Metoda funkcjonalno-wzorcująca oceny inwestycji publicznej na etapie projektowania technicznego

Transkrypt

1 Metoda funkcjonalno-wzorcująca oceny inwestycji publicznej na etapie projektowania technicznego autor: opiekun naukowy: mgr inż. Bartosz Zamara dr hab. inż. Janusz Zawiła-Niedźwiecki 1

2 Plan prezentacji 1. Uzasadnienie podjęcia badań naukowych nad etapem projektowania technicznego inwestycji publicznych 2. Cele rozprawy, program badań i główne założenia 3. Wyniki badań 4. Podsumowanie 2

3 Uzasadnienie podjęcia badań naukowych nad etapem projektowania technicznego inwestycji publicznych Skala inwestycji publicznych w Polsce Obserwowana praktyka Propozycja poprawy sytuacji W latach ogólna wartość zamówień publicznych wahała się między 132,7mld zł w roku 2012 a 167 mld zł w roku Wartość wydatków na roboty budowlane w analizowanym okresie stanowiła 35% do 49%, co daje kwoty 54,42mld zł i 71,81mld zł Brak refleksji nad kosztem cyklu życia obiektu Błędy w projektach, konflikty między uczestnikami projektu Realizacja obiektów drogich w eksploatacji i oferujących niską użyteczność w stosunku do nakładów Sprawdzenie aplikowalności rozwiązań stosowanych z powodzeniem na świecie do warunków polskich 3

4 Cele rozprawy, program badań i główne założenia Problem badawczy: Ochrona funkcji użytkowych projektowanego obiektu budowlanego, przy ograniczaniu kosztu cyklu jego życia Pytania badawcze 1. Czy polski inwestor publiczny, planując realizację obiektu budowlanego, analizuje koszty cyklu życia obiektu budowlanego? 2. W jakich obszarach cykle inwestycji publicznych w Polsce i w USA są podobne, a na czym polega luka? 4

5 Cele rozprawy, program badań i główne założenia Założenia Projektowanie i planowanie inwestycji publicznych jako całościowego procesu, którym trzeba zarządzać, nie jest traktowany w praktyce z należytą powagą. Istnieje szereg publikacji o charakterze poradnikowym, jednak skupiają się one na kolejnych czynnościach wynikających z uwarunkowań prawnych (w przypadku budownictwa), natomiast nie ujmują procesu projektowania jako całości z uwzględnieniem złożonych relacji i zależności między uczestnikami procesu Inwestor publiczny często nie jest merytorycznie przygotowany do prowadzenia inwestycji, co ma negatywny wpływ na przebieg procesu projektowania i sam realizowany obiekt Polskie inwestycje publiczne jako proces trapi szereg mankamentów, które są możliwe do ograniczenia przez zastosowanie zarządzania wartością funkcjonalną Przebieg procesu inwestycyjnego w Polsce na płaszczyźnie zarządczej nie odbiega zbytnio od praktyki stosowanej w USA i istnieje możliwość implementacji rozwiązań amerykańskich celem usprawnienia praktyki polskiej 5

6 Cele rozprawy, program badań i główne założenia Celem pracy jest zbadanie możliwości wykorzystania analizy funkcji techniczno-użytkowych do zwiększenia efektywności realizacji obiektów budowlanych w sektorze publicznym. Główny ciężar analiz został położony na etap planowania i projektowania zamierzenia inwestycyjnego, ponieważ to właśnie w tym czasie podejmowane są kluczowe decyzje skutkujące ostateczną efektywnością kosztową i funkcjonalną zrealizowanego obiektu. W wyniku pracy zostanie opracowana metoda badania spełniania funkcji techniczno-użytkowych obiektu budowlanego w sektorze publicznym. Zaproponowana metodyka pozwala na ochronę tych funkcji przy racjonalizacji kosztu cyklu życia. Cele zostały uszczegółowione w postaci Celów Szczegółowych (CS), definiujących kolejne etapy pracy CS1: Określenie aktualnego stanu wiedzy w Polsce na temat procesu inwestycyjnego ze szczególnym uwzględnieniem etapu planowania. CS2: Empiryczne zbadanie przebiegu procesu inwestycyjnego na etapie projektowania technicznego. CS3: Analiza praktyki i skutków stosowania metody analizy funkcji w USA. CS4: Koncepcja sposobu wprowadzenia zarządzania wartością do polskich inwestycji publicznych. CS5: Case-studies wybranych inwestycji na podstawie zebranych w trakcie badań empirycznych danych. CS6: Analiza porównawcza opracowanej metody z analogiczną praktyką w USA. 6

7 Cele rozprawy, program badań i główne założenia Realizacji celów podporządkowano program badawczy Cel szczegółowy Metoda badawcza Oczekiwany wynik 1 Określenie aktualnego stanu wiedzy w Polsce.. 2 Empiryczne zbadanie przebiegu procesu inwestycyjnego na etapie projektowania technicznego Studia literatury Analiza aktów prawnych Studia przypadków Badanie praktyki prowadzenia konkursów architektonicznych Ustalenie aktualnego stanu wiedzy z pogranicza nauki i praktyki projektowania technicznego i optymalizacji w budownictwie Identyfikacja obszarów problemowych wpływających na przebieg procesu projektowania i na ostateczny wynik inwestycji 3 Analiza praktyki i skutków stosowania metody analizy funkcji w USA 4 Koncepcja sposobu wprowadzenia zarządzania wartością do polskich inwestycji publicznych Studia literatury przedmiotu i publikacji dotyczących: zastosowania zarządzania wartością funkcjonalną w USA, wytycznych podmiotów stosujących zarzadzanie wartością funkcjonalną w bieżącej działalności związanej z realizacją obiektów budowlanych, aktów prawnych regulujących stosowanie metody. Badanie porównawcze przebiegu inwestycji publicznej w Polsce i w USA w celu wykazania podobieństw na płaszczyźnie zarządzania. Ustalenie aktualnego stanu wiedzy na temat praktyki zarządzania wartością na świecie ze szczególnym uwzględnieniem USA w obszarze praktyki i wyników stosowania metody Własna analiza praktyki w USA w celu poznania jej praktycznych aspektów Wykazanie podobieństw w przebiegu inwestycji publicznej w Polsce i USA Propozycja sposobu wprowadzenia zarządzania wartością do inwestycji publicznej w Polsce na bazie doświadczeń i praktyki zaobserwowanej w USA 5 Case-studies wybranych inwestycji na podstawie zebranych w trakcie badań empirycznych danych 6 Analiza porównawcza opracowanej metody z analogiczną praktyką w USA Określenie obszarów w jakich badane przypadki mogły zniwelować występujące i zidentyfikowane problemy jeśli zastosowano by zarządzanie wartością na etapie projektowania Symulacja i kwantyfikacja potencjału metody na podstawie wyników w USA i skali zamówień na roboty budowlane w Polsce 7

8 Cele rozprawy, program badań i główne założenia Program Badań Rozdział Realizowany element planu badań Realizowane czynności 1 Studia literaturowe Studia literaturowe 2 Problem badawczy 3 Analiza porównawcza wybranych przypadków i badanie uzupełniające konkursów architektonicznych 4 Koncepcja wprowadzenia zarządzania wartością funkcjonalną do inwestycji publicznych w Polsce Badanie empiryczne metodą analizy porównawczej przypadków zrealizowanych inwestycji publicznych Badanie formuły prowadzenia konkursów architektonicznych Case studies zbadanych przypadków na podstawie praktyki USA Analiza możliwych do osiągnięcia skutków na podstawie problemów zidentyfikowanych w badanych przypadkach oraz danych z rynku zamówień publicznych 8

9 Cele rozprawy, program badań i główne założenia Uzasadnienie wyboru metody badawczej Proces przygotowywania dokumentacji projektowej traktowany jako podprojekt projektu inwestycyjnego ma wielowymiarowy wpływ na realizację projektu inwestycyjnego. Wielkowymiarowość wpływu umyka próbom kwantyfikacji, dlatego analiza przypadków stanowi słuszną metodę badawczą. 9

10 Wyniki badań empirycznych Lokalizacje badanych przypadków Charakter badanych budynków Muzeum Teatr Obiekty akademickie Pasażerski terminal lotniczy 10 Źródło:

11 Wyniki badań empirycznych Elementy oceny badanych przypadków 11 Nr Element oceny Ocena przygotowania inwestora do prowadzenia procesu projektowania 2 Ocena momentu, w którym rozpatrywano koszty życia i wagi, jaką do niego przywiązano w organizacji inwestora 3 Ocena podejścia do oceny rozwiązań na etapie projektowania 4 Ocena funkcjonalności użytkowej zrealizowanego obiektu 5 Ocena ekonomiczności rozwiązań obiektu w czasie eksploatacji 6 Ocena jakości dokumentacji pod kątem realizacji obiektu Inwestor wie, czego chce, potrafi to wyartykułować i nie zmienia zdania w trakcie procesu projektowania. Bardzo dobra współpraca na linii inwestor projektant. Brak negatywnych komentarzy. Funkcjonalność wzorcowa, brak negatywnych opinii na temat rozwiązań zastosowanych w obiekcie lub obiekt mimo uwag o ograniczeniach spełnia pierwotne założenia Obiekt zoptymalizowany pod względem kosztów realizacji i eksploatacji. Inwestor posiadający kadrę merytoryczną, jednak użytkownicy nie wykazują zrozumienia dla prowadzonego procesu. Koszty cyklu życia obiektu uwzględniono na etapie wstępnej koncepcji lub konkursu, gdzie stanowiły istotną składową oceny konkursowej Rozważanie alternatyw w ujęciu kosztu cyklu życia obiektu i przyjmowanie najlepszych rozwiązań w oparciu o wcześniej przyjęty zestaw kryteriów Na etapie projektowania przewidziano możliwe zmiany sposobu użytkowania i aranżacji. Niektóre elementy budynku zaprojektowano tak, aby zmiany te były łatwiejsze do przeprowadzenia Budynek projektowany z myślą o kosztach użytkowania Brak istotnego wpływu dokumentacji projektowej na proces realizacji obiektu. Brak istotnych kosztów robót dodatkowych wynikających z późno artykułowanych zmian inwestora Inwestor ewidentnie nieprzygotowany, szczególnie na wstępnych etapach procesu inwestycji, jednak zapewniający sobie profesjonalne wsparcie na wczesnych etapach. Brak zainteresowania inwestora kosztem cyklu życia obiektu, jednak projektant na podstawie swojego doświadczenia racjonalizował swoje decyzje pod kątem eksploatacji w trakcie opracowywania dokumentacji. Rozważanie alternatyw na podstawie o własnego rozeznania projektanta Funkcjonalność do przyjęcia, możliwa do skorygowania relatywnie niewielkim nakładem środków (malowanie, drobny remont, zmiana aranżacji bez istotnych zmian w strukturze obiektu) Budynek projektowany bez uwzględnienia kosztów użytkowania Dodatkowe koszty wynikające z błędów w dokumentacji Niska ocena jakości dokumentacji przez wykonawcę lub inwestora zastępczego. Inwestor nieprzygotowany do realizacji inwestycji, bez zrozumienia dla charakteru projektu, pozostawiający projektantowi pełną dowolność w zakresie kształtowania formy i rozwiązań funkcjonalnych obiektu. Brak zainteresowania inwestora kosztem cyklu życia obiektu lub Niskie wagi w konkursie na koncepcję. Bezkrytyczne przyjmowanie rozwiązań, bez analizy skutków długoterminowych, niezależnie czy miały one służyć prestiżowi, czy obniżeniu kosztu realizacji Funkcjonalność do przyjęcia, jednak poprawa zablokowana przez układ budynku lub jego systemów. Poprawa wymagałaby zasadniczej zmiany konstrukcji lub poważnej ingerencji w wyposażenie budynku. Koszty użytkowania będące zaskoczeniem dla użytkownika Opóźnienia wynikające z błędów w dokumentacji projektowej przekazanej do realizacji

12 Wyniki badań empirycznych Wyniki oceny Ocena jakości dokumentacji pod kątem realizacji obiektu Ocena przygotowania inwestora do prowadzenia procesu projektowania 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 Ocena momentu w którym rozpatrywano koszty życia i wagi jakią do niego przywiązano w organizacji inwestora Muzeum Uczelnia DBB Ocena ekonomiczności rozwiązań obiektu w czasie Ocena podejścia do oceny rozwiązań na etapie projektowania Uczelnia DB Teatr Terminal Ocena funkcjonalności użytkowej zrealizowanego obiektu 12

13 Propozycja rozwiązania Propozycja zastosowania zarządzania wartością funkcjonalną na etapie projektowania celem poprawy sytuacji w inwestycjach publicznych w ramach zidentyfikowanych problemów 1. Wykazano podobieństwa przebiegu i fazowania inwestycji publicznych w Polsce i USA od strony zarządzania projektem: podobny rozkład faz, kolejność wykonywanych działań i opracowań. Praktyki odniesiono do modelu predyktywnego cyklu życia projektu wg Project Management Institute. 2. Zaproponowano i scharakteryzowano działania w ramach zarządzania wartością funkcjonalną mające na celu usprawnienie prowadzenia procesu inwestycyjnego na etapie projektowania. 13

14 Dziękuję za uwagę mgr inż. Bartosz Zamara 14