Święta Trójca. oprac.:

Transkrypt

1 Święta Trójca oprac.: Wszyscy znają ikonę Trójcy Świętej Andreja Rublowa. Trójca Rublowa to jedno z wybitniejszych i najbardziej tajemniczych dzieł światowego malarstwa. Takie jakim je znamy teraz, to wielkie dzieło sztuki stanęło przed oczami restauratorów w 1919 roku. Wątek ikony zbudowany jest na podstawie XVIII rozdziału Księgi Rodzaju, gdzie jest opisane, jak Bóg w postaci trzech aniołów zjawił się Abrahamowi i Sarze pod dębem w Mamre. Wielu świętych ojców (św. Cyryl Aleksandryjski, św. Ambroży Mediolański, św. Maksym Spowiednik) było przekonanych, że w tym miejscu Starego Testamentu jest mowa o prototypie Trójcy. Jednakże przed Rublowem Malarze ikon przedstawiali tylko scenę z życia: trzej aniołowie w gościnie u Abrahama i Sary siedzą przy stole w cieniu wielkiego dębu. A wielebny Andrej potrafił wcielić na ikonie dogmat chrześcijaństwa! W czym więc przejawia się porażający geniusz Rublowa? Popatrzmy uważnie na ikonę. Po pierwsze zauważymy, że Rublow usunął postacie Abrahama i Sary. Bogate nakrycie stołu zastąpił jeden kielich, który wskazuje środkowy anioł. Wielki dąb zamienił się w malutkie drzewo. W ten sposób ikona stała się rozpoznawalna, ale znikło z niej wszystko, co czasowe, ustępując miejsca wiecznemu. Bóg-Ojciec, Bóg-Syn, Bóg-Duch Święty. W nauczaniu prawosławnym Trójca nazywana jest współistotną, nierozłączną, początkiem życia (żywonaczalnij) i świętą. Jak przedstawić Trójcę na ikonie, nie tracąc żadnego z tych pojęć? Niektórzy malarze po Rublowie malowali środkowemu aniołowi krestczatyj nimbus, jak na ikonach Zbawiciela. Ale zaznaczywszy Boga-Syna, tracili coś innego: znikała współistotna Trójcy. Rozumiejąc, że nie można przedstawić środkowego anioła inaczej od tych po bokach, inni malowali ktrstcztyje nimbusy wszystkim trzem, jednakże to tylko zwiększyło błąd, bo przecież taki nimbus całkowicie jest wykluczony przy przedstawianiu Boga-Ojca i Ducha Świętego. Rublow znalazł piękne wyjście z sytuacji. Współistota na jego ikonie przekazana jest przez to, że postacie aniołów namalowane są całkowicie w jednym typie i wszystkim nadana jest taka sama godność. Każdy anioł trzyma w ręku laskę znak władzy boskiej. Ale aniołowie nie są jednakowi: mają różne pozy, różne ubrania. Ubrania środkowego anioła (czerwony chiton, niebieski gimatij, naszyty pas klaw) podobne są do ubrań Zbawiciela. Dwaj z siedzących przy stole, głową i ruchem figury zwróceni są ku aniołowi, namalowanemu z lewej strony. Jego głowa nie jest pochylona, jego stan nie jest skłoniony, a wzrok zwrócony jest ku innym aniołom. Jasnoliliowy kolor ubrań świadczy o godności królewskiej. Wszystko to wskazuje na pierwszą osobę Świętej Trójcy. W końcu anioł po prawej stronie przedstawiony jest w wierzchnim ubraniu w kolorze zielonym. To kolor Ducha Świętego, nazywanego ożywiającym. Przy pomocy niezauważalnych i lekkich linii wielki mistrz pokazuje nam osoby Świętej Trójcy, ale jednocześnie wcale nie łamie dogmatu o ich współistocie. Nie mniej genialnie przekazana jest na ikonie również nierozłączność. Środkowy anioł pokazuje na kielich, stojący na tronie. I tak jak pochylenie głów i figur dwóch aniołów, skierowanych w stronę trzeciego łączy ich ze sobą, to gesty ich rąk skierowane są do stojącego na białym stole, jak na tronie kielicha eucharystycznego z głową baranka ofiarnego. Widzimy, że są trzej aniołowie, a kielich jest jeden jest to kompozycyjne i znaczeniowe centrum ikony. I w tym momencie objawia się nam, że trzej Aniołowie Wielkiej Rady są w milczącej rozmowie, której treścią jest los rodu ludzkiego, przecież kielich ofiarny to symbol dobrowolnej ofiary Syna! Ikona, w której nie ma ani akcji, ani ruchu, pełna jest uduchowienia i uroczystego spokoju. Artysta przedstawił tutaj ogrom ofiarnej miłości. Ojciec posyła Swojego Syna na cierpienie za ludzkość i Syn Jezus Chrystus gotów jest pójść na cierpienia, oddać Siebie na ofiarę ludziom. Na ikonie jest jeszcze kilka symboli: drzewo, góra i dom. Drzewo dąb Mamre zostało przekształcone u Rublowa w drzewo życia i stało się wskazaniem na żywonaczalnost Trójcy. Góra jest wcieleniem świętości Trójcy, a dom to Boska Budowla. Dom przedstawiony jest za plecami anioła z rysami Ojca (Stwórca, Główny Budowniczy), Drzewo za plecami środkowego anioła (Syn jest Życiem), Góra za plecami trzeciego anioła (Duch Święty)

2 online.biblia.pl/ STARY TESTAMENT Księga Rodzaju Bóg w gościnie u Abrahama Pan ukazał się Abrahamowi pod dębami Mamre, gdy ten siedział u wejścia do namiotu w najgorętszej porze dnia. 2 Abraham spojrzawszy dostrzegł trzech ludzi naprzeciw siebie. Ujrzawszy ich podążył od wejścia do namiotu na ich spotkanie. A oddawszy im pokłon do ziemi, 3 rzekł: «O Panie, jeśli darzysz mnie życzliwością, racz nie omijać Twego sługi! 4 Przyniosę trochę wody, wy zaś raczcie obmyć sobie nogi, a potem odpocznijcie pod>drzewami. 5 Ja zaś pójdę wziąć nieco chleba, abyście się pokrzepili, zanim pójdziecie dalej, skoro przechodzicie koło sługi waszego». A oni mu rzekli: «Uczyń tak, jak powiedziałeś». 6 Abraham poszedł więc spiesznie do namiotu Sary i rzekł: «Prędko zaczyń ciasto z trzech miar najczystszej mąki i zrób podpłomyki». 7 Potem Abraham podążył do trzody i wybrawszy tłuste i piękne cielę, dał je słudze, aby ten szybko je przyrządził. 8 Po czym, wziąwszy twaróg, mleko i przyrządzone cielę, postawił przed nimi, a gdy oni jedli, stał przed nimi pod drzewem. 9 Zapytali go: «Gdzie jest twoja żona, Sara?» - Odpowiedział im: «W tym oto namiocie». 10 Rzekł mu [jeden z nich]: «O tej porze za rok znów wrócę do ciebie, twoja zaś żona Sara będzie miała wtedy syna». Sara przysłuchiwała się u wejścia do namiotu, [które było tuż] za Abrahamem. 11 Abraham i Sara byli w bardzo podeszłym wieku. Toteż Sara nie miewała przypadłości właściwej kobietom. 12 Uśmiechnęła się więc do siebie i pomyślała: «Teraz, gdy przekwitłam, mam doznawać rozkoszy, i mój mąż starzec?» 13 Pan rzekł do Abrahama: «Dlaczego to Sara śmieje się i myśli: Czy naprawdę będę mogła rodzić, gdy już się zestarzałam? 14 Czy jest coś, co byłoby niemożliwe dla Pana? Za rok o tej porze wrócę do ciebie, i Sara będzie miała syna». 15 Wtedy Sara zaparła się, mówiąc: «Wcale się nie śmiałam» - bo ogarnęło ją przerażenie. Ale Pan powiedział: «Nie. Śmiałaś się!» 16 Potem ludzie ci odeszli i skierowali się ku Sodomie. Abraham zaś szedł z nimi, aby ich odprowadzić, 17 a Pan mówił sobie: «Czyż miałbym zataić przed Abrahamem to, co zamierzam uczynić? 18 Przecież ma się on stać ojcem wielkiego i potężnego narodu, i przez niego otrzymają błogosławieństwo wszystkie ludy ziemi. 19 Bo upatrzyłem go jako tego, który będzie nakazywał potomkom swym oraz swemu rodowi, aby przestrzegając przykazań Pana postępowali sprawiedliwie i uczciwie, tak żeby Pan wypełnił to, co obiecał Abrahamowi». 20 Po czym Pan rzekł: «Skarga na Sodomę i Gomorę głośno się rozlega, bo występki ich [mieszkańców] są bardzo ciężkie. 21 Chcę więc iść i zobaczyć, czy postępują tak, jak głosi oskarżenie, które do Mnie doszło, czy nie; dowiem się». 22 Wtedy to ludzie ci 2 odeszli w stronę Sodomy, a Abraham stał dalej przed Panem Zbliżywszy się do Niego, Abraham rzekł: «Czy zamierzasz wygubić sprawiedliwych wespół z bezbożnymi? 24 Może w tym mieście jest pięćdziesięciu sprawiedliwych; czy także zniszczysz to miasto i nie przebaczysz mu przez wzgląd na owych pięćdziesięciu sprawiedliwych, którzy w nim mieszkają? 25 O, nie dopuść do tego, aby zginęli sprawiedliwi z bezbożnymi, aby stało się sprawiedliwemu to samo, co bezbożnemu! O, nie dopuść do tego! Czyż Ten, który jest sędzią nad całą ziemią, mógłby postąpić niesprawiedliwie?» 26 Pan odpowiedział: «Jeżeli znajdę w Sodomie pięćdziesięciu sprawiedliwych, przebaczę całemu miastu przez wzgląd na nich». 27 Rzekł znowu Abraham: «Pozwól, o Panie, że jeszcze ośmielę się mówić do Ciebie, choć jestem pyłem i prochem. 28 Gdyby wśród tych pięćdziesięciu sprawiedliwych zabrakło pięciu, czy z braku tych pięciu zniszczysz całe miasto?» Pan rzekł: «Nie zniszczę, jeśli znajdę tam czterdziestu pięciu». 29 Abraham znów odezwał się tymi słowami: «A może znalazłoby się tam czterdziestu?» Pan rzekł: «Nie dokonam zniszczenia przez wzgląd na tych czterdziestu». 30 Wtedy Abraham powiedział: «Niech się nie gniewa Pan, jeśli rzeknę: może znalazłoby się tam trzydziestu?» A na to Pan: «Nie dokonam zniszczenia, jeśli znajdę tam trzydziestu». 31 Rzekł Abraham: «Pozwól, o Panie, że ośmielę się zapytać: gdyby znalazło się tam dwudziestu?» Pan odpowiedział: «Nie zniszczę przez wzgląd na tych dwudziestu». 32 Na to Abraham: «O, racz się nie gniewać, Panie, jeśli raz jeszcze zapytam: gdyby znalazło się tam dziesięciu?» Odpowiedział Pan: «Nie zniszczę przez wzgląd na tych dziesięciu». 33 Wtedy Pan, skończywszy rozmowę z Abrahamem, odszedł, a Abraham wrócił do siebie.

3 Z pielgrzymki do Ziemi Świętej ( )2007 rok Egipt, Palestyna, Izrael Ikona oparta o pień Dębu Mamre, pod którym Bóg zjawił się Abrahamowi Dąb Mamre Opaski i podpory zabezpieczają pień dębu. Ktoś powiedział mi, że kiedy stary Dąb Mamre wypuści nowe pędy, wówczas dojdzie do zjednoczenia chrześcijan. W bliskim otoczeniu rosną dwa młode dęby (widoczne na zdjęciach). Liście młodych dębów są nieco inne od znanych nam jest to prawdopodobnie związane z różnymi warunkami klimatycznymi. Miejscowość Mamre znajduje się w pobliżu Hebronu, ok. 30 km na południe od Jerozolimy (εω)

4 Miasto Hebron (hebr. Hevron; arab. Al-Chalil) jest położone w południowej części Judei (w Dystrykcie Judei i Samarii, w Izraelu). Liczy około mieszkańców (dane z 2003 r.), z czego 500 to Żydzi. Hebron znajduje się pod palestyńską administracją, na terytorium Autonomii Palestyńskiej. Rys historyczny: Starożytne miasto Hebron jest jednym z najstarszych na Bliskim Wschodzie. Przypuszczalnie zostało założone około XXXV wieku p.n.e. W czasach kananejskich było to miasto królewskie. W jednej z tutejszych jaskiń pochowano Abrahama i Sarę, Izaaka i Rebekę, Jakuba i Leę. Ta jaskinie jest uznawana za miejsce święte przez Żydów i Muzułmanów. Po zdobyciu przez Izraelczyków, Hebron był jednym z miast plemienia Judy. Znajdowała się tutaj stolica króla Dawida, do czasu zdobycia Jerozolimy. Współczesną budowlę wznoszącą się nad jaskinią patriarchów wybudował Herod Wielki. W VI wieku n.e. cesarz Justynian I zmienił budowlę w kościół chrześcijański, zburzony później przez Arabów. W 638 roku Arabowie zdobyli Hebron. W okresie od 1099 do 1187 roku panowali tutaj Krzyżowcy. W 1516 roku Hebron zajęli Turcy Osmańscy. Podczas I wojny światowej, w grudniu 1917 roku Hebron zajęli Brytyjczycy. W 1929 roku podczas arabskich zamieszek w Hebronie zginęło 67 Żydów, a wielu zostało rannych. Wówczas to, brytyjskie władze siłą przeprowadziły ewakuację wszystkich Żydów z Hebronu. Rzekomo dla zapewnienia im bezpieczeństwa i ochrony przed muzułmańskimi sąsiadami. W 1947 roku ONZ zdecydował, że Hebron wejdzie w skład arabskiego państwa w Palestynie. Jednak w wyniku wojny żydowsko-arabskiej 1948 roku Hebron znalazł się pod okupacją jordańską. W 1967 roku Hebron zajęli Izraelczycy. Niedługo później, grupa żydowskich osadników pod wodzą Rabbi Moshe Levingera, zamieszkała w głównym hotelu w samym centrum Hebronu. Pod naciskiem wojska przenieśli się oni do pobliskiej izraelskiej bazy wojskowej i założyli żydowskie osiedle Kiryat Arba. W 1979 roku żona Rabbi Moshe Levingera wraz z 30 Żydówkami osiedliły się w Szpitalu Daboya (dawny Beit Hadassah) w centrum Hebronu. W ten sposób powstała żydowska enklawa wewnątrz arabskiego miasta. Żyjący tu Żydzi są nieustannie chronieni przez izraelską armię. W 1994 roku żydowski osadnik Baruch Goldstein otworzył ogień do modlących się Muzułmanów w Grocie Makpela. Po tej masakrze utworzono w Hebronie strefę buforową pomiędzy Żydami a Arabami. Założono także międzynarodowe nieuzbrojone siły obserwacyjne dla nadzorowania sytuacji w mieście. W 1997 roku Hebron został podzielony na dwa sektory, z których jeden znalazł się pod administracją palestyńską. Rys turystyczny: Hebron jest zlokalizowany 30 kilometrów na południe od Jerozolimy. Jest położony pomiędzy Wzgórzami Judei, w małej dolinie na wysokości około metrów ponad poziomem morza. Otaczające wzgórza porośnięte są roślinnością stepu śródziemnomorskiego z krzakami i pojedynczymi drzewami. Średnia opadów rocznych w tych okolicach wynosi 700 mm w północnej części, zmniejsza się do 450 mm w samym Hebronie i do 300 mm na południe od Hebronu. Większość osad usytuowana jest wzdłuż głównej drogi północ-południe i w pobliżu źródeł wód. Orka i architektura zachowały tutaj do tej pory swą tradycyjną formę. Skąpe opady pozwalają również na wypas licznych stad kóz i owiec, z których słynie Hebron. Te piękne wzgórza pokryte są winnicami, sadami i gajami oliwnymi. Ale wydobywa się tutaj także wapień, a tuż obok znajdują się warsztaty ceramiki i szkła. Hebron to także siedziba zakładów Al- Juneidi, produkujących słynne produkty mleczne. W Hebronie znajduje się również słynny

5 cotygodniowy targ owiec, ale są także i normalne, typowe wschodnie targowiska oraz bazary. Z powodu nieustannych palestyńskich niepokojów, w Hebronie nie ma jednak barów, kawiarni i teatrów, które zazwyczaj przyciągają turystów. Najważniejszą rolę w Hebronie pełni religia, gdyż miasto jest ważnym ośrodkiem kultu religijnego Muzułmanów i Żydów. Hebron jest nierozerwalnie związany z tradycją biblijna jako miejsce pobytu Abrahama, Izaaka i Jakuba. W mieście jest ponad 40 meczetów, ale najważniejszym miejscem kultu jest grób patriarchy Abrahama. Jest to masywna, przypominająca twierdzę budowla, z przełomu XIII i XIV wieku. Jest to jedno z najbardziej czczonych miejsc przez współczesnych Żydów. Została ona wzniesiona dokładnie nad Grotą Makpela, którą Abraham zakupił na miejsce swego pochówku i gdzie pochowano również innych patriarchów (Abraham i Sara, Izaak i Rebeka, Jakub i Lea). Sama pieczara jest od XIV wieku zamknięta. Ważność tego miejsca wynika z faktu, że to właśnie z Abrahamem zawarł przymierze Bóg, obiecując mu i jego potomkom na własność ziemię kananejską. Już Herod Wielki wzniósł okalający mur, a później Muzułmanie wznieśli meczet Ibrahima (hebr. Abrahama), gdyż uważają go za przyjaciela Allacha Miłosiernego. Obok znajduje się również kościół wzniesiony przez Krzyżowców, związany tradycją biblijną jako miejsce pobytu Abrahama, Izaaka i Jakuba. Obecnie z powodu nieustającej fali przemocy, odwiedzanie i modlenie się w Grocie Patriarchów jest mocno utrudnione. Przed wejściem znajdują się posterunki izraelskiej policji, która może przeprowadzić kontrolę dokumentów i bagaży. Należy we wszystkim podporządkować się zaleceniom służb bezpieczeństwa. Hebron jest siedzibą największego uniwersytetu w Autonomii Palestyńskiej - Hebron University. Został on założony w 1971 roku i zapewnia dostęp do edukacji każdemu, bez względu na religię, zamożność lub płeć. Uniwersytet nie jest jednak uznawany przez zachodnie uczelnie. W pobliżu mieści się Palestine Polytechnic University. Żydowska społeczność w Hebronie zamieszkuje kompleks mieszkalno-administracyjny Beit Hadassah, stary będący kiedyś w ruinie szpital w zrujnowanej żydowskiej dzielnicy miasta. Mieszka tutaj około 500 Żydów, chronionych przez ponad izraelskich żołnierzy i policjantów. Jest tutaj największe nagromadzenie drogowych blokad, posterunków kontrolnych i betonowych zapór w całej Judei. Centrum miasta zostało właściwie sparaliżowane. Na skraju Hebronu powstało silne i prężnie się rozwijające osiedle żydowskie Qiryat-Arba. Zostało ono założone w 1971 roku na terenie opuszczonej izraelskiej bazy wojskowej. Obecnie liczy około mieszkańców (dane z 2005 r.), do których należy jeszcze dodać Żydów, żyjących w mniejszych pobliskich osiedlach. Miasto jest samowystarczalnym społeczeństwem, z pełnym system edukacji, dostępem do opieki medycznej, centrami handlowymi, bankiem i pocztą. Wewnętrzne żydowskie drogi umożliwiają komunikację z osadnikami mieszkającymi w centrum miasta Hebron.