Nauka zawodu Szkoła czy pracodawca? Raport z badania praktycznej nauki zawodu realizowanej przez małopolskich przedsiębiorców
|
|
- Julia Nowacka
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Nauka zawodu Szkoła czy pracodawca? Raport z badania praktycznej nauki zawodu realizowanej przez małopolskich przedsiębiorców
2 Raport powstał na zlecenie Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie w ramach projektu Małopolskie Obserwatorium Rynku Pracy i Edukacji. Raport powstał na podstawie wyników z Badania praktycznej nauki zawodu realizowanej przez małopolskich przedsiębiorców przeprowadzonego przez BCMM badania marketingowe sp. z o.o. Wydawca: Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie Plac Na Stawach Kraków Copyright Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie, Kraków 2009 ISBN: Kopiowanie i rozpowszechnianie może być dokonane z podaniem źródła. Publikacja jest dystrybuowana bezpłatnie. Skład i opracowanie graficzne: Robert Krzeszowiak, robuska@poczta.onet.pl Druk: Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
3 Spis treści Wstęp 5 Wykaz używanych skrótów 7 I. System praktycznej nauki zawodu 9 II. Metodologia badania 19 III. Wyniki badania 21 IV. Rekomendacje 39 Spis wykresów 47 Spis tabel 49 Spis schematów 51 3
4 Osoby zaangażowane w prace przy Badaniu praktycznej nauki zawodu realizowanej przez małopolskich przedsiębiorców: Katarzyna Antończak Małopolskie Obserwatorium Rynku Pracy i Edukacji, Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie Małgorzata Bednarek Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowie Adam Biernat Małopolskie Obserwatorium Rynku Pracy i Edukacji, Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie Agata Chrześcijanek Małopolskie Obserwatorium Rynku Pracy i Edukacji, Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie Tadeusz Dąbrowski Cech Rzemiosł Motoryzacyjnych i Małych Przedsiębiorców w Krakowie Olga Dębowska Małopolskie Obserwatorium Rynku Pracy i Edukacji, Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie Elżbieta Drogosz-Zabłocka Artur Dzigański Kuratorium Oświaty w Krakowie Marek Filipczyk Centrum Kształcenia Praktycznego w Krakowie Krystyna Fołtyn Cech Rzemiosł Różnych w Krakowie Katarzyna Grudzień Cech Rzemiosł Motoryzacyjnych i Małych Przedsiębiorców w Krakowie Ewa Guzik Małopolskie Obserwatorium Rynku Pracy i Edukacji, Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie Andrzej Jańczy Kuratorium Oświaty w Krakowie Renata Kępczyk Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie Urszula Kisiel-Dorohinicka Seweryn Krupnik Maria Krysakowska Kuratorium Oświaty w Krakowie Lesław Kucharczyk Małopolska Izba Rzemiosła i Przedsiębiorczości Maria Leńczuk Małopolskie Obserwatorium Rynku Pracy i Edukacji, Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie Piotr Maurek Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie Nina Pakuła Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie Paweł Pawłowski Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie Krystyna Rozłonkowska Ochotnicze Hufce Pracy w Krakowie Kazimierz Tęczar Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie Barbara Tutajewska Hanna Uhl Tadeusz Walczak Małopolska Izba Rzemiosła i Przedsiębiorczości Marcin Węgrzyn Małopolskie Obserwatorium Rynku Pracy i Edukacji, Wojewódzwki Urząd Pracy w Krakowie. Dziękujemy wszystkim przedsiębiorcom oraz kierownikom praktycznej nauki zawodu, którzy wzięli udział w badaniu. Dziękujemy Dyrekcji, pracownikom i uczniom Centrum Kształcenia Praktycznego w Krakowie za pomoc w zorganizowaniu i udział w sesji zdjęciowej na potrzeby opracowania okładki raportu.
5 Wstęp Mam zaszczyt przedstawić Państwu publikację pod tytułem Nauka zawodu. Szkoła czy pracodawca?, prezentującą wyniki badania praktycznej nauki zawodu realizowanej przez małopolskich przedsiębiorców. Badania powstały w szczególnym momencie. Aktualnie toczy się szeroka dyskusja na temat kształcenia zawodowego w Polsce, głownie w kontekście dużego zapotrzebowania na wykwalifikowanych specjalistów posiadających umiejętności odpowiadające wymogom rynku pracy. Niedostatki istniejącego stanu rzeczy odczuwamy wszyscy. Za pośrednictwem prezentowanej publikacji chcemy włączyć się do tej debaty. Mam również nadzieję, że przeprowadzone badania pomogą nam wszystkim odpowiedzieć na pytanie, jak najlepiej wykorzystać środki Unii Europejskiej z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki tak, by rzeczywiście przyczyniły się do rozwiązania problemów szkolnictwa zawodowego w Małopolsce. Publikacja składa się z trzech części. W pierwszej opisany został system kształcenia zawodowego w Polsce z uwzględnieniem praktycznej nauki zawodu, która stanowi ważny element edukacji zawodowej. Opis koncentruje się na wskazaniu kolejnych etapów kształcenia zawodowego, instytucji biorących w nim udział, jak również zadań, jakie realizują. W pierwszej części znalazły się również wyjaśnienia kluczowych pojęć i zagadnień. W drugiej części zaprezentowano najważniejsze wyniki badania. Objęto nim pracodawców przyjmujących młodzież do swoich zakładów w celu zapoznania jej ze specyfiką danego zawodu, a także kierowników praktycznej nauki zawodu, odpowiedzialnych ze strony szkół za współpracę z pracodawcami. Dzięki temu wyniki badania wskazują na problemy związane z praktyczną nauką zawodu, jakie dostrzega środowisko pracodawców i nauczycieli. Trzecia część opracowania zawiera opis działań, jakie należy podjąć, aby poprawić sytuację w omawianym obszarze. Oddając publikację w Państwa ręce chciałbym podziękować osobom zatrudnionym w instytucjach uczestniczących w procesie kształcenia zawodowego, dzięki których zaangażowaniu możliwe było jej powstanie. Lista osób zamieszczona na sąsiedniej stronie nie byłaby wyczerpująca, gdyby nie znalazło się na niej ośmiuset pracodawców oraz sześćdziesięciu kierowników praktycznej nauki zawodu, którzy podzielili się z nami swoimi spostrzeżeniami oraz opiniami na temat tego specyficznego obszaru edukacji, jakim jest szkolnictwo zawodowe. W miejscu tym chciałbym złożyć im serdeczne wyrazy wdzięczności i wyrazić przekonanie, że rozpoczęliśmy nowy rozdział współpracy dla dobra szkolnictwa zawodowego w Małopolsce. Andrzej Martynuska, Dyrektor Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie 5
6 Wykaz używanych skrótów: CATI (Computer Assisted Telephone Interviewing) wywiad telefoniczny wspomagany komputerowo CKP Centrum Kształcenia Praktycznego EFS Europejski Fundusz Społeczny FGI (Focus Group Interview) zogniskowany wywiad grupowy MEN Ministerstwo Edukacji Narodowej ODiDZ ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego OHP Ochotnicze Hufce Pracy OKE Okręgowa Komisja Egzaminacyjna PO KL Program Operacyjny Kapitał Ludzki ROEFS Regionalny Ośrodek Europejskiego Funduszu Społecznego SP szkoła policealna T technikum TU technikum uzupełniające WUP Wojewódzki Urząd Pracy ZSZ zasadnicza szkoła zawodowa 7
7 I. System praktycznej nauki zawodu Kształcenie zawodowe w Polsce rozpoczyna się po gimnazjum i realizowane jest w systemie szkolnym lub pozaszkolnym. Zasadniczo młodzież zdobywa wykształcenie zawodowe w systemie szkolnym. W systemie pozaszkolnym kształcą się osoby, które z różnych przyczyn 9
8 opuściły system szkolny i w związku z tym realizują obowiązek nauki (do osiemnastego roku życia) poprzez uczestnictwo w kursach i praktykach zawodowych organizowanych m.in. przez Centrum Kształcenia Praktycznego, Ochotnicze Hufce Pracy czy ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego [1] 1. Zarówno w systemie szkolnym jak i pozaszkolnym ukończenie szkoły, kursu czy nabycie doświadczenia zawodowego nie uprawnia do wykonywania wyuczonego zawodu kwalifikacje zawodowe uzyskuje się dopiero po zdaniu odpowiedniego egzaminu. Centrum Kształcenia Praktycznego (CKP): realizuje zadania z zakresu praktycznej nauki zawodu, wynikające z programu nauczania dla danego zawodu oraz prowadzi kształcenie ustawiczne w formach pozaszkolnych. CKP m.in.: organizuje zajęcia praktyczne dla uczniów szkół prowadzących kształcenie zawodowe, w zakresie całego lub części programu nauczania dla danego zawodu prowadzi zajęcia edukacyjne w zakresie przysposobienia do pracy dla uczniów gimnazjów doskonali nauczycieli teoretycznych przedmiotów zawodowych i nauczycieli praktycznej nauki zawodu w zakresie nowoczesnych technik i technologii organizuje kursy umożliwiające uzyskanie lub podniesienie kwalifikacji zawodowych organizuje zajęcia uzupełniające w zakresie nauki zawodu dla młodocianych kształci w formie modułowej, zgodnie z programem nauczania dla danego zawodu lub profilu kształcenia ogólnozawodowego organizuje pozaszkolne formy kształcenia umożliwiające spełnianie obowiązku nauki. Ochotnicze Hufce Pracy (OHP): wykonują zadania państwa w zakresie zatrudnienia oraz przeciwdziałania marginalizacji i wykluczeniu społecznemu młodzieży, a także zadania w zakresie jej kształcenia i wychowania. OHP umożliwiają młodzieży w wieku piętnastu osiemnastu lat uzupełnienie wykształcenia ogólnego i zawodowego oraz zdobycie kwalifikacji zawodowych. Uczestnicy OHP są kierowani do szkół i pracodawców albo też zatrudniani w warsztatach szkoleniowo-produkcyjnych funkcjonujących w jednostkach OHP. Ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego (ODiDZ): są publicznymi placówkami kształcenia ustawicznego. Do zadań ośrodków należy: dokształcanie młodocianych nieuczęszczających do zasadniczej szkoły zawodowej w zakresie teoretycznej nauki zawodu dokształcanie młodocianych uczęszczających do zasadniczych szkół zawodowych, jeżeli szkoła nie realizuje kształcenia w zakresie teoretycznych przedmiotów zawodowych. 1 Odnośniki w tekście, np. [1], wskazują podstawę prawną ujętą w spisie aktów prawnych regulujących kształcenie zawodowe. Spis znajduje się na końcu raportu. 10
9 Podstawowymi regulacjami prawnymi odnoszącymi się do kształcenia zawodowego w systemie szkolnym są: klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego [3] podstawy programowe kształcenia w zawodzie [20] programy nauczania dla zawodów [21] standardy wymagań egzaminacyjnych [17]. W systemie pozaszkolnym obowiązują dodatkowo: Klasyfikacja zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy [2] programy będące podstawą przeprowadzania egzaminów czeladniczych nieujętych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego [12]. 1. Szkolny system kształcenia zawodowego Jak pokazuje schemat na stronie 9, szkolny system kształcenia zawodowego obejmuje naukę w zasadniczej szkole zawodowej, technikum, technikum uzupełniającym oraz szkole policealnej. Ponadto istnieje możliwość kształcenia ogólnozawodowego w trzyletnim liceum profilowanym, gdzie młodzież ma do wyboru piętnaście profili. Uczniowie liceum profilowanego nie mogą zdawać egzaminu zawodowego, zatem szkoła ta nie daje możliwości uzyskania zawodu. Aby go zdobyć, niezbędne jest kontynuowanie kształcenia w szkole policealnej. Nauka w szkołach zawodowych obejmuje: kształcenie ogólne (język polski, matematyka, fizyka, historia itd.) kształcenie zawodowe teoretyczne (rysunek zawodowy lub techniczny, technologia gastronomiczna, technologia mechaniczna itd.) kształcenie zawodowe praktyczne, czyli praktyczną naukę zawodu (zajęcia praktyczne i/lub praktyki zawodowe patrz tabela poniższa). 11
10 Kierownik praktycznej nauki zawodu: osoba odpowiedzialna z ramienia szkoły za planowanie, organizację i nadzór nad realizacją praktycznej nauki zawodu, w tym współpracę z pracodawcami. 1.1 Zasadnicza szkoła zawodowa W zasadniczej szkole zawodowej (ZSZ) młodzież może zdobyć osiemdziesiąt dwa zawody, ujęte w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego 2. Edukacja trwa dwa lub trzy lata w zależności od zawodu 3. Wykształcenie można zdobyć w dwojaki sposób: mając status ucznia lub młodocianego pracownika (patrz poniższy schemat). Praktyczna nauka zawodu w ZSZ realizowana jest tylko w formie zajęć praktycznych (nie ma praktyk zawodowych). Dla uczniów zajęcia praktyczne organizuje szkoła najczęściej w warsztatach lub pracowniach szkolnych. Opcjonalnie może wysłać ich do wybranego pracodawcy, Centrum Kształcenia Praktycznego lub indywidualnego gospodarstwa rolnego. Młodociany pracownik najczęściej sam zgłasza się do zakładu pracy, zawiera z jego właścicielem umowę i pracując realizuje zajęcia praktyczne 4. Przedsiębiorca decydując się na zatrudnienie młodocianego może wnioskować: do OHP o refundację wynagrodzenia wypłacanego młodocianemu pracownikowi 5 do gminy o dofinansowanie kosztów przygotowania zawodowego młodocianego pracownika [1]. 2 Zakłady rzemieślnicze, prowadzące naukę dla młodocianych, mogą także kształcić w zawodach ujętych w Klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy. 3 Wykazy wszystkich zawodów nauczanych w zasadniczych szkołach zawodowych (a także w technikach, technikach uzupełniających i szkołach policealnych) znajdują się w wersji rozszerzonej raportu. Wersja rozszerzona dostępna jest w serwisie internetowym projektu Małopolskie Obserwatorium Rynku Pracy i Edukacji (). 4 Wymiar godzin praktycznej nauki zawodu określa dyrektor w porozumieniu z pracodawcą. 5 Więcej informacji na temat refundacji na stronie internetowej OHP: 12
11 Po ukończeniu szkoły uczeń (młodociany pracownik) powinien przystąpić do egzaminu zawodowego. Do wyboru ma egzaminy organizowane przez: Okręgową Komisję Egzaminacyjną egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe Kuratorium Oświaty egzamin kwalifikacyjny dający tytuł zawodowy Izbę Rzemieślniczą egzamin czeladniczy. Po zasadniczej szkole zawodowej możliwe jest również kontynuowanie nauki w dwuletnim liceum uzupełniającym, kończącym się maturą lub trzyletnim technikum uzupełniającym (kontynuacja nauki zawodu z ZSZ), kończącym się egzaminem zawodowym i/lub maturą. 1.2 Technikum i technikum uzupełniające W technikum (T), gdzie nauka trwa cztery lata, młodzież może kształcić się w dziewięćdziesięciu zawodach, natomiast w trzyletnim technikum uzupełniającym (TU) czterdziestu ośmiu. Praktyczna nauka zawodu realizowana jest poprzez: zajęcia praktyczne, odbywające się najczęściej w warsztatach bądź pracowniach szkolnych, ewentualnie u pracodawcy, w CKP lub w gospodarstwie rolnym praktyki zawodowe, odbywające się u pracodawcy lub w gospodarstwie rolnym. Po ukończeniu technikum (technikum uzupełniającego) uczeń może przystąpić do następujących egzaminów zawodowych: egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, organizowanego przez Okręgową Komisję Egzaminacyjną egzaminu kwalifikacyjnego dającego tytuł zawodowy lub tytuł mistrza w zawodzie (Kuratorium Oświaty) egzaminu czeladniczego lub mistrzowskiego (Izba Rzemieślnicza). 13
12 Po technikum możliwa jest kontynuacja nauki w szkole policealnej albo w szkole wyższej. W szkole policealnej (nie wymagającej matury) uczeń/słuchacz zdobywa zawód w ciągu jednego lub dwóch lat. 1.3 Szkoła policealna Obecnie funkcjonują w Polsce dwa rodzaje szkół policealnych (SP): publiczne (brak czesnego, umiejscowiona na ogół w szkołach zawodowych) i niepubliczne (konieczność opłacania czesnego). Można się w nich kształcić rok (w czterdziestu dziewięciu zawodach) lub dwa lata (w stu piętnastu zawodach). Wyjątek stanowią dwa zawody: technik bezpieczeństwa i higieny pracy czas kształcenia 1,5 roku oraz technik dentystyczny 2,5 roku. Nauka w szkole policealnej odbywa się w systemie dziennym (pięć dni nauki tygodniowo), wieczorowym (trzy dni tygodniowo, na ogół w godzinach popołudniowych) lub zaocznym (sobota-niedziela, na ogół co dwa tygodnie). Praktyczna nauka zawodu realizowana jest w taki sam sposób, jak w technikum i technikum uzupełniającym. Po szkole policealnej publicznej i niepublicznej uczniowie/słuchacze mogą przystąpić do egzaminu zawodowego organizowanego przez: Okręgową Komisję Egzaminacyjną egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe Kuratorium Oświaty egzamin kwalifikacyjny dający tytuł zawodowy/tytuł mistrza w zawodzie Izbę Rzemieślniczą egzamin czeladniczy lub mistrzowski. Chcąc kontynuować naukę, absolwent szkoły policealnej może podjąć kształcenie w nowym zawodzie w szkole policealnej lub rozpocząć studia wyższe po zdaniu egzaminu maturalnego. 14
13 2. Pozaszkolny system kształcenia zawodowego Pozaszkolny system kształcenia zawodowego obejmuje kursy, kursy zawodowe i praktyki zawodowe (patrz poniższy schemat) organizowane przez instytucje takie jak: publiczne lub niepubliczne placówki kształcenia ustawicznego (np. Centrum Kształcenia Ustawicznego) placówki kształcenia praktycznego (CKP) ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego osoby prawne i fizyczne prowadzące działalność oświatową (na przykład w zakresie szkoleń bezpieczeństwa i higieny pracy). 3. Egzaminy zawodowe W chwili obecnej w Polsce kwalifikacje zawodowe można uzyskać zdając egzamin organizowany przez jedną z trzech instytucji: Okręgową Komisję Egzaminacyjną egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe Izbę Rzemieślniczą egzamin czeladniczy lub mistrzowski Kuratorium Oświaty egzamin kwalifikacyjny dający tytuł zawodowy / tytuł mistrza w zawodzie. 15
14 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna (OKE): odpowiada za organizowanie zewnętrznych sprawdzianów po szkole podstawowej, egzaminów gimnazjalnych, maturalnych oraz zawodowych (analizuje wyniki egzaminów, przekazuje odpowiednie sprawozdania dyrektorom szkół, organom prowadzącym szkoły i Kuratorium Oświaty, prowadzi szkolenia dla egzaminatorów, współpracuje z Kuratorium Oświaty w sprawach związanych z przeprowa dzaniem egzaminów). Izby rzemieślnicze: są organizacjami samorządu gospodarczego rzemiosła, zrzeszającymi cechy, spółdzielnie rzemieślnicze i rzemieślników nie należących do cechów. Izby: reprezentują zrzeszone organizacje oraz rzemieślników udzielają pomocy instruktażowej i doradczej rzemieślnikom sprawują nadzór nad przebiegiem przygotowania zawodowego w rzemiośle pracowników młodocianych (lub z ich upoważnienia nadzór sprawuje odpowiedni cech) powołują komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych, które przeprowadzają egzaminy na tytuły czeladnika i mistrza potwierdzają egzaminy kwalifikacyjne świadectwami czeladniczymi i dyplomami mistrzowskimi. Kurator Oświaty sprawuje nadzór pedagogiczny nad szkołami i placówkami: ocenia stan i warunki działalności dydaktycznej analizuje i ocenia efekty tej działalności udziela pomocy szkołom, placówkom i nauczycielom w wykonywaniu ich zadań dydaktycznych. Uczniowie zasadniczych szkół zawodowych, techników, techników uzupełniających i szkół policealnych zwykle zdają egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe, organizowany przez Okręgową Komisję Egzaminacyjną. Jeśli chodzi o młodocianych pracowników, to: młodociany zatrudniony u pracodawcy niebędącego rzemieślnikiem, dokształcający się w zasadniczej szkole zawodowej zdaje egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe (OKE) bezpośrednio po uzyskaniu świadectwa ukończenia szkoły [8] młodociany zatrudniony u pracodawcy niebędącego rzemieślnikiem, dokształcający się w ośrodku dokształcania i doskonalenia zawodowego lub u pracodawcy zdaje egzamin kwalifikacyjny dający tytuł zawodowy (Kuratorium Oświaty) [9] młodociany zatrudniony u pracodawcy będącego rzemieślnikiem zdaje egzamin kwalifikacyjny na tytuł czeladnika przeprowadzany przez Izbę Rzemieślniczą [7]. Rzemiosłem jest zawodowe wykonywanie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną, nazywaną rzemieślnikiem, z udziałem kwalifikowanej pracy własnej, w imieniu własnym tej osoby i na jej rachunek, przy zatrudnieniu do 50 pracowników. Do rzemiosła nie zalicza się działalności: handlowej, gastronomicznej, transportowej, usług hotelarskich, usług świadczonych w wykonywaniu wolnych zawodów, usług leczniczych oraz działalności wytwórczej i usługowej artystów plastyków i fotografików. 16
15 Różnice między poszczególnymi egzaminami zawodowymi pokazuje tabela poniższa. 17
16 Bazy szkół zawodowych lokalna np. Portal Edukacyjny (Kraków) regionalna Strona Kuratorium Oświaty (Małopolska) krajowa KOWEZiU wyszukiwarka szkół zawodowych Informator dla kandydatów do szkół ponadgimnazjalnych Małopolski w danym roku szkolnym aktualna wersja elektroniczna dostępna od marca każdego roku na stronie Małopolskiego Kuratorium Oświaty 18
17 II. Metodologia badania Badanie praktycznej nauki zawodu realizowanej przez małopolskich przedsiębiorców składało się z dwóch etapów. Etap pierwszy badanie przedsiębiorców miał na celu poznanie opinii pracodawców na temat współpracy ze szkołami zawodowymi (uczniami/ młodocianymi pracownikami) w zakresie praktycznej nauki zawodu, w tym przede wszystkim rozpoznanie: motywów rozpoczęcia współpracy, barier we współpracy oraz działań mogących zachęcić do współpracy w przyszłości. Ilościowym badaniem CATI (wywiad telefoniczny wspomagany telefonicznie) zostało objętych 802 przedsiębiorców (401 zatrudniających młodocianych pracowników i 401 oferujących praktyki i/lub zajęcia praktyczne dla uczniów ze szkół zawodowych: zasadniczych szkół zawodowych, techników, techników 19
18 uzupełniających, szkół policealnych). Respondentami byli właściciele firm lub inne osoby odpowiedzialne za sprawy kadrowe. Dobór próby warstwowo losowy oparty został o kryteria: geograficzne (pięć podregionów Małopolski), kategorię zawodową (w której szkoli pracodawca) oraz wielkość firmy. Niemal 60% przedsiębiorców zaangażowanych w kształcenie młodocianych pracowników zadeklarowało przynależność do Cechu Rzemiosł (patrz schemat na stronie 19). Etap drugi badanie kierowników praktycznej nauki zawodu miał na celu poznanie postaw i opinii kierowników kształcenia praktycznego na temat współpracy z przedsiębiorcami w zakresie praktycznej nauki zawodu. W sześciu zogniskowanych wywiadach grupowych (FGI) każdorazowo uczestniczyło od 8 do 10 osób. Wywiady zorganizowane zostały kolejno w: Nowym Targu, Nowym Sączu, Tarnowie, Oświęcimiu oraz dwa w Krakowie. 20
19 III. Wyniki badania 1. Nawiązanie współpracy pomiędzy szkołą a pracodawcą Liczba przedsiębiorców, z którymi współpracują zespoły szkół zawodowych, waha się od 1 do 260. Średnio na jeden zespół szkół zawodowych w Małopolsce przypada 51 pracodawców prowadzących praktyczną naukę zawodu 6. Zróżnicowanie regionalne natężenia współpracy przedstawia poniższa mapka. 6 Średnia wyliczona po zsumowaniu informacji ze 119 zespołów szkół zawodowych o liczbie przedsiębiorstw, z którymi współpracują w ramach praktycznej nauki zawodu (n=6118). 21
20 Z badania przedsiębiorców wyraźnie wynika, że nawiązanie współpracy zależy w największym stopniu od aktywności młodzieży i szkoły. Jak pokazuje wykres powyższy o praktyczną naukę zawodu zabiegają przede wszystkim uczniowie i młodociani pracownicy. 22
21 Najważniejszym, ale jak wynika z wypowiedzi przedstawicieli szkoły również najtrudniejszym etapem współpracy, jest jej rozpoczęcie. Przedsiębiorcy, którzy zdecydowali się prowadzić praktyczną naukę zawodu, zazwyczaj przyjmują młodzież także w kolejnych latach. Ponad 80% pracodawców zatrudniających młodocianych i około 70% oferujących praktyki/zajęcia praktyczne współpracuje ze szkołami zawodowymi dłużej niż 3 lata 7. Zdecydowana większość firm (ok. 70%) deklaruje także, że już podjęła decyzję o dalszej współpracy lub że ma taki zamiar. Kierownicy praktycznej nauki zawodu wskazują na problemy z pozyskiwaniem dużych, nowoczesnych zakładów oraz brak realnej możliwości organizowania praktyk poza miejscem zamieszkania ucznia. Stąd m.in. trudności szkół ze znalezieniem odpowiedniej ilości miejsc na praktyki: jeśli jest w klasie uczniów 35 czy 36, przyjmą nam dwie, trzy osoby, a jest zakładów w danej branży w rejonie, to ciężko znaleźć 8. W mniemaniu kierowników barierę w nawiązywaniu kontaktów z przedsiębiorcami stanowi ogół wymagań formalnych, które musi spełniać firma zainteresowana prowadzeniem praktycznej nauki zawodu. Złagodzenie przepisów powinno iść jednak w parze z podnoszeniem kwalifikacji pracodawców, jeśli chodzi o nauczanie młodzieży. Znaczna część pracodawców (46% zatrudniających młodocianych oraz 33% przyjmujących uczniów) zauważyła, że liczba młodzieży w zakładach pracy zmniejszyła się w porównaniu do lat ubiegłych. Najczęściej wskazywaną przyczyną ograniczenia współpracy było mniejsze zainteresowanie ze strony młodocianych pracowników i uczniów. Najrzadziej pracodawcy twierdzili, że jest to spowodowane niechęcią ze strony ich zakładu. Można zatem założyć, że spora grupa firm byłaby skłonna przyjąć więcej osób na praktyczną naukę zawodu, gdyby zwrócono się do nich z taką propozycją. 7 Szczegółowe zestawienia procentowe znajdują się w rozszerzonej wersji raportu, dostępnej w serwisie: www. obserwatorium.malopolska.pl 8 Wypowiedzi przywoływane w raporcie pochodzą z wywiadów przeprowadzonych z kierownikami praktycznej nauki zawodu. 23
22 Główne motywy, które skłaniają pracodawców do prowadzenia praktycznej nauki zawodu, są związane z rozwojem kadrowym firmy przedsiębiorcy kierują się przede wszystkim możliwością pozyskania nowego pracownika i przekazania mu własnej wiedzy i doświadczenia. Równie ważna jest dla nich bezpośrednia prośba młodych osób chcących szkolić się w danym zawodzie, 24
23 a w przypadku młodocianych także zachęty finansowe (refundacje części kosztów zatrudnienia oraz refundacje po zdanym egzaminie), z których korzysta ok. 70% zatrudniających ich pracodawców. 2. Ocena współpracy Ogólna ocena wystawiona szkołom przez przedsiębiorców jest pozytywna. Zdecydowana większość z nich (64% zatrudniających młodocianych i 80% 25
24 przyjmujących uczniów) dobrze lub bardzo dobrze ocenia współpracę ze szkołami zawodowymi. Także kierownicy praktycznej nauki zawodu pozytywnie odnoszą się do współpracy z małopolskimi przedsiębiorcami. Poziom zadowolenia przedsiębiorców ze współpracy ze szkołami powiązany jest z częstotliwością wzajemnych kontaktów. Ogólnie rzecz ujmując, częstsze kontakty sprzyjają lepszym ocenom przyznawanym szkołom przez pracodawców. Pracodawcy, którzy mają częstszy kontakt ze szkołami, lepiej oceniają współpracę z nimi. Warto też podkreślić, że tylko jeden przedsiębiorca spośród tych, którzy kontaktowali się ze szkołami, stwierdził, że kontakty powinny być rzadsze. Sami przedsiębiorcy wykazywali umiarkowaną aktywność w nawiązywaniu kontaktów. W przypadku pracodawców zatrudniających młodocianych największy odsetek (40%) stwierdził, że zarówno szkoła jak i ich firma inicjują kontakt w równym stopniu. Natomiast przedsiębiorcy przyjmujący uczniów w większości (54%) wskazali, że to szkoła jest przede wszystkim stroną nawiązującą kontakt. 26
25 Poprawa komunikacji pomiędzy szkołami i przedsiębiorcami może pomóc w skuteczniejszym dyscyplinowaniu i kontrolowaniu młodzieży. Pracodawcy poproszeni o ocenę czynników, które mogą usprawnić pracę z młodocianymi, najczęściej wskazują właśnie na skuteczniejsze dyscyplinowanie młodzieży. Równocześnie skarżą się, że nie mają odpowiednich instrumentów, by to czynić, stąd też część z nich postuluje większe zaangażowanie szkoły i rodziców w ten proces. Natomiast zdaniem przedsiębiorców przyjmujących uczniów na lepsze wykorzystanie czasu przeznaczonego na praktyczną naukę zawodu najkorzystniej wpłynęłoby poprawienie poziomu przygotowania teoretycznego w szkole. Podobnie jak wyżej, istotna jest dla nich również możliwość dyscyplinowania uczniów. 27
26 Kierownicy kształcenia praktycznego deklarują chęć współpracy z pracodawcami. Wskazują na wiele przykładów prób organizowania wspólnych spot kań i podejmowania dyskusji. Z perspektywy kierowników to przedsiębiorcy wykazują małe zaangażowanie. Część pracodawców nie zwraca uwagi na wysoką absencję na zajęciach szkolnych, a skrupulatne pilnowanie frekwencji z całą pewnością pomogłoby dyscyplinować młodzież. Część nie posiada wiedzy co do zasad kształcenia praktycznego (przepisów, terminów klasyfikacji uczniów, standardów egzaminacyjnych itp.) oraz nie dopełnia obowiązków, zwłaszcza w zakresie realizacji programu szkolenia. Ponadto wykorzystuje uczniów i młodocianych do prac porządkowych, nie przestrzega prawa pracy (często nie posiada wiedzy na ten temat) i traktuje praktykantów wyłącznie jako tanią siłę roboczą. Z drugiej strony kierownicy uważają, że współpraca przebiegałaby znacznie sprawniej, gdyby szkoły dysponowały lepszym systemem zachęt dla pracodawców, w tym przede wszystkim finansowych. Być może udałoby się wtedy uniknąć sytuacji gdy zakłady pracy robią nam łaskę, że w ogóle zechcą uczniów, praktykantów. 28
27 3. Zadowolenie przedsiębiorców z prowadzenia praktycznej nauki zawodu Przedsiębiorcy wyrazili umiarkowane zadowolenie z prowadzenia praktycznej nauki zawodu. Zatrudniający młodocianych w znaczącej większości stwierdzili, że zysk z pracy młodzieży przewyższa koszt jej kształcenia dopiero pod koniec czasu nauki. Zatrudniający młodocianych, na trójkę z plusem ocenili dostęp do przepisów regulujących kwestie związane z młodocianymi, wysokość refundacji i poziom młodzieży. Najgorzej (na słabą trójkę ) ocenili teoretyczne przygotowanie młodocianych przez szkołę. Jeśli chodzi o pracodawców współpracujących z uczniami, to ich opinia na temat prowadzenia praktycznej nauki zawodu jest nieznacznie lepsza, przy czym podobnie jak w przypadku młodocianych, najgorzej wypadła ocena teoretycznego przygotowania uczniów. Kierownicy kształcenia praktycznego zdają sobie sprawę, że są nauczyciele odpowiedzialni za przygotowanie teoretyczne młodzieży, którzy nie znają tzw. praktyki życia zawodowego. Nauczyciel, który pracuje już dwadzieścia, trzydzieści lat, to ciężko go namówić do tego, żeby on inaczej spojrzał na cały system nauczania zawodu, bo on po staremu wszystkiego uczy, jeszcze rysować temu dziecku każe, te pętelki itd., nie zawsze to jest potrzebne [ ] tylko jak dotrzeć do tego nauczyciela? Żeby przedsiębiorca przyszedł i przeszkolił nauczycieli w zakładach pracy, nawet nie tych praktycznych, bo ci co praktycznego uczą, są na budowach codziennie, to oni się z technologiami zapoznają, znają je doskonale; natomiast większy problem z nauczycielami teorii, którzy uczą wiele lat, są teoretykami, kontaktu z rzeczywistością nie mają, znają się na tych sprawach, które tam już 15 lat czy 20 lat uczyli. Pomysł dokształcania nauczycieli w zakładach pracy zyskał przychylność badanych przedsiębiorców. Niemalże trzy czwarte tych, którzy zadeklarowali poparcie dla inicjatywy doskonalenia zawodowego, zgodziłoby się, aby na- 29
28 uczyciele poznawali praktyczne aspekty zawodu w ich firmie (pod warunkiem, że obecność nauczycieli nie wiązałaby się dla pracodawców z dodatkowymi kosztami). Ponad połowa przedsiębiorców przyjmujących uczniów nie widzi przeszkód, aby ich pracownicy prowadzili zajęcia w szkole z przedmiotów zawodowych. Pracodawcy zatrudniający młodocianych odnoszą się do tego pomysłu bardziej sceptycznie, nadal jednak 48% z nich go popiera. 30
29 Podnoszenie poziomu nauczania teoretycznego m.in. poprzez zaangażowanie praktyków w szkołach i wydelegowanie nauczycieli do przedsiębiorstw może wpłynąć pozytywnie na poprawę jakości nauczania zawodowego. Niemniej jednak znaczna część pracodawców zatrudniających młodocianych (ponad 40%) uważa, że młodociani, aby dobrze nauczyć się zawodu, powinni więcej czasu spędzać w zakładzie pracy. Ich zdaniem proporcja pół na pół (uśredniając dla całego cyklu nauki połowa czasu w szkole, połowa w zakładzie pracy) nie jest właściwa. 4. Program nauczania, nadzór nad praktyczną nauką zawodu, egzamin zawodowy Poziom nauczania, tak w szkole jak i u przedsiębiorcy, w dużej mierze zależy od programu, zarówno od jego jakości, jak i od stopnia w jakim jest on realizowany. Generalnie programy praktyk oceniane są krytycznie przez środowisko szkolne jako zbyt przeładowane, niemożliwe do wykonania i często przestarzałe. Ocena wpływu kierowników na dostosowanie programu do praktyki jest bardzo zróżnicowana. Waha się od opinii, że szkoła nie ma żadnego wpływu i musi załączać do umów opracowany przez MEN program po opinie, że ów wpływ jest na tyle duży, że można elastycznie dostosować program do danego przedsiębiorstwa, w którym uczniowie będą przyjmowani na praktyki. 31
30 W opinii kierowników kształcenia praktycznego szkoły zawsze dostarczają przedsiębiorcom programy praktyk, zgodnie z którymi ma być prowadzona nauka zawodu w zakładzie pracy. W rzeczywistości podejście do realizacji treści zawartych w programie jest różne: od pełnego zaangażowania zarówno szkoły, jak i przedsiębiorcy, do ignorowania zawartych w nim wytycznych. Dla dużej części przedsiębiorców program dostarczony przez szkołę nie stanowi dokumentu bazowego. 47% pracodawców zatrudniających młodocianych i 28% przyjmujących uczniów stwierdziło, że nie kieruje się programem opracowanym przez szkołę lub wspólnie z nią. Co więcej, wielu przedsiębiorców prowadzących praktyki deklaruje, że w ogóle nie otrzymało programu (85% spośród tych, którzy nie uczą według programu stworzonego przez szkołę lub wspólnie z nią). Niemal wszyscy przedsiębiorcy stwierdzili, że kształcąc młodzież kierują się przede wszystkim własnym doświadczeniem. Ocena programów dostarczonych przez szkołę przedsiębiorcom przyjmującym uczniów jest zróżnicowana. Połowa pracodawców uważa, że są one dobre i nie trzeba ich zmieniać. Druga połowa zwraca uwagę na konieczność dostosowania ich do istniejącej praktyki. Biorąc jednak pod uwagę, że przedsiębiorcy kierują się głównie swoim doświadczeniem w zawodzie, ich opinie na temat programów należy traktować z ostrożnością. 32
31 Duży problem w opinii kierowników stanowią fikcyjne zapisy w dzienniczkach praktyk. Pracodawca nie mówi w ogóle, czego będzie wymagał na stanowisku pracy, tylko na koniec powie jak się sprawowałeś? No dobra, grzeczny był, nie wypił ani razu. Brak jasnych kryteriów skutkuje nierzetelną oceną wystawianą młodzieży przez przedsiębiorców. Sposób, w jaki program nauczania jest realizowany przez przedsiębiorców, podlega nadzorowi. Niemniej jednak połowa badanych pracodawców zadeklarowała, że w roku szkolnym 2007/2008 nikt nie sprawdzał przebiegu praktycznej nauki zawodu w ich firmie. Pozostali w większości wizytowani byli przez przedstawiciela szkoły, znaczna część przez Państwową Inspekcję Pracy, a w przypadku zatrudniających młodocianych także przez członków Cechu Rzemiosł. 33
32 34
33 Kierownicy praktycznej nauki zawodu niski odsetek wizytowanych przedsiębiorstw tłumaczą tym, że nie są w stanie odwiedzić każdego pracodawcy, z którym podpisują umowę przede wszystkim z uwagi na zbyt dużą liczbę zakładów, ich rozproszenie terytorialne i ograniczenia czasowe. Badani ubolewają także, że w ramach oszczędności w części szkół w ogóle zrezygnowano z funkcji kierownika praktycznej nauki zawodu, a w innych rozszerzono zakres jego obowiązków, co znacznie utrudnia systematyczne prowadzenie wizytacji. Zdaniem kierowników stroną odpowiedzialną za realizację programów praktycznej nauki zawodu w przypadku młodocianych pracowników są przede wszystkim zatrudniający ich przedsiębiorcy. A zatem to oni powinni być odpowiedzialni za szkolenie oraz wyniki egzaminu zawodowego. Kierownicy wskazują natomiast, że w sytuacji, gdy egzamin zawodowy zdawany jest przed Okręgową Komisją Egzaminacyjną (OKE), to szkoła jest rozliczna z jego efektów. Sam egzamin zawodowy również budzi kontrowersje. Kierownicy mają wiele zastrzeżeń co do jego formy i organizacji, jak i różnicy poziomu trudności w zależności od miejsca jego przeprowadzania. Ich zdaniem egzaminy w OKE są znacznie trudniejsze niż te organizowane przez Izbę Rzemieślniczą. Część kierowników postuluje aby zrównać prawa tych uczniów, którzy są zatrudnieni w zakładach pracy zrzeszonych w cechach i Izbach Rzemieślniczych i uczniów, którzy są zatrudniani u innych pracodawców. Jedni zdają egzamin w cechu, który jest zupełnie inny i preferencyjny dla młodzieży, w porównaniu z tym który zdają przed OKE. Uczniowie zdający przed OKE są pokrzywdzeni, gdyż niezdany egzamin skutkuje, tym że dopiero za rok mogą go powtórzyć, a uczeń, który nie zda egzaminu w cechu w sierpniu, to we wrześniu zda poprawkę i już po miesiącu może cieszyć się kwalifikacjami. Według kierowników: wymagania egzaminacyjne OKE i Izby powinny być spójne, standardy egzaminacyjne powinny nadążać za postępem technologicznym w danym zawodzie, egzamin zawodowy powinien mieć charakter praktyczny, a nie polegać na pisaniu projektów, egzamin zawodowy powinien poprzedzać inne egzaminy najpierw egzamin zawodowy, a później matura, pojawiają się głosy, że powinien być obligatoryjny żeby przystąpienie do egzaminu i zdanie go było obowiązkowe w każdej szkole zawodowej. W tej chwili jest sytuacja taka: uczeń chodzi do technikum bądź zawodówki, kończy tę szkołę i dostaje świadectwo ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej bądź technikum, natomiast on nie jest fachowcem w sensie zawodowym, bo on nie ma dyplomu, nie jest ani technikiem, ani robotnikiem wykwalifikowanym, ani rzemieślnikiem w danym zawodzie [ ] On może przystąpić do egzaminu zawodowego, bądź nie, to jego wybór [ ] płacimy wszyscy pieniądze na wykształcenie, żeby rynek pracy miał fachowca. 35
34 Sam fakt, że egzamin zawodowy jest potrzebny, wydaje się bezdyskusyjny. Przedsiębiorcy zatrudniający młodocianych w zdecydowanej większości (ok. 70%) stwierdzili, że egzamin ten dobrze sprawdza umiejętności zawodowe. Podsumowanie Bez nauczania praktycznego trudno wyobrazić sobie skuteczne przygotowanie do zawodu. Zdaniem wielu badanych kierowników najlepszym rozwiązaniem byłoby stworzenie możliwości odbywania praktycznej nauki zawodu zarówno u przedsiębiorców, jak i w Centrach Kształcenia Praktycznego (CKP) oraz w warsztatach szkolnych. Każde z tych miejsc ma swoje zalety ale i wady, które mogłyby się nawzajem uzupełniać i niwelować (por. Schemat na stronie 37.) Tak więc wydaje się, że odpowiedź na pytanie czy za naukę zawodu powinna odpowiadać szkoła czy pracodawca?, brzmi: szkoła i pracodawca. Tym bardziej, że współpraca z przedsiębiorcami wiąże się z perspektywą zatrudniania absolwentów spora część młodocianych i uczniów po zakończeniu nauki może liczyć na pracę w firmie, w której odbywała praktyczną naukę zawodu. Sami przedsiębiorcy są niemalże w 100% zgodni, że zatrudnianie młodocianych i przyjmowanie uczniów na praktyki/zajęcia praktyczne jest przydatne młodemu człowiekowi i pozwala mu zdobyć umiejętności niezbędne do pracy w danym zawodzie. Co jeszcze można zrobić, aby zachęcić pracodawców do współpracy ze szkołami zawodowymi? 36
35 Sami zainteresowani uważają, że najskuteczniejsze są zachęty finansowe (ulgi podatkowe, dodatkowe refundacje). Dla chcących zatrudniać młodocianych ważne jest także ograniczenie formalności, złagodzenie przepisów oraz lepszy dostęp do informacji. Natomiast dla przyjmujących uczniów ważne jest wspólne ze szkołą uzgodnienie programu nauczania, jak również uproszczenie przepisów regulujących organizowanie praktyk. 37
36 38
37 Wniosek IV. Rekomendacje Badania pokazały, że środowisko nauczycieli oraz pracodawców cechuje się różnym poziomem wiedzy na temat praktycznej nauki zawodu oraz wynikających z niej doświadczeń (m.in. w zakresie nawiązywania współpracy, dyscyplinowania uczniów, przygotowywania programu praktyk, oceniania postępów edukacyjnych młodzieży w zakładach pracy, sposobów komunikowania się szkół z pracodawcami, etc.). Zakres działań realizowanych przez obydwie strony jest bardzo różny. Wiele szkół we współpracy z pracodawcami wypracowało szereg sposobów postępowania, które sprzyjają owocnej pracy. Indywidualne rozwiązania powinny być upowszechniane jako godne naśladowania praktyki. Rekomendacje: Upowszechnienie pozytywnych przykładów dotyczących współpracy pracodawców oraz szkół. Upowszechnianie informacji na temat praw i obowiązków pracodawców oraz pracowników. Wprowadzenie dziennika praktyk, służącego m.in. do komunikacji pomiędzy pracodawcą a szkołą (przykładem może być dziennik opracowany przez Cech Rzemiosł Różnych w Krakowie). Promocja programu praktyk zawodowych, który uwzględnia wymogi egzaminacyjne. Upowszechnianie kryteriów oceny, według których pracodawca powinien oceniać uczniów / młodocianych pracowników za odbytą w zakładzie pracy naukę. 39
38 Wniosek Rekompensatą za wysiłek ponoszony przez pracodawców przyjmujących młodzież do zakładów pracy na praktyczną naukę zawodu są refundacje i dofinansowania (głównie dla zatrudniających młodocianych pracowników), jak również dobra opinia o zakładzie, który angażuje się w kształcenie młodzieży. Przyjmowanie młodzieży do zakładów pracy może przyczyniać się do dobrego wizerunku przedsiębiorców. Rekomendacja: Promowanie przedsiębiorców zaangażowanych we współpracę ze szkołami zawodowymi. Przygotowanie konkursu (np. Pracodawca przyjazny młodym ) ewentualnie innej formy wyróżnienia pracodawców przyjmujących uczniów oraz młodocianych pracowników do zakładów pracy, kładącej szczególny nacisk na kwestię społecznej odpowiedzialności biznesu. W formule konkursu ważne byłoby wskazywanie pracodawców, którzy w pełni wywiązują się z realizacji programu praktycznej nauki zawodu. Wniosek Zmniejszająca się liczba osób przyjmowanych do zakładów pracy w ramach praktycznej nauki zawodu wynika zarówno z wkraczającego do szkół niżu demograficznego, jak również z mniejszego zainteresowania młodzieży kształceniem zawodowym. Szkolnictwo zawodowe traktowane jest jako gorszy rodzaj edukacji, a praca oferowana po jej ukończeniu postrzegana jako mniej prestiżowa. Dlatego istnieje potrzeba popularyzacji nauczania zawodowego w oparciu o rzetelne informacje o możliwościach, jakie daje ta ścieżka edukacyjno-zawodowa. Rekomendacje: Popularyzacja kształcenia zawodowego jako ścieżki edukacyjnej, która umożliwia zdobycie konkretnego zawodu, jak również dalsze podejmowanie edukacji. Wprowadzenie doradztwa zawodowego na poziomie gimnazjum w celu ułatwienia wyboru ścieżki edukacyjnej. Popularyzacja wiedzy na temat poszczególnych zawodów poprzez prezentację ich specyfiki, w tym wymogów z nimi związanych, jak również dostarczanie praktycznej informacji o zawodzie w regionie (zarobki, liczba pracowników, lokalizacja przedsiębiorstw zatrudniających specjalistów w danym zawodzie, liczba ofert pracy, szanse zatrudnienia, czas i miejsce zdobywania zawodu, koszt zdobycia zawodu itd.). Informacja powinna być prezentowana w atrakcyjnej i łatwo dostępnej formie oraz 40
39 upowszechniana w mediach, z których korzystają uczniowie gimnazjów i ich rodzice. Prowadzenie i popularyzacja wyników badania losów zawodowych absolwentów, którego celem jest dostarczenie informacji o tym, jak młodzi ludzie po ukończeniu szkoły zawodowej radzą sobie na rynku pracy. Wniosek Barierą we współpracy pracodawców ze szkołami jest nieskuteczny przepływ informacji. Szkoły nie wiedzą, którzy pracodawcy są zainteresowani przyjmowaniem młodzieży, którzy z obecnie współpracujących ze szkołami spełniają warunki realizacji programu szkolenia oraz którzy bez zarzutu się z nich wywiązują. Natomiast pracodawcy mają bardzo ograniczoną wiedzę na temat kierunków kształcenia, w których odbywa się edukacja na terenie powiatu. Rekomendacja: Utworzenie ośrodka koordynującego współpracę szkoła przedsiębiorstwo (cech rzemiosł) Centrum Kształcenia Praktycznego. Zadaniem ośrodka byłoby m.in. zbieranie informacji o przedsiębiorstwach zainteresowanych prowadzeniem praktycznej nauki zawodu, kierunkach kształcenia oferowanych przez szkoły w poszczególnych powiatach oraz liczbie osób uczących się w danym zawodzie. Wniosek Pracodawcy wskazują, że liczba zatrudnianych młodocianych pracowników oraz przyjmowanych na praktyki uczniów w porównaniu do poprzednich lat zmniejszyła się. Główną przyczyną jest ograniczona podaż młodocianych i uczniów, wynikająca z ich mniejszego zainteresowania kształceniem zawodowym. Ze względu na niż demograficzny, jak również niechęć młodzieży do uczenia się zawodu, wiele szkół zawodowych zostało zlikwidowanych. By istnieć, muszą intensywniej zabiegać o uczniów. A zatem konkurencja o młodzież wymusza na szkołach konieczność podnoszenia atrakcyjności nauczania. Rekomendacja: Podnoszenie atrakcyjności i jakości kształcenia zawodowego w szkołach (starania szkół o wypracowanie dobrej marki). W celu podniesienia atrakcyjności i jakości kształcenia zawodowego możliwe jest skorzystanie ze środków z Europejskiego Funduszu Społecznego, dostępnych w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Działanie 9.2. W 2008 roku prowadzony był nabór wniosków w tym działaniu, lecz bardzo wiele z nich 41
40 zawierało błędy uniemożliwiające skierowanie do finansowania. Wśród najpoważniejszych wymienić należy następujące: Składane projekty nie miały charakteru programów rozwojowych dotyczyło to przede wszystkim projektów składanych przez podmioty niezależne od szkół, które nie były konsultowane ze szkołami na etapie formułowania założeń. Projekty adresowane były do niewłaściwej grupy uczniów. W przypadku zespołów szkół zawodowych, w skład których wchodziły również licea (w tym profilowane), brak jednoznacznego wskazania w projektach, że działania projektowe adresowane będą do uczniów techników i szkół zasadniczych zawodowych, powodował uznanie ich za błędne. W projektach adresowanych do wybranych grup uczniów (np. wyróżniających się czy z problemami edukacyjnymi) nie wskazywano, w jaki sposób uczniowie ci będą rekrutowani do projektu (m.in. w oparciu o jakie charakterystyki dokonywana będzie selekcja spośród wszystkich uczniów szkoły). W projektach wskazywano szereg różnorodnych działań, ale nie określano sposobu ich organizacji (częstotliwość, liczba grup w ramach poszczególnych form wsparcia, ilość osób w grupach). Kolejny nabór wniosków w Działaniu 9.2 rozpoczęto w lutym 2009 roku. Projekty są przyjmowane w sposób ciągły, aż do wyczerpania limitu środków (ok. 30 mln zł) lub zamknięcia konkursu. Przygotowując projekt do Działania 9.2 szczególną uwagę należy zwrócić na nowo wprowadzone kryterium dostępu, zakładające możliwość realizacji projektów tylko w partnerstwie szkół zawodowych w określonej branży na terenie przynajmniej dwóch powiatów. Tylko projekty spełniające to kryterium będą kierowane do realizacji. Aby zapoznać się ze szczegółowymi informacjami na temat kryteriów naboru projektów należy śledzić stronę internetową gdzie omawiane są wszelkie kwestie związane z aplikowaniem o środki EFS w zakresie Priorytetu IX PO KL Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach. Informacje te znaleźć można przede wszystkim w dokumentacji konkursowej dla poszczególnych działań. Aby uzyskać informacje o warunkach konkursów, aktualnie obowiązującej dokumentacji, o którą powinny być oparte składane wnioski, jak również o terminach naborów projektów można kontaktować się z Punktem Informacyjnym EFS WUP w Krakowie oraz w Zespołach Zamiejscowych w Tarnowie i Nowym Sączu. 42
41 Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie Punkt Informacyjny EFS Plac Na Stawach Kraków I piętro, pokój 110 tel.: efs@wup-krakow.pl Zespół Zamiejscowy w Nowym Sączu Punkt Informacyjny EFS w Nowym Sączu ul. Węgierska 146, II piętro tel.: , ns.efs@wup-krakow.pl Zespół Zamiejscowy w Tarnowie Punkt Informacyjny EFS w Tarnowie Al. Solidarności 5-9 V piętro, pokój 503 tel.: efs.tarnow@wup-krakow.pl Bezpłatną pomoc we właściwym przygotowaniu projektów świadczą również Regionalne Ośrodki Europejskiego Funduszu Społecznego (ROEFS). Do zadań ROEFS należy organizowanie szkoleń w zakresie przygotowania projektów, świadczenie doradztwa w zakresie przygotowania projektów, jak również udzielanie informacji o możliwościach skorzystania z EFS. Fundacja im. Hetmana Jana Tarnowskiego ul. Sikorskiego 5/ Tarnów Tel: , Fax: roefstarnow@gmail.com Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych i Oświatowych CUMULUS ul. Węgierska 146a Nowy Sącz Tel: awsliwa@fundacjawir.eu FRDL Małopolski Instytut Samorządu Terytorialnego i Administracji w Krakowie ul. Szlak 73a Kraków Tel: , Fax: , mistia@mistia.org.pl Fundacja Rozwoju Regionu Rabka w partnerstwie z Centrum Biznesu Małopolski Zachodniej Sp. z o.o ul. Unii Europejskiej Oświęcim Tel: Fax: cbmz@cbmz.pl 43
42 Wniosek Zarówno pracodawcy, jak i kierownicy praktycznej nauki zawodu wskazują na potrzebę podnoszenia kwalifikacji nauczycieli uczących w szkołach zawodowych. Pracodawcy oczekują lepszego przygotowania młodzieży przez szkołę (przede wszystkim w obszarze teoretycznej nauki zawodu). Z kolei kierownicy oczekują, że nauczyciele będą lepiej orientować się w praktyce życia zawodowego. Do rozwiązania problemu może przysłużyć się bardzo wysoka akceptacja pracodawców dla pomysłu, by nauczyciele teoretycznych przedmiotów zawodowych doskonalili swoją wiedzę i umiejętności w zakładach pracy oraz by doświadczeni pracownicy prowadzili dodatkowe zajęcia w szkole zawodowej. Rekomendacja: Doskonalenie i aktualizacja wiedzy nauczycieli teoretycznej nauki zawodu (m.in. poprzez studia podyplomowe, szkolenia, staże i wizytacje w zakładach pracy). Z myślą o doskonaleniu i aktualizacji wiedzy nauczycieli teoretycznej nauki zawodu zostało stworzone Działanie 9.4 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Wysoko wykwalifikowane kadry oświaty. Nabór wniosków w tym działaniu prowadzony jest od lutego 2009 roku. Do rozdysponowania jest kwota ok. 5,5 mln zł. W kontekście wysokiej aprobaty pracodawców dla idei, by nauczyciele teoretycznych przedmiotów zawodowych doskonalili swoją wiedzę i umiejętności w zakładach pracy oraz by doświadczeni pracownicy prowadzili dodatkowe zajęcia w szkole zawodowej, zasadne jest zapoznanie się z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej, które reguluje te kwestie (rozporządzenie w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli nie mających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli, wchodzące w życie 1 września 2009 r.). Wniosek Liczba pracodawców, z którymi współpracują szkoły, jest bardzo zróżnicowana (piętnaście zespołów szkół zawodowych współpracuje z ponad stoma pracodawcami, z czego trzy zespoły wskazały na współpracę z ponad dwustoma pracodawcami). Ze strony szkół za współpracę z pracodawcami odpowiadają kierownicy praktycznej nauki zawodu. W części szkół zrezygnowano z wydzielenia tej funkcji. Ponadto kierownicy praktycznej nauki zawodu często nie są w stanie regularnie kontaktować się z pracodawcami ze względu na zbyt dużą liczbę zakładów, z którymi współpracują oraz ich terytorialne 44
43 rozproszenie. Jak wynika z badań, częstszym kontaktom szkół z pracodawcami towarzyszy lepsza ocena współpracy tych środowisk. Rekomendacje: W szkołach, w których nie istnieje stanowisko kierownika praktycznej nauki zawodu, powinno ono zostać utworzone. Szkoły współpracujące z bardzo dużą liczbą pracodawców powinny oddzielić funkcję kierownika praktycznej nauki zawodu od funkcji dydaktycznych celem umożliwienia ścisłej współpracy z zakładami pracy. Szkoły w miarę możliwości powinny starać się pozyskać do współpracy w zakresie praktyk największe zakłady w regionie. Umożliwiłoby to regularne kontakty kierowników praktycznej nauki zawodu z pracodawcami, a uczniom zapoznanie się z najnowocześniejszym parkiem maszynowym i nowoczesnymi metodami pracy. Zapraszamy do zapoznania się z wersją rozszerzoną raportu dostępną w serwisie internetowym Małopolskiego Obserwatorium Rynku Pracy i Edukacji (). 45
Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw Dz. U. z 2011 r. Nr 205, poz.
Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw Dz. U. z 2011 r. Nr 205, poz. 1206 Regulacje wchodzą w życie 1 września 2012 r. z wyjątkiem: 1) Art. 1
Bardziej szczegółowoKSZTAŁCENIE ZAWODOWE I USTAWICZNE ZAŁOŻENIA PROJEKTOWANYCH ZMIAN
KSZTAŁCENIE ZAWODOWE I USTAWICZNE ZAŁOŻENIA PROJEKTOWANYCH ZMIAN 1 Modernizacja kształcenia zawodowego Minister Edukacji Narodowej powołał w czerwcu 2008 r. Zespół opiniodawczo-doradczy do spraw kształcenia
Bardziej szczegółowoNowe uwarunkowania organizacyjno-prawne w zakresie kształcenia zawodowego w formach pozaszkolnych. od 1 września 2012 r.
Nowe uwarunkowania organizacyjno-prawne w zakresie kształcenia zawodowego od 1 września 2012 r. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) Ustawa
Bardziej szczegółowoOczekiwania szkoły wobec pracodawców w świetle wprowadzanych zmian w szkolnictwie zawodowym. Alicja Bieńczyk
Oczekiwania szkoły wobec pracodawców w świetle wprowadzanych zmian w szkolnictwie zawodowym Alicja Bieńczyk Możliwości rozwoju kształcenia zawodowego w kontekście wprowadzanych zmian w szkolnictwie zawodowym
Bardziej szczegółowoKSZTAŁCENIE PONADGIMNAZJALNE I USTAWICZNE. Stan prawny na dzień 8 marca 2013
KSZTAŁCENIE PONADGIMNAZJALNE I USTAWICZNE Stan prawny na dzień 8 marca 2013 SZKOŁY PONADGIMNAZJALNE DLA MŁODZIEŻY DLA ABSOLWENTÓW GIMNAZJÓW trzyletnia zasadnicza szkoła zawodowa trzyletnie liceum ogólnokształcące
Bardziej szczegółowoZmiany w szkolnictwie zawodowym w kontekście uczenia się przez całe życie i mobilności zawodowej absolwentów szkół zawodowych
Zmiany w szkolnictwie zawodowym w kontekście uczenia się przez całe życie i mobilności zawodowej absolwentów szkół zawodowych. Zmiany ustawy o systemie oświaty Zmiany w kształceniu zawodowym zostały wprowadzone
Bardziej szczegółowoPodwyższanie kwalifikacji ogólnych, kluczem do dalszego rozwoju zawodowego
Podwyższanie kwalifikacji ogólnych, kluczem do dalszego rozwoju zawodowego Kwalifikacyjne kursy zawodowe oraz szkolenia przygotowujące do egzaminów eksternistycznych w nowej formule Podstawowe akty prawne
Bardziej szczegółowoPytania dyrektorów z narady dn. 12.01.2012 w Bydgoszczy
Spis treści Pytania dyrektorów z narady dn. 12.01.2012 w Bydgoszczy... 2 Wyjaśnienie MEN dot. przekształcania szkół niepublicznych i tworzenia niepublicznych centrów kształcenia zawodowego i ustawicznego...
Bardziej szczegółowoROLA I ZNACZENIE PRAKTYCZNEJ NAUKI ZAWODU - ASPEKTY PRAWNE JAN GŁÓWCZEWSKI KURATORIUM OŚWIATY W GDAŃSKU
ROLA I ZNACZENIE PRAKTYCZNEJ NAUKI ZAWODU - ASPEKTY PRAWNE JAN GŁÓWCZEWSKI KURATORIUM OŚWIATY W GDAŃSKU Problematyka podziału praktycznej nauki zawodu Formy: - zajęcia praktyczne - praktyka zawodowa Uczestnicy:
Bardziej szczegółowoREJESTR ZMIAN. Str. 1 Wersja (1.0) Str. 1 Wersja (1.1) Str. 1 Szczecin, dnia Str. 1 Szczecin, dnia Str. 8
Regulamin konkursu w ramach Działania 8.6 Wsparcie szkół i placówek prowadzących kształcenie zawodowe oraz uczniów uczestniczących w kształceniu zawodowym i osób dorosłych uczestniczących w pozaszkolnych
Bardziej szczegółowoŚcieżki kształcenia dla absolwenta gimnazjum
Ścieżki kształcenia dla absolwenta gimnazjum Od 1 września 2012 roku obowiązuje nowa struktura szkolnictwa ponadgimnazjalnego. Oto krótka ściągawka dla gimnazjalistów i ich rodziców. Z dniem 1 września
Bardziej szczegółowoZMIANY W KSZTAŁCENIU PONADGIMNAZJALNYM I USTAWICZNYM. Stan prawny na dzień 23 kwietnia 2012.
ZMIANY W KSZTAŁCENIU PONADGIMNAZJALNYM I USTAWICZNYM Stan prawny na dzień 23 kwietnia 2012. SZKOŁY PONADGIMNAZJALNE DLA MŁODZIEŻY DLA ABSOLWENTÓW GIMNAZJÓW trzyletnia zasadnicza szkoła zawodowa trzyletnie
Bardziej szczegółowoModernizacja kształcenia zawodowego. Jacek Falkowski Departament Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego
Modernizacja kształcenia zawodowego Jacek Falkowski Departament Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego 1 Zmiany przepisów prawa oświatowego w obszarze kształcenia zawodowego i ustawicznego ustawa z dnia
Bardziej szczegółowoZwiększenie autonomii, KURATORIUM OŚWIATY W KIELCACH. mobilności i elastyczności szkół zawodowych w świetle zmian przepisów oświatowych
Zwiększenie autonomii, KURATORIUM OŚWIATY W KIELCACH mobilności i elastyczności szkół zawodowych w świetle zmian przepisów oświatowych Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty
Bardziej szczegółowoMałopolskie Obserwatorium Rynku Pracy i Edukacji
Małopolskie Obserwatorium Rynku Pracy i Edukacji Edukacja pod obserwacją Katarzyna Antończak-Świder Kraków, 16.10.2015r. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Bardziej szczegółowoReforma kształcenia zawodowego w Polsce
DEPARTAMENT KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO I USTAWICZNEGO Reforma kształcenia zawodowego w Polsce zakładane cele i oczekiwane rezultaty 4 grudnia 2012 r. Ocena dotychczasowego stanu szkolnictwa zawodowego w kontekście
Bardziej szczegółowoRozporządzenie Rady Ministrów w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania z dnia 28 maja 1996 r. (Dz.U. Nr 60, poz.
brzmienie od 2005-05-01 Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania z dnia 28 maja 1996 r. (Dz.U. Nr 60, poz. 278) Zmiany aktu: 2005-05-01 Dz.U. 2005
Bardziej szczegółowoKONFERENCJA Planowanie i organizacja kształcenia w formach pozaszkolnych. Kwalifikacyjne Kursy Zawodowe
KONFERENCJA Planowanie i organizacja kształcenia w formach pozaszkolnych. Kwalifikacyjne Kursy Zawodowe - uregulowania prawne Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz
Bardziej szczegółowoKształcenie zawodowe w rzemiośle
Konferencja dla doradców zawodowych Uczenie się w formach pozaszkolnych warunkiem elastyczności kształcenia zawodowego Kształcenie zawodowe w rzemiośle Jolanta Kosakowska Związek Rzemiosła Polskiego Warszawa
Bardziej szczegółowoCo dalej, gimnazjalisto?
Co dalej, gimnazjalisto? Z dniem 1 września 2012 roku w szkołach ponadgimnazjalnych weszło w życie Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania
Bardziej szczegółowoPODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO
PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO WARSZAWA, 11 MAJA 2012 USTAWA z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw Art. 1. W ustawie z dnia 7 września
Bardziej szczegółowoMarta Warzecha Naczelnik Wydziału Edukacji, Kultury i Sportu Starostwa Powiatowego w Wałbrzychu. Wałbrzych, 26 marca 2012 r.
Marta Warzecha Naczelnik Wydziału Edukacji, Kultury i Sportu Starostwa Powiatowego w Wałbrzychu Wałbrzych, 26 marca 2012 r. Typy szkół w kształceniu ponadgimnzjalnym 1. zasadnicze szkoły zawodowe (od 2
Bardziej szczegółowoSystem egzaminów przeprowadzanych przez Komisje Egzaminacyjne Izb Rzemieślniczych
System egzaminów przeprowadzanych przez Komisje Egzaminacyjne Izb Rzemieślniczych Kaków, 27 stycznia 2014 Akty prawne określające powoływanie komisji, warunki dopuszczania do egzaminów oraz sposób przeprowadzania
Bardziej szczegółowow zakresie kształcenia zawodowego
Kuratorium Oświaty w Lublinie KSZTAŁCENIE USTAWICZNE DOROSŁYCH w zakresie kształcenia zawodowego www.kuratorium.lublin.pl Lublin, listopad 2007 Kuratorium Oświaty Wydział w Lublinie Kształcenia Wydział
Bardziej szczegółowoZmiany w kształceniu zawodowym i ustawicznym a realizacja zadań z zakresu doradztwa zawodowego
DEPARTAMENT KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO I USTAWICZNEGO Zmiany w kształceniu zawodowym i ustawicznym a realizacja zadań z zakresu doradztwa zawodowego Warszawa, 23 października 2013 Cele wprowadzonej reformy
Bardziej szczegółowoWideokonferencja. Temat: Organizacja praktycznej nauki zawodu..
Wideokonferencja Temat: Organizacja praktycznej nauki zawodu.. Częstochowa 27.11.2014r. Prowadzący: mgr inż. Jerzy Trzos i mgr inż. Marek Żyłka W prezentacji wykorzystano materiały przygotowane przez Krajowy
Bardziej szczegółowoINFORMACJE NA TEMAT EGZAMINU CZELADNICZEGO
Wielozawodowy Zespół Szkół w Zatorze ul. Kongresowa 11, 32-640 Zator tel 33 841 12 07 1 INFORMACJE NA TEMAT EGZAMINU CZELADNICZEGO Opracowała Małgorzata Huczek Zator 2016 Zasadnicze szkoły 2 zawodowe w
Bardziej szczegółowoBliżej rynku pracy organizacja i struktura szkolnictwa zawodowego w Polsce
Bliżej rynku pracy organizacja i struktura szkolnictwa zawodowego w Polsce 1 Dane dotyczące wyborów szkół 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 technikum zsz liceum profilowane liceum ogólnokształcące Źródło: opracowanie
Bardziej szczegółowoSystem dualny w kształceniu zawodowym w Polsce nowe możliwości współpracy pracodawców ze szkołami zawodowymi. Mszczonów, 17 września 2015
System dualny w kształceniu zawodowym w Polsce nowe możliwości współpracy pracodawców ze szkołami zawodowymi Mszczonów, 17 września 2015 Cele zmian od 1.IX.2012 Poprawa jakości i efektywności kształcenia
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 19 października 2018 r. Poz. 2010
Warszawa, dnia 19 października 2018 r. Poz. 2010 OBWIESZCZENIE PREZESA RADY MINISTRÓW z dnia 26 września 2018 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie przygotowania
Bardziej szczegółowoZWIĄZEK RZEMIOSŁA POLSKIEGO. Lubelskie Obserwatorium Rynku Pracy kontynuacja Lublin, Andrzej Stępnikowski
ZWIĄZEK RZEMIOSŁA POLSKIEGO Lubelskie Obserwatorium Rynku Pracy kontynuacja Lublin, 11.06.2015 Andrzej Stępnikowski Potencjał rzemiosła w kształceniu zawodowym 8.143 specjalistów w komisjach egzaminacyjnych
Bardziej szczegółowoOPIS WYMOGÓW JAKOŚCI ŚWIADCZENIA USŁUG USŁUGA ROZWOJOWA O CHARAKTERZE ZAWODOWYM
OPIS WYMOGÓW JAKOŚCI ŚWIADCZENIA USŁUG USŁUGA ROZWOJOWA O CHARAKTERZE ZAWODOWYM Cel dokumentu Przedstawiony opis jest jedynie przeglądem najważniejszych elementów, na które należy zwrócić uwagę przy wyborze
Bardziej szczegółowoMożliwość wsparcia szkolnictwa zawodowego w ramach Działania 11.2 Europejskiego Funduszu Społecznego
Możliwość wsparcia szkolnictwa zawodowego w ramach Działania 11.2 Europejskiego Funduszu Społecznego spotkanie informacyjne Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego / Wydział Europejskiego Funduszu Społecznego
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania. (Dz. U. Nr 60, poz.
ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania. (Dz. U. Nr 60, poz. 278) Na podstawie art. 191 3 i art. 195 2 Kodeksu pracy zarządza
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW. z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania.
Dz.U.1996.60.278 2012.09.01 zm. Dz.U.2012.980 1 ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania. (Dz. U. z dnia 30 maja 1996 r.)
Bardziej szczegółowoDualizm kształcenia zawodowego na przykładzie szkół prowadzonych przez izby rzemiosła Piotr Andrzej Krzyżaniak
Dualizm kształcenia zawodowego na przykładzie szkół prowadzonych przez izby rzemiosła Piotr Andrzej Krzyżaniak Dyrektor Kujawsko Pomorskiej Izby Rzemiosła i Przedsiębiorczości w Bydgoszczy DUALNY SYSTEM
Bardziej szczegółowoDualny system kształcenia zawodowego młodzieży - skuteczną drogą zdobycia zawodu. Cech Rzemieślników i Przedsiębiorców Radomsko
Dualny system kształcenia zawodowego młodzieży - skuteczną drogą zdobycia zawodu. Cech Rzemieślników i Przedsiębiorców Radomsko Struktura Organizacji Rzemiosła Związek Rzemiosła Polskiego Izby Rzemieślnicze
Bardziej szczegółowoOŚ PRIORYTETOWA IX JAKOŚĆ EDUKACJI I KOMPETENCJI W REGIONIE Działanie 9.4: Poprawa jakości kształcenia zawodowego
REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO NA LATA 2014-2020 OŚ PRIORYTETOWA IX JAKOŚĆ EDUKACJI I KOMPETENCJI W REGIONIE Działanie 9.4: Poprawa jakości kształcenia zawodowego Wojewódzki Urząd
Bardziej szczegółowoPorozumienie. Andrzeja Piłata Prezesa Zarządu Głównego ZZDZ
Porozumienie w sprawie współpracy w zakresie kształcenia zawodowego, szkolenia i wychowania młodzieży zawarte w dniu 20 sierpnia 2013 r. pomiędzy Zarządem Głównym Związku Zakładów Doskonalenia Zawodowego,
Bardziej szczegółowoSzkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru. Mielec, 6 września 2013 r.
Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru Mielec, 6 września 2013 r. Zmiany ustawy o systemie oświaty Zmiany w kształceniu zawodowym zostały wprowadzone ustawą z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy
Bardziej szczegółowoKSZTAŁCENIE PONADGIMNAZJALNE I USTAWICZNE. Zmiany od 1 września 2012 ZAŁOŻENIA PROJEKTOWANYCH
KSZTAŁCENIE PONADGIMNAZJALNE I USTAWICZNE Zmiany od 1 września 2012 ZAŁOŻENIA PROJEKTOWANYCH USTAWA z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw Art. 1. W
Bardziej szczegółowoDoskonalenie jakości kształcenia zawodowego w ramach. Operacyjnego Lubuskie 2020
Doskonalenie jakości kształcenia zawodowego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Lubuskie 2020 Wsparcie w ramach RPO na rzecz doskonalenia umiejętności i kompetencji zawodowych nauczycieli zawodu
Bardziej szczegółowoKształcenie dualne w polskim systemie oświaty
DEPARTAMENT KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO I USTAWICZNEGO Kształcenie dualne w polskim systemie oświaty Tezy na posiedzenie Zespołu opiniodawczo-doradczego do spraw kształcenia zawodowego 18 marca 2015 r. Definicja
Bardziej szczegółowoTemat: Projektowanie kwalifikacyjnych kursów zawodowych.
Temat: Projektowanie kwalifikacyjnych kursów zawodowych. Częstochowa 16.04.2014r. Prowadzący: Jerzy Trzos i Marek Żyłka W prezentacji wykorzystano materiały przygotowane przez Krajowy Ośrodek Wspierania
Bardziej szczegółowoRozporządzenie MEN z r. 1
Rozporządzenie MEN z 11.01.2012 r. 1 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 11 stycznia 2012 r. w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych (J.t.: Dz. U. z 2014 r. poz. 622) Na
Bardziej szczegółowoKwalifikacyjne Kursy Zawodowe nową formą zdobywania kwalifikacji zawodowych
Kwalifikacyjne Kursy Zawodowe nową formą zdobywania kwalifikacji zawodowych Kwalifikacyjny kurs zawodowy to pozaszkolna forma kształcenia ustawicznego, której program nauczania uwzględnia podstawę programową
Bardziej szczegółowoZAWÓD I KWALIFIKACJE
ZAWÓD I KWALIFIKACJE CO PRACODAWCA POWINIEN WIEDZIEĆ Andrzej Pasiut JAWORZNO PAŹDZIERNIK 2014 1 ZAGADNIENIA Obszary zmian w kształceniu zawodowym Klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego Podstawa programowa
Bardziej szczegółowoSZKOLNICTWO PONADGIMNAZJALNE
SZKOLNICTWO PONADGIMNAZJALNE W OŚRODKU SZKOLNO-WYCHOWAWCZYM DLA DZIECI NIESŁYSZĄCYCH IM. JÓZEFA SIKORSKIEGO 180 LAT DOŚWIADCZENIA - NOWOCZESNE ROZWIĄZANIA 180 LAT DOŚWIADCZENIA NOWOCZESNE ROZWIĄZANIA STRUKTURA,
Bardziej szczegółowoKRÓTKA INFORMACJA O POLSKIM SYSTEMIE EDUKACJI 2017/18
KRÓTKA INFORMACJA O POLSKIM SYSTEMIE EDUKACJI 2017/18 REFORMA POLSKIEGO SYSTEMU EDUKACJI Od początku 2017 r. wprowadzana jest reforma oświaty, której głównym celem jest lepsze przygotowanie uczniów kończących
Bardziej szczegółowoSprawozdanie z wykonania planu działalności Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Poznaniu za rok 2014
Poznań, dnia 25 lutego 2015 roku Sprawozdanie z wykonania planu działalności Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Poznaniu za rok 2014 CZĘŚĆ A: Realizacja najważniejszych celów w roku 2014 1. Podniesienie
Bardziej szczegółowoKształcenie zawodowe a wymagania państwa wobec szkół
DEPARTAMENT KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO I USTAWICZNEGO Kształcenie zawodowe a wymagania państwa wobec szkół Warszawa, 2 lutego 2015 r. Modernizacja kształcenia zawodowego Cele zmiany wdrażanej od 1 września
Bardziej szczegółowoReforma kształcenia zawodowego w Polsce
Reforma kształcenia zawodowego w Polsce zakładane cele i oczekiwane rezultaty 4 grudnia 2012 r. Ocena dotychczasowego stanu szkolnictwa zawodowego w kontekście potrzeb rynku pracy Słabe strony dotychczasowego
Bardziej szczegółowoWnioski i rekomendacje LKO ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego w roku szkolnym 2015/2016. Szkoły ponadgimnazjalne. Lublin, 22 sierpnia 2016 r.
Wnioski i rekomendacje LKO ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego w roku szkolnym 2015/2016 Szkoły ponadgimnazjalne Lublin, 22 sierpnia 2016 r. Realizacja zadań z nadzoru pedagogicznego - ewaluacje W roku
Bardziej szczegółowoKryteria szczegółowe. Priorytet Inwestycyjny
Kryteria wyboru projektów w ramach działania 8.6 Wsparcie szkół i placówek prowadzących kształcenie zawodowe oraz uczniów uczestniczących w kształceniu zawodowym i osób dorosłych uczestniczących w pozaszkolnych
Bardziej szczegółowoModernizacja kształcenia zawodowego. Departament Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego
Modernizacja kształcenia zawodowego Departament Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego 1 Podstawowe obszary zmian Klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego Obudowa programowa kształcenia zawodowego (podstawa
Bardziej szczegółowoCele modernizacji kształcenia zawodowego
Kierunki zmian w kształceniu zawodowym 1 Cele modernizacji kształcenia zawodowego dostosowanie oferty edukacyjnej do potrzeb zmieniającego się rynku pracy uelastycznienie oferty kierunków kształcenia poprawa
Bardziej szczegółowoElastyczne ścieżki kształcenia zawodowego
Elastyczne ścieżki kształcenia zawodowego Nowe możliwości zdobycia zawodu i planowania ścieżki edukacyjnej uczniów gimnazjum 7 listopada 2012 r. Nowa struktura szkolnictwa zawodowego i edukacji ustawicznej
Bardziej szczegółowokształcenia zawodowego w Polsce
DEPARTAMENT KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO I USTAWICZNEGO 29/10/2013 modernizacja a kształcenia zawodowego w Polsce ECVET Cele wprowadzonej reformy poprawa jakości i efektywności kształcenia zawodowego oraz zwiększenie
Bardziej szczegółowoSZKOŁY PONADGIMNAZJALNE
SZKOŁY PONADGIMNAZJALNE Typy szkół ponadgimnazjalnych Do wyboru są trzy typy szkół ponadgimnazjalnych: 1. liceum ogólnokształcące (LO) 2. technikum (T) 3. zasadnicza szkoła zawodowa (ZSZ) Każdy typ szkoły
Bardziej szczegółowoSzkoły Ponadgimnazjalne. Co warto o nich wiedzieć?
Szkoły Ponadgimnazjalne. Co warto o nich wiedzieć? Absolwent gimnazjum ma do wyboru trzy typy szkół ponadgimnazjalnych: Liceum Ogólnokształcące Technikum Zasadniczą Szkołę Zawodową TYPY SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH
Bardziej szczegółowoWideokonferencja Temat: Kwalifikacyjne kursy zawodowe. Częstochowa r. mgr inż. Jerzy Trzos mgr inż. Marek Żyłka
Wideokonferencja Temat: Kwalifikacyjne kursy zawodowe Częstochowa 12.12.2013r. mgr inż. Jerzy Trzos mgr inż. Marek Żyłka Planowanie Kwalifikacyjnych Kursów Zawodowych (art. 39 ust. 5 ustawy o systemie
Bardziej szczegółowoRadomski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Radomiu
Przewodnik po kształceniu dualnym Opracował: Tomasz Madej Doradca metodyczny w zakresie metodyki kształcenia zawodowego Radomski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli 2 1. Co to jest kształcenie dualne? Kształcenie
Bardziej szczegółowo1 Postanowienia ogólne
REGULAMIN REKRUTACJI I UCZESTNICTWA W PROJEKCIE pt. Kwalifikacje na miarę europejską. Program formalnego potwierdzenia kwalifikacji rzemieślniczych. realizowanym w ramach Programu Operacyjnego Kapitał
Bardziej szczegółowoProjekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
REGULAMIN REKRUTACJI I UCZESTNICTWA W PROJEKCIE realizowanym w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Priorytet IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach Działanie 9.3 Upowszechnienie formalnego
Bardziej szczegółowoSZKOLENIE DUALNE PRACOWNIKÓW MŁODOCIANYCH
SZKOLENIE DUALNE PRACOWNIKÓW MŁODOCIANYCH 1. DUALNY SYSTEM KSZTAŁCENIA System dualny ( inaczej podwójny, przemienny) oparty jest na równoległym kształceniu w szkole zawodowej (wiedza teoretyczna) i kształceniu
Bardziej szczegółowoz dnia 2017 r. w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych
Projekt z dnia 6 czerwca 2017 r. R O Z P O R Z Ą D Z E N I E M I N I S T R A E D U K A C J I N A R O D O W E J 1) z dnia 2017 r. w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych Na podstawie
Bardziej szczegółowoABC GIMNAZJALISTY. SZKOŁA ZAWODOWA ( 2 lub 3-letni okres kształcenia)
ABC GIMNAZJALISTY Zaraz po ukończeniu gimnazjum masz do wyboru cztery typy szkół: szkołę zawodową, technikum, liceum profilowane i liceum ogólnokształcące. SZKOŁA ZAWODOWA ( 2 lub 3-letni okres kształcenia)
Bardziej szczegółowoRozporządzenie MEN z r. 1
Rozporządzenie MEN z 18.11.2017 r. 1 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 18 sierpnia 2017 r. w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych (Dz. U. poz. 1632) Na podstawie art.
Bardziej szczegółowoKształcenie zawodowe i ustawiczne w nowej perspektywie finansowej. Warszawa, 4 kwietnia 2013
Kształcenie zawodowe i ustawiczne w nowej perspektywie finansowej Warszawa, 4 kwietnia 2013 Modernizacja kształcenia zawodowego Cele wdrażanej zmiany: poprawa jakości i efektywności kształcenia zawodowego
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW. z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania.
Dz.U.96.60.278 2002.12.12 zm. Dz.U.02.197.1663 1 2004.10.15 zm. Dz.U.04.224.2274 1 2005.05.01 zm. Dz.U.05.53.472 1 ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego
Bardziej szczegółowoKierunki zmian w szkolnictwie zawodowym
Kierunki zmian w szkolnictwie zawodowym Aktualny stan prawny Struktura szkolnictwa zawodowego zasadnicza szkoła zawodowa o okresie nauczania nie krótszym niŝ 2 lata i nie dłuŝszym niŝ 3 lata, której ukończenie
Bardziej szczegółowoSzkoły i pracodawcy razem ku lepszej jakości kształcenia zawodowego. Informacje z Konferencji w Warszawie. Gabriela Albertin
Szkoły i pracodawcy razem ku lepszej jakości kształcenia zawodowego Informacje z Konferencji w Warszawie Gabriela Albertin Plan wystąpienia Informacje z konferencji Szkoły i pracodawcy razem ku lepszej
Bardziej szczegółowonajwiększy wpływ na decyzje uczniów mają rodzice oraz tradycje rodzinne
ZS Narewka ZS Narewka 2014 O wyborze szkoły i zawodu uczeń szkoły gimnazjalnej może oczywiście zdecydować samodzielnie, zdarza się jednak, że wyboru dokona pod wpływem innych osób, sytuacji, czy tez okoliczności.
Bardziej szczegółowoSzkolnictwo ponadgimnazjalne od 1 września 2012 roku
Szkolnictwo ponadgimnazjalne od 1 września 2012 roku Szkoła policealna Liceum ogólnokształcące Matura Szkoła podstawowa Gimnazjum Technikum czteroletnie Zasadnicza szkoła zawodowa Kwalifikacyjne kursy
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 24 lutego 2014 r. Poz. 232. obwieszczenie prezesa rady ministrów. z dnia 6 grudnia 2013 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 24 lutego 2014 r. Poz. 232 obwieszczenie prezesa rady ministrów z dnia 6 grudnia 2013 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Rady
Bardziej szczegółowoInterpretacje IZ dotyczące konkursu do Działania 3.3, Poddziałania RPOWP z dnia r.
Interpretacje IZ dotyczące konkursu do Działania 3.3, Poddziałania 3.3.1 RPOWP z dnia 29.07.2016r. 1. Jakiego typu szkół dotyczy zapis Regulaminu konkursu odnoszący się do grupy docelowej: uczniowie i
Bardziej szczegółowoRadom 1 września 2012 roku
Radom 1 września 2012 roku Liceum ogólnokształcące Szkoła podstawowa Technikum/Liceum zawodowe Zasadnicza Szkoła Zawodowa Technikum uzupełniające Liceum uzupełniające Źrodło. Opracowanie autora Liceum
Bardziej szczegółowoStruktura szkolnictwa ponadgimnazjalnego. Jak pomóc dziecku w wyborze szkoły ponadgimnazjalnej?
* Struktura szkolnictwa ponadgimnazjalnego. Jak pomóc dziecku w wyborze szkoły ponadgimnazjalnej? * 1. Kontynuacja edukacji ogólnej Liceum ogólnokształcące 2. Rozpoczęcie kształcenia zawodowego Technikum
Bardziej szczegółowoSzkolenie Dyrektorów szkół/placówek, Kierowników Ośrodków Egzaminacyjnych i przewodniczących zespołów nadzorujących
Szkolenie Dyrektorów szkół/placówek, Kierowników Ośrodków Egzaminacyjnych i przewodniczących zespołów nadzorujących Warszawa, styczeń 2013 Program spotkania Organizowanie i przeprowadzanie egzaminu w sesji
Bardziej szczegółowow sprawie egz. na tytuły czeladnika i mistrza w zawodzie, przeprowadzanych przez komisje
REGULAMIN REKRUTACJI I UCZESTNICTWA W PROJEKCIE pt. realizowanym w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Priorytet IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach Działanie 9.6 Upowszechnienie
Bardziej szczegółowoRzemieślnik obowiązany jest posiadać kwalifikacje zawodowe do wykonywania danego zawodu.
Rzemiosłem jest zawodowe wykonywanie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną, z udziałem kwalifikowanej pracy własnej, w imieniu własnym tej osoby i na jej rachunek, przy zatrudnieniu do 50 pracowników.
Bardziej szczegółowoFormy nauki zawodu Moduł I projektu badawczego Szkolnictwo zawodowe. Kondycja Potencjał Potrzeby
Formy nauki zawodu Moduł I projektu badawczego Szkolnictwo zawodowe. Kondycja Potencjał Potrzeby Beata Płonka, Małgorzata Zub, Irena Wolińska Warszawa, 12 września 2011 Zakres i metodologia badania Cel
Bardziej szczegółowoKSZTAŁCENIE PRAKTYCZNE U PRACODAWCÓW. STAŻ UCZNIOWSKI (materiały szkoleniowe)
KSZTAŁCENIE PRAKTYCZNE U PRACODAWCÓW. STAŻ UCZNIOWSKI (materiały szkoleniowe) Kształcenie praktyczne u pracodawców Praktyczna nauka zawodu może odbywać się u pracodawców lub w indywidualnych gospodarstwach
Bardziej szczegółowoJAK ORGANIZOWAĆ KWALIFIKACYJNE KURSY ZAWODOWE. Wg stanu prawnego na dzień 25 kwietnia 2013 r.
JAK ORGANIZOWAĆ KWALIFIKACYJNE KURSY ZAWODOWE Wg stanu prawnego na dzień 25 kwietnia 2013 r. mgr inż. Barbara Kutkowska doradca metodyczny Radomskiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli 26-600 Radom, ul.
Bardziej szczegółowo2) co daje ci wybór liceum ogólnokształcącego
Gimnazjalisto! Przeczytaj - zanim wybierzesz szkołę ponadgimnazjalną. MATURA LO dla dorosłych LO Technikum 4 lata nauki Egzaminy potwierdzające kwalifikacje w zawodzie Zasadnicza szkoła zawodowa *Absolwenci
Bardziej szczegółowoPlanowanie i organizacja kształcenia w formach pozaszkolnych
DEPARTAMENT KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO I USTAWICZNEGO Planowanie i organizacja kształcenia w formach pozaszkolnych po 1 września 2012 roku 13 grudnia 2012 r. Podstawy prawne 1) Ustawa z dnia 7 września 1991
Bardziej szczegółowoSPOTKANIE KOORDYNATORÓW POWIATOWYCH PUNKTÓW DORADZTWA EDUKACYJNO ZAWODOWEGO
SPOTKANIE KOORDYNATORÓW POWIATOWYCH PUNKTÓW DORADZTWA EDUKACYJNO ZAWODOWEGO 10.00-10.10 Powitanie uczestników 10.10 10.40 Aktualne przepisy prawa w zakresie doradztwa zawodowego i kształcenia zawodowego.
Bardziej szczegółowoDziałanie 9.1 Wyrównywanie szans edukacyjnych i zapewnienie wysokiej jakości usług edukacyjnych świadczonych w systemie oświaty
Priorytet IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach Działanie 9.1 Wyrównywanie szans edukacyjnych i zapewnienie wysokiej jakości usług edukacyjnych świadczonych w systemie oświaty Cel Działania:
Bardziej szczegółowoINFORMACJA DLA PRACODAWCÓW W ZAKRESIE DOFINANSOWANIA KOSZTÓW KSZTAŁCENIA MŁODOCIANYCH PRACOWNIKÓW
INFORMACJA DLA PRACODAWCÓW W ZAKRESIE DOFINANSOWANIA KOSZTÓW KSZTAŁCENIA MŁODOCIANYCH PRACOWNIKÓW Od dnia 01.07.2014 r. pomoc de minimis, którą jest min. dofinansowanie pracodawcom kosztów kształcenia
Bardziej szczegółowohttp://bydgoszcz.stat.gov.pl/
Niniejsze opracowanie ma na celu przedstawienie zmian w zakresie edukacji osób dorosłych w województwie kujawsko-pomorskim w latach szkolnych 2004/05-2013/14. Dane dotyczące edukacji osób dorosłych (liczby
Bardziej szczegółowoNOWA WIZJA KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO I USTAWICZNEGO SZANSĄ NA ROZWÓJ REGIONU WAŁBRZYSKIEGO. Opracował: Roman Głód
NOWA WIZJA KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO I USTAWICZNEGO SZANSĄ NA ROZWÓJ REGIONU WAŁBRZYSKIEGO Opracował: Roman Głód Z czego wynika potrzeba modernizacji kształcenia zawodowego? globalizacja i rosnący udział
Bardziej szczegółowoz dnia r. w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych
Projekt z dnia 21 grudnia 2018 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dnia. 2019 r. w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych Na podstawie art. 117 ust. 5 ustawy z dnia 14
Bardziej szczegółowoINWESTYCJE W SZKOLNICTWO ZAWODOWE. Wyzwania dla edukacji zawodowej w świetle zmian prawa oświatowego. Białystok, r.
INWESTYCJE W SZKOLNICTWO ZAWODOWE Wyzwania dla edukacji zawodowej w świetle zmian prawa oświatowego Białystok, 07.06.2017 r. Kształcenie zawodowe Zmiany w kształceniu zawodowym od 1 września 2017 r. wynikające
Bardziej szczegółowoR O Z P O R Z Ą D Z E N I E M I N I S T R A E D U K A C J I N A R O D O W E J
Projekt z dnia 21 grudnia 2018 r. R O Z P O R Z Ą D Z E N I E M I N I S T R A E D U K A C J I N A R O D O W E J 1) z dnia. 2019 r. w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych Na podstawie
Bardziej szczegółowoRAPORT Z BADANIA ANKIETOWEGO PRACODAWCÓW I NAUCZYCIELI NAUKI ZAWODU Z POWIATU NOWOSĄDECKIEGO W ROKU SZKOLNYM 2010/2011
RAPORT Z BADANIA ANKIETOWEGO PRACODAWCÓW I NAUCZYCIELI NAUKI ZAWODU Z POWIATU NOWOSĄDECKIEGO W ROKU SZKOLNYM 2010/2011 SĄDECKIE OBSERWATORIUM RYNKU PRACY EDUKACJI I ZATRUDNIENIA RAPORT Z BADANIA ANKIETOWEGO
Bardziej szczegółowoMetody i narzędzia ewaluacji
Metody i narzędzia ewaluacji wyników zdalnego testowania wiedzy (platforma informatyczna e-matura) Książka przygotowana w ramach projektu E-matura, współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego
Bardziej szczegółowoWIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA
Zmiany programowe i organizacyjne w szkołach zawodowych pierwsze refleksje. Warszawa, 27 28 września 2012 r. WIEDZA PRAKTYKA INTEGRACJA 1 września 2012 Początek wdrażania zmian w szkolnictwie ponadgimnazjalnym.
Bardziej szczegółowoWarszawa, 14 maja 2015 r. DKZU-WOK JP. Pan Radosław Sikorski. Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Szanowny Panie Marszałku,
DKZU-WOK.054.5.2015.JP Warszawa, 14 maja 2015 r. Pan Radosław Sikorski Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Szanowny Panie Marszałku, odpowiadając na interpelację (K7INT32422) Pani Poseł Elżbiety
Bardziej szczegółowoEGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE
Egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie Podstawa prawna przeprowadzania egzaminu AKT WYKONAWCZY Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 lutego 2012 r. w sprawie podstawy programowej
Bardziej szczegółowo