem CIOP - PIB jako koordynatora projektu z udziałem 6 jednostek naukowych: Centrum Mechanizacji Górnictwa KOMAG, Instytut Obróbki Plastycznej, Instytut Zaawansowanych Technologii Wytwarzania Instytut Odlewnictwa, Centralny Ośrodek Badawczy Rozwoju Opakowań oraz Fundacji Partnerstwa Technologicznego Technology Partners. zakończono realizację 2 projektów w ramach inicjatywy wspólnotowej EQUAL projekt EQUAL A0410d2 Związkowa Promocja i Ochrona Równouprawnienia Osób Niepełnosprawnych w Zatrudnieniu realizowany w ramach partnerstwa. CIOP-PIB uczestniczył w przygotowaniu ekspertyz dotyczących adaptacji stanowisk pracy do wymogów niepełnosprawności, a także we współpracy międzynarodowej w ramach Partnerstwa Ponadnarodowych EXTEND i RETAIN, której celem była wymiana informacji i doświadczeń z realizacji projektów o podobnej tematyce. Uczestniczono również aktywnie w działaniach upowszechniających i promujących rezultaty projektu, w tym w seminariach, konferencjach, Gali Równouprawnienia, wywiadach. projekt EQUAL D0249d2 Kluczowa rola gminy w aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych realizowany był w ramach partnerstwa. 28

29 CIOP-PIB uczestniczył w przygotowaniu metodyki oraz przeprowadzeniu oceny cech psychofizycznych, motywacji i kwalifikacji zawodowych osób niepełnosprawnych objętych rekrutacją do spółdzielni socjalnych (w 7 gminach), opracowano również profile zawodowe dla tych osób. Przeprowadzono także szkolenia adaptacyjne i warsztaty psychologiczne dla osób niepełnosprawnych zainteresowanych pracą w spółdzielniach socjalnych w 7 gminach oraz przygotowano metodykę oceny adaptacji stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych w tworzonych spółdzielniach socjalnych. Zakończono realizację 3 prac naukowo-badawczych z zakresu prewencji wypadkowej dotyczących:. oceny możliwości zastosowania aktywnych metod redukcji hałasu w transporcie drogowym oceny obciążenia psychofizycznego oraz zapobiegania dolegliwościom układu mięśniowo-szkieletowego u pracowników centrów obsługi klientów (call centers) oceny zagrożeń związanych z polami elektromagnetycznymi przy obsłudze diagnostycznych i terapeutycznych urządzeń medycznych (rezonans magnetyczny, diatermie fizykoterapeutyczne i elektrochirurgiczne) W wyniku przeprowadzonych badań, pomiarów i analiz opracowano: poradnik dotyczący hałasu w transporcie drogowym oraz możliwości jego ograniczania metodami aktywnymi zasady profilaktyki dolegliwości układu mięśniowo-szkieletowego oraz broszurę Call center jak zapobiegać dolegliwościom układu mięśniowo-szkieletowego i radzić sobie ze stresem. zasady identyfikacji i oceny zagrożeń elektromagnetycznych w placówkach służby zdrowia oraz wytyczne ich ograniczania a także przedstawiono serię poradników dla placówek służby zdrowia eksploatujących różne rodzaje urządzeń wytwarzających pola elektromagnetyczne (takich jak: rezonans magnetyczny, diatermie fizykoterapeutyczne i elektrochirurgiczne). Do ww. opracowań przygotowano także kwestionariusze ankietowe przeznaczone do wypełnienia przez potencjalnych odbiorców wyników pracy, pozwalające na ocenę ich praktycznej przydatności. 29

30 Zrealizowano również 619 prac zleconych przez różne przedsiębiorstwa i instytucje, w tym: 219 o charakterze badań, ekspertyz, opinii i zaleceń, które dotyczyły: zagrożeń chemicznych i pyłowych występujących na stanowiskach pracy oraz oceny działania preparatów chemicznych na organizm ludzki zagrożeń hałasem, hałasem infradźwiękowym i drganiami zagrożeń polami elektromagnetycznymi i promieniowaniem optycznym oraz prądami wielkiej częstotliwości oceny przystosowania stanowisk pracy do możliwości psychofizycznych człowieka, a w szczególności ustalenia fizycznej wydolności organizmu człowieka, dopuszczalnej wielkości obciążenia organizmu warunkami pracy i środowiska, mechanizmów zaburzeń funkcji organizmu w wyniku ekspozycji na czynniki szkodliwe środowiska pracy oceny maszyn, urządzeń i stanowisk pracy pod względem bezpieczeństwa pracy i ergonomii wytycznych doboru środków ochrony indywidualnej i zbiorowej ograniczających zagrożenia na stanowiskach pracy kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych wydawania opinii do celów sądowych 478 zleceń w ramach systemu akredytacji II.2 Współpraca międzynarodowa Współpraca międzynarodowa była ważnym elementem działalności Instytutu w 2008 r. Była ona realizowana głównie w ramach programów Unii Europejskiej, przede wszystkim programów ramowych i wspólnotowego programu PROGRESS, oraz w ramach innych programów i inicjatyw międzynarodowych (najważniejsze projekty są wymienione w załączniku). Ze względu na ważnie miejsce Instytutu wśród europejskich instytucji naukowych zajmujących się zagadnieniami BHP, CIOP-PIB jest zapraszany przez nie do uczestniczenia jako partner w wielu konsorcjach realizujących projekty w ramach Programów Ramowych UE, które są największym mechanizmem finansowania i kształtowania badań naukowych na poziomie europejskim. W roku 2008 kontynuowano realizację 2 projektów w ramach 6. Programu Ramowego UE oraz zakończono realizację 3 projektów. W części z nich (NEW OSH ERA, PRIMA- EF) Instytut pełnił ważna role jako lider kilku istotnych zadań. 30

31 W 2008 r. złożono wnioski projektowe do 7. Programu Ramowego, z których cześć została zaakceptowana do realizacji przez Komisję Europejską. Najważniejszym z nich jest projekt i-protect, którego koordynatorem jest CIOP-PIB; ponadto zaakceptowane zostały 3 inne projekty z udziałem Instytutu. W 2008 r. Instytut realizował także 5 projektów w ramach Wspólnotowego Programu na rzecz Zatrudnienia i Solidarności Społecznej PROGRESS, sekcja III Warunki pracy (2 z nich zostały zaakceptowane w grudniu 2008 r.) i będą realizowane w 2009 r. Wśród innych projektów realizowanych przez Instytut należy wymienić projekty realizowane dla Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy, Bilbao. W 2008 realizowano 3 takie projektu oraz rozpoczęto realizacje kolejnego, który będzie kontynuowany w 2009 r. Wybrane projekty międzynarodowe realizowane przez CIOP-PIB w 2008 r. Lp. Akronim / tytuł projektu Okres realizacji 6. Program Ramowy UE 1 AlMs - Zaawansowane materiały interaktywne EMF-NET - Skutki ekspozycji na pola elektromagnetyczne: od nauki do zdrowia publicznego i bezpieczniejszych miejsc pracy PRIMA-EF - Zarządzanie ryzykiem psychospołecznym - opracowanie podejścia europejskiego NEW OSH ERA - Nowe i narastające zagrożenia dla bezpieczeństwa i higieny pracy - przewidywanie i działania związane ze zmianami w miejscu pracy poprzez koordynację badań naukowych w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy NANOSH Efekty zdrowotne w procesach produkcji nanomateriałów Program, Ramowy UE (projekty zaakceptowane przez Komisję Europejską w 2008 r.) 1 i-protect Intelligent PPE system for personnel in high risk and complex erwironments (Inteligentne rozwiązania środków ochrony indywidualnej do zastosowań w warunkach wysokiego poziomu ryzyka w złożonym środowisku pracy J HealthatWork - Badania w dziedzinie BHP - perspektywa Unii Europejskiej NANODEVICE - (Nowe koncepcje (rozwiązania), metody i techniki do produkcji przenośnych, łatwych w użyciu urządzeń do pomiaru i analizy nanocząstek występujących w powietrzu miejsca pracy podczas ich wytwarzania i stosowania)

32 Projekty realizowane w ramach Wspólnotowego Programu na rzecz Zatrudnienia i Solidarności Społecznej - PROGRESS, sekcja III - Warunki pracy 1 MSD Impact Study KonKontrakt serwisowy dotyczący analizy i oceny inicjatyw Wspólnoty w obszarze prewencji związanych z pracą zaburzeń mięśniowo-szkieletowych w Unii Europejskiej HIRES Restrukturyzacja a zdrowie: Innowacyjnie podejścia i zalecenia dla polityki CADimple Kontrakt serwisowy dotyczący analizy i oceny skutków praktycznego wdrożenia w miejscu pracy środków krajowych wdrażających dyrektywę 98/24/WE dotyczącą czynników chemicznych 4 Dobre praktyki w rolnictwie: udział partnerów społecznych w prewencji zaburzeń mięśniowo-szkieletowe 5 EMF Impact Kontrakt serwisowy dotyczący analizy wpływu na zdrowie, skutków ekonomicznych oraz wpływu na środowisko ewentualnej nowelizacji dyrektywy 2004/40/WE dotyczącej ekspozycji zawodowej na pola elektromagnetyczne zaakceptowany w 2008 r zaakceptowany w 2008 r. Projekty finansowane przez Europejską Agencję Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy, Bilbao 1 TC RO Topic Centre Risk Observatory utworzenie i utrzymanie, Centrum Tematycznego - Obserwatorium Ryzyka, źródła informacji specjalistycznej, zapewniającego merytoryczne wsparcie dla Obserwatorium Ryzyka utworzonego przez Agencję Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy, Bilbao 2 TC WE Topic Centre Work Environment utworzenie i utrzymanie, Centrum Tematycznego - Środowisko Pracy, źródła informacji specjalistycznej, zapewniającego wsparcie działalności Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy, Bilbao w zakresie zbierania oceny i upowszechniania materiałów informacyjnych z zakresu bhp European Survey of Enterprises on Psychosocial Risks at Work (Europejskie badanie zagrożeń psychospołecznych w przedsiębiorstwach) II.3 Rozwój i utrzymanie kompetencji jednostki notyfikowanej do oceny zgodności wyrobów w zakresie bezpieczeństwa, ergonomii i higieny pracy Jednym z podstawowych zadań w CIOP-PIB jest spełnienie wymagań koniecznych do utrzymania statusu oraz rozwoju kompetencji Instytutu jako jednostki notyfikowanej w obszarze dyrektyw dotyczących: środków ochrony indywidualnej (89/686/EWG), maszyn 32

33 (98/37/WE) oraz urządzeń używanych na zewnątrz pomieszczeń, podlegających ograniczeniu emisji hałasu (2000/14/WE). Powyższe cele są realizowane poprzez: => rozwój kompetencji organizacyjno-technicznych oraz kompetencji pracowników jednostki notyfikowanej w zakresie prowadzenia oceny zgodności według wymagań zawartych w dyrektywach 89/686/EWG, 98/37/WE i 2000/14/WE, jak również dobrowolnej certyfikacji wyrobów i systemów zarządzania, a także przygotowania do prowadzenia oceny zgodności maszyn z wymaganiami nowej dyrektywy 2006/42/WE, => zapewnienie zgodności systemów zarządzania, funkcjonujących w laboratoriach badawczych i wzorcujących Instytutu, z wymaganiami normy PN-EN ISO/IEC 17025: 2005+Ap-1: 2007 oraz ich ciągłe doskonalenie, => rozwój oraz doskonalenie bazy laboratoryjnej w zakresie prowadzenia badań wyrobów i parametrów środowiska pracy oraz wzorcowań przyrządów pomiarowych z uwzględnieniem zapewnienia ich jakości poprzez odniesienie do wzorców państwowych i międzynarodowych, => rozwój kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących Instytutu poprzez udział w programach porównań międzylaboratoryjnych, => zapewnienie integracji jednostki notyfikowanej z sieciami europejskimi w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w kontekście spełnienia zobowiązań wynikających z uczestnictwa w obligatoryjnym systemie oceny zgodności wyrobów. Osiągnięte w ramach realizacji poszczególnych zadań wyniki wskazują na spełnienie przez Instytut wymagań nałożonych jednostkom notyfikowanym przez ustawę z dnia 30 sierpnia 2002 o systemie oceny zgodności. Realizacja zadań w ramach programu wieloletniego umożliwia doskonalenie kompetencji Instytutu jako jednostki notyfikowanej oraz wzmocnienie krajowego systemu badań i oceny zgodności oraz nadzoru metrologicznego wyposażenia pomiarowo - badawczego stosowanego do oceny parametrów stanowisk pracy. Działania realizowane w celu utrzymania i rozwoju kompetencji Instytutu jako jednostki notyfikowanej służą zapewnieniu praktycznych rozwiązań do stosowania w Polsce dyrektyw Nowego Podejścia, w tym przede wszystkim dyrektywy 89/686/EWG dotyczącej środków ochrony indywidualnej, dyrektywy 98/37/WE dotyczącej maszyn oraz dyrektywy 2000/14/WE dotyczącej emisji hałasu do środowiska. Tym samym osiągnięte wyniki umożliwiają właściwe prowadzenie w Polsce oceny zgodności wyrobów objętych tymi dyrektywami. 33

34 Liczba certyfikatów WE U-odzież ochronna D- sprzęt ochrony układu oddechowego R- środki ochrony kończyn górnych T- środki ochrony oczu i twarzy N- środki ochrony kończyn dolnych S- środki ochrony słuchu W- sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości G- środki ochrony głowy Rys. Liczba certyfikatów wydanych przez CIOP-PIB w latach dla poszczególnych grup środków ochrony indywidualnej II.4 Upowszechnianie wyników programów badawczych z zakresu wiedzy o bezpieczeństwie pracy i ergonomii Prace badawcze Instytutu dotyczą szeroko rozumianej ochrony człowieka w środowisku pracy. Tematyka prac jest ustalana z uwzględnieniem zapotrzebowania gospodarki. Instytut prowadzi bezpośrednią współpracę z przedsiębiorstwami w zakresie edukacji i wdrażania rozwiązań technicznych i organizacyjnych, wspomagających kształtowanie bezpiecznych warunków pracy. Na zlecenie przedsiębiorstw przeprowadzana jest ocena zgodności różnych rodzajów środków ochrony indywidualnej, maszyn, elementów bezpieczeństwa (np. elektroczułych urządzeń zaprojektowanych do wykrywania osób w celu zapewnienia im bezpieczeństwa) oraz urządzeń używanych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie emisji hałasu. Prowadzona jest także certyfikacja innych wyrobów lub usług związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy (wraz z badaniami laboratoryjnymi do celów certyfikacji). W ramach bezpośredniej współpracy z przedsiębiorstwami, Instytut przeprowadza badania, analizy oraz ekspertyzy m.in. w zakresie pomiarów szkodliwych substancji chemicznych i pyłów w środowisku pracy, hałasu, infra- i ultradźwięków, drgań mechanicznych, pól elektromagnetycznych, oświetlenia, mikroklimatu, wydatku energetycznego oraz toksycznego działania preparatów chemicznych. Przedsiębiorstwa korzystają także z analiz ergonomicznych - oceny obciążenia układu mięśniowo- 34

35 szkieletowego, obciążenia psychicznego, kwalifikacji do prac niebezpiecznych, a także np. oceny instalacji i urządzeń wentylacyjnych w pomieszczeniach pracy. Korzystają też z bezpłatnych konsultacji udzielanych przez ekspertów CIOP-PIB. Współpraca z przedsiębiorstwami obejmuje także przeprowadzanie oceny ryzyka zawodowego, oceny pod względem bezpieczeństwa i higieny pracy procesów technologicznych i materiałów, opracowywanie oraz wdrażanie w przedsiębiorstwach rozwiązań z zakresu systemowego zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy (a także ich ocenę i certyfikację) oraz systemu ratownictwa wewnątrzzakładowego. Dla potrzeb zakładów pracy, oprócz m.in. programów komputerowych i baz danych, powstał w Instytucie nowoczesny system rejestracji zagrożeń, oceny ryzyka zawodowego i dokumentowania wypadków STER, który obecnie wyznacza pewien standard w zarządzaniu bhp, będąc stosowanym w ok. 500 różnej wielkości przedsiębiorstwach w Polsce. W celu jak najszerszego wykorzystywania potencjału i dorobku naukowobadawczego oraz wdrażania i promowania osiągnięć nauki i techniki powstało przy Instytucie Forum Liderów Bezpiecznej Pracy, które liczy obecnie 93 uczestników przedsiębiorstw zatrudniających łącznie niemal 200 tys. pracowników. Forum stanowi platformę wymiany doświadczeń oraz spotkań przedstawicieli nauki z praktykami. Uczestnikami Forum są przedsiębiorstwa i instytucje legitymujące się wymiernymi osiągnięciami w kształtowaniu bezpiecznych i ergonomicznych warunków pracy oraz aktywnie działające na rzecz bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia pracowników. Jednym z istotnych zadań Forum jest działanie na rzecz wdrażania i upowszechniania rezultatów wieloletnich programów badawczych prowadzonych przez CIOP-PIB. Nie mniej ważne jest również współinicjowanie przez uczestników Forum tematyki badawczej, działalności edukacyjnej i wydawniczej Instytutu. W ramach Forum Liderów Instytut szczególnie blisko współpracuje przede wszystkim z przedsiębiorstwami dużymi. Ponieważ jednak struktura gospodarki polskiej jest oparta w głównej mierze na przedsiębiorstwach mikro, małych i średnich (przedsiębiorstwa mikro, czyli zatrudniające do 9 osób, stanowią ok. 95% wszystkich przedsiębiorstw w Polsce), w Instytucie konsekwentnie budowane są kolejne struktury sieciowe, w ramach których organizowana jest współpracę z takimi właśnie przedsiębiorstwami. Od roku 2004 działa przy Instytucie Sieć Ekspertów ds. BHP, certyfikowanych przez CIOP-PIB, skupiająca przedstawicieli 40 firm konsultacyjnych, bezpośrednio działających na rzecz MŚP. Jej zadaniem jest bezpośredni kontakt z takimi przedsiębiorcami i wspieranie ich we wszelkich działaniach na rzecz bezpieczeństwa pracowników, często już na etapie powstawania firmy, m.in. poprzez upowszechnianie i wdrażanie wyników prac badawczych prowadzonych w Instytucie. Wysoką jakość usług świadczonych przez członków Sieci 35

36 gwarantuje bezpośrednie wsparcie ich działalności przez CIOP-PIB poprzez m.in.: udostępnianie wyników badań z zakresu bezpieczeństwa pracy i ergonomii, ustawiczne szkolenie członków Sieci Ekspertów CIOP-PIB w zakresie niezbędnym do prowadzenia bieżącej obsługi MŚP z uwzględnieniem zmian w przepisach prawnych, dyspozycyjność ekspertów CIOP-PIB w zakresie konsultacji lub osobistego udziału w działaniach prowadzonych przez członków Sieci. W roku 2008, w wyniku realizacji projektu w ramach Transition Fascility powstała też Sieć Regionalnych Ośrodków BHP, obejmująca 16 jednostek szkoleniowo-konsultingowych o certyfikowanych kompetencjach, pokrywająca swym zasięgiem obszar całego kraju. Jednym z ich zadań będzie również upowszechnianie wyników zadań programów badawczych Instytutu. Strukturę ww. powiązań sieciowych Instytutu przedstawia schemat: Małe i średnie przedsiębiorstwa Służby bhp Certyfikowani Konsultanci Regionalnych Ośrodków BHP (240) Sieć Ekspertów ds. BHP certyfikowanych przez CIOP-PIB (40) Regionalne Ośrodki BHP akredytowane przez CIOP-PIB (16) Ośrodki Szkoleniowe o kompetencjach uznanych przez CIOP-PIB (30) CIOP-PIB Poprzez działalność Ośrodka Certyfikacji Kompetencji Personelu oraz wyżej wymienionych Sieci Instytut wspiera m.in. rozwój usług edukacyjnych na rynku oświaty dorosłych, a także wspiera rozwój przedsiębiorstw (szczególnie w MŚP) w zakresie ich innowacyjności i rozwoju zasobów ludzkich. Jednym z celów działań w tym zakresie jest również popularyzowanie wiedzy z dziedziny bezpieczeństwa pracy i ergonomii w celu kreowania społecznej świadomości o zagrożeniach zawodowych oraz upowszechnianie sposobów i rozwiązań eliminujących lub 36

37 ograniczających ich przyczyny i skutki. Podejmowane działania promocyjne obejmują targi, wystawy, konferencje, seminaria, konkursy i inne przedsięwzięcia. Zadnia badawcze realizowane przez Instytut są upowszechniane przede wszystkim podczas przedsięwzięć cyklicznych, nie tylko organizowanych lub współorganizowanych, ale też tych, w których Instytut jedynie uczestniczy. W szczególności obecnie należą do nich: Międzynarodowe Targi Ochrony Pracy, Pożarnictwa i Ratownictwa SAWO w Poznaniu (co dwa lata) Giełda Polskich Wynalazków nagrodzonych na światowych wystawach wynalazczości (co rok) cykl przedsięwzięć w działalności Krajowego Punktu Centralnego Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy seminaria, konferencje, kampanie informacyjne, konkursy (co rok) Światowe Targi Wynalazczości, Badań Naukowych i Nowych Technik Brussels Eureka (co rok) Międzynarodowe Targi Bezpieczeństwa i Medycyny Pracy A+A w Dűsseldorfe (co dwa lata) Międzynarodowa Konferencja Zwalczania Hałasu Noise Control (co trzy lata) Ogólnopolski Konkurs Poprawy Warunków Pracy (co rok) konkurs na plakat bezpieczeństwa pracy (co rok) konkursy plastyczne poświęcone problematyce bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia dla uczniów szkół podstawowych (co rok). Podjęte w 2008 r. działania upowszechniające wiedzę z dziedziny bezpieczeństwa, higieny pracy i ergonomii obejmowały udział w 6 targach i wystawach, organizowanie i współorganizowanie 15 konferencji i seminariów, 7 konkursów i 5 innych przedsięwzięć. Nieodłącznym elementem prowadzenia wieloletnich programów badawczych jest oparta na nich działalność edukacyjna Instytutu. Osiągane wyniki badań są wykorzystywane zarówno do tworzenia programów edukacyjnych, jak i podczas ich realizacji. Instytut posiada też wieloletnie doświadczenie międzynarodowe w tym zakresie, z uwagi na współpracę międzynarodową - m.in. ze Szwecją i USA w zakresie tworzenia nowoczesnego systemu edukacji. Działające od 1994 r. Centrum Edukacyjne CIOP-PIB ma status placówki oświatowej i działa pod patronatami ministra pracy i polityki społecznej, ministra edukacji narodowej oraz głównego inspektora pracy. W salach wykładowych Instytutu prowadzi szeroką działalność edukacyjną, w formie studiów podyplomowych, szkoleń ogólnych i specjalistycznych (m.in. z zakresu czynników zagrożeń środowiska pracy, wdrażania systemu zarządzania bhp oraz 37

38 oceny ryzyka zawodowego) oraz obowiązkowych szkoleń dla różnych grup pracowników. Prowadzone są też innego typu szkolenia na zamówienia grupowe. Większość organizowanych szkoleń jest efektem wygranych konkursów. Wykładowcami są głównie pracownicy Instytutu - wysokiej klasy specjaliści, systematycznie doskonalący swoje kompetencje w ośrodkach w kraju i za granicą. Działalność edukacyjna Instytutu realizowana jest zarówno w formie stacjonarnej, jak i na odległość. Uczestnicy studiów podyplomowych organizowanych w formie na odległość otrzymują dostęp do materiałów edukacyjnych poprzez system LearningSpace, a w okresach między zjazdami mają możliwość konsultacji z pracownikami merytorycznymi Instytutu za pośrednictwem poczty elektronicznej. Odbiorcami działań edukacyjnych Instytutu są zarówno przedstawiciele przedsiębiorstw (małych, średnich oraz dużych) - pracownicy służby bhp czy też kadra inżynieryjno-techniczna, jak i wykładowcy, nauczyciele, pracownicy stacji sanitarnoepidemiologicznych, pracownicy Państwowej Straży Pożarnej i wojska, kadra i pracownicy ośrodków szkoleniowych, pracownicy firm świadczących usługi w zakresie kształtowania warunków pracy, akredytowanych laboratoriów. W skali roku w różnych formach edukacji prowadzonych przez Instytut uczestniczy około 2 tysiące osób. Prowadzenie działalności edukacyjnej wymaga systematycznego opracowywania i aktualizacji materiałów edukacyjnych oraz stałego doskonalenia kadry wykładowców. W ramach prowadzonych programów badawczych w Instytucie opracowywane są m.in. materiały edukacyjne dla szkół i uczelni (np. Nauka o pracy bezpieczeństwo, higiena, ergonomia ) oraz dla ośrodków prowadzących działalność edukacyjną dla dorosłych (m.in. materiał edukacyjny Bezpieczeństwo i ochrona człowieka w środowisku pracy ). Do wszystkich kursów przygotowane są odrębne, dedykowane materiały szkoleniowe. W Instytucie opracowano także materiały edukacyjne wspierające prowadzenie działalności szkoleniowej (pakiet edukacyjny na CD pn. Multiedu-BHP ), materiały edukacyjne w technologii e-learning (do prowadzenia szkoleń okresowych dla pracowników administracyjno-biurowych), a także filmy z rzeczywistych stanowisk pracy, wspomagające edukację. Działalność edukacyjna Instytutu obejmuje także wspomaganie systemu oświaty szkolnej, akademickiej i ustawicznej przede wszystkim poprzez opracowanie materiałów pomocniczych dla nauczycieli, pn. Kultura bezpieczeństwa. Materiały te zostały umieszczone na stronach internetowych, co pozwala na ich bezpłatne wykorzystanie (z tymi stronami łączy się ok. 10 tys. użytkowników miesięcznie). W Instytucie przygotowywane są merytorycznie, edycyjnie i wydawane są liczne wydawnictwa książkowe (m.in. monografie, poradniki, informatory, broszury), a także plakaty i pocztówki, publikacje ciągłe ( Podstawy i Metody Ochrony Środowiska Pracy ) oraz 38

39 czasopisma o charakterze interdyscyplinarnym (w tym miesięcznik Bezpieczeństwo Pracy oraz międzynarodowy kwartalnik naukowy International Journal of Occupational Safety and Ergonomics ). Stanowią one cenne źródło wiedzy dla uczestników różnych form działalności edukacyjnej Instytutu. Wydawnictwa trafiają także do uczestników działań promocyjnych i upowszechniających, takich jak: konferencje, seminaria, warsztaty, a także uczestników kampanii społecznych i informacyjnych, organizowanych lub koordynowanych przez Instytut. Bezpośrednie wsparcie merytoryczne dla prowadzonej działalności edukacyjnej stanowi portal informacyjny Instytutu oraz bogata oferta wydawnictw i opracowań, dotyczących zagadnień związanych z bezpieczeństwem człowieka i jego zdrowia. Portal dostępny pod adresem stanowi jeden z największych i najbardziej wiarygodnych źródeł informacyjnych w zakresie bezpieczeństwa pracy i ergonomii w Internecie. Popularność portalu Instytutu została potwierdzona sklasyfikowaniem go w latach 2007/2008 na 3 miejscu w Europie pod względem liczby wejść. Upowszechniana wiedza jest adresowana do odbiorców reprezentujących różne działy gospodarki. Portal Instytutu zawiera liczne serwisy tematyczne, dedykowane określonym odbiorcom, takie, jak: serwis dla mikroprzedsiębiorstw ( obejmujący tematycznie budownictwo, przetwórstwo drewna, mechanikę pojazdową, piekarnictwo i cukiernictwo, transport samochodowy, obróbkę skrawaniem metali, serwis dla małych i średnich przedsiębiorstw ( czy też specjalistyczny serwis dotyczący wypadków przy pracy W 2008 r. w portalu CIOP-PIB zarejestrowano ok. 3 mln odwiedzin w skali rocznej, podczas których pobrano ponad 7 mln stron informacyjnych, zawierających materiały z zakresu bhp. Szacuje się, że poprzez swoją działalność promocyjną i upowszechniającą wyniki realizowanych programów badawczych Instytut wspiera rocznie ponad milion osób w prowadzeniu działań na rzecz tworzenia zdrowych i bezpiecznych warunków pracy. 39

40 II.5 Struktura budżetu CIOP-PIB w 2008r. Statutowa działalność naukowa MNiSW; 13% Współpraca naukowo techniczna z zagranicą oraz projekty dofinansowywane z funduszy strukturalnych; 6% Projekty badawczorozwojowe MNiSW; 10% Inne (w tym wdrożenia, prace zamawiane przez przedsiębiorstwa i inne instytucje); 21% PROGRAM WIELOLETNI Zadania służb państwowych MPiPS; 49% 40