Controlling w niepublicznych placówkach edukacyjnych. Controlling in public educational institutions
|
|
- Sławomir Król
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Controlling w małych i rednich przedsibiorstwach 187 Controlling w niepublicznych placówkach edukacyjnych Controlling in public educational institutions Adam MUSZYSKI * Streszczenie. W pracy zaprezentowano podstawowe problemy controllingu w ujciu teoretycznym oraz praktycznym na podstawie dowiadcze Autora w organizacji i zarzdzaniu niepubliczn placówk kształcenia ustawicznego. Przedstawiono podstawowe cele, zadania i funkcje controllingu, omówiono controlling strategiczny i operatywny. Zaprezentowano narzdzia controllingu placówki kształcenia ustawicznego, a w szczególnoci formułowanie misji i celów placówki. Zwrócono uwag na zasadno wdraania w niepublicznych placówkach edukacyjnych strategicznej karty dokona. Omówiono czynniki pomagajce w skutecznym planowaniu strategicznym, sprzyjajce zarazem osiganiu celów strategicznych i operatywnych placówki. Summary. The basic problems of controlling both in theoretical and practical formulation have been presented in the paper. They were based on the experiences of the author in the organization and governing a public institution of constant educating. Basic purposes, activities and functions of controlling have been presented, strategic and competent controlling has been discussed. The tools of controlling in an agency of constant educating have been presented, in particular, forming of the missions and aims of an institution. Thorough attention has been directed onto the principle of implicating a strategic book of achievements in public agencies. Factors aiding the effective planning have been discussed, which were advantageous in both gaining the strategic and operational aims. Nowoczesne metody zarzdzania zakładaj konieczno koordynowania podstawowych funkcji kierowania organizacj. Wanym narzdziem zarzdzania jest controlling. Pojcie to jest definiowane wielorako, co wie si przede wszystkim z jego dynamik. Zdaniem K. Wierzbickiego controlling jest systemem organizujcym i koordynujcym okrelone działania instytucji w zakresie planowania i kontrolowania oraz gromadzenia i przetwarzania niezbdnej informacji do podejmowania stosownych do sytuacji decyzji kierowniczych. P. Horwarth uwaa, e controlling to system zarzdzania tworzcy i koordynujcy planowanie, kontrolowanie i zaopatrzenie w informacj oraz wspomagajcy koordynowanie całego procesu zarzdzania. H.J. Vollmuth okrela controlling jako ponadfunkcyjne narzdzie zarzdzania, wspierajce kierownictwo instytucji przy podejmowaniu decyzji. Zdaniem J. Webera controlling jest podsystemem zarzdzania, który czciowo przejmuje, a czciowo wspomaga procesy planowania, sterowania i kontrolowania, umoliwiajc koordynacj całego systemu. W opinii E. Mayera i R. Manna controlling jest zbiorem reguł, słucych kierownictwu * dr Adam Muszyski, Orodek Szkolenia Kursowego MADA 187
2 188 Adam Muszyski pomoc w osiganiu załoonego celu, procesem sterowania zorientowanym na wynik organizacji. Według S. Nahotko controlling to kompleksowe, skoordynowane zarzdzanie organizacj w celu optymalizacji ustalonych celów, łczce planowanie, kontrolowanie i informowanie. W ujciu S. Nowosielskiego i B. Hausa controlling jest systemem wspomagania kierownictwa w procesie strategicznego i operacyjnego zarzdzania instytucj, ukierunkowujcym decyzje i działania wszystkich poziomów zarzdzania na osiganie celów poprzez koordynacj planowania, sterowania, kontrolowania i motywowania oraz dostarczajcym informacji niezbdnych do podejmowania decyzji kierowniczych. Powysze definicje pozwalaj na stwierdzenie, i controlling jest zintegrowanym zespołem okrelonych instrumentów i procesów (planowania, sterowania, kontrolowania zabezpieczenia personelu, motywowania i zasilania w informacje), który wspomaga zarzdzanie i pozwala kierownictwu na sprawne realizowanie załoonych celów. Wprowadzajc controlling w instytucji naley w pierwszej kolejnoci zaprojektowa system controllingu dla konkretnego obiektu, a nastpnie wdroy go do realizacji. Podczas budowania systemu controllingu ustala si optymalny dla danej instytucji styl zarzdzania, dokonuje si zmian w jej strukturze organizacyjnej, tworzy si czytelny system motywacyjny, informacyjny i sprawozdawczy. Badania wskazuj, i zadania controllingu s realizowane najefektywniej, gdy do instytucji wprowadzi si zespołowy styl zarzdzania (zarzdzanie postindustrialne), który uwzgldnia: zarzdzanie przez cele opracowywane przez kierownictwo cele s po odpowiednim uzgodnieniu realizowane przez pracowników organizacji, zarzdzanie przez delegowanie uprawnie planowane zadania deleguje si poszczególnym pracownikom, okrelajc jednoczenie zakres ich uprawnie i odpowiedzialnoci, zarzdzanie przez wyniki porównuje si wartoci wyznaczone z wartociami osignitymi, analizy odchyle s podstaw do zarzdzania instytucj nastawion na rozwizywanie problemów, zarzdzanie przez motywowanie wywieranie pozytywnego wpływu na pracowników sprzyja identyfikacji pracowników z celami instytucji oraz przydzielonymi zadaniami, zarzdzanie przez rezultaty kontrolowany jest wynik, a nie sposób jego osignicia. Struktura organizacyjna zarzdzania i procedury organizacyjne powinny zmierza do tego, aby zakładane cele mogły by osignite w sposób nieskomplikowany, co skutkuje popraw procesu komunikacji pracowników i wiksz integracj ich działa. Budowanie nowej struktury organizacyjnej wymusza konieczno precyzowania zakresów odpowiedzialnoci oraz uprawnie. Organizacja instytucji powinna usprawnia jej prac oraz zapewnia autonomi poszczególnym zespołom pracowniczym. Organizacja controllingu moe przyjmowa form instytucjonaln i nieinstytucjonaln. Forma nieinstytucjonalna wystpuje w mniejszych i rednich placówkach, w których ze wzgldów ekonomicznych nieopłacalne jest tworzenie oddzielnego stanowiska controllera. W takich przypadkach w fazie budowania systemu controllingu celowe jest okresowe zatrudnianie doradców, wprowadzajcych i rozwijajcych controlling w danej organizacji. Wane jest okrelenie pozycji 188
3 Controlling w małych i rednich przedsibiorstwach 189 controllera w instytucji. Wydaje si, i w mniejszych i rednich organizacjach korzystne jest usytuowanie go na poziomie podstawowych jednostek organizacyjnych. Takie rozwizanie umoliwia controllerowi bezporednie kontakty z pracownikami i stwarza warunki do oddziaływania na prawidłowo ich decyzji (controlling w pozycji równorzdnej). Dyrektor naczelny Controlling Marketing i zbyt Produkcja Gospodarka materiałowa Administracja Rys. 1. Contolling w pozycji równorzdnej w strukturze organizacyjnej. ródło: (Volmuth 1993) Warto podkreli, e jako pracy controllera zaley od jego przygotowania zawodowego i cech osobowociowych oraz umiejtnoci. Podane jest, aby controller był komunikatywny, samodzielny w podejmowaniu decyzji, łatwo nawizywał kontakty interpersonalne, posiadał umiejtno twórczego mylenia, rozległ wiedz na temat marketingu, logistyki, projektowania nowych produktów i badania rynku. Z dotychczasowych rozwaa wynika, i głównymi elementami controllingu s: planowanie, sterowanie, kontrolowanie, informowanie, koordynowanie. Naley zaznaczy, i controlling moe by skutecznie stosowany jedynie w warunkach decentralizacji zarzdzania, tzn., gdy w instytucji s wyodrbnione orodki odpowiedzialnoci (centra), precyzujce zakresy kompetencji i odpowiedzialnoci. Controlling jako system wspomagania kierownictwa organizacji w procesie strategicznego i operatywnego zarzdzania ukierunkowuje działania decyzyjne na cele instytucji. Powysze wymaga koordynowania planowania, organizowania, motywowania, zabezpieczenia personelu i kontrolowania oraz zapewnienia informacji koniecznych do podejmowania decyzji kierowniczych. Ze wzgldu na poziom zarzdzania i funkcje wyodrbnia si: controlling strategiczny, nastawiony na wspomaganie kierownictwa instytucji w realizacji zamierze długookresowych, controlling operatywny, ukierunkowany na osiganie biecych zada w zakresie zyskownoci. Jeeli za podstawowe kryterium uznamy działania kierownictwa placówki to: 189
4 190 Adam Muszyski controlling strategiczny bdzie dotyczył procesu prognozowania i długoterminowego planowania, w którym kierownictwo instytucji decyduje o celach i sposobach ich realizacji, controlling operatywny bdzie polegał na wspieraniu zarzdzania operatywnego, przekształcaniu planów strategicznych w czstkowe plany operatywne dostosowane, w zakresie kompetencji i odpowiedzialnoci, do wyodrbnionych jednostek organizacyjnych, controlling oceny działalnoci bdzie miał za zadanie ustalanie i analiz biecych rezultatów wykonywania zada. Controlling strategiczny, operatywny i oceny działalnoci pozostaj wzgldem siebie w okrelonych relacjach, wi je informacje wymieniane midzy obszarami, tworzce zamknity cykl. Midzy controllingiem strategicznym i operatywnym istnieje sprzenie zwrotne i dlatego nie mona ich od siebie oddzieli. Planowanie operatywne w znacznym stopniu zaley od planowania strategicznego i odwrotnie, biece cele operatywne s niezbdne do okrelenia strategicznego kierunku działalnoci organizacji. Zakres działalnoci controllingu operatywnego dotyczy podstawowych zada i funkcji na poziomie operatywnym i taktycznym zarzdzania, obszarem działalnoci controllingu strategicznego s zblione działania na poziomie strategicznym. Zadaniem controllingu strategicznego jest sprawne ukształtowanie procesów planowania, kontroli i zasilania w informacj. Za cele strategiczne mona uzna wprowadzanie i rozwój nowych dóbr i usług, stosown rozbudow mocy produkcyjnych, wprowadzanie nowych technologii i postpu technicznego, systematyczne szkolenie, dokształcanie i doskonalenie pracowników, wykorzystywanie dodatkowego kapitału, doskonalenie organizacji pracy i zarzdzania, wejcie na nowe rynki, rozbudow udziałów rynkowych i uruchomienie nowych kanałów dystrybucji. Celem planowania strategicznego jest równie stworzenie warunków zabezpieczajcych długotrwał egzystencj i rozwój placówki oraz tworzenie nowego potencjału zysku, poprzez dopasowywanie si do zmieniajcego si otoczenia. Literatura przedmiotu okrela, i głównymi zadaniami planowania strategicznego s (Sierpiska, Niedbała 2002) s: analiza realnoci długofalowych celów placówki i ewentualna ich weryfikacja, badanie poprawnoci podziału długookresowych celów na etapy ich realizacji, współudział w doborze metod, technik, norm, standardów i innych narzdzi stosowanych w planowaniu i kontroli, współudział i nadzór w opracowywaniu planów pod ktem ich realnoci, współudział w tworzeniu systemu informacji dla kierowników wszystkich szczebli, analiza ródeł i jakoci wykorzystywania informacji pochodzcych z otoczenia wewntrznego i zewntrznego, prowadzenie kontroli i oceny wyprzedzajcej dotyczcej moliwoci, szans i zagroe realizacji celów w poszczególnych etapach, ustalenie odchyle od planowanych wyników z podziałem na istotne, zalene i niezalene, współudział w projektowaniu niezbdnych działa dostosowawczych dotyczcych korekty celów, eliminacji zakłóce w otoczeniu oraz dostosowaniu otoczenia do celów strategicznych. 190
5 Controlling w małych i rednich przedsibiorstwach 191 Formułowanie celów placówki powinno odbywa si przy uwzgldnieniu nastpujcych zasad: planowanie powinno uwzgldnia cele finansowe i nie finansowe cele nie finansowe s szczególnie wane, gdy uniemoliwiaj manipulowanie krótkoterminowymi celami finansowymi, cele powinny by dostosowane do zakresu kompetencji i odpowiedzialnoci pracowników, cele krótkoterminowe powinny by cile powizane z długoterminowymi, budety placówki pozwalaj na osiganie wyznaczonych celów. Naley podkreli, e controlling strategiczny zajmuje si przede wszystkim zapewnieniem długotrwałej egzystencji placówki poprzez wczeniejsze rozpoznanie warunków otoczenia i dopasowanie moliwoci instytucji do zmian i wymaga otoczenia. Controlling strategiczny koncentruje si zatem na analizie danych jakociowych. Budowanie strategii placówki moe by kształtowane w oparciu o poniszy schemat. Analiza otoczenia Ocena zewntrznych warunków i czynników (szans i zagroe) Sformułowanie misji Zadecydowanie o tym, co zamierzamy osign i dla kogo Strategia Sformułowanie programu Realizacja procesu Analiza placówki Ocena zewntrznych kompetencji i moliwoci (atutów i słaboci) Rys. 2. Etapy budowy strategii. ródło: opracowanie własne. Operatywne funkcje zarzdzania maj na celu podejmowanie działa majcych na celu realizacj strategii. Controlling operatywny wspiera zarzdzanie operatywne tworzc struktury niezbdne organizacyjnie, opracowujc instrumenty z zakresu polityki personalnej, budujc system informacyjno sprawozdawczy, przygotowujc system wskaników i niezbdnych procedur. Controlling operatywny obejmuje głównie dane ilociowe, tzn. koszty, przychody, wyniki. Mona go okreli jako sterowanie zyskiem w krótkim czasie. Do podstawowych zada controllingu operatywnego naley: 191
6 192 Adam Muszyski opracowanie systemu bezporedniego udziału w sporzdzaniu planów operatywnych, okrelajcych sposoby i rodki osignicia celów czstkowych i ogólnego, wspieranie wyodrbnionych jednostek organizacyjnych podczas opracowywania budetów kosztowo wynikowych, opracowanie systemu operatywnej kontroli wykonania zada planowych, pomoc kierownictwu w zarzdzaniu jednostkami organizacyjnymi na rónych poziomach hierarchicznych instytucji. Controlling operatywny ma za zadanie wspieranie podejmowanych przez kierownictwo decyzji w okresach miesicznych, kwartalnych lub rocznych, nie przekraczajcych jednak trzech lat. Istotne jest, aby planowanie, rozliczanie, informacja, analiza i kontrola wyników były ze sob cile powizane. Wprowadzenie controllingu operatywnego wymaga uruchomienia pozarachunkowych ródeł zdobywania informacji. Szczególne istotne jest ustalenie: zapotrzebowania na rodki pienine niezbdne do realizacji celów, okresów, w których ujawnia si zapotrzebowanie na rodki pienine, momentu przekazania rodków do dyspozycji, kosztów zwizanych ze sposobami inwestowania w organizacji, sposobów zapewnienia gotowoci do regulowania zobowiza, sposobów pogodzenia wymaga rentownoci i płynnoci finansowej instytucji. Zgodnie z powyszym budetowanie jest jednym z najwaniejszych narzdzi wspomagajcych zarzdzanie niepubliczn placówk owiatow. Pozwala ono osiga zaplanowane cele zwizane ze wiadczeniem usług edukacyjnych. Zastosowanie budetowania pozwala: mobilizowa do okresowego planowania, umacnia koordynacj, współprac i komunikowanie, ułatwi kwantyfikacj opisowych zamierze i celów, dostarcza podstaw do kontroli i oceny dokona, dostarcza danych do opracowania systemów motywacyjnych w placówce, kreowa wiadomo w zakresie kosztów prowadzonej działalnoci, spełnia wymagania prawne. Budet główny zajmuje si integracj budetów czstkowych. Przykładowy budet główny placówki przedstawia rys. 3. Efektem sporzdzonego budetu głównego dla planowanego okresu s sprawozdania wewntrzne, które s monitorowane w okresie wykonawczym. Sprawozdawczo wewntrzna w edukacyjnej placówce niepublicznej składa si z raportów, których zadaniem jest usprawnienie planowania strategicznego i operatywnego. Sprawozdawczo wewntrzna stanowi podstawowe narzdzie monitorowania postpów w zakresie realizowanych celów. Monitorowanie polega na cigłej obserwacji zjawisk zachodzcych w placówce. Oznacza to, e zarzdzajcy instytucj posiada informacje na temat: zestawu mierzalnych parametrów charakteryzujcych dane zjawisko, sposobu pomiaru przyjmowanych przez te parametry wielkoci, poziomu granicznych wielkoci poszczególnych parametrów, sposobu generowania sygnału o osigniciu wielkoci granicznej i/lub jej przekroczeniu. 192
7 Controlling w małych i rednich przedsibiorstwach 193 Budet sprzeday usług placówki Planowanie długoterminowe Budet sprzeday usług placówki Budet kosztów ogólnych Budet kosztów materiałów Budet kosztów wynagrodze Budet pozostałych kosztów Budet rodków pieninych Budet inwestycji placówki Sprawozdania w wersji planowanej Rachunek przepływów pieninych Bilans Rachunek zysków i strat Rys. 3. Schemat budetu głównego placówki owiatowej. ródło: opracowanie własne na podstawie (Nowak, 1999) oraz ( Nowak, 2001). Sprawozdawcze formy monitorowania korzystaj ze sprawozda składanych w formie pisemnej, co zapewnia ich wiarygodno i moliwo weryfikowania oraz pozwala na egzekwowanie odpowiedzialnoci za rzetelno i terminowo opracowania. Controlling w niepublicznej placówce edukacyjnej cile wie si z modelem jej zarzdzania, który powinien precyzowa jasne, przejrzyste i realne cele, posiada narzdzia umoliwiajce kontrolowanie ich realizacji i poziomu wykonania oraz koordynowa działania ukierunkowane na optymalne wykonanie zada. Wane jest, aby cele controllingu uwzgldniały: długotrwałe istnienie i kierunek rozwoju placówki, cigło jej funkcjonowania i podstawy podejmowania ekonomicznie uzasadnionych decyzji kierowniczych, płynno finansow i denie do efektywnoci ekonomicznej. W praktyce natomiast mona wyróni nastpujce cele: misja sformułowanie wizji placówki i jej działalnoci w przyszłoci, cele strategiczne okrelajce ogólny kierunek rozwoju placówki, 193
8 194 Adam Muszyski cele taktyczne uwzgldniajce sposób postpowania umoliwiajcy realizacj konkretnych celów strategicznych, cele operacyjne ukierunkowane na codzienne działania słuce zabezpieczeniu realnych celów taktycznych. Zgodnie z systemem controllingu najwaniejszym zadaniem placówki powinno by okrelenie misji i strategii. Strategia informuje o rodzajach działalnoci usługowej, moliwoci korzystania z twórczej współpracy oraz o sposobach dysponowania posiadanymi zasobami. Cele długo- i krótkoterminowe budowane s w oparciu o wczeniej przyjte strategie rozwoju instytucji. Naley zauway, e planowanie celów na bezpiecznym poziomie na ogół skutkuje słabymi wynikami, ustalanie zbyt wysokiego poziomu celów moe zagraa niemonoci ich realizacji. Powizanie wizji i strategii przedstawia rys. 4 Perspektywa finansowa Jak powinni nas dostrzega udziałowcy aby uznano, e odnielimy sukces finansowy? Klienci Jak powinnimy nas postrzega, abymy zrealizowali swoj wizj? Wizja i startegia Procesy wewntrzne Jakie procesy wewntrzne musimy doskonali, aby właciciele i klienci firmy byli zadowoleni? Rozwój Jak zachowa zdolno zmian i poprawy efektywnoci, aby zrealizowa nasz wizj? Rys. 4. Relacje wizji i strategii z perspektywami działalnoci. ródło: opracowanie własne na podstawie (Norton, Kaplan, 2001) Analiza dokona w dziedzinie zarzdzania oraz badania własne wskazuj na zasadno wdraania w niepublicznych placówkach edukacyjnych najnowszej zdobyczy controllingu strategicznego, jak jest strategiczna karta dokona (Norton, Kaplan, 2001). Łczy ona w sobie zarówno mierniki finansowe jak i niefinansowe zwizane z ocen efektywnoci zarzdzania placówk owiatow. Jest ona prezentowana na rys. 5. Wizja i strategia placówki kształcenia ustawicznego powinna by ukierunkowana na rozwój zwizany z: wprowadzaniem kursów i szkole, na które wystpuje zapotrzebowanie z punktu widzenia rynku, nawizywaniem kontaktów z przedsibiorstwami, zwikszeniem udziału w szkoleniach na potrzeby urzdów pracy, 194
9 Controlling w małych i rednich przedsibiorstwach 195 nawizywaniem kontaktów i zacienieniem zwizków z najlepszymi osobami prowadzcymi szkolenia i kursy, podnoszeniem jakoci prowadzonych kursów szkole poprzez wprowadzenie najnowszej technologii, zwikszeniem własnej bazy dydaktyczno-szkoleniowej. Dopracowanie wizji i strategii 1. dopracowanie wizji, 2. zdobycie poparcia dla realizacji wizji i strategii Wyjanienie i integracja 1. wyjanienie i edukacja, 2. ustalanie celów ogólnych, 3. powizanie systemu wynagradzania z Strategiczna karta dokona Monitorowanie realizacji strategii uczenie si 1. prezentowanie wspó-lnej wizji, 2. dostarczanie informa-cji o stopniu realizacji strategii, 3. wspomaganie proce-sów analizy realizacji strategii i uczenia si organizacji. Planowanie i wyznaczanie celów 1. wyjanienie celów szczegółowych 2. powizanie inicjatyw strategicznych 3. alokacja zasobów Rys. 5. Strategiczna karta dokona ródło: (Kaplan, Norton, 2001). Dowiadczenia wskazuj, e wikszo wizji nie wymaga nakładów finansowych, a ich realizacja uzaleniona jest od zdolnoci kierowniczych zarzdzajcych placówk. Zmniejszajca si liczba przedsibiorstw, słaba kondycja gospodarki powoduj, e naley połoy duy nacisk na współprac z podmiotami gospodarczymi działajcymi nie tylko w najbliszym regionie, ale i poszukiwa klientów w regionach oddalonych. Niewtpliwie wane jest podnoszenie jakoci wiadczonych usług. Technologie medialne w ostatnich kilku latach bardzo si rozwinły. W planowaniu naley zatem uwzgldnia rodki na urzdzenia prezentacyjne typu projektory multimedialne, komputery przenone itp. Bardzo due znaczenie maj kontakty z prowadzcymi szkolenia. Placówka powinna mie zapewnion grup osób, która prowadzi kurs lub szkolenia na zawołanie. Powinna równie móc si pochwali si tym, e szkolenia 195
10 196 Adam Muszyski były prowadzone przez osoby powszechnie znane, np. znani profesorowie, pracownicy urzdów, ministerstw itp. Strategia powinna by opisana jedn misj majc charakter wieloletni. Konieczne jest jednoznaczne okrelanie celów strategicznych i celów operatywnych. Cele strategiczne na dany rok dla niepublicznej placówki kształcenia mog dotyczy: unowoczenienia bazy dydaktyczno-szkoleniowej, itp. poprzez zakup komputerów, nowego wózka widłowego, aparatury prezentacyjnej typu rzutnik, video itp., uruchomiania nowego szkolenia lub kursu, likwidacji kursu lub szkolenia, zatrudnienia nowych wykładowców, lektorów. W zwizku z zatrudnianiem rónych grup wykładowców, szkoleniowców naley opracowa jednolity system wynagrodze uzaleniony od umiejtnoci prowadzcego, jego stopnia naukowego, sposobu prowadzenia szkolenia, przygotowania materiałów dydaktycznych. W trakcie precyzowania celów strategicznych zarzdzajcy placówk musi ustali midzy innymi: jaka bdzie planowana w danym okresie liczba kursów i szkole, ilu bdzie potrzebnych prowadzcych szkolenia i kursy, jaki bdzie dostpny czas na planowane szkolenia i kursy, jaki bdzie stopie wykorzystania bazy dydaktyczno-szkoleniowej, aby cele były ze sob zgodne, nie wystpowały w poszczególnych okresach sprzecznoci zwizane z powstawaniem wskich gardeł, nadmiernego poziomu niewykorzystania bazy dydaktyczno szkoleniowej itp.. Po realizacji strategii, wizji konieczna jest szczegółowa analiza realizacji strategii. W tym celu mog by wykorzystane nastpujce narzdzia: analiza makrootoczenia przy wykorzystaniu metod scenariuszowych, analiza otoczenia konkurencyjnego przy zastosowaniu modelu M.E. Portera, analiza potencjału strategicznego placówki przy zastosowaniu bilansu strategicznego, łacucha wartoci, analizy kluczowych czynników sukcesu, ocena pozycji strategicznej przedsibiorstwa przy zastosowaniu analizy SWOT. Powysze opracowanie nie wyczerpuje zagadnienia controllingu w niepublicznej placówce edukacyjnej. Jego celem było przede wszystkim przedstawienie, w oparciu o wiedz teoretyczn i dowiadczenia Autora, moliwoci zastosowania niektórych narzdzi controllingu w zarzdzaniu instytucj owiatow. Z uwagi na ograniczone rozmiary opracowania jedynie zasygnalizowano znaczenie budetowania oraz metod oceny biecej efektywnoci placówki. Literatura: [1] Fic D., (1999), Problemy zarzdzania w instytucjach edukacyjnych w okresie transformacji systemowej w Polsce, Wydawnictwo WSP, Zielona Góra. [2] Moka J., (1996), Controlling w zarzdzaniu przedsibiorstwem, W: Rachunkowo w controllingu przedsibiorstwa, pod red. E. Nowaka, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa. [3] Muszyski A., (2002), Trudnoci organizacji i zarzdzania niepublicznymi placówkami kszrałcenia ustawicznego w okresie przedakcesyjnym do Unii Europejskiej, W: Materiały konferencyjne, Wydawnictwo Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra. 196
11 Controlling w małych i rednich przedsibiorstwach 197 [4] Muszyski A., (2003) Funkcjonowanie niepublicznych placówek kształcenia ustawicznego, Orodek Kształcenia Kursowego MADA, Głogów. [5] Rajchel K., ukowski P., (2003) Zasadnicze problemy nowoczesnego zarzdzania instytucj, Wydawnictwo Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów. [6] Vollmuth H. J., (1996), Controlling i planowanie, kontrola, kierowanie, Wydawnictwo Placet, Warszawa. [7] ukowski P., Muszyski A., (2001), Nowoczesne zarzdzanie organizacj, Wydawnictwo Wyszej Szkoły Zarzdzania i Administracji w Opolu, Opole. 197
Budetowanie w przedsibiorstwie produkcyjnym. Budgeting in the productive enterprise
Controlling w małych i rednich przedsibiorstwach 173 Budetowanie w przedsibiorstwie produkcyjnym Budgeting in the productive enterprise Karol CIEWIERA * Streszczenie: Budetowanie w działalnoci jednostek
Bardziej szczegółowoProgram Współpracy Gminy Michałowo z Organizacjami Pozarzdowymi na rok 2008.
Załcznik Nr 1 do uchwały Nr XIV/129/08 Rady Gminy Michałowo z dnia 11 stycznia 2008r. Program Współpracy Gminy Michałowo z Organizacjami Pozarzdowymi na rok 2008. Wprowadzenie Aktywna działalno organizacji
Bardziej szczegółowoNadwyka operacyjna w jednostkach samorzdu terytorialnego w latach 2003-2005
Nadwyka operacyjna w jednostkach samorzdu terytorialnego w latach 2003-2005 Warszawa, maj 2006 Spis treci Wprowadzenie...3 Cz I Zbiorcze wykonanie budetów jednostek samorzdu terytorialnego...7 1. Cz operacyjna...7
Bardziej szczegółowoRegulamin Audytu Wewntrznego Urzdu Miasta w Ktrzynie
Załcznik Nr 6 do Regulaminu Organizacyjnego Urzdu Miasta Ktrzyn Nr 15/07 z dnia 16.01.2007 Regulamin Audytu Wewntrznego Urzdu Miasta w Ktrzynie Rozdział I Postanowienia ogólne 1. Regulamin Audytu Wewntrznego
Bardziej szczegółowoSTRATEGIA URZDU MARSZAŁKOWSKIEGO WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA 2006 2013
STRATEGIA URZDU MARSZAŁKOWSKIEGO WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO NA LATA 2006 2013 Warszawa, maj 2006 Załoenia przyjte przy konstruowaniu Strategii Urzdu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego: horyzont
Bardziej szczegółowoWymierne korzyci wynikajce z analizy procesów
Wymierne korzyci wynikajce z analizy procesów Analiza procesu jest narzdziem do osignicia wyszej efektywnoci organizacji (midzy innymi). Wymaga ona zbudowania modelu procesu biznesowego bdcego opisem funkcjonowania
Bardziej szczegółowoUchwała Nr Rady Miasta Rejowiec Fabryczny
PROJEKT Uchwała Nr Rady Miasta Rejowiec Fabryczny z dnia w sprawie programu współpracy Miasta Rejowiec Fabryczny z organizacjami pozarzdowymi oraz podmiotami, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy o działalnoci
Bardziej szczegółowoProgramy i projekty badawczo-rozwojowe oraz inwestycje współfinansowane ze rodków strukturalnych (działanie 1.4 SPO-WKP)
str. 1 Załcznik Nr 1 Programy i projekty badawczo-rozwojowe oraz inwestycje współfinansowane ze rodków strukturalnych (działanie 1.4 SPO-WKP) Działanie 1.4 Wzmocnienie współpracy midzy sfer badawczo-rozwojow
Bardziej szczegółowoSTATUT ZESPOŁU EKONOMICZNO-ADMINISTRACYJNEGO SZKÓŁ W SANDOMIERZU
Załcznik Nr 1 do Uchwały Nr XXXVI/341/2006 Rady Miasta Sandomierza z dnia 21 czerwca 2006 roku STATUT ZESPOŁU EKONOMICZNO-ADMINISTRACYJNEGO SZKÓŁ W SANDOMIERZU I. POSTANOWIENIA OGÓLNE 1. Zespół Ekonomiczno-Administracyjny
Bardziej szczegółowoMODEL SYSTEMU INFORMATYCZNEGO ZARZ DZANIA WSPOMAGAJ CY KOMPLEKSOW KART WYNIKÓW
MODEL SYSTEMU INFORMATYCZNEGO ZARZDZANIA WSPOMAGAJCY KOMPLEKSOW KART WYNIKÓW KRZYSZTOF MICHALAK Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie Streszczenie Przetrwanie organizacji na rynku moliwe
Bardziej szczegółowoLokalna Grupa Działania "Razem dla Powiatu Radziejowskiego"
Lokalna Grupa Działania "Razem dla Powiatu Radziejowskiego" Opis stanowisk pracowników 1. Biurem Stowarzyszenia kieruje Prezes/Dyrektor ds. koordynacji pracy biura i organów LGD powołany przez Zarzd Stowarzyszenia.
Bardziej szczegółowoProblemy pozyskiwania rodków unijnych przez polskie jednostki samorzdowe
Prof. dr hab. Elbieta Kornberger-Sokołowska Uniwersytet Warszawski Problemy pozyskiwania rodków unijnych przez polskie jednostki samorzdowe 1. Zgodnie z art. 158 Traktatu ustanawiajcego Wspólnot Europejsk
Bardziej szczegółowoOtwarta koordynacja polityki społecznej w UE. Stanisława Golinowska
Otwarta koordynacja polityki społecznej w UE Stanisława Golinowska Dotychczasowe elementy wspólnej polityki społecznej UE Standardy minimalne BHP - 1987 Karta Wspólnoty o Fundamentalnych Prawach Socjalnych
Bardziej szczegółowoStrategiczna Karta Wyników
Strategiczna Karta Wyników 1 Strategiczna Karta Wyników zwana również metodą BSC - Balanced Scorecard to koncepcja monitorowania strategii w długoterminowej perspektywie. Wykorzystuje spójny system finansowych
Bardziej szczegółowoRZDOWY PROGRAM WYRÓWNYWANIA WARUNKÓW STARTU SZKOLNEGO UCZNIÓW W 2006 r. WYPRAWKA SZKOLNA
Projekt z dnia 22.03.2006 Załcznik do uchwały Nr Rady Ministrów z dnia r. RZDOWY PROGRAM WYRÓWNYWANIA WARUNKÓW STARTU SZKOLNEGO UCZNIÓW W 2006 r. WYPRAWKA SZKOLNA 1 Wstp Rzdowy program wyrównywania warunków
Bardziej szczegółowoPROGRAM WSPÓŁPRACY POWIATU OPOLSKIEGO Z ORGANIZACJAMI POZARZDOWYMI ORAZ PODMIOTAMI PROWADZCYMI DZIAŁALNO POYTKU PUBLICZNEGO NA ROK 2007
Załcznik Do Uchwały Nr... Rady Powiatu Opolskiego z dnia...2007r. PROGRAM WSPÓŁPRACY POWIATU OPOLSKIEGO Z ORGANIZACJAMI POZARZDOWYMI ORAZ PODMIOTAMI PROWADZCYMI DZIAŁALNO POYTKU PUBLICZNEGO NA ROK 2007
Bardziej szczegółowoPrzedmioty obowizkowe wspólne. Zarzdzanie i inynieria produkcji Studia II stopnia o profilu: A P
Zarzdzanie strategiczne WZ Przedmioty obowizkowe wspólne Zarzdzanie i inynieria produkcji Studia II stopnia o profilu: A P Przedmiot: Zarzdzanie strategiczne Kod przedmiotu ZIP 2 N 0-0_0 Status przedmiotu:
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr XXXI/237/05 Rady Miejskiej yrardowa z dnia 28 lutego 2005 r. w sprawie: Karty współpracy Miasta yrardów z Organizacjami Pozarzdowymi.
UCHWAŁA Nr XXXI/237/05 Rady Miejskiej yrardowa z dnia 28 lutego 2005 r. w sprawie: Karty współpracy Miasta yrardów z Organizacjami Pozarzdowymi. Na podstawie art. 18 ust. 1 w zwizku z art. 7 ust. 1 pkt
Bardziej szczegółowoProcedura rekrutacji pracowników do Starostwa Powiatowego w Kielcach
Zał. do Zarzdzenia Nr 58/05 Starosty Kieleckiego z dnia 30 grudnia 2005 r. w sprawie wprowadzenia procedury rekrutacji pracowników do Starostwa Powiatowego w Kielcach Procedura rekrutacji pracowników do
Bardziej szczegółowoWYBRANE METODY DOSKONALENIA SYSTEMÓW ZARZDZANIA. L. KRÓLAS 1, P. KRÓLAS 2 Orodek Kwalifikacji Jakoci Wyrobów SIMPTEST ul. Przemysłowa 34A 61-579 Pozna
22/21 ARCHIWUM ODLEWNICTWA Rok 2006, Rocznik 6, Nr 21(1/2) ARCHIVES OF FOUNDARY Year 2006, Volume 6, Nº 21 (1/2) PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 WYBRANE METODY DOSKONALENIA SYSTEMÓW ZARZDZANIA L. KRÓLAS
Bardziej szczegółowoPrzedmioty obowizkowe wspólne. Zarzdzanie i inynieria produkcji Studia II stopnia o profilu: A P
Zarzdzanie strategiczne WZ Przedmioty obowizkowe wspólne Zarzdzanie i inynieria produkcji Studia II stopnia o profilu: A P Przedmiot: Zarzdzanie strategiczne Kod przedmiotu ZIP 2 S 01 01-0_0 Status przedmiotu:
Bardziej szczegółowo! "#$!%&'(#!) "34! /(5$67%&'8#!)
3 4! " #"$ % # " &# & ' & & (! " % &$ #) * & & &*## " & + # % &! & &*),*&&,) &! "& &-&. && *# &) &!/ & *) *&" / &*0 & /$ % &&, # ) *&")",$&%& 1&&2& 3 '! "#$!%&'(#!) % *+ +, - (. /0 *1 ", + 2 + -.-1- "34!
Bardziej szczegółowoSYSTEM ZARZDZANIA I KONTROLI FUNDUSZU SPÓJNOCI WYTYCZNE DOTYCZCE OPRACOWANIA CIEEK AUDYTU ORAZ JEDNOLITEGO FORMATU ICH PREZENTACJI
SYSTEM ZARZDZANIA I KONTROLI FUNDUSZU SPÓJNOCI WYTYCZNE DOTYCZCE OPRACOWANIA CIEEK AUDYTU ORAZ JEDNOLITEGO FORMATU ICH PREZENTACJI Ministerstwo Gospodarki i Pracy Departament Koordynacji Funduszu Spójnoci
Bardziej szczegółowoZARZDZANIE JAKOCI W PROCESIE REALIZACJI INWESTYCJI
24/21 ARCHIWUM ODLEWNICTWA Rok 2006, Rocznik 6, Nr 21(1/2) ARCHIVES OF FOUNDARY Year 2006, Volume 6, Nº 21 (1/2) PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 ZARZDZANIE JAKOCI W PROCESIE REALIZACJI INWESTYCJI M. RADO
Bardziej szczegółowo1) Instytucje kształcce w tym zawodzie (w kraju i we Wrocławiu). 2) Moliwoci podnoszenia kwalifikacji i dokształcania w tym zawodzie.
Spis treci: I. Wprowadzenie II. Zadania i czynnoci 1) Potencjalne miejsca pracy. 2) Zakres obowizków. III. Wymagania zawodu 1) Wymagania fizyczne i zdrowotne 2) Wymagania psychologiczne IV. Kształcenie
Bardziej szczegółowoMODELOWANIE PROCESÓW EKSPLOATACJI MASZYN
Akademia Techniczno Rolnicza w Bydgoszczy Wojskowy Instytut Techniki Pancernej i Samochodowej MODELOWANIE PROCESÓW EKSPLOATACJI MASZYN BYDGOSZCZ SULEJÓWEK, 2002. 2 Akademia Techniczno Rolnicza w Bydgoszczy
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR 0150/ XLVIII / / 06 RADY MIASTA TYCHY z dnia 29 czerwca 2006 roku
UCHWAŁA NR 0150/ XLVIII / / 06 RADY MIASTA TYCHY z dnia 29 czerwca 2006 roku w sprawie trybu i kryteriów przyznawania nagród dla nauczycieli szkół, przedszkoli oraz innych placówek owiatowych prowadzonych
Bardziej szczegółowoPrzetarg nieograniczony poniej kwoty okrelonej w art. 11 ust 8 zgodnie z ustaw Prawo zamówie publicznych
Radziejów: Zorganizowanie i przeprowadzenie kursu w kierunku: obsługi wózków widłowych napdzanych silnikami z uprawnieniami do wymiany butli propan butan. Numer ogłoszenia: 132270 2010; data zamieszczenia:
Bardziej szczegółowoZarzdzanie i inynieria produkcji Studia II stopnia o profilu: A x P
Specjalno: Inynieria produkcji w przemyle maszynowym Zintegrowane systemy (CIM) WM Zarzdzanie i inynieria produkcji Studia II stopnia o profilu: A x P Przedmiot: Zintegrowane systemy (CIM) Status przedmiotu:
Bardziej szczegółowoZestawy zagadnień na egzamin dyplomowy (licencjacki) dla kierunku ZARZĄDZANIE (studia I stopnia)
Zestawy zagadnień na egzamin dyplomowy (licencjacki) dla kierunku ZARZĄDZANIE (studia I stopnia) obowiązuje od 01.10.2015 Zgodnie z Zarządzeniem Rektora ZPSB w sprawie Regulaminu Procedur Dyplomowych,
Bardziej szczegółowoZestawy zagadnień na egzamin dyplomowy (licencjacki) dla kierunku ZARZĄDZANIE (studia I stopnia)
Zestawy zagadnień na egzamin dyplomowy (licencjacki) dla kierunku ZARZĄDZANIE (studia I stopnia) Obowiązuje od 01.10.2014 Zgodnie z Zarządzeniem Rektora ZPSB w sprawie Regulaminu Procedur Dyplomowych,
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z przedmiotu uzupełniającego : ekonomia w praktyce dla klasy II
Wymagania edukacyjne z przedmiotu uzupełniającego : ekonomia w praktyce dla klasy II Zagadnienia 1.1. Etapy projektu 1.2. Projekt badawczy, przedsięwzięcie Konieczny (2) wie na czym polega metoda projektu?
Bardziej szczegółowoZarządzanie kadrami. Opracowanie: Aneta Stosik
Zarządzanie kadrami Opracowanie: Aneta Stosik Zarządzanie kadrami - definicje Zbiór działań związanych z ludźmi, ukierunkowanych na osiąganie celów organizacji i zaspokojenie potrzeb pracowników Proces
Bardziej szczegółowoPOMOC MATERIALNA O CHARAKTERZE SOCJALNYM DLA UCZNIÓW
POMOC MATERIALNA O CHARAKTERZE SOCJALNYM DLA UCZNIÓW W dniu l stycznia weszły w ycie przepisy ustawy z dnia 16 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy o systemie owiaty oraz ustawy o podatku dochodowym od osób
Bardziej szczegółowoWymagania podstawowe (ocena dostateczne) Wymagania rozszerzające (ocena dobra) Dział 1. Metoda projektu zasady pracy Uczeń: określa założenia
Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi przedmiotu uzupełniającego: Ekonomia w praktyce dla klas szkół ponadgimnazjalnych autor mgr inż. Jolanta Kijakowska ROK SZKOLNY 2014/15 (klasa II d) Temat (rozumiany
Bardziej szczegółowo2.5 Trwało projektu. 5 Metodologia tworzenia analiz ryzyk w projektach PPP i ich podziału pomidzy stron publiczn i prywatn w kontekcie ich wpływu
ryzyk w projektach PPP i ich podziału pomidzy stron publiczn i prywatn w kontekcie ich wpływu na klasyfikacj projektu pod ktem długu i deficytu sektora publicznego 5. 2.5 Trwało projektu Projekty ppp s
Bardziej szczegółowoR EG UL AM I N ORGANI ZACYJNY SZKOŁY PO D ST AWOWEJ N R 4 IM. J AROSŁ AWA I W ASZKIEW I CZA W SANDOMIE R ZU
R EG UL AM I N ORGANI ZACYJNY SZKOŁY PO D ST AWOWEJ N R 4 IM. J AROSŁ AWA I W ASZKIEW I CZA W SANDOMIE R ZU Podstawa prawna: Art.33 ust.2 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorzdzie terytorialnym (tekst
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne przedmiotu: Ekonomia w praktyce Temat Wymagania - ocena dopuszczająca
Wymagania edukacyjne przedmiotu: Ekonomia w praktyce Temat Wymagania - ocena dopuszczająca 1.1. Etapy projektu 1.2. Projekt badawczy, przedsięwzięcie wie na czym polega metoda projektu? wymienia etapy
Bardziej szczegółowoWymagania podstawowe (ocena dostateczne) Wymagania rozszerzające (ocena dobra) Dział 1. Metoda projektu zasady pracy Uczeń: określa założenia
Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi przedmiotu uzupełniającego: Ekonomia w praktyce dla klas szkół ponadgimnazjalnych autor mgr inż. Jolanta Kijakowska Temat (rozumiany jako lekcja) 1.1. Etapy projektu
Bardziej szczegółowozarządzania, a mianowicie: racjonalność procedury i cechy dobrego planu, w ramach kierowania ludźmi poprawność
WYKŁAD 12 KONTROLA I CONTROLLING W ORGANIZACJI 1 1. Istota kontroli w organizacji: Kontrola jest procesem obserwowania i sprawdzania działań organizacji, czy przebiegają one zgodnie z planem i zapewniają
Bardziej szczegółowoSkd mamy pienidze i na co je wydajemy? czyli BUDET POWIATU KIELECKIEGO
Skd mamy pienidze i na co je wydajemy? czyli BUDET POWIATU KIELECKIEGO Szanowni Pastwo! Po raz pierwszy macie Pastwo okazj zapozna si z informatorem budetowym dla mieszkaców Skd mamy pienidze. Za porednictwem
Bardziej szczegółowoPrzepisy projektowanego rozporzdzenia nie s objte regulacjami prawa Unii Europejskiej.
Uzasadnienie W dniu 10 stycznia 2006 r. weszło w ycie rozporzdzenie Ministra Transportu i Budownictwa w sprawie szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnie przez kierujcych pojazdami, instruktorów
Bardziej szczegółowoKod pocztowy 00-928. Województwo Mazowieckie. Faks 630-10-19. Adres internetowy (URL) www.mi.gov.pl
OGŁOSZE O ZAMÓWIENIU Roboty budowlane Dostawy Usługi Wypełnia Urzd Zamówie Publicznych Data otrzymania ogłoszenia Numer identyfikacyjny SEKCJA I: ZAMAWIAJCY I.1) OFICJALNA NAZWA I ADRES ZAMAWIAJCEGO Ministerstwo
Bardziej szczegółowoPOWIATOWY PROGRAM DZIAŁA NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
POWIATOWY PROGRAM DZIAŁA NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Załcznik do Uchwały Nr XXVIII/75/03 Rady Powiatu Pabianickiego z dnia 13 listopada 2003 r. (w zakresie : rehabilitacji społecznej, rehabilitacji
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne przedmiotu uzupełniającego: Ekonomia w praktyce
Wymagania edukacyjne przedmiotu uzupełniającego: Ekonomia w praktyce Temat (rozumiany jako lekcja) 1. Etapy projektu 2. Projekt badawczy, przedsięwzięcie Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca) wie na
Bardziej szczegółowoROZPORZDZENIE KOMISJI (WE) NR 69/2001. z dnia 12 stycznia 2001 r.
ROZPORZDZENIE KOMISJI (WE) NR 69/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy w ramach zasady de minimis KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH, uwzgldniajc
Bardziej szczegółowoArt. 1. W ustawie z dnia 20 pa dziernika 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 42, poz. 274) wprowadza si nast puj ce
Art. 1. W ustawie z dnia 20 padziernika 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 42, poz. 274) wprowadza si nastpujce zmiany: 1) art. 4 i 5 otrzymuj brzmienie: "Art. 4. 1. Rada
Bardziej szczegółowoZARZDZENIE Nr.PO151/80/06 Burmistrza Miasta Sandomierza
ZARZDZENIE Nr.PO151/80/06 Burmistrza Miasta Sandomierza z dnia 23. 08. 2006 roku w sprawie przygotowania systemu kierowania bezpieczestwem narodowym w Miecie Sandomierzu. Na podstawie rozporzdzenia Rady
Bardziej szczegółowoStatut Powiatowego Urzdu Pracy w Wieluniu
Załcznik do uchwały nr XXI/130/04 Rady Powiatu w Wieluniu z dnia 24 wrzenia 2004r. Statut Powiatowego Urzdu Pracy w Wieluniu Rozdział I Postanowienia ogólne 1 1. Powiatowy Urzd Pracy w Wieluniu, zwany
Bardziej szczegółowoZrównowaona Karta Wyników Balanced Scorecard. dr Adam Chmielewski
Zrównowaona Karta Wyników Balanced Scorecard dr Adam Chmielewski Geneza BSC wzrost znaczenia mikkich zasobów przedsibiorstwa kapitał intelektualny ułomno sprawozda finansowych brak kapitału intelektualnego
Bardziej szczegółowooraz co to jest norma ISO 9001/2000
Dlaczego system zarzdzania jakoci w firmie i orodku oraz propozycja certyfikacji grupowej dla małych firm geodezyjnych. oraz co to jest norma ISO 9001/2000 Wojciech Tokarski 2 Auditor wiodcy akredytowany
Bardziej szczegółowoDECYZJA. odmawiam uwzgldnienia wniosku. Uzasadnienie
Decyzja Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z dnia 6 lipca 2005 r. dotyczca przetwarzania danych osobowych córki Skarcego, przez Stowarzyszenie, poprzez publikacj informacji na temat rodziny
Bardziej szczegółowoRozdzia I Postanowienia ogólne
Zacznik nr 1 do Zarzdzenia nr 13 / 2011 Dyrektora Powiatowego Urzdu Pracy w rodzie Wlkp. z dnia 15.04.2011 REGULAMIN ORGANIZACYJNY CENTRUM AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ Rozdzia I Postanowienia ogólne 1 Regulamin
Bardziej szczegółowoFORMULARZ OFERTOWY O F E R T A
Załcznik nr 1 do zapytania ofertowego NAZWA ADRES e-mail telefon Nazwa, adres, tel., e-mail Oferenta FORMULARZ OFERTOWY O F E R T A Odpowiadajc na Zapytanie ofertowe nr 06A/WSH/EFS_SOS/2016 z dnia 27 padziernika
Bardziej szczegółowo1. Definicja i cel audytu zewntrznego
Wytyczne Instytucji Zarzdzajcej ZPORR na temat audytu zewntrznego projektów realizowanych w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (z wyłczeniem projektów realizowanych w ramach
Bardziej szczegółowoZAWÓD KIEROWNIK PROJEKTU
Szybkobiene Pojazdy Gsienicowe (38) nr 3, 2015 Paulina HARAF Renata HARAF Marek Ł. GRABANIA ZAWÓD KIEROWNIK PROJEKTU Streszczenie. W artykule przedstawiono nowy zawód funkcjonujcy obecnie na rynku pracy
Bardziej szczegółowoZARZDZENIE NR 459/07 PREZYDENTA MIASTA ZIELONA GÓRA. z dnia 18 kwietnia 2007 r. w sprawie regulaminu wewntrznego Biura Informatyki.
ZARZDZENIE NR 459/07 PREZYDENTA MIASTA ZIELONA GÓRA z dnia 18 kwietnia 2007 r. w sprawie regulaminu wewntrznego Biura Informatyki. Na podstawie 78 ust.1 zarzdzenia nr 300/07 Prezydenta Miasta Zielona Góra
Bardziej szczegółowoRaport dotyczcy stosowania zasad Ładu Korporacyjnego przez LSI Software S.A. w 2007 roku.
Raport dotyczcy stosowania zasad Ładu Korporacyjnego przez w 2007 roku. Zarzd Z siedzib w Łodzi, działajc na podstawie 29 ust. 5 Regulaminu Giełdy Papierów Wartociowych w Warszawie oraz Uchwały Zarzdu
Bardziej szczegółowoBadanie efektywnoci procesów logistycznych narzdziem wspomagajcym tworzenie łacuchów zarzdzania dostawami *
AMME 2001 10th JUBILEE INTERNATIONAL SC IENTIFIC CONFERENCE Badanie efektywnoci procesów logistycznych narzdziem wspomagajcym tworzenie łacuchów zarzdzania dostawami * S. Tkaczyk, M. Roszak Zakład Zarzdzania
Bardziej szczegółowoMoliwoci adaptacji systemu bazy planistyczno-normatywnej controllingu z duych do małych i rednich przedsibiorstw budowlano-montaowych
Controlling w małych i rednich przedsibiorstwach 111 Moliwoci adaptacji systemu bazy planistyczno-normatywnej controllingu z duych do małych i rednich przedsibiorstw budowlano-montaowych Possibilities
Bardziej szczegółowoKrajowy System Monitorowania Technologii rodowiskowych Zarys koncepcji Dlaczego taki system jest potrzebny?
Krajowy System Monitorowania Technologii rodowiskowych Dlaczego taki system jest potrzebny? Zarys koncepcji Sektor technologii rodowiskowych postrzegany jest w Europie i na wiecie jako jeden z najbardziej
Bardziej szczegółowoEkonomika Transportu. Przedsiębiorstwo transportowe. Przedsiębiorstwo transportowe. Przedsiębiorstwo transportowe. Przedsiębiorstwo transportowe
Ekonomika Transportu każda zorganizowana postać podażowej strony rynku usług przemieszczania, mająca swoją nazwę i oferującą specyficzny produkt - usługę transportową Cechy: odrębność ekonomiczna odrębność
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR 0150/VIII/200/07 RADY MIASTA TYCHY z dnia 28 czerwca 2007 roku
UCHWAŁA NR 0150/VIII/200/07 RADY MIASTA TYCHY z dnia 28 czerwca 2007 roku w sprawie trybu i kryteriów przyznawania nagród dla nauczycieli szkół, placówek owiatowych oraz Orodka Usług Opiekuczo-Wychowawczych
Bardziej szczegółowoBalanced Scorecard. Zaprogramuj swoją strategię. wyceny i doradztwo finansowe modelowanie i analizy business excellence
Balanced Scorecard Zaprogramuj swoją strategię wyceny i doradztwo finansowe modelowanie i analizy business excellence Agenda Koncepcja Strategicznej Karty Wyników Mapa strategii Narzędzia ICT dla wdrożenia
Bardziej szczegółowoZmiana zasad rynkowych. Duża dynamika zmian. Brak ograniczeń związanych z lokalizacją organizacji. Brak ograniczeń w dostępie do technologii
Strategiczna Karta Wyników jako element systemu zarządzania efektywnością przedsiębiorstwa Piotr Białowąs Dyrektor Departamentu Strategii Pełnomocnik Zarządu EnergiaPro Koncern Energetyczny SA Przyczyny
Bardziej szczegółowo1. Wstp. Załcznik nr.1 do uchwały Nr XXXII/259/05 Rady Powiatu w Krasnymstawie z dnia 24 listopada2005r.
Załcznik nr.1 do uchwały Nr XXXII/259/05 Rady Powiatu w Krasnymstawie z dnia 24 listopada2005r. Wieloletni program współpracy samorzdu Powiatu Krasnostawskiego z organizacjami pozarzdowymi oraz z podmiotami
Bardziej szczegółowoubezpieczenie mienia oraz odpowiedzialnoci cywilnej (CPV: 66515400-7, 66515000-3, 66516000-0)
Strona 1 z 5 Chojnice: Ubezpieczenie mienia i odpowiedzialnoci cywilnej Urzdu Miejskiego w Chojnicach wraz z jednostkami organizacyjnymi Numer ogłoszenia: 194104-2012; data zamieszczenia: 08.06.2012 OGŁOSZENIE
Bardziej szczegółowoZałcznik nr 2 Do wniosku o przyznanie statusu Centrum Integracji Społecznej
Załcznik nr 2 Do wniosku o przyznanie statusu Centrum Integracji Społecznej PROJEKT REGULAMINU ORGANIZACYJNEGO CENTRUM INTEGRACJI SPOŁECZNEJ W ZIELONEJ GÓRZE Rozdział I Postanowienia ogólne 1. Regulamin
Bardziej szczegółowoWstęp Rozdział 1. Rachunkowość zarządcza i rachunek kosztów w systemie informacyjnym przedsiębiorstwa Wprowadzenie 1.1. Rozwój rachunku kosztów i
Wstęp Rozdział 1. Rachunkowość zarządcza i rachunek kosztów w systemie informacyjnym przedsiębiorstwa 1.1. Rozwój rachunku kosztów i rachunkowości zarządczej 1.2. Cel istota i zakres rachunkowości zarządczej
Bardziej szczegółowoZastosowanie zintegrowanych systemów zarzdzania w małych i rednich przedsibiorstwach moliwoci i ograniczenia
Controlling w małych i rednich przedsibiorstwach 121 Zastosowanie zintegrowanych systemów zarzdzania w małych i rednich przedsibiorstwach moliwoci i ograniczenia The integrated management software in small
Bardziej szczegółowoPrzetarg nieograniczony poniej kwoty okrelonej w art. 11 ust 8 zgodnie z ustaw Prawo zamówie publicznych
Radziejów: Zorganizowanie i przeprowadzenie szkolenia w kierunku: projektowanie ogrodów Numer ogłoszenia:151938 2010; data zamieszczenia: 01.06.2010 OGŁOSZENIE O ZAMÓWIENIU usługi Przetarg nieograniczony
Bardziej szczegółowobudowa dwóch stawów retencyjnych w Wolsztynie w rejonie ulic Dbrowskiego, Prusa i Doktora Kocha.
Wolsztyn: Budowa stawów retencyjnych w rejonie ul. Dbrowskiego i ul. Prusa w Wolsztynie Numer ogłoszenia: 39590-2010; data zamieszczenia: 11.02.2010 OGŁOSZENIE O ZAMÓWIENIU - roboty budowlane Zamieszczanie
Bardziej szczegółowoFORMULARZ OFERTOWY O F E R T A
Załcznik nr 1 do zapytania ofertowego NAZWA ADRES e-mail telefon Nazwa, adres, tel., e-mail Oferenta FORMULARZ OFERTOWY O F E R T A Odpowiadajc na Zapytanie ofertowe nr 01/WSH/EFS_SOS/2016 z dnia 11 padziernika
Bardziej szczegółowoProcedura wprowadzenia systemu podnoszenia kwalifikacji pracowników obejmujcego szkolenia i samokształcenie
Starostwo Powiatowe w Kielcach Załcznik Nr 2 do Zarzdzenia Starosty Nr 38/05 z dn. 30.09.2005 r. Procedura wprowadzenia systemu podnoszenia kwalifikacji pracowników obejmujcego szkolenia i samokształcenie
Bardziej szczegółowoKIERUNKI ROZWOJU W INYNIERII JAKOCI
20/21 ARCHIWUM ODLEWNICTWA Rok 2006, Rocznik 6, Nr 21(1/2) ARCHIVES OF FOUNDARY Year 2006, Volume 6, Nº 21 (1/2) PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 KIERUNKI ROZWOJU W INYNIERII JAKOCI S. TKACZYK 1 Politechnika
Bardziej szczegółowoControlling operacyjny i strategiczny
Controlling operacyjny i strategiczny dr Piotr Modzelewski Katedra Bankowości, Finansów i Rachunkowości Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego Plan zajęć 1, 2. Wprowadzenie do zagadnień
Bardziej szczegółowoWprowadzenie w tematykę zarządzania projektami/przedsięwzięciami
Wprowadzenie w tematykę zarządzania projektami/przedsięwzięciami punkt 2 planu zajęć dr inż. Agata Klaus-Rosińska 1 DEFINICJA PROJEKTU Zbiór działań podejmowanych dla zrealizowania określonego celu i uzyskania
Bardziej szczegółowoB. DODATKOWE NOTY OBJANIAJCE
B. DODATKOWE NOTY OBJANIAJCE 1. Informacje o instrumentach finansowych. Ad.1 Lp Rodzaj instrumentu Nr not prezentujcych poszczególne rodzaje instrumentów finansowych w SA-P 2008 Warto bilansowa na 30.06.2007
Bardziej szczegółowoFORMULARZ OFERTOWY O F E R T A
Załcznik nr 1 do zapytania ofertowego NAZWA ADRES e-mail telefon Nazwa, adres, tel., e-mail Oferenta Miejscowo i data FORMULARZ OFERTOWY O F E R T A Odpowiadajc na Zapytanie ofertowe nr 02/WSH/EFS_SOS/2016
Bardziej szczegółowoUchwała Nr XXVIII/266/2008 Rady Miejskiej w Jarocinie z dnia 16 czerwca 2008 r.
Uchwała Nr XXVIII/266/2008 z dnia 16 czerwca 2008 r. w sprawie okrelenia warunków i trybu wspierania, w tym finansowego, rozwoju sportu kwalifikowanego przez Gmin Jarocin. Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt.15,
Bardziej szczegółowoInformacja i Promocja. Mechanizm Finansowy EOG Norweski Mechanizm Finansowy
Informacja i Promocja Mechanizm Finansowy EOG Norweski Mechanizm Finansowy Spis treci 1. Wstp... 3 2. Ogólne działania informacyjno - promocyjne... 3 3. Działania informacyjno-promocyjne projektu... 4
Bardziej szczegółowoREGULAMIN ORGANIZACYJNY Gminnego Orodka Pomocy Społecznej w Tuchomiu
Załcznik do Zarzdzenia Wójta Gminy Tuchomie Nr 207/2006 z dn. 7 marca 2006 r. w sprawie zatwierdzenia Regulaminu Organizacyjnego Gminnego Orodka Pomocy Społecznej w Tuchomiu REGULAMIN ORGANIZACYJNY Gminnego
Bardziej szczegółowo-OPIS WYMAGA - OPIS ZAKRESU. a. w zakresie usługi b. w zakresie personelu technicznego
BEZPIECZNA PROFESJONALNA USŁUGA SERWISOWA KRYTERIA WYBORU FIRMY SERWISOWEJ NA POZIOMIE WIADCZENIA USŁUGI TIER3/TIER4 dla klimatyzacji precyzyjnej HPAC w obiektach DATA CENTER 1 1. I. Kryterium wymaga str.
Bardziej szczegółowoStrategia globalna firmy a strategia logistyczna
Zarządzanie logistyką Dr Mariusz Maciejczak Strategia globalna firmy a strategia logistyczna www.maciejczak.pl STRATEGIA SZTUKA WOJNY W BIZNESIE Strategia polega na przeanalizowaniu obecnej sytuacji i
Bardziej szczegółowoZarządzanie marketingowe
Zarządzanie marketingowe 1. Pojęcie i wymiary zarządzania. 2. Struktura zarządzania przedsiębiorstwem (rys.). 3. Przedmiot i funkcje marketingu. 4. Naczelne zasady i główne zadanie marketingu. 5. Proces
Bardziej szczegółowoZestawy zagadnień na egzamin dyplomowy (licencjacki) dla kierunku ZARZĄDZANIE (studia I stopnia)
Zestawy zagadnień na egzamin dyplomowy (licencjacki) dla kierunku ZARZĄDZANIE (studia I stopnia) obowiązuje od 01.10.2015 Zgodnie z Zarządzeniem Rektora ZPSB w sprawie Regulaminu Procedur Dyplomowych,
Bardziej szczegółowoPOLITYKA KADROWA OŚRODKA DOSKONALENIA NAUCZYCIELI W ZIELONEJ GÓRZE
POLITYKA KADROWA OŚRODKA DOSKONALENIA NAUCZYCIELI W ZIELONEJ GÓRZE I. Założenia i podstawy prawne Polityka Kadrowa jest formalną deklaracją kierownictwa Ośrodka stanowiącą oficjalny wyraz przyjętego w
Bardziej szczegółowoSektorowy Program Operacyjny Wzrost konkurencyjnoci przedsibiorstw, lata 2004-2006
Załcznik nr 5 WZÓR MINISTERSTWO GOSPODARKI I PRACY Sektorowy Program Operacyjny Wzrost konkurencyjnoci przedsibiorstw, lata 2004-2006 Wniosek o dofinansowanie realizacji projektu w ramach działania 1.4:
Bardziej szczegółowoARKUSZ OCENY PRACOWNIKA MIANOWANEGO
Załcznik Nr 1 do Zarzdzenia Nr 8/06 Burmistrza Miasta Bukowno z dnia 26.01.2006r. ARKUSZ OCENY PRACOWNIKA MIANOWANEGO za okres od... do... I. Dane dotyczce ocenianego pracownika Imi i nazwisko... Stanowisko...
Bardziej szczegółowoREGULAMIN ORGANIZACYJNY MIEJSKIEGO DOMU KULTURY W ŁAZISKACH GÓRNYCH
REGULAMIN ORGANIZACYJNY MIEJSKIEGO DOMU KULTURY W ŁAZISKACH GÓRNYCH Miejski Dom Kultury w Łaziskach Górnych powołano Uchwał nr VII/49/94 Rady Miejskiej z dnia 29.XII.1994r. I. ZAKRES DZIAŁANIA I ZASADY
Bardziej szczegółowoZarzdzanie i inynieria produkcji Studia II stopnia o profilu: A P
Zarzdzanie łacuchem dostaw WZ Zarzdzanie i inynieria produkcji Studia II stopnia o profilu: A P Przedmiot: Zarzdzanie łacuchem dostaw Kod przedmiotu ZIP 2 N 2 36-4_0 Status przedmiotu: Przedmiot obieralny
Bardziej szczegółowoSpis treści. WPROWADZENIE Jarosław Stanisław Kardas 13
Zarządzanie w przedsiębiorstwie : środowisko, procesy, systemy, zasoby / redakcja naukowa Jarosław S. Kardas, Marzena Wójcik Augustyniak. Wyd. 2. Warszawa, 2017 Spis treści WPROWADZENIE Jarosław Stanisław
Bardziej szczegółowoMarta Kaczyska Dyrektor Polskiego Biura REC
PROM Marta Kaczyska Dyrektor Polskiego Biura REC Porozumienie na Rzecz Ochrony Mokradeł Koalicja, której celem nadrzdnym jest wspieranie i promocja ochrony mokradeł w Polsce z Deklaracji Programowej PROM:
Bardziej szczegółowoDODATKOWE INFORMACJE I OBJANIENIA DO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO ZA 2008 ROK.
Warszawa dnia 31.03.2009 DODATKOWE INFORMACJE I OBJANIENIA DO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO ZA 2008 ROK. 1. Sprawozdanie finansowe Fundacji Normalna Przyszło sporzdzono na dzie bilansowy 31.12.2008. 2. Suma
Bardziej szczegółowoZarzdzanie i Inynieria Produkcji
Organizacja WM Zarzdzanie i Inynieria Produkcji Studia drugiego stopnia o profilu: A P Przedmiot: Organizacja Kod przedmiotu Status przedmiotu: obowizkowy ZIP S 0 0-0_0 Jzyk wykładowy: polski Rok: Semestr:
Bardziej szczegółowoW ramach podstawowej działalnoci operacyjnej projekt przewiduje uporzdkowanie zasad finansowania, w aspekcie kwalifikowania przychodów i kosztów, w
UZASADNIENIE Projekt rozporzdzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej uczelni publicznych stanowi wykonanie delegacji ustawowej wynikajcej z art. 105 ustawy z dnia 27 lipca
Bardziej szczegółowoProgramowanie Obiektowe
Programowanie Obiektowe dr in. Piotr Zabawa IBM/Rational Certified Consultant pzabawa@pk.edu.pl WYKŁAD 1 Wstp, jzyki, obiektowo Cele wykładu Zaznajomienie słuchaczy z głównymi cechami obiektowoci Przedstawienie
Bardziej szczegółowoEnergia odnawialna w województwie zachodniopomorskim Koncepcje współpracy
Energia odnawialna w województwie zachodniopomorskim Koncepcje współpracy Podstaw rozwoju kadego społeczestwa jest jego rozwój gospodarczy, a energia stanowi wan rol w jego realizacji. Z uwagi na cigły
Bardziej szczegółowoZarządzanie kosztami logistyki
Zarządzanie kosztami logistyki Opis Synchronizacja wymagań rynku z potencjałem przedsiębiorstwa wymaga racjonalnych decyzji, opartych na dobrze przygotowanych i przetworzonych informacjach. Zmieniające
Bardziej szczegółowo- Projekt - Uchwała Nr XLVII/ /2006 Rady Powiatu Wodzisławskiego z dnia 22 czerwca 2006r.
- Projekt - Uchwała Nr XLVII/ /2006 Rady Powiatu Wodzisławskiego z dnia 22 czerwca 2006r. w sprawie: nadania statutu Powiatowemu Domowi Dziecka w Gorzyczkach. Na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 3, art. 12
Bardziej szczegółowo